Hemşirelik Mesleğinin Geleceği

Transkript

1 Hemşirelik Mesleğinin Geleceği Son yıllarda Hemşirelik mesleği dünyanın çoğu yerinde ve Türkiye'de hem meslekleşme süreci hem de kavramsal gelişim bakımından hızlı bir ilerleme içindedir. Bu röportajda gelecekte mesleğimizin gelişimini etkileyebilecek bazı gelişmeler, güncel sorunlar, konular ele alınmıştır. Bu kapsamda Acıbadem Sağlık Grubu Hemşirelik Hizmetleri Direktörü Uzm. Saliha Koç ile Hemşirelik Mesleğinin Geleceği konulu röportaj yapılmıştır. Meslek yaşamınızda kaçıncı yılınız? Mesleğe ilk başladığınız zaman ile şimdiki zaman arasında hemşirelik mesleğinde en çok değişen noktalar nelerdir? Hemşirelik mesleğinde 25. yılımı tamamladım, hemşirelik mesleğinde çok ciddi değişimler var tabi mesela uygulamalardan örnek vermek gerekirse bende mesleğe başladığımda 3 4 yıl enjektör kaynatanlardandım ilk disposable enjektörlerin kullanımı çok zordu, atılması ile ilgili sorunlar vardı, personellerin sürekli eline batardı. Ben meslek yaşantıma Sağlık Meslek Lisesini bitirdikten sonra başladım. Üniversiteyi ise hem çalışıp hem okuyarak tamamladım. Bunun hem avantajını hem de dezavantajını yaşayanlardanım. En büyük avantajı ise öğrendiklerinizi uygulayabilecek alanların elimizin altında ve bizim tarafımızdan yönetiliyor olmasıydı. Bilgi azdı ve ulaşımı ile ilgili sıkıntılı olduğu gibi maliyeti de yüksekti. Beraber çalıştığımız kişilerle gerek hemşireler gerekse diğer grupla bilgi paylaşımı yok denecek kadar azdı. Hemşirelik modelleri bu kadar bilinmiyordu. Herkes fonksiyonel hemşirelik modelini kullanıyor ve işin yapılıp yapılmadığına bakılıyor hastanın ihtiyaçları değerlendirilmiyordu. Bugün de bunlar yeteri kadar bilmiyor olsa da artık özel hastanelerin artması ve hasta beklentilerinin değişmesi öğrenmeyi de zorunlu hale getiriyor. Şimdilik istendik düzeyde olmasa da. Hemşirelikte iletişim ve işbirliği için, hasta için daha fazla iletişim zorunlu hale gelmiş durumda Hemşirenin varlığı ve sistemdeki rolü JCI akreditasyonu ve Avrupa Birliğine uyum yasaları ile birlikte tanımlanır oldu. Hemşirelik mesleğinin en önemli sorunları nelerdir? Meslek bilinci yani hemşirenin ne yaptığı konuşulmuyor, neden hastanede olduğumuzu gösteremedik, hasta ve hasta yakınlarına gerekliliğimizi anlatamadık. Eğer bu sorun çok önceden konuşulmaya başlansaydı bugün çok farklı olurdu, hemşireliğin tercih edilen bir meslek olmaması, zor bir meslek olmasının yanında mesleğin gerekliliği de desteklenmeyince ufaklı büyüklü bir sorunlar zinciri başlıyor..

2 Çalışma koşullarının iyileştirilmesi çok önemli, hemşire her durumda çalışabilmeli istediği çalışma saatlerinde hizmet verebilmeli, çalışma saatleri esnekliği, hemşirelik bakım modellerinin esnekliği, çalışma ortamlarının olumlu olması ve risklere göre ödemeler bunların çözümünde yer almalıdır. Hemşireliğin doğasını ve felsefesini de tüm hemşirelerin benimsemesi gerekiyor, en temel sorunlardan biri budur. Çünkü bu mesleğin doğasının, felsefesinin anlaşılmaması ve benimsenmemesidir. Türkiye deki hemşirelik yapısı ile yurtdışındaki hemşirelik yapısı hangi konularda farklılık göstermektedir? Mezuniyet sonrası eğitim yurtdışında önemli bir konu ancak bizde mezuniyet sonrası eğitim daha çok kişinin kendisine bırakılmış, kendi çabaları ile tamamlanan bir süreç olmaktadır. Mezuniyet sonrası eğitimin kişinin mesleğini yapmasında bir araç olarak kullanılmalı ve yasal olarak da bu desteklenmeli. Biz bilsek her yıl alınması gereken eğitim kredisi alınmaz ise bu işi yapma iznimiz elimizden alınacak bu eğitimleri alırdık. Hasta bakımında ve hemşireliğin yönetiminde kullandığımız bakım modellerinin azını biliyor ve uyguluyoruz. Bunları öğrenmeye vakit ayırmalıyız ve bu modellerin kullanımlarındaki tecrübeleri öğrenmeliyiz. Hemşirelerin mesleki yeterlilikleri ile ilgili yapılan yetkinlik çalışmaları, uzmanlaşma önemli bir farklılık çünkü bizde uzman hemşireler bir süre sonra alanda olmayı tercih etmiyorlar ve arayışlara giriyorlar, yurtdışındaki hemşirelik yapısına bakıldığında hemşireye olana ihtiyaç anlaşılırlılığı daha yüksek. Daha fazla okumalı öğrenmeli ve tecrübe edinmeliyiz. Hemşireliği nasıl bir gelecek bekliyor? Hemşireler gerçekten hemşirelik yapmak isterler ise hemşireliği mükemmel bir gelecek bekliyor. Hemşirenin hasta başındaki etkinlik ve verimliliği diğer sağlık çalışanlarına gösteremediler. Hemşirelik doğumdan ölüme kadar olan bir meslektir, yani insan dünyaya geldiğinde de hemşirelik vardır, ölürken de vardır. Bu yaşam sürecinde bakım verirken hemşire bütün bağımsız fonksiyonlarını kullanmalıdır. Bu kadar ihtiyaç duyulan bir işin geleceği nasıl parlak olmasın ki.. Hemşirelik mesleğinin gelecekte en çok tercih edilen meslekler arasında olması için neyin değişmesi gerekir? Hepimiz daha iyi yaşam koşullarında yaşamak ve iyi para kazanmak için çabalıyoruz. Bunun için bilgimizi becerimizi arttırıp güncel kalmaya çaba sarf ediyoruz. Mesleğimin tüm üyeleri de her meslekte olduğu gibi kabul görmek için ihtiyacın karşılanmasını sağlayan taraf olduğunda tercih edilecekler Hasta ve hasta ailesi- yakını tarafından kabul görmemiz toplumsal kabulü de yanında getirecektir. Hemşirenin yatak başı fonksiyonları artırılması gerekir, toplumdaki imajının böyle değişecek Çok okumak, çok çalışmak..insanlarda hemşire dendiğinde bugün sorsak akıllarına ne geliyor diye bunun

3 cevabını ben bilmiyorum. Meslekte iyi olan çok hemşire var Bunların yarattığı güç ve enerjiyi yadsımadan bunlarında meslekten kaybedilmemesi de önemlidir. Teknoloji hemşirelik mesleğini nasıl etkiliyor? Daha çok teknoloji daha az insan gücü demektir bu hemşirelikte de böylemidir? Seri üretimlerde bu doğrudur bu şekildedir, hastaya ve insana özgü hizmetlerde teknoloji sadece işi kolaylaştırır, uygulamayı kolaylaştırır, teknoloji tedavi ve teşhis olanaklarını kolaylaştırır. Hemşirelik gibi gözlem, bakım, dokunsallık gibi uygulama alanları daha güçlü olan bir meslekte daha az insan gücü teknolojinin çıktısı olamaz. Teknoloji hemşirelikte yorumlama, hedef koyma, ölçümleme basamaklarını kolaylaştırabilir. Bugünün hemşireleri gelecekte lider pozisyonda olmak için ne yapmalılardır? Bugünden doğru hedef koymalılar, hedefi doğru ve zamanında belirlemek çok önemli geleceği bugünden planlamalıdırlar. Kritik düşünme, sorun çözme, çok yönlülük, iletişim ve kendine güven gibi niteliklerle donanmalılar. Özellikle yeni yönetici olmuş hemşireler etkili görüşme becerileri, bütçe ve verimlilik dersleri almalıdırlar, iletişim becerileri, ilişki kurma, zor insanlar ile paylaşım, etkili takım yaratma, değişim yönetimi, profesyonelizm ve kaliteli hasta bakımına odaklanmak konuları göz ardı edilmemelidir. Liderlik gelişimi için kurum içinde sadece formal eğitim/öğretim ve devam eden koçluk desteği ile olmaz aynı zamanda kurumda etkili projeler uygulamak gerekir ki bu şekilde deneyimsiz olan yöneticilerde lider olma yolunda yeni becerilerini uygulayabilirler. Kısacası çok çalışmak, okumak ve emek sarf etmek her zaman sizi istediğiniz sonuca ulaştıracaktır. Siz gelecekte nasıl bir hemşirelik modeli hayal ediyorsunuz? Hasta için daha efektif olan hemşire için kargaşa yaratmayan basit, sade ve kabul görmüş bir hemşirelik modeli, pozitif çalışma ortamları yaratan, artan verimlilikle birlikte iş memnuniyetini artıran ve staf hemşireler arasında organizasyonel bağımlılık oluşturan liderlerin artmasını hayal ediyorum.

4 Hemşirelerinizi geleceğe nasıl hazırlıyorsunuz? Yaşadığımız sorunların içine katarak, sorumluluk vererek ve onun kendi kendine öğrenmesini sağlayarak ve destek olarak geleceğe hazırlıyoruz. Acıbadem Sağlık Grubu sektördeki en büyük ve hemşirelikte kariyer planlaması için birçok alanın bulunduğu bir yapıdır. Kişilerin yetkinlikleri, deneyimleri, eğitimleri göz önünde bulundurularak hemşirelerimizin her biri için kariyer planlaması ayrı yapılmaktadır. Performans değerlendirmede saptanan gelişim alanlarına yönelik eğitim ve beceriler kazandırılıyor. Her ne kadar yetiştirme süreçleri için emek sarf edip çok çalışsak da asla tecrübe, yaşanmışlığın getirdiği öğrenme yadsınamaz. Her ne kadar sanal ortamlar kişilerin düşünce sistemine öğretilmeye çalışılsa da gerçek öğrenme yaşantıdır. Bizin buna ne kadar yaklaşırsak o kadar iyiyizdir. Erkeklerin hemşirelik mesleğine girmesi mesleğe ne sağladı? Hemşirelikte erkek sayısının artırılması gereği toplumsal beklentilerdeki değişimlerin bir sonucudur.. Meslekleşme sürecinde cinsler arası eşitlik nedeniyle hemşirelik mesleğinin de her iki cins tarafından uygulanabileceği kaçınılmaz bir gerçektir. Mesleğimize erkeklerin katılımı ile her iki cinsin özelliklerinin birleştiği bir meslek grubu, dikkatleri cinsiyetten uzaklaştırarak mesleğin bilimsel ve sanatsal yönde olumlu ve hızla gelişimine katkıda bulunacaktır. Mesleğin iki cinsiyete de hitap etmesi, zihin yapılarının farkı denge kurulmasını sağladı ve sağlayacaktır. Bu pozitif sinerji yaratacaktır. Hemşirelik mesleğinde daha iyi bir gelecek için eğitimcilere, yöneticilere ve klinisyenlere düşen sorumluluklar nelerdir? Eğitimci, yönetici ya da klinisyen hiç fark etmez amaç birliği olmalı, hasta bakımı için iyi bir sistem kurmak ve pozitif olmak, bütünün parçası olmak başkalarının düşüncesine saygı göstermek gerekir. Her hemşirenin mesleğimin Türkiye deki ve Dünyadaki durumu nedir? Benim bu mesleğe katkım ne olabilir? Bu katkı için ne kadar vakit harcıyorum? Sorularına cevap bulmaları gerekiyor. Benim tüm arkadaşlarıma söylediğim çok basit bir denklem var. Hepimizi işimizi daha iyi nasıl yapabiliriz diye günde 5 dakika düşünsek yılda 30 saat eder. Verimli geçen bu saatlerin katkısı bana göre hiç yadsınamaz. Hemşirelerin gelecekte işte kalma oranı nedir? Hemşireliğin iş tanımı ne kadar değişse de genelgeler yayınlansa da bu sorunun cevabı bilinememektedir. Yapılan bir çalışmada yönetici hemşirelerin %55 inin yılları arasında işten ayrılacaklarını belirtmişlerdir, bu çok önemli bir veri bu şekilde düşünen yöneticinin çalışanlarına olan katkısı ve onu geleceğe hazırlama becerisinin

5 değerlendirilmesi gerekir ( Kowalski K. (2007). Nursing Workforce of the Future, perioperative Nursing Clinics 2, ). Kurumların hemşireler ile ilgili planlamalarının net olması gerekir. Yöneticilerin pozitif çalışma ortamı oluşturmaları önemlidir. Hemşirelerin geleceğinin ne olmasını istiyoruz bunu bilirsek ona göre organizasyonu yaparız. Röportaj: Birsen Erkuş Acıbadem Sağlık Grubu Eğitim ve Gelişim Hemşiresi Tarih: Uzm. Saliha Koç Acıbadem Sağlık Grubu Hemşirelik Hizmetleri Direktörü