SEÇMELi TESTLERDE V ANITLA vıeı DAVRANıŞLARı VE ŞANS BAŞARısıNIN ELiMiNE EDiLMESi işlemlerine ilişkin BAZI ÖNERiLER

Transkript

1 Hacetlepe Ünverstes E<~tmFakltes Dergs /4 : 54-6/ [/998J SEÇMEL TESTLERDE V ANITLA vıeı DAVRANıŞLARı VE ŞANS BAŞARısıNIN ELMNE EDLMES ŞLEMLERNE LşKN BAZI ÖNERLER Aysun UMA y* ÖZET: Çoktan seçmel testlerde test puanlarına karışan şans başarısından kurtulmak amacıyla gelştrlmş olan formüllern yaptığı düzeltmeler, yanıtlayıcıların gerçek davranışları göz önüne alındığında ne kadar gerçekçdr? Bu sorudan yola çıkılarak yapılan araştırmada yanıtlayıcılara "Tüm soruları şaretieyn" denldkten sonra her madde çn doğru yanıtı bulup bulamadıkları, eğer bulamadılarsa kaç seçeneğe düşürdükjer sorulmuş, ayrıca ağer mutlaka şaretlemejer söylenmeseyd bu soruyu şaretleyp şaretjemeyecekler araştırılmıştır. Verlen yanıtlara göre, yanıtlayıcıların çoğunun doğru yanıtı bulduğunu düşünerek maddey şaretleyeceğn belrttğ, doğru yanıtı bulamadıklarında se boş bırakmayı yeğledkler, seçenekler teker teker eleyp şanslarını arttırmak yerne doğru yanıtı "rastgele şaretlemey" seçtkler, bu durumun doğru yanıtı gerçekten bulanlar ve bulduğunu sananlar çn değşmedğ anlaşı]maktadır. Şans başarısını elmne etmek çn önerlen yöntemlern ster test puanları çn sterse test statstkler çn olsun düzeltme şlemn gerçekten etkl ve doğru br bçmde yaptığı, yalnız yanıtlayıcılara yanlışların belrl br oranda doğruları sjeceğ söylendğnde düzeltme formülünün aşırı br ejmnasyona gttğ görüjmektedr. ANAHTAR SÖZCÜKLER: Çoktan Seçmel Test, Şans Başan.ı'ı, Şans Başansı FormÜl/a ABSTRACT : Do the formu]as whch s made n order to elmnate effect of choce n the test scores n mujtpje choce tests retlect actual realty? In ths research whch s regardng ths queston all respondents were lold to answer all quesıon, then ıhese queston were asked "whether f ıhey found rght answer or nol" and "f not, how many optoııs dd they elmnate?" Besdes, they were also asked "what would you do?" f they were not told to answer "all questons" Accordng ther answers, most of the respondents clamed that they choose rght answers by bejvng that ıhey fnd the rght answer and f they coujd not fnd rght answer they prefered not lo choce the optons or choce rghı answer randamly nstead of ejmnatng the optons n order lo ncrease ther chance.the result of the research showed that ths stuaton dd not change for respondents who found the correct answers and thougt that they found the correct answer. lt has been seen that methods whch were proposed n order to elmnate effect of clıance make correctons both for test statstcs and lest scores however, wrong answers delete the rght answers ıı a certan rato, correcıon formula causen the great elmnaton. Chance KEY WORDS: Mııltple Choce Test, EJIect of Cha/lce, Efj'ect Formııla 1. GRş Çoktan seçmel testlerde şans başarısı her zaman öneml br sakınca olarak görülmüş ve kaçınılması olanaksız olduğu düşünülen bu durumdan kurtulmak çn yollar aranmıştır (1) (2) (3) (4) (5) (6). Gözlenen puanlar çne karışmış şans başarısını tahmn edeblmek amacıyla çeştl formüller gelştrlmştr (7). Böylece ya doğrudan her br yanıtlayıcı çn, testten alacağı puandan şansla elde etmş olableceğ kadarını düşerek gerçek br test puanı hesaplamak ya da madde ve test statstklerne karışmış bulunan şans puanlarını tahmn edp bu İstatstklerdek şans başarısının etksn elmne etmek amaçlanmaktadır. Yanıtlayıcıların test puanları üzernde yapılan düzeltme "Sorunun yanıtını blmeyen brnn seçeneklerden brn şaretlemes durumunda doğru yanıtı şansla bulma olasılığının seçenek sayısı kadarda br olduğu" düşüncesne dayanır (8). Örneğn 5 seçenekl br maddenn doğru yanıtını şansla bulma olasılığı I/S 'tr. Bu durumda yanlış olarak şaretlenen her dört yanıt çn doğrulardan br slndğnde gerye şans başarısından arınmış gerçek test puanı kalacaktır. Ancak burada gözden kaçırılmaması gereken br durum, bütün seçeneklern aynı şansa sahp oldukları sayıhısıdır. Br başka deyşle yanıtlaylcı bazı seçeneklern doğru yanıt olamayacağını görüp br eleme yaparsa ya da sonucu tam olarak bulamadığı halde en yakın gördü- * Doç. Dr. Aysun Umay. Hacellepe Ünversıcs Eğım Fakültes Öğretm Üyes

2 1998 ] Seçmel Testlerde Yaıııtlayn'ı Davraııışları ve Şans Başarısıııın Elmne Edlmes şlemlerne lşkn Bazı Önerler 55 ğü seçeneğ şaretlerse -(k yapılan araştırma böyle davrananların çok olduğunu göstermektedr)- yapılan düzeltme şansla kazanılmamış puanları da kapsayacaktır. Teker teker test puanlarını düzeltmek yerne test puanlarından hesaplanan statstkler ya da madde statstkler üzernde yapılacak düzeltme le de şans başarısının etksnn ortadan kaldınlableceğ düşünülmüş ve bu amaçla değşk statstkler çn düzeltme formüller gelştrlmştr. Bu konuda yapılmış bazı amprk araştırmalar da vardır (9). Bu araştırmada madde ve test statstkler çn gelştrlmş olan formüllerden yalnız ks, testn artmetk ortalama ve standart sapması çn düzeltme yapan formüller le yetnlmştr. Çünkü araştırmanın amacı yalnızca bu gb formüllern etklern ncelemek değl, yanıtlayıcıların çoktan seçmel br test yanıtlarken nasıl davrandıklarına lşkn blgler de toplamak ve formüllern etklern buna göre değerlendrmektr. Başarıyı ölçmek üzere puanlanan br testte yanıtlayıcıların soruya nasıl yaklaştığını, kendnce doğru yanıta ulaşıp ulaşmadığını, ulaşamadıysa kaç seçenek üzernde düşündüğünü, tereddüte düştüğünde br tahmn yapmayı mı yoksa boş bırakmayı mı seçtğn, br tahmn yapmanın ya da rastgele şaretleyerek seçtğ seçeneğ şaretleyp şaretlememenn ortak br tutum sayılıp sayılamayacağı gb soruların yanıtlarını blmek şans başarısının etklernden kurtulmak çn yararlı olablr. Şans başarısının elmne edleblmesne çalışılırken temel sayıltılardan br se gerçek puanların asla bulunamayacağıdır (lo). Gerçekten de gözlenen puanın ne kadarının gerçek puan olduğu eğer bulunablseyd şansla kazanılan bölümü hesaplamak ve ondan kurtulmak çok kolayolurdu. Yapılan araştırmada yanıtlayıcılara verlen yanıt kağıdında maddeler yanıtlarken nasıl davrandıkları blgs de alınarak gerçek puana ulaşılmaya çalışılmaktadır. Kuşkusuz bu blg normal koşullar altında doğru olarak toplanamaz ve yanıtlayıcılar br araştırmaya yardımcı olmak çn bu şlem yapmışlardır. Eldek blgler yanıtlayıcıların hang durumlarda nasıl davranacaklarına ışık tutmaktadır Problem Çoktan seçmel br testte yanıtlayıcılar maddeler yanıtlarken nasıl davranmaktadır ve bu davranışlara göre şans başarısını elmne etmenn en uygun yolu nedr? 1.2. Alt Problemler. Çoktan seçmel br test yanıtlarken yanıtlayıcılar nasıl davranmaktadır? 1.1. Çoktan seçmel br test yanıtlarken yanıtlayıcılar kaç seçenekle lglenmektedr? 1.2. Çoktan seçmel br test yanıtlarken yanıtlayıcılar hang durumlarda maddeler boş bırakmayı terch etmektedr? 1.3. Çoktan seçmel br test yanıtlayanların davranışları soruların doğru yanıtlarını bulablmeler le lgl mdr?. Yanıtlayıcıların davranışlarına bakıldığında çoktan seçmel testlerde şans başarısını elmne etmenn en uygun yolu hangsdr? Yanıtlayıcıların test puanları üzernde yapılan düzeltme şans başarısını elmne edeblmekte mdr? Test ortalaması ve standart kayması üzernde düzeltme formüllerne göre br düzeltme yapılması şans başarısından kazanılmış puanların etksn ortadan kaklırablmekte mdr? 2. YÖNTEM Araştırma Mat-Fen Dersanesnde ünverste sınavlarına hazırlanmakta olan çeştl lselern son sınıfından 100 öğrencnn yanıtladığı 30 maddelk teste verlen 3000 yanıt üzernde yapılmıştır. Öğrenclern, yaklaşmakta olan Öğrenc Seçme Sınavı (ÖSS) nedenyle oldukça güdülü oldukları ve çalışmaya çoğunlukla gönüllü olarak katıldıkları görülmüştür. Kullanılan ölçme aracı, daha öncek br araştırma çn, araştırmacı tarafından gelştrlmş çoktan seçmel br matematk muhakeme testdr. Benzer özellklerdek öğrenclere uygulandığında

3 56 AySlI11 Umay [ J. of Ed. 14 testn geçerl ğ (yıl sonu başarı notları ölçüt alınarak) 0,69 ve KR-20 güvenrlğ 0,96 olarak hesaplanmıştır. Yanıtlayıcılara verlen yanıt kağıdının başında bulunan yönergede hçbr maddey boş bırakmamaları söylenmş ve her maddenn ardından yanıtlama şlem sırasında nasıl davrandıklarına lşkn aşağıdak k soruyu yanıtlamaları stenmştr. ı. Doğru yanıtı şaretlerken nasıl davrandınız? O) Doğru yanıtı buldum ve seçenekler arasında görüp şaretledm. 1) En doğrusunu tahmn ettm ve şaretledm. 2) Doğru yanıtı 2 eşit şanslı seçeneğe düşürüp brn rasgele attım. 3) Doğru yanıtı 3 eşt şanslı seçeneğe düşürüp brn rasgele attım. 4) Doğru yanıtı 4 eşit şanslı seçeneğe düşürüp brn rastgele attım. 5) Doğru yanıtı bulamadım, rasgele attım. 2. Testte "Dört yanlış br doğruyu götürür" uyarısı olsaydı nasıl davranırdınız? B) Boş bırakırdım. İ) İşaretlerdm. Verlern analznde kullanılan şans başarısını düzeltme formüller şunlardır (4):. Test puanlarını düzeltme formülü: XD =X - Y/(a-1) XD : Düzeltlmş test puanı X Düzeltlmemş test puanı Y :Yanlış şaretlenmş yanıtların sayısı a : Br maddenn seçenek sayısı. Testn artmetk ortalamasındak şans başarısını düzeltme formülü: XD = (X - c k) / cı - c) XD: X k Düzeltlmş artmetk ortalama Testn artmetk ortalaması Testtek madde sayısı c Br maddenn doğru yanıtının şansla bulunablme olasılığı. Testn standart sapmasındak şans başarısını düzeltme formülü. s Testn st. sapması Testn düzeltlmş st.sap. Test puanları ortalaması k Testıek madde sayısı c Br maddenn doğru yanıtının şansla bulunablme olasılığı 3. BULGULAR VE YORUM Bulguların sunulmasında araştırmada toplanan ham blgler önce toplu olarak verlmş, daha sonra alt problemler teker teker ele alındığında lgl blgler tablolaştırılarak tartışılmıştır. Testte bulunan 30 maddeye 100 yanıtlayıcı tarafından verlen yanıtlar toplam olarak 3000'dr. Bu maddelerden 2000' ne doğru yanıt alınmıştır. Yanıtlayıcılar, eğer "Yanlışlar doğruları götürecektr" uyarısı yapılmış olsaydı bu maddelerden 529'unu boş bırakacaklarını belrtmşlerdr. Boş bırakılacağı belrtlen maddelerden 15Tsnn doğru yanıtlandığı görülmektedr. Yanıtlayıcılar 2166 maddenn doğru yanıtını bularak seçenekler arasından görüp şaretledklern fade etmektedr. Yanıtların ı.,2. davranışlara ve doğruluk durumlarına göre dağılışı Tablo 'de gösterlmştr. Araştırmada her yanıtlayıcı çn verdkler blglere dayanarak beş değşk test puanı hesaplanmıştır.

4 1998 ] Se~'mel Testlerde Yamtlayıcı Davramşları ve Şans Başarısımn Elmne Edlmes İşlemlerne İlşkn Bazı Önerler 57 Tablo ı. Yanıtların Frekans Dağılımı D y Top O Top O Top B 2* 37 10* 4* 3* \OL 157 1* 50 15* 28 6* * 1* 1* 6* * 2* 18* Top 2000 \ X ı: Davranışlar göz önüne alınmadan, yanıtlayıcının "Tümünü şaretleyn" yönergesne uygun olarak yanıtladı ğın da ulaştığı doğru yanıt sayısıdır. X2 : "Tümünü şaretleyn" yönerges gereğnce şaretlenmş tüm maddeler çn Xl puanının "Dört yanlış br doğruyu götürür." kuralına uygun olarak düzeltlmş haldr. Y l: Yalnız "Yanlışlar doğruları götürse de şaretlerdm." denlen maddelerdek doğru yanıt sayısıdır. Y Z : Yalnız "Yanlışlar doğruları götürse de şaretlerdm." denlen maddeler çn Yı puanının "Dört yanlış br doğruyu götürür." kuralına uygun olarak düzeltlmş haldr. Zj: 1. Davranış dkkate alınarak yalnız "Doğru yanıtı buldum, seçenekler arasında görüp şaretledm." denlen maddelerdek doğru yanıt sayısıdır. Araştırmada "gerçek puan" anlamında kullanılmaktadır. Yukardak test puanları çn hesaplanan k temel statstk olan artmetk ortalama ve standart sapmalar Tablo 2' de verlmştr. Tablo 2. Değşk Yollarla Hesaplanmış Test İstatstkler X X2 Yı Y2 Z Ar! Ort. 20,00 17,55 18,46 16,91 17,05 Sı. Sapma 5,01 6,18 5,85 6,30 6,04 Tablo 2 'den görüldüğü gb tüm puanlar çn, verlen test yanıtlayıcılarca braz kolay bulunmuştur. Bunda, daha önce de belrtldğ gb yanıtlayıcıların güdülü olmasının etks olablr. X ı be k- leneceğ gb en yüksek artmetk ortalamayı ve en küçük standart sapmayı vermektedr. Düzeltlmş puanların ortalaması olmasına karşın Xz'nn yne de Z den oldukça yüksek olduğu göze çarpmaktadır. Ancak dğer dört puan çnden standart sapma olarak Z'ye en yakın olan odur. Yı düzeltme yapılacağı uyarısına karşın yne de Z'ye göre yüksektr. Bunun neden yanıtlayıcıların yanlışlarının farkında olmamaları olablr. Z puanına en yakın ortalama Y z puanına attr. Alt problemlerle lgl bulgular ve yorumları aşağıda teker teker ele alınmıştır. 1. Çoktan seçmel br test yanıt/arken yanıtlayıcılar nasıl davranmaktadır? Bu alt problem üç parçada ncelenmektedr Çoktan seçme l br test yanıtlarken yanıtlayıcılar kaç seçenekle lglenmektedr? Tablo 3' e bakıldığında yanıtlayıcıların 2., 3. ve 4. seçeneklere tbar etmedkler açıkça görülmektedr. 5. seçeneğn şlemes se, seçenekler arasında kend bulduğu yanıtı ya da benzern bulamayan yanıtlayıcıların dğer seçenekler nceleyerek bazılarını elemeye çalışmak yerne doğru yanıtı bulamadıklarını kabul ettkler ve seçeneklerden herhang brn rasgele atmak yoluna gttkler zlenmn yaratmaktadır. 1. Davranışın seçeneklerndek doğru yanlış oranlarının (3. seçenek dışında) doğrusal br seyr zlemes de beklentlere uygun görülmektedr.

5 5X Aysuıı Umay [ J. of Ed. 14 Tablo 3. Yanıtların ı. Davranıştak Seçeneklere Göre Dağılımı SEÇENEKLER KEND çnde GENELDE Doğru Yanlış O Doğru yanıtı buldum ve seçenekler arasında görlp şaretledm. 0,79 0,21 0,72 En doğrusunu tahmn ettm ve şaretledm. 0,49 0,51 0,1 2 Doğru yanıtı 2 eşt şanslı seçeneğe dlşlrlp brn rastgele attım. 0,34* ,02 3 Doğru yanıtı 3 eşt şanslı seçeneğe dlşlrlp brn rastgele attım. 0,11* 0,89 0,02 4 Doğru yanıtı 4 eşt şanslı seçeneğe dlşlrlp brn rastgele attım. 0,33* 0,67* 0,00 5 Doğru yanıtı bujamadım, rasgele attım. 0,27 0,73 0,13 * Bu gözlerde bulunan brm sayısının azlığı karşılaştırmalarda yanıltıcı olablr Çoktan seçmel br test yanıtlarken yaıııtlayıcılar hang durumlarda maddeler boş bırakmayı terch etmektedr? Yanıtlayıcılar, yönergede "Dört yanlış br doğruyu götürür" uyarısı olsaydı verdkler yanıtların ancak yüzde 18'n boş bırakacaklarını, buna karşın 0,82'sn şaretleyeceklern belrtmektedrler (Tablo 4). Ancak bu sonuca htyatla yaklaşmak yernde olur. Çünkü şaretlerne oranının bu denl yüksek olmasında testtc başarı oranın yüksek olmasının payı oldukça yüksek görülmektedr. Tablo 4. Yanıtların 2. Davranıştak Seçeneklere Göre Dağılımı Doğru yanıtı bulamadığını düşünerek rastgele şaretleyeceklern belrtenlern ancak yüzde 6 olması yanıtlayıctların yüzde 94 gb ezc br çoğunlukla sorunun yanıtını bulamadıklarında boş bırakma eğlmnde olduklarını açıklamaktadır. B u eğlm, Tablo 5'te de görüldüğü gb "İşaretlerdm" dyenlern clenen seçenek sayısının çoğa 1- masıyla doğru orantılı olarak artması lc de desteklenmektedr. Tablo 5'dek seçeneklerden 4 çn yüzde 25, 3 çn yüzde 30, 2 çn yüzde 53, çn yüzde 73 ve O çn yüzde 100 oranları dkkat çekmektedr. SEÇENEKLER KEND çnde GENELDE Doğru Yanlış B : Boş bırakırdım 0, ,18 : şaretlerdm 0, ,82 Tablo 5.. ve 2. Davranışın Karşılıklı Olarak Brbrlernn Seçeneklerne Dağılımı. DA VRANIŞ TOP 2. DAVRANıŞ O B 0,00 0,16 0,05 0,06 0,02* 0,71 1,00 0,00 0,27 0,47 0,70 0,75* 0,94 0,88 0,10 0,01 0,00 0,00* 0,01 1, ,73 0,53 0,30 0,25* 0,06 TOPLAM 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 * Bu gözlerde bulunan brm sayısının azlığı karşılaştırmalarda yanıltıcı olablr

6 1998 ] Se~'mel Testlerde Yanıtlayıc'ı Davranışlan ve Şam Başans/11lI1 Elmne Edlmes İşlemlerne İlşkn Ba:ı Önerler 59 Bu davranış le lgl olarak dkkat çeken br başka durum se yanıt kağıtları teker teker ncelendğnde ortaya çıkmaktadır. Br sorunun doğru yanıtını bulamadığında aynı kş bazı sorular çn boş bırakacağını, bazıları çn se şaretleyeceğn belrtmektedr. Bu da yanıtlayıcıların davranışlarında bu konuda br kararlılık olmadığı bçmnde yorumlanablr. Ayrıca teste katılanlardan yüzde 23'ü gb hç de azımsanmayacak br bölümünün, doğru yanıtını bulsa da bulmasa da tüm soruları şaretleyecekler ortaya çıkmıştır. Bu sonuç maddeler boş bırakmama davranışının kşsel özellklerden de kaynaklanableceğn düşündürmektedr Çoktan seçmel br test yamtlayanların davramşları soruların doğru yamtlarım bulablmeler le lgl mdr? Tablo 6' dan da görülebleceğ gb yanıtlayıcıların 1. Davranış'a verdkler yanıtlar açısından br maddenn yanıtını boş bırakma ya da şaretleme eğlmler arasında benzerlk gözlenmektedr. Gerçekten bulsun ya da bulmasın, doğru yanıta ulaştığını düşünenlern tümüne yakını doğal olarak yanıtı şaretleyeceklern belrtmektedr. "Tahmn ettm" dyenlerde boş bırakma oranı, doğru yanıta ulaşanlar çn 0,23 ken doğru yanıtı bulamayanlarda braz daha yüksek ve 0,30 dur. 1. Davranışa "2, 3 ve 4 seçeneğe düşürdüm" yanıtlarını verenlern sayısalolarak azlığı oransal karşılaştırmalarda yanıltıcı sonuçlar verebleceğ çn bu seçenekler şaretleyenlerle lgl olarak br yorum yapılmayacaktır. Ancak tümü çn, br paralellk olduğundan söz etmek yanlış olmayablr. "Rastgele attım" denlen sorular çn se "Boş bırakırdım" dyenlern oranı, hem doğru yanıtı bulanlar hem de bulamayanlar çn yüzde 94 olarak hesaplanmaktadır. Doğru yanıtı bulamadığı halde bulduğunu sananların şaretledkler soruların, "şans başarısı"nı elmne edeblmek amacıyla rasgele atılmış gb değerlendrlmes doğru mudur? Bu sorunun yanıtı "hayır" olmakla brlkte test puanlarına düzeltme uygulandığında bulunan puanların artmetk ortalamalarının gerçek puan kabul edlen Z puanlarından fazla farklı bulunmaması bu sakıncanın fazla br etks olmadığını göstermektedr. II. Yamtlayıcıların davramşlarına bakıldığında çoktan seçme l testlerde şans başarısım elmne etmenn en uygun yolu hangsdr? Bu alt problem k parçada ncelenmektedr Yamtlayıcıların test puanları üzernde yapılan düzeltme şans başarısını elmne edeblmekte mdr? Yanıtlayıcıların "Tümünü doldurun" yönergesne uygun olarak doldurdukları yanıtlardan elde edlen X ve onun "Dört yanlış br doğruyu götürür" kuralına uygun olarak düzeltlmş hal olan X2 test puanlarıyla, verlen yanıtlarda "şaretlemezdm" denlen maddeler göz önüne alınarak hesaplanany ve onundüzeltlmşhal Y 2 test puanları, gerçek puan kabul edlen Z 'den herzaman farklı mıdır? Bu soruyu yanıtlamak amacıyla hesaplanan t değerler Tablo Tde verlmştr. Tablo 6. I. ve 2. Davranışın Maddelerne Verlen Yanıtların Doğruluğuna Göre Dğernn Seçeneklerne Dağılımı o ı D B 0,00 0,23 0,56* 0,80* 0,75* 0,94 İ 1,00 0,77 0,44* 0,20* 0,25* 0.06 Y B 0,00 0,30 0,43* 0,68 0,75* 0,94 İ 1,00 0,70 0,57 0,32* 0,25* 0,06 Bu gözlerde bulunan brm sayısının azlığı karşılaştınnalarda yanıltıcı olablr, *

7 60 Aysııl/ Umay [ J. of Ed. 14 Tablo 7. Test Puanları İçn Hesaplanan Değerler Xı-Z XZ-Z Yı-Z YZ-Z t değer 12,52* 2,11 7,74* -0,71 * le gösterlenler p = 0,05 düzeynde anlamlıdır. Tablo Tden de görüldüğü gb, verlen yanıtlarda herhang br düzeltme şlem uygulanmadan elde edlen test puanları olan X ve Yı puanlarının ortalamaları, gerçek puan kabul edlen Z puanının ortalamasından p =0,05 mandarlık sınırları çnde farklı bulunmuştur. Oysa yanlışlar doğrulardan düşülerek düzeltlen puanların ortalamaları olan X2 ve Y 2 çn aradak farkın anlamlı olduğu dda edlememektedr. Bu durumda test puanlarına düzeltme uygulandığında şans başarısının önüne geçlebldğ ve gerçek puanlara yaklaşıldığı söyleneblr. Aradak farkın, yanıtlayıcılara yanlışların doğruları götüreceğ uyarısı yapılsa da yapılmasa da anlamlı bulunmaması se uyarının şans başarısını düşürmede fazla br etksnn olmadığını düşündürmektedr. Il.2. Test ortalaması ve standart kayması zernde şans başarısının etksn dzeltme formllerne göre br dzeltme yapılması şans başarısından kazanılmış puanların etksn ortadan kaldırablmekte mdr? Test puanları herhang br düzeltme yapılmadan hesaplansa, ortalamalar ve standart sapmalar üzernde yapılacak düzeltmeyle şans başarısının etks ortadan kaldmlablr m? Bu amaçla gelştrlmş olan formüller (Bkz. Grş Bölümü) uygulandığında X ve Y puanlarından elde edlen düzeltlmş değerler olan X ID' Y ID ve X X2, Yı, I' Y 2 puanları le Z ye lşkn değerler toplu olarak Tablo 8' de gösterlmştr. Tablo 8'den görüldüğü gb X puanının formülle düzeltlmş bçm XID gerçek değerlere knc en yakın artmetk ortalamaya ve en yakın standart sapmaya sahptr. Ancak dkkat çeken br başka durum da yanıtlayıcılara "Dört yanlış br doğruyu götürecektr" uyarısı yapıldığında şaretlenen maddelerdek doğru yanıtları gösteren Yı puanına düzeltme formüller uygulandığında elde edlen puana lşkn artmetk ortalamanın gerçek değern çok altında olduğudur. Br başka deyşle yapılan düzeltmenn şans başarısından kazanılmış olan puanların ötesnde br etks vardır. 4. SONUÇ Araştırmadan elde edlen dkkat çekc sonuçlar şöyle özetleneblr: ı. Yanıtlayıcıların test yanıtlarken 2., 3. ve 4. seçeneklere fazla tbar etmedkler açıkça görülmektedr. Ayrıca seçenekler arasında kend bulduğu yanıtı ya da benzern bulamayan yanıtlayıcıların dğer seçenekler nceleyerek bazılarını elemeye çalışmak yerne doğru yanıtı bulamadıklarını kabul ettkler ve seçeneklerden herhang brn rasgele atmak yolunu zledkler anlaşılmaktadır. 2. Doğru yanıtı bulamadığı halde bulduğunu sananların sayısı se oldukça fazladır. Bu durumdaklern şaretledkler soruların "şans başarısı"nı elmne edeblmek amacıyla rastgele atılmış gb değerlendrlmes, "şans başarısının elmne edlmes formüllern gelştrme" sayıltılarına uymaz. Bununla brlkte test puanlarına düzeltmc uygulandığında bulunan puanların artmetk ortalamalarının gerçek puan kabul edlen Z puanlarından farklı bulunmaması bu sakıncanın br etks olmadığını göstermektedr. Tablo 8. Doğrudan Hesaplanmış, Düzeltlmş Test Puanlarından Elde Edlmş ve Formülle Düzeltlmş Test İstatstkler Xı Xıo X2 Yı Yıo Y2 Z Arİt.Ort. St. Sapma 20,00 17,53 17,55 18,46 15,58 16,91 17,05 5,01 6,01 6,18 5,85 7, ,04

8 Başansıııııı Elmne Edlmes şlemlerne 1998 Se~'mel Testlerde Yamtla)'ıcı Davramşlan ve Şans ] lşkn Bazı Önerler YanıtlayıClların yüzde 94 gb büyük br çoğunluğu sorunun yanıtını bulamadıklarında boş bırakma eğlmnde olduklarını açıklamaktadır. Ayrıca br maddenn yanıtını boş bırakma ya da şaretlerne eğlmler açısından doğru yanıtı bulanlarla bulamayanlar arasında benzerlk gözlenmektedr. 4. Yanıtlayıcılara düzeltme yapılacağı, bu nedenle doğru yanıtını bulamadıkları maddeler boş bırakmaları da söylense "En doğrusunu tahmn ettm" dyenler büyük br çoğunlukla şaretleyeceklern belrttklernden sonuçlara şans başarısının karışması kaçınılmaz olmaktadır. Bu durumdaklern doğru yanıtı bulablme olasılıkları daha fazla olduğundan düzeltme şlem uygulanmadığında test puanları ortalaması yüksek bulunmaktadır. Yapılan çalışmada da verlen yanıtlarda herhang br düzeltme şlem uygulanmadan elde edlen test puanlarının ortalamaları, gerçek puan ortalamasından farklı bulunmuştur. Bu durumda şans başarısının elmne edleblmes çn ya test puanlarında düzeltme yapılması, ya da test statstklerndek şans başarısını elmne etmek çn gelştrlmş olan düzeltme formüllernn kullanılması gerekldr. 5. Yanıtlayıcılara "Dört yanlış br doğruyu götürecektr" uyarısı yapıldığında şaretlenen maddelerden elde edlen ve herhang br düzeltme şlem uygulanmamış puanların ortalamasına statstkler çn gelştrlmş olan düzeltme formülü uygulandığında yapılan düzeltme şans başarısından kazanılmış olan puanların ötesnde br elmnasyon gerçekleştrmektedr. KAYNAKÇA I. Horsı, P., "Psychologcal Measurement and Predcton". Calforna. Wadsworth Publshng Comp (1966) 2. Turgut, F., "Şans Başarısının Test Puvanlarına Etks". Ankara. Orta Doğu Teknk Ünverstes. (1971) 3. Lord, F. M. ve M. R. Novek. "Statstcal Theores of Mental Test Scorees". New York. AddsonWesley Publshng Comp (1968) 4. Croeker, L. ve J. Algna, "Introducton to Classcal and Modern Test Theory". New York. CBS College Publshng (ı 986) 5. Gullksen, H., "Theory of Mental Tests". New York. John Wley and Sons Ine (1962) 6. Carroll, J. B., "Correeıng Ponı-Bseral and Bsera\ Correlaton Coeffeents For Chanee Sueeess". Educatonal and Psychologcal Measurement. 47: ( 1987) 7. Horst, P., "Psychologcal Measurement and Predcton". Calforna. Wadsworıh Publshng Comp (1966) 8. Horst, P., "Psychologcal Measurement and Predcton". Calforna. Wadsworıh Publshng Comp 2 ı (1966) 9. Turgut, F., "Şans Başarısının Test Puvanlarına Etks". Ankara. Orta Doğu Teknk Ünversıes. 43. (1971 ) O. Turgut, F., "Şans Başarısının Test Puvanlarına Etks". Ankara. Orta Doğu Teknk Ünversıes. 13 (1971 )