8. ADRES-BİNA VERİ TABANI F E NUMARATAJ İŞLERİ İLİŞKİSİ

Transkript

1 HKMO Bülteni Ekim 2001 Fikri HAŞAL* liiş Belediyelerin asli görevleri arasında yer alan cadde, sokak isimleri ve binalara numara verilmesi (Numarataj) işleri, yürürlükteki yasa ve yönetmeliklere göre; isimlendirme, numaralama, sahada plaka ve numara çakma, standart bilgi formları düzenleyip dosyalama ve bürokratik işlemleri tamamlama şeklinde yürütülmekte iken, gelişen teknolojinin iş ve işlemlere yansıması (bilgisayarlar, bilgisayar çevre birimleri, bilgisayarlar arası iletişim altyapısı ve uygun yazılımlar kullanılması) sonucu, son yıllarda bir otomasyon sürecine girilmiştir. Binalar adres verileri birincil olarak; Telefon, Elektrik, Su, Doğalgaz, Kablo-TV, Çevre temizlik, İlan reklam, İştirak paylan, v.b. mükellef/müşteri hizmetlerini doğrudan ilgilendirmektedir. Bina-adres verilerinin kartografik ve sayısal haritalarla "georeferanslı" olarak işlenmesi yukarıda bahsi geçen otomasyon sürecinin en kritik adımını oluşturmaktadır. Bu makale ile; Kent Bilgi Sistemleri temel veri kümeleri/katmanları arasında Numarataj hizmetlerinin önemi ve kent sürdürülebilirliği açısından vazgeçilmezliğinin sebepleri açıklanmaya çalışılmıştır. I, NUMARATAJ HİZMETLERİNDE YASAL SİItJİÜJIJI Yürürlükteki yerel yönetimler (1580 ve 3030) yasaları ve 1003 sayılı kanun gereğince; yerleşim yerlerindeki cadde, sokak isimlendirme, binalara kapı numarası verme, sahada uygulama, binalar cetvellerini düzenleme, Sayım ve Seçim işlerinde yararlanılacak binalar adres bilgilerini ilgili kurumlara verme, işlerinin tamamını içeren hizmetlerin yerine getirilmesi görev ve sorumluluğu Büyükşehir Belediyesi olan yerlerde Büyükşehir Belediyesinde, diğer yerleşimlerde ise ilgili İlçe veya Belde Belediyelerinde bulunmaktadır. 8. ADRES-BİNA VERİ TABANI F E NUMARATAJ İŞLERİ İLİŞKİSİ Elektronik ortamda, Internet olanakları ile çalışılırken, adres-bina ilişkisine dayalı olarak oluşturulmuş veri dosyalarından yararlanma isteminin hızla artmakta olduğu günümüzde, bu veri dosyalarının hazırlanmasında temel faaliyetleri oluşturan Numarataj hizmetleri içinde görülen; yerleşim birimindeki bütün binalara birebir gidilerek sayısal haritaya dayalı bina bilgi formları doldurulması amacıyla adres araştırması ve anket yapılması, toplanan bilgilerin sayısal ortama aktarılması çalışmaları tamamlanıp, tüm bilgilerin Coğrafi Bilgi İşlem Yazılımları kullanılarak ilişkisel veri tabanına uyarlanması ve güncel tutulması Yerel Yönetimler açısından zorunluluk arzeden bir iş, bir hizmet türüdür. Bütün bu çalışmalar esnasında Numarataj personeli doğrudan işin içinde bulundurulmalı, gerek kontrollük hizmetlerinde gerekse güncelleme işlerinde, "coğrafi bilinçle" Numarataj Bilgi Sistemine uygun veri üretecek, ve bilgi sistemlerine göre değişimi yakalamak üzere eğitilmiş, arzu edilen performansı gösterecek kalifiye personel bulundura- "Jeodezi ve Fotogrametri Yük. Müh. / BUSKİ Bilgi İşlem Daire Başkanı 33

2 HKivlO Bülteni Ekim 2001 cak şekilde, gerekli altyapı oluşturulmalıdır. Bu kapsamda Numarataj birimleri (mekanları) için paylaşımlı veri kullanabilecekleri şekilde, uygun bilgisayarlar ve yazıcı donanımları kurularak yerel alan bilgi ağında bütünleştirme sağlanmalı ve bu operasyonları yürütecek Numarataj personeli sayısının günün koşullarına göre yeniden belirlenmesi gerekmektedir. Sayım, Seçim, abone ihbarname/fatura, emlak, ÇTV, v.b. tebligata konu dokümanları dağıtım hizmetlerinde de yararlanılan bina-adres verilerinin toplanmasında; üzerlerinde "bina_kod" ve "kapı_no" bilgileri yazılı Mahalle haritaları ile "su abone_no" ve "bina_kodu" bilgileri yazılı standart (DİE sayım Form-1) binalar cetveli formu kullanılması, bütün iş ve işlemlerde geriye dönüş olmayacak şekilde optimizasyon sağlamaktadır. Daha sonraki aşamada yine sahaya çıkarak binalar öznitelik bilgilerini ve planlama amaçlı özel istatistik! bilgileri toplamak üzere ayrıca anket çalışmasına gereksinim olacaktır. Kent Bilgi Sistemleri projelerinde; sayısal temel harita, hukuki boyut kazandırılmış sayısal kadastro, yine hukuki geçerliliği olan sayısal imar, sayısal BÖHYY' ne uygun olarak üretilmiş, su, kanal, telefon, kablo TV, gaz ve elektrik şebekeleri konumsal hat ve tesis bilgilerini içeren işletme planlan kadar, sayısal numarataj planları da temel veri katmanı olarak değerlendirilmelidir. Bu nedenle yerleşim yerlerindeki Numaratj hizmetlerinin sürekliliği için gerekli önlemlerin alınması gerekir. Bu önlemlerden bazılarını da içeren, Numarataj Bilgi sistemi oluşturulması ve yaşatılmasında dikkat edilmesi gereken hususlar aşağıda özetlenmiştir. 4.1 Kontrol Elemanları İstihdam Edilmesi Mevcut binalar ve özelliklerinin saptanmasına yönelik Numarataj çalışmaları, yukarıda belirtildiği gibi Numarataj Bilgi Sistemine uygun Coğrafi tabanlı olarak bir defaya mahsus yapılması, kaçınılamayacak bir hizmet türü olarak yerel yönetimlerin karşısında durmaktadır. Numarataj hizmetlerini yürüten İdareler bu işleri kendi özkaynaklan ile yapabilecekleri gibi özel sektöre ihale edebilmektedirler. Her iki durumda da işin başında kontrol elemanı/elemanları bulundurulup, sahada yürütülen numaralama-anket işleri ve büro çalışmalarını, yeterli oranda sondajlama usulü işlem tekrarı yaparak, birebir veri kalite kontrolünün yapılması sağlanmalıdır. 4.2 Güncelleme Personeli İstihdam Edilmesi Yukarıda belirtilen mevcutların tespiti işleri tamamlandıktan sonra güncellemedeki iş yükü büyük ölçüde hafifleyecektir. Bu durum dikkate alınarak yeterli sayıda, deneyimli Numarataj güncelleme Personeli istihdam edilmelidir. Güncelleme Personelinin tespitinde Yerleşim alanındaki bina sayısı ve nüfus yoğunluğu baz alınarak, Numarataj hizmetlerinde güncelleme gerçekleştirebilecek şekilde sayısal saptama yapılmalıdır. 4.3 Coğrafi Bilgi İşlem Operatörleri İstihdam Edilmesi Numarataj işlemleri sonucu saptanan ve numara verilen yeni binaları kapsayan, ilgili sayısal dosyasında "grafik editleme" ve "future" işlemlerini yürüten Bilgisayar operatörlerine Coğrafi Bilgi İşlem Operatörü tanımı yapılmaktadır. Binalar adres araştırmasından elde edilen sayısal verilerin coğrafi bilgiye dönüştürülmesi işlemlerinde devamlılığın 34

3 HKMO Bülteni Ekim 2001 sağlanması güncellemenin kesin koşuludur. Bu amaçla Numarataj bürosunda mutlaka yeterli sayıdat Coğrafi Bilgi İşlem operatörü istihdam edilmesi gerekmektedir. Bu vasıflardaki teknik elemanlar aynı zamanda Numarataj hizmetlerine ve bina adres verilerine dayalı sorgulama, analiz, raporlama ve yayınlama görevlerini de yerine getirecek birikime sahip olmalıdır. 4.4 Organizasyon Değişikliği Gereksinimi Bina adres veri tabanının güncellenmesi iş adımlan gereği, Numarataj bürosundan günü gününe veri alışverişi yapmak zorunda olan Yerel Yönetimin kendi hizmet birimleri ve diğer kamu ve özel sektör kuruluşlarının beklentilerini karşılayacak şekilde Numarataj birimleri organizasyon revizyonu yapılmalıdır, bu revizyon yeni üretim araçları ve Bilgi Teknolojisi gereklerine uygun olarak gerçekleştirilmelidir. 4.5 Muhtarlık Verilerinin Kullanılması Birçok yerleşim yerindeki Muhtarların günlük iş ve işlemlerini kendi bürolarındaki Bilgisayarlarda yaptıkları, bu şekilde toplanan verilerin Numarataj güncelleme işlemlerinde de yararlanılabilecek özellikte olduğu bilinmektedir. Özellikle 1774 sayılı kimlik bildirim kanunu gereğince yapılan hane halkı yer değişiklikleri bildirimi işlemleri sonucu toplanan kayıtlar çok önemli bir adres veri tabanı güncellemesini oluşturmaktadır. Belediyelerin Muhtarlarla yapılacakları teknik destek protokolleri sayesinde söz konusu veri tablolarına eklenecek "bina_kodu" sütunu ve bu verilerin karşılıklı doğrulanması sonucunda Numarataj işlerinde önemli bir optimizasyon sağlanabilecektir. Yerleşim yerleri yönetim birimlerinde sayısal harita kullanan, sayısal haritaya dayalı veriler üretip iş ve işlemlerde yararlanan tüm bilgisayar kullanıcılarını kapsayacak şekilde, Coğrafi Bilgi Sistemleri standartlarına uygun Alt Bilgi Sistemleri oluşturulmalı ve bunlardan birisi de Numarataj Bilgi Sistemi olmalıdır. Halihazır harita planları, Kadastro planları, İmar planları, Teknik altyapı tesisleri planlan, Tapu sicil kayıtlan, Emlak - Çevre temizlik vergi mükellefleri kayıtlan, Su-Elektrik-Gaz-Telefon-Kablo TV aboneleri kayıtlan, Altyapı iştirak payları kayıtlan gibi temel verilerin Kent Bilgi Sisteminde yer almasına rağmen, güncel Numarataj harita planlan ile binalar cetvelleri kayıtlarının sistemde bulundurulmaması çok ciddi bir veri seti boşluğu yaratmaktadır. Bu nedenlerle, Numarataj Bilgi Sisteminde toplanacak ve güncellenecek binalar adres verilerinin Kent Bilgi Sistemlerinde yer alan temel veri kümelerinden birisi olduğu gerçeği bilinerek, gerekli düzenlemelerin her bir yerel yönetim tarafından, geç kalınmadan yapılması gerekmektedir. Su kaçaklan tespiti, Emlak ve Çevre temizlik Vergi beyannamesi vermeyen veya verip de ödemeleri yapmayan mükelleflerin tespiti, Kent mobilyalan tespiti ve işletilmesi, İlan reklam panoları tespiti ve kayıt altına alınması, Altyapı iştirak paylan ödemeleri tespiti ve takibi, v.b. gelir getirici Belediyecilik hizmetlerinin yürütülmesinde büyük katkısı olacak Numarataj Bilgi Sistemi, yakın gelecekte her türlü dağıtım hizmetlerini yürüten, araziye ve insana yönelik her türlü planlama işlerini yapacak, kamu ve özel sektör kuruluşlan ile yerel yöneticilerin çok sık başvuracaklan bir bilgi kaynağı olmaya aday bir Mekansal Bilgi Sistemidir. Haziran 2001, Bursa 35

4 YALNIZ BÜRO İŞLERİ YAPILMAKTADIR * Kamulaştırma Haritaları Yapımı (BOTAŞ, DSİ, TCK, TEDAŞ, TEAŞ) * Proje Yapımı (BOTAŞ) NET HARİTA TİC. LTD. ŞTİ. Gülseren Sokak No: 16/2 Maltepe / ANKARA Tel: Fax: netharlta@netharita.com.tr URL:

5 37

6 denetim yaptırmadan kesinlikle işleri geçirmemeleri istenmiştir. Gündemin bu maddesinde başka kurumlarca yapılan, SHKMM işlerinde tesis edilen nirengilerin T.K.G.M.'nce kabul edilmemesi konusu ele alındı. Bu sorunun çözülebilmesi için Genel Merkezimizin öncülüğünde bütün kurumların tesis li olmaması nedeniyle üyelerimizden ekonomik durumları oranında bağış kampanyasına katılım göstermeleri istendi. Üçüncü gündem maddesinde, sektörümüzde çok önemli yer tutan İl Mera Komisyonları tarafından ihale edilen "Mera Alanları Uygulamaların" Oda olarak konuya çok hassasiyet gösterildiği, üyelerimize anlatılarak Mera alanları uygulamalarında ve Kurumlarla yapılan ilişkilerde yaşanılan sorunlar masaya yatırılarak tartışıldı. Gündemin 4. maddesinde T.K.G.M.'nin tarih ve 2000/13 no'lu genelge üzerinde tartışılarak, Oda olarak bu Genelgenin mesleki denetim anlamında bizleri hiçbir şekilde bağlamadığı, konusunda üyelerimiz bilgilendirildi. Oda denetiminin, Kurum ve Kuruluşlar istediği için değil, TMMOB HKMO Mesleki Denetim ve En Az Ücret Yönetmeliğine göre yapılmasının zorunlu oldu- i ğu, üyelerimize anlatılmış ve üyelerimizin mesleki ettikleri nirengi, ölçü ve hesaplarının bir örneğini T.K.G.M.'ne ileterek veya kabul işlemleri sırasında kabul heyetinde T.K.G.M.'den bir elemanın da bulunmasını sağlayarak, çözüme ulaşılmasının sağlanması, önerisinin HKMO Genel Merkezine iletilmesine karar verilmiştir. Gündemin 5. ve son maddesinde, yıllardan beri çözüme kavuşturulamayan mahkeme kararlarıyla yapılan uygulamaların, Ülkemize ve haritacılık mesleğine verdiği zararlar üzerinde konuşularak üyelerimizle görüş alış verişi yapılmıştır. Bu konu hakkında üyelerimiz, Oda Genel Merkezimizin konunun üzerinde ciddi bir şekilde giderek kesin çözüm getirmesi gerektiğini bizlere iletmişlerdir. Üyelerimizin isteği doğrultusunda tarihinde aynı gündem maddelerini içeren bir toplantı da İskenderun'da gerçekleştirildi. Üyelerimizden gelen talep ve katılım için gösterilen duyarlılıktan dolayı İskenderun temsilciliğimize ve üyelerimize teşekkür ederiz. 38