MAKROEKONOMİK GÖRÜNÜM RAPORU - Temmuz

Transkript

1 MALİYE BAKANLIĞI Strateji Geliştirme Başkanlığı MAKROEKONOMİK GÖRÜNÜM RAPORU - Mayıs 0 Yönetici Özeti İÇİNDEKİLER A. Küresel Ekonomik Gelişmeler B. Türkiye de Ekonomik Gelişmeler 1. Büyüme ve İstihdam. Dış Ticaret ve Ödemeler Dengesi. Enflasyon ve Para Politikası. Mali Piyasalar MAKROEKONOMİK GÖRÜNÜM RAPORU Temmuz 0. Kamu Maliyesi ve Borçlanma YÖNETİCİ ÖZETİ Euro Bölgesi ekonomilerinde ülke ve bankacılık riski devam etmektedir. Artan küresel dengesizlikler problemi de bir diğer risk unsuru olarak varlığını sürdürmektedir. Haziran ayında Çin'in yuanı dalgalanmaya bırakma kararı, dış ticaret dengeleri üzerinde beklenen etkiyi yapmamış, ABD'de dış açık, Çin'de de dış fazla artmaya devam etmiştir. Almanya ve Çin gibi zaten yüksek tasarruf eğilimine sahip olan ülkelere, gelişmiş ülkelerde son dönemde alınan tasarruf önlemleri de eklendiğinde, önümüzdeki dönemde küresel talebin bir miktar zayıflayabileceği öngörülmektedir. Avrupa Bankacılık Denetim Komitesinden (CEBS) yapılan açıklamada, Avrupa Birliği bankalarının yüzde 'ini oluşturan 1 bankanın stres testinden geçirileceği açıklanmıştır. TCMB Para Politikası Kurulu (PPK) 1 Mayıs 0 tarihinde yaptığı toplantıda faiz oranlarını değiştirmeme kararı almıştır. PPK'nın açıklamasında iktisadi faaliyetteki toparlanma sürecinin devam ettiğini vurgulanmıştır. Cari işlemler hesabı, Mayıs 0'da milyar dolar açık vermiş, böylece yılın ilk dört aylık döneminde yaklaşık 1, milyar dolar açığa ulaşmıştır. Söz konusu cari açık rakamı, Orta Vadeli Planda öngörülen 1 milyar dolarlık rakama oldukça yaklaşmıştır. 0 yılı Ocak-Haziran döneminde bütçe giderleri enflasyonla paralel artarken, bütçe gelirleri enflasyonun oldukça üzerinde artış göstermiştir. Böylece yılın ilk yarısında bütçe açığı 1, milyar TL olmuştur. Bu miktar, 0 yılı bütçe açığı hedefinin yüzde 0,'sine karşılık gelmektedir. Faiz dışı fazla ise 0'un Ocak-Haziran döneminde, geçen yılın aynı dönemine göre kat artarak 1,1 milyar TL olmuştur. 1

2 A. Küresel Ekonomik Gelişmeler Temmuz ayında, küresel toparlanmaya ilişkin olumlu gelişmelerin yanında bazı olumsuz beklentiler ve riskler göze çarpmaktadır. Özellikle Euro Bölgesi ekonomilerinde ülke ve bankacılık riski devam etmektedir. Artan küresel dengesizlikler problemi de bir diğer risk unsuru olarak varlığını sürdürmektedir. Haziran ayında Çin'in yuanı dalgalanmaya bırakma kararı ise dış ticaret dengeleri üzerinde beklenen etkiyi yapmamış, ABD'de dış açık artarken Çin'de de dış fazla artmaya devam etmiştir. Öte yandan Almanya ve Çin gibi zaten yüksek tasarruf eğilimine sahip olan ülkelere Başta Euro Bölgesi ekonomileri olmak üzere gelişmiş ülkelerde son dönemde alınan tasarruf önlemleri de eklendiğinde önümüzdeki dönemde küresel talebin bir miktar zayıflayabileceği de öngörülmektedir. Söz konusu sıkıntılar, küresel toparlanmanın sürdürülebilirliği ile ilgili şüphelere yol açmaktadır. IMF de Küresel Ekonomik Görünüm Raporunun Temmuz ayı güncellemesinde bu duruma işaret etmiştir. Nitekim 0 yılına ilişkin küresel büyüme tahminlerini yüzde 0, yukarı revize eden IMF, 0 tahminlerinde ise herhangi bir değişiklik yapmamıştır. Finansal şokların hırpaladığı bir toparlanma süreci yaşandığına dikkat çeken IMF, 0'un ilk çeyreğinde küresel ekonominin yüzde büyüdüğünü açıklamıştır. Nisan 0'da öngörülenden daha yüksek olan bu büyümenin; çoğunlukla Asya'daki kuvvetli büyümeden, genel çerçevede ise özel talepteki umut verici artış sinyallerinden kaynaklandığı belirtilmiştir. Reel ekonomik aktivitelere ait küresel göstergelerin, Nisan ayı boyunca kuvvetli olduğu, Mayıs ayında ise yüksek bir düzeyde istikrara kavuştuğu ifade edilmiştir. Öte yandan IMF, son dönemde finansal piyasalarda yaşanan dalgalanmaların, geleceğe ilişkin olumsuz bir hava yarattığını belirtmiştir. Özellikle mali sürdürülebilirliğe ilişkin problemlerin Mayıs ayında ön plana çıktığını ifade eden IMF, ülkelerin taşıdığı risklerin Avrupa'da bankacılık sektörüne yayıldığını belirtmiştir. Ayrıca fon bulma baskılarının tekrar ortaya çıktığına ve interbank piyasalarına yayıldığına dikkat çeken IMF, bu dönemde küresel toparlanmanın sürdürülebilirliğine ve gücüne ilişkin soruların ortaya çıktığının altını çizmiştir. Küresel büyümenin finansal dalgalanmaya rağmen süreceğini öne süren IMF, son dönemde yaşanan finansal stresin küresel büyüme üzerindeki kısıtlayıcı etkisinin ise belirsiz olduğu görüşündedir. Şu ana kadar küresel düzeyde negatif etkilerin yayıldığına dair çok az gösterge olduğu vurgulanmıştır.

3 Ülke ve Ülke Grupları Temel Göstergeler Gerçekleşme Tahmin Küresel Büyüme -0,,, Gelişmiş Ülkeler -,,, Gelişmekte Olan Ülkeler,,, Euro Bölgesi -,1 1,0 1, ABD -,,, Japonya -,, 1, Almanya -, 1, 1, Çin,1,, Dünya Ticaret Hacmi -,,0, Kaynak:IMF Finansal kriz sebebiyle uygulanan ek mali düzenlemelerin Euro Bölgesi'nde 0 büyümesini olumsuz etkileyeceği de öngörülmektedir. 0 yılında gelişmiş ülkeler için Nisan ayına göre yüzde 0,'lük bir yukarı revizyon öngören IMF, büyümenin ABD'de daha güçlü olmasını beklemektedir. Genel olarak gelişmiş ülkelerde mütevazı bir büyüme öngören IMF, bu ülkeler arasında bir miktar farklılık olacağını da tahmin etmektedir. Gelişmiş ülkeler için görülen en önemli problemler ise yüksek kamu borçları, işsizlik ve bankacılık sektöründeki sorunlar özetlenmiştir. 0'de gelişmekte olan ülkelerde büyümenin bir miktar azalacağını vurgulayan IMF, büyümenin bu ülkeler arasında da farklılaşacağını belirmiştir. Bu ülkelerde büyümenin Asya ve Güney Amerika'daki bazı önemli ekonomiler önderliğinde olması beklenmektedir. Büyüme dostu (growth-friendly) orta vadeli mali düzenleme planlarına acil ihtiyaç olduğuna dikkat çeken IMF, uzun ve orta vadede bütçe açıklarını azaltmak için güvenilir ve iddialı stratejilerin geliştirilmesinin gerekli olduğunun da altını çizmiştir. Öte yandan, söz konusu adımların iç talep üzerindeki olumsuz etkilerinin de azaltılması gerekmektedir. Bir çok gelişmiş ülkenin 0'den önce maliye politikalarında daralmaya gitmesine gerek olmadığını ifade eden IMF, bu ülkelerin daha fazla genişlememesi gerektiğinin de altını çizmiştir. Ayrıca borç riski ile karşı kaşıya olan ve mali düzenlemelere başlamış olan ülkelerde ise alınan söz konusu önlemlere uyulacağına dair taahhütlere ihtiyaç olduğu vurgulanmıştır. Öte yandan IMF, hızlı büyüyen gelişmekte olan ülkelerde mali sıkılaşmaya gidilebileceğini ifade etmiştir. Sıkı parasal koşulların sermaye girişleri üzerindeki baskıyı arttırdığı gelişmekte olan bazı ülkelerde daraltıcı maliye politikasının tercih edilebileceği vurgulanmıştır. Öte yandan, büyük miktarda dış ticaret fazlası veren ekonomilerde ise sıkı para politikasının sıkı maliye politikasına tercih edilmesi gerektiği de belirtilmiştir. Küresel talebin dengelenmesinin ve yapısal reformların gelecekteki büyümenin desteklenmesi açısından büyük önem taşıdığını vurgulayan IMF, bu çerçevede büyük dış fazla veren ülkelerde iç talebe yönelme eğiliminin devam etmesi gerektiğini vurgulamaktadır. Büyük dış açıklar veren ülkelerde ise mali düzenleme ve finansal sektör reformlarının talebi dengelemesinin gerektiği de ifade edilmiştir. Sonuç olarak IMF, orta vadede güçlü, sürdürülebilir ve dengeli bir küresel büyüme için iddialı ve bütünleyici politika çabalarına ihtiyaç olduğunu vurgulamıştır.

4 AB Bankalarına Uygulanan Stres Testleri Geçtiğimiz ay, küresel ekonomiyi ilgilendiren bir diğer önemli konu ise AB bankalarına uygulanacak olan stres testleri olmuştur. Avrupa Bankacılık Denetim Komitesi (CEBS) yaptığı açıklamada Avrupa Birliği bankalarının yüzde 'ini oluşturan 1 bankanın stres testinden geçirileceğini açıklamıştır. CEBS Temmuz ayının son haftasında söz konusu testlerin sonuçlarını açıklamıştır. Testlerin Ele Aldığı Risk Faktörleri Stres testleri temel olarak kredi ve piyasa risklerine odaklanmaktadır. Söz konusu riskler içinde ülke riskleri de yer almaktadır. Testler doğrudan sermaye yeterliliğine yönelik olarak yapılmış, likidite riskleri ise doğrudan ölçülmemiştir. Uygulamada Kullanılan Senaryolar Stres testi uygulamalarında ölçüt senaryo ve olumsuz senaryo (benchmark and adverse scenarios) olmak üzere iki temel makroekonomik senaryo kullanılmıştır. Ölçüt senaryo, Avrupa Komisyonu'nun 00 yılı sonbahar tahminine ve 0 Şubat ayı ara dönem tahminlerine dayanmaktadır. Olumsuz senaryo ise Avrupa Merkez Bankası (ECB) tahminlerine dayanmaktadır. Söz konusu senaryo ayrıca ülke riski şokunu da içermektedir. GSYH, işsizlik ve faiz oranları tahminleri gibi temel makroekonomik değişkenlerden oluşan söz konusu senaryolarda AB üyesi olan tüm ülkeler, ABD ve diğer dünya ülkelerinin içsel durumları da hesaba katılmıştır. Ölçüt senaryoda döneminde yaşanan büyük çöküşten ılımlı bir toparlanmaya geçiş varsayılmaktadır. Olumsuz senaryoda ise ikinci bir dip öngörülmektedir. Ölçüt senaryoda Euro Bölgesi için GSYH büyümesi 0'da yüzde 0,, 0'de ise yüzde 1, kabul edilmiştir. Olumsuz senaryoda ise 0'da Euro Bölgesi'nde GYH'de yüzde 0,, 0'de ise 0,'lık bir daralma varsayılmaktadır. Toplamda ve iki yıllık süreçte olumsuz senaryo ölçüt senaryoya kıyasla AB GSYH'sinde yüzde 'lük bir sapma öngörmektedir. Sonuçlar Olumsuz senaryo çerçevesinde tüm bankalar için 00'da yüzde, olan seviye 1 sermaye oranının (Tier 1 capital ratio*) 0'in sonu itibari ile yüzde,'ye gerileyeceği sonucuna ulaşılmıştır. Ülke risklerini de içeren olumsuz senaryo çerçevesinde sermaye oranları üzerindeki olumsuz baskılar, genellikle değer düşüklüğü kayıplarından (impairment losses) ve ticari kayıplardan (trading losses) kaynaklanmaktadır. Değer düşüklüğü kayıplarına ve ticari kayıplara ülke risklerinin yol açtığı kayıplar da eklendiğinde olumsuz senaryo çerçevesinde toplam, milyar euroluk bir kayıp öngörülmektedir. Uygulanan testler, olumsuz senaryo etrafında yedi bankanın seviye 1 sermaye oranının eşik değer olarak kabul edilen yüzde 'nın altında olduğunu göstermiştir. Elde edilen bu sonuçlar, Avrupa bankacılık sektörünün bir bütün olarak dirençli bir yapıya sahip olduğunu göstermiştir. Ancak bu durumun bankacılık sektörüne hükümetin sağladığı desteklerin devam etmesinden kaynaklandığı göz ardı edilmemeli ve söz konusu sonuçlar aşırı bir rahatlamaya yol açmamalıdır. Kaynak: *Genellikle bankaların şoklara karşı dayanıklılığını ölçmede kullanılan bir oran.

5 Küresel Ekonomide Son Gelişmeler: AB'de Banka İkramiyelerine Getirilen Sınırlamalar Avrupa Parlamentosu önümüzdeki yıl yürürlüğe girecek olan ve bankacıların ikramiyelerine kesin sınırlamalar getiren bir planı onayladı. Portekiz Tahvillerinin Kredi Notu Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody's, zayıf kamu finansmanı ve düşük büyüme beklentileri dolayısıyla Portekiz Hükümeti'nin tahvillerinin kredi notunu Aa'den A1 seviyesine düşürdü. OPEC'in 0 Petrol Talebi Tahminleri Petrol İhracatçısı Ülkeler Birliği (OPEC) 0 yılında petrol talebinin Çin ve Hindistan gibi ülkelerin liderliğinde artacağını tahmin ettiğini açıkladı. Alman Hükümeti'nin Tasarruf Planı Alman hükümeti bütçe açığını dört yıl içinde yüzde 0 azaltmayı hedefleyen 0 milyar euroluk bir tasarruf planını onayladı. Söz konusu plan çerçevesinde 0 yılı bütçesinde yaklaşık, milyar euroluk bir tasarruf öngörülmekte. Çin Gayrimenkul Pazarı IMF'nin eski baş ekonomisti Kenneth Rogoff, Çin'de gayrimenkul pazarının çökmeye başladığını ve bunun bankacılık sistemine zarar verebileceğini söyledi. Euro Bölgesi Kriz Fonu Euro Bölgesi Kriz Fonu'nun yeni başkanı 0 milyar euro tutarındaki fonun bu ay sonu itibari ile tam olarak kullanıma açılacağını açıkladı.

6 Bankacılık Riski Kaynak: IMF Kaynak: IMF GÖSTERGELER Küresel Sanayi Üretimi (00=0) Dünya Gelişmiş Ülkeler Gelişmekte Olan Ülkeler Ülke Riski ve Bankacılık Riski İrlanda İtalya İspanya Portekiz Yunanistan Ülke Riski

7 Küresel Büyüme 00Ç1 00Ç 00Ç1 00Ç 00Ç1 00Ç 00Ç1 00Ç 0Ç1 0Ç 0Ç1 Kaynak: IMF Dünya Gelişmiş Ülkeler Gelişmekte Olan Ülkeler Küresel Mal Ticareti (00=0) Kaynak: IMF Dünya Gelişmiş Ülkeler Gelişmekte Olan Ülkeler 0Ç

8 B. Türkiye'de Ekonomik Gelişmeler 1. Büyüme ve İstihdam Temel Göstergeler (Son Veriler) GSYH Büyümesi (Yıllık % Değişim) (0 I. Çeyrek), Sanayi Üretim Endeksi (Yıllık % Değişim) (Mayıs) 1, Sanayi Ciro Endeksi (Yıllık % Değişim) (Mayıs) 0, Sanayi Sipariş Endeksi (Yıllık % Değişim) (Mayıs) 1, İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı (Yıllık Puan Değişim) (Temmuz), İşsizlik Oranı (%) (Nisan) 1,0 Türkiye ekonomisi, 0 yılının ilk çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde, büyümüştür. Yüksek oranlı büyüme oranının elde edilmesinde güçlü baz etkisi önemli etken olmuştur. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış GSYH ise bir önceki çeyreğe göre yüzde 0,1 artmıştır. Büyümenin kaynakları incelendiğinde, Türkiye ekonomisi için geçerli olan tipik bir toparlanma hikayesi görüyoruz. 0 yılının ilk çeyreğindeki büyüme performansı büyük ölçüde iç talepteki canlanmadan kaynaklanmaktadır. Bunun yanı sıra stok değişmeleri de büyüme performansına önemli ölçüde katkıda bulunmuştur. Dış talep kesimi ise ekonomideki toparlanma ile birlikte artan ithalatın etkisiyle büyümeye negatif katkıda bulunmuştur. Özel sektörün büyümeye katkısı, puan olmuştur. Kamu sektörünün büyümeye olumsuz katkısı 0, puan olmuştur. 0 yılının ilk çeyreğinde, Türkiye ekonomisi yüzde, büyümüştür. Harcamalar yönünden büyümenin kaynaklarına bakıldığında, büyümeye en büyük katkı, puan ile özel tüketimden gelmiştir. Krizin dip noktasında, firmalar tarafından eritilen stoklar yeniden oluşturulmaya başlanmıştır. Böylece stok değişmelerinin katkısı, puan olmuştur. GSYH'ye katkı bakımından, özel tüketim ve stok değişmelerini yatırım harcamaları izlemiştir. Sözkonusu harcamaların büyümeye katkısı, puan olarak gerçekleşmiştir. Yatırımlarda dikkati çeken husus, 00 yılının ilk çeyreğinde yüzde, daralan özel sektör sabit sermaye yatırımlarının 0 yılının ilk çeyreğinde yüzde,1 artmasına karşılık 00 yılının ilk çeyreğinde yüzde, artan kamu sabit sermaye yatırımlarının 0 yılının ilk çeyreğinde yüzde, küçülmesidir. Kamu tüketiminin büyümesi ise yüzde 1 ile sınırlı kalmıştır. Ekonomik canlanma ithalatı hareketlendirmiş ancak ihracatın yıllık bazda bir miktar azalmasıyla, dış talebin büyümeye olumsuz katkısı, puan olmuştur.

9 00 yılının son çeyreğinde başlayan ve 00 yılının ilk çeyreğinde derinleşen ekonomik daralma, 00 yılının ikinci yarısından itibaren yerini hızlı bir toparlanmaya bırakmıştır. Bu toparlanma, belli ölçüde baz etkisinden kaynaklansa da 001 krizi sonrası yaşanan toparlanmadan daha güçlü olduğu söylenebilir. Çıktı açığı analizi sözkonusu durumu desteklemektedir. Yılın ikinci çeyreğine ilişkin önemli göstergelerden, reel kesim güven endeksi ve kapasite kullanım oranının bir önceki çeyrekteki hızlı artışları yerini daha ılımlı artışlara bırakmıştır. Sanayi üretim endeksi ise yıllık bazda çift haneli artışını sürdürmektedir. Sanayi üretim endeksi, Mayıs ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 1,, bir önceki aya göre de yüzde, artmıştır. Sanayi üretim endeksinde, çift haneli artışlar Mayıs ayında da devam etmiştir. Takvim etkisinden arındırılmış endeks ise bir önceki yılın aynı ayına göre 00 yılı Ekim ayından bu yana devam eden artışını Mayıs ayında da sürdürmüştür. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış endeks ise bir önceki aya göre 00 yılı Nisan ayından bu yana artmaya devam etmektedir. Kapasite kullanım oranı, Temmuz ayında bir önceki yılın aynı ayına göre, puan, bir önceki aya göre ise 1,1 puan artarak yüzde, seviyesinde gerçekleşmiştir. 0 Temmuz ayında kapasite kullanım oranı, geçen yılın aynı ayına göre "Dayanıklı Tüketim Mallarında", puan, "Dayanıksız Tüketim Mallarında", puan, "Tüketim Mallarında", puan, "Ara Mallarında",1 puan, "Yatırım Mallarında", puan artmıştır. "Gıda ve İçeceklerde" ise 0, puan artmıştır. Sanayi ciro ve sipariş endekslerinde 0 yılı Mayıs ayında bir önceki yılın aynı ayına ve bir önceki aya göre artışlar yaşanmıştır. Bir önceki yılın aynı ayına göre artış oranı, sanayi ciro endeksinde yüzde 0,, sipariş endeksinde ise yüzde 1, olmuştur. 0 yılı Haziran ayında tüketici güven endeksi, bir önceki aya göre 1, puan artarak,0 değerine yükselmiştir. Reel kesim güven endeksi ise Temmuz ayında bir önceki aya göre 1 puan artarak, seviyesinde gerçekleşmiştir. 0 yılı Nisan döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre, tarım dışı istihdam 1 milyon 1 bin kişilik artış kaydetmiştir. Tarım dışı işgücündeki artış kriz öncesi trendi olan 00 bin civarına gerilemiştir. Nisan 0 döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre tarım dışı işsiz sayısı bin kişi azalarak milyon bin kişi seviyesine gerilemiştir. Son veriler ekonomik canlanmanın, ikinci çeyrekte de ivmesini sürdürdürerek istihdama pozitif katkı sağladığını ortaya koymaktadır. İşsizlik oranı, geçen yılın aynı dönemine göre, puan, bir önceki döneme göre ise 1, puan azalarak yüzde 1,0 seviyesinde gerçekleşmiştir. Mevsim etkilerinden arındırılmış işsizlik oranı, bir önceki döneme göre 0, puanlık azalış göstererek yüzde 1,0 seviyesindedir.

10 Mevsimsellikten arındırılmış veriler dahil olmak üzere işsizlik oranları, geçen yılın bahar aylarından itibaren düşüş kaydetmektedir. İşsizlik oranları yatay seyre geçmeden önce sözkonusu düşüş seyrinin bir süre daha devam etmesi beklenmektedir. İşgücüne katılım oranı ise bir önceki yılın aynı dönemine göre 1, puan artışla yüzde,'e ulaşmıştır. 0 yılı Nisan döneminde istihdam edilenlerin sayısı, geçen yılın aynı dönemine göre 1 milyon 0 bin kişi artarak, milyon 01 bin kişiye yükselmiştir. Bu dönemde istihdam edilenlerin yüzde 'i tarım, yüzde 1,'i sanayi, yüzde,'ü inşaat, yüzde,'si ise hizmetler sektöründedir. İşgücü piyasasındaki gelişmeler değerlendirildiğinde, tarım istihdamının yanısıra tarımdışı sektörlerdeki istihdamın da toplam istihdam verilerine olumlu katkısının sürdüğü görülmektedir. Sanayi istihdamındaki 0 bin kişilik artış sanayi sektöründeki istihdamın kriz öncesi seviyelerine ulaşmasını sağlamıştır.

11 GÖSTERGELER Büyümeye Katkılar (Puan) 1,0,0,0 0,0 -,0 -,0-1,0-0,0 00-Ç1 Ç Ç Ç 00-Ç1 Ç Ç Ç 0-Ç1 Toplam Tüketim, 0,1 0,0 -, -, -1, -0,,, Gayri Safi Sabit Sermaye Oluşumu 1, -0, -,0 -,0 -, -,1 -, -1,1,0 Net İhracat -0, 0,,0,,, 1, -1,0 -, Stok Değişmeleri 1,, 0, -, -, -, 0,0,, GSYH Büyümesi (%),0, 0, -,0-1, -, -,,0, Toplam Tüketim Gayri Safi Sabit Sermaye Oluşumu Net İhracat Stok Değişmeleri GSYH Büyümesi (%) Kaynak: TÜİK Çıktı Açığı (Hodrick - Prescott Modeli) Mevsimsellik ve Takvim Etkisinden Arındırılmış GSYH Potansiyel GSYH

12 Kaynak:TÜİK Kaynak:TCMB Sanayi Üretim Endeksleri (Yıllık % Değişim) Arındırılmamış Sanayi Üretim Endeksi Takvim Etkisinden Arındırılmış Endeks Kapasite Kullanım Oranı (% )

13 Mal Gruplarına Göre Kapasite Kullanım Oranı (%) Dayanıklı Tüketim Malları Dayanıksız Tüketim Malları Tüketim Malları Gıda ve İçecekler Kaynak:TCMB Ara Malları Yatırım Malları Sanayi Sipariş ve Ciro Endeksleri (00=0) Sanayi Ciro Endeksi Sanayi Sipariş Endeksi Kaynak:TÜİK 1

14 ,0 10,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0, Kaynak:TÜİK, TCMB Güven Endeksleri Tüketici Güven Endeksi Reel Kesim Güven Endeksi Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre İstihdamın Sektörel Değişimi (Bin Kişi) Kaynak: TÜİK Tarım Sanayi İnşaat Hizmetler

15 Kaynak:TÜİK Mevsimsellikten Arındırılmamış İşsizlik Oranları (%) Mevsimsellikten Arındırılmış İşgücü Durumu Nisan 00 Nisan 0 Değişim Kurumsal olmayan sivil nüfus (000) ve daha yukarı yaştaki nüfus (000) İşgücü (000) İstihdam edilenler (000) Tarım (000)..1 Sanayi (000) İnşaat (000) Hizmetler (000).0.0 İşsiz (000) Kır (000) - Kent (000).. - İşgücüne dahil olmayan nüfus (000).. -0 İş aramayıp, çalışmaya hazır olanlar (000) İşgücüne katılma oranı (%),, 1, İşsizlik oranı (%) 1, 1,0 -, Kır,, -1, Kent 1, 1, -, Tarım dışı işsizlik oranı (%) 1, 1, -, Kaynak: TÜİK 1

16 . Dış Ticaret ve Ödemeler Dengesi Temel Göstergeler (Mayıs) Cari İşlemler Dengesi (Milyon $)(Ocak-Mayıs) -1. İhracat (FOB) (Milyon $). İthalat (CIF)(Milyon $).1 Dış Ticaret Dengesi (Milyon $) -. Karşılama Oranı (%), Cari işlemler hesabı, Mayıs 0'da milyar dolar açık vermiş, böylece yılın ilk dört aylık döneminde yaklaşık 1, milyar dolar açığa ulaşmıştır. 00 yılının aynı döneminde bu rakam küresel krizin etkisiyle,, milyar dolar olarak gerçekleşmişti. Yılın ilk beş ayında gerçekleşen 1, milyar dolarlık cari açık rakamı, Orta Vadeli Planda öngörülen 1 milyar dolarlık rakama oldukça yaklaşmıştır. 1 aylık kümülatif cari açık rakamı, Nisan ayına göre yüzde, oranında artışla, milyar dolara yükselmiştir. Cari açıktaki bu artışa rağmen, enerji dışı cari denge ise, milyar dolar fazla vermiştir. 0 itibarıyla, iç tüketimdeki artış hızlanmaktadır. İç talepteki canlanmanın paralelinde, ithalatın artış eğilimine girmesi ve petrol fiyatlarının yükselmesi ile enerji ithalatının artması, cari açığı artırmaktadır. Diğer yandan ihracattaki artış, euronun değer kaybı ile Avrupa'daki ekonomik sorunlara paralel olarak sınırlı kalmıştır. TÜİK'in verilerine göre dış ticaret açığı, yılın ilk beş ayında yüzde, oranında artarak, milyar dolara ulaşmıştır. Mayıs ayında ihracat, 00 yılının aynı ayına göre yüzde,, ithalat ise yüzde, oranında artış göstermiştir. Bu durum, aylık dış ticaret açığı rakamının, milyar dolara yükselmesine neden olmuştur. TL'nin değerlenmesi ile ihracatçılar mallarını dolar ya da euro cinsinden daha pahalıya satmak durumunda kalmaktadırlar. Reel döviz kurundaki yükseliş nedeniyle ihraç mallarının yurtdışında pahalılaşması rekabet gücünü azaltmaktadır. Ancak yılın geri kalan döneminde dış ticaret açığında yaşanan yüksek oranlı artış yavaşlamış, ithalat ile ihracat arasındaki makas önemli ölçüde daralmıştır. Yılın ilk beş ayında ihracat, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 1, oranında artarak, milyar dolar, ithalat ise yüzde, oranında artarak,1 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. İhracatın ithalatı karşılama oranı, 00'un ilk beş ayında yüzde iken, bu yılın ilk dört ayında yüzde,'a gerilemiştir. Türkiye İhracatçılar Meclisi'nin açıkladığı 0 Haziran ayı rakamlarına göre ihracat, 0'un ilk altı ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 1, oranında artış göstererek,, milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Finans hesaplarında, bir önceki yılın Ocak-Mayıs döneminde 0 milyon dolar net sermaye çıkışı gerçekleşmişken, cari açığın artışına paralel olarak, bu yılın aynı döneminde 1, milyar dolar tutarında net sermaye girişi olmuştur. 1 aylık kümülatif sermaye girişi ise, milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. 1

17 00'un ilk beş ayında, portföy yatırımlarında, milyar dolar sermaye çıkışı gerçekleşirken, 0 yılının aynı döneminde, milyar dolar sermaye girişi gerçekleşmiştir. Bu gelişmede yurtdışına gerçekleştirilen toplam milyar dolarlık tahvil ihracı etkili olmuştur. Cari açığın finansmanındaki en önemli kaynak olan doğrudan yatırımların katkısı sınırlı kalmaktadır. 00'un ilk beş ayında, milyar dolarlık doğrudan yatırım gerçekleşirken, bu yılın aynı döneminde yüzde, azalışla, milyar dolar yatırım girişi olmuştur. 1 aylık kümülatif yurtiçinde doğrudan yatırım tutarı da kriz öncesi döneme göre ciddi düşüşler yaşamıştır. Ticari ve nakit krediler ile mevduatlardan oluşan diğer yatırımlar kaleminde, 00'un ilk beş ayında, milyar dolar yatırım çıkışı gerçekleşirken, bu yılın aynı döneminde 1, milyar dolar yatırım girişi gerçekleşmiştir. 1 aylık kümülatif diğer yatırım tutarı ise milyar dolar düzeyinde gerçekleşmiştir. Doğrudan yatırımların ve uzun vadeli kredi kullanımının toplam sermaye içindeki payının azalması, cari açığın finansmanı hususunda bir risk unsurudur. Doğrudan yatırımlardaki bu azalış, borçlanma dışı finansmanın azalması bakımından oldukça önemlidir. Bunun yanında bankacılık dışı özel kesim, kriz öncesi dönemden farklı olarak borçlarını geri ödeyici duruma gelmiştir. Ödemeler dengesinin diğer yatırımlar kısmı incelendiğinde kriz öncesi dönemde biriktirilen döviz rezervinin kriz döneminde cari açığın finansmanında kullanıldığı görülmektedir. Nitekim, 1 aylık kümülatif olarak diğer yatırımlar kalemi 00'da, milyar dolar iken 0'da milyar dolara yükselmiştir. 0 Mart sonu itibarıyla toplam dış borç stoku, döviz kuru değişikliklerinden dolayı, bir önceki yılsonuna göre 1, milyar dolar azalarak, milyar dolar olmuştur. Toplam dış borç stokunun 1, milyar doları özel sektör borçları,, milyar doları kamu kesimi borçları, 1, milyar doları ise Merkez Bankası borçlarından oluşmaktadır. Toplam dış borç servisi ise 0 Mart sonu itibarıyla, milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Dış borç servisinin, milyar dolarlık kısmını anapara ödemeleri oluştururken, milyar dolarlık kısmını faiz ödemeleri oluşturmaktadır. Özel sektör uzun vadeli kredi borcu, 0 yılı Mayıs ayında bir önceki aya göre yüzde, oranında gerileyerek toplam. milyon dolar düzeyinde gerçekleşmiştir. Bu miktarın. milyon dolarlık kısmı finansal olmayan kuruluşların,. milyon dolarlık kısmı ise finansal kuruluşların borçlarından oluşmaktadır. 1

18 Kaynak: TCMB, TÜİK Kaynak: TÜİK 00-1 GÖSTERGELER Cari İşlemler Dengesi (1 Aylık Kümülatif, Milyon $) Cari Denge Enerji Dışı Cari Denge Türkiye'nin Dış Ticareti ( Aylık Kümülatif, % Değişim) 00-1 İhracat İthalat

19 Reel Efektif Döviz Kuru (TÜFE Bazlı, 1=0) Mayıs Mayıs 0 Ocak-Mayıs 00 Ocak-Mayıs Aylık Toplam 00 1 Aylık Toplam 0 Cari Denge -1, -,0 -, -1, -, -, Dış Ticaret Dengesi -, -, -, -1,1 -, -, İhracat,,,,0,,1 İthalat -, -1, -,1 -, -1, -1, Hizmetler Dengesi 1, 0,, 1, 1, 1,1 Turizm Gelirleri 1, 1,,,0 1, 1, Turizm Giderleri -0, -0, -1, -1, -, -, Sermaye ve Finans Hesabı 0, 1, -0, 1, 1,0, Doğrudan Yabancı Yatırım 0, 0,,, 1,1, Portföy Yatırımı (Net), 0, 0,, -,, Hisse Senedi 0, -0, 1,1 0, 0,,0 Borç Senedi, 0, 0,, -1,,0 Diğer Yatırımlar (Net) -0,, -, 1,,,0 Varlıklar 1,1 0,,,, 1, Yükümlülükler -,0, -,,1 0,, Rezerv Varlıklar -1, -1,, -,, -, Net Hata ve Noksan 0, 1,, 0,, -0, Kaynak: TCMB ÖDEMELER DENGESİ (Milyar $) 1

20 Kaynak:TCMB GÖSTERGELER Cari Açık ve Finansmanı (1 Aylık Kümülatif, Milyar $) Doğrudan Yatırımlar Uzun Vadeli Kredi Kullanımı Ç1 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Dış Borcun Borçlulara Göre Dağılımı (Milyon $) Kamu Sektörü TCMB Özel Sektör

21 Ç1 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Dış Borç Servisi (Milyon $) Dış Borç Servisi Anapara Faiz ÖZEL SEKTÖRÜN YURTDIŞINDAN SAĞLADIĞI UZUN VADELİ KREDİ BORCU (Milyon $) Ç1 0 0 Nisan Mayıs Borçluya Göre Dağılım I- Finansal i- Bankalar Krediler Tahvil ii- Bankacılık Dışı Finansal Kuruluşlar Krediler Yabancı Sermaye Sayılan Krediler II- Finansal Olmayan Krediler Yabancı Sermaye Sayılan Krediler Ticari Krediler 0 0 Kaynak: TCMB

22 . Enflasyon ve Para Politikası Temel Göstergeler Aylık TÜFE (Haziran) -0, Yıllık TÜFE (Haziran), Aylık ÜFE (Haziran) -0,0 Yıllık ÜFE (Haziran), Gecelik Faiz Oranı (Borçlanma-Tem.),0 Bir Hafta Vadeli Repo İhale Faiz Oranı (Tem.),00 Haziran ayında tüketici fiyatları, aylık bazda yüzde 0, düşüş gösterirken, yıllık bazda yüzde, oranında artmıştır. Böylece, yıllık bazda enflasyon ard arda ikinci ayda da düşüş kaydetmiştir. Üretici fiyatları ise aylık bazda yüzde 0, düşüş gösterirken; yıllık bazda yüzde, artmıştır. TÜFE'den enerji, işlenmemiş gıda, alkollü içecekler ve tütün ürünleri ile altının dışlanması yoluyla elde edilen ÖKTG-H endeksinin yıllık artış oranı, Haziran ayında yüzde,'ya, bu endeksten işlenmiş gıda ürünleri çıkarılarak elde edilen ÖKTG-I endeksinin yıllık artış oranı ise yüzde,'e gerilemiştir. Haziran ayında TÜFE'de kaydedilen düşüş, büyük ölçüde gıda ve alkolsüz içecekler grubunda kaydedilen yüzde,'lik gerilemeden kaynaklanmıştır. Bu gelişmede, mevsimsel faktörlerin yanı sıra, et ithalatına yönelik yapılan düzenlemenin ardından et fiyatlarında kaydedilen düşüş etkili olmuştur. Bu dönemde, akaryakıt fiyatlarındaki düşüş paralelinde ulaştırma grubundaki fiyatlar da yüzde 0, gerilemiştir. Öte yandan, konut ve haberleşme fiyatlarındaki artışlar TÜFE'deki gerilemeyi sınırlandırmıştır. Haziran ayında mal grubu fiyatları yüzde 0, oranında azalırken, hizmet grubu fiyatları yüzde 0,0 oranında artmıştır. Böylelikle, yıllık enflasyon mal grubunda yüzde,'a, hizmet grubunda ise yüzde,'e gerilemiştir. Temmuz ayında, mevsimsel faktörler nedeniyle gıda ve giyim fiyatlarındaki gerilemenin etkisiyle tüketici fiyatlarındaki düşüş eğiliminin devam edeceği tahmin edilmektedir. Üretici fiyatları aylık bazda, Mayıs ayının ardından Haziran ayında da gerilemiştir. ÜFE'deki gerilemede emtia fiyatlarındaki gelişmelere paralel olarak ana metal grubu ile kok kömürü ve petrol grubundaki düşüş etkili olmuştur. Tarım fiyatları meyve ve sebze fiyatlarındaki düşüşlere bağlı olarak yüzde 0,0 oranında azalırken, imalat sanayi fiyatları özellikle petrol ürünleri ve ana metal sanayi fiyatlarındaki kayda değer düşüşler sonucunda yüzde 0,0 oranında gerilemiştir. Temmuz ayında toplanan Para Politikası Kurulu (Kurul), faiz oranlarını değiştirmemiş ve enflasyonun görünümünün Nisan ayı Enflasyon Raporu'nda belirtilenden daha olumlu olduğu vurgulamıştır. PPK'nın aldığı kararlara göre, politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı yüzde seviyesinde tutulurken, TCMB'nin gecelik faiz oranları ise borçlanmada yüzde,0, borç vermede yüzde seviyesinde bırakılmıştır. Açık piyasa işlemleri çerçevesinde piyasa yapıcısı bankalara repo işlemleri yoluyla gecelik ve bir haftalık vadelerde tanınan borçlanma imkanı faiz oranının ise yüzde oranında tutulmasına karar verilmiştir.

23 : Para Politikası Kurulu kararında geleceğe yönelik olarak şu noktalar dikkat çekmiştir - İstihdam koşullarında iyileşme devam etmekle birlikte beraber işsizlik oranları halen yüksek seviyelerdedir. - Küresel ekonomiye ilişkin riskler halen devam etmektedir. - Dış talep göstergelerinde kısmi bir yavaşlama mevcuttur. - Enflasyon görünümüne ilişkin her türlü yeni veri ve haber, Kurulun geleceğe yönelik duruşunu değiştirebilir. Kurul kararında, son dönemde açıklanan verilerin iktisadi faaliyetteki toparlanmanın devam ettiğini gösterdiği belirtmiştir. İç talebin göreli olarak istikrarlı bir artış sergilediği, dış talep göstergelerinin ise kısmi bir yavaşlamaya işaret ettiği kaydedilmiştir.

24 Kaynak: TÜİK GÖSTERGELER TÜFE ve ÜFE Yıllık Enflasyon (%) 00-1 TÜFE ÜFE Yıllık TÜFE ve Çekirdek Enflasyon (%) TÜFE H Endeksi I Endeksi Kaynak: TÜİK

25 Giyim ve ayakkabı Lokanta ve oteller Alkollü içecekler ve tütün Çeşitli mal ve hizmetler Gıda ve alkolsüz içecekler Kaynak: TÜİK Ana Harcama Gruplarının Aylık Enflasyona Katkısı (Puan) Konut Haberleşme Eğitim Ev eşyası Sağlık Eğlence ve kültür Ulaştırma -0, -0,0 0,00 0,00-0,01 0,0 0,0 0,0 0,01 0,00 0,0 0, Mal ve Hizmet Fiyatları Enflasyonu (Haziran, %) Aylık Yıllık TÜFE -0,, Mallar -0,, Enerji 0,0 1, İşlenmemiş Gıda -,,0 İşlenmiş Gıda -0,, Enerji ve Gıda Dışı Mallar 0,1,0 Hizmetler 0,0, Kira 0,1,1 Lokanta ve Oteller 0,0, Ulaştırma Hizmetleri 0,, Diğer Hizmetler 0,,1 Kaynak: TCMB

26 Kaynak: TÜİK 0,00 1,00 1,00 1,00 1,00,00,00,00, Enflasyon Beklentileri (%) Yıl Sonu 1 Ay Sonrası Ay Sonrası TCMB Gecelik Faiz Oranları (%) Kaynak: TCMB

27 . Mali Piyasalar Temel Göstergeler (Son Veriler/Temmuz*) İMKB-0.0 Dolar/TL 1, Euro/TL 1, Döviz Sepeti 1, *.0.0 Mali piyasalar, son bir aylık dönemde genel görünümde yukarı yönlü bir seyir izlemiştir. Özellikle gelişmekte olan ülkelere yönelik olumlu bakış bu ülkelere fon akışını hızlandırmıştır. Bunun yanında stres testi sonuçlarının da Türkiye açısından olumlu gelmesi ile yurtiçinde olumlu havanın süreceği öngörülmektedir. Temmuz ayı boyunca dalgalı bir seyir izleyen İMKB -0 endeksi, faizlerin bir süre daha düşük seyrini sürdüreceği beklentisinin ve gelişmekte olan piyasalara yönelik risk iştahının artmasının getirdiği alımlarla ayın üçüncü haftasında hem seans içi hem kapanış rekoru kırmıştır. Endeks, tarihinde bir önceki güne göre yüzde yükselerek günü. seviyesinden kapatmıştır. Bu seviyesini iki gün daha koruyan endeks, haftayı.00 seviyesinden kapatmıştır..0.0 tarihinde açıklanan "stres testi" sonuçlarına göre Türkiye'de sadece banka başarısız bulunmuştur. Bu durumun olumsuzluk yaratmayacağı, özelikle borsanın yükseliş trendini sürdüreceği beklenmektedir. MSCI Türkiye ve MSCI Yükselen Piyasalar Endeksleri de, gelişmekte olan piyasalara yönelik risk iştahının artması ile son bir aylık dönemde istikrarlı bir artış göstermiştir. Para piyasaları da gelişmekte olan ülke piyasalarına olan fon akışından etkilenmiştir. Fon akışındaki hızlanma sonucu dolarda belirgin bir düşüş gözlenmiştir. Euro ise dalgalı bir seyir izlemekle birlikte son bir aylık dönemde değerlenmiştir. Para girişinin etkileri kendini tahvil-bono piyasasında da hissettirmektedir. Ayın başında yüzde, seviyesinde olan ikincil piyasa gösterge tahvil faiz oranı son olarak yüzde, seviyesinde seyretmektedir. Faiz oranının yüzde 'e kadar ineceği beklenmektedir. Mali piyasalardaki olumlu havanın etkisiyle tahvil-bono piyasası ile İMKB'deki yabancı yatırımcı payları da artış göstermiştir. Tahvil bono piyasasında yabancı payı yüzde seviyesine, İMKB'deki yabancı payı ise yüzde, seviyesine yükselmiştir.

28 GÖSTERGELER İMKB 0 Endeksi ( ) Kaynak: Reuters 0,00 100,00 00,00 00,00 00,00 00,00 00,00 0,00 MSCI Türkiye ve Yükselen Piyasalar Endeksi ( ) MSCI Türkiye MSCI YP Kaynak: Morgan Stanley Capital International

29 1 1,0000,000,0000,000,0000,000,0000,000,0000 1,000 1,0000 Döviz Kurları ( ) Kaynak:TCMB 00-1 Dolar Euro Döviz Sepeti (0, Dolar+0, Euro) İkincil Piyasa Gösterge Faiz Oranı Kaynak: Reuters

30 1,0 1,0 1,0,0,0,0,0,0 0,0 Toplam Tahvil-Bono Stokunda ve İMKB'de Yabancı Payları (%) Tahvil-Bono (Sol Eksen) Kaynak: Turkey Data Monitor İMKB (Sağ Eksen),0,0 0,0,0,0,0,0 0,0,0 0

31 . Kamu Maliyesi ve Borçlanma Temel Göstergeler Bütçe Dengesi (Milyon TL) (Haziran) -. Bütçe Dengesi (Milyon TL) (Ocak-Haziran) -1. Faiz Dışı Denge (Milyon TL) (Haziran) -. Faiz Dışı Denge (Milyon TL) (Ocak-Haziran) 1.1 Bütçe Giderleri (Milyon TL) (Haziran). Bütçe Gelirleri (Milyon TL) (Haziran) 1. Brüt Borçlanma (Milyon TL) (Ocak-Haziran).0 İç Borç Servisi (Milyon TL) (Ocak-Haziran).0 DİBS Faiz Oranı (Temmuz), 0 yılı Ocak-Haziran döneminde bütçe giderleri, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde, oranında artışla 1, milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Bütçe gelirleri ise yüzde 1,1 oranında artarak 11,1 milyar TL olmuştur. Böylelikle bütçe giderleri enflasyonla paralel bir artarken, bütçe gelirleri enflasyonun oldukça üzerinde artış göstermiştir. Bu kapsamda, bütçe açığı 00 yılının ilk yarısında, milyar TL iken, bu yılın ilk yarısında 1, milyar TL olmuştur. Bu miktar, 0 yılı bütçe açığı hedefinin yüzde 0,'sine karşılık gelmektedir. Faiz dışı fazla ise 00 yılının Ocak-Haziran döneminde milyar TL iken bu yılın aynı döneminde 1,1 milyar TL olmuştur. Böylelikle faiz dışı fazla miktarı geçen yılın aynı dönemine göre kat artış göstermiştir. 0 yılının Ocak-Haziran döneminde vergi gelirleri, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde, oranında artarak, milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Öte yandan, bu dönemde faiz hariç bütçe giderleri geçen yılın aynı dönemine göre sadece yüzde, oranında artarak, milyar TL olmuştur. Vergi gelirlerinin faiz dışı bütçe giderlerine oranına bakıldığında, 00 yılının ilk altı ayında oran yüzde, iken, 0 yılının ilk altı ayında yüzde, seviyesine yükseldiği görülmektedir. 0 yılının ilk yarısında, personel giderleri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde, ve sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri ise yüzde, oranında artış göstermiştir. Cari transferler ise geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 1, oranında artışla 1, milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Bu dönemde, sağlık, emeklilik ve sosyal yardım giderleri için geçen yılın aynı dönemine göre yüzde, artışla, milyar TL transfer yapılmıştır. Sosyal güvenlik primi işveren hissesinin puanlık kısmının Hazine tarafından ödenmesi kapsamında yapılan transfer ise 1, milyar TL'dir. Cari transferler kapsamında tarımsal destekleme ödemeleri için bu yılın ilk yarısında, milyar TL yapılmıştır. 0 yılının ilk yarısında, ekonomik faaliyetlerdeki artış ve denetim ve tahsilât konusundaki yüksek performansı vergi gelirlerindeki artışta belirleyici olmuştur. Bu dönemde, vergi gelirleri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde, oranında artarak,, milyar TL olmuştur. 1

32 Son dört yılda Ocak-Haziran dönemi gelir artışlarına bakıldığında, 0 yılının ilk altı ayındaki bütçe gelirleri ve vergi gelirleri artışlarının, son dört yıldaki en yüksek artışı gösterdiği görülmektedir. Vergi gelirlerinin detayına bakıldığında, özellikle KDV ve ÖTV gibi dolaylı vergilerde artış yaşandığı görülmektedir. Dahilde alınan KDV yüzde oranında artarken, özel tüketim vergisi yüzde, oranında yükselmiştir. Artan ithalat ile beraber ithalde alınan katma değer vergisi yüzde 1, oranında artış göstermiştir. Dolaysız vergilere bakıldığında ise gelir vergisi yüzde 1, ve kurumlar vergisi yüzde 1, oranında artmıştır. Vergi performansının dolaylı vergilerdeki artıştan kaynaklanmasının bir sonucu olarak, genel bütçe vergi gelirleri toplamı içinde dolaylı vergilerin payı yükselmiştir. İlk altı aylık sonuçlara bakıldığında 0 yılı bütçe dengesi ve faiz dışı denge hedeflerine ulaşılacağı görülmektedir. Ancak yılın ikinci yarsından sonra ekonomide yaşanabilecek bir durgunluk vergi gelirlerinde yaşanan artışı sınırlandırılabilir. Bu yüzden harcamalar konusunda temkinli hareket edilmesi gerekmektedir. Ayrıca Mali Kural Kanun Tasarısının ertelenmesi de piyasalarda kısa dönemli algı bozulmalarına yol açabilecektir. Merkezi yönetim toplam borç stoku, 0 yılının Haziran ayında, milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Haziran ayı itibarıyla toplam borcun,1 milyar TL'si iç borç,, milyar TL'lik kısmı ise dış borçlardan oluşmaktadır. İç borç stoku, merkezi yönetim toplam borç stokunun yüzde,'ini, dış borç stoku ise yüzde,'sini oluşturmuştur. İç borç stokunun,1 milyar TL'sini piyasalar, milyar TL'sini kamu kesimi oluştururken, dış borç stokunun ise, milyar TL'sini tahvil,, milyar TL'sini krediler oluşturmuştur. Hazinenin TL cinsinden iskontolu devlet iç borçlanma senetlerinin (DİBS) yıllık bileşik faiz oranı, Haziran ayında yüzde, olarak gerçekleşmiştir.

33 GÖSTERGELER Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleşmeleri (Milyon TL) 00 Ocak-Haziran 0 Ocak-Haziran 0 Hedef Değişim (%) Merkezi Yönetim Bütçe Giderleri , Faiz Hariç Bütçe Giderleri.. 0.1, Personel Giderleri , SGK Devlet Prim Giderleri..1.1, Mal ve Hizmet Alım Giderleri , Cari Transferler , Sermaye Giderleri.. 1., Sermaye Transferleri ,0 Borç Verme , Yedek Ödenekler ,0 Faiz Giderleri...0 1, Merkezi Yönetim Bütçe Gelirleri ,1 Genel Bütçe Gelirleri... 1, Vergi Gelirleri.0. 1., Gelir Vergisi , Kurumlar Vergisi , BSMV , Dahilde Alınan KDV.1 1..,0 İthalde Alınan KDV , Özel Tüketim Vergisi , Damga Vergisi.0.1., Harçlar...0, Diğer , Vergi Dışı Diğer Gelirler ,1 Özel Bütçeli İdarelerin Öz Gelirleri , Düzen. ve Denet. Kurumların Gelirleri , Kaynak: Maliye Bakanlığı

34 Faiz Dışı Denge (1 Aylık Kümülatif) Maliye Tanımlı Program Tanımlı Kaynak: Maliye Bakanlığı Faiz Hariç Bütçe Giderleri ( Aylık Hareketli Ortalama, % Değişim) Kaynak: Maliye Bakanlığı

35 ,0 1,,0 Gelirlerdeki Artış Oranı (Bir Önceki Yıla Göre, %),1 1, 00 Ocak-Haziran 00 Ocak-Haziran 00 Ocak-Haziran 0 Ocak-Haziran Kaynak: Maliye Bakanlığı Vergi Gelirlerinin Faiz Dışı Bütçe Giderle rine Oranı ( Aylık Hareketli Ortalama, %) Kaynak: Maliye Bakanlığı, Bütçe Gelirleri -0, 1 -,, 0-1 Vergi Gelirleri 1,1,,

36 , Merkezi Yönetim Toplam Borç Stoku (Milyon TL) Kaynak: Hazine Toplam İç Borç Dış Borç TL Cinsi İskontolu Senetlerin Borçlanma Faiz Oranı (Yıllık Bileşik, %), 00 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı,0 0-1,0 0-, 0-, 0-, 0-, 0- Mayıs Haziran, 0-

37 Milli Gelir, Üretim, İstihdam Dış Ticaret ve Ödemeler Devlet Borçları Bütçe Enflasyon Dengesi Mali Piyasalar EKONOMİK GÖSTERGELER - ÖZET TABLO YILLIK T GSYH (Milyon TL) GSYH (Milyon $) GSYH Büyüme Hızı(%) 0, -,, Kişi Başına GSYH (TL) Kişi Başına GSYH ($) Toplam Sanayi Üretim Endeksi (00=0),, Nisan, İmalat Sanayi Üretim Endeksi (00=0), 0, Nisan, İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı (%),,0 Haziran, İşsizlik Oranı (%),0 1,0 1, Nisan 1,0 TÜFE (%) Aylık Haziran -0, Yıllık,0,,0 Haziran-Haziran, ÜFE (%) Aylık Haziran -0,0 Yıllık,, Haziran-Haziran, İhracat (FOB) (Milyon $) İthalat (CIF) (Milyon $) Dış Ticaret Dengesi (Milyon $) Karşılama Oranı %,, 0, Ocak-Nisan,0 Cari İşlemler Dengesi (Milyon $) Net Doğrudan Yabancı Sermaye (Milyon $) Doğrudan Yabancı Sermaye Girişi (Milyon $) 1... TCMB Brüt Döviz Rezervleri (Milyon $) Bütçe Giderleri (Milyon TL) Bütçe Gelirleri (Milyon TL) Bütçe Dengesi (Milyon TL) Faiz Dışı Fazla (Milyon TL) Ocak-Haziran Genel Bütçe Vergi Gelirleri (Milyon TL) Faiz Giderleri (Milyon TL) Faiz Giderleri / Vergi Gelirleri (%) 0,1 0,,, Bütçe Gelirleri /Bütçe Giderleri (%), 0,,, Faiz Dışı Fazla / GSYH (%), 0,1 0, Bütçe Giderleri /GSYH (%),,0, Bütçe Gelirleri /GSYH (%),1,,0 Faiz Giderleri / GSYH (%),,, Bütçe Dengesi /GSYH (%) -1, -, -, Vergi Gelirleri/GSYH (%) 1, 1,1 1, Kamu Kesimi Borçlanma Gereği / GSYH (%)* 1,,,1 Merkezi Yönetim İç Borç Stoku (Milyon TL) Merkezi Yönetim Dış Borç Stoku (Milyon $)..0 Merkezi Yönetim Toplam Borç stoku (Milyon TL) İç Borç Servisi (Milyon TL) Ocak-Haziran.0 Dış Borç Servisi (Milyon $).. Özel Sektör Dış Borç Stoku (Milyon $) Toplam Kamu Net Borç Stoku/GSYH (%),, 0 DÖNEMSEL GERÇEKLEŞMELER DİBS. Faiz Oranı(%) 1,, Temmuz, TCMB Kısa Vadeli Faiz Oranı (%) 1,, Temmuz,0 İMKB=0 Endeksi Ay Sonu.00.. Ortalama Dolar Kuru (TL/$) 1, 1, Haziran 1, Dönem Sonu Dolar Kuru (TL/$) 1, 1,01 1,0 Kaynak: Maliye Bakanlığı, TCMB, DPT, Hazine, TÜİK. * 00 yılı verisi gerçekleşme tahminidir.