FİHRİST BÖLÜM : 1 MALİ PİYASALAR VE BORSA

Transkript

1 FİHRİST BÖLÜM : 1 MALİ PİYASALAR VE BORSA J Piyasa ne demektir,piyasalar kaça ayrılır?... ^ Mali piyasalar kaça ayrılır; araçları nelerdir?... 1 Sermaye piyasasında yer alan unsurlar nelerdir?...2 Sermaye piyasası kaç bölümden oluşur?... 2 Borsa nedir?... 2 Borsalarda hangi finansal araçlar işlem görür? , Menkul Kıymetler bir'den fazla Borsa da işlem görebilir mı?...^ Menkul Kıymet 3orsaları'nın fonksiyonları nelerdir?... ^ Borsalar geçici olarak kapatılabilirler mi? Hisse senetleri Borsa da hangi pazarlarda işlem görürler?... Borsa da fiyatlar nasıl oluşur?... BÖLÜM:2 ŞİRKETLER Şirket ne demektir?... g..5 Yasal dayanaklarına göre kaç türlü şirket vardır?...g Anonim Şirket ne demektir?...g Anonim Şirketler in iktisadi işlevleri nelerdir?... 6 Anonim Şirketler kaça ayrılırlar? Anonim Şirketlere sermaye olarak ne konulabilir?... ^ Anonim Şirketler esas sermayelerini azaltabilirler mi?... 7 Halka açık olmayan anonim şirket ne demektir?...^ Halka açık anonim şirket ne demektir?... 7 Halka açık anonim şirketler ne şekilde kurulurlar?...nâriir?...7 Esas sermaye ile kayıtlı sermaye sistemi arasındaki temel ar... ^ Başlangıç sermayesi ne demektir?... ö Çıkarılmış sermaye ne demektir?...:'""."ıı3ö'hirip... Şirketlerin birleşmesi ne demektir, anonim şirketler hangi şekillerde bine-...^ şebilirler g Şirket bilançolarının Borsa'ya gelme süresi ve aralıkları ne ^ Kamuyu aydınlatma ilkesi ne demektir?...«to'i... Ortaklıklar tarafından kamuya açıklama yapılmasını gere 1Q durumlar nelerdir? u+ir,' Insider Trading İçerden Öğrenenlerin Ticareti" ne...

2 BÖLÜM : 3 MENKUL KIYMETLER Menkul Kıymet nedir? Kıymetli evrak nedir? Kıymetli Evrak'ta Soyutluk ilkesi ne demektir?...12 Kaydi sistem (evraksız kıy metli evrak) ne demettir? Evraksız kıymetli evrak rehne/hacze konu olabilir mi?...12 Hisse senedi nedir?...13 Hisse senetleri kaça ayrılır?... Hisse senedi sahibinin hakları nelerdir? Hisse senedinde nominal fiyat ne demektir? Hisse senedinde ihraç fiyatı ne demektir? Hisse senedinin Borsa fiyatı ne demektir?...^ Hisse senetlerinin Ceza Hukuku karşısındaki durumu nedir?...14 Hisse senedinde zaman aşımı var mıdır?......^ Hisse senetlerini kaybeden veya çaldıran yatırımcı nereye başvurmalıdır? 15 Tahvil ne demektir?... ^ Hisse senedi ile tahvil arasındaki hukuki açıdan başlıca fark nedir? işlem birimi ne demektir?... Hisse senetleri piyasasında işlem birimi olarak ne kullanılır? Lot miktarı farklı olan (istisnai) şirketler hangileridir? BÖLÜM : 4 HALKA ARZ Sermaye piyasası kanununda Halka Arz" nasıl tanımlanmaktadır?...17 Halka arz edilen sermaye piyasası araçlarına ilişkin işlem yaparken nelere dikkat etmek gerekir?...17 Halka açılmak üzere hisse senedi arz edecek ortaklıklar hangi satış yöntemlerini kullanabilirler? Halka arz. dilen bir hisse senedinin satış fiyatı nasıl belirlenmektedir?...18 Sermaye- Piyasası Kurulu nca kayda alınan hisse senetlerinin hepsi satılmazsa ne olur?... Tahsisli satış nedir?... ihraçcı şirketler hangileridir?... Şirketlerin sermaye piyasasından temin ettikleri fonlar nerede kullanılmaktadır? BÖLÜM: 5 SERMAYE ARTTIRIMI,RÜÇHAN HAKKI, TEMETTÜ, KÂR PAYI Hisse senedi ihraç eden şirketin bedelsiz sermaye arttırımına katılma ve dağıttığı temettuyü kullanma süresi ne kadardır? Rüçhan hakkı ne demektir? " 21 Bedelli rüçhan hakkı kullanma süresi ne kadardır?... 21

3 Rüçhan hakkı kupon pazarı ne demektir? Anonim şirketler bedelli sermaye arttırımlarında rüçhan hakkını hisse senedinin nominal değerinin üzerinde kullandırabilirler mi? Emisyon pirimi ne demektir? Yeniden değerleme ne demektir? Anonim şirketler bedelli sermaye arttırımlarında mevcut ortaklarının yeni pay alma hakların' \ısıtlayabilirler mi?...22 Halka açık anonim ortaklıkların temettü ödeme zorunlulukları var mıdır?...23 Temettü dağıtımı en geç hangi aya kadar yapılabilir?...23 Anonim şirketlerin zamanaşımına uğrayan kâr paylarının akibeti ne olur?..23 Bir şirketin sermaye arttırımı ya da temettü ödemesinden yararlanabilmek için o hisse senedinin asgari hangi tarihte alınmış olması gereklidir? Hisse senetlerinde eski-yeni farkı ne demektir? BÖLÜM : 6 İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI (İMKB) Kotasyon, kote olmak neyi ifade eder?...25 Borsa kotuna alınmamış menkul kıymetler İMKB pazarlarında işlem görebilirler mi? İMKB'nin görevleri ve yetkileri nelerdir? İMKB'nin organları nelerdir?...26 İMKB nin komiteleri nelerdir, görevleri nelerdir? İMKB'nin Başkanlık Teşkilatı hangi unsurlardan oluşmaktadır? İMKB nin ana hizmet birimleri nelerdir? İMKB'de denizcilik şirketlerinin hisse senetleri işlem görüyor mu?...28 İMKB de hisse senetleri bünyesindeki pazarlarda hangi saatlerde işlem gerçekleştirilmektedir? BÖLÜM:7 BORSA ARACI KURUMLARI Yatırımcılar Borsa'ya doğrudan başvurarak alım-satım yapabilirler mi? Sermaye piyasasında aracılık faaliyetleri nasıl gerçekleştirilmektedir? 29 Aracılık faaliyetleri kaç sınıfa ayrılır?...29 Halka arza aracılık faaliyetlerinin esasları nelerdir?...30 Alım-satıma aracılık faaliyetlerinin esasları nelerdir? Aracı kurumların yetkileri ve yükümlülükleri nelerdir?...31 Aracı kurumların yapamayacakları işler ve işlemler nelerdir?...32 Yurtdışı piyasalarda yapılacak aracılığa ilişkin esaslar nelerdir?...34 Aracı kurumların acentalarımn yetkileri ve acentanın faaliyetlerinden dolayı aracı kurumun sorumlulukları nelerdir? Acentaların yapamayacakları işlen nelerdir?...35 Aracı kurumların irtibat büroları hangi işlemleri yapabilirler?...36 Aracı kurumun acentalık faaliyetlerini takip ve bildirim yükümlülüğü var mıdır?... Aracı kurumun bünyelerinde kurulan teftiş biriminin görev ve sorumlulukları nelerdir?...

4 Aracı Kuruluşlar, müşteri adına ve hesabına sermaye piyasası araçlarından kaynaklanan yönetimsel ve mali hakları kullanabilirler mi?...37 Aracı kuruluşlar müşterilerinin kimlik bilgilerinden sorumlu mudurlar? Aracı kuruluşların gözetim ve denetimlerini hangi merciler gerçekleştirir?..37 Aracı kurumların, müşterilerine karşı hukuki sorumluluğu nelerdir?...38 İMKB, Borsa üyelerinin işlemlerini durdurabilir mi? Aracı kurumların cezai sorumlulukları nelerdir? BÖLÜM:8 İNİKB PAZARLARI Ulusal Pazar nedir?...41 ikinci Ulusal Pazar (eski adı ile Bölgesel Pazar) nedir? Yeni Ekonomi Pazarı nın (eski adı ile Yeni Şirketler Pazarı) kuruluş amacı nedir?...41 Toptan Satışlar Pazarı (TSP) hangi amaçla kurulmuştur? Gözaltı Pazarı'nın kuruluş amacı nedir? İMKB Uluslararası Pazar ın kuruluş amacı nedir?...42 Depo Sertifikası ne demektir?... BÖLÜM : 9 BORSA DA FİYATLANDIRMA YÖNTEMLERİ VE ENDEKS HESAPLAMALARI Borsa'da işlem gören sermaye piyasası araçlarının borsa fiyatları nasıl oluşur? Çok fiyat yöntemi ne demektir? İşlem hacmi ne demektir?...45 işlem miktarı ne demektir? Ağırlıklı ortalama fiyat ne demektir?...46 Referans fiyat ne demektir? Baz fiyat nedir, nasıl hesaplanır?...46 Bir seans içinde bir hisse senedinin fiyatı en çok ne kadar düşebilir veya artabilir?...47 Bir hisse senedinin işlem sırası hangi durumlarda geçici olarak durdurulabilir? Fiyat marjları ne zaman serbest bırakılır? Belli bir süre işlem görmeyen hisse senetlerinin fiyat marjı nasıl hesaplanır? Endeks ne demektir? İMKB hisse senetleri piyasası endeksi neden oluşturulmuştur? İMKB endeksleri nasıl hesaplanmaktadır? Fiyat ve getiri endeksleri arasındaki fark nedir?...49 Ulusal tüm endeksi hangi hisse senetlerinden oluşmaktadır?...49 Sektör ve alt sektör endeksleri nelerden oluşmaktadır?...49 İMKB'de kaç çeşit endeks hesaplanmaktadır? İMKB Ulusal-30 endeksi hangi hisse senetlerinden oluşur?...50 İMKB Ulusal-100 endeksi ne demektir?... 51

5 İMKB İkinci Ulusal Pazar ve Yeni Ekonomi Pazar ı endeksleri nedir?...51 İMKB Yatırım Ortaklıkları endeksi nasıl tanımlanır? Şirketlerin endeks hesaplamalarına katılabilmek için hangi şartları yerine getirmesi gerekir?...51 Endeks seçimleri ne şekilde yapılmaktadır? Endekslerde dönemsel değişiklikler nelerdir? Endekslerde dönemsel olmayan değişiklikler nelerdir? BÖLÜM: 10 BORSA DA ALIM-SATIM EMİRLERİ VE İŞLEMLERİ Yatırımcılar Borsa ya doğrudan başvurarak alım-satım yapabilirler mi?...55 Alım-satım sözleşmesinde bulunması gereken asgari hususlar nelerdir?.. 55 Aracı kuruluşlarca müşterileri olan yatırımcılara gönderilmesi gereken belgeler nelerdir? işlem fiyatına göre kaç türlü müşteri emri verilebilir? Müşteri emirlerinde olması gereken asgari kriterler nelerdir? Sermaye piyasası araçlarının alım ya da satım emri nasıl verilir? Emirde öncelik kuralları nelerdir?...58 Emirde geçerlilik süresi ne kadardır?...58 Aracı kuruluşlar yatırımcı tarafından verilen her emri kabul etmek zorunda mıdırlar?...58 Kürtaj ne demektir,aracı kuruluşlar yatırımcılardan ne kadar kürtaj alabilirler? Müşterilerin, emirleri Borsa'ya intikal etmeden önce aracı kurumlara karşı yükümlülükleri nelerdir? Gerçekleşen satım emirleri nasıl tasfiye edilir?...59 Gerçekleşen alım emirleri nasıl tasfiye edilir?...60 Müşteri gerçekleşen alım emrini tasfiye etmezse ne olur?...60 Müşterinin satım emirleri süresinde gerçekleşmediği takdirde Borsa Üyesi nin yükümlülüğü var mıdır? Müşteri alım emirleri süresinde gerçekleştirilemediği takdirde Borsa Üyesi nin yükümlülüğü nedir? Borsa emirleri kaça ayrılır? Normal emir ne demektir ve kaça ayrılır? Küsurat emir ne demektir? Özel emir ne demektir? Açığa satış işlemleri ne demektir?...62 Açığa satış emri nasıl verilmektedir?...62 Toptan alış-satış emri ne demektir? Kredili menkul kıymet işlemleri ne demektir?...63 Menkul kıymetlerin ödünç işlemleri ne şekilde yapılır? Kredili menkul kıymet işlemleri ve açığa satış işlemleri hangi hisse senetleri üzerinden yapılabilir? Aracı kurumlar tarafından yatırımcı hesabına gerçekleştirilen sermaye piyasası işlemleri neticesinde oluşan, geçici nitelikteki nakitlere ilişkin bir düzenleme var mıdır?... 63

6 BÖLÜM : 11 TAHVİL VE BONO PİYASASI REPO-TERS REPO PAZARI İMKB Tahvil ve Bono Piyasası nda hangi menkul kıymetler işlem görmektedir? İMKB Tahvil ve Bono Piyasası'nda hangi kuruluşlar işlem yapmaktadır? İMKB Tahvil ve Bono Piyasası bünyesindeki Pazar larda hangi saatlerde işlem yapılmaktadır? Tahvil ve Bono Piyasası nda işlemler nasıl gerçekleştirilmektedir?...66 Kesin alım-satım pazarı ile repo-ters repo pazarında minimum işlem miktarı ne kadardır? İMKB Uluslararası Tahvil ve Bono Piyasası nda işlemler hangi saatlerde gerçekleştirilmektedir?...67 İMKB Uluslararası Tahvil ve Bono Piyasası'nda menkul kıymetler hangi lot miktarından işlem görür? i BÖLÜM : 12 YATIRIM FONLARI VE YATIRIM ORTAKLIKLARI Yatırım Fonu nedir? Fonun kuruluş ve işleyişinin yasal dayanakları nelerdir? Yatırım Fonu yönetimi nasıl oluşur?... Yatırım Fonları hangi kıymetlere yatırım yapabilirler? A Tipi", "B Tipi" fon ne demektir? Yatırımcı açısından A veya B tipi fon tercihi nasıl yapılır, tercihin sonuçları nelerdir? Fon türleri nelerdir?... 7^ Yatırım fonu yönetiminde uyulması zorunlu kurallar nelerdir? Yatırım fonlarında denetim nasıl sağlanır? Yatırım fonlarının hesapları nasıl tutulur, mal varlığı nasıl ve nerede muhafaza edilir? Yatırım fonlarının gelirleri ve giderleri nelerdir? Yatırım fonlarında değerleme nasıl yapılır? Katılma belgesi nedir?... "' 74 Fon katılma belgesi alım-satımında en az işlem sınırı ne demektir?...74 Katılma belgesi fiyatları nasıl hesaplanır? Yatırım fonları ile ilgili olarak kurumlardan talep edilebilecek bilgiler nelerdir? Yatırım fonları hangi saatlerde alınıp-satılabilir? Yatırım fonu katılma belgeleri nerelerden satın alınabilir? ihbar süresi ne demektir? Fon katılma belgesi fiyatları hangi nedenlerle düşüş kaydedebilir? Yatırım fonları iyi bir yatırım aracı mıdır?...77 Neden doğrudan hisse senedi yerine A Tipi fonlar tercih edilmelidir? Neden doğrudan tahvil veya bono yerine B Tipi yatırım fonları tercih edilmelidir? Yatırım fonlarının yatırımcılara sağladıkları diğer avantajlar nelerdir? 78

7 Yatırım fonları arasında seçim yaparken nelere dikkat etmek gerekir?...78 Bir yatırım fonuna yatırım yaparken nelere dikkat etmek gerekir?...79 Yatırım Ortaklıklarının faaliyetlerinin kapsamı nelerdir? Yatırım Ortaklıklarının kuruluş ve faaliyet şartları nelerdir"?...80 BÖLÜM : 13 YATIRIM DANIŞMANLIĞI VE PORTFÖY YÖNETİCİLİĞİ Yatırım danışmanlığı ve portföy yöneticiliği faaliyetleri nedir, bu faaliyetleri hangi kuruluşlar gerçekleştirmektedir? Yatırım Danışmanlığına ilişkin ilkeler nelerdir?...81 Yatırım Danışmanlığı sözleşmesi hangi hükümleri kapsamalıdır?...82 Portföy Yöneticiliği nedir ve hangi faaliyetleri kapsar?...83 Portföy yönetim şirketleri yatırımcısına belli bir getiri için garanti verebilirler mi?...83 BÖLÜM : 14 TAKAS, SAKLAMA VE TAKASBANK A.Ş. Takas hizmeti nedir? Borsa üyeleri, emanetlerindeki müşteri hisse senetlerini nerede saklarlar?...85 Müşteri ismine saklamanın amacı nedir? Takasbank A.Ş. hakkında genel bilgiler Müşteri ismine saklama sistemi ne demektir, nasıl işler, kuralları nelerdir? 86 Blokaj sistemi nedir, nasıl uygulanır, ne gibi yararlan vardır? Alo-Takas'tan nasıl yararlanılır? Takasbank'a kabul edilebilecek kıymetlerin nitelikleri nelerdir?...89 Teslim karşılığı ödeme prensibi nedir?...89 Kaydi takas prensibi nedir? Borsa işlemlerinde takas süresi ne kadardır? Üyelerin takas ve saklama bankası A.Ş.'de alım-satım taahhütlerini yerine getirmemeleri durumunda uygulanacak temerrüt hükümleri nelerdir?...90 BÖLÜM : 15 UYUŞMAZLIKLAR VE ÇÖZÜM YOLLARI Borsa Üyeleri ile yatırımcıları arasında hangi konularda uyuşmazlık çıkabilir? Borsa Üyesi ile müşterisi arasında doğan uyuşmazlıkların çözümü için İMKB'ye başvuru prosedürü nasıldır?...94 İMKB'nin inceleme yetkisine giren uyuşmazlık konuları nelerdir?...95 İMKB Yönetim Kurulu'nun uyuşmazlıklar hakkında verdiği kararlara itiraz mercii neresidir?...95 Yatırımcının, İMKB Yönetim Kurulu nca karara bağlanan zararının şikayet edilen Borsa Üyesi tarafından karşılanmaması halinde ne yapılır?.95 Faaliyetleri durdurulan ve Borsa Üyeliğinden çıkarılan bir aracı kuruluş

8 emanetinde bulunan menkul kıymetler için yatırımcıların başvurabilecekleri yerler nereleridir?...96 BÖLÜM: 16 BORSA YI ETKİLEYEN TEMEL FAKTÖRLER ANALİZ VE DEĞERLENDİRME Genel Ekonomi Kavramları...97 Borsa'da analiz yöntemleri ve uygulamaları Temel Analiz Finansal Analiz Finansal Tabloların Değerlendirilmesi Borsa'da Teknik Analiz Yöntemleri ve Uygulamaları Grafik çeşitleri ve değerlendirilmesi Trendler, Boğalar, Ayılar ve Tilkiler Destekve Direnç, işlem Miktarı, Fibonacci Sayıları Elliot Dalga Teorisi, Dalgalar, Zaman ve Oran Stop Loss Yöntemi Teknik Analizde Kısa Vadeli Göstergeler Stockhastick (Stokastik) Gösterge William %R Göstergesi, Commodity Channel Index Momentum, Relative Strenght Index (RSI) Teknik Analizde Orta Vadeli Göstergeler MACD ve TRIX Göstergeleri, Directional Movement (Dİ) Parabolic Sar (PSAR) Göstergesi BÖLÜM : 17 AKTÜALİTE Hisse Senedi Seçiminde Strateji ve Taktik Borsa kazançlarında vergilendirme ve vergi avantajları BÖLÜM : 18 EKLER EK: 1 - Borsa aracı kurumlan ile müşterileri arasında imzalanması zorunlu olan çerçeve sözleşme örneği (İMKB Müşteri işlem Sözleşmesi) 132 EK: 2- Faaliyet gösteren aracı kurumların Borsa ve Takasbank kodları., 142 EK: 3- Hisse Senetlerinin Borsa ve Alo-Takas kodları EK: Alo-Takas Ana Menü kullanım Şeması...149