KÜMEN ÜRETİMİNİN YAPILDIĞI TEPKİMELİ BİR DAMITMA KOLONUNUN BENZETİMİ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "KÜMEN ÜRETİMİNİN YAPILDIĞI TEPKİMELİ BİR DAMITMA KOLONUNUN BENZETİMİ"

Transkript

1 KÜMEN ÜRETİMİNİN YAPILDIĞI TEPKİMELİ BİR DAMITMA KOLONUNUN BENZETİMİ Damla Gül a,*, Abdulwahab GIWA a, Süleyman KARACAN a a,* Ankara Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Kimya Mühendisliği Bölümü, Dögol Caddesi, Tandoğan, ANKARA, damlagul89@hotmail.com, agiwa@ankara.edu.tr, karacan@eng.ankara.edu.tr ÖZET Bu çalışma, tepkimeli bir damıtma kolonunda Kümen üretim prosesinin benzetimi üzerinedir. Benzetim çalışmaları Aspen HYSYS paket programı kullanılarak yapılmıştır. Kümen, Propilen ve Benzenin tepkimeye girmesi sonucu oluşmaktadır. Tepkimeli damıtma kolonunda hem tepkime olmakta hem de ayırma işlemi gerçekleşmektedir. Prosesin Akış Diyagramı Aspen-HYSYS ortamında çizilerek benzetim çalışmaları yapılmıştır. Damıtma Kolonu kazan ve yoğunlaştırıcı hariç 21 kademeden oluşmaktadır. Kolonda maksimum Kümen üretimi için işletim parametrelerinin optimum değerleri bulunmuştur. Bu parametrelerden, Benzen ve Propilenin besleme Akış hızları sırasıyla kmol/h, kmol/h; geri akma oranı, 3; Kazana verilen ısı miktarı MW; Kolon basıncı 4 bar koşullarında alt üründe Kümen mol kesri 0.85 olarak elde edilmiştir.k kolon boyunca bileşenlerin mol kesirlerinin değişimi ve kolon sıcaklık profilleri yatışkın koşul için çizilmiştir. Ayrıca tepkimeli damıtma kolonunun dinamik davranışı da incelenmiştir. Kolon giriş parametreleri olan geri akma oranı, kazan ısı miktarı ve besleme akış hızlarına basamak etki verilerek alt üründe kümen mol kesrinin zamanla değişimleri bulunmuştur. Anahtar Kelimeler: Tepkimeli damıtma, Kümen üretimi, Aspen-HYSYS, Benzetim 1.GİRİŞ Son yirmi yılda,iki farklı ünitenin (reaktör ve damıtma kolunu) uygun koşullar sağlandığı takdirde tek ekipmanda birleştirilmesiyle oluşan tepkimeli damıtma kolonu prosesleri, klasik proseslere (reaksiyon ve onu takip eden damıtma üniteleri) alternatif olarak ortaya çıkmıştır. Tepkimeli damıtmada reaktör çıkışında ürünü ayırmak için olması gereken damıtma kolonları kullanılmayacağından enerji tüketiminin azalmasıyla, işletim maliyeti düşürülmüş olur [1]. Tepkimeli damıtmanın genel uygulama alanları azeotropik karışımların ayrılması, damıtma sırasında oluşabilecek istenmeyen reaksiyonların hesaba katılabilmesi ve en önemlisi kimyasal reaksiyon ile damıtarak ayırmanın tek bir ekipman ile gerçekleştirilebilmesidir. Tepkimeli damıtma, asetilasyon, aldolkondensasyonu, alkilasyon, dehidrasyon, esterleşme, eterleşme, hidroliz, izomerleşme gibi çeşitli reaksiyonlarda kullanılır [2]. Asit katalizör üzerinde propilen ile benzenin Friedel-Crafts alkillemesi sonucu oluşan kümen ; fenol, aseton, fenolik ve polikarbonik reçineler, alfa metil stiren, epoksi, ve naylon-6 üretiminde önemli bir endüstriyel hammaddedir. Dünya kümen talebinin %90 ını karşılayan U.S Gulf Coast ın fabrikası klasik yöntemin yanında tepkimeli damıtma proseside kullanmaktadır. Fakat bu proses özel formüllü zeolit katalizörler ile gerçekleştirildiği için hiçbir açık literatürde kümenin tepkimeli damıtma ile üretimi hakkında ayrıntılı bilgi bulunmamaktadır. Tepkimeli damıtma kolonunda kümen üretimi ile ilgili olarak Pathak ve arkadaşlarının yapmış oldukları bir çalışmaya rastlanılmıştır. Bu çalışmada Aspen Plus paket programı kullanılarak tepkimeli damıtma kolonunun yatışkın hal ve dinamik benzetimleri yapılmıştır[3]. Bu çalışmada [3] numaralı makaleden esinlenerek tepkimeli damıtma kolonunda Kümen üretimi için Aspen HYSYS paket program kullanılarak yatışkın hal ve dinamik benzetim çalışmaları yapılmıştır. Maksimum derişimde Kümen üretimi için optimum işletim parametreleri elde edilmiştir.

2 2.PROSES TANITIMI Prosesin benzetim çalışmaları için Aspen HYSYS ortamında öncelikle Proses Akış Diyagramları çizilmiştir. Şekil 1 de gösterilen diyagram yatışkın koşul benzetim çalışması için çizilmiştir. Şekil-1 de görüldüğü gibi tepkime girecek taze Benzen ve prosesin başka bir ünitesinden geri döngü akımı karıştırıcıya beslenmektedir. Karıştırıcıdan çıkan benzen akımı kolonun birinci kademesine, saf propilen ise kolonun on birinci kademesine beslenmektedir. Tepkimeli damıtma kolonu kazan ve yoğunlaştırıcı hariç 21 kademeden oluşmaktadır. Tepkime 1. ve 11. kademeler arasında gerçekleşmektedir. Toplam yoğunlaştırıcı tipi seçilmiştir. Kolonun işletim şekli sürekli olup 4 bar basınçta işletilmektedir. Şekil 1: Yatışkın Koşul İçin Proses Akış Diyagramı Prosesin yatışkın koşul benzetimi yapıldıktan sonra dinamik çalışmalar için Şekil-2 de gösterilen kontrol konfigürasyonu eklenmiştir.bu akış diyagramda XIC-100 kontrol edici yardımıyla geri akma oranına, XIC-101 ile kazan ısısına ve XIC-102 ile ise propilen besleme akış hızına basamak etkiler verilerek alt üründeki kümen mol kesrinin degişimi incelenmiştir. Şekil 2:Yatışkın Olmayan işletim İçin Proses Akış Diyagramı

3 Kümen, benzen ve propilenin Friedel-Crafts alkilasyonu yöntemiyle alkillenmesi sonucu üretilmektedir. Prosesde gerçekleşen tepkimelerin hız eşitlikleri çizelge-1 de verilmiştir. Kolonda gerçekleşen tepkimeler aşağıdaki gibidir: C 3 H 6 + C 6 H 6 C 9 H 12 (Ana Reaksiyon) Propilen Benzen Kümen C 3 H 6 + C 9 H 12 C 12 H1 8 (Yan Reaksiyon) Propilen Kümen DIPB (di-izopropil benzen) C 12 H 18 + C 6 H 6 2 C 9 H 12 (Transalkilasyon ) DIPB Benzen Kümen Çizelge 1 : Tepkime Hız Eşitlikleri Reaksiyon Prosesin Reaksiyon hız eşitlikleri Ana Reaksiyon Yan Reaksiyon Transalkilasyon r 1 =6.981x10 5 exp(63742/rt)c B 0.96 C P 0.87 r 2 =4.000x10 4 exp(79162/rt)c k 0.61 C P 0.92 Keq = 6.52x10-3 exp(27 240/RT) 3. SONUÇLAR VE TARTIŞMA Bu çalışmada sürekli çalışan tepkimeli bir damıtma kolonunda kümen üretim prosesinin yatışkın hal ve dinamik davranışlarının benzetimi Aspen HYSYS ortamında yapılmıştır. Benzetim çalışmalarında kullanılan sistem ve girdi verileri literatürden elde edilmiştir[3] Yatışkın Hal Sonuçları Aspen HYSYS ortamında yapılan denemeler sonucu maksimum derişimde kümen üretimi için optimum işletim parametreleri yatışkın koşul için belirlenmiştir. Bu değerler geri akma oranı 3, kazan ısı değeri MW dır. Bu koşullarda alt üründe elde edilen kümen mol kesri ise 0.85 dir. Ayrıca kolon boyunca bileşenlerin mol kesirlerinin değişimi ve kolon sıcaklık profili elde edilmiştir. Şekil-3 de kolon boyunca bileşenlerin mol kesirlerinin değişimi gösterilmiştir.şekilde de görüldüğü gibi tepkime bölgesi olan 1. ve 11. kademeler arasında kümen derişiminin arttığı ve bu artışın ayrılma bölgesinde de devam ettiği görülmektedir.

4 Şekil 3 : Kolon Boyunca Bileşenlerin Mol Kesirlerinin Değişimi Şekil 4 : Kolon Boyunca Sıcaklık Değişim Profili 3.2.Yatışkın Olmayan Hal Sonuçları Kolon optimum işletim parametreleri bulunduktan sonra dinamik benzetimlerde yapılmıştır. Geri akma oranı, kazan ısı değeri ve besleme akış hızına kademe etkileri verilerek alt üründe elde edilen kümen mol kesrinin zamanla değişimleri elde edilmiştir.bemzetim çalışmları için Aspen HYSYS ortamında oluşturulan proses akış diyagramı Şekil-2 de gösterilmiştir. Propilen akış hızına % 2 büyüklüğünde negatif basamak etkisi verildiğinde alt üründeki kümen mol kesrinin zamanla değişimi Şekil-5 de verilmiştir. Sekilden de görüldüğü gibi propilen akış hızının azaltılması kümen mol kesrinin azalmasına sebep olmuştur.bir başka basamak etki ise prosesin girdi değişkenlerinden biri olan geri akma oranına % 5 büyüklüğünde negatif basamak etkisi verilmiştir. Elde edilen sonuçlar şekil-6 da gösterilmiştir.burada da alt üründeki kümen mol kesrinin azaldığı gözlenmiştir.son olarak kazan ısısına % 2 büyüklüğünde pozitif basamak etkisi verilerek prpsesin yatışkın olmayan hal davranışı incelenmiştir. Sonuçlardan elde edilen kümen mol kesrinin zamanla değişimi şekil-7 de gösterilmiştir. Böylece prosesin kontrolü için bir altyapı oluşturulmuştur.

5 Şekil-5 : Propilenin akış hızına negatif basamak etkisinde kümen mol kesrinin zamanla değişimi Şekil-6 : Geri akma oranına negatif basamak etkisinde kümen mol kesrinin zamanla değişimi Şekil-7 : Kazan ısısına pozitif basamak etkisinde kümen mol kesrinin zamanla değişimi

6 Elde edilen dinamik sonuçlar litaratür sonuçları bakımından karşılaştırılmıştır. Ashok S [3] nin elde ettikleri sonuçlara göre propilenin akış hızına %4 büyüklüğünde negatif etki verildiğinde kümen mol kesrinin azaldığı, kazan ısısına pozitif etki verildiğinde de kümen mol kesrinin azaldığı görülmüştür. Dolayısısyla elde edilen yatışkın olmayan hal sonuçları literatür sonuçları ile uyumlu olduğu söylenilebilir. KAYNAKLAR [1] M. F. Malone, M. Doherty, Conceptual Design of Distillation Systems, 1st ed.; McGraw-Hill: New York, [2] J.D. Seader and E. J. Henley, Separation process principle, Wiley John Wiley&Sons, Inc., [3] Ashok S. Pathak, S. Agarwal, V. Gera, V.Kaistha, Design and Control of a Vapor-Phase Conventional Process and Reactive Distillation Process for Cumene Production, Industrial and Engineering Chemistry Research, 50, , 2011.

ETİL ASETAT-ETANOL AZEOTROP KARIŞIMININ DAMITILDIĞI BİR EKSTRAKTİF DOLGULU DAMITMA KOLONUNUN SICAKLIK KONTROLÜ

ETİL ASETAT-ETANOL AZEOTROP KARIŞIMININ DAMITILDIĞI BİR EKSTRAKTİF DOLGULU DAMITMA KOLONUNUN SICAKLIK KONTROLÜ ETİL ASETAT-ETANOL AZEOTROP KARIŞIMININ DAMITILDIĞI BİR EKSTRAKTİF DOLGULU DAMITMA KOLONUNUN SICAKLIK KONTROLÜ Levent Taştimur a, Abdulwahab Giwa b, Süleyman Karacan b,* a Ankara Patent Bürosu Limited

Detaylı

KESİKLİ İŞLETİLEN PİLOT ÖLÇEKLİ DOLGULU DAMITMA KOLONUNDA ÜST ÜRÜN SICAKLIĞININ SET NOKTASI DEĞİŞİMİNDE GERİ BESLEMELİ KONTROLU

KESİKLİ İŞLETİLEN PİLOT ÖLÇEKLİ DOLGULU DAMITMA KOLONUNDA ÜST ÜRÜN SICAKLIĞININ SET NOKTASI DEĞİŞİMİNDE GERİ BESLEMELİ KONTROLU KESİKLİ İŞLETİLEN PİLOT ÖLÇEKLİ DOLGULU DAMITMA KOLONUNDA ÜST ÜRÜN SICAKLIĞININ SET NOKTASI DEĞİŞİMİNDE GERİ BESLEMELİ KONTROLU B. HACIBEKİROĞLU, Y. GÖKÇE, S. ERTUNÇ, B. AKAY Ankara Üniversitesi, Mühendislik

Detaylı

ÜÇ BİLEŞENLİ REAKSİYON SİSTEMLERİ İÇEREN REAKTİF DİSTİLASYON KOLONU VE REAKTÖR/DİSTİLASYON KOLONU PROSESLERİNİN NİCELİKSEL KARŞILAŞTIRMASI

ÜÇ BİLEŞENLİ REAKSİYON SİSTEMLERİ İÇEREN REAKTİF DİSTİLASYON KOLONU VE REAKTÖR/DİSTİLASYON KOLONU PROSESLERİNİN NİCELİKSEL KARŞILAŞTIRMASI ÜÇ BİLEŞENLİ REAKSİYON SİSTEMLERİ İÇEREN REAKTİF DİSTİLASYON KOLONU VE REAKTÖR/DİSTİLASYON KOLONU PROSESLERİNİN NİCELİKSEL KARŞILAŞTIRMASI Denizhan YILMAZ, Saliha YILMAZ, Eda HOŞGÖR, Devrim B. KAYMAK *

Detaylı

PROSES TASARIMINA GİRİŞ [1-4]

PROSES TASARIMINA GİRİŞ [1-4] PROSES TASARIMINA GİRİŞ [1-4] KAYNAKLAR 1. J.M. Coulson, J.F. Richardson ve R.K. Sinnot, 1983. Chemical Engineering V: 6, Design, 1st Ed., Pergamon, Oxford. 2. M.S. Peters ve K.D. Timmerhaus, 1985. Plant

Detaylı

REAKTİF DESTİLASYON KOLONUNDA METİL ASETAT ELDESİ

REAKTİF DESTİLASYON KOLONUNDA METİL ASETAT ELDESİ REAKTİF DESTİLASYON KOLONUNDA METİL ASETAT ELDESİ E.BUYURAN, F.S. ATALAY Ege Üniversitesi, Kimya Mühendisliği Bölümü, 35100, Bornova, İzmir ÖZET Bu çalışmada endüstriyel açıdan önemli bir kimyasal olan

Detaylı

PR P OSE S S E S DEĞİŞKENLERİ

PR P OSE S S E S DEĞİŞKENLERİ PROSES DEĞİŞKENLERİ Proses Degişkenleri Giriş Değişkenleri GİRİŞ Düzensizlikler Çıkış Değişkenleri Ölçülebilir Ölçülemez Kontrollü Değişken Ayar Değişkeni GİRİŞ Ayar değişkenleri PROSES ÇIKIŞ Ölçülebilir

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ ANKARA

ANKARA ÜNİVERSİTESİ ANKARA ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ TEPKİMELİ BİR DAMITMA KOLONUNUN DOĞRUSAL OLMAYAN GENELLEŞTİRİLMİŞ ÖNGÖRMELİ KONTROLÜ İsmail BAYRAM KİMYA MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI ANKARA

Detaylı

Sürekli Karıştırmalı Tank Reaktör (CSTR)

Sürekli Karıştırmalı Tank Reaktör (CSTR) Sürekli Karıştırmalı Tank Reaktör (CSTR) Bursa Teknik Üniversitesi DBMMF Kimya Mühendisliği Bölümü 1 1. Amaç Sürekli karıştırmalı tank reaktörde gerçekleşen tepkimeye ilişkin hız sabitinin bulunmasıdır.

Detaylı

RELATİF UÇUCULUĞUN REAKTİF DİSTİLASYON KOLONLARININ SICAKLIĞA DAYALI DOLAYLI KONTROLÜNE ETKİSİ

RELATİF UÇUCULUĞUN REAKTİF DİSTİLASYON KOLONLARININ SICAKLIĞA DAYALI DOLAYLI KONTROLÜNE ETKİSİ RELATİF UÇUCULUĞUN REAKTİF DİSTİLASYON KOLONLARININ SICAKLIĞA DAYALI DOLAYLI KONTROLÜNE ETKİSİ Devrim B. KAYMAK * * İstanbul Teknik Üniversitesi, Kimya Mühendisliği Bölümü, Maslak, İstanbul, 34469, devrim.kaymak@itu.edu.tr

Detaylı

ETİLASETAT/SU KARIŞIMININ PERVAPORASYON İLE AYRILABİLİRLİĞİ İÇİN SORPSİYONUNUN İNCELENMESİ

ETİLASETAT/SU KARIŞIMININ PERVAPORASYON İLE AYRILABİLİRLİĞİ İÇİN SORPSİYONUNUN İNCELENMESİ ETİLASETAT/SU KARIŞIMININ PERVAPORASYON İLE AYRILABİLİRLİĞİ İÇİN SORPSİYONUNUN İNCELENMESİ N. DURMAZ HİLMİOĞLU *, A.E. YILDIRIM **, S. TÜLBENTÇİ *** *: Kocaeli Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Kimya

Detaylı

GENEL KİMYA 101 ÖDEV 3

GENEL KİMYA 101 ÖDEV 3 TOBB EKONOMİ VE TEKNOLOJİ ÜNİVERSİTESİ-27 Kasım 2013 Bütün Şubeler GENEL KİMYA 101 ÖDEV 3 ÖNEMLİ! Ödev Teslim Tarihi: 6 Aralık 2013 Soru 1-5 arasında 2 soru Soru 6-10 arasında 2 soru Soru 11-15 arasında

Detaylı

İDEAL GAZ KARIŞIMLARI

İDEAL GAZ KARIŞIMLARI İdeal Gaz Karışımları İdeal gaz karışımları saf ideal gazlar gibi davranırlar. Saf gazlardan n 1, n 2,, n i, mol alınarak hazırlanan bir karışımın toplam basıncı p, toplam hacmi v ve sıcaklığı T olsun.

Detaylı

Kimyasal Süreç Hesaplamaları (CEAC 207) Ders Detayları

Kimyasal Süreç Hesaplamaları (CEAC 207) Ders Detayları Kimyasal Süreç Hesaplamaları (CEAC 207) Ders Detayları Ders Adı Ders Kodu Dönemi Ders Uygulama Saati Saati Laboratuar Kredi AKTS Saati Kimyasal Süreç Hesaplamaları CEAC 207 Güz 3 2 2 4 7 Ön Koşul Ders(ler)i

Detaylı

GAZ ABSORPSİYON/DESORPSİYON SİSTEMLERİ TASARIMI

GAZ ABSORPSİYON/DESORPSİYON SİSTEMLERİ TASARIMI GAZ ABSORPSİYON/DESORPSİYON SİSTEMLERİ TASARIMI Ayı rma Prosesleri Gaz-Sıvı GAZ ABSORPSİYONU/DESORPSİYONU Destilasyon Buharlaşma Sıvı-Sıvı Sıvı ekstraksiyonu Süperkritik ekstraksiyon Katı-Akışkan Filtrasyon

Detaylı

TÜPRAŞ HAM PETROL ÜNİTESİNDE ENERJİ ve EKSERJİ ANALİZİ

TÜPRAŞ HAM PETROL ÜNİTESİNDE ENERJİ ve EKSERJİ ANALİZİ TÜPRAŞ HAM PETROL ÜNİTESİNDE ENERJİ ve EKSERJİ ANALİZİ Başak BARUTÇU, Nüket YAPII, Zehra ÖZÇELİK Ege Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Kimya Mühendisliği Bölümü, Bornova İzmir e-posta: zozcelik@bornova.ege.edu.tr

Detaylı

VII 0 0 6 0 0 3 9. Bu dersin önkoşulu bulunmamaktadır.

VII 0 0 6 0 0 3 9. Bu dersin önkoşulu bulunmamaktadır. DERS TANIMLAMA FORMU Dersin Kodu ve Adı: KMU 406 Kimya Mühendisliği Laboratuvarı II Programın Adı: Kimya Mühendisliği Bölümü Yarıyıl Eğitim ve Öğretim Yöntemleri (ECTS) Teori Uyg. Lab. Proje/Alan Çalışması

Detaylı

BÖLÜM 2. AKIM ŞEMALARI ve P&I DİYAGRAMLARI

BÖLÜM 2. AKIM ŞEMALARI ve P&I DİYAGRAMLARI KYM 415 PROSES TASARIMI I 2013-2014 Güz BÖLÜM 2 AKIM ŞEMALARI ve P&I DİYAGRAMLARI Flow-sheet Process Flow Diagram (PFD) Piping and instrument Yrd.Doç.Dr. Suna ERTUNÇ 1 Ödev 1: Her proje grubu kimyasal

Detaylı

İLERİ ARITIM YÖNTEMLERİNDEN FENTON REAKTİFİ PROSESİ İLE ENDÜSTRİYEL BİR ATIK SUYUN ISLAK HAVA OKSİDASYONU

İLERİ ARITIM YÖNTEMLERİNDEN FENTON REAKTİFİ PROSESİ İLE ENDÜSTRİYEL BİR ATIK SUYUN ISLAK HAVA OKSİDASYONU İLERİ ARITIM YÖNTEMLERİNDEN FENTON REAKTİFİ PROSESİ İLE ENDÜSTRİYEL BİR ATIK SUYUN ISLAK HAVA OKSİDASYONU Gülin AYTİMUR, Süheyda ATALAY Ege Üniversitesi Müh. Fak. Kimya Müh. Bölümü 351-Bornova İzmir ÖZET

Detaylı

EDUCATIONAL MATERIALS

EDUCATIONAL MATERIALS PROBLEM SET 1. (2.1) Mükemmel karıştırılmış, sabit hacimli tank, aynı sıvıyı içeren iki giriş akımına sahiptir. Her akımın sıcaklığı ve akış hızı zamanla değişebilir. a) Geçiş işlemini ifade eden dinamik

Detaylı

ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ KİMYA MÜH. BÖLÜMÜ KML I LAB. ÜÇLÜ NOKTA SAPTANMASI DENEY FÖYÜ

ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ KİMYA MÜH. BÖLÜMÜ KML I LAB. ÜÇLÜ NOKTA SAPTANMASI DENEY FÖYÜ AMAÇ ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ KİMYA MÜH. BÖLÜMÜ KML I LAB. ÜÇLÜ NOKTA SAPTANMASI DENEY FÖYÜ Çalışmanın amacı üç bileşenli sistemlerin incelenmesi ve bu sistemler için sıvı-sıvı faz diyagramlarının oluşturulmasıdır.

Detaylı

Doç. Dr. Özlem Esen KARTAL (A Şubesi) Yrd. Doç. Dr. Adil KOÇ (B Şubesi) :16:57 1

Doç. Dr. Özlem Esen KARTAL (A Şubesi) Yrd. Doç. Dr. Adil KOÇ (B Şubesi) :16:57 1 Doç. Dr. Özlem Esen KARTAL (A Şubesi) Yrd. Doç. Dr. Adil KOÇ (B Şubesi) 28.10.2015 12:16:57 1 I. DERS İÇERİĞİ 1.KİMYA MÜHENDİSLİĞİ MESLEĞİNİN TANIMI 2.KİMYA MÜHENDİSLİĞİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ 3. MÜHENDİSLİK

Detaylı

Sigma 2006/1 Araştırma Makalesi / Research Article DESIGN OF EXTRACTION PROCESS WITH INTERACTIVE GRAPHICAL PROGRAMMING

Sigma 2006/1 Araştırma Makalesi / Research Article DESIGN OF EXTRACTION PROCESS WITH INTERACTIVE GRAPHICAL PROGRAMMING Journal of Engineering and Natural Sciences Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi Sigma 2006/1 Araştırma Makalesi / Research Article DESIGN OF EXTRACTION PROCESS WITH INTERACTIVE GRAPHICAL PROGRAMMING Umut

Detaylı

DENEY-1: NEWTON KURALINA UYMAYAN AKIŞKANLARIN REOLOJİK DAVRANIŞLARI

DENEY-1: NEWTON KURALINA UYMAYAN AKIŞKANLARIN REOLOJİK DAVRANIŞLARI DENEY-1: NEWTON KURALINA UYMAYAN AKIŞKANLARIN REOLOJİK DAVRANIŞLARI 1-) Viskozite nedir? Kaç çeşit viskozite vardır? Açıklayınız. 2-) Kayma incelmesi ve kayma kalınlaşması nedir? Açıklayınız. 3-) Reoloji

Detaylı

T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ LABORATUARI SÜREKLİ KARIŞTIRMALI REAKTÖR DENEYİ 2012 KONYA İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER... ii SİMGELER VE

Detaylı

İKİLİ KARIŞIMLARDAN TEK VE ÇİFT DEĞERLİKLİ İYONLARIN ELEKTRODİYALİZ YÖNTEMİ İLE AYRILMALARI

İKİLİ KARIŞIMLARDAN TEK VE ÇİFT DEĞERLİKLİ İYONLARIN ELEKTRODİYALİZ YÖNTEMİ İLE AYRILMALARI İKİLİ KARIŞIMLARDAN TEK VE ÇİFT DEĞERLİKLİ İYONLARIN ELEKTRODİYALİZ YÖNTEMİ İLE AYRILMALARI H.KAHVECİ *, Ö.İPEK *, N.KABAY *, M.YÜKSEL *, M.AKÇAY * *Ege Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Kimya Mühendisliği

Detaylı

KMB0404 Kimya Mühendisliği Laboratuvarı III GAZ ABSORSPSİYONU. Bursa Teknik Üniversitesi DBMMF Kimya Mühendisliği Bölümü 1

KMB0404 Kimya Mühendisliği Laboratuvarı III GAZ ABSORSPSİYONU. Bursa Teknik Üniversitesi DBMMF Kimya Mühendisliği Bölümü 1 GAZ ABSORSPSİYONU Bursa Teknik Üniversitesi DBMMF Kimya Mühendisliği Bölümü 1 1. Amaç Kuru kolon boyunca havanın basınç değişimi ile kolon içinde aşağı yönde akan suya absorbe olan CO2 miktarını tespit

Detaylı

Soru No Program Çıktısı 3, ,10 8,10

Soru No Program Çıktısı 3, ,10 8,10 Öğrenci Numarası Adı ve Soyadı İmzası: CEVAP ANAHTARI Açıklama: Sınavda ders notları ve dersle ilgili tablolar serbesttir. Sorular eşit puanlıdır. SORU 1. Bir teknik sisteme 120 MJ enerji verilerek 80000

Detaylı

KÖMÜRÜN GAZLAŞTIRILMASI YOLUYLA ELDE EDİLEN SENTEZ GAZINDAN METANOL ÜRETİMİ

KÖMÜRÜN GAZLAŞTIRILMASI YOLUYLA ELDE EDİLEN SENTEZ GAZINDAN METANOL ÜRETİMİ Ek 2 ULUSAL ÖĞRENCİ TASARIM YARIŞMASI PROBLEM TANIMI KÖMÜRÜN GAZLAŞTIRILMASI YOLUYLA ELDE EDİLEN SENTEZ GAZINDAN METANOL ÜRETİMİ 1. Giriş Türk kömür rezervlerinden metanol üretimi Kömürden metanol üretimi,

Detaylı

KYM411 AYIRMA ĠġLEMLERĠ SIVI-SIVI EKSTRAKSİYONU. Prof.Dr.Hasip Yeniova

KYM411 AYIRMA ĠġLEMLERĠ SIVI-SIVI EKSTRAKSİYONU. Prof.Dr.Hasip Yeniova KYM411 AYIRMA ĠġLEMLERĠ SIVI-SIVI EKSTRAKSİYONU Prof.Dr.Hasip Yeniova AYIRMA ĠġLEMLERĠ Fiziksel Ayırma iģlemleri Dekantasyon,Filtrasyon vd BuharlaĢtırma Tek Kademeli, Çok Kademeli Distilasyon Basit, Azeotropik,

Detaylı

KİMYASAL REAKSİYONLARDA DENGE

KİMYASAL REAKSİYONLARDA DENGE KİMYASAL REAKSİYONLARDA DENGE KİMYASAL REAKSİYONLARDA DENGE Kimyasal reaksiyonlar koşullar uygun olduğunda hem ileri hem de geri yönde gerçekleşirler. Böyle tepkimelere tersinir ya da denge tepkimeleri

Detaylı

AKARSULARDA KİRLENME KONTROLÜ İÇİN BİR DİNAMİK BENZETİM YAZILIMI

AKARSULARDA KİRLENME KONTROLÜ İÇİN BİR DİNAMİK BENZETİM YAZILIMI AKARSULARDA KİRLENME KONTROLÜ İÇİN BİR DİNAMİK BENZETİM YAZILIMI *Mehmet YÜCEER, **Erdal KARADURMUŞ, *Rıdvan BERBER *Ankara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Kimya Mühendisliği Bölümü Tandoğan - 06100

Detaylı

İçindekiler. Ön Söz xiii Bu Kitap Nasıl Kullanılır? xviii Teşekkür xix

İçindekiler. Ön Söz xiii Bu Kitap Nasıl Kullanılır? xviii Teşekkür xix Ön Söz xiii Bu Kitap Nasıl Kullanılır? xviii Teşekkür xix 1 TASARIMA GİRİŞ 1.1. Giriş 1 1.2. Tasarımın Doğası 2 1.3. Bir Kimyasal Üretim Sürecinin Anatomisi 8 1.4. Bir Kimya Mühendisliği Projesinin Örgütlenmesi

Detaylı

(a) 1,60 (b) 0,80 (c) 0,10 (d) 0, Aşağıda gösterilen potansiyel enerji grafiğinde ileri tepkimenin aktifleşme enerjisi hangisidir?

(a) 1,60 (b) 0,80 (c) 0,10 (d) 0, Aşağıda gösterilen potansiyel enerji grafiğinde ileri tepkimenin aktifleşme enerjisi hangisidir? Adı ve Soyadı.. No:. SEÇEN GUBU ÇEVE MÜENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ GENEL KİMYA İNAL SINAVI ; 17 AALIK 2010 YÖNEGE : 27 TEST SUSU 8 KLASİK SU VADI TEST SULAI 1 A B D 15 A B D 2 A B D 16 A B D 3 A B D 17 A B D 4 A

Detaylı

ALIQUAT-336 EMDİRİLMİŞ HP-20 ve HP-2MG REÇİNELERİYLE SULU ÇÖZELTİLERDEN Cr(VI) GİDERİLMESİNDE POLİMER ADSORBAN TÜRÜNÜN ETKİSİNİN İNCELENMESİ

ALIQUAT-336 EMDİRİLMİŞ HP-20 ve HP-2MG REÇİNELERİYLE SULU ÇÖZELTİLERDEN Cr(VI) GİDERİLMESİNDE POLİMER ADSORBAN TÜRÜNÜN ETKİSİNİN İNCELENMESİ ALIQUAT-336 EMDİRİLMİŞ HP-2 ve HP-2MG REÇİNELERİYLE SULU ÇÖZELTİLERDEN Cr(VI) GİDERİLMESİNDE POLİMER ADSORBAN TÜRÜNÜN ETKİSİNİN İNCELENMESİ M. ARDA *, Ö. SOLAK **, N. KABAY **, M. YÜKSEL **, M. AKÇAY **,

Detaylı

Kimya Mühendisliği Bölümü, 2014/2015 Öğretim Yılı, Bahar Yarıyılı 0102-Genel Kimya-II Dersi, Dönem Sonu Sınavı

Kimya Mühendisliği Bölümü, 2014/2015 Öğretim Yılı, Bahar Yarıyılı 0102-Genel Kimya-II Dersi, Dönem Sonu Sınavı Kimya Mühendisliği Bölümü, 2014/2015 Öğretim Yılı, Bahar Yarıyılı 0102-Genel Kimya-II Dersi, Dönem Sonu Sınavı 20.05.2015 Soru (puan) 1 (20 ) 2 (20 ) 3 (20 ) 4 (25) 5 (20 ) 6 (20 ) Toplam Alınan Puan Not:

Detaylı

KIMYASAL DENGE. Dinamik Denge. Denge Sabiti Eşitliği. Denge Sabiti Eşitliği. Denge Sabiti Eşitliği. Denge Sabiti Eşitliği

KIMYASAL DENGE. Dinamik Denge. Denge Sabiti Eşitliği. Denge Sabiti Eşitliği. Denge Sabiti Eşitliği. Denge Sabiti Eşitliği Dinamik Denge KIMYASAL DENGE COMU, Egitim Fakültesi www.sakipkahraman.wordpress.com Bir sıvının buhar basıncı denge konumuna bağlı bir özelliktir. Çözünen bir katının çözünürlüğü denge konumuna bağlı bir

Detaylı

SODYUM BOR HİDRÜR: ÜRETİMİ, HİDROLİZİ VE KULLANIMI

SODYUM BOR HİDRÜR: ÜRETİMİ, HİDROLİZİ VE KULLANIMI SODYUM BOR HİDRÜR: ÜRETİMİ, HİDROLİZİ VE KULLANIMI Prof. Ali Ata, Prof. Rafig Alibeyli 1 Ana Başlıklar Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü HİDROJENİN BOR HİDRÜRLERDE DEPOLANMASI SODYUM BOR HİDRÜRÜN (SBH)

Detaylı

NOT: Toplam 5 soru çözünüz, sınav süresi 90 dakikadır. SORULAR VE ÇÖZÜMLER

NOT: Toplam 5 soru çözünüz, sınav süresi 90 dakikadır. SORULAR VE ÇÖZÜMLER Adı- Soyadı: Fakülte No : Gıda Mühendisliği Bölümü, 2015/2016 Öğretim Yılı, Güz Yarıyılı 00391-Termodinamik Dersi, Dönem Sonu Sınavı Soru ve Çözümleri 07.01.2016 Soru (puan) 1 (20) 2 (20) 3 (20) 4 (20)

Detaylı

Onuncu Ulusal Kimya Mühendisliği Kongresi, 3-6 Eylül 2012, Koç Üniversitesi, İstanbul

Onuncu Ulusal Kimya Mühendisliği Kongresi, 3-6 Eylül 2012, Koç Üniversitesi, İstanbul REACTİVE BLUE 160 BOYARMADDESİ İÇEREN TEKSTİL ENDÜSTRİSİ BOYAMA PROSESİ ATIKSUYUNUN ELEKTROKOAGÜLASYON YÖNTEMİ İLE ARITIMINDA İŞLETİM KOŞULLARININ ENERJİ TÜKETİMİNE ETKİSİ Bahadır K. KÖRBAHTİ, Gül Seren

Detaylı

ALLİL KLORÜR ÜRETİMİ. Gökhan IŞIK O.Okan YEŞİLYURT

ALLİL KLORÜR ÜRETİMİ. Gökhan IŞIK O.Okan YEŞİLYURT ALLİL KLORÜR ÜRETİMİ Allil klorür üretiminin ana maddesi propilen ve klor dur. Allil klorürün verimli ve ekonomik sentezi 1930 larda yüksek sıcaklıklarda (300-500 C) klorlaşma reaksiyonu ile Shell Geliştirme

Detaylı

ATAKTİK POLİPROPİLENİN MALEİK ANHİDRİD İLE MODİFİKASYONU

ATAKTİK POLİPROPİLENİN MALEİK ANHİDRİD İLE MODİFİKASYONU ATAKTİK POLİPROPİLENİN MALEİK ANHİDRİD İLE MODİFİKASYONU Göksun DEVECİLER DİZBAY, Enver DEMİRHAN Kocaeli Üniversitesi, Kimya Mühendisliği Bölümü 41040, KOCAELİ ÖZET Ziegler-Natta katalizörü sistemi ile

Detaylı

2013/9/21. Gaz-sıvı Dengesi. Diferansiyel Damıtma. Damıtma. Flash Damıtma. Geri akmalı sürekli damıtma. Çok Kademeli Damıtma

2013/9/21. Gaz-sıvı Dengesi. Diferansiyel Damıtma. Damıtma. Flash Damıtma. Geri akmalı sürekli damıtma. Çok Kademeli Damıtma 23/9/2 Gaz-sıvı Dengesi Damıtma Diferansiel Damıtma Flash Damıtma Geri akmalı sürekli damıtma Çok Kademeli Damıtma 23/9/2 Giriş Damıtma nedir? Damıtma, iki vea daha fazla bileşen içeren bir karışımın ısıtılı,

Detaylı

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ENERJİ SİSTEMLERİ LABORATUVARI -II DENEY FÖYÜ DENEY ADI KÜTLE TRANSFERİ DERSİN ÖĞRETİM ÜYESİ DENEYİ YAPTIRAN ÖĞRETİM ELEMANI

Detaylı

GENEL KİMYA. Yrd.Doç.Dr. Tuba YETİM

GENEL KİMYA. Yrd.Doç.Dr. Tuba YETİM GENEL KİMYA ÇÖZELTİLER Homojen karışımlara çözelti denir. Çözelti bileşiminin ve özelliklerinin çözeltinin her yerinde aynı olması sebebiyle çözelti, «homojen» olarak nitelendirilir. Çözeltinin değişen

Detaylı

ÇEVRE MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ 0010020036 KODLU TEMEL ĠġLEMLER-1 LABORATUVAR DERSĠ DENEY FÖYÜ

ÇEVRE MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ 0010020036 KODLU TEMEL ĠġLEMLER-1 LABORATUVAR DERSĠ DENEY FÖYÜ DENEY NO: 5 HAVAANDIRMA ÇEVRE MÜHENDĠSĠĞĠ BÖÜMÜ Çevre Mühendisi atmosfer şartlarında suda çözünmüş oksijen ile yakından ilgilidir. Çözünmüş oksijen (Ç.O) su içinde çözünmüş halde bulunan oksijen konsantrasyonu

Detaylı

AYÇİÇEK YAĞI ÜRETİMİ YAN ÜRÜNLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

AYÇİÇEK YAĞI ÜRETİMİ YAN ÜRÜNLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ AYÇİÇEK YAĞI ÜRETİMİ YAN ÜRÜNLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ U. OLGUN, Ö. ÖZYILDIRIM, V. SEVİNÇ Sakarya Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Kimya Bölümü, Mithatpaşa, 54, Sakarya ÖZET Ayçiçek yağı üretim tesislerinden

Detaylı

2.2 Birinci Derece Hız Sabiti ve Reaksiyonun Yarılanma Ömrü

2.2 Birinci Derece Hız Sabiti ve Reaksiyonun Yarılanma Ömrü 2.2 Birinci Derece Hız Sabiti ve Reaksiyonun Yarılanma Ömrü Birinci dereceden bir reaksiyonun hızı sadece bir reaktantın (veya ürünün) derişimine bağlıdır. Bu durumda reaksiyon hızı için, r=k[a]yazılabilir.

Detaylı

ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ORGANİK KİMYA LABORATUVARI

ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ORGANİK KİMYA LABORATUVARI ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ORGANİK KİMYA LABORATUVARI NÜKLEOFİLİK YERDEĞİŞTİRME REAKSİYONU -1 DENEY 4 : S N 1 REAKSİYONU : T- BÜTİL KLORÜRÜN SENTEZİ TEORİ

Detaylı

Elektrot Potansiyeli. (k) (k) (k) Tepkime vermez

Elektrot Potansiyeli. (k) (k) (k) Tepkime vermez Elektrot Potansiyeli Uzun metal parçası, M, elektrokimyasal çalışmalarda kullanıldığında elektrot adını alır. M n+ metal iyonları içeren bir çözeltiye daldırılan bir elektrot bir yarı-hücre oluşturur.

Detaylı

EBRU TEKİN BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ KİMYA BÖLÜMÜ(İ.Ö)

EBRU TEKİN BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ KİMYA BÖLÜMÜ(İ.Ö) EBRU TEKİN BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ KİMYA BÖLÜMÜ(İ.Ö) 200620105028 KONU BAŞLIKLARI 1)AMİNLERİN ADLANDIRILMASI 2)GABRİEL SENTEZİ AMİNLERİN ADLANDIRILMASI Aminler amonyaktaki bir, iki

Detaylı

OTOMATİK KONTROL. Set noktası (Hedef) + Kontrol edici. Son kontrol elemanı PROSES. Dönüştürücü. Ölçüm elemanı

OTOMATİK KONTROL. Set noktası (Hedef) + Kontrol edici. Son kontrol elemanı PROSES. Dönüştürücü. Ölçüm elemanı OTOMATİK KONTROL Set noktası (Hedef) + - Kontrol edici Dönüştürücü Son kontrol elemanı PROSES Ölçüm elemanı Dönüştürücü Geri Beslemeli( feedback) Kontrol Sistemi Kapalı Devre Blok Diyagramı SON KONTROL

Detaylı

BÖLÜM 6 PROSES DEĞİŞKENLERİNİN İNCELENMESİ

BÖLÜM 6 PROSES DEĞİŞKENLERİNİN İNCELENMESİ BÖLÜM 6 PROSES DEĞİŞKENLERİNİN İNCELENMESİ Kimya Mühendisi, bir prosesin belirlenen koşullarda çalışıp çalışmadığını denetlemek için, sıcaklık, basınç, yoğunluk, derişim, akış hızı gibi proses değişkenlerini

Detaylı

ENDÜSTRİYEL BİR DAMITMA KOLONUNDA YAPAY SİNİR AĞI VE ADAPTİF SİNİRSEL BULANIK TAHMİN METOTLARININ KULLANIMI

ENDÜSTRİYEL BİR DAMITMA KOLONUNDA YAPAY SİNİR AĞI VE ADAPTİF SİNİRSEL BULANIK TAHMİN METOTLARININ KULLANIMI ENDÜSTRİYEL BİR DAMITMA KOLONUNDA YAPAY SİNİR AĞI VE ADAPTİF SİNİRSEL BULANIK TAHMİN METOTLARININ KULLANIMI A. BAHAR, E. GÜNER, C. ÖZGEN Department of Chemical Engineering, Middle East Technical University,

Detaylı

ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ

ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ 2013 - S A M S U N DAMITMA (DİSTİLASYON) Distilasyon, bir sıvının ısıtılması ve buharlaştırılmasından oluşmaktadır ve buhar bir distilat ürünü oluşturmak için

Detaylı

ÖMRÜNÜ TAMAMLAMIŞ LASTİKLERİN GERİ KAZANIMINDA PİROLİZ YÖNTEMİ

ÖMRÜNÜ TAMAMLAMIŞ LASTİKLERİN GERİ KAZANIMINDA PİROLİZ YÖNTEMİ ÖMRÜNÜ TAMAMLAMIŞ LASTİKLERİN GERİ KAZANIMINDA PİROLİZ YÖNTEMİ Onursal Yakaboylu Aslı İşler Filiz Karaosmanoğlu 1 Onursal Yakaboylu - Atık Sempozyumu / Antalya 19/04/2011 İÇERİK Lastik Atık lastik Atık

Detaylı

SU-PROPİYONİK ASİT-DİMETİL FTALAT SİSTEMİ SIVI-SIVI DENGESİ*

SU-PROPİYONİK ASİT-DİMETİL FTALAT SİSTEMİ SIVI-SIVI DENGESİ* SU-PROPİYONİK ASİT-DİMETİL FTALAT SİSTEMİ SIVI-SIVI DENGESİ* D. ÖZMEN, S. ÇEHRELİ, U. DRAMUR İstanbul Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Kimya Mühendisliği Bölümü, 343 Avcılar, İstanbul ÖZET Sıvı-sıvı

Detaylı

BARTIN ÜNİVERSİTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MALZEME LABORATUVARI-I DERSİ OKSİTLİ BAKIR CEVHERİNİN LİÇİ DENEYİ DENEYİN AMACI: Uygun

BARTIN ÜNİVERSİTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MALZEME LABORATUVARI-I DERSİ OKSİTLİ BAKIR CEVHERİNİN LİÇİ DENEYİ DENEYİN AMACI: Uygun BARTIN ÜNİVERSİTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MALZEME LABORATUVARI-I DERSİ OKSİTLİ BAKIR CEVHERİNİN LİÇİ DENEYİ DENEYİN AMACI: Uygun bir reaktif kullanarak oksitli bakır cevherindeki bakırı

Detaylı

ELLINGHAM DİYAGRAMLARI

ELLINGHAM DİYAGRAMLARI 7 ELLINGHAM DİYAGRAMLARI 7.1. Giriş Ellingham, 1944 yılında oksitli bileşenlerin sıcaklığa karşı oluşum standart serbest enerji değişimlerini gösteren grafiği çizen ilk kişidir. Daha sonraları aynı diyagram

Detaylı

ÇEV416 ENDÜSTRİYEL ATIKSULARIN ARITILMASI

ÇEV416 ENDÜSTRİYEL ATIKSULARIN ARITILMASI ÇEV416 ENDÜSTRİYEL ATIKSULARIN ARITILMASI 9.Çözünmüş İnorganik ve Organik Katıların Giderimi Yrd. Doç. Dr. Kadir GEDİK İnorganiklerin Giderimi Çözünmüş maddelerin çapları

Detaylı

REDA LOW TEMP. EVAPORATOR FOR WHEY CONCENTRATION. REDA EVAPORATOR Düşük ısıda Peynir Altı Suyu Konsantrasyonu için

REDA LOW TEMP. EVAPORATOR FOR WHEY CONCENTRATION. REDA EVAPORATOR Düşük ısıda Peynir Altı Suyu Konsantrasyonu için 1 REDA LOW TEMP. EVAPORATOR FOR WHEY CONCENTRATION REDA EVAPORATOR Düşük ısıda Peynir Altı Suyu Konsantrasyonu için Mod.CS5000-3E Peyniraltısuyu Konsantrasyonu için REDA Evaporatör ( 5.000l/h su uçurma

Detaylı

GAZLAR GAZ KARIŞIMLARI

GAZLAR GAZ KARIŞIMLARI DALTON KISMİ BASINÇLAR YASASI Aynı Kaplarda Gazların Karıştırılması Birbiri ile tepkimeye girmeyen gaz karışımlarının davranışı genellikle ilgi çekicidir. Böyle bir karışımdaki bir bileşenin basıncı, aynı

Detaylı

10. Sınıf Kimya Konuları KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE TEPKİME TÜRLERİ Kimyanın Temel Kanunları Kütlenin korunumu, sabit oranlar ve katlı oranlar

10. Sınıf Kimya Konuları KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE TEPKİME TÜRLERİ Kimyanın Temel Kanunları Kütlenin korunumu, sabit oranlar ve katlı oranlar 10. Sınıf Kimya Konuları KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE TEPKİME TÜRLERİ Kimyanın Temel Kanunları Kütlenin korunumu, sabit oranlar ve katlı oranlar kanunları Demir (II) sülfür bileşiğinin elde edilmesi Kimyasal

Detaylı

ETİL ASETAT ÜRETİMİNİN YAPILDIĞI TEPKİMELİ DAMITMA KOLONUNUN AYIRIMLI ( DECOUPLING ) PID KONTROLÜ

ETİL ASETAT ÜRETİMİNİN YAPILDIĞI TEPKİMELİ DAMITMA KOLONUNUN AYIRIMLI ( DECOUPLING ) PID KONTROLÜ Onuncu Ulual Kimya Mühndiliği Kongri, 3-6 Eylül 2012, Koç Ünivriti, İtanbul ETİL ASETAT ÜRETİMİNİN YAPILDIĞI TEPKİMELİ DAMITMA KOLONUNUN AYIRIMLI ( DECOUPLING ) PID KONTROLÜ Abdulwahab GIWA, Sülyman KARACAN

Detaylı

SIVI-SIVI EKSTRAKSİYONU DENEYİ

SIVI-SIVI EKSTRAKSİYONU DENEYİ SIVI-SIVI EKSTRAKSİYONU DENEYİ Bursa Teknik Üniversitesi DBMMF Kimya Mühendisliği Bölümü 1 1. Amaç Sıvı-sıvı ekstraksiyon prosesine ait temel ilkelerin deney düzeneği üzerinde uygulanması, ilgili hesaplamaların

Detaylı

Borulandırma ve Enstrümantasyon Diyagramları (Piping and Instumentation Diagram, P&ID)

Borulandırma ve Enstrümantasyon Diyagramları (Piping and Instumentation Diagram, P&ID) Borulandırma ve Enstrümantasyon Diyagramları (Piping and Instumentation Diagram, P&ID) 1 Borulandırma ve Enstrümantasyon Diyagramları Borulandırma ve enstrüman diyagramları (P&I diagram: Piping and Instrumentation)

Detaylı

Elektrikle ısıtılan bir fırın

Elektrikle ısıtılan bir fırın GDM 404 Proses Kontrol Elektrikle ısıtılan bir fırın Soru: Aşağıdaki fırın prosesinde herhangi bir problem bulabilir misiniz? Eğer varsa nasıl çözersiniz? izolasyon Isı kaybı yaklaşık sıfır. Isıtma Güç

Detaylı

Enzimler, reaksiyon hızlarını büyük oranda artıran ve bunu mükemmel bir. seçicilikle yapan proteinlerden oluşan biyolojik katalizörlerdir.

Enzimler, reaksiyon hızlarını büyük oranda artıran ve bunu mükemmel bir. seçicilikle yapan proteinlerden oluşan biyolojik katalizörlerdir. MIT OpenCourseWare http://ocw.mit.edu 5.60 Thermodinamik ve Kinetik Bahar 2008 Bu malzemelere atıfta bulunmak veya kullanım şartlarını öğrenmek için http://ocw.mit.edu/terms sitesini ziyaret ediniz Okuma

Detaylı

TAM KLİMA TESİSATI DENEY FÖYÜ

TAM KLİMA TESİSATI DENEY FÖYÜ T.C BURSA TEKNİK ÜNİVERSİTESİ DOĞA BİLİMLERİ, MİMARLIK ve MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ TAM KLİMA TESİSATI DENEY FÖYÜ 2015-2016 Bahar Yarıyılı Prof.Dr. Yusuf Ali KARA Arş.Gör.Semih AKIN

Detaylı

Toz Patlaması ve Tozdan Kaynaklanan Güvenlik Risklerinin Yönetimi

Toz Patlaması ve Tozdan Kaynaklanan Güvenlik Risklerinin Yönetimi Toz Patlaması ve Tozdan Kaynaklanan Güvenlik Risklerinin Yönetimi Serdar GÜLTEK Makine Müh., FPE, M.Sc. İş Güvenliği Uzmanı (A) Serkan KÜÇÜK Kimya Müh., M.Sc. İş Güvenliği Uzmanı (A) Toz Patlaması Parametreleri

Detaylı

MIT Açık Ders Malzemeleri Fizikokimya II 2008 Bahar

MIT Açık Ders Malzemeleri Fizikokimya II 2008 Bahar MIT Açık Ders Malzemeleri http://ocw.mit.edu 5.62 Fizikokimya II 2008 Bahar Bu materyallerden alıntı yapmak veya Kullanım Şartları hakkında bilgi almak için http://ocw.mit.edu/terms ve http://tuba.acikders.org.tr

Detaylı

Enerji iş yapabilme kapasitesidir. Kimyacı işi bir süreçten kaynaklanan enerji deyişimi olarak tanımlar.

Enerji iş yapabilme kapasitesidir. Kimyacı işi bir süreçten kaynaklanan enerji deyişimi olarak tanımlar. Kinetik ve Potansiyel Enerji Enerji iş yapabilme kapasitesidir. Kimyacı işi bir süreçten kaynaklanan enerji deyişimi olarak tanımlar. Işıma veya Güneş Enerjisi Isı Enerjisi Kimyasal Enerji Nükleer Enerji

Detaylı

KYM 202 TERMODİNAMİK

KYM 202 TERMODİNAMİK KYM 0 ERMODİNAMİK AKIŞ PROSESLERİNİN ERMODİNAMİĞİ Kimya, petrol ve ilgili endüstrilerin bir çoğunda akışkan hareketi vardır. ermodinamiğin akış proseslerine uygulanması, kütlenin korunumu ile termodinamiğin

Detaylı

ÇÖZELTİLERİN KOLİGATİF ÖZELLİKLERİ

ÇÖZELTİLERİN KOLİGATİF ÖZELLİKLERİ ÇÖZELTİLERİN KOLİGATİF ÖZELLİKLERİ Çözeltilerin sadece derişimine bağlı olarak değişen özelliklerine koligatif özellikler denir. Buhar basıncı düşmesi, Kaynama noktası yükselmesi, Donma noktası azalması

Detaylı

Genel Kimya (CHEM 102) Ders Detayları

Genel Kimya (CHEM 102) Ders Detayları Genel Kimya (CHEM 102) Ders Detayları Ders Adı Ders Kodu Dönemi Ders Saati Uygulama Saati Laboratuar Saati Kredi AKTS Genel Kimya CHEM 102 Güz 3 2 0 4 6 Ön Koşul Ders(ler)i Dersin Dili Dersin Türü Dersin

Detaylı

MAKİNE VE TEÇHİZAT İŞLERİNDE İSG

MAKİNE VE TEÇHİZAT İŞLERİNDE İSG MAKİNE VE TEÇHİZAT İŞLERİNDE İSG 3.HAFTA Hazırlayan: Öğr. Gör. Tuğberk ÖNAL MALATYA 2017 YAKITLAR -YANMA Enerji birçok ülke için günümüzün en önemli sorunlarının başında gelmektedir. Özellikle ülkemiz

Detaylı

ÜZÜM ÇEKİRDEĞİNDEN FENOLİK BİLEŞİKLERİN EKSTRAKSİYONU ve KÜTLE TRANSFER PARAMETRELERİNİN İNCELENMESİ Göksel TOSUN, Berrin BOZAN*

ÜZÜM ÇEKİRDEĞİNDEN FENOLİK BİLEŞİKLERİN EKSTRAKSİYONU ve KÜTLE TRANSFER PARAMETRELERİNİN İNCELENMESİ Göksel TOSUN, Berrin BOZAN* ÜZÜM ÇEKİRDEĞİNDEN FENOLİK BİLEŞİKLERİN EKSTRAKSİYONU ve KÜTLE TRANSFER PARAMETRELERİNİN İNCELENMESİ Göksel TOSUN, Berrin BOZAN* Anadolu Üniversitesi,Mühendislik Mimarlık Fakültesi, Kimya Mühendisliği

Detaylı

FEN BİLİMLERİ FEN ve TEKNOLOJİ

FEN BİLİMLERİ FEN ve TEKNOLOJİ KPSS 2017 önce biz sorduk 50 Soruda 32 soru ÖABT FEN BİLİMLERİ FEN ve TEKNOLOJİ TAMAMI ÇÖZÜMLÜ SORU BANKASI KİMYA Eğitimde 30. yıl KOMİSYON ÖABT Fen Bilimleri/ Fen ve Teknoloji Öğretmenliği Soru Bankası

Detaylı

Adsorpsiyon. Kimyasal Temel İşlemler

Adsorpsiyon. Kimyasal Temel İşlemler Adsorpsiyon Kimyasal Temel İşlemler Adsorpsiyon Adsorbsiyon, malzeme(lerin) derişiminin ara yüzeyde (katı yüzeyinde) yığın derişimine göre artışı şeklinde tanımlanabilir. Adsorpsiyon yüzeyde tutunma olarak

Detaylı

Adsorpsiyon. Selçuk Üniversitesi. Mühendislik Fakültesi. Kimya Mühendisliği Bölümü. Kimya Mühendisliği Laboratuvarı II DENEYİN AMACI

Adsorpsiyon. Selçuk Üniversitesi. Mühendislik Fakültesi. Kimya Mühendisliği Bölümü. Kimya Mühendisliği Laboratuvarı II DENEYİN AMACI Selçuk Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Kimya Mühendisliği Bölümü Kimya Mühendisliği Laboratuvarı II Adsorpsiyon DENEYİN AMACI Çalışmanın amacı katı adsorbent ile çözeltiden adsorbsiyonun denge ve hız

Detaylı

Aşağıda verilen özet bilginin ayrıntısını, ders. kitabı olarak önerilen, Erdik ve Sarıkaya nın. Temel Üniversitesi Kimyası Kitabı ndan

Aşağıda verilen özet bilginin ayrıntısını, ders. kitabı olarak önerilen, Erdik ve Sarıkaya nın. Temel Üniversitesi Kimyası Kitabı ndan KİMYASAL DENGE Aşağıda verilen özet bilginin ayrıntısını, ders kitabı olarak önerilen, Erdik ve Sarıkaya nın Temel Üniversitesi Kimyası Kitabı ndan okuyunuz.. Kimyasal denge, tepkimeye giren maddeler ve

Detaylı

AYÇİÇEK YAĞININ AĞARTILMASINDA ASİT AKTİF SEPİYOLİT VE BENTONİTİN KARŞILAŞTIRMALI OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ

AYÇİÇEK YAĞININ AĞARTILMASINDA ASİT AKTİF SEPİYOLİT VE BENTONİTİN KARŞILAŞTIRMALI OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ ULUSLARARASI ENDÜSTRİYEL HAMMADDELER SEMPOZYUMU 1-3 Şubat 7, İzmir/-TÜRKİYE, s. 1-155 AYÇİÇEK YAĞININ AĞARTILMASINDA ASİT AKTİF SEPİYOLİT VE BENTONİTİN KARŞILAŞTIRMALI OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ Eyüp SABAH

Detaylı

Üçüncü Tek Saatlik Sınav 5.111

Üçüncü Tek Saatlik Sınav 5.111 Sayfa 1 /10 Üçüncü Tek Saatlik Sınav 5.111 İsminizi aşağıya yazınız. Sınavda kitaplarınız kapalı olacaktır. 6 problemi de çözmelisiniz. Bir problemin bütün şıklarını baştan sona dikkatli bir şekilde okuyunuz.

Detaylı

4. Oksijen bileşiklerinde 2, 1, 1/2 veya +2 değerliklerini (N Metil: CH 3. Cevap C. Adı. 6. X bileşiği C x. Cevap E. n O2. C x.

4. Oksijen bileşiklerinde 2, 1, 1/2 veya +2 değerliklerini (N Metil: CH 3. Cevap C. Adı. 6. X bileşiği C x. Cevap E. n O2. C x. ÇÖZÜMLER. E foton h υ 6.0 34. 0 7 6.0 7 Joule Elektronun enerjisi E.0 8 n. (Z).0 8 (). () 8.0 8 Joule 0,8.0 7 Joule 4. ksijen bileşiklerinde,, / veya + değerliklerini alabilir. Klorat iyonu Cl 3 dir. (N

Detaylı

6. Aşağıdaki tablodan yararlanarak X maddesinin ne olduğunu (A, B,C? ) ön görünüz.

6. Aşağıdaki tablodan yararlanarak X maddesinin ne olduğunu (A, B,C? ) ön görünüz. 1. Lavosier yasası nedir, açıklayınız. 2. C 2 H 4 + 3O 2 2CO 2 + 2 H 2 O tepkimesine göre 2,0 g etilenin yeterli miktarda oksijenle yanması sonucu oluşan ürünlerin toplam kütlesi nedir, hesaplayınız. 3.

Detaylı

Kuvvetli Asit ve Kuvvetli Baz Titrasyonları

Kuvvetli Asit ve Kuvvetli Baz Titrasyonları Kuvvetli Asit ve Kuvvetli Baz Titrasyonları Prof. Dr. Mustafa DEMİR http://web.adu.edu.tr/akademik/mdemir/ M.DEMİR(ADU) 2009-06-KUVVETLİ ASİT VE BAZ TİTRASYONLARI 1 Sulu çözeltilerde [H 3 O ] kaynağı 1)

Detaylı

Modül 8 Kimyasal Kinetik

Modül 8 Kimyasal Kinetik Chemistry, The Central Science, 10th edition Theodore L. Brown; H. Eugene LeMay, Jr.; and Bruce E. Bursten Modül 8 Kimyasal Kinetik Doç.Dr.Levent ÇAVAŞ Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Kimya

Detaylı

FENOLÜN SULU ÇÖZELTİSİNİN DAMLAMALI YATAKLI REAKTÖRDE KATALİTİK ISLAK HAVA OKSİDASYONU

FENOLÜN SULU ÇÖZELTİSİNİN DAMLAMALI YATAKLI REAKTÖRDE KATALİTİK ISLAK HAVA OKSİDASYONU FENOLÜN SULU ÇÖZELTİSİNİN DAMLAMALI YATAKLI REAKTÖRDE KATALİTİK ISLAK HAVA OKSİDASYONU Tamer BEKTAŞ, Ferhan S. ATALAY, Canan URAZ Ege Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü, İzmir ÖZET Bu çalışmada sulu

Detaylı

ÇEV416 ENDÜSTRİYEL ATIKSULARIN ARITILMASI

ÇEV416 ENDÜSTRİYEL ATIKSULARIN ARITILMASI ÇEV416 ENDÜSTRİYEL ATIKSULARIN ARITILMASI 6.Endüstriyel Kirlenme Kontrolü - Nötralizasyon Yrd. Doç. Dr. Kadir GEDİK Birçok endüstrinin atıksuyu asidik veya bazik olduğundan alıcı ortama veya kimyasal ve/veya

Detaylı

KYM363 Mühendislik Ekonomisi. FABRİKA TASARIMI ve MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ

KYM363 Mühendislik Ekonomisi. FABRİKA TASARIMI ve MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ KYM363 Mühendislik Ekonomisi FABRİKA TASARIMI ve MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ Prof.Dr.Hasip Yeniova E Blok 1.kat no.113 www.yeniova.info yeniova@ankara.edu.tr yeniova@gmail.com FABRİKA TASARIMI ve MÜHENDİSLİK

Detaylı

DAMITMA KOLONLARININ BULANIK DENETLEYİCİLERLE DENETİMİ

DAMITMA KOLONLARININ BULANIK DENETLEYİCİLERLE DENETİMİ DAMITMA KOLONLARININ BULANIK DENETLEYİCİLERLE DENETİMİ Halil Murat Öztürk, H. Levent Akın 2 Sistem ve Kontrol Mühendisliği Bölümü, Boğaziçi Üniversitesi, 885 Bebek, İstanbul 2 Bilgisayar Mühendisliği Bölümü,

Detaylı

Çimentolu Sistemlerde Geçirgenlik - Sebepleri ve Azaltma Yöntemleri - Çimento Araştırma ve Uygulama Merkezi

Çimentolu Sistemlerde Geçirgenlik - Sebepleri ve Azaltma Yöntemleri - Çimento Araştırma ve Uygulama Merkezi - Sebepleri ve Azaltma Yöntemleri - Çimento Araştırma ve Uygulama Merkezi Geçirgenlik sıvı ve gazların çimentolu sistem içerisindeki hareketinin olasılığını ifade eden bir kavramdır. Geçirimsizlik özellikle

Detaylı

TERMODİNAMİĞİN BİRİNCİ YASASI

TERMODİNAMİĞİN BİRİNCİ YASASI İzotermal ve Adyabatik İşlemler Sıcaklığı sabit tutulan sistemlerde yapılan işlemlere izotermal işlem, ısı alışverişlerine göre yalıtılmış sistemlerde yapılan işlemlere ise adyabatik işlem adı verilir.

Detaylı

BÖLÜM 19 KİMYASAL TERMODİNAMİK ENTROPİ VE SERBEST ENERJİ Öğrenme Hedefleri ve Anahtar Kavramlar: Kendiliğinden, tersinir, tersinmez ve izotermal

BÖLÜM 19 KİMYASAL TERMODİNAMİK ENTROPİ VE SERBEST ENERJİ Öğrenme Hedefleri ve Anahtar Kavramlar: Kendiliğinden, tersinir, tersinmez ve izotermal BÖLÜM 19 KİMYASAL TERMODİNAMİK ENTROPİ VE SERBEST ENERJİ Öğrenme Hedefleri ve Anahtar Kavramlar: Kendiliğinden, tersinir, tersinmez ve izotermal tepkime kavramlarının anlaşılması Termodinamiğin II. yasasının

Detaylı

ERGİMİŞ KARBONATLI YAKIT PİLİ SİMÜLASYONU

ERGİMİŞ KARBONATLI YAKIT PİLİ SİMÜLASYONU ERGİMİŞ KARBONATLI YAKIT PİLİ SİMÜLASYONU M. BARANAK*, H. ATAKÜL** *Tübitak Marmara Araştırma Merkezi, Enerji Sistemleri ve Çevre Araştırmaları Enstitüsü, 41470 Gebze, Kocaeli. **İstanbul Teknik Üniversitesi,

Detaylı

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS. Process Control EEE423 7 3+2 4 5

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS. Process Control EEE423 7 3+2 4 5 DERS BİLGİLERİ Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS Process Control EEE423 7 3+2 4 5 Ön Koşul Dersleri Dersin Dili Dersin Seviyesi Dersin Türü İngilizce Lisans Seçmeli / Yüz Yüze Dersin

Detaylı

ÖLÇME, DEĞERLENDİRME VE SINAV HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

ÖLÇME, DEĞERLENDİRME VE SINAV HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ AY EKİM 06-07 EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI. SINIF VE MEZUN GRUP KİMYA HAFTA DERS SAATİ. Kimya nedir?. Kimya ne işe yarar?. Kimyanın sembolik dili Element-sembol Bileşik-formül. Güvenliğimiz ve Kimya KONU ADI

Detaylı

5. SINIF FEN BİLİMLERİ YILLIK PLANI

5. SINIF FEN BİLİMLERİ YILLIK PLANI 1.hafta 2.hafta 3.hafta 4.hafta 5. SINIF FEN BİLİMLERİ YILLIK PLANI 2018-2019 17-23 Eylül 24-30 Eylül 01-07 Ekim 08-14 Ekim GÜNEŞ, DÜNYA VE AY Güneş in Yapısı ve Özellikleri Ay ın Yapısı ve Özellikleri

Detaylı

DOĞAL YOLLARLA ISI ÜRETEN TERMOS

DOĞAL YOLLARLA ISI ÜRETEN TERMOS DOĞAL YOLLARLA ISI ÜRETEN TERMOS HAZIRLAYAN ÖĞRENCİLER 7-C Deniz YONTUK İbrahim Can KIRSEVEN DANIŞMAN ÖĞRETMEN NİLÜFER DEMİR İZMİR - 2012 İÇİNDEKİLER 1. Projenin Amacı ve Hedefi. 2 2. Kireç Nedir?... 3

Detaylı

Sterilizasyonun kontrolü. Validasyon. 1.Kalite yönetim sistemi. 2.Sterilizanın karekterizasyonu 21.09.2012

Sterilizasyonun kontrolü. Validasyon. 1.Kalite yönetim sistemi. 2.Sterilizanın karekterizasyonu 21.09.2012 Sterilizasyonun kontrolü Sterilizasyon Sürecinin Kontrolleri ve Validasyon n Sterilizasyon prosesinin bir veya daha fazla değişkenini kontrol ederek n Proses sırasında oluşabilecek problemleri ERKEN ve

Detaylı

Prof. Dr. Bülent KESKİNLER Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Çevre Mühendisliği Bölümü

Prof. Dr. Bülent KESKİNLER Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Çevre Mühendisliği Bölümü Prof. Dr. Bülent KESKİNLER Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Çevre Mühendisliği Bölümü İşleyen bir sisteme danışmanlık Transfer edilen bir teknolojinin adaptasyonu Yeni teknoloji geliştirme Ar-Ge ye dayalı

Detaylı