TEŞEKKÜRLER. Son olarak, İKON takımına, Grafiboy Creative Studio ya ve Promat Basım Yayın A.Ş. ye yardımları için teşekkür ederiz.

Transkript

1

2 TEŞEKKÜRLER Koordinatörlüğünü Ayşen NERGİZ in üstlendiği bu rapor, 5. Dünya Su Forumu Sekretaryası çalışanlarının özveri ve emekleriyle ortaya çıkmıştır. George JACQUES, Dr. Terry HARDT, Lindy WOLNER, ve Daniel ZIMMER kıymetli görüşleri ve yorumlarıyla raporun içeriğine katkıda bulunmuşlardır. Türkçe Final Raporu nun hazırlanması Didem ÖZATAY yöneticiliğinde Duygu TUNA ve Yunus ÖZLEYEN tarafından gerçekleştirilmiştir. İpek ERZI ise raporun İngilizce-Türkçe tercümesinde katkıda bulunmuştur. IISD hem habercilik çalışmalarında, hem de fotoğraf çekimlerinde başarılı bir hizmet sunmuştur. Pab Mimari Tasarım ve İsmail Görkem ÖZKAN raporun tasarım ve sunumu için özveride bulunurken; kitabın editörlüğünü ise Yasin BOZDEMIR üstlenmiştir. Son olarak, İKON takımına, Grafiboy Creative Studio ya ve Promat Basım Yayın A.Ş. ye yardımları için teşekkür ederiz.

3 İÇİNDEKİLER 1. Önsöz Foruma Genel Bakış Tematik Süreç... Tema 1... Tema 2... Tema 3... Tema 4... Tema 5... Tema Üst Düzey Paneller Siyasi Süreç... Devlet Başkanları Zirvesi... Bakanlar Süreci... Parlamenterler Süreci... Yerel İdareciler Süreci... Yerel İdareciler ve Parlamenterler Diyaloğu Bölgesel Süreç Afrika Amerika Asya Avrupa Orta Doğu ve Kuzey Afrika ile Arap Ülkeleri Akdeniz Türkiye ve Çevresi Temel Gruplar Kadınlar Sivil Toplum Örgütleri İşçiler ve Sendikalar İş ve Sanayi Dünyası Çiftçiler Serbest Kürsü Çocuk Forumu Gençlik Forumu Su Fuarı Sergi ve Su Fuarı Çevre Dostu Forum Sanatsal Etkinlikler Ödüller Yan Etkinlikler Medya ve İletişim E Forum Forum Mekanları ve Programı Raporlar ve Yayınlar Ek

4 Abdullah GÜL TÜRKİYE CUMHURİYETİ CUMHURBAŞKANI Uluslararası Su Topluluğu 16 Mart 2009 tarihinde; kıtaların, kültürlerin ve medeniyetlerin buluştuğu muhteşem şehir İstanbul da bir araya geldi. 5. Dünya Su Forumu, 185 ülkeden in üzerinde katılımcı için; Farklılıkların Suda Yakınlaşması hakkındaki deneyimlerini, fikirlerini açık ve herkesin katılımına olanak sunan bir diyalog ortamında paylaşma şansı sağladı. Güvenli içme suyuna ve sanitasyona evrensel erişimin sağlanması, hiç şüphesiz, dünya gündemindeki en zorlu unsurlardan biridir. Ayrıca, azalan su kalitesiyle birlikte su kıtlığı, gezegenimizdeki pek çok insanın ve ekosistemin yüzleşmekte olduğu hayati bir konudur. İklim değişikliğinin ve su kaynaklarının üzerindeki diğer küresel değişikliklerin olumsuz etkilerinin yanı sıra, bunların sürdürülebilir olmayan kullanımı ve kötü yönetimi suyu dünya çapında daha hassas bir konuma getirmektedir. Bu bağlamda, 5. Dünya Su Forumu suyla ilgili sorunlara çözüm aramak amacıyla büyük bir paydaş kitlesini, toplu deneyimlerini ve eylemlerin koordinasyonu için duydukları motivasyonu paylaşabilmeleri için harekete geçirmiştir. İstanbul dan çıkan mesajlar ve öneriler, samimiyetle inanıyoruz ki; küresel su güvenliğine ve sürdürülebilir kalkınmaya yönelik çabaları kolaylaştıracaktır. Bu nedenle, tüm bireylere, kurum ve kuruluşlara 5. Dünya Su Forumu nun başarıya ulaşması için göstermiş oldukları özveri ve çok değerli katkılarından dolayı minnettarlığımı sunmak isterim. 5. Dünya Su Forumu, ilk kez İstanbul da, devlet ve hükümet başkanlarına, uluslararası kuruluşların üst düzey temsilcilerine ev sahipliği yapmıştır. Bu toplantının sonucunda ortaya çıkan, devlet başkanlarının İstanbul Su Bildirgesi, tüm ülkeleri dünyanın su sorunlarını yanıtlayan küresel bir çözüm geliştirmeye ve 21. yüzyılda su güvenliği olan, sürdürülebilir bir dünya yaratabilmek adına çabalarını birleştirmeye davet etmektedir. Ayrıca, 5. Dünya Su Forumu Bakanları, Parlamenterleri ve Yerel Yönetimleri, bir başka deyişle siyasi iradenin üç düzeyini, hem kendi siyasi grupları içerisinde, hem de paydaşlarını da dahil ederek kendi aralarında kapsamlı bir etkileşim sağlamak için bir araya getirdi. Bu verimli diyalog, yerel ve bölgesel gerçeklerin de katkısıyla, dünyamızın su sorunlarına yeni ve somut yanıtlar sağlamaya yardımcı olacak önemli siyasi dokümanlar üretmiştir. Buna ek olarak, 5. Forum Bin Yıl Kalkınma Hedefleri ne ve uluslararası kabul edilen diğer kalkınma hedeflerine ulaşmak için bir an önce harekete geçilmesine yönelik siyasi iradenin de altını çizmiştir. İstanbul Bakanlar Bildirgesi, pek çok önemli unsurun yanı sıra, kurumsal reformlar, güçlendirilmiş yasal ve yönetimsel çerçevelerle birlikte bunların etkili uygulanışı, karar alma sürecinin şeffaflığı ve yolsuzluğun engellenmesi aracılığı ile iyi yönetimin önemini vurgulamıştır. Katılımcıların İstanbul da unutulmaz bir hafta geçirebilmeleri için 5. Dünya Su Forumu sırasında tematik ve bölgesel toplantılar, üst düzey paneller, yan etkinlikler, su fuarı, kültür-sanat aktiviteleri de düzenlenmiştir. Son olarak, kazanılan ivmeyi koruyabilmek ve küresel su sorunlarına çözüm üretmek amacıyla, 5. Dünya Su Forumu nun çıktılarını tanıtmak ve doğru kullanabilmek adına uluslararası toplulukla birlikte çalışma konusundaki karlılığımızı vurgulamak isterim.

5 Prof. Dr. Veysel EROĞLU ÇEVRE ve ORMAN BAKANI Mart 2009 tarihlerinde İstanbul da düzenlenen ve suyla ilgili en büyük etkinlik olan 5. Dünya Su Forumu, yaklaşık kişinin katılımıyla bir rekora imza attı. İstanbul, 5. Dünya Su Forumu nun ev sahibi seçildiğinde, İstanbul un, kültürleri, ekonomileri, coğrafyaları birleştirmedeki rolünden ve Farklılıkların Suda Yakınlaşması temasından esinlenerek; 5. Dünya Su Forumu nu her yönden daha özel yapmaya söz verdik. Ayrıca, bu Forum un emsalsiz bir organizasyon olacağına; İstanbul dan önce ve sonra şeklinde anılacağına dair de söz vermiştik. Şimdi verdiğimiz bu sözü tutmanın eşsiz mutluluğunu taşımaktayız, çünkü; su dünyasına çok büyük hizmetlerde bulunduk. Elinizdeki rapor 5. Dünya Su Forumu nun temel öğeleri hakkında bilgiler vermektedir. Raporda, Devlet Başkanları Zirvesi, Yerel İdareciler Toplantısı, Bakanlar Konferansı, Parlamenterler Toplantısı, tematik ve bölgesel oturumlar, yan etkinlikler, kültürel ve sanatsal etkinlikler, Çocuk Forumu, Gençlik Forumu, öğrenme merkezi, fuar ve sergi gibi etkinliklerin hepsi anlatılmaktadır. Çevre ve Orman Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı ile birlikte Bakanlar Konferansı na ev sahipliği yapmıştır. Bakanlar Konferansı, 169 ülke ve 19 uluslararası kuruluştan; 85 bakan, 19 bakan yardımcısı da dâhil olmak üzere 500 den fazla temsilcinin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Bakanlar Konferansı sırasında katılımcılar ve temel paydaş grupların temsilcileri sekiz farklı konu üzerine Yuvarlak Masa Toplantısı nda bir araya gelme imkânı yakalamıştır. Bu sürecin ana sonucu İstanbul Bakanlar Bildirgesi dir. Buna ilave olan İstanbul Su Rehberi ise her düzeyde su yönetimi ve su güvenliğini iyileştirmek için somut tavsiyelerde bulunan kapsamlı bir belgedir. Bu dokümanların bir bağlayıcılığı olmamasına rağmen; katılımcı paydaşların üzerlerinde mutabakata varmış olmaları nedeniyle, küresel düzeyde bir öneme sahiptirler ve uluslararası gündemi belirlemede çok önemli rolleri vardır. Bu dokümanlar, önümüzdeki günlerde suyla ilgili stratejileri ve alınacak tedbirleri daha ileri düzeye taşıyabilmemiz için bizlere rehberlik edeceklerdir. Son olarak, Forum a katılan herkese değerli katkıları ve destekleri için teşekkür etmek isterim. Bu katkılar sayesinde ileride yapılacak etkinlikler için büyük bir katılım ve enerji sağlanmıştır. Oluşturulan bu sinerjinin, düzenleyeceğimiz İstanbul Su Forumları sayesinde daha da ileriye taşınacağını temenni ederim de İstanbul da tekrar buluşmak dileğiyle

6 Prof. Dr. Hasan Zuhuri SARIKAYA ÇEVRE ve ORMAN BAKANLIĞI MÜSTEŞARI İstanbul, mart ayında 21. yüzyılın suyla ilgili sorunlarını tartışmak ve bunlara çözüm bulabilmek için çok önemli bir etkinliğe, 5. Dünya Su Forumu na, ev sahipliği yaptı. Dünyanın çeşitli yerlerinden birçok insan, dünya gündeminin çok önemli ve kritik bir konusu üzerine çok paydaşlı bir diyaloğa ve etkileşime dâhil olabilmek için kıtaların kesiştiği İstanbul da buluştu. İstanbul daki bu Forum, aktif bir bilgi paylaşımı ve görüş alışverişi atmosferi oluşturabilmek için olabildiğince farklı görüş, deneyim ve kültürden insanı bir araya getirecek şekilde tasarlanmıştır. Sadece tematik oturumlar değil; somut bilidirler ve raporlar ile sonuçlanan Forum un Bölgesel ve Siyasi Süreç Toplantıları da, önümüzdeki süreçte uluslararası siyasi gündemde yer alacak olan zirveler ve toplantılar için önemli bir girdi oluşturmuştur. 5. Dünya Su Forumu nun Tematik Sürec inde, su konularını değişik bakış açılarıyla ele alması amaçlanmıştır. Bu süreç; finans, eğitim, yönetim, gıda, uyum, sanitasyon, çevresel ihtiyaçlar ve değişimler gibi başlıkları kapsamaktadır. 23 konu altında gruplanan, 111 oturum, Farklılıkların Suda Yakınlaşması ortak temasını yansıtmak için toplanmıştır. Hükümetler, sivil toplum örgütleri, iş ve sanayi dünyası, çiftçiler, akademisyenler, kadınlar, gençler ve çocuklar uluslararası su konularını ve sorunlarını tartışabilmek için Forum a katılım sağladılar. Bu sayede tartışmalar her seviyede etkileşimin mümkün olduğu açık ve şeffaf bir platformda meydana gelmiştir. Forum iki yıllık bir hazırlık sürecinin sonucudur ve daha önceki Forumlar dan elde edilen deneyimler üzerine inşa edilmiştir. Forum un etkileri İstanbul da yapılan bir haftalık bir etkinlik olmanın ötesine geçecek ve gelecek politikaları derinden etkileyecektir. 5. Dünya Su Forumu nun hem katılıma, hem de dünya gündemine yaptığı sürdürülebilir katkılar bakımından başarılı olduğuna inanıyoruz. Katılım bu kadar farklı kesimlerden olmasaydı, Forum un başarıyla yapılması mümkün olamazdı. Forum un başarılı bir şekilde düzenlenmesi için gayret gösteren ve içtenlikle çalışan Türkiye den ve dünyadan herkese teşekkürlerimi sunarım.

7 İstanbul dan alınan dersler; Loïc FAUCHON DÜNYA SU KONSEYİ BAŞKANI Günümüzde gezegenimizde yaşayanlar, finansal ve ekonomik krizin yanında gıda, enerji ve sosyo-kültürel krizlerle de karşı karşıyalar. Su bütün bu krizlerin tam merkezinde yer almakta ve insani kalkınma için çok gerekli bir noktada durmaktadır. Eşitsizliklerin gittikçe arttığı bir ortamda giderek artan çocuk sayısıyla birlikte; çocuklar, kadınlar ve erkekler temel ihtiyaçlarından özellikle de su ve sanitasyona erişimden mahrum kalmaktadırlar. Şimdi, Suyun Sesinin her zamankinden daha fazla duyurulması gerekmektedir. Dünya Su Forumları, suyun sesinin kamu yararı çerçevesinde dünyaya duyurulmasında, refahın ve huzurun sağlanmasında her zamankinden daha fazla rol oynamaktadır. 5. Dünya Su Forumu, geçen mart ayında İstanbul da düzenlendi. Türkiye, Forum un hazırlanmasında çok önemli bir rol oynadı ve çok büyük bir su ülkesi olduğunu bir kez daha gösterdi. Dünya Su Konseyi, 300 üye kuruluş ve üye ülke ile uluslararası su topluluğu içerisindeki bu iş birliğinin verimli olmasından memnuniyet duymuştur. Bu Forum bizlere değişik mesajlar içeren pek çok ders vermiştir. Öncelikle Forum kesinlikle birleştiriciydi. 192 ülkeden bakanlar, parlamenterler, yerel idareciler, sivil toplum temsilcileri, gazeteciler, uzmanlar, bilim adamları, BM kuruluşları ve meslek kuruluşlarından oluşan in üzerinde katılımcı Forum da bir araya gelmiştir. Bu Forum dostluğun, hoşgörünün ve şeffaflığın Forum u olmuştur. Forum hiçbir ayrıcalığa mahal vermeden tüm su ailesine ve bunun yanında tüm vatandaşlara, tekniğin ve siyasetin, kurumsallığın ve gayri resmiyetin kesiştiği yerde bir araya gelme fırsatı sunmuştur. Forum da, zaman zaman yüksek tansiyonlu tartışmalar gerçekleşse de, her zaman karşılıklı saygı ve anlayış çerçevesinde kalınmıştır. Son olarak bu Forum kesinlikle siyasi bir Forum olmuş ve suyun her zamankinden daha fazla siyasi tartışmaların merkezinde yer almasını sağlamıştır. Forumda yer alan devlet başkanları, bakanlar, parlamenterler ve yerel idareciler bu tartışmaları İstanbul Su Mutabakatı gibi somut taahhütlere dönüştürmüşlerdir. Konuşmaların, bildirilerin ve raporların ötesinde geleceğe birlikte bakmalıyız. Suya ve sanitasyona erişim hakkını sadece yazılı metinlerde bırakmayıp; uygulamaya geçirmeliyiz. Suyun geleceği ve dolayısıyla gelecek nesillerin geleceği, insanların suyla ilişkilerini yeniden keşfetmelerine bağlıdır. Bu değişim, herkesi tüm gerçek siyasi seferberlikleri, sürdürülebilir çözümlere dönüştürmeye çağırmaktadır. Forum un ötesinde, her birinizin suyun gelişmesi hedefini gerçekleştirmek için bu değişimin bir parçası olma zorunluluğunuz vardır. Tekrar Türkiye ye teşekkür ediyoruz. Türkiye, Dünya Su Konseyi ve tüm uluslararası camia hep birlikte bu hedefi gerçekleştirmek için çalışmaya devam edeceğiz.

8 Oktay TABASARAN 5. Dünya Su Forumu GENEL SEKRETERİ Ahmet Mete SAATÇİ 5. Dünya Su Forumu GENEL SEKRETER VEKİLİ Diyalog daha iyi bir dünya için eşsiz bir öneme sahiptir. 5. Dünya Su Forumu, daha sorunsuz bir çevre için çözümler bulmak amacıyla çok paydaşlı diyaloğa açık bir platform oluşturmuştur. Forum da yaklaşık katılımcı dünya gündeminin en önemli konularından biri üzerine tartışmak için iki kıtayı birleştiren şehirde, İstanbul da, bir araya gelmişlerdir. Forum da rekor düzeyde katılımcı sayısının ötesinde, Gündem 21 Temel Grupları nı da içeren geniş katılımcı yelpazesi ile herkese açık bir etkileşim imkânı sağlanmıştır. Siyasi ve Bölgesel Süreçler ile birlikte sivil toplumu da bir araya getiren Forum un birleştirici yapısı, önümüzdeki yıllarda dünya su siyasetinin önemli çıktıları olması beklenen birçok bildirinin ortaya çıkmasına vesile olmuştur. 5. Dünya Su Forumu su dünyasında önemli izler bırakmıştır. Böylesine büyük bir organizasyonun çevresel etkilerini göz önünde bulundurarak; Çevre Dostu Forum İnisiyatifi, Forum un bütün süreçlerinin çevre dostu bir şekilde düzenlenmesinin yanı sıra, doğaya salınan karbonun ve oluşan su kirliliğinin azaltılmasını sağlamaya çalışmıştır. 5. Dünya Su Forumu nun kendine has yapısı, Forum a hazırlık amacıyla geçen iki yılda yapılan yoğun çalışmalar ve gerçekleştirilen tüm etkinliklerle Final Raporu nda ortaya konmuştur. 5. Dünya Su Forum u Sekretaryası, tarafından hazırlamakta olan ve önümüzdeki günlerde çıkarılacak olan Sentez Raporu kitabı; suya erişim hakkı, iklim değişikliğine uyum, finans, yönetim, afet yönetimi ve etkilerinin azaltılması, tarım ve enerji gibi konularla Forum da kaydedilen gelişmeleri katılımcıların bakış açısıyla verecektir. Forum öncesinde, sırasında ve sonrasında edindiğimiz engin tecrübe, topladığımız bilgiler ve geliştirdiğimiz yetenekler kurulacak Türkiye Su Forumu ve 2011 de düzenlenecek İstanbul Su Forumu için önemli bir altyapı oluşturmaktadır. Türkiye nin ilk su platformunun ve düzenli olarak İstanbul da yapılacak Uluslararası Su Etkinliğinin bu altyapıyla; 5. Dünya Su Forumu Sekretaryası temelleri üzerinde başarıyla yükseleceğini ümit ediyoruz. Forum un en mükemmel şekilde gerçekleşmesi için bizimle iş birliği yapan ve ellerinden gelen tüm çabayı gösteren; Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü ne, İstanbul Büyükşehir Belediyesi ne, İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi ne, Forum Hazırlık Komiteleri ne, Dünya Su Konseyi ne, Çevre ve Orman Bakanlığı na, Dışişleri Bakanlığı na, İstanbul güvenlik güçlerine ve gönüllülere şükranlarımızı iletiyoruz. Hepsine ayrı ayrı teşekkür ederiz. Uzun ve yorucu bir aşamadan sonra; öğretici bir hazırlık sürecinin ardından gerçekleşen Forum tartışmasız büyük bir başarıyla neticelenmiştir. Forum sonrası süreç, Forum u takiben atılacak adımlar için uygun bir zemin hazırlanması ve ilerisi için çizilecek yol haritasının oluşturulması amacıyla gerçekleştirilecek çalışmaları içerecektir. Forum Sekretaryası nın, inançlı, çalışkan, genç ve yetenekli üyeleri, bahsedilen bu çalışmaların, atılacak adımların ve gelecekte hayata geçirilecek projelerin şüphesiz en önemli dayanak noktası olacaktır.

9 SEKRETARYA İDARİ OFİS SEKRETARYA Ali Rıza KİREMİTCİ Dr. Sami DEMİRBİLEK Cafer UZUNKAYA Cüneyt GEREK Tevfik GÖKSU Halil İbrahim PERÇİNKAYA Behram AYAZDIR Cengiz Taylan BAYKARA Seddar ATEŞ Türker EROĞLU Aylin KÜLTÜREL Ayşen NERGİZ Burcu DAĞÜRKÜDEN SERVANTİE Canan AYDIN Colin HERRON Çiğdem DEMİRCİOĞLU KUŞ Didem ÖZATAY Dilek KAYIŞ GÜLHAN Dilek TUNA Duygu TUNA Elçin DEMİRHAN Elif AYNUR Emel ÇAKIR Emine YILMAZ Engin ÇITAK Esra ATEŞ Esra TÜRKMENOĞLU Gamze ARTUN Gökçe Işık İNCE Günnur TAŞKAN Gürkan BİRGÜCÜ İdil YILMAZ İnci GÜNER ÖZAY İsmail Görkem ÖZKAN Janine TABASARAN Kader DAİMAGÜLER Kübra YANIKOĞLU Lindy WOLNER M. Özgür BOZÇAĞA Murat DEMİREL Naz ORBAY Neşe GÜRCÜ Nezih YALÇINKAYA Özlem ASLAN Perihan YÜCEL Rezzan HASANBEŞEOĞLU Seçil BAŞKAYA Sezgin MİNSİN Suzan ÖZSEVEN Thad MERMER Yaşar Adnan ADANALI Yaşar KAYA Yeşim DODANLI Yunus ÖZLEYEN Zehra TONBUL Zeynep DAVAZ Zeynep SAĞLAM Komite Üyeleri ULUSLARARASI YÖNLENDİRME KOMİTESİ (ISC) ÜYELERİ Prof. Dr. Hasan Zuhuri Sarıkaya Prof. Dr. Oktay Tabasaran Loic Fauchon Benedito Braga Prof. Dr. Ahmet Mete Saatçi Celalettin Kart Prof. Dr. Lütfi Akça Mevlüt Vural Haydar Koçaker Prof. Dr. Necati Ağıralioğlu İrfan Aker Ger Bergkamp Daniel Zimmer Mokhtar Bzioui Paul Reiter Kenneth Reid Jerome Delli Priscoli Andras Szollosi-Nagy PROGRAM KOMİTESİ Prof. Necati Ağıralioğlu, Paul Reiter Members: Prof. Dr. Ahmet Mete Saatçi Prof. Dr. Doğan Altınbilek Prof. Dr. İbrahim Gürer Bertrand Charrier Khungeka Njobe Patrick Cairo Paul van Hofwagen Hamza Özgüler Danielle Gaillard-Picher POLİTİK SÜREÇ KOMİTESİ Vural Altay, Andras Szollosi Nagy Members: Sibel Algan Muammer Erol Prof. Dr. Ilter Turan Jerome Delli Priscoli Margaret Pageler Pierre Victoria Adem Avni Ünal Daniel Zimmer İLETİŞİM KOMİTESİ İrfan Aker, Kenneth Reid Members: Cemal Nogay Adnan Baycar Houria Tazi Sadeq Şebnem Aksoy Açıkalın Melanie Giard

10 Foruma Genel Bakış FORUMA GENEL BAKIŞ FORUMA GENEL BAKIŞ Farklılıkların Suda Yakınlaşması ana temasıyla, Mart 2009 tarihleri arasında gerçekleştirilen 5. Dünya Su Forumu nda, 192 ülkeden toplam kişi, günümüzde insanoğlunun karşı karşıya kalmış olduğu en mühim sorunlardan bazılarına çözüm önerileri geliştirebilmek ümidiyle bir araya gelmiştir. Kıtaların buluştuğu şehir olan İstanbul, farklı bölgeler, farklı ülkeler ve farklı fikirler arasında köprü olma özelliğini Forum sürecinde de göstermiş, karşı karşıya kaldığımız sorunları daha iyi anlayabilmek ve çözüm yolunda ortak bir yol haritası belirleyebilmek amacıyla yapılan tartışmalara ideal bir ortam hazırlamıştır. 5. Dünya Su Forumu, suya böylesine yakın bir mekânda gerçekleştirilen ilk Dünya Su Forumu olma özelliğini de sahip olmuştur. Forum mekânını oluşturan Haliç Kongre ve Kültür Merkezi ile Feshane binaları, Haliç in karşılıklı iki yakasında yer almaktadır. Tarihi Galata Köprüsü, Forum mekânının iki yakasını birleştirmek amacıyla, Sütlüce ve Feshane arasında yeniden kurulmuştur. 5. Dünya Su Forumu, su camiasının, siyasetçilerin, sivil toplum kuruluşlarının ve bireylerin bir araya gelerek, içme suyu ve sanitasyon konularında sürdürülebilir çözümler geliştirilebilmesi amacıyla yapılan tartışmaları ve fikir teatilerini destekleyerek, suyla ilgili konuların uluslararası gündemde daimi bir konuma oturtulabilmesini sağlayan bir platform oluşturmuştur. Ümit ediyoruz ki, Forum süresince yapılan tartışmaların içerikleri ve Forum çıktıları, 5. Dünya Su Forumu nun dünya su gündeminde bir dönüm noktası olarak uzun süre hafızalarda kalmasına vesile olur. İki sene süren hazırlık döneminde, Forum a geniş katılım, temsil, farklı seviyeler ile farklı süreçler arasında etkileşim ve diyalog desteklenerek eşitlikçi ve açık bir platform oluşturulmuştur. Tematik, Bölgesel ve Siyasi Süreçler arasında kesintisiz olarak devam eden iletişim, Gündem 21 Temel Grupları nın sürece sistematik katılımına olanak sağlamış ve böylece paydaşların süreçlere çoklu katılımı sonucunda oluşan tek sesin yankısı olma özelliğini taşıyan Forum bildirilerinin, dünya kamuoyu açısından anlam taşıması sağlanmıştır. Siyasi Süreç, 4. Dünya Su Forumu sırasında başlatılan ve yerel yönetimler ile parlamenterlerin sürece katılımını ve Bakanlar Süreci ile ilişkilendirilmesini sağlayan yapının üzerine inşa edilmiştir. Dünya Su Forumlar ında ilk defa, özel olarak organize edilen Zirve Toplantısı na, sınırlı sayıda devlet başkanı davet edilmiştir. Siyasi Süreçler in her birinden önemli sonuçlar elde edilmiştir. Bu sonuçların takibi gelecek aylar ve seneler boyunca devam edecektir. Devlet Başkanları Zirvesi, su konusunda birlik ile su güvenliği konularına ve iklim değişikliği ile başa çıkabilmek için gerekli araçlara odaklanan Devlet Başkanları İstanbul Su Bildirisi ile sonuçlanmıştır. Bakanlar Süreci nin sonucu olarak, İstanbul Bakanlar Bildirisi ile su güvenliği ve su yönetimi konularında rehber olması amacıyla maddeler halinde 140 önerinin yer aldığı İstanbul Su Rehberi yayınlanmıştır. Yerel Yönetimler Süreci neticesinde ortaya çıkan İstanbul Su Mutabakatı, kentsel alanlarda su ile ilgili sorunların çözümüne yönelik stratejiler ve uygulama planları geliştirilmesi sonuçların 2012 de yapılacak Dünya Su Forumu nda sunulması için verilmiş bir taahhüttür. Forum öncesi ve Forum süresince, aralarında İstanbul, Paris, Viyana ve Buenos Aires in de bulunduğu 59 şehir, İstanbul Su Mutabakatı nın amaçlarını benimsemiştir. İstanbul Su Mutabakatı nın devam eden bir süreç olması, yeni şehirlerin de İstanbul Su Mutabakatı na katılmasına olanak sağlamaktadır. Şu an için katılımcı şehir sayısı 200 ün üzerindedir. 10 FİNAL RAPORU

11 Su için Parlamentolar Toplantısı, su ile ilgili politikalar için bir dizi öneriyle sonuçlanmıştır. Sonuç dokümanı, su mevzuatı ve uygulaması konularında siyasi iş birliği oluşturulmasına yardımcı olmak amacıyla bir Parlamenterler Yardım Masası oluşturulmasının gerekliliğine de değinmektedir. Forum un Tematik Süreci altı ana tema; Küresel Değişimler ve Risk Yönetimi, İnsani Kalkınmanın ve Bin Yıl Kalkınma Hedefleri nin Geliştirilmesi, İnsani ve Çevresel İhtiyaçlar Dikkate Alınarak Su Kaynaklarının Korunması ve Yönetimi, İdare ve Yönetim, Finans ve Eğitim, Bilgi ve Kapasite ve bu temaların altında belirlenen 23 konu başlığından oluşmuştur. Bu konu başlıkları ise söz konusu küresel sorunlarla başa çıkabilmek için ne gibi faaliyetlerde bulunulması gerektiğinin tartışıldığı 111 tematik oturumun temelini oluşturmuştur. Gerçekleştirilen beş Üst Düzey Panel de; su, finans, sanitasyon, doğal afetler, iklim değişikliğine uyum, gıda ve enerji konularının özüne inilmiştir. Sanatsal etkinlikler programı, suyun kültür üzerindeki etkisini ortaya koymuştur. Su ile medeniyet arasındaki ilişkinin altını çizen sanatsal etkinlikler aracılığı ile Forum mekânına ev sahipliği yapan İstanbul da farklı bir atmosferin yaratılması hedeflenmiştir. Bir haftaya sığdırılan bu oturumlar, raporlar ve bildiriler aslında Sanal Buluşma Alanı (VMS) üzerinden gerçekleştirilen, paydaşlar arası iki yıllık bir iletişim sürecinin ürünüdür. Web tabanlı temel teknolojilerden biri olan ve ilk defa kullanılan bu sanal platform aynı zamanda Forum sonrasındaki süreçte de kullanımına devam edilmektedir. İçerik Yönetim Sistemi (CMS) sayesinde tüm katılımcılara Forum belgeleri, fotoğrafları, sunumları ile birlikte katılmak istedikleri oturum ve aktivitelere göre düzenleyebilecekleri haftalık kişisel bir program verilmiştir. Ayrıca, Forum alanında yollarını kolayca bulabilmeleri için de interaktif bir kroki sağlanmıştır. FORUMA GENEL BAKIŞ Afrika, Asya, Avrupa, Amerika kıtaları ve Akdeniz, Ortadoğu-Kuzey Afrika-Arap ülkeleri, Türkiye ve çevresi, bölgesel toplantılarında, Forum katılımcıları ile bölgelerin kendilerine özel su ile ilgili bakış açıları paylaşılmıştır. Her bölgenin kendine ait farklı öncelikleri olsa da bütün bölgeler, su kaynaklarının yönetimi, iklim değişikliği, nüfus artışı, göç gibi sorunlara uyum sağlanması hususlarında, sınır aşan sularda iş birliğine ihtiyaç duyulduğuna dair hemfikirdirler. Her bölge, kendi içinde önceliklerini belirleyen kişileri bir araya getirerek hazırlamış olduğu bölgesel raporunu, Forum sırasında sunmuştur. Farklı konularda gerçekleştirilen Yan Etkinlikler, Forum un tartışmalara zenginlik katan bir parçası olmuştur. Resmi oturumların tam olarak kapsamına girmeyen konular, 113 yan etkinlik içerisinde tartışılabilmiştir. Yan etkinliklerde tartışılan konular farklı olduğu gibi, toplantı modelleri de çalıştaydan sunuma, belgesel gösteriminden merasime, kokteylden yayın sunumuna kadar farklılık göstermiştir. Dünya Su Sergi si ve Fuar ı, dünyanın her yerinden gelen yüzlerce kurum, kuruluş ve şirketin su ile ilgili faaliyetlerini ve çözümlerini sunmaları için bir platform sağlamıştır. Katılımcılar, ister ürünlerini ve hizmetlerini satıyor olsunlar, ister bilgilerini ve tecrübelerini paylaşsınlar, su tartışmasına farklı bir bakış açısı getirmişlerdir. 5. Dünya Su Forumu na katılan herkes, dünyanın su gündemine katkıda bulunabilecek, uzun soluklu ve etkin sonuçlar üretmeyi hedeflemiştir. Bu bağlamda, gençler ve çocuklar sadece yarının liderleri değil, aynı zamanda bugünün paydaşları olarak görülmüş, çocukların ve gençlerin Forum a katılımına önem verilmiştir. Gençlik Bildirisi, gençliğin su krizine bakışını sergilemiş, bildiride, daha iyi bir gelecek sağlayabilmek için küresel iş birliğinin önemi vurgulanmıştır. Buna paralel olarak, çocuklar kendi bildirilerinde, uluslararası iş birliğinin ve iklim değişikliğine karşı alınması gereken tedbirlerin üzerinde durmuşlardır. Medeniyetler ve kültürler arasında bir köprü olma özelliği taşıyan İstanbul, insanlığın günümüzde karşı karşıya kaldığı birçok soruna çözüm oluşturabilmek bir fırsat sunmuştur. 5. Dünya Su Forumu deneyimini yaşama şansını elde etmiş katılımcıların ve bu yazıyı okumakta olan sizlerin, İstanbul da yapılan 5. Dünya Su Forumu nu, herkes için su güvenliği sağlama konusunu uluslararası gündemin üst sıralarına taşıyan bir toplantı olarak hatırlamasını diliyoruz. Forum a katılan herkese, iki sene süren hazırlık süreci boyunca deneyimleri ve bağlılıkları ile ortak bir amaç uğruna çalışan, 5. Dünya Su Forumu nu böylesine büyük bir başarıya kavuşturan onbinlerce kişiye teşekkürü bir borç biliriz. FİNAL RAPORU 11

12 Günlük Program FORUMA GENEL BAKIŞ 16 Mart 2009: Açılış seremonisinden. 5.Dünya Su Forumu, Cumhurbaşkanı Sayın Abdullah Gül, 8 devlet başkanının yanı sıra bazı yüksek seviyeli kişilerin de katılımıyla, dünya basının büyük ilgisini de çekerek başladı. 17 Mart 2009: Soldan Sağa: BM Genel Sekreter Yard. Sha Zukang, Hollanda Prensi Willem- Alexander, Japon Prensi Han Seung-Soo, Kore Başbakanı Hong-Soja ve eşi. İklim ve afetler konulu Üst Düzey Paneli nde günün konuşmasını Japon Veliahtı yaptı. Veliaht, afet yönetimi, sanitasyon ve su temini konuları arasında uygarlıkların öncelik sıralaması yapması gerektiğine dikkat çekti. Teknik Uzmanlar Paneli nin gündemi ise; su ve ekonomik krizdi. Yüksek Seviyeli Memurlar Toplantısı nda Siyasi Süreç Bakanlar Bildirisi ne son şekli verildi. Herkes için Su Yönetimi, OECD Açısından Fiyatlandırma ve Finansman adlı OECD raporuyla açıklandı ve raporda siyasetçilerin tatlı su kaynaklarına daha fazla ilgi göstermeleri istendi. Bölgesel Sürec in ilk sunumları Amerika ve Avrupa bölgelerinindi. Katılımcılar Küresel Değişimler ve Risk Yönetimi (Tema 1) ve İdare ve Yönetim (Tema 4) konulu tematik oturumlara katıldı. Açılış seremonisine basının ilgisi büyüktü. Açılış konuşmalarının ardından, 3.Dünya Çocuk Forumu na katılmak için 21 ülkeden gelen çocuklar kültürel iş birliğini sembolize etmek üzere sahneye çıktı. Oturum; Hazar ve Doğu Akdeniz Bölgesi ndeki 23 farklı ülkeden gelen müzisyenlerden oluşan Tekfen Filarmoni Orkestrası nın verdiği konserle sona erdi. Açılışta iki adet ödül de verildi. Basına yönelik bir ödül olan Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Su Ödülü, yerli ve yabancı gazeteciler arasında paylaştırılarak ilk kez takdim edildi. Ayrıca, Kral II. Hassan Büyük Dünya Su Ödülü nün üçüncüsü de sahibini buldu. Öğleden sonra tematik oturumlar ve Gençlik Forumu nun açılışı yapıldı. Çırağan Sarayı, Devlet Başkanları Zirvesi ne ev sahipliği yaptı. Uzun süredir beklenen Üçüncü Dünya Su Gelişim Raporu (WWDR-3) açıklandı. Katılımcılar ayrıca; küçük adalardaki T.C. Başbakanlık Su Ödülü nden. su sorunları, kuraklık ve sağlık, itibar ve ekonomik kalkınmanın ele alındığı oturumlara katıldı. Temel gruplar ilk defa bu Forum da bir araya geldiler. Gün boyu farklı konularda yan etkinlikler yapıldı. Açılış günü, Suyun Melodisi adlı konserle sona erdi. Gün boyunca gençlik koordinasyon toplantıları, temel grup çalıştayları ve yan etkinlikler düzenlendi. Öğleden sonra dünya gündeminin en üst sırasında bulunan kriz nedeniyle Finans konulu Üst Düzey Panel oldukça ilgi çekti. Ayrıca değişen dünyada 2020 sonrası su yönetimi gibi konularda özel oturumlar düzenlendi. Çevre ve Orman Bakanı tarafından Dünya Su Sergisi nin ve Fuarı nın açılışı yapıldı. Günün unutulmaz finali, dünyaca ünlü piyanist Fazıl Say ın konseriyle yapıldı. 18 Mart 2009: Parlamenterler Toplantısı ndan. Günün odak noktasında politik süreç vardı. Parlamenterler ve yerel yöneticiler bir araya gelerek final belgelerini hazırladı. Afrika bölgesi de raporuyla Forum a katkıda bulundu. Yapılan iki Üst Düzey Panel in konuları: Su, Gıda ve Enerji ile Sanitasyon du. Tematik oturumlar yoğunlaştı, sentez oturumları da başladı. Küresel Değişimler ve Risk Yönetimi (Tema 1), İnsani Kalkınmanın ve Bin Yıl Kalkınma Hedefleri nin Geliştirilmesi (Tema 2), İdare ve Yönetim (Tema 4) ve ayrıca Finans (Tema 5) temaları ele alındı. Gün boyunca gençlik koordinasyon toplantıları, temel grup çalıştayları ve yan etkinlikler düzenlendi. Öğleden sonra özel alt bölgelerden Türkiye içi ve çevresine ilişkin raporun sunumu yapıldı. 12 FİNAL RAPORU

13 19 Mart 2009: Yerel İdareciler Toplantısı ndan. Ayrı ayrı yapılan toplantıların ardından parlamenterler ve yerel yöneticiler ademi merkeziyetçilik, su ve sanitasyon hakkı konularını görüşmek üzere ortak bir oturumda buluştu. Politik Süreç toplantıları devam ederken, Bölgesel Sürec in odak noktasında Akdeniz Grubu vardı. Gün boyunca tema 1, tema 2, tema 4 ve tema 5 in tematik oturumları düzenlendi. Sonuç oturumlarıyla 1. ve 4. temaların toplantıları sona erdi. Gençlik Forumu katılımcıları, Haliç in iki yakasında bulunan iki Forum mekânını birbirine bağlayan köprü üzerinde yürüdü. Yerel yöneticiler İstanbul Su Mutabakatı nı görüştü ve kabul etti. Ortadoğu-Kuzey Afrika/Arap ülkelerinin bölgesel oturumu yapıldı. Ayrıca, Arap Ülkeleri Bakanlar Toplantısı da düzenlendi. Günün özel oturumunun konusu, Büyük Doğal Felaketler di. 20 Mart 2009: 22 Mart 2009: Bakanların kapanış oturumunda, bir önceki günün sekiz Yuvarlak Masa Toplantısı nın özetleri sunuldu ve İstanbul Bakanlar Bildirisi kabul edildi. BM Dünya Su Günü kutlamasına katılan katılımcılar daha sonra kapanış töreni için Kapanış seremonisindeki Kyoto Ödül Töreni nden bakanlarla bir araya geldi. Birleşmiş Milletler Dünya Su Günü nün teması Sınır Aşan Sular idi. Rakamlarla Forum Forum a 192 ülkeden toplam kişi katıldı. Bu katılımcılar içerisinde: Devlet Başkanları Zirvesi ne 9 cumhurbaşkanı, prens ve başbakan katıldı. Bakanlar Konferansı na aralarında 85 bakanın bulunduğu, 169 farklı ülke delegasyonu katıldı. 250 parlamenter, Aralarında 59 belediye başkanının bulunduğu 200 yerel yönetici, Dünya Çocuk Su Forumu için 21 ülkeden, 135 çocuk, (11-16 yaşları arasında.) Dünya Gençlik Su Forumu na 200 den fazla genç, (16-25 yaşları arasında.) 1027 akredite gazeteci, 2671 Su Fuarı ziyaretçisi ve 6269 Su Sergisi ziyaretçisi katılmıştır. FORUMA GENEL BAKIŞ Bakanlar Konferansı açılış töreninden Politik Süreç; bakanlar, parlamenterler ve yerel yöneticiler arasındaki Üçlü Diyalog Toplantısı yla devam etti. Bölgesel Süreç, Asya-Pasifik Bölgesi oturumuyla sona erdi. Tema 5 için sonuç oturumu yapılırken; İnsani ve Çevresel İhtiyaçlar Dikkate Alınarak Su Kaynaklarının Korunması ve Yönetilmesi (Tema 3) ve Eğitim, Bilgi ve Kapasite Geliştirme (Tema 6) oturumları başladı. Öğleden sonra Bakanlar Konferansı başladı. Bakanlar Konferansı Süreci nin başkanı, Büyükelçi Sumru Noyan, İstanbul Bakanlar Bildirisi ve İstanbul Su Mutabakatı nın 5. Dünya Su Forumu nun temel sonuçları olduğunu belirtti. İslam Konferansı Örgütü (OIC) Müslüman ülkelerdeki su sorunlarını görüşmek üzere toplandı. Üst Düzey Panel in sonuncusunun konusu iklim değişikliğine uyumdu. Gençlik Forumu bir deklarasyonla sona erdi. 21 Mart 2009: Tema 2, 3 ve 6 nın sonuç oturumlarıyla birlikte, tematik süreç noktalanmış oldu. Bakanlar Süreci dâhilinde Yuvarlak Masa Toplantıları düzenlendi. Bölgesel süreç çerçevesinde özel alt bölgeler; Ortadoğu ve Kuzey Afrika/Arap ülkeleri, Akdeniz, Türkiye ve çevresi temsilcileri ortak bir oturumda buluştular. Kyoto Su Ödülü nün 10 finalisti jüriye sunumlarını yaptı. Diğer günlerde olduğu gibi alternatif olarak yan etkinlikler ve temel grup çalıştayları düzenlendi. Paydaş kurumların çabasıyla yürütülen Cinsiyet Eşitliği ilkesi doğrultusunda, katılımcıların yaklaşık % 25 ini kadınlar oluşturmuştur. Kadın-erkek eşitliği üzerine hala yapılacak çok şeyler olmasına rağmen, 5.Dünya Su Forumu nda bu konuda gerçekten çok iyi bir ilerleme kaydedilmiştir. Ayrıca, katılımcıların % 52.5 ini yerli katılımcılar oluştururken, % 47.5 ini çeşitli ülkelerden gelen katılımcılar oluşturmaktadır. Hafta boyunca (7 gün) yoğun etkinliklerin ve oturumların yapıldığı Forum a katılanların %86.7 si tüm hafta boyu kayıt yaptırmıştır. FİNAL RAPORU 13