Yeni Okul ve Yeni Fýrsatlar. Olgu ve Görüþ. Bilimsel Araþtýrma Yapýyorum. Haklarýmýz Sorunlarýmýzýn Çözümünde Anahtardýr

Transkript

1 Sosyal Bilgiler 1. Fasikül ÜNÝTE 1 Sosyal Bilgiler Öðreniyorum

2 Bu sette, Sosyal Bilgiler dersinden ünitelere göre düzenlenmiþ beþ fasikül bulunmaktadýr. Bu fasiküllerde yeterli konu anlatýmý, etkinlikler ve cevaplý testler yer almaktadýr. Ünitelere göre düzenlenen bu fasiküllerin giriþ bölümlerinde o fasiküllerde iþlenen konular ayrýntýlý olarak açýklanmýþtýr. Konu testleri ve ödev testleri takýmlarý da bu fasiküllerin paralelinde oluþturulmuþtur. Gerek fasiküller gerek konu testleri gerekse ödev testleri yeni sýnav sistemine ve müfredata uygun þekilde hazýrlanmýþtýr. Bu dokümanlarda dikkati öðrenmeye odaklayan, renkli ama sade bir tasarým kullanýlmýþtýr. Hepinize baþarýlar dileriz Deðer Yayýnlarý, temelde okul derslerinize yardýmcý olmak, bu paralelde sizleri sýnavlara da hazýrlamak amacýyla Öðrenci Takipli Eðitim Seti ni hazýrladý. Tarih Yayýn Kurulu Erkan DEMÝR Recep UZ Ali BEBEK Yunus OÐUZ Fatih ÇELÝK Bülent ÖZDAMAR Mehmet ACAR Coðrafya Yayýn Kurulu Hakan ÖCAL Murat EROÐLU Ali ÖZDEMÝR Beytullah KAVAK Abdurrahman ATAKUL Felsefe Yayýn Kurulu Bayram AKBAÞ Seyit M. AKYAR Metin ÇALIÞKAN ÜNÝTE 01 Sosyal Bilgiler Öðreniyorum Yeni Okul ve Yeni Fýrsatlar Olgu ve Görüþ Bilimsel Araþtýrma Yapýyorum Haklarýmýz Sorunlarýmýzýn Çözümünde Anahtardýr Türkiye Cumhuriyeti nin Etkin ve Sosyal Vatandaþýyým Atatürk ve Sosyal Bilimler... Sevgili Öðrenciler; Ön Söz

3 ... Türkiye basketbolda dünya ikincisi Bölüm 01 Sosyal Bilgiler Öðreniyorum Yeni Okul ve Yeni Fýrsatlar OLAYLARDA ÇOK BOYUTLULUK Ambulans sirenleri hayati tehlikesi olan bir hastanýn saðlýðýna kavuþmasý için verilen mücadelenin iþaretidir. Bir yandan hayati tehlikenin iþaretini verirken, diðer yandan ses kirliliði oluþturmaktadýr. Ayný zamanda bir can kurtarmaya çalýþýrken, trafikteki acelecilikten dolayý trafik kazalarýna da davetiye çýkarmaktadýr. deðerli bilgi Çevremizde onlarca olayla karþýlaþýyoruz. Bu olaylarýn meydana gelmesinde bir çok etken rol oynamaktadýr; ayný zamanda olaylar da pek çok sonucu ortaya çýkmaktadýr. Bu duruma olaylarýn çok boyutluluðu denir. Kýsaca bir olayýn çeþitli nedenleri ve sonuçlarý vardýr. Ýnsanlar bu olaylardan farklý etkilenmektedir. Ýnsanlarýn olaylardan farklý etkilenmeleri, olaylarýn çok boyutluluðunun anlaþýlmasýný saðlar Spora verilen önem Özgüven Seyirci desteði Baþarýnýn nedenleri Ekonomik geliþme 4 TAÞIMALI EÐÝTÝMÝN NEDENLERÝ TAÞIMALI EÐÝTÝMÝN SONUÇLARI Kýrsal yerleþim yerlerinde yaþayanlarýn þehre göç etmesi, Ailelerdeki çocuk sayýsýnýn giderek azalmasý, Ulaþým imkanlarýnýn artmasý, Eðitime verilen deðerin artmasý. Ýnsanlar daha iyi þartlarda eðitim öðretim imkanýna kavuþtu. Kentteki okul sayýsý arttý. Köyde oturan öðrencilerin kentli arkadaþlarý oldu. Köyde yaþayanlarýn kentte yaþama isteði arttý. Spora ilginin artmasý Baþarýnýn sonuçlarý 2 Milli Ülkenin tanýtýmý 3 Televizyon satýþýnýn 1 4 bilincin güçlenmesi Dumansýz Hava Sahasý artmasý Sigaranýn saðlýk için oluþturduðu tehdit sadece tiryakiler için deðil, onlarýn kirlettiði atmosferi soluyan 6. Sýnýf Sosyal Bilgiler / 1. Fasikül 3

4 Yeni Okul ve Yeni Fýrsatlar herkes için geçerlidir. Bu tehdidin ana kaynaklarýndan sosyal mekanlar artýk temiz hava sahasý. Türkiye bugün itibarýyla sigara yasaðýný kapsamlý uygulayan Avrupa ülkeleri arasýnda 3 üncü, dünyada 6 ncý sýrada yer alýyor. Tütün Mamüllerinin Zararlarýnýn Önlenmesine Dair Kanun MADDE 2 - (1) Tütün ürünleri; a) Kamu hizmet binalarýnýn kapalý alanlarýnda, b) Birden çok kiþinin girebileceði binalarýn kapalý alanlarýnda, c) Karayolu, demiryolu, denizyolu ve havayolu toplu taþýma araçlarýnda, ç) Kültür ve sosyal hizmet binalarýnýn kapalý ve açýk alanlarýnda, d) Lokanta, kahvehane, kafeterya, birahane gibi eðlence hizmeti verilen iþletmelerde tüketilemez. Örnek.. 2 Örnek.. 1 Domuz gribi, dünyada ve ülkemizde hýzla yayýlan salgýn bir hastalýk. Bu hastalýk ortaya çýkýþý ve hýzla yayýlmasýyla birden bire ülke insanýnýn gündemine girdi. Saðlýk Bakanlýðý, hastalýktan korunma ve yayýlmasýný önleme adýna önlemler almaya, doktorlar halký bilinçlendirmeye çalýþtý. Bu ve benzeri salgýn hastalýklardan korunmada; I. Hijyen ve temizliðe dikkat edilmesi II. Ýç ve dýþ turizmin teþvik edilmesi III. Aþý olunmasý uygulamalarýndan hangisi veya hangileri etkili olmuþtur? D A) Yalnýz I. B) Yalnýz II. C) I. ve II. D) I. ve III. Çözüm Bir olayýn birden çok nedeni ve sonucu olabilmektedir. Domuz gribinden korunmada da birden çok faktör rol oynamaktadýr. Turizmdeki artýþ virüsün yayýlmasýný artýracaðýndan, hastalýktan korunmada etkili deðildir; diðerleri (I. ve III.) etkilidir. Cevap D Sinan ýn bu sözleri aþaðýdakilerden hangisini desteklemektedir? A A) Meydana gelen bir deðiþimin bir çok alaný etkileyebileceðini B) Meydana gelen bir olayýn belli bir sonucunun olacaðýný C) Yaþamýn çok kolay gerçekleþtiðini D) Olaylarýn anlaþýlamayacak kadar karmaþýk olduðunu Çözüm Yaz mevsiminin gelmesi bir deðiþim. Bu deðiþimle birlikte sosyal yaþam canlanýyor, turizm hareketleniyor, iþler artýyor. Bu örnekte belirtildiði gibi, bir deðiþim birçok alaný etkiliyor. Bu tür etkilenmeler olaylarýn sebep ve sonuçlarýyla çok boyutluluðunu gösteriyor. Cevap A 4 6. Sýnýf Sosyal Bilgiler / 1. Fasikül

5 lendirme 1 ETKÝNLÝK Aþaðýdaki ifadelerde, sigara yasaðý uygulamasýnda neden olarak gördüklerinizin altýndaki boþluða Neden ; sonuç olarak gördüklerinizin altýndaki boþluða Sonuç yazýnýz. Günümüzde insan saðlýðýný tehdit eden en tehlikeli alýþkanlýklardan biri sigaradýr Kiþi, sigaranýn kokusu, bütçesine getirdiði yük ve baðýlýlýktan kurtulur yaþýndaki çocuklarýn üçte biri, 16 yaþýndaki çocuklarýn üçte ikisinin sigarayý denemiþ olduklarý saptanmýþtýr. Bu yasa, yaþam hakkýmýzý korumak için çýkarýldý Dünya genelinde sigara yasaðýnýn artmasýnýn ardýndan Japonya nýn en büyük sigara üreticisi dünyanýn ilk dumansýz sigarasýný ürettiðini açýkladý. Sigara yasaðý eðlence sektörüne gidenlerin sayýsýný azalttý Sigara kullanýmý, tüm dünyada en önemli önlenebilir ölüm veya hastalýk sebebini oluþturmaktadýr. Vatandaþý tehdit eden kanser, þiþmanlýk, kalp damar hastalýklarý ile uðraþmak zorundayýz; bunlarýn en önemli nedeni tütün kullanýmý Sýnýf Sosyal Bilgiler / 1. Fasikül 5

6 KDT 01 Sosyal Bilgiler Öðreniyorum KAZANIM DEÐERLENDÝRME TESTÝ 1. Ýþsizliðin, ekonomik bir sorun olmanýn ötesinde toplumsal ve kiþisel yönleri de vardýr. Bir kiþi, çalýþma isteði, gücü veya becerisi olmadýðýndan iþsiz kalabileceði gibi, çalýþacaðý bir iþ bulamamasý nedeniyle de iþsiz kalabilir. Ýþsizlik Ýþsizliðin meydana getirdiði kötülük, sadece maddi refahýn kaybolmasý deðildir. Ýþsizlik, iþsiz kalan kiþilerde yararsýz insan olduðu duygusu yaratýr. Ayrýca, insanlarýn yaþamýna korkuyu getirir Örneðin, göç olgusunda sadece ekonomik yetersizlikler deðil; deprem, sel, yangýn gibi felaketler; savaþ, kan davasý gibi birçok faktör sebep olarak sayýlabilir. Bu bilgilerde iþsizliðin hangi yönüne deðinilmemiþtir? cc_6701 A) Çok boyutluluðuna B) Nedenlerine C) Kontrol edilebildiðine D) Sonuçlarýna Metindeki boþ yere yazýlabilecek en uygun cümleyi hangi öðrenci söylemiþtir? c 6701 A) Seda B) Önder C) Serpil D) Koray Yukarýdaki diyagramdan olaylarýn; I. Tek nedenli olmadýðý, II. Çok sonuçlu olduðu, III. Kontrol edilebilir olduðu sonuçlarýndan hangisi ya da hangileri çýkarýlabilir? B A) Yalnýz I. B) Yalnýz II. C) Yalnýz III. D) II. ile III. Hakan ýn söylediklerinden hangi sonuç çýkarýlabilir? C A) Olaylarýn oluþumu önceden engellenebilir. B) Olaylar, sayýlarla ifade edilebilir. C) Ortaya çýkan olaylarýn sonuçlarý herkesi ayný biçimde etkilemez. D) Ayný olayýn, bir çok farklý nedeni olabilir Sýnýf Sosyal Bilgiler / 1. Fasikül

7 KDT.. 01 Yeni Okul ve Yeni Fýrsatlar B - olaylara bakýþ A) Olaylarýn çok nedenli olarak ortaya çýktýðýnýn B) Olaylarýn birden çok sonucunun olduðunun Bu resimden hareketle hangi sonuca ulaþýlabilir? A - olaylara bakýþ A) Çevremizde bir olay yaþamýn bir çok alanýný etkiler. B) Çevremizde olaylar tek nedene baðlý olarak oluþmazlar. C) Olaylarýn istatistiksel olarak deðerlendirilebileceðinin C) Ayný olay farklý toplumlarda farklý biçimde oluþur. D) Olaylarýn insan iliþkilerinden kaynaklandýðýnýn D) Olaylarýn oluþumlarý insanlarýn yaþam alanlarýndan baðýmsýzdýr Hastalýklarýn artmasý? Doðal güzelliklerin kaybolmasý Çevre kirliliði Bitki ve hayvanlarýn yok olmasý? Yukarýdaki resimlerden, aþaðýdaki sorunlardan hangisine dikkat çekmede yararlanýlabilir? aa 6701 A) Çevre kirliliði Diyagramdaki soru iþareti olan yere aþaðýdakilerden hangisi yazýlmalýdýr? d 6701 A) Turizmin geliþmesi B) Trafik B) Tarýmýn ilerlemesi C) Nükleer silahlanma C) Eðitimin artmasý D) Gecekondulaþma D) Ýklim deðiþikliði yaþanmasý 6. Sýnýf Sosyal Bilgiler / 1. Fasikül 7

8 ... Bölüm 02 Sosyal Bilgiler Öðreniyorum Olgu ve Görüþ OLGU NEDÝR, GÖRÜÞ NEDÝR? Bir öðrenci kiþisel zevklerini, hobilerini, beðendiði müzikleri söylediðinde herkesin kabul edebileceði, kanýtlanabilir, ölçülebilir bilgiler deðil, kiþisel bilgiler verir. Buna karþýn sýnýftaki öðrenci sayýsýný, onlarýn fiziksel özelliklerini, haftalýk gördüðü ders saatini, ailedeki üye sayýsýný söylediðinde kanýtlanabilir, bilimsel verilere dayanan, kiþiden kiþiye deðiþmeyen, bireysel olmayan bilgiler verir. OLGU GÖRÜÞ Verilen metinde görüþ cümlelerini olgu cümlelerinden ayýrýrken; Kiþisel bilgi verip vermediðine, Kanýtlanabilir olup olmadýðýna, Kiþiden kiþiye deðiþip deðiþmeyeceðine, Kesinlik bildirip bildirmemesine, Bilimsel nitelikte olup olmamasýna bakarýz. Bu metinde (1) ve (2) cümlenin görüþ belirttiðini, (3), (4), (5) ve (6) cümlelerinin olgu belirttiðini görüyoruz. Kesinlik bildirir. Kiþiden kiþiye deðiþmez, herkes tarafýndan doðru kabul edilir. luðu kanýtlanabilir. Kesinlik bildirmez; kiþisel tercihleri bildirir. Kiþiden kiþiye deðiþir; herkes tarafýndan doðru kabul edilmez. luðu kanýtlanamaz. Örnek.. 1 Bilimsel veri olarak ortaya konabilir. Örnek 1: Yaz saati uygulamasý bu gece sona erdi ve saatler 1 saat geri alýndý. Bilimselliði yoktur. Örnek 1: Yetkililer, saatlerin ileri ve geri alýnmasýndan vazgeçmelidir. Örnek 2: Yaz saati uygulamasýyla her yýl orta ölçekli bir hidroelektrik santralinin yýllýk üretimi kadar tasarruf saðlanýyor. Örnek 2: Mesai saatlerini ileri saat uygulamasý nedeniyle erken baþlatmak isabetli olabilir. (1) Newton, dünyanýn en ünlü bilim insanlarýndan belki de ilkidir. (2) Ne zaman bir elma düþse aklýmýza gelir. (3) Bir çiftçi ailenin ilk çocuðu olarak doðdu. (4) Lisans üstü eðitimini bir yýlda tamamladý. (5) Yirmi yedi yaþýnda Cambridge Üniversitesi nde matematik profesörü oldu. (6) Kilisenin teslis görüþlerine katýlmýyordu, fakat bunu yaþadýðý sürece dile getirmemiþti. Ýstanbul ile ilgili konuþan çocuklardan hangisinin sözleri olgu bildirmektedir? AA A) Nuray B) Murat C) Ali D) Zehra (2010 SBS) 8 6. Sýnýf Sosyal Bilgiler / 1. Fasikül

9 Olgu ve Görüþ Çözüm Olgu bildiren sözlerin doðruluðu kanýtlanabilir. Kiþiden kiþiye deðiþmeyen bilgiler verir. Nuray ýn Ýstanbul hakkýndaki sözleri kanýtlanabilir olduðundan olgu bildirir. Diðerlerinin söylediklerinde ise kiþisel görüþ dile getirilmiþtir. Cevap A Örnek.. 2 Ýlhan Bey in söyledikleriyle ilgili olarak; I. Kanýtlanabilir bir bilgi ortaya koymuþtur. II. Kiþisel görüþünü dile getirmiþtir. III. Söyledikleri kanýtlanabilir deðildir. yargýlarýndan hangisi ya da hangilerine ulaþýlabilir? D - olgu ve görüþ A) Yalnýz I. B) Yalnýz II. C) I. ve II. D) II. ve III. Çözüm Genel geçerliliði olmayan ve doðruluðu kanýtlanamayan bilgiler görüþtür. Görüþün doðruluðu kiþiden kiþiye deðiþir. Ýlhan Bey in, otomobil hakkýnda söyledikleri de kiþisel bilgidir, dolayýsýyla kanýtlanamaz. Bir baþkasý da çýkýp, kendi otomobilinin en iyi olduðunu söyleyebilir. Cevap D 6. Sýnýf Sosyal Bilgiler / 1. Fasikül 9

10 lendirme 1 2 ETKÝNLÝK Aþaðýdaki resimde gördüklerinizle ilgili 3 olgu cümlesi, 3 görüþ cümlesi yazýnýz. DOÐRU - YANLIÞ Aþaðýda verilen bilgileri doðru (D) veya yanlýþ (Y) olarak iþaretleyiniz. [ ] 1. Bir söz, hem olgu hem de görüþ belirtebilir. [ ] 2. Görüþ anlamsýz, olgu anlamlý ifadelerdir. [ ] 3. Renkler ve zevkler tartýþýlmaz. sözü görüþ belirtir. [ ] 4. Güvenilir insanlarýn söyledikleri olgu, güvenilir olmayanlarýn söyledikleri görüþtür. [ ] 5. Olgu, kanýtlanabilir olduðundan bilimsel nitelik taþýr. [ ] 6. Bir sözün olgu belirtmesi, kiþisel olmadýðýný gösterir. 3 ETKÝNLÝK Aþaðýdaki kiþilerin söyledikleri hakkýnda yapýlan deðerlendirmelerden yanlýþ olanlarý ( ) iþaretleyiniz. OLGU GÖRÜÞ Seyhan ýn söylediði kiþiye göre deðiþir. [...] 2. Ufuk un söylediði olgudur. [...] 3. Mesut un söylediði ispatlanabilir. [...] 6. Sýnýf Sosyal Bilgiler / 1. Fasikül

11 KDT Sosyal Bilgiler Öðreniyorum 01 KAZANIM DEÐERLENDÝRME TESTÝ Büyük bir gözlem gücüne dayanan görgü ta- Bu diyagramda verilenler aþaðýdakilerden hangisini örneklendirir? B - olgu ve görüþ A) Görüþ B) Olgu C) Sorumluluk D) Özgürlük nýklýðýyla 17. yüzyýl Osmanlý toplum yaþamýnýn her alanýný; padiþahýndan eþkiyasýna toplumun her kesiminden insan manzaralarýný, deðme romancýlara taþ çýkartacak betimlemeleri, güçlü bir mizah anlayýþý ve kývrak bir anlatýþla, zamanýnýn konuþma diline sadýk kalarak aktarýr. Evliya Çelebi nin, Seyahatnâme si hakkýndaki bu bilginin görüþ mü yoksa olgu mu olduðunu belirlemek için aþaðýdakilerin hangisine bakýlmalýdýr? cc_6702 A) Hangi tarihte kaleme alýndýðýna B) Günümüze ulaþýp ulaþmadýðýna C) Kanýtlanabilir olup olmadýðýna D) Kolay ulaþýlabilir olup olmadýðýna 2. OLGU: Topraktaki çatlaklar kuraklýk yaþandýðýnýn göstergesi. 4. GÖRÜÞ: Kuraklýk insanlýðýn en öncelikli sorunu olarak görülmeli. OLGU: Kuraklýk üretimi etkiler. GÖRÜÞ: Ýnsanlýk kuraklýklardan kendini sorumlu tutmalý. Resimdeki olay hakkýnda ifade edilen olgularý görüþten ayýrýrken neleri dikkate alýrdýnýz? dd 6701 A) Doðayla ilgili olmasýný B) Kimler tarafýndan dile getirildiðini C) Anlamlý olmasýný D) luðunun kanýtlanabilir olmasýný Öðretmen öðrencilerine yukarýdaki çizimi gösterip, Ressam bu çizimde sizce ne anlatmak istiyor? sorusunu yöneltiyor. Öðrencilerin bu soruya verecekleri cevap hakkýnda aþaðýdakilerden hangisi kesinlikle doðrudur? dd 6701 A) Olgu belirtir. B) Kanýtlanabilir. C) Bilimseldir. 6. Sýnýf Sosyal Bilgiler / 1. Fasikül D) Görüþtür. 11

12 KDT.. 01 Olgu ve Görüþ Son zamanlarda büyük takýmlar Avrupa nýn ve Güney Amerika nýn önde giden yýldýz futbolcularýný kadrolarýna katarak Avrupa da ilerleme kaydettiler. 2. Diðer takýmlar önemli transferlere ve baþarýlara imza atarken, geçtiðimiz yýlýn þampiyon takýmýnýn durumu hiç de iç açýcý deðil. 3. Bu takýmýn bazý taraftarlarý stad çevresine pankart asarak yönetimi protesto bile ettiler. 4. Büyük bir transfer yapýlamamasýnýn önemli bir nedeni, bence bu takýmýn Avrupa da imajýný kaybetmesidir. 5. Artýk somut adýmlar atýlarak bir þeyler yapýlmasý gerekiyor. Spor yorumlarýndan alýnan yukarýdaki 1. ve 3. ifade olgu ; ve 5. ifade ise görüþ tür. Buna göre aþaðýdakilerden hangisi, görüþ ün olgu dan farkýný belirtir? bb A) Dille ifade edilmesi B) Bireysel düþünceleri dile getirmesi Öðretmenin sorusuna öðrencilerden hangisi veya hangileri yanlýþ cevap vermiþtir? C) Anlamlý olmasý D) Gözlenebilir olmasý C A) Yalnýz Sinem B) Yalnýz Bülent C) Bülent ve Akif D) Akif ve Sinem Bu öðrencilerden Vedat ýn söylediði görüþ, diðerlerinin söyledikleri olgudur. Nevin Haným ýn Sevgi Haným a söyledikleri aþaðýdakilerden hangisini örneklendirir? B A) Olgu B) Görüþ C) Olay D) Kavram 12 Buna göre, olgu ile görüþü ayýrmada aþaðýdakilerden hangisi belirleyici olmaz? bb 6701 A) Ýspatlanabilir olmasý B) Anlamlý olmasý C) Kiþisel olmasý D) Kesinlik bildirmesi 6. Sýnýf Sosyal Bilgiler / 1. Fasikül

13 ... Bölüm 03 Sosyal Bilgiler Öðreniyorum Bilimsel Araþtýrma Yapýyorum BÝLÝMSEL ARAÞTIRMA BASAMAKLARI 3. Veri toplama (kaynak tarama) 4. Hipotezi sýnama 5. Sonucu raporlaþtýrma Vedat, üniversite son sýnýftadýr. Evde televizyon izlerken futbolda þiddet haberlerine rastlar. O anda, futbolda þiddet i tez konusu yapmayý düþünür. Bu fikri tez danýþmaný hocasýyla paylaþýr. Hocasý ona bu karara nasýl vardýðýný, bu konuyu neden seçtiðini sorarak düþüncelerini almak ister. deðerli bilgi Bilimsel araþtýrma temelde insanýn çevresindeki olaylarý doðru anlama, bilme isteðine dayanýr. Ýnsan merak eder. Merak ilmin hocasýdýr. sözü bunun için kullanýlýr. Boþanma, küresel ýsýnma, cep telefonunun zararlarý, internetin deðiþimdeki rolü vb. bilimsel olarak araþtýrýlabilir. Olan bitenin doðru bilgisine ulaþmanýn yolu da sistemli ve düzenli araþtýrmadýr. Vedat, futbolda þiddetin nedenlerini, sonuçlarýný, diðer ülkelerle olan benzerliðini anlamak istiyordu. Bu konuyu seçme nedenlerini, konu hakkýnda önceden neler bildiðini bir kaðýda yazdý. Bilimsel araþtýrmasýný yaparken izleyeceði basamaklarý belirledi. Bilimsel Araþtýrmanýn Basamaklarý 1. Araþtýrma konusunu belirleme 2. Hipotez (varsayým) oluþturma Örnek.. 1 Bir araþtýrmaya baþlamadan önce neyin araþtýrýlacaðýndan emin olunmalýdýr. Araþtýrýlacak problemin sýnýrlarý belirlenmelidir. Yukarýda, bilimsel araþtýrma basamaklarýndan öncelikle hangisine yönelik bir açýklama yapýlmaktadýr? A) Konuyla ilgili kaynaklarýn incelenmesi B) Problemin çözümüne yönelik varsayýmlarýn oluþturulmasý C) Araþtýrma metninin oluþturulmasý D) Araþtýrma konusunun belirlenmesi Çözüm (2008 SBS) Bilimsel araþtýrmaya baþlamadan önce neyin araþtýrýlacaðýndan emin olunmalýdýr. ifadesi, bilimsel araþtýrmanýn henüz baþlamadýðýný anlatýr. Bilimsel araþtýrmadaki ilk adým, araþtýrma konusunun belirlenmesidir. Problemin sýnýrýnýn belirlenmesi de konunun belirlenmesiyle ilgilidir. Cevap D 6. Sýnýf Sosyal Bilgiler / 1. Fasikül 13

14 Bilimsel Araþtýrma Yapýyorum 1. Bir konuda yapýlacak bilimsel araþtýrmanýn ilk basamaðý konunun seçilmesidir. Vedat futbolda þiddet i konu olarak seçti. Bu konuyu, stadda maç izlemesine engel olduðu için anlamak istiyordu. (Sorun oluþturan konular bilimsel ararþtýrmanýn konusu olabileceði gibi, ilgi çeken, merak uyandýran konular da bilimsel araþtýrmanýn konusu olabilir.) 2. Vedat, araþtýrmanýn hipotezini (varsayým) belirleme aþamasýnda, futbolda þiddetin olasý nedenlerini ve çözüm önerilerini sýraladý. Eðitim eksikliði futbolda þiddetin nedenidir. yargýsýyla hipotezini (varsayým) ifade etti. deðerli bilgi limsel yasaya dönüþür. lananlar terk edilir. 5. Çýkan sonuçlar kontrol edildikten sonra metin oluþturulur. Bu, araþtýrma sonucunun rapor haline getirilmesidir. deðerli bilgi Kaynak araþtýrmasý aþamasýnda, toplanan bilgilerin ve yapýlan alýntýlarýn nereden alýndýðý yazýlýr. Yani bilgi kaynaðýnýn künyesi yazýlýr. Yazar adý, eser adý, yayýnevi adý, yayýnlanýþ tarihi ve yeri, cilt ve sayfa numarasý yazýlýr. Yararlanýlan kaynaklar sayfanýn altýna Dipnot olarak yazýldýðý gibi, kitabýn arkasýnda Kaynakça olarak da verilir. Yararlanýlan kaynaðýn künyesini verme bilimsel (akademik) dürüstlük gereðidir. Hipotez, ön bilgilerine dayanýr. Bilimsel tahminde bulunmadýr. Henüz doðrulanmamýþ, ancak doðrulanacaðý umulan iddiadýr. Araþtýrma sürecinde araþtýrmacýya yol gösterir. (Kýlavuzluk eder.) Bilgilerin doðru olup olmadýðýnýn sýnanmasýna yardýmcý olur. Bir araþtýrmada birden çok hipotez oluþturulabilir. Araþtýrma sonunda hipotez ya doðrulanýr ya da yanlýþlanýr. 3. Vedat, bilimsel araþtýrmanýn üçüncü aþamasý olan kaynak araþtýrmasýna (veri toplama) gelmiþtir. Þimdi hipotezin doðruluðunu sýnamak için konuyla ilgili belge, bilgi, toplayacaktýr. Artýk kütüphaneden, internetten, gazetelerden, ansiklopedilerden ilgili kiþi ve kuruluþlardan, baþka kaynaklardan konuyla ilgili bilgi toplayacaktýr. Bu aþamada toplanan bilgilerin hipotezi doðrulayýp doðrulamadýðý kontrol edilir. Kaynak araþtýrmasýnda farklý kaynaklardan yeterli düzeyde araþtýrma yapýlmýþ olmalýdýr. 4. Toplanan veriler sýnýflanýr, düzenlenir, sonra hipotezin (varsayým) doðrulanýp doðrulanmadýðý test edilir. Yapýlan testlerde hipotez ya doðrulanýr ya da yanlýþlanýr. lanan hipotezler bi- Örnek.. 2 Konuya iliþkin kaynak taramasý yapýlýr. Farklý kaynaklar incelenerek konuyla ilgili notlar alýnýr. Kaynaklarýn künyesi çýkarýlýr. Yukarýda verilen çalýþmalarýn tümü, bilimsel araþtýrmanýn hangi basamaðýnda yapýlýr? CC A) Araþtýrýlacak konuyu belirleme B) Elde edilen bilgileri sýnýflandýrma C) Araþtýrma konusu ile ilgili bilgi toplama D) Araþtýrma konusu ile ilgili varsayýmlar oluþturma Çözüm (2010 SBS) Bilimsel araþtýrmanýn beþ temel aþamasý vardýr. 1. Konu belirlenir. 2. Araþtýrma konusu ile ilgili varsayým oluþturulur. 3. Konuyla ilgili bilgi toplanýr. 4. Toplanan bilgiler test edilir, sýnýflanýr. 5. Bilgiler rapor halinde yazýya geçirilir. Kaynak taramasý, notlar alýnmasý, künye çýkarýlmasý 3. aþamada verilen bilgi toplama basamaðýnda yapýlýr. Cevap C Sýnýf Sosyal Bilgiler / 1. Fasikül

15 lendirme 1 ETKÝNLÝK Bilim adamýnýn konuþmasýnda boþ býrakýlan yere getirilebilecek olan ifadeleri iþaretleyiniz. I) III) Bilimi çok seviyorum. Kendime güveniyorum. II) Eser sahibinin hakkýna saygý duymak zorundayým. IV) Yararlandýðým kaynaklarýn tanýtýmýný yapmak istiyorum. V) VI) Bilgiyi çalmak istemiyorum. Yararlandýðým kaynaklarý göstermek istiyorum. VII) Kendimi insanlara tanýtmak istiyorum. 2 ETKÝNLÝK Aþaðýdaki kutularýn yanýndaki noktalarý bilimsel araþtýrma basamaklarýnýn öncelik sýrasýna göre çizgiyle birleþtirin. Birleþtirme çizgisinin hangi harf e benzediðini söyleyin. Varsayým oluþturma Konu belirleme Kaynak inceleme Varsayýmlarý test etme Metin oluþturma Bilgileri sýnýflama 6. Sýnýf Sosyal Bilgiler / 1. Fasikül 15

16 KDT 01 Sosyal Bilgiler Öðreniyorum KAZANIM DEÐERLENDÝRME TESTÝ B Bilimsel araþtýrma basamaklarýný öðretmen tahtaya karýþýk olarak yazmýþtýr. Bilimsel araþtýrma basamaklarýnýn doðru sýralamasý aþaðýdakilerden hangisinde yapýlmýþtýr? A) V. - IV. - III. - II. - I. B) II. - III. - IV. - V. - I. C) I. - II. - III. - V. - IV. D) III. - IV. - II. - I. - V. Resimdeki bilim adamý bilimsel araþtýrma basamaklarýndan söz etmektedir. Resim dikkate alýndýðýnda konuþma balonuna aþaðýdakilerden hangisi gelmelidir? c - bilimsel araþtýrma A) Araþtýrýlan konuyla ilgili hipotez oluþturma B) Araþtýrma konusunu belirleme C) Varsayýmlarý test etme D) Araþtýrma sonucunu metin haline getirme 2. Trafik kazalarý ülkemiz için büyük bir sorun mu? Ülkemizde çok sayýda trafik kazasý olmaktadýr. 4. Eðitimsizlik trafik kazalarýnýn nedenidir. Trafik kazalarýnýn neden ve sonuçlarý ile ilgili kaynaklar incelenecektir. Diyagramda, bilimsel araþtýrma süreçlerinden hangisi yoktur? C - bilimsel araþtýrma A) Araþtýrmanýn konusu B) Araþtýrmanýn hipotezi C) Araþtýrma sonucunu raporlaþtýrma D) Veri toplama B Sinem ve Tarýk, kütüphanede öðretmenin verdiði araþtýrma ödevi için çalýþýyorlar. Görsele dayanarak bilimsel araþtýrmanýn hangi basamaðýnda olduklarý söylenebilir? A) Hipotez oluþturma B) Veri (bilgi) toplama C) Araþtýrma konusunu belirleme D) Rapor hazýrlama Sýnýf Sosyal Bilgiler / 1. Fasikül

17 Bilimsel Araþtýrma Yapýyorum KDT Araþtýrýlacak konunun belirlenmesi 2 Çözüme yönelik hipotezlerin belirlenmesi Hipotezlerin test edilmesi B Öðretmenin sorusuna öðrencilerden hangisi doðru cevap vermiþtir? A) Nil B) Seçil C) Cavit D) Can 5 Araþtýrma sonucunun rapor edilmesi Diyagramdaki boþyer aþaðýdakilerden hangisi ile tamamlanabilir? D A) Araþtýrma sonucunun yorumlanmasý B) Araþtýrma konusunun sýnýrlanmasý C) Araþtýrmanýn baþlatýlmasý D) Konuyla ilgili veri toplanmasý 6. Toplanan bilgiler bir araya getirilir. 8. Elde edilen veriler yorumlanýr.? Soruna çözüm önerileri sunulur. Yararlanýlan kaynaklar dipnotla gösterilir. Yukarýdaki diyagramda,? iþaretinin olduðu yere bilimsel araþtýrma basamaklarýndan hangisi yazýlmalýdýr? D A) Araþtýrma konusunun belirlenmesi B) Soruna yönelik hipotezlerin belirlenmesi C) Sorunla ilgili bilgi toplanmasý D) Araþtýrma metninin yazýlmasý Öðretmen aþaðýdakilerden hangisi hakkýnda bilgi vermektedir? dd 6701 A) Ödev hazýrlamanýn yararý B) Bilim adamýnýn özellikleri C) Okulun bilime katkýsý D) Bilimsel araþtýrma basamaklarý 6. Sýnýf Sosyal Bilgiler / 1. Fasikül 17

18 6. SINIF Adý / Soyadý Sosyal Bilgiler Haftalýk Ödev Ýzleme Testi 1 Sosyal Bilgiler Öðreniyorum Olaylara Bakýþ - Olgu ve Görüþ 1 DOÐRU - YANLIÞ 2 ETKÝNLÝK Aþaðýda verilen bilgileri doðru (D) veya yanlýþ (Y) olarak iþaretleyiniz. Aþaðýda cümleleri özelliklerine göre olgu veya görüþ þeklinde altýndaki bölüme yazýnýz. 1. Yaþadýðýmýz olayýn birden fazla nedeni ve sonucu olabilir. 1. Türkiye nin en güneyindeki il Hatay dýr. (...) 2. Olaylar her insaný ayný þekilde etkilemez. 2. Antalya Ankara ya göre ekvatora daha yakýndýr. (...) 3. Olaylarýn sonuçlarý olumlu veya olumsuz olabilir. 3. Haftanýn en güzel günü pazardýr. (...) 4. Olgu, herkes tarafýndan kabul gören, kanýtlanabilir bilgilerdir. 4. Deney ve gözlemler bilimsel araþtýrmalarýn en zor aþamasýný oluþturuyor. (...) 5. Herkesin bir çok farklý konuda kendine ait görüþü olabilir. 6. Bana göre, bence ile baþlayan bir çok cümle olgu bildirmek için söylenmiþtir. 5. Türkiye de çay tarýmý, Doðu Karadeniz kýyýlarýmýzdaki illerde yapýlýr. (...) 6. Televizyon bir kitle iletiþim aracýdýr. (...) 7. Atatürk, Türkiye Cumhuriyeti devletinin ilk cumhurbaþkanýdýr. ifadesinin doðruluðu belirlenemez. 8. Her görüþ cümlesi ayný zamanda olgu belirtir. 7. Rafting sporu çok eðlencelidir. (...) 8. Ülkemizde büyükbaþ hayvancýlýða yeteri kadar deðer verildiðini sanmýyorum. (...)

19 6. Sosyal Bilgiler SINIF 3 CEVAPLI TEST 1. Ölçülmüþ, denenmiþ ve ispat edilmiþ verilerdir. Kiþiden kiþiye deðiþmez. Haftalýk Ödev Ýzleme Testi 1 4. Aþaðýdaki öðrencilerden hangisinin söyledikleri doðrulanamaz? DD_6701 A) Ýnternetten eðlencenin yanýsýra bilgi toplama amacýyla da faydalanýlmaktadýr.? Kesinlik bildirirler. B) Tarih ve sosyoloji sosyal bilimlerdendir. luðu araþtýrmalarla kanýtlanabilir. C) Türk kadýnýna seçme ve seçilme hakký Atatürk döneminde verilmiþtir. Yukarýdaki kavram haritasý aþaðýdakilerden hangisini örneklendirmektedir? AA_6701 A) Olgu B) Varsayým C) Olay 2. D) D) Görüþ Sosyal bilgiler dersine çalýþmak diðer derslerden daha eðlencelidir. I. Türkiye dünyanýn güzel ülkesidir. II. Irak, komþularýmýzdan biridir. III. Elmanýn tadý portakaldan daha lezzetlidir. Yukarýdaki ifadelerden hangileri görüþtür? BB A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III Diyagram aþaðýdaki yargýlardan hangisini desteklemektedir? BB_olaylara bakýþ A) Olaylar insan iliþkilerindeki hatalardan kaynaklanýr. B) Olaylar çoklu nedenlere baðlý olarak ortaya çýkar. C) Olaylar açýklanamayacak derecede karmaþýktýrlar. D) Olaylar istatistiksel olarak deðerlendirilebilirler. Ýstanbul da sel felaketi meydana gelmiþti. Bu olaydan hemen sonra neden böyle bir felaketin olduðu tartýþýldý. Kimi yetkililer dere yataklarýna ev yapýlmasý, kimileri derelerin ýslah edilmemesi, kimileri yaðýþýn normalin üzerinde olmasýný sebep olarak gösterdi. Ama bütün söylenenler, belki de daha fazlasý bu olayýn meydana gelmesine neden olmuþtu. Bu cümle aþaðýdakilerden hangisiyle açýklanabilir? BB_6701 A) Olaylar zamanla çözüme kavuþabilir. B) Bir olayýn birden çok nedeni olabilir. C) Olaylarýn çok fazla araþtýrýlmasý bilgi kirliliði oluþturabilir. D) Bir olayýn gerçekte bir tek nedeni olabilir.

20 6. SINIF Adý / Soyadý Sosyal Bilgiler Haftalýk Ödev Ýzleme Testi 2 Sosyal Bilgiler Öðreniyorum Bilimsel Araþtýrma 1 ETKÝNLÝK 2 DOÐRU - YANLIÞ Aþaðýdaki etkinliði yapýnýz. Aþaðýda verilen bilgileri doðru (D) veya yanlýþ (Y) olarak iþaretleyiniz. 1 2 Problemin belirlenmesi 3 4 Raporun yazýlmasý Trenin hareket edebilmesi için bilimsel araþtýrma basamaklarýnýn gerçekleþme sýrasýna göre lokomotife takýlmasý gerekmektedir. Bu sýralamayý aþaðýdaki vagonlara yazýnýz. 5 Araþtýrma ve Gözlem Veri toplama Hipotez oluþturma 1. Bilimsel araþtýrmalarda bizden önce bu konuyla ilgilenmiþ insanlarýn deneyim ve birikimlerine baþvurmamýz da gerekebilir. 2. Yararlanýlan kaynaklarý dipnotla göstermek bilimsel dürüstlük gereðidir. 3. Bir araþtýrma sýrasýnda araþtýrýlacak problemin sýnýrlarý belirlenmelidir. 4. Bilimsel araþtýrmalarda verilere sadece kütüphanelerde ulaþýlabilir. 5. Araþtýrmacý, bilimsel çalýþmalarýnda nesnel davranmalýdýr. 3 BOÞLUK DOLDURMA Aþaðýda verilen kelimeleri, boþ býrakýlan yerlere ekleyerek cümleleri tamamlayýnýz. kiþisel raporunda hipotez dipnot bilimsel ortak veri internet 1. Henüz doðruluðu kanýtlanmamýþ, çözüme dönük iddialara...denir. 4. Araþtýrmalarýmýzda kütüphanelerin yaný sýra... aracýlýðýyla da... toplayabiliriz. 2. Araþtýrma... yararlandýðýmýz kaynaklarý... olarak belirtmeliyiz. 5. Bilimsel bilgiler bütün insanlarý... doðrularda birleþtirir. 3. Bir araþtýrmada araþtýrmacýnýn... inançlarý, çýkarlarý, alýþkanlýklarý, beklentileri yer almamalýdýr. 6. Bilimsel araþtýrmalar sonucunda elde edilen bilgiye...bilgi denir.

21 6. SINIF Sosyal Bilgiler Haftalýk Ödev Ýzleme Testi 2 4 CEVAPLI TEST Caner in sorusunun doðru cevabý aþaðýdakilerin hangisinde verilmiþtir? CC_6703 A) Araþtýrma metninin oluþturulmasý B) Konuyla ilgili kaynaklarýn incelenmesi C) Araþtýrma konusunun belirlenmesi D) Hipotezin test edilmesi 2. Bilimsel araþtýrma yaparken bazý kaynaklardan yararlanýlýr. Bu kaynaklardan yararlanan bir araþtýrmacý çalýntý bilgi kullanmamýþ olmak için aþaðýdakilerden hangisini yapmalýdýr? DD - sosyal bilgiler öðreniyorum A) Bilgilerin doðruluðunu test etmelidir. B) Probleme dönük varsayýmlar belirlemelidir. C) Elde ettiði bilgileri sýnýflamalýdýr. D) Bilgileri aldýðý kaynaklarý dipnot ile göstermelidir. Yukarýdaki açýklama bilimsel araþtýrma basamaklarýndan hangisiyle doðrudan ilgilidir? DD_6701 A) Araþtýrma konusunun belirlenmesi B) Varsayýmý denetleyen deney ve araþtýrmalarýn gerçekleþtirilmesi C) Konuyla ilgili kaynaklarýn belirlenmesi D) Araþtýrma sonucunun raporlaþtýrýlmasý 5. Bir konuyla ilgili bilimsel araþtýrma yaparken aþaðýdakilerden hangisi zorunluluk taþýmaz? CC_6701 A) Araþtýrmanýn bir amaca yönelik olmasý B) Araþtýrma sonucunun kanýtlanabilir olmasý C) Araþtýrmayý yalnýzca bir kiþinin yapmasý D) Araþtýrmanýn bilimsel yöntemlerle yapýlmasý Cansu, bilimsel yöntemlere uygun olarak araþtýrmasýna nasýl baþlamalýdýr? BB_6701 A) Hipotez (varsayým) oluþturmalý B) Araþtýrma konusu belirlemeli C) Bilgi ve belge toplamalý D) Deney ve gözlem yapmalý Öðretmen bu sözleri ile bilimsel araþtýrma basamaklarýnýn hangisinden söz etmektedir? DD_6701 A) Konuyu belirleme B) Rapor yazma C) Varsayýmda bulunma D) Konu ile ilgili kaynaklara ulaþma