Özürlülerin Bilgiye Erişimi. AB 2012 Özürlülerin Bilgiye Erişimi Abdülkadir ANAÇ

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Özürlülerin Bilgiye Erişimi. AB 2012 Özürlülerin Bilgiye Erişimi Abdülkadir ANAÇ"

Iskander Hikmet
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Özürlülerin Bilgiye Erişimi

2 Abdülkadir ANAÇ Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı aanac@ozida.gov.tr eniyihoca@hotmail.com Telefon : 0 (533)

3 Judith Butler Hangi hayatlar korumaya, kollamaya, ardından yas tutmaya değerdir? (from Bodies That Matter, 1997)

4 Bardağın yarısı boş mu dolu mu? Özürlülüğe Nereden Nasıl bakıyorsunuz? bir insan tekerlekli sandalyeye mahkum değildir, tekerlekli sandalyeyi kullanmaktadır

5 Özürlüler Kimler? Gerçekten tanıyor muyuz?

6 Ötekileştirdiklerimiz

7 İnternet herşeyi değiştirdi!!! Bilgiye sınırsız ulaşma Bağımsız yaşam Özürlü bireyler internetten yeteri kadar faydalanabildiler mi?

8 Erişilebilirlik? Özürlü bireylerin ürünleri ve hizmetleri, özrü bulunmayan kişiler kadar etkin kullanabilmesine yönelik olarak alınan tedbirlerdir. Erişilebilirlik, özürlü bireylerin bağımsız bir şekilde yaşamasını ve yaşamın bütün unsurlarına katılmasını sağlamalıdır.

9 Erişilebilirlik? Devlet; Özürlü kişilerin diğer bireylerle eşit şekilde fiziksel çevreye, ulaşım hizmetlerine, bilgi ve iletişim teknolojileri ve sistemleri de dahil olmak üzere bütün bilgi ve iletişim hizmetlerine ve kamu geneline yönelik olarak sunulan diğer bütün hizmetlere ve tesislere, kentsel ve kırsal alanlarda erişimini sağlamak için uygun tedbirleri almalıdır.

10 Hendek - Sakarya Görme özürlüler için kaldırımlarda hissedilebilir yer kaplaması

11 Erişilebilirlik İnsan Hakkı Web siteleri ve diğer bilgi sunan her türlü düzenleme, sadece özürlü olmayan insanlar için yapılmamalı, özürlüler de dahil olmak üzere herkesin erişebilirliğine uygun biçimde düzenlenmelidir. Bu temel bir insan hakkıdır.

12 İnternet herşeyi değiştirdi!!!

13 Bilişimciler Özürlüler için ne yaptı/neyi uygun gördü?

14 ÖZÜR GRUPLARINA GÖRE ERİŞİLEBİLİRLİK Sadece Görme Özürlüler mi internet Kullanmakta güçlük çeker? Web siteleri sadece görme özürlüler dikkate alındığında erişilebilir hale gelir mi?

15 ÖZÜR GRUPLARINA GÖRE ERİŞİLEBİLİRLİK GÖRME ÖZÜRLÜLER Görme özürlü bir bilgisayar kullanıcısı, ekran okuyucuları (Jaws, windows eyes vb.) sayesinde bir web sayfasının içeriğini okuyabilir. Oluşturmuş olduğunuz web sayfasının ekran okuyucular sayesinde okunup okunmadığına dikkat etmek gerekir.

16 ÖZÜR GRUPLARINA GÖRE ERİŞİLEBİLİRLİK KISMİ GÖRME ÖZÜRLÜLER İnternetten yararlanmak isteyen kısmi görme kaybına sahip özürlü bireyler web sayfalarındaki yazıları büyültme ihtiyacında bulunurlar. Grafik veya resim içinde yazan metinler büyütülebilir değildir ve bu özür grubuna sahip bireylerin bu bilgileri okumasında sorun çıkartabilir çünkü grafik yada resim içinde yazan metinler büyütülürken bulanık görünecektir. Web sayfanızın metin boyutunu büyültmeye elverişli olup olmadığını kontrol ediniz.

17 ÖZÜR GRUPLARINA GÖRE ERİŞİLEBİLİRLİK RENK KÖRLÜĞÜNE SAHİP BİREYLER Yapılan bir araştırmaya göre her 12 erkekten birinin ve her 20 kadından birinin renk körü olduğu tespit edilmiştir ( Web sayfanızın renk körlüğüne sahip bireyler için okunabilir olup olmadığını Vischeck olarak adlandırılan bir web sitesinden kontrol edebilirsiniz.

18 ÖZÜR GRUPLARINA GÖRE ERİŞİLEBİLİRLİK İŞİTME ÖZÜRLÜLER İşitme özürlü bireyler ile normal bireylerin web sayfalarına erişirken tek bir farkları vardır. Bu fark ses içeriği olan sitelerden kaynaklanmaktadır. Web siteniz bireylerin dinlemeleri gereken bir mesajı içeriyorsa, bu mesaja ait bir alt yazı veya yazılı bir kopya bulunmalıdır.

19 ÖZÜR GRUPLARINA GÖRE ERİŞİLEBİLİRLİK ORTOPEDİK ÖZÜRLÜLER Mouse kullanamayacak derecede fiziksel yetersizliği olan özürlü bireyler web sayfalarına erişirken klavye yardımı ile (tab, enter gibi tuşları kulanarak) erişmeleri sağlanmalıdır. Web sitenizin tasarımı herhangi bir donanıma (mouse vb.) bağımlı olacak şekilde yapılmamalı, sitenizin tüm bağlantılarına klavye ile de ulaşabilecek hale getirilmelidir.

20 TÜRKİYE ÖZÜRLÜLERİN SORUN VE BEKLENTİ ARAŞTIRMASI 2010

21 Yığın: Özürlüler İdaresi Başkanlığı (ÖZİDA) tarafından oluşturulan Ulusal Özürlüler Veri Tabanında kayıtlı ve Türkiye Cumhuriyeti sınırları dahilindeki hanelerde yaşayan ve sağlık raporunda en az %20 özür oranına sahip olduğu bildirilen özürlü fert kapsanmıştır. Tahmin boyutu: Araştırmanın örneklem büyüklüğü sağlanan çerçeve dikkate alınarak, özür türleri ve özür oranları (%20-%39, %40-%69, %70 ve üstü) toplam, kentkır tahmini verebilecek şekilde tasarlanmıştır. Örneklem sayısı: Çalışma kapsamında özürlü birey ile çalışılmıştır.

Özürlü Bireylerin Özür Gruplarına Göre Dağılımı (%) 70 60,6 60 50 40 52,9 42,2 36,7 30,9 47,7 30,8 30 20

22 Özürlü Bireylerin Özür Gruplarına Göre Dağılımı (%) 70 60, ,9 42,2 36,7 30,9 47,7 30, , Görme İşitme Dil ve konuşma Ortopedik Zihinsel Ruhsal ve duygusal Süreğen hastalık Çoklu Özürlülük

Özürlü Bireylerin Özür Gruplarına ve Cinsiyete Göre Dağılımı (%) 70 60 50 67,0 57,5 42,5 67,0 56,2 43,8 61,1 38,9 67,9 56,2 43,8 53,5 46,5 40 33,0 33,0 32,1 30 20 10 0

23 Özürlü Bireylerin Özür Gruplarına ve Cinsiyete Göre Dağılımı (%) ,0 57,5 42,5 67,0 56,2 43,8 61,1 38,9 67,9 56,2 43,8 53,5 46, ,0 33,0 32, Görme İşitme Dil ve konuşma Ortopedik Zihinsel Ruhsal ve duygusal Süreğen hastalık Çoklu Erkek Kadın Bütün özür gruplarında erkeklerin oranı kadınlara göre daha fazladır.

24 Özürlü Bireylerin Yerleşim Yerlerine Göre Dağılımı (%) 62, , Kent Kır Çalışma kapsamında özürlü bireylerin çoğunun kent merkezinde yaşadıkları görülmektedir.bu durum kentte yaşayan özürlü kişilerin özürlülük konusunda daha bilinçli olduğunu göstermektedir.

Özürlü Bireylerin Özür Oranına Göre Dağılımı (%) 42,4 42,4 45

25 Özürlü Bireylerin Özür Oranına Göre Dağılımı (%) 42,4 42, , %20 - %39 %40 - %69 %70 ve üstü

Özürlü Bireylerin Yaş Gruplarına Göre Dağılımı (%) 30 27,7 25 20

26 Özürlü Bireylerin Yaş Gruplarına Göre Dağılımı (%) 30 27, ,2 17,2 18,9 15, ,

27 45 41,6 Özürlü Bireylerin Eğitim Durumuna Göre Dağılımı (%) ,2 22, ,3 7,7 5 0 Okur-yazar değil Okur-yazar olup bir okul bitirmeyen İlkokul İlköğretim/ortaokul ve dengi Lise ve daha üstü Çalışma kapsamında özürlü bireylerin %41,6 sının okur yazar olmadığı, %18,2 sinin ise okur yazar olduğu halde bir okul bitirmediği görülmektedir. Bu durum özürlü bireylerin büyük bir kısmının kent merkezlerinde yaşamalarına rağmen eğitim durumlarının istenilen seviyede olmadığını göstermektedir.

Özürlü Bireylerin İletişim Araçlarını Kullanma Durumunun Dağılımı (%) 70 60,6 60 50 40 36,3 30 20 17,1 10,4 10 0 Cep telefonu kullanıyor Bilgisayar

28 Özürlü Bireylerin İletişim Araçlarını Kullanma Durumunun Dağılımı (%) 70 60, , ,1 10, Cep telefonu kullanıyor Bilgisayar kullanıyor İnternet kullanıyor Hiçbir şey kullanmıyor Özürlü bireylerin %60,6 sı hiçbir iletişim aracı kullanmazken, telefonu kullanmayı tercih ediyor. %36 ü cep

29 İnternet Kullanan Özürlü Bireylerin Cinsiyete Göre Dağılımı (%) 72, , Erkek Kadın

Özürlü Bireylerin İletişim Araçlarını Kullanma Durumunun Özür Gruplarına Göre Dağılımı (%) 80 77,5 70 60 50 40 30 20 10 52,9 45,9 18,8 13,3 49,4 49,9 42,2 38,5 36,7 32,3 23,0 19,4 60,6 37,9 26,5 17,8

30 Özürlü Bireylerin İletişim Araçlarını Kullanma Durumunun Özür Gruplarına Göre Dağılımı (%) 80 77, ,9 45,9 18,8 13,3 49,4 49,9 42,2 38,5 36,7 32,3 23,0 19,4 60,6 37,9 26,5 17,8 65,6 30,9 17,0 15,4 13,3 7,9 8,3 51,3 47,7 14,9 9,7 66,9 30,8 13,0 7,8 0 Görme İşitme Dil ve konuşma Ortopedik Zihinsel Ruhsal ve duygusal Süreğen hastalık Çoklu Özürlülük Cep telefonu kullanıyor Bilgisayar kullanıyor İnternet kullanıyor Hiçbir şey kullanmıyor

Özürlü Bireylerin İletişim Araçlarını Kullanma Durumunun Yerleşim Yerlerine Göre Dağılımı (%) 90 80 71,5 79,5 81 70 56,1 60 50

31 Özürlü Bireylerin İletişim Araçlarını Kullanma Durumunun Yerleşim Yerlerine Göre Dağılımı (%) ,5 79, , , ,5 20, Cep telefonu kullanıyor Bilgisayar kullanıyor İnternet kullanıyor Hiçbir şey kullanmıyor Kent Kır

32 Özürlü Bireylerin Kamu Web Sitelerini Kullanma Durumu (%) ,1 43, , web sitelerini kullanırken sorun yaşıyor web sitelerini kullanırken sorun yaşamıyor web sitelerini kullanmıyor

33 ÖZÜR GRUPLARINA GÖRE ERİŞİLEBİLİRLİK ZİHİNSEL ÖZÜRLÜLER Zihinsel özürlüler veya anlama güçlüğü olan kişiler için web sitesinde kayan yazılar olmamalıdır. Web sitenizde kayan, yanıp sönen yazılar olmamalıdır.

34 Uluslararası Standartlar Madde 508 ABD İşgücü Rehabilitasyon Yasası Geliştirilen tüm elektronik ve bilgi teknolojilerinin, özürlülerin erişebileceği şekilde düzenlenmesini zorunlu kılan kanun maddesidir. Erişebilirlik politikaları ülkeden ülkeye farklılık göstermesine rağmen, AB de dahil olmak üzere birçok ülkede Wide Web Consortium un Dünya Web İçeriği Erişilebilirlik Standartları benimsenmiştir.

35 Erişilebilirlik Standartları W3C Erişilebilirlik Kılavuzu Avrupa Birliği Erişilebilirlik Kılavuzu (2002) W3C Web Erişilebilirlik Kılavuzu 1.0 (2001)

36 Güvenlik Eşleniği Son günlerde bilgisayar sistemlerinin güvenliklerine saldırıların artması üzerine bir çok sitede Güvenlik kodu ya da Resim doğrulama sistemi kullanılmaya başlanmıştır. Görme özürlü bireylere yönelik olmayan bu uygulamanın çalışma esası, resim üzerinde yazan bilgileri bir metin kutucuğuna girilmesi ve doğrulanmasıdır.

37 Özürlü bireyler, yürüyebilen, mükemmel görme ve işitmeye sahip, net konuşabilen, ve zeka olarak hünerli olan insanların ihtiyaçlarına uyarlanmış bir toplum tarafından, engelli duruma getirilmektedir

38 Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin çağdaş toplumların bütün unsurlarını ve ekonomik kalkınmayı, yaşam kalitesini ve özürlü bireyler de dahil olmak üzere bütün bireylerin toplumsal yaşama katılım derecesini önemli derecede etkilemektedir. Özürlü bireylerin Bilgi ve İletişim Teknolojilerine erişilebilirliğine ilişkin her geçen gün daha fazla gereksiniminin ortaya çıkmaktadır.

39 Bilişimcilerin yapması gerekenler : Özürlü bireyin özel insan olduğu gerçeğini unutmayarak; 1. Özürlü bireye temas ederek, tanıyarak, ihtiyaçlarını kendilerinden dinlemek 2. Standartlara uygun bilgi sunmak

40 Erişilebilirlik Standartları W3C Erişilebilirlik Kılavuzu Avrupa Birliği Erişilebilirlik Kılavuzu (2002) W3C Web Erişilebilirlik Kılavuzu 1.0 (2001)

Benzer belgeler

Engellilik Ölçümünün İyileştirilmesi ve Engelleyici Olmayan Bir Çevrenin Sağlanması: Uluslararası Deneyimlerden Çıkarılan Dersler

Engellilik Ölçümünün İyileştirilmesi ve Engelleyici Olmayan Bir Çevrenin Sağlanması: Uluslararası Deneyimlerden Çıkarılan Dersler ICT (Bilgi ve İletişim Teknolojisi) Erişilebilirliği Axel Leblois, G3ict