KIZILCAÖREN-KARKIN-OKÇU-KARABURHAN MAHALLELERİ (SİVRİHİSAR-ESKİŞEHİR) NTE VE KROM RUHSAT SAHASI (ER: ) RUHSAT NUMARALI

Transkript

1 KIZILCAÖREN-KARKIN-OKÇU-KARABURHAN MAHALLELERİ (SİVRİHİSAR-ESKİŞEHİR) NTE VE KROM RUHSAT SAHASI (ER: ) RUHSAT NUMARALI IV. GRUP MADEN ARAMA RUHSAT ETÜDÜ PROJE TANITIM DOSYASI ESKİŞEHİR İLİ -SİVRİHİSAR İLÇESİ KIZILCAÖREN-KARKINOKÇU-KARABURHAN MAHALLELERİ MADEN TETKİK VE ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Kasım 2014

2 PROJE SAHİBİNİN ADI ADRESİ TELEFON, GSM VE FAKS NUMARASI E-POSTA PROJENİN ADI PROJE BEDELİ MADEN TETKİK ve ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ÜNİVERSİTELER MAHALLESİ DUMLUPINAR BULVARI NO: ÇANKAYA/ANKARA 0(312) Santral 0(312) (312) Faks Eskişehir ili Sivrihisar ilçesi Kızılcaören-Karkın-Karaburhan-Okçu Köyü Civarı NTE ve Krom Arama Projesi ( (ER: ) Ruhsat No'lu IV. Grup Maden Arama Ruhsatı Etüdü) TL(Dokuz yüz bin Türk Lirası) PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ (İLİ, İLÇESİ, MEVKİİ) PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ YERİ (SEKTÖR, ALT SEKTÖR) PROJENİN NACE KODU Eskişehir ili Sivrihisar ilçesi Kızılcaören-Karkın-Karaburhan- Okçu Köyü Civarı ''25/11/2014 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği Seçme-Eleme Kriterleri Uygulanacak Projeler Listesi Madde 55 de belirtilen Ek- IV Proje tanıtım dosyasının hazırlanmasında esas alınacak seçme eleme kriterleri kapsamında yer almaktadır ''. RAPORU HAZIRLAYAN ÇALIŞMA GRUBUNUN/KURULUŞUN ADI ADRESİ MADEN TETKİK ve ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ -Deniz ve Çevre Araştırmaları Dairesi Başkanlığı -Maden Etüt ve Arama Dairesi Başkanlığı ÜNİVERSİTELER MAHALLESİ DUMLUPINAR BULVARI NO: ÇANKAYA/ANKARA TELEFON VE FAKS NUMARALARI PROJE TANITIM DOSYASININ SUNUM TARİHİ 0(312) (312) (312) Faks i

3 İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER... İİ ŞEKİLLER DİZİNİ... İV EKLER... V TANIM VE KISALTMALAR... Vİ PROJENİN TEKNİK OLMAYAN ÖZETİ ) PROJENİN ÖZELLİKLERİ... 3 A) PROJENİN VE YERİN ALTERNATİFLERİ (PROJE TEKNOLOJİSİNİN VE PROJE ALANININ SEÇİLME NEDENLERİ)... 3 B) PROJENİN İŞ AKIM ŞEMASI, KAPASİTESİ, KAPLADIĞI ALAN, TEKNOLOJİSİ, ÇALIŞACAK PERSONEL SAYISI... 3 İş Akım Şeması... 3 Projenin Kapasitesi... 3 Kapladığı Alan... 4 Karotlu Sondaj... 8 C) DOĞAL KAYNAKLARIN KULLANIMI (ARAZİ KULLANIMI, SU KULLANIMI, KULLANILAN ENERJİ TÜRÜ VB.) Arazi Kullanımı Su Kullanımı Kullanılan Enerji Türü D) ATIK MİKTARI (KATI, SIVI, GAZ VB.) VE ATIKLARIN KİMYASAL, FİZİKSEL VE BİYOLOJİK ÖZELLİKLERİ E) KULLANILAN TEKNOLOJİ VE MALZEMELERDEN KAYNAKLANABİLECEK KAZA RİSKİ ) PROJENİN YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ A) MEVCUT ARAZİ KULLANIMI VE KALİTESİ (TARIM ALANI, ORMAN ALANI, PLANLI ALAN, SU YÜZEYİ VB.) B) EK-V DEKİ DUYARLI YÖRELER LİSTESİ DİKKATE ALINARAK KORUNMASI GEREKEN ALANLAR ) PROJENİN İNŞAAT VE İŞLETME AŞAMASINDA ÇEVRESEL ETKİLER VE ALINACAK ÖNLEMLER NOTLAR VE KAYNAKLAR EKLER ii

4 TABLOLAR DİZİNİ Tablo Ruhsat Numaralı ve Erişim Numaralı Saha Koordinatları 4 Tablo 2. Maden arama sondaj noktalarının ve çalışma yapılacak alanların koordinatları Tablo 3. Maden arama amaçlı yapılacak gözlem çukuru noktalarının koordinatları (UTM- ED50)... 5 Tablo 4. Evsel nitelikli katı atık miktarı Tablo 5. Motorinin özellikleri Tablo 6. Dizel araçlardan yayılan kirlenmenin yayın faktörleri (gr/lt) Tablo 7. Proje kapsamında kullanılacak makinelerin yakıtlarından kaynaklı kirletici değerler Tablo 8. Kütlesel debiler iii

5 ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil 1. Maden arama sondajı iş akım şeması Şekil 2. Olası kuyu logları iv

6 EKLER EK-1: Proje Alanının Koordinatları, Sondaj ve Yarma Alanları Koordinat Bilgileri EK-2: Taahhütname EK-3:Yer Bulduru Haritası ve (ER: ) no lu Ruhsat Sahalarını Gösteren 1/25000 Ölçekli Topografik Harita EK-4: Sondaj Lokasyonlarını ve Gözlem Çukurlarını (Yarma) Gösteren 1/25000 Ölçekli Topoğrafik Harita Ek-5: Ruhsat Sureti EK-6: Uydu Görünümü Ek-7: 1/ Ölçekli Topoğrafik Harita EK-8: Jeoloji haritası Ek-9: Jeoloji ve Depremsellik EK-10. 1/ Ölçekli Topoğrafik Harita EK-11: Sondaj çamuruna eklenmesi planlanan Güvenlik Bilgi Formları v

7 TANIM VE KISALTMALAR ÇED : Çevresel Etki Değerlendirmesi UTM : UniversalTransverseMercator AKM : Askıda Katı Madde UVS : Uzun Vadeli Sınır KVS : Kısa Vadeli Sınır Değer PM : Partiküller Madde CBS : Coğrafi Bilgi Sistemleri RG : Resmi Gazete ÇGDYY : Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği SKHKKY : Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği HKDYY : Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği MAK : Merkez Av Komisyonu KAKY : Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ÖÇK : Özel Çevre Koruma TUİK : Türkiye İstatistik Kurumu DSİ : Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü MTA : Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü EKK : En Küçük Kareler Yöntemi M : Büyüklük MİGEM : Maden İşleri Genel Müdürlüğü TÜİK : Türkiye İstatistik Kurumu USEPA : Amerika Birleşik Devletleri Çevre Koruma Ajansı EPDK : Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu ER : Erişim Numarası RN : Ruhsat Numarası No : Numara Ha : hektar m : metre kg/sa : kilogram/saat ms : mili saniye km : kilometre ton/m3 : ton/metreküp m3 : metreküp Π : Pi Sayısı r : yarıçap h : yükseklik kg/dm3 : kilogram/desimetreküp kg : kilogram dk : dakika dk/m : dakika/metre sa : saat L : litre q : atıksu debisi lt/kişi.gün : litre/kişixgün m3/saat : metreküp/saat kg/ton : kilogram/ton kg/saat : kilogram/saat kw : kilowatt vi

8 MW : Megawatt C : Karbon H2 : Hidrojen O2 : Oksijen S : Kükürt Lb/beygir-saat : Libre/beygir-saat Kg/kw-saat : kilogram/kilowatt-saat PM10 : 10 mm ve daha büyük partikül maddeler SO2 : Kükürtdioksit NOx : Azoroksitleri CO : Karbonmonoksit P : Güç Lw : Hesaplanan İş Makinesi Gürültü Değeri Lwt : Hesaplanan İş Makinesi Gürültü Değerleri Toplamı Lgag : Desibel A (dba) olarak gündüz-akşam-gece Lgündüz : A ağırlıklı ses seviyesi enerji ortalaması gündüz zaman dilimi verisi Lakşam : A ağırlıklı ses seviyesi enerji ortalaması akşam zaman dilimi verisi Lgece : A ağırlıklı ses seviyesi enerji ortalaması gece zaman dilimi verisi Leq : Belli bir süre içinde seviyeleri değişim gösteren gürültünün enerji açısından eşdeğeri olan sabit seviyesi db : Birbirinden mertebe farklılıkları gösteren, nicelikleri anlamlı olarak ifade etmede kullanılan logaritmik bir ölçeği, BA : İnsan işitme sisteminin düşük şiddetteki seslere karşı en çok hassas olduğu orta ve yüksek frekanslara daha fazla ağırlık veren, A ağırlıklı ses seviyesi olarak tabir edilen ve gürültünün etkilenim değerlendirilmesi ve kontrolünde yaygın olarak kullanılan bir ses seviyesi ölçütünü, Hz : Hearzt-Frekans Birimi mm/s : milimetre/saniye EX : Tükenmiş LR : Az Tehdit Altında EW : Doğada Tükenmiş LR (cd) : Koruma Önlemleri rektiren CR : Çok Tehlikede LR (nt) : Tehdit altına girebilir EN : Tehlikede LR (lc) : En Az Endişe Verici VU : Zarar Görebilir DD : Veri Yetersiz NE : Değerlendirilen vb. : Ve başkaları, ve benzerleri % : Yüzde : Binde B : Batı bkz. : Bakınız cm : Santimetre vii

9 PROJENİN TEKNİK OLMAYAN ÖZETİ Proje konusu faaliyet, Eskişehir ili Sivrihisar İlçesi çevresindeki 1/ ölçekli İ26-c1, c2, c3, c4 paftalarında yer alan (ER: erişim no lu) numaralı IV. Grup Endüstriyel hammadde arama ruhsatında yapılacak olan arama çalışmalarıdır. MTA Genel Müdürlüğü tarafından, Eskişehir ili Sivrihisar İlçesi çevresindeki; 1/ ölçekli İ26-c1, c2, c3, c4 paftalarında yer alan 12675,03 hektardan oluşan 1 adet ruhsata ait alanın m2 lik kısmında 32 adet m. derinlikler arasında değişen maden arama amaçlı sondaj çalışması yapılacaktır. Çalışmalar sırasında ruhsat sahasında küçük kazıcı (JCB, Beko v.s) türü kazıcılarla azami 20 m. uzunluğunda, 1m. Genişliğinde ve 2 m. derinliğinde 3 adet gözlem çukurları (yarma) açılacaktır. Bu çalışma sırasında 3 adet gözlem çukurunda her birinde 40 m3 hacminde ve toplamda 120 m3 malzeme hareket edecek olup, her bir gözlem çukurundan 10 kg lık örnek alınacaktır. Açılan bu çukurlar fotoğrafladıktan ve kesiti çizildikten sonra hemen kapatılacaktır. Bu işlemler sırasında önce üst toprak tabakası sıyrılıp ayrıca depolanarak muhafaza edilecek ve arama çalışmalarının sonlanmasını müteakip arazi düzenlemede işleminin ardından en üste tekrar serilecektir. Yarma açılımı esnasında 30 cm bitkisel toprak kalınlığı düşünülerek yaklaşık 6 m3 bitkisel toprak ayrı olarak depolanacak ve sonrasında en üste serilecektir. MTA Genel Müdürlüğü tarafından açılması planlanan maden arama sondaj çalışmalarında 3 vardiyada toplam 5 mühendis, 17 işçi-personel çalıştırılması planlanmaktadır. Açılması planlanan maden arama sondajları 8 adet m. derinlikler arasında değişen sondajlar olarak planlanmıştır. Sondajların planlanmasında; önceden yapılan jeolojik ve spektrometre ile yapılan ışıma ölçüm çalışmalarından elde edilen veriler esas alınmıştır. Açılması planlanan arama sondajlarında karotlar alındıktan sonra kuyu kapatılacak ve alan rehabilite edilecektir. Maden arama sondajında çalışacak personelin içme - kullanma ihtiyaçlarını gidermek için su kullanımı söz konusu olacaktır. Kişi başına su kullanımı ortalama150 lt/kişi.gün alınarak; kullanılan günlük içme - kullanma suyunun toplam miktarı; 22 Kişi x 150 lt/kişi. gün = 3,3m3/gün olarak hesaplanmıştır. Tesiste çalışacak personelin kullanım suyu tankerle temin edilecektir. İçme suyu ise özel şirketlerden damacanalar ile sağlanacaktır. Maden arama sondajı açılması sırasında sondaj çalışmasının ihtiyacı olarak ve yollarda tozlanmayı önlemek için günde yaklaşık 10 m 3 su kullanılacaktır. Sondaj çalışmalarında kullanılacak kullanım suyu çevredeki köy çeşmelerinden alınacaktır. Çalışma alanında sondaj makinesinin yerleştirilmesi için platform betonunun yapılması gerekecektir. Sondaj lokasyonlarına ulaşım için öncelikle var olan yollar değerlendirilecek, ihtiyaç doğması halinde arazi-tarla-arsa sahibinden ve ilgili kurumkuruluşlardan gerekli izinler alınarak yeni yol açımına gidilecektir. Arazi hazırlığı aşamasında oluşan kazı malzemesi saha içerisinde uygun bir alanda depolanacak ve sondaj sonrası arazi düzenlemede kullanılacaktır. Bu işlemlerden önce üst toprak tabakası sıyrılıp ayrıca depolanarak muhafaza edilecek ve arama çalışmalarının sonlanmasını müteakip arazi düzenlemede işleminin ardından en üste tekrar serilecektir. Sondaj çalışması esnasında su bazlı sirkülasyon sıvısı (sondaj çamuru) kullanılacaktır. Bu durum, çevreye olabilecek olumsuz etkileri en aza indirecektir. Sondaj sirkülasyon sıvıları dere yataklarına deşarj edilmeyecek ve taşmalar önlenecektir. Sirkülasyon sıvısının özelliğini yitirmesi durumunda depolanması için tabanı ve kenar 1

10 yüzeyleri geçirimsiz atık çamur havuzu açılacaktır. Havuzlar açılırken yüzeydeki üst toprak ayrıca sıyrılacak ve üst toprak depolama alanında depolanacaktır. Sondaj çalışmaları başlamadan önce çamur havuzunun yeri hazırlanacaktır. Sondaj çalışmasında kullanılacak iş makinelerinden dolayı oluşacak gürültü miktarı, proje alanına en yakın yerleşim alanı olan Eskişehir- Sivrihisar-Karkın köyü (SK-1 nolu sondaj) 2 km K-KB yönü, (SK-2 nolu sondaj) 3,5 km B, (SK-3 nolu sondaj) 4 km K- KB, (SK-4 nolu sondaj) 2 km K-KB, (SK-5 nolu sondaj) 3 km K-KB, (SK-6 nolu sondaj) Kızılcaören köyü 13 km K, (SK-7 nolu sondaj) Okçu Köyü 2 km K-KD, (SK-8 nolu sondaj) Okçu Köyü 2,5 km K-KD, Eskişehir- Sivrihisar-Karaburhan köyü (ESK ) 1,5 Km K-KB-KD mesafede bulunduğundan dolayı, çıkacak gürültünün az olması ve mesafenin etki alanından uzak olması nedeni ile gürültü hesabı yapılmamış olup, etki beklenmemektedir. Maden arama sondajı Eskişehir-Sivrihisar ilçesinin yukarıda verilen ilgili belde ve köylerinin sosyo-ekonomik ve kültürel çevrede olumlu etkiler yapacaktır ve istihdam yaratacaktır. MTA Genel Müdürlüğü sondaj çalışmaları süresince bu işlerle ile ilgili olan tüm harcamalarını öncelikle Eskişehir-Sivrihisar ilçesinin yukarıda verilen ilgili belde ve köylerinin ve civarında faaliyet gösteren firmalardan karşılayacaktır. Proje sahası ve etki alanında çığ, heyelan, kaya düşmesi, v.b. doğal afet olayları gözlenmemiştir. Bunun yanı sıra zeminde akma, oturma, kabarma gibi deformasyonlar olmamıştır. Proje sahası ve etki alanında nüfus yoğunluklu alan (yerleşim merkezi, okul, hastane, yurt, kreş, otel vb.. hassas yerleşimler) bulunmamaktadır. 2

11 1) PROJENİN ÖZELLİKLERİ a) Projenin ve Yerin Alternatifleri (Proje teknolojisinin ve proje alanının seçilme nedenleri) Maden arama sondaj çalışması ruhsatlı alanlarda yapılmaktadır. Sondaj çalışmaları yapılmadan önce envanter taraması, jeolojik ve spektrometre ile yapılan ışıma ölçüm çalışmaları ile sahanın potansiyeli belirlenmiş ve yapılan çalışmalar değerlendirilerek sondaj yapılacak lokasyonlara karar verilmiştir. Mevcut sondaj lokasyonlarının yer alternatifi bulunmamaktadır. Proje kapsamında yapılacak sondaj çalışmaları 90 gün gün arasında tamamlanacaktır. b) Projenin İş Akım Şeması, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, Çalışacak Personel Sayısı İş Akım Şeması Faaliyete Ait İş Akım Şeması aşağıda verilmektedir. STABİLİZE YOL VE SONDAJ LOKASYONUNUN HAZIRLANMASI SONDAJ PLATFORMU VE ÇAMUR HAVUZLARININ HAZIRLANMASI SONDAJ MAKİNESİ VE EKİPMANLARININ MONTAJI KAROTLU / KIRINTILI SONDAJ ÇALIŞMASI SONDAJ ÇALIŞMASININ VE TEÇHİZ-ÇİMENTOLAMANIN YAPILMASI KUYU BİTİRME VE EKİPMANLARIN SÖKÜMÜ KUYUNUN KAPATILMASI LOKASYONUN ESKİ HALİNE GETİRİLMESİ Şekil 1. Maden arama sondajı iş akım şeması. Projenin Kapasitesi Toplam 32 noktada sondaj yapılacaktır. Sondaj derinlikleri en az 90 m. en fazla 220 m. civarında olacaktır. 3

12 Kapladığı Alan MTA Genel Müdürlüğü tarafından Eskişehir ili, Sivrihisar ilçesi çevresindeki; 1/ ölçekli İ26-c1,c2, c3, c4 paftalarında yer alan 12675,03hektar büyüklüğündeki ruhsat alanında yapılan etüt çalışmaları sonucu belirlenen lokasyonlarda 32 adet m. derinlikler arasında değişen derinlikte maden arama amaçlı sondaj çalışması yapılacaktır. Sondaj çalışmasının yapılabilmesi için kullanılacak makine ve ekipmanların yerleşiminde her bir sondaj için 400 m 2 lik alan kullanılacaktır. Yer bulduru haritası Ek 2 de,yapılması planlanan sondaj çalışmasının yapılacağı Maden arama ruhsatı Ek 5 de, ruhsat sahasının uydu görünümü Ek 6 da verilmiştir. Sondaj çalışmasının yapılacağı ruhsat alanlarının koordinatları Tablo 1 de, Maden arama amaçlı yapılacak gözlem çukuru noktalarının koordinatları Tablo 2 de, sondaj yerlerinin ve sondaj alanının koordinatları ise Tablo 3 de verilmektedir. Tablo Ruhsat Numaralı ve Erişim Numaralı Saha Koordinatları P.1 / 1 P.1 / 2 P.1 / 3 P.1 / 4 P.1 / 5 Y X Y X Y X Y X Y X P.1 / 6 P.1 / 7 P.1 / 8 P.1 / 9 P.1 / 10 Y X Y X Y X Y X Y X P.1 / 11 P.1 / 12 P.1 / 13 P.1 / 14 P.1 / 15 Y X Y X Y X Y X Y X P.1 / 16 P.1 / 17 P.1 / 18 P.1 / 19 P.1 / 20 Y X Y X Y X Y X Y X P.1 / 21 P.1 / 22 P.1 / 23 P.1 / 24 P.1 / 25 Y X Y X Y X Y X Y X P.1 / 26 P.1 / 27 P.1 / 28 P.1 / 29 P.1 / 30 Y X Y X Y X Y X Y X P.1 / 31 P.1 / 32 P.1 / 33 P.1 / 34 P.1 / 35 Y X Y X Y X Y X Y X P.1 / 36 P.1 / 37 P.1 / 38 P.1 / 39 P.1 / 40 Y X Y X Y X Y X Y X P.1 / 41 P.1 / 42 P.1 / 43 P.1 / 44 P.1 / 45 Y X Y X Y X Y X Y X P.1 / 46 P.1 / 47 P.1 / 48 P.1 / 49 P.1 / 50 Y X Y X Y X Y X Y X P.1 / 51 P.1 / 52 P.1 / 53 P.1 / 54 P.1 / 55 Y X Y X Y X Y X Y X

13 Tablo 1'in devamı; P.1 / 56 P.1 / 57 P.1 / 58 P.1 / 59 P.1 / 60 Y X Y X Y X Y X Y X P.1 / 61 P.1 / 62 P.1 / 63 P.1 / 64 P.1 / 65 Y X Y X Y X Y X Y X Tablo 2. Maden arama amaçlı yapılacak gözlem çukuru noktalarının koordinatları (UTM-ED50) Yarma no Sağa (Y) Yukarı (X) Pafta no Y İ26C3 Y İ26C1 Y İ26C4 Çalışacak Personel Sayısı MTA Genel Müdürlüğü tarafından açılması planlanan maden arama sondajları çalışmasında tek vardiyada 3 vardiyada toplam 22 personel çalıştırılması planlanmaktadır. Projenin Teknolojisi Sondaj Usulü Arama: Sahada kırıntılı ve karotlu sondaj tekniği uygulanacaktır. Öncelikli olarak karotlu sondaj uygulanacak olup gerekmesi durumunda kırıntılı sondaj uygulanacaktır. Her iki yöntemde de döner sondaj tekniği kullanılacak olup alınan örneğin tipine göre karotlu veya kırıntılı olarak değişmektedir. Arama sondajlarında matkabın soğutulmasını sağlamak, kayganlığı arttırmak gibi sebeplerle sondaj sıvısı olarak bentonit kullanılması planlanmaktadır. Her bir sondaj kuyusu için yaklaşık 1,6 m 3 su kullanılacak olup, oluşan sıvı devirdaim ettirilerek kullanılacaktır. Sondaj sıvısının hazırlanabilmesi için sondaj noktasının yanına sondaj çamur havuzu açılacaktır. Sondaj kuyusunun çapı ve derinliği değişmekle birlikte en büyük sondaj kuyusunun sondaj çapı 96 mm. en derin sondaj kuyusu da 220 m. olacaktır. Buna göre açılacak sondaj çamur havuzu toplamda yaklaşık 3,2 m 3 hacminde olacaktır. Havuzun taban ve yan yüzeylerine sızdırmazlığı sağlamak için plastik örtü kaplanacaktır. Havuzlar hem sondaj sıvısının hazırlanmasında hem de sondaj sıvısının geri devir yapmasını sağlamak için kullanılacaktır. Sondaj faaliyetinin bitmesini takiben plastik örtü alınacak ve havuzun rehabilitasyonu yapılacaktır. Kırıntılı Sondaj: Döner sondaj da matkap tarafından kırılan öğütülen parçaların dolaşım sıvısı veya hava ile kuyu dışına alınması sırasında kuyu ağzından süzgeç vb. basit gereçlerle alınan örnektir. 5

14 Tablo 3. Maden arama sondaj noktalarının ve çalışma yapılacak alanların koordinatları. Arama yapılacak alanın koordinatları UTM UTM Sondaj Pafta No: Sondaj Koordinatı Sondaj Çalışma Mahallinin/Alanının Koordinatları No: Sağa Yukarı Sağa Yukarı Sağa Yukarı Sağa Yukarı Sağa Yukarı (y) (x) (y1) (x1) (y2) (x2) (y3) (x3) (y4) (x4) SK-1 İ26-c SK-2 İ26-c SK-3 İ26-c SK-4 İ26-c SK-5 İ26-c SK-6 İ26-c SK-7 İ26-c SK-8 İ26-c ESK-1 İ26-c ESK-2 İ26-c ESK-3 İ26-c ESK-4 İ26-c ESK-5 İ26-c ESK-6 İ26-c ESK-7 İ26-c ESK-8 İ26-c ESK-9 İ26-c ESK-10 İ26-c ESK-11 İ26-c ESK-12 İ26-c ESK-13 İ26-c ESK-14 İ26-c ESK-15 İ26-c ESK-16 İ26-c

15 Tablo 3'ün devamı; Arama yapılacak alanın koordinatları UTM UTM Sondaj Pafta No: Sondaj Koordinatı Sondaj Çalışma Mahallinin/Alanının Koordinatları No: Sağa Yukarı Sağa Yukarı Sağa Yukarı Sağa Yukarı Sağa Yukarı (y) (x) (y1) (x1) (y2) (x2) (y3) (x3) (y4) (x4) ESK-17 İ26-c ESK-18 İ26-c ESK-19 İ26-c ESK-20 İ26-c ESK-21 İ26-c ESK-22 İ26-c ESK-23 İ26-c ESK-24 İ26-c

16 Karotlu Sondaj Karot alıcı özel gereçler kullanılarak yapılan sondaj işlemine karotlu sondaj ilerleme sırasında alınan örneğe de karot örnek denir. Genellikle sert jeolojik ortamlarda (kaya ortamlar), karotiyerlerle silindirik biçimli alınan örnektir. Açılması planlanan maden arama sondajlarının en fazla derinliği 220 m. olarak planlanmıştır. Sondaj lokasyonunun ve derinliğinin planlanmasında daha önceden yapılan arazi çalışmalarından elde edilen veriler esas alınmıştır. Bu veriler esas alınarak oluşturulan muhtemel sondaj logu Şekil 2 de verilmiştir. Bu çalışmaların sonuçlarına göre, planlanan sondaj çalışmasında sırasıyla en üstte kuvvetlice deforme olmuş; Permiyen veya Triyas yaşta klastik (kumtaşı-silttaşı-kiltaşı), volkanoklastik ve volkanik kayalardan oluşan Üst Karakaya Kompleksi, krem-bej-sütlü kahve renkli, çoğunlukla masif ve sert yapılı ve Üst Karakaya Kompleksine ait kayaçları keser konumda olan karbonatit daykları ve kahverengi-siyahımsı kahve-bej-sarı renklerde, çoğunlukla gevşek-orta tutturulmuş, başlıca kalsit-dolomit-mangan-limonit-hematit-floritbarit-mika ve bastnazit içeren kompleks cevher kesilecektir. Sondaj çalışması serpantinitler kesildiğinde sonlandırılacaktır.esk sondajlarının yapılacağı sahada Üst Kretase yaşlı ofiyolitlere kümülat istif bulunmaktadır. En üstte gabro ile başlayan piroksenit ve verlit ile devam eden istifte, ESK sondajları ile bu istifin arasında uyumlu kromit bantlı dunitik kayaçların kesilmesi planlanmaktadır. Proje kapsamında; 2872 sayılı Çevre Kanunu ve ilgili Yönetmelikler ile diğer mevzuat kapsamında gerekli izinler alınmadıkça arama faaliyetlerine başlanılmayacaktır. Arama faaliyeti sonrasında üretime geçilmesinin planlanması durumunda ÇED Yönetmeliği hükümlerine göre başvuru yapılacaktır. Sondaj çalışmasında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı nın tarih ve 8865 sayılı yazısında yer alan 2012/15 sayılı Genelge kapsamında arama faaliyeti çalışmaları gerçekleştirilecektir. 8

17 a) NTE'ye yönelik hazırlanan loglar b) Kroma yönelik hazırlanan loglar Şekil 2. Olası kuyu logları. 9

18 c) Doğal Kaynakların Kullanımı (Arazi Kullanımı, Su Kullanımı, Kullanılan Enerji Türü Vb.) Arazi Kullanımı MTA Genel Müdürlüğü tarafından Eskişehir ili, Sivrihisar ilçesi çevresindeki; 1/ ölçekli İ26-c1,c2, c3, c4 paftalarında yer alan 12675,03hektar büyüklüğündeki ruhsat alanında yapılan etüt çalışmaları sonucu belirlenen lokasyonlarda 32 adet m. arasında değişen derinliklerde maden arama amaçlı sondaj çalışması yapılması için kullanılacak makine ve ekipmanların yerleştirilmesi için toplam m 2 lik alan kullanılacaktır. Sondaj çalışmasının yapılacağı alanlar kamu arazisi ve şahsa ait tarlalardır. Sondaj sahasınına en yakın yerleşim yerleri; Eskişehir- Sivrihisar-Karkın köyü (SK- 1 nolu sondaj) 2 km K-KB yönü, (SK-2 nolu sondaj) 3,5 km B, (SK-3 nolu sondaj) 4 km K-KB, (SK-4 nolu sondaj) 2 km K-KB, (SK-5 nolu sondaj) 3 km K-KB, (SK-6 nolu sondaj) Kızılcaören köyü 13 km K, (SK-7 nolu sondaj) Okçu Köyü 2 km K-KD, (SK-8 nolu sondaj) Okçu Köyü 2,5 km K-KD, Eskişehir- Sivrihisar-Karaburhan köyü (ESK ) 1,5 Km K-KB-KD mesafedeki yerleşimlerdir. Ruhsat sahasında sondaj faaliyetleri sırasında mevcut yollar kullanılacak olup gerekli olması halinde ilgili şahıs-şahıslardan, kurum-kuruluşlardan izin alınarak yeni yollar açılacaktır. Faaliyet sırasında çalışacak personelin tüm ihtiyaçları yakın köylerden sağlanacak olup şantiye binası kurulmayacaktır. Su Kullanımı Proje kapsamında 3 vardiyada toplam 22 kişi çalıştırılması planlanmaktadır. Kişi başına günlük su kullanımı ortalama 150 lt/kişi.gün olarak kabul edilmiştir. Personelin toplam su ihtiyacı = 22 Kişi x 150 lt/kişi.gün = 3,3 m 3 /gün olacaktır. Tesiste çalışacak personelin kullanım suyu özel şirketlerden tankerle alınacaktır. İçme suyu ise özel şirketlerden damacanalar ile sağlanacaktır. Maden arama sondajı açılması sırasında sondaj çalışmasının ihtiyacı olarak ve yollarda tozlanmayı önlemek için günde yaklaşık 10 m 3 su kullanılacaktır. Sondaj çalışmalarında kullanılacak kullanım suyu özel şirketlerden tankerle alınacaktır. Proje konusu faaliyetten dolayı sondaj sıvısı olarak bentonit ve su kullanılacaktır. herhangi bir kimyasal atık oluşmayacaktır. Faaliyet sırasında Çevre ve Şehircilik Bakanlığının 04/07/2012 tarihli 8865 sayılı yazısında yer alan 2012/15 sayılı genelge kapsamında arama faaliyeti çalışmaları gerçekleştirilecektir. Arama sondajlarında matkabın soğutulmasını sağlamak, kayganlığı arttırmak gibi sebeplerle sondaj sıvısı olarak her bir sondaj deliği için bentonit ve su kullanılacak olup, oluşan sıvı devirdaim ettirilerek kullanılacaktır. Sondaj sıvısının hazırlanabilmesi için sondaj noktasının yanına toplamda yaklaşık 3,2 m 3 hacminde havuz yapılacaktır. Kullanılacak bentoniteait MSDS(Malzeme Güvenlik Formu) ekte yer almaktadır.(bkz.ek- 11). 10

19 Kullanılan Enerji Türü Sondaj sırasında kullanılacak ekipman ve iş makineleri tarafından yakıt olarak motorin kullanılacaktır. Sondaj mahallinde kullanılacak olan elektrik enerjisi ihtiyacı kurulacak jeneratörden karşılanacaktır. Bunun dışında inşaat ve işletme aşamalarında herhangi bir yakıt ve enerji kullanımı söz konusu değildir. d) Atık Miktarı (Katı, Sıvı, Gaz vb.) ve Atıkların Kimyasal, Fiziksel ve Biyolojik Özellikleri Maden arama sondajı açılması sırasında toplam 22 personel çalışacaktır. Evsel Nitelikli Sıvı Atıklar Maden arama sondajı açılmasında çalışacak 22 personelin içme - kullanma ihtiyaçlarını karşılamak için su kullanımı söz konusudur. Tesisin üretimi esnasında çalışan 5 kişi için, kişi başına su kullanımı ortalama 150 lt/kişi.gün( tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren İller Bankası İçme Suyu Projelerinin Hazırlanmasına Dair Yönetmelik ) alınarak oluşacak günlük içme - kullanma suyu miktarı; 22 Kişi x 150 lt/kişi.gün = 3,3 m3/gün olarak hesaplanmıştır. Kullanılacak suyun tamamı atıksuya dönüşecektir. Sondaj faaliyetinde çalışacak olan personelin tüm ihtiyacı (yemek, vb.) yakın köylerden sağlanacak olup şantiye binası kurulmayacaktır. Proje kapsamında meydana gelecek evsel nitelikli atıksularınbertarafında tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanan (değişiklik; tarihli ve sayılı R.G) Su Kirliliği KontrolüYönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Endüstriyel Sıvı Atıklar Maden arama sondaj kuyusu açılmasında sondaj suyuna takviye olarak kullanılacak su ve toprak yollarda spreyleme yöntemi ile sulama yapılması için kullanılacak 10 m 3 sudan atıksu oluşmayacaktır. Sondaj Sıvısı (Sirkülasyon sıvısı) Maden sondaj çalışmaları sırasında kullanılacak sikülasyon sıvısı bentonit (kil minerali), su ve gerekli görüldüğü durumlarda katkı maddeleri içeren sıvı karışımlar kullanılacaktır. Kullanılacak maddelerin miktarı sondaj derinliğine ve formasyonun niteliğine göre değişmektedir. Sondaj faaliyeti sırasında kullanılan sirkülasyon sıvısı özelliğini yitirdiği zaman sondaj lokasyonu yakınında hazırlanan tabanı ve kenar yüzeyleri geçirimsiz uygun ebatlarda sondaj atık çamuru havuzunda biriktirilecektir. Havuzda taşmaya karşı gerekli önlemler alınacaktır. Atık çamur havuzunda depolanan sıvılardan yeraltına süzülme ve kaçak olma olasılığı açılacak çamur havuzlarının tabanlarının geçirimsiz kalın naylon branda ile kaplanması ile önlenecektir. Ayrıca, sondajlarda kullanılan bentonitin genleşerek kayaçlardaki gözenek ve çatlakları kapama özelliğinin olası bir sızıntıyı önleyeceği de unutulmamalıdır. Proje konusu faaliyetten dolayı sondaj sıvısı olarak bentonit kullanılacağı için herhangi bir kimyasal atık oluşmayacaktır. Faaliyet sırasında Çevre ve Şehircilik Bakanlığının 04/07/2012 tarihli 8865 sayılı yazısında yer alan 2012/15 sayılı genelge kapsamında arama faaliyeti çalışmaları gerçekleştirilecektir. 11

20 Evsel Nitelikli Katı Atıklar Söz konusu proje kapsamında çalışacak personelden kaynaklı evsel nitelikli katı atıklar (cam, kağıt, plastik vb.), personelin yemek servisinden kaynaklı organik kökenli evsel nitelikli katı atıklar ve montaj işlemlerine açığa çıkabilecek ambalaj ve kutular vb. katı atıklar oluşacaktır. Personelden kaynaklı evsel nitelikli katı atık miktarı, günlük kişi başına üretilen evsel nitelikli katı atık miktarı 1,14 kg değeri kullanılarak (Kaynak: katı atık istatistikleri, 2010) şu şekilde hesaplanmaktadır. Tablo 4. Evsel nitelikli katı atık miktarı Çalışacak işçi sayısı Katı atık miktarı Toplam katı atık miktarı = 22 kişi = 1,14 kg /kişi-gün = 1,14 kg /kişi-gün x 22kişi = 25,08 kg/gün Proje kapsamında oluşacak evsel nitelikli katı atık miktarı 25,08 kg/gün olarak hesaplanmıştır. Geri kazanımı mümkün olmayan atıklar (yemek, organik atıklar v.b) çöp konteynırlarında biriktirilecektir Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerinin 8.Maddesine uygun olarak, çevre kirliliğini önlemek ve ekonomiye katkıda bulunmak amacıyla ayrı ayrı toplanarak biriktirilecek, katı atıkların toplanması ve taşınması ile ilgili dördüncü bölümü 18. Maddesi nde belirtilen esaslara uyularak katı atıklar çevrenin olumsuz yönde etkilenmesine sebep olacak yerlere dökülmeyecek, ağzı kapalı standart çöp kaplarında muhafaza edilerek toplanacaktır. Aynı yönetmeliğin 20. Maddesine uygun olarak, görünüş, koku, toz, sızdırma ve benzeri faktörler yönünden çevreyi kirletmeyecek şekilde kapalı araçlarla ilgili belediyenin gösterdiği katı atık sahasına nakledilecektir. Tehlikeli Atıklar Maden arama sondajı açılması sırasında tehlikeli atık oluşması muhtemel değildir. Tesiste tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği nin ilişkin hükümlerine uyulacaktır. Tesiste tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Kimyasallar Yönetmeliği nin ilişkin hükümlerine uyulacaktır. Çalışmalarda tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği nin ilişkin hükümlerine uyulacaktır. Sondaj mahallinde hiç bir suretle tehlikeli atık bırakılmayacaktır. Tıbbi Atıklar Maden arama sondajı açılması sırasında tesis sahası içerisinde revir bulundurma zorunluluğu bulunmamaktadır. Faaliyetler sırasında meydana gelebilecek tıbbi müdahale gerektiren durumlara müdahale için ecza dolabında bulunacak malzemeler ile müdahale 12

21 edilecektir.. Müdahale edilemeyen durumlarda, bölgeye en yakın sağlık kuruluşuna sevk edilecektir tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği nin ilişkin hükümlerine uyulacaktır. Sondaj mahallinde hiç bir suretle tıbbi atık bırakılmayacaktır. Ambalaj Atıkları Maden arama sondajı açılması sırasında ambalaj atıkları oluşacaktır. Bunlar kağıt, karton ve naylon olarak değerlendirilir. Çalışmalar sırasında tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği nin ilişkin hükümlerine uyulacaktır. Sondaj mahallinde hiç bir suretle ambalaj atığı bırakılmayacaktır. Atık Yağlar Maden arama sondajı açılması sırasında sadece sondaj kulesinin ve sahada kullanılacak araçların yağ değişimleri sırasında atık yağ oluşumu söz konusu olacaktır. Sondaj makinesinin çalışması için gerekli olan ve kullanım ömrünün bitmesi ile atık haline gelen yağlar, uygun hacimli ve kalitedeki kaplarda biriktirilerek sahadan uzaklaştırılacak ve yürürlükte bulunan ilgili yönetmelikler çerçevesinde bertaraf edilmesi sağlanacaktır. Atık Pil ve Akümülatör Maden arama sondajı açılması sırasında atık pil ve akümülatör oluşmayacaktır. Çalışmalar sırasında tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği nin ilgili hükümlerine uyulacaktır. Gürültü Kullanılan ekipmanlardan kaynaklanan gürültü miktarı,proje alanına en yakın yerleşim alanı olan Eskişehir- Sivrihisar-Karkın köyü (SK-1 nolu sondaj) 2 km K-KB yönü, (SK-2 nolu sondaj) 3,5 km B, (SK-3 nolu sondaj) 4 km K-KB, (SK-4 nolu sondaj) 2 km K-KB, (SK-5 nolu sondaj) 3 km K-KB, (SK-6 nolu sondaj) Kızılcaören köyü 13 km K, (SK-7 nolu sondaj) Okçu Köyü 2 km K-KD, (SK-8 nolu sondaj) Okçu Köyü 2,5 km K- KD, Eskişehir- Sivrihisar-Karaburhan köyü (ESK ) 1,5 Km K-KB-KD mesafede bulunduğundan dolayı, çıkacak gürültünün az olması ve mesafenin etki alanından uzak olması nedeni ile gürültü hesabı yapılmamış olup, etki beklenmemektedir. Ancak tarih ve sayılı Resmi Gazetede Yayınlanan ÇEVRESEL GÜRÜLTÜNÜN DEĞERLENDİRİLMESİ VE YÖNETİMİ YÖNETMELİĞİ hükümlerine riayet edilecektir. Bu nedenle Arama projesi kapsamında iş makinelerinden kaynaklanan gürültünün en yakın yerleşim yeri olan Okçu - Karkın ve Kızılcaören köylerine olumsuz etkisi olmayacaktır. Gaz Emisyonu Projenin işletme aşamasında kullanılacak yakıt sadece kullanılacak makineler için gerekli olup, ısınma vb. amaçlı yakıt tüketimi olmayacaktır. Makinelerde yakıt olarak motorin kullanılacaktır. Motorinin genel özellikleri aşağıda verilmiştir. 13

22 Tablo 5. Motorinin özellikleri ÖZELLİKLER MOTORİN Kıvam Çok akıcı Tip Damıtılmış Renk Amber Yoğunluk (150C) 0,8654 Viskozite (38oC) 2,68 Akma Noktası (00C) -18 Atomizasyon sıcaklığı Atmosferik (00C) Pompalama Sıcaklığı (00C) Atmosferik Karbon Artıkları (%) Eser Kükürt (%) 0,4-7 Oksijen-Azot (%) 0,2 Hidrojen (%) 12,7 Karbon (%) 86,4 Su ve Çökelti (%) Eser Kül (%) Eser Isı Değeri (Kcal/lt) 9,387 Kullanılacak iş makinelerinin yakıt tüketimi yaklaşık miktarı aşağıdaki gibi olacaktır. Hesaplamalar maksimum yakıt tüketimleri dikkate alınıp yapılmıştır. Sahada çalışacak iş makineleri için gerekli motorin ihtiyacının yaklaşık; Günlük harcanacak yakıt miktarı = 200 lt/gün Saatlik harcanacak yakıt miktarı = 200 lt/gün / 24 saat/gün = 8,3 lt/saat Sahada iş makinelerinin çalışması sonucu emisyon oluşumu söz konusu olacaktır. Araçlardan oluşacak kirlenmenin birim değerleri aşağıda verilmiştir. Tablo 6. Dizel araçlardan yayılan kirlenmenin yayın faktörleri (gr/lt) KİRLETİCİ DİESEL(gr/lt) Karbonmonoksit 9,7 Hidrokarbonlar 29,0 Azot Oksitler 36,0 Kükürt Oksitler 6,5 Toz 18,0 Kaynak: Hava Kirliliğinin ve Kontrolünün Esasları, Buna göre iş makinelerden kaynaklanacak kirletici değerleri aşağıda verilmiştir. 14

23 Tablo 7. Proje kapsamında kullanılacak makinelerin yakıtlarından kaynaklı kirletici değerler KİRLETİCİ DİESEL(gr/lt) Karbonmonoksit 9,70 gr/lt x 8,3 lt/saat x 0,8654 (gr/cm 3 )/1000= 0,07 kg/saat Hidrokarbonlar 29,0 gr/lt x 8,3 lt/saat x 0,8654 (gr/cm 3 )/1000=0,21 kg/saat Azot Oksitler 36,0 gr/lt x 8,3 lt/saat x 0,8654 (gr/cm 3 )/1000= 0,26 kg/saat Kükürt Oksitler 6,50 gr/lt x 8,3 lt/saat x 0,8654 (gr/cm 3 )/1000= 0,05 kg/saat Toz 18,00gr/lt x 8,3 lt/saat x 0,8654 (gr/cm 3 )/1000= 0,13 kg/saat 3 Temmuz 2009 tarih ve Sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren "Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği" EK-2 Tablo 2.1' de belirtilen emisyon miktarı sınır değerinin altında olduğundan hava kirlenmesine katkı değeri ve toplam kirlenme değerinin hesaplanmasına gerek olmadığı sonucuna varılmıştır. Tablo 8. Kütlesel debiler EMİSYONLAR Toz Karbon Monoksit Kükürt Dioksit Azot Dioksit [NOx (NO2 cinsinden) NORMAL İŞLETME ŞARTLARINDA VE HAFTALIK İŞ GÜNLERİNDEKİ İSLETME SAATLERİ İÇİN KÜTLESEL DEBİLER (KG/SAAT) Bacadan Baca Dışındaki Yerlerden Bu konuda aracın yakıt sistemleri sürekli kontrol edilerek, tarih ve Resmi Gazete de yayımlanan Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği kapsamında proje alanında çalışacak motorlu araçların emisyon ölçümleri; yönetmelikle belirlenmiş periyotlarda ve uygun şekilde yapılacak ve yönetmeliğin ilgili maddelerine göre gerekli tedbirler alınacaktır. Sahada kullanılacak araçların bakım, onarım, yağ ve filtre değişimleri İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlı benzin istasyonlarında yapılacaktır. Toz Emisyonu Arama Projesi kapsamında (sondaj işlemleri), ulaşım yolları ve nakliye sırasında kullanılacak stabilize yolda mevsim şartlarına göre sulama vb. gerekli tedbirler alınacaktır. Arama Projesi yapılacak alanlar üzerinde bulunan bitkisel toprak, çalışmalar öncesinde sıyrılarak saha alanı içerisindeki uygun bir alanda muhafaza edilecek ve rehabilitasyonçalışmalarında kullanılacaktır. Sondaj çukuru oluşturulması aşamasında her bir sondaj için oluşan 3,2 m 3 hafriyat toprağı ise uygun bir alanda muhafaza edilerek, bütün işlemler tamamlandıktan sonra, sondaj çamur havuzu bu hafriyatla kapatılacaktır. 15

24 Sondaj çamur havuzunun açılması sırasında oluşacak toz miktarı ise kontrollü bir şekilde kazı yapılarak ve mevsim şartlarına göre gerektiğinde belirli periyotlarda sulama yapılarak minimize edilmeye çalışılacaktır. e) Kullanılan Teknoloji ve Malzemelerden Kaynaklanabilecek Kaza Riski Sondaj faaliyeti sırasında makine-ekipmanlar ve bunlardan kaynaklanacak kaza riskleri sırasıyla aşağıda verilmiştir: Sondaj faaliyetleri sırasında meydana gelebilecek kaza risklerinin başında iş makinalarının kullanımı sırasında dikkatsizlik ve ihmal yüzünden kaynaklanacak iş kazaları gelmektedir. Ayrıca faaliyet sahasında, çıkabilecek herhangi bir yangına karşı yeterli sayıda yangın söndürme cihazları (kazma, kürek, balta, su kovası vs.) bulundurulacak. Yangın konusunda hassas davranılacak olup; sahada ateş yakılmayacak, çalışan işçiler sürekli kontrol edilecek ve uyarılacaktır. Sahada kullanılacak makinelerin periyodik bakımları belirlenecek işletme bakım talimatına göre yapılacaktır. Makinalar sadece ilgili operatör tarafından ve kullanım talimatına uygun olarak çalıştırılacaktır. Çalışan işçiler periyodik olarak eğitilecektir. Faaliyetin yürütülmesi sırasında insan sağlığını ve güvenliğini riske sokabilecek olası iş kazalarına engel olmak amacıyla T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı nın İş ve İşçi Güvenliği Tüzüğü ndeki hükümlere uyulacaktır. Proje alanında uyarıcı tabelalar yerleştirilerek sivillerin alana girmesi ve muhtemel kazalar önlenmeye çalışılacaktır. Ayrıca tarih ve sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanuna, 19 eylül 2013 tarih ve sayılı resmi gazetede yayımlanan Maden İşyerlerinde İş Sağlığı Ve Güvenliği Yönetmeliği ne ve hükümlerine uygun olarak çalışılacaktır. 2) PROJENİN YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ a) Mevcut Arazi Kullanımı ve Kalitesi (Tarım Alanı, Orman Alanı, Planlı Alan, Su Yüzeyi vb.) MTA Genel Müdürlüğü tarafından Eskişehir ili Sivrihisar ilçesi çevresindeki; 1/ ölçekli İ26-c1, c2, c3, c4 paftalarında yer alan 1 adet ruhsata ait 12675,03 hektar alanın m 2 lik kısmında 8 adet m. derinlikler arasında değişen derinliklerde maden arama amaçlı sondaj, 3 adet gözlem çukuru (yarma) çalışması yapılacaktır. Proje sahası ve etki alanında çığ, heyelan, kaya düşmesi, v.b. doğal afet olayları gözlenmemiştir. Bunun yanı sıra zeminde akma, oturma, kabarma gibi deformasyonlar olmamıştır. Ayrıca tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. 16

25 Proje sahası ve etki alanında nüfus yoğunluklu alan (yerleşim merkezi, okul, hastane, yurt, kreş, otel vb.. hassas yerleşimler) bulunmamaktadır. b) EK-V deki Duyarlı Yöreler Listesi Dikkate Alınarak Korunması Gereken Alanlar Maden arama sondaj çalışmasının yapılacağı sahalar; Eskişehir- Sivrihisar-Karkın köyü (SK-1 nolu sondaj) 2 km K-KB yönü, (SK-2 nolu sondaj) 3,5 km B, (SK-3 nolu sondaj) 4 km K-KB, (SK-4 nolu sondaj) 2 km K-KB, (SK-5 nolu sondaj) 3 km K-KB, (SK-6 nolu sondaj) Kızılcaören köyü 13 km K, (SK-7 nolu sondaj) Okçu Köyü 2 km K- KD, (SK-8 nolu sondaj) Okçu Köyü 2,5 km K-KD mesafede bulunmaktadır. 1. Ülkemiz mevzuatı uyarınca korunması gerekli alanlar a) tarihli ve 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu nun 2. maddesinde tanımlanan ve bu Kanunun 3 üncü maddesi uyarınca belirlenen Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtları ve Tabiat Koruma Alanları bulunmamaktadır. b) tarihli 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu uyarınca belirlenen Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları bulunmamaktadır. c) tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun 3. maddesinin birinci fıkrasının Tanımlar başlıklı (a) bendinin 1, 2, 3 ve 5 inci alt bentlerinde Kültür Varlıkları, Tabiat Varlıkları, Sit ve Koruma Alanı olarak tanımlanan ve aynı Kanun ile tarihli ve 3386 sayılı Kanunun (2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) ilgili maddeleri uyarınca tespiti ve tescili yapılan alanlar bulunmamaktadır. d) tarihli ve 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu kapsamında olan Su Ürünleri İstihsal ve Üreme Sahaları bulunmamaktadır. e)31/12/2004 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği nin 17, 18, 19 ve 20 nci maddelerinde tanımlanan alanlar bulunmamaktadır. f) 02/11/1986 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği nin 49. maddesinde tanımlanan Hassas Kirlenme Bölgeleri bulunmamaktadır. g) tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu nun 9. maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu tarafından Özel Çevre Koruma Bölgeleri olarak tespit ve ilan edilen alanlar bulunmamaktadır. h) tarihli ve 2960 sayılı Boğaziçi Kanunu na göre koruma altına alınan alanlar bulunmamaktadır. ı) tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanunu gereğince orman alanı sayılan yerler bulunmamaktadır. 17

26 i) tarihli ve 3621 sayılı Kıyı Kanunu gereğince yapı yasağı getirilen alanlar bulunmamaktadır. j) tarihli ve 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanun da belirtilen alanlar bulunmamaktadır. k) tarihli ve 4342 sayılı Mera Kanunu nda belirtilen alanlar bulunmamaktadır. l) tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği nde belirtilen alanlar bulunmamaktadır. 2. Ülkemizin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler uyarınca korunması gerekli alanlar a)20/02/1984 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Avrupa nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi (BERN Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlardan Önemli Deniz Kaplumbağası Üreme Alanları nda belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme Alanları bulunmamaktadır. b)12/06/1981 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Akdeniz in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi (Barselona Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınan alanlar bulunmamaktadır. 1-23/10/1988 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Akdeniz de Özel Koruma Alanlarına İlişkin Protokol gereği ülkemizde Özel Koruma Alanı olarak belirlenmiş alanlar bulunmamaktadır. 2-13/09/1985 tarihli Cenova Bildirgesi gereği seçilmiş ve Birleşmiş Milletler Çevre Programı tarafından yayımlanmış olan Akdeniz de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit listesinde yer alan alanlar bulunmamaktadır. 3- Cenova Deklerasyonu nun 17. maddesinde yer alan Akdeniz e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin yaşama ve beslenme ortamı olan kıyısal alanlar bulunmamaktadır. c) 14/02/1983 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi nin 1. ve 2. maddeleri gereğince Kültür Bakanlığı tarafından koruma altına alınan Kültürel Miras ve Doğal Miras statüsü verilen kültürel, tarihi ve doğal alanlar bulunmamaktadır. d) 17/05/1994 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi (RAMSAR Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlar bulunmamaktadır. e) 27/7/2003 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Avrupa Peyzaj Sözleşmesi kapsamındaki alanlar bulunmamaktadır. 18

27 3. Korunması gereken alanlar a) Onaylı çevre düzeni planlarında, mevcut özellikleri korunacak alan olarak tespit edilen ve yapılaşma yasağı getirilen alanlar (Tabii karakteri korunacak alan, biogenetik rezerv alanları, jeotermal alanlar v.b.) bulunmamaktadır. b) Tarım Alanları: Tarımsal kalkınma alanları, sulanan, sulanması mümkün ve arazi kullanma kabiliyet sınıfları I, II, III ve IV olan alanlar, yağışa bağlı tarımda kullanılan I. ve II. sınıf ile özel mahsul plantasyon alanlarının tamamı; Proje sahası 1/ ölçekli çevre düzeni planında tarımsal arazi kullanımı sulama alanı olarak yer almaktadır. c) Sulak Alanlar: Yaban hayatın yaşama ortamı olan, doğal veya yapay, devamlı veya geçici, suları durgun veya akıntılı, tatlı, acı veya tuzlu, denizlerin gel-git hareketlerinin çekilme devresinde derinliği 6 metreyi geçmeyen sular, bataklık sazlık ve turbalıklar ile bu alanların kıyı kenar çizgisinden itibaren kara tarafına doğru ekolojik açıdan sulak alan kalan yerler d) Göller, akarsular, yeraltı suyu işletme sahaları bulunmamaktadır. e) Bilimsel araştırmalar için önem taşıyan ve/veya nesli tehlikeye düşmüş veya düşebilir türler ve ülkemiz için endemik olan türlerin yaşama ortamı olan alanlar, biyosfer rezervi, biyotoplar, biyogenetik rezerv alanları, benzersiz özelliklerdeki jeolojik ve jeomorfolojik oluşumların bulunduğu alanlar bulunmamaktadır. 3) PROJENİN İNŞAAT VE İŞLETME AŞAMASINDA ÇEVRESEL ETKİLER VE ALINACAK ÖNLEMLER Evsel Nitelikli Sıvı Atıklar Maden arama sondajı açılmasında çalışacak 22 personelin içme - kullanma ihtiyaçlarını karşılamak için su kullanımı söz konusudur. Tesisin üretimi esnasında çalışan 5 kişi için, kişi başına su kullanımı ortalama 150 lt/kişi.gün( tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren İller Bankası İçme Suyu Projelerinin Hazırlanmasına Dair Yönetmelik ) alınarak oluşacak günlük içme - kullanma suyu miktarı; 22 Kişi x 150 lt/kişi.gün = 3,3 m3 /gün olarak hesaplanmıştır. Kullanılacak suyun tamamı atıksuya dönüşecektir. Sondaj faaliyetinde çalışacak olan personelin tüm ihtiyacı (yemek, vb.) yakın köylerden sağlanacak olup şantiye binası kurulmayacaktır. Proje kapsamında meydana gelecek evsel nitelikli atıksuların bertarafında tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanan (değişiklik; tarihli ve sayılı R.G) Su Kirliliği KontrolüYönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Endüstriyel Sıvı Atıklar Maden arama sondajı açılmasında sondaj suyuna takviye olarak kullanılacak su ve toprak yollarda spreyleme yöntemi ile sulama yapılması için kullanılacak 10 m 3 sudan atıksu oluşmayacaktır. Projenin tüm aşamalarında tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ve değişikliklerine uyulacaktır. 19

28 Sondaj Sıvısı (Sondaj Faaliyetinden Kaynaklanan Atıksu) Proje konusu faaliyetten dolayı sondaj sıvısı olarak bentonit ve su kullanılacaktır. herhangi bir kimyasal atık oluşmayacaktır. Faaliyet sırasında Çevre ve Şehircilik Bakanlığının 04/07/2012 tarihli 8865 sayılı yazısında yer alan 2012/15 sayılı genelge kapsamında arama faaliyeti çalışmaları gerçekleştirilecektir. Arama sondajlarında matkabın soğutulmasını sağlamak, kayganlığı arttırmak gibi sebeplerle sondaj sıvısı olarak her bir sondaj deliği için bentonit ve su kullanılacak olup, oluşan sıvı devirdaim ettirilerek kullanılacaktır. Sondaj sıvısının hazırlanabilmesi için sondaj noktasının yanına 3,2 m 3 hacminde 2 adet havuz yapılacaktır. Havuzun taban ve yan yüzeylerine sızdırmasızlığı sağlamak için plastik örtü kaplanacaktır. Havuzlar hem sondaj sıvısının hazırlanmasında hem de sondaj sıvısının geri devir yapmasını sağlamak için kullanılacaktır. Sondaj faaliyetinin bitmesini takiben plastik örtü alınacak ve havuzun rehabilitasyonu yapılacaktır. Sondaj çapı değişmekle birlikte en fazla 96 mm çapında sondaj deliği açılacaktır. Sondaj derinlikleri en fazla 220 m civarında olacaktır. 2012/15 Genelgesinin 4. Maddesine göre bitmiş sondaj deliği hacminin iki katı olacak şekilde havuzlar yapılması planlanmıştır. Buna göre; Sondaj Deliği Hacmi= πr 2 h=3,14x(0,048) 2 x220 =1,6 m 3 Bu durumda havuzların hacmi yaklaşık olarak 3,2 m 3 (1,6 m 3 *2) olacaktır. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü nün tarih ve 8865 sayılı Sondaj Çamurlarının ve Krom Madeninin Fiziki İşleme Tabi TutulmasıSonucu Ortaya Çıkan Atıkların Bertarafına İlişkin Genelge kapsamında arama faaliyeti çalışmaları gerçekleştirilecektir. Tehlikeli Atıklar Maden arama sondajı açılması sırasında tehlikeli atık oluşması muhtemel değildir. Tesiste tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği nin ilişkin hükümlerine uyulacaktır. Tesiste tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Kimyasallar Yönetmeliği nin ilişkin hükümlerine uyulacaktır. Çalışmalarda tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği nin ilişkin hükümlerine uyulacaktır. Tıbbi Atıklar Maden arama sondajı açılması sırasında tesis sahası içerisinde revir bulundurma zorunluluğu bulunmamaktadır. Faaliyetler sırasında meydana gelebilecek tıbbi müdahale gerektiren durumlara müdahale için ecza dolabında bulunacak malzemeler ile müdahale edilecektir.. Müdahale edilemeyen durumlarda, bölgeye en yakın sağlık kuruluşuna sevk edilecektir tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği nin ilişkin hükümlerine uyulacaktır. Sondaj mahallinde hiç bir suretle tıbbi atık bırakılmayacaktır. 20