NANOPARTĠKÜLLER ve AKCĠĞER. Cebrail ġġmġek ġubat 2008, Ankara

Transkript

1 NANOPARTĠKÜLLER ve AKCĠĞER Cebrail ġġmġek ġubat 2008, Ankara

2 NANOTEKNOLOJĠ

3

4 Richard P.Feynman: Dipte çok fazla yer var There is plenty of room at the bottom 1960

5 Nanoteknoloji Nedir? "Nannos" : cüce, küçük yaģlı adam Nano : 1/Milyar. ~ ard arda dizilmiģ 5-10 atom. Malzemenin boyutu nanometre boyutlarına inince, (atom ve moleküler düzey) klasik davranıģların yerini atom (kuantum) davranıģları alır. Nanoteknoloji bu özellikten yararlanır; C atomlarından oluģan elmas yalıtkan C atom zinciri Au ve Ag zincirlerinden iyi iletken

6 Nanoteknolojinin Amaçları NM ölçekli yapıların analizi NM boyutunda yapıların fiziksel özelliklerinin anlaģılması NM ölçekli yapıların imalatı Nano ölçekli cihazların geliģtirilmesi Nanoskopik ve makroskopik dünya arasındaki bağın kurulması

7 Nanomalzeme nedir? Ġki veya üç ebadı 100 nm den küçük olan partiküller Birçok temel maddeden oluģabilir; C, Si, Au, Cd, Se ÇeĢitli Ģekillerde olabilir Benzeri büyük partiküllerden farklı özellikler sergilerler: esneklik, iletkenlik, floresans Atomlarının % ü yüzeylerinde bulunur; benzeri büyük partiküllerden daha reaktiftirler, daha toksiktirler

8 Nanomalzemeler Nanopartiküller Nanofiberler Nanotüpler Nanokablolar Dolgu malzemeleri Nano-yapılı yüzeyler 'quantum dots' <30 nm

9 Doğal nanomalzemeler

10 Dünyada tahmini nanomalzeme üretimi(ton/yıl) Uygulama Nanomalzeme/cihaz 2003/ Yapı uygulamaları Cild koruyucu ürünler HaberleĢme ve iletiģim teknolojileri Biyoteknoloji Seramikler, katalizörler, filmler ve kaplamalar, dolgu malzemeleri, metaller Metal oksitler (örn. TiO2, ZnO) SWNT, nanoelektronik ve optoelektronik malzemeler, organik ıģık kaynakları, elektronikler, nanofosfor Nanokompozitler ve iskeletler, hedefe yönelik ilaç salınımı, tanısal belirteçler, biyosensörler >10 3 < Çevresel Nanofiltrasyon, membranlar Borm et al. Particle and Fibre Toxicology :11 doi: /

11 Nanomalzeme kullanımı Elektronik Magnetik Optoelektronik Medikal Biyomedikal Farmasötik Kozmetik Enerji Katalitik Çevre Hava, su, toprak kalitesinin düzeltilmesi

12

13

14

15 NP araģtırmaları

16

17 Nanotıp Moleküler görüntüleme ve tanı Kontrollü Ġlaç Salınımı* Kanser tedavisi Gen tedavisi Doku Mühendisliği Nanomikrobiyoloji Dayanıklı Maddeler *Hücrenin nükleer zarfını geçerek genetik hasara ve mutasyonlara yol açabilirler.

18

19 Türkiye de Nanoteknoloji TÜBĠTAK Vizyon 2023 Projesi Nanoteknoloji TÜBĠTAK ve DPT tarafından desteklenecek öncelikli alanlardan biri DPT-Bilkent Ulusal Nanoteknoloji AraĢtırma Merkezi(UNAM)

20

21 NANOTEKNOLOJĠ NANOTOKSĠKOLOJĠ Nanoteknoloji Güvenliği EPA (Environment Protection Agency) CRN (Center for Responsible Nanotechnology) FDA (Food and Drug Administration) NP ler 21. YY ın asbestozu olacak

22 NANOTOKSĠKOLOJĠ Madalyonun öbür yüzü

23 Partikül skalası

24 Partikül büyüklüğü(pm) PM 10 :kaba(coarse) µm PM 2.5 :ince(fp) 100 nm µm PM 0.1 :çok ince(ufp) < 100 nm Kuantum noktalar <30 nm Respirable < 5-10 m Inhalable ~ m Kaba partiküller toprak ve deniz tuzları gibi doğal kaynaklardan oluģur FP ve UFP genellikle fosil yakıtların yanma ürünüdür. Trafik emisyonunun en önemli komponentidir, yüksek oranda PAH içerir UFP = NP

25 Atmosferik UFP ün kaynakları Hava kirleticilerle yılda 50 ton UFP üretilmekte

26 Atmosferik UFP nin bileģimi MADDE DAĞILIM% ORTALAMA% organik bileşikler elementel karbon metal oksitleri sülfat nitrat amonyum sodyum klor Ortalama kütle yoğunluğu mg/ m3 Metaller: Fe, Ti, Cr, Zn, Ce

27 Değişik koşullarda ölçülen UFP konsantrasyonu partikül/cm 3 ) Alpler, temiz hava < Temiz büro havası ġehir havası Kirli Ģehir havası > Sigara dumanı > ĠĢ ortamı(kaynakçılık gibi)

28 AEROSOL ÇAPININ DAĞILIMI Partiküllerin oluģumu, çapı ve uzaklaģtırılması Primer UFP ler gazların partiküllere dönüģümüyle veya yetersiz yanma sonucu oluģurlar Atmosferde fotokimyasal etkilerle nukleasyonla da oluģurlar. NP ler atmosfere salındıktan sonra değiģerek, kaynağındakinden farklı büyüklük ve içeriklere bürünürler PennState College of Earth and Mineral Sciences

29 Primer partikül: Kaynak veya iģlemden doğrudan salınırlar. Orman yangınları, volkanlar, denizler, erozyon veya insan ürünü(trafik, endüstri) Sekonder partikül: Primer partikülün atmosferde O2, NO2,O3,SO2 ve organiklerle temasa geçerek oluģturduğu, reaktivitesi ve fonksiyonları farklı partikül. Nükleasyondan hemen sonraki sekonder partiküller çok küçüktürler (~1 10 nm), koagülasyon veya kondensasyonla büyürler. Kaynakçılık gibi sıcak metalurjik iģlemler homojen nükleasyona ve çok küçük partiküllerin formasyonuna neden olur.

30 UFP toksisitesinde partikül kaynağı ve karıģık maruziyetler önemlidir Ticari NP ler büyük benzerlerinden farklı özellikler gösterirler Öğütme ve taģlama iģlemleri de büyük benzerleriyle aynı veya farklı özellikte NP üretebilir

31 UFP ġehir hava kirliliğindeki PM10 içeriğinin çoğu, dizel kaynaklı YÜNP lerdir. Karbon çekirdek nedeniyle çoğu insolubldür. Büyüklüğü ort nm dir. Solubl sülfatlar, metaller ve hidrokarbonlarla agregatlar yaparlar.

32 Maruziyet Çevresel maruziyet: Hava kirliliği Sabit endüstriyel kaynaklar: kömür fırınları, çöp fırınları, termik santraller.. Mobil kaynaklar: Karayolu ulaģımı.. Doğal kaynaklar: Orman yangınları, volkanik patlamalar, nükleasyon Ġç ortam hava kirliliği Mesleki maruziyet Kaynakçılık, dökümcülük, maden öğütme, metal taģlama Nanomateryal üretimi Tıbbi uygulamalar yoluyla maruziyet

33 Ġç ortam hava kirliliği-np Sigara PiĢirme Kızartma sırasında primer pik 60 nm, sekonder pik <10 nm Doğalgaz, LPG ocağı veya elektrikli ocak -1.1 X 10 5 /cm 3 UFP Isınma Odun, kömür, biyomass, biyogaz, gazyağı,lpg sobaları Biyogazın CB ve OC emisyonu gazyağı ve LPG nin 3-50 katı Mumlar, tütsüler, sinek kovucular

34 Nargile içimi sigara içimi kadar UFP salınımına neden olur Ultrafine particle emissions from waterpipes. Tob Control Dec;16(6):390-3 Peritonektomi sırasında oluşan UFP düzeyi, sigaranınki kadardır. (Cerrahi duman) Peritonectomy with high voltage electrocautery generates higher levels of ultrafine smoke particles European Journal of Surgical Oncology 2009 Jan; 35(2): printer lar sigara içimi kadar UFP salınımına neden olurlar.

35 NP özellikleri Büyüklük Yüzey alanı ġekil Yüzey maddeleri Yüzey reaktivitesi Kimyasal bileģimi Agregasyon durumu Reaktivite OluĢum veya sentez yolu(gaz, likid faz..) Solubilite Depolanma ve adsorpsiyon kinetikleri Fotokatalitik aktivite Asidite ve redoks potansiyeli ROS salınımı

36

37 Yüzey alanı, partikül sayısı ve büyüklüğü Kütle yoğunluğu g/m 3 Partikül çapı m Sayısal yoğunluk (Partikül/ml) Yüzey alanı yoğunluğu 2 /ml

38 5 D 1. Dose 2. Deposition 3. Dimension 4. Durability 5. Defense

39 NP toksisite NP ün partikül çapı küçüldükçe, yapısındaki moleküllerin çoğu dıģ tabakada yer alır. Bu özellik, NP ün büyük benzerinden farklı davranmasını sağlayan önemli bir özelliktir. Partikül çapı <10 nm ise, kuantum etkileri önemli rol oynamaya baģlar ve partikül özellikleri değiģir. Zararsız diye bilinen CB, TiO2, FeO ler ve amorf silika sıçanlarda çalıģılmıģ; inflamasyon ve akciğer tm yaptığı, insanda akut etkileri gösterilmiģtir.

40 UFP toksisitesini etkileyen faktörler 1. Partikül sayısı 2. Partikül yüzey alanı 3. Partikül yüzey kimyası 4. Partikülün interstisiyuma geçiģi 5. Oksidatif stres

41 Proteinlerle benzer büyüklüktedirler Birçok hücreden küçüktürler A.M. 24 um, K.K. 7-8 um Aynı cinsten daha büyük partiküllere göre daha toksiktirler Kuantum noktalar (QN) ,000 atom büyüklüğündeki nanokristallerdir. Kuantum etkiler gösterirler.

42 NP depolanması NP akciğere havanın termal hareketine bağlı olarak difüzyonla alınıp depolanır Etkileyen faktörler; 1. Partikül dinamikleri 2. Hava yolları geometrisi, alveoler yapılar 3. Solunum biçimi KOAH da, muhtemelen ekspiratuvar akımın düģük olması nedeniyle akciğerlerde partikül depolanması, sağlıklı kiģilerden daha fazladır.

43 Ġnhale edilen NP lerin bölgesel depolanması

44 Nanopartikül hipotezi NP lerin pro-inflamatuvar etkisi üç önemli faktörle iliģkilidir (YÜNP örneğinde); Yüzey alanı Organikler Metaller

45 GeçiĢ metalleri Fe NP in toksisitesi oksidan OH - radikalleri salma yeteneği ile ilgilidir. Fenton reaksiyonu yoluyla doku hasarı yapar Diğer geçiģ metalleri de benzer etki yapar(ni, Co, Zn, Cu)

46 Organikler UFP in hücre içi etkileri organik C ve PAH içeriğine bağlı Hemoksijenaz-1 (HO-1) ekspresyonu (oksidatif stres belirteci) Glutasyonda azalma Mitokondri hasarı

47 NP lerin 3 önemli özelliği ve inflamasyona etkisi Borm et al. Particle and Fibre Toxicology :11

48 YÜNP lerin akciğerlerdeki inflamatuvar etkisinden sorumlu moleküler mekanizmalar YÜNP lerin farklı komponentleri oksidatif stres yoluyla redoks duyarlı yolakları (MAPK, NF-κB) aktive eder ve inflamasyona neden olur

49 Akciğer vd organlardaki partikül içeriği Metaller Partikül yüzeyi Organikler Oksidatif stres Ġnflamasyon DNA adduct ları Fibrozis BronĢit AteĢ Kanser

50 Oksidatif stres Etki DüĢük düzeyde oksidatif stres: Antioksidan defans mekanizmalarının aktivasyonu Yüksek düzeyde oksidatif stres: Proinflamatuvar ve sitotoksik etkiler

51 NP hücre etkileşimi Hücre membranında, NP tek baģına veya agonistlerle bağlanarak reseptörlerle etkileģir(r1, R2). Böylece sinyal yolaklarını bloke/aktive ederek (SIG1, SIG2) hücre içi iģlemleri tetikler. Alternatif yol; NP endositozla hücre içine girer. Absorbsiyon veya radikal salınımı ile yolakları (SIG1, SIG2) doğrudan etkiler. Mitokondri hasarı ve nükleer değiģikliklere de neden olur

52 Fibrozis geliģimini etkileyen faktörler 1. Hücre/akciğer hasarı 2. Ġnflamasyon 3. Alveoler makrofaj fonksiyonlarında azalma 4. Akciğerde depolanma

53 Akciğerde NP davranıģı a) Epitel hücreleriyle direkt temas; hücre hasarı b) Ġmmün sistem aktivasyonu, A.M ların uzaklaģtırma giriģimleri c) UzaklaĢtırma d) Makrofaj hasarı, oksidan, sitokin, büyüme faktörlerinin salınımı. A.M. Ve PMN toplanması. Hücre ölümü, büyüme faktörleri salınımı. e) Epiteli geçip interstisiyuma ve sistemik dolaģım yoluyla diğer organlara ulaģma. f) Asbestoz gibi liflerin plevraya ulaģması

54 KOAH ve Astım alevlenmesi NF- B: nuclear factor B E1A: adenoviral early region 1A KOAH alevlenmesi sırasında sistemik oksidatif stres de vardır. Bu, periferik kan lökositlerinde ROS salınımında artıģ ve plazmada antioksidan kapasite azalması ile gösterilebilir.

55 NP-Protein etkileģimi Hızlı taģınma proteinlere/surfaktan komponentlerine bağlanarak olur GeniĢ yüzeylerine proteinleri absorbe eden NP ler, reseptör agonisti gibi davranır TaĢıyıcı proteinin salınımından sonra NP depolanma yerindeki endojen proteinlerle etkileģir. 40nm > NP ler büyük proteinlere benzer büyüklüktedirler. Hipotezler; NP, yüzey özelliklerine bağlı olarak, çeģitli endojen proteinlerle kompleks yapabilir Farklı kompleksler farklı biyokinetik davranıģlar sergileyebilir. Membrandan translokasyon gibi Bu komplekslerdeki proteinler farklı aktivite ve fonksiyonlar gösterebilirler Borm et al. Particle and Fibre Toxicology :11 doi: /

56 NP-Protein etkileģimi Borm et al. Particle and Fibre Toxicology :11 doi: /

57 Partikül Translokasyonu vesiküler caveol lerle epitel hücrelerinin luminal yüzeyinden mukozal yüzeyine taģınma Akciğerden kana protein salınımı örneğinde olduğu gibi, NP- protein kompleksleri Ģeklinde taģınma Nöronlar aracılığıyla, trans-sinaptik taģınma Sıçanda C NP ün inhalasyondan sonra olfaktor sinir boyunca SSS ne taģınması

58 Alveoler membranda üç farklı büyüklükte por lar bulunur; 1. Büyük (400 nm) % 2 2. Orta (40 nm) % Küçük (1.3 nm) % 68 Solid partiküllerin akciğerlerden dolaşıma geçişi NP lerle kısıtlı gibi görünmektedir.

59 Opinion in Pulmonary Medicine. 13(2), March 2007, p

60 Opinion in Pulmonary Medicine. 13(2), March 2007, p

61 NP ler sistemik dolaģıma geçer" Nemmar et al Circulation 2002;105(4):

62 NP lerin akciğerde davranışı Fagositozdan kaçabilir Hücre membranlarını geçebilir Makrofaj fonksiyonlarını inhibe eder Mitokondri fonksiyonlarını etkiler Allerjenlere immün cevabı etkiler Pulmoner ve sistemik inflamasyon Diğer organlara dağılabilir Sistemik etkilere neden olabilir

63 Akciğerde YÜNP Partiküllerin kana taģınması Akciğer inflamasyonu Sitokinler Aterosklerotik plak Endotel Disfonksiyonu Trombositler Sistemik inflamasyon Destabilizasyon Aterom plaklarını destabilizasyonu Plak rüptürü Plak rüptürü Trombogenez NP lerin KVS etkileri Ġskemi KVS ölümü veya hospitalizasyonu

64 NP lerin sistemik etkileri ICAM-1 VCAM-1 RNS : intracellular adhesion molecule-1 :vascular adhesion molecule-1 :reactive nitrogen species Environ Health Perspect December; 114(12):

65 Yanma ürünü NP(YÜNP) özellikleri YÜNP Kaynak Hayvan İnsan Dizel egzoz partikülleri Dizel yanması Ġnflamasyon, fibrozis, kanser Ġnflamasyon, kanser? Kaynak dumanı Kaynak iģlemleri Ġnflamasyon, metallerin beyne taģınması Uçuşan küller Kömür veya sıvı yakıt yanması Ġnflamasyon Metal dumanı ateģi, fibrozis, kanser, bronģit Veri yok Carbon black NP Ağır sıvı yakıt yanması Ġnflamasyon, akciğer kanseri, partiküllerin beyne taģınması Veri yok

66 NP toksisitesi ile ilgili bulgular, 1990 dan bu yana TiO2 NP - pulmoner inflamasyon Ratlarda Kr. Etki - akc.ca Makrofaj fonksiyonlarını inhibe eder Allerjenlere immün cevabı etkiler Astımlılarda SFT bozulması Ġnflamatuvar etki ve yüzey radikalleri salınımı ile oksidatif stres Kardiyak fonksiyonları ve vasküler homeostazı olumsuz etkiler Ġnhalasyondan sonra sistemik dolaģıma geçebilir Ġnsan ve hayvan modellerinde koagülasyonu etkiler Ca-transportu ile etkileģir ve proinflamatuar transkripsiyon faktörlerini artırır Mitokondri fonksiyonlarını etkiler

67 ÇeĢitli in vitro çalıģmalarda ufcb ve fcb in etkileri

68 Ġnflamasyon Ratlarda TiO2;CB, lateks instilasyonu

69 sıçan akciğeri aģırı yüklenmesi CB ve TiO2 gibi suda erirliği ve toksisitesi düģük NP lere devamlı yüksek düzeyde maruziyet; A.M. klirensinde azalma, inflamasyon, fibrozis ve akciğer tm yapar DEP(34 m2/g) Karbon NP (300 m2/g) 22/46 tm 40/45 tm

70 Suda çözünürlüğü düģük NP lerin sıçanlarda ve memelilerdeki overload etkileri Borm et al. Particle and Fibre Toxicology :11

71 Toksik olmayan maddelerden bile oluģsa, UFP ler akciğerler için çok toksiktir Farelerde PBS, PM10, fcb, ufcb intratrakeal instilasyonundan 6 saat sonra BAL da nötrofil sayıları Li et al. Thorax 1996;51,

72 Pulmoner inflamasyon 21 nm TiO2 NP, 250 nm TiO2 partikülünden 43 kat fazla inflamatuvar etki gösterir (BAL da PMNL artıģı)

73 Akciğer toksisitesinin değerlendirilmesinde BAL, hücre proliferasyonu ve Histopatoloji Parametre BAL total hücre ve hücre ayrımı LDH AP Protein İndikatör Akciğer inflamasyonu Nonspesifik sitotoksisite Tip 2 pnömosit toksisitesi A.M. Permeabilite /kapiller bariyer Akciğer ağırlıkları Makrofaj fagositozu Hücre proliferasyonu Pulmoner ödem veya fibrozis Klirens fonksiyonu Inflamasyon/fibrozis ve tümör potansiyeli Histopatoloji Doku cevaplarının değerlendirilmesi

74 Pulmoner NP Bioassay Çalışmaları Inhalasyon çalışmaları Carbonyl Iron Quartz Intratrakeal instilasyon çalışmaları PBS Carbonyl Iron Quartz Carbon Nanotube

75 Pulmoner inflamasyon Mean PMNs In BAL Fluids 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% Percent Neutrophils In BAL Fluids of Rats Exposed to Carbon Nanotubes and Quartz * * * * * * * * * * * 24 hour 1 week 1 month 3 month 10% 0% PBS PBS - Tween CNT - 1mg/kg CNT - 5mg/kg Exposure Groups Q - 1mg/kg Q - 5mg/kg CI - 1mg/kg CI - 5mg/kg Tüm gruplarda 24 saatte geçici inflamatuvar cevap Kuvars partikülleriyle kalıcı inflamatuvar cevap (p < 0.05)

76 Sitotoksisite BAL Fluid LDH Values In Rats Exposed to Carbon Nanotubes and Quartz u/l * 24 Hour 1 Week 1 Month 3 Month * * * * PBS CNT - 1mg/kg CNT -5mg/kg Q - 1mg/kg Q - 5mg/kg Exposure Groups CNT 5 mg/kg ile 24 saatte, kuvars 5 mg/kg ile tüm zamanlarda anlamlı LDH artışı (p < 0.05)

77 Percent Neutrophils In BAL Fluids of Rats Exposed to Min-U-Sil and Nano Quartz Particles Total Recovered PMN's Cells 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Nano-SiO 2 is lower than Min-U-Sil 1 mg/kg 5 mg/kg 1 mg/kg 5 mg/kg PBS Nano Quartz Min-U-Sil Exposure Groups 24 Hour 1 Week 1 Month 3 Month

78 UFP ler benzeri FP lerden daha inflamojenik, fibrojenik ve tümörijeniktir Bu görüģ, üç partiküle dayalı olarak geliģtirilmiģtir; TiO 2 NP CB NP Dizel Partipartikülleri

79 UFP toksisitesinin muhtemel mekanizmaları 1. Alt solunum yollarında depolanmadan sonra, hızla epitele ve interstisiyuma geçer 2. UFP; serbest radikal salınımı, lipid mediyatörler, makrofaj disfonksiyonu ve fagositozdan kaçma özellikleriyle inflamasyon yapar

80 Pulmonary bioassay studies with nanoscale and fine-quartz particles in rats: (Toxicol Sci Jan;95(1):270-80) alfa-kuvars partiküllerinin pulmoner toksisitesi Partikül büyüklüğü ve yüzey alanından çok, yüzey aktivitesi ile ilişkilidir. Ġnce kuvars partikülleri Nanokuvars partiküllerinden daha toksiktir. NP, büyük benzerlerinden daha toksiktir görüģü Q için geçerli değil

81 ÖZET- Sağlık verilerinde % değişiklik Figure 2.. Summary of the percent change in adverse health effects per 10 mg/l3 change in PM10 for acute exposure studies in patients with respiratory (Resp) and cardiovascular (Cardio) conditions. PEF = peak expiratory flow. MacNee, W. et al. Chest 2000;117: S

82 Pulmoner etkiler Kardiyak ve pulmoner morbidite ve mortaliteyi artırır Solunum semptomlarında artma Hospitalizasyon artıģı Solunum fonksiyonlarında azalma Solunum enfeksiyonlarında artma Mukosiliyer klirenste bozulma KOAH Fibrozis KOAH, astım eksaserbasyonu Pnk Kanser Metal dumanı ateģi

83 Sonuç UFP ve metaller (Fe, Va, Zn..), sülfatlar,pah lar gibi komponentleri tek baģlarına veya sinerjistik olarak hareket eder, akciğerleri sekonder etkilere daha duyarlı hale getirirler. Partikülün büyüklüğü ve pro-oksidan durumu akciğerde dağılımını ve depolanmasını, hücre ve dokulara taģınma mekanizmalarını ve toksik potansiyelini belirler

84 Glutathione S-transferase M1 (GSTM1) gen eksikliği, obezite, HT olanlarda PM etkisi daha çok görülür. Diyabet, PM nin vasküler reaktivite ve endotel fonksiyonlarına etkisini kolaylaģtırır

85 KVS etkileri TaĢikardi Hipertansiyon Aritmi Ateroskleroz, MI Kardiyak otonomik fonksiyon bozukluğu Kalp yetmezliği KVS hastalıklarında alevlenme Plazmada viskozite artıģı Felç Ani ölüm

86 SSS etkileri olfactory epiteli aracılığıyla transsinaptik taģınma kan-beyin bariyerinden geçiģ Parkinson, Alzheimer gibi nörodejeneratif hastalıkların patogenezinde rol oynar Kronik etkiyle biliģsel fonksiyonlar azalabilir Farelerde NP inhalasyonunun beyinde proinflamatuvar sitokinlerin aktivasyonuna yol açtığı gösterilmiģtir

87 Genotoksisite ETKENLER OLAYLAR Dizel CB Kaynak dumanı PAH lar GeçiĢ metalleri DNA adduct formasyonu (8-OH-dG) DNA zincir kırılması DNA hasarı Lenfositlerde SCE artıģı

88 Ekstrapulmoner silikozis Plevra Ekstratorasik lenf bezleri Tonsiller Retroperiton Karaciğer Dalak Pankreas Kemik iliği KĠP luların otopsilerinde KC ve dalakta çok sayıda partikül gösterilmiģtir. KĠP ne kadar ağırsa, partiküllerin kana geçiģi o kadar fazladır. Systemic silicosis that involves the pancreas Gastrointestinal endoscopy 2006;63(1):170-2 Hepatosplenic Silicosis Australasian Radiology 2008; 21(2): Transport of inhaled dust to extrapulmonary sites The Journal of Pathology 2005; 133(2) Silicotic lesions of the bone marrow: histopathology and microanalysis Histopathology 2007; 8;4

89 Inhalation of inorganic particles as a risk factor for idiopathic pulmonary fibrosis-elemental microanalysis of pulmonary lymph nodes obtained at autopsy cases Ġnorganik partiküller(si, Al) IPF/UIP li hastaların hiler lenf nodlarında yüksek düzeyde bulundu ve IPF/UIP etyopatogenezindeki faktörlerden olabilecekleri düģünüldü. Pathol Res Pract. 2007;203(8):575-85

90 Sabrınız için teģekkür ederim