TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ ÖZET ÜNİTE

Transkript

1 TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ ÖZET ÜNİTE 7

2 ÜNİTE 7 TAŞIMA, DAĞITIM VE DEPOLAMA Teknolojinin gelişmesiyle birlikte malın tedarik zinciri içerisinde izlenebilirliği daha kolay hâle gelmiştir. Ürün teslimatlarının tam ve kesin olarak yapılması stok, depolama ve malzeme dağıtımını azaltmıştır. Taşıma sadece bir eşyayı bir noktadan diğer noktaya götürmek olarak düşünülmemelidir. Aksine önemi ve değeri günümüzde daha da artmıştır. TAŞIMA Taşıma İlkeleri Taşıma verimliliğini etkileyen iki temel ekonomi ilkesi vardır. Bu ilkeler; ölçek ekonomisi ve mesafe ekonomisidir. Ölçek ekonomisi: Taşınan miktarın artmasıyla birim taşıma maliyetinin düşmesidir.genelde daha yüksek taşıma kapasitesine sahip taşıma türlerinde yani demir yolu ve deniz yolu taşımacılığında, taşıma maliyetleri, daha düşük taşıma kapasitesine sahip taşıma türleri içinde yer alan kara yolu ve hava yolu taşımacılığına göre daha düşüktür. Mesafe ekonomisi: Artan taşıma mesafesinde taşıma birim maliyetinin düşmesidir. Örneğin 1000 km lik taşımanın tek seferde yapılma maliyeti, iki seferde yapılacak 500 km lik bir taşıma maliyetinden daha düşük olacaktır. Taşımada amaç, müşterinin hizmet beklentilerini karşılarken olabildiğince büyük miktarda ve uzun mesafede yükleme yapmaktır. Taşımada Taraflar Ticari işlemlerin aksine taşıma kararları altı grup tarafından etkilenir: 1-Yükleyici, 2-Alıcı, 3-Taşıyıcı, 4-Hükümet, 5-İnternet ve 6-Kamu. Yükleyici ve Alıcı Yükleyici ve alıcıların ortak ilgileri, taahhüt edilen süre içinde ve en düşük maliyetle bir ürünün yükleme noktasından teslim noktasına taşınmasıdır. Taşıyıcı Taşıyıcı, taşıma hizmetini gerçekleştiren bir işletmedir. Taşıma maliyetlerini en aza indirirken gelirini artırmak istemektedir. Taşıyıcılar, işçilik, yakıt ve taşıma için gerekli olan araç maliyetlerini en aza indirirken müşterilerine mümkün olan en yüksek oranda hizmet ederler. Hükümet Ekonomik hedefleri başarmada ulaşımın doğrudan etkisi vardır.hükümet sektörde gerekli düzenlemeleri ve ayarlamaları gerçekleştirir. Devletler arası anlaşmalar yaparak ticaretin geliştirilmesini teşvik eder. İnternet Lojistik operasyonları yapan işletmeler arasında doğrudan doğruya internet iletişimi kullanılmaktadır. Taşımacılık hizmeti web ortamında sunulmaktadır. Bu işletmelere iki şekilde fayda sağlamaktadır: İlki, taşıyıcıların yük kapasitelerinin sorgulanmasında bilgi alışverişi. İkincisi de, web tabanlı hizmetlerde işlemlerin daha kolay bir biçimde yapılması ve izlenmesidir. Gerçek zamanlı bilgiye ulaşma ve bu bilgiyi paylaşma, taşımayı daha şeffaf ve izlenebilir hâle getirmektedir. Kamu Taşıma sisteminin son katılımcısı da kamudur. Kamu malları satın alarak ulaşımda dolaylı olarak talep yaratır. Taşıma maliyetinin düşük olması arzulansa da çevresel etki ve güvenlik kamu açısından bir endişe kaynağı olmaktadır. Taşımada ortaya çıkan hava kirliliği ve petrol sızıntısı önemli bir sosyal konudur. Çevresel maliyet ve güvenlik maliyeti sonuçta tüketiciler tarafından ödenmektedir. Taşıma Türleri Taşıma modları, taşıma türlerini tanımlar. Temel olarak beş farklı taşıma türü vardır: Bunlar; demir yolu, kara yolu, hava yolu, deniz yolu ve boru hattı taşımacılığıdır. Taşımacılıkta genellikle kara yolu tercih edilmektedir. Demir Yolu Taşımacılığı Demir yolu taşımacılığında, uzun yolculuklarda genellikle ağır ve hantal eşyalar taşınır. Trenler daha tutarlı ve yüksek hızı uzun süre koruyabilen araçlardır. Demir yolu taşımacılığının bir avantajı, altyapısı nedeniyle yüksek kapasitede taşıma yapılması nedeniyle birimde taşıma maliyetinin düşük olmasıdır. Bir diğer avantajı da, birimde taşıma maliyetlerinin düşük olmasıdır. Demir yolu taşımacılığı bitmiş ürünlerin taşımacılığından ziyade ham madde kaynaklarının taşınmasında daha fazla tercih edilmektedir. Demir yolu taşımacılığının en temel dezavantajı esnek olmamasıdır. Kısa mesafelerden ziyade uzun mesafeler için oldukça kullanışlı bir taşımacılık alternatifidir.

3 Karayolu Taşımacılığı Kara yolu taşımacılığı tüm tedarik zincirleri tarafından kullanılan bir taşıma modudur. En önemli avantajı esnek olmasıdır. Herhangi bir bölge içindeki tüm noktalara ulaşım imkânı sağlar. Her ne kadar kara yolunda hız limiti olsa da, kapıdan kapıya daha kısa sürede servis verilebilir. Örneğin uçakla İstanbul dan Ankara ya kısa sürede gidebilirsiniz. Ancak seyahat süresini hesaplarsanız; hava alanına gidiş, uçağa biniş işlemleri, uçuş ve havaalanından çıkış süreleri iki il arasında otobüsle yapılacak bir seyahatle kıyaslandığında daha uzun olmaktadır. Kamyonet:İzin verilebilen azami yüklü ağırlığı 3,5 tonu geçmeyen ve eşya veya yük taşımak için imal edilmiş motorlu taşıt. Kamyon: İzin verilebilen azami yüklü ağırlığı 3,5 tondan fazla olan, eşya veya yük taşımak için imal edilmiş motorlu taşıt. Çekici: Römork ve yarı römorkları çekmek için imal edilmiş olan, eşya veya yük taşımayan motorlu taşıt. Kara yollarında farklı tonajlarda taşıma yapılabilir. Türkiye kara yollarında taşımacılık yapan araçların istiap hadleri (yükleme üst sınırı) dingil sayısına ve dingil mesafesine göre değişiklik göstermektedir. Örneğin 5 dingilli bir tırın toplam brüt ağırlığı 42 ton iken (% 5 tolerans vardır), konteyner taşıması yapan araç için toplam ağırlık 44 tondur. Avrupa Birliğinde taşımacılık limiti 42 tondur. Deniz Yolu Taşımacılığı Deniz yolu taşımacılığı, kara yolu ve demir yolu taşımacılığındaki benzer sınırlamalara sahiptir. Birçok tedarik zinciri, deniz yolu taşımacılığını kullanmaktadır. Dünya ticaretinin yaklaşık % 90 ı deniz yolu taşımacılığı ile gerçekleştirilmektedir. Türkiye de ise bu oran yaklaşık % 5,3 civarındadır. Üç farklı deniz yolu taşımacılığı vardır: Nehir ve kanal taşımacılığı (iç su yolu), kıyı taşımacılığı ve okyanus taşımacılığı. Avrupa da Ren Nehri üzerinde taşımacılık gerçekleştirilmektedir. Deniz yolu taşımacılığında büyük gemiler kullanılmaktadır. Uzun kıyıya sahip ülkeler için bu taşımacılık daha çok avantaj sağlamaktadır. Dünya ticaretinin yarısı, dünyanın en büyük 20 limanından gerçekleştirilmektedir. Genel kargo gemileri: Her tür kargoyu büyük ambarlar ile taşırlar, standart tasarımları vardır. Dökme yük gemileri: Büyük miktarda tahıl ya da cevher taşımak için kullanılan gemilerdir. Tankerler: Büyük miktarda sıvı özellikle de ham petrol taşımak için kullanılan gemilerdir. Konteyner gemileri: Standart konteynerleri taşımak amacıyla inşa edilmiş gemilerdir. Konteynerler 20 foot (6,1 m) ve 40 foot (12,2 m) olmak üzere standart iki biçimde tasarlanır. RO-RO gemisi: Daha kısa mesafelerde araç taşımacılığında kullanılmaktadır. Hava Yolu Taşımacılığı Hava yolu taşımacılığı kargo tesliminin, maliyetinden daha önemli olduğu durumlarda tercih edilmektedir. Uygulamada, yükte hafif ama pahada ağır olan ürünler taşınmaktadır. Hava yolu taşımacılığında üç farklı operasyon türü vardır: 1) Düzenli Hizmet:Yolcu taşımacılığının yapılmasıdır. 2)Kargo Hizmeti: Düzenli taşıma programı çerçevesinde kargo taşımacılığının yapılmasıdır. 3)Kiralama Faaliyeti: Uçağın belirli bir teslimat için kiralanmasıdır. Hava yolu taşımacılığındaki en genel sorun taşıma yapılacak kargonun alınmasıdır. Hava yolu taşımacılığı için bir diğer problem, taşımacılık üzerinde çok az kontrol sahibi olunması ve bu taşımacılığın maliyetli olmasıdır. Sabit maliyet (uçak satın almak) ve değişken maliyetin (yakıt ücreti, havaalanı vergileri, iniş ücreti,personel vb.) oldukça yüksek olmasıdır. Uçakların sürekli uçmalarını sağlamak çok pahalı olmaktadır ve bu maliyetlerin düşürülmesinin bir yolu yoktur. Boru Hattı Taşımacılığı Boru hatları temelde su ve kanalizasyon için kullanılmasına karşın petrol ve gaz taşımacılığında da kullanılmaktadır. Boru hattı taşımacılığının avantajı büyük miktarda sıvı ya da gazın çok uzak mesafelere taşınabilmesini sağlamasıdır.taşımanın oldukça yavaş olması (bir saatte yaklaşık 10 km hareket edebilme), esnek olmaması (boru hattı döşenmiş noktalar arasında olması) ve sadece sıvı türlerinin taşınabilir olması, bu tip taşımacılığın olumsuz yanlarıdır. Bunlara ek olarak boru hattı inşasının büyük yatırım gerektirmesi de bir diğer olumsuz taraftır. Dijital Aktarma Dijital ya da elektronik aktarma taşımanın en hızlı modudur. Hızlı olmasının yanında, ulaşılabilirlik ve esnekliğin yüksek olması maliyetlerde etkinlik ve fayda sağlamaktadır. Bu modda taşınan ürünler başta elektrik enerjisi olmak üzere, yazılı metin, resim, müzik, sinema filmleri ve bilgisayar programlarıdır.

4 Taşıma Türünün Seçimi Eğer İstanbul dan İtalya ya çok ağır bir taşıma yapılacaksa deniz yolu taşımacılığını kullanırız. Uygulamada, taşımacılığı etkileyen birçok faktör bulunmaktadır. Muhtemelen en önemli faktörler taşınacak olan kargonun türü, hacmi ve taşınacak mesafedir. Diğer faktörler şunlardır; Malzemenin değeri, Malzemenin önemi, Transfer zamanı, Güvenilirlik, Maliyet ve fiyatlar,sektördeki imaj ve yetkinlik,güvenlik, kayıp ve hasar,teslimat sıklığı ve programlama,sahip olunan özel imkânlar. İşletmeler karar alırken genellikle taşıma maliyetini tercih ederler. Tabloda taşıma türlerinin maliyet, hız, esneklik, yük limitleri ve ulaşılabilirlik açısından kıyaslaması görülmektedir. Türler 1 iyi performans ve 5 kötü performans olarak sıralanmıştır. Taşıma Türlerinin Kıyaslanması Kriterler Demir Yolu Kara Yolu Deniz Yolu Hava Yolu Boru Hattı Maliyet Hız Esneklik Yük limitleri Ulaşılabilirlik ENTEGRE TAŞIMACILIK Taşıma türü tercihinde taşıma mesafesi, göreceli maliyetler ve cezalar etkili olmaktadır. Eğer Erzurum dan Ukrayna ya bir taşıma gerçekleştirilecekse; bu taşımada; Erzurum dan Trabzon a TIR, Trabzon dan Ukrayna ya gemi, Ukrayna da yerel teslimat için kamyon kullanılabilir. Taşıma için farklı türde birkaç taşıma kullanılması Entegre Taşımacılık olarak adlandırılır. Taşıma türlerinin entegre edilmesindeki amaç, farklı taşıma türlerinin dezavantajlarından kaçınarak avantajlarından faydalanmaktır. Konteynerle taşımada, hem malzemenin tek tek taşınmasından kaçınılmış olur hem de iki nokta arasında malzemenin taşınması daha kolay hâle gelir. Dünyanın farklı yerlerinde büyük konteyner limanları inşa edilmiştir. Ülkemizde de başta İstanbul Haydarpaşa olmak üzere, İzmir, Mersin,Trabzon ve Antalya da konteyner limanları bulunmaktadır. Bu limanlarda, konteynerler en az gecikmeyle taşınmaktadır. Konteyner kullanmanın yaraları şunlardır: Ürünlerin transfer ve akışlarının kolay olması Kolay ve hızlı yükleme Kapıdan kapıya hizmet Hızlı teslimat Yerden kazanma, kayıp ve hasar riskinin azalması Düşük paketleme maliyetleri Düşük sigorta maliyetleri Uyumsuz malların ayrılması Sıkışık olmayan yolların kullanımı ARAÇ GÜZERGÂHININ BELİRLENMESİ Taşımada; ihtiyaç duyulan araç sayısı, tipi ve büyüklüğü, talep edilen özel gereksinimler, aracın takip edeceği güzergâh, kargo ve yolcunun araca yerleştirilmesi, çalışma takvimi, araç bakım programı, hizmet kalitesinin ölçümü gibi konular problemlere sebep olmaktadır. Araç güzergâhının belirlenmesi probleminin çözümünde amaç, daha önceden belirlenmiş müşterilere aracın en iyi güzergâhla gitmesi ve dönmesidir. i Pazarlama Elemanı Problemi

5 Güzergâh belirlemede farklı yöntemler olmasına karşın genellikle iki yaklaşım kullanılmaktadır. En kısa güzergâhı belirlemede ilk yaklaşım, güzergâh belirlemede coğrafik argümanların kullanılmasıdır. İkinci yaklaşım, kara yolu ağının kullanılmasıdır. Elektronik haritalamada gelişen teknolojilerle ikinci yaklaşım daha yaygın olarak kullanılmaktadır. Güzergâh belirlemede kullanılan diğer yöntemler şunlardır: Müzakere: Müzakere ile güzergâh belirlemek belki rasyonel bir çözüm olmayabilir ancak herkesin üzerinde mutabık kaldığı bir karar olacaktır. Daha önceki planların yeniden düzenlenmesi: Güzergâhın, mevcut şartlar gözden geçirilerek değişikliklere göre yeniden güncellenmesidir. Sezgisel yöntem: Güzergâh belirlemenin kişinin bilgi, beceri ve yeteneğine dayanarak sezgisel olarak yapılmasıdır. Haritalama: Coğrafi yaklaşımda bazı özelliklere göre haritama yapılabilir.harita üzerinde gidilecek güzergâh işaretlenir. Sezgisel yönteme göre biraz daha iyi bir yöntemdir. Simulasyon: Problemlerin çözümünde kullanılan oldukça esnek yöntemlerden bir tanesidir. Gerçek hayattaki bir süreç ya da modelin bilgisayar ortamında bir benzerinin çalıştırılmasıdır. Matematiksel modeller: Matematiksel modeller insan müdahalesi olmadan en uygun ya da buna yakın çözümler üretebilir. Matematiksel yaklaşımda genellikle lineer (doğrusal) programlama kullanılmaktadır. Daha az karmaşık olmakla birlikte sınırlı ve küçük problemler çözümlenmektedir. Bununla beraber güzergâh belirleme de PARAGON, CAST ve OPTRACT gibi birçok yazılım da kullanılmaktadır. DAĞITIM Kanal Tür ve Yapısı Lojistik yönetiminde alınması gereken bir diğer önemli karar da ürünün pazara ulaştırılması için gerekli olacak alternatif yolları içeren dağıtım kanalının belirlenmesidir.dağıtım kanalının belirlenmesinde işlemenin bugünkü ve gelecekteki çevresinin hesaba katılması gerekmektedir. Genellikle iki tür dağıtım kanal yapısı kullanılır: Fiziksel ve ticari / işlemsel dağıtım kanalı. Fiziksel dağıtım kanalı dağıtımın fiziksel yönünü oluşturmaktadır. Ürün dağıtımı, ürün nihai tüketiciye ulaşıncaya kadar, ürünün ulaştırılmasında kullanılan tüm yöntemleri, araçları ve aracıları kapsar. Ticari / işlemsel dağıtım kanalı, ürünün üretildiği yerden tüketildiği yere kadarki dağıtımında, dağıtımın fiziksel olmayan yönleriyle ilgilidir. Fiziksel Dağıtım Kanalı Dağıtım kanalının yapısı yani içerdiği kanal üyesi sayısı kanalın uzunluğunu belirlemektedir. Her bir kanal üyesi, ürünün fiziksel olarak ve mülkiyetinin aktarılmasında etkilidir. Dolayısıyla hem üretici hem de tüketici dağıtım kanalının birer üyesi olmaktadırlar. 1-Üreticiden Doğrudan Tüketici Kanalı Doğrudan pazarlama kanalı hem basit hem de en kısa dağıtım kanalıdır ve içinde aracı barındırmaz Bu kanal doğrudan satış stratejisi olabilir.ürünler, özel müşteriler için kişisel hâle getirilebilir ve genellikle katalogla pazarlanır.

6 2-Üretici Perakendeci - Müşteri Kanalı Kanal 1 in aksine, içinde bir ya da birden fazla kanal üyesi barındıran dolaylı dağıtım kanalıdır. Üretici ürünlerini, doğrudan büyük perakende mağazalarına dağıtır, ürünler buradan doğrudan nihai tüketiciye satılmaktadır. Bu dağıtım merkezleri, merkezî ya da bölgesel dağıtım merkezi olabilmektedir. Ürünler bu merkezlerde daha küçük siparişlere göre ayarlanmakta ve perakendecilere üretici adına teslim edilmektedir. 3-Üretici Toptancı Perakendeci - Müşteri Kanalı Bu tip dağıtım kanalları, kendi ürünlerinin dağıtımı için yeteri kadar finansal kaynağı olmayan ve sınırlı dağıtım kanalına sahip küçük işletmelerce tercih edilmektedir. Bu tip dağıtım kanalında perakendeciler, toptancıların uzmanlaşmış dağıtım hizmetinden yararlanırlar. Bu kanalı büyük miktarlarda ürün satın almak istemeyen perakendeciler tercih etmektedir. Kanal 3, cash-and-carry (nakit öde ve götür) kavramını göstermektedir. 4-Üretici - 3. Taraf Dağıtıcı Broker Perakendeci - Müşteri Kanalı 3. taraf dağıtım hizmeti verenler ve brokerlar, üreticilerin ürünlerinin perakendecilere dağıtımındaki bir diğer kanaldır. Eğer ürün çok pahalı ve karmaşık bir yapıya sahipse 3. taraf dağıtım hizmeti tercih edilmektedir. 5-Üretici Broker Toptancı Perakendeci - Müşteri Kanalı Kanal 4, üç kanal üyeli bir dağıtım kanalını göstermektedir. Genel olarak brokerlar, üretici ya da toptancıyı temsil etmek suretiyle, pazarda ürünler ya da tedarikçiler için araştırma yaparlar. B2B (İşletmeden İşletmeye) Dağıtım Kanalı Endüstriyel ürünler için, B2B kanalı dağıtım için düşünülebilir. B2B dağıtım kanalı tipik olarak Kanal 1 e benzemektedir. Sadece kanalda müşteri yerine işletme yer almaktadır. Kanal Seçimi Kanal seçim kararı işletmeden işletmeye farklık gösterir. Farklı amaçlar için farklı dağıtım kanalı seçilebilir. Kanal seçiminde etkili olan unsurlar şunlardır: Pazar Özellikleri Eğer pazar çok büyük ve oldukça geniş bir coğrafi alana yayılmışsa uzun dağıtım kanalı kullanmak yerinde olacaktır. Uzun dağıtım kanalı içerisinde farklı depolama noktaları ve kargonun farklı hareketleri vardır. Ürün Özellikleri Ürünün sahip olduğu özellikler de kanal seçimini etkileyebilir: Yüksek fiyata sahip olan ürünler kısa kanal üzerinden doğrudan satılır. Karmaşık ürünler doğrudan satışı gerektirmektedir. Yeni ürünler doğrudan pazarlanmalıdır. Zamana duyarlı ürünlerin (Gazete, ekmek, pasta vb.) hızlı bir kanala ihtiyacı vardır. Depolamada özel gereksinimlere ihtiyacı olan ürünlerin dağıtımı özel dağıtım kanalı ile gerçekleştirilir. Kanal Özellikleri Kanal seçiminde pazar ve ürün özelliklerinin yanında kanal özellikleri de seçimi etkilemektedir. Seçimde, iki önemli faktör vardır: İlki, tercih edilecek kanalda, kanal müşteriye gerekli şekilde hizmet edebilir mi? İkincisi, kanal ne kadar etkili olmaktadır? Rekabet Özellikleri Rakip firmaların satışını yaptığı benzer ürünlerin sahip olduğu rekabet özelliklerinin de dikkate alınması gerekmektedir. Bu tip ürünler genellikle benzerleriyle birlikte satılmazlar, rekabetten kaçınmak için özel yerlerde pazarlanırlar. İşletme Özellikleri İşletmenin sahip olduğu finansal imkânlar da kanal seçimini etkilemektedir.işletmenin kendi dağıtım kanalını kurması büyük yatırımlar gerektirmektedir. DEPOLAMA YÖNETİMİ Depolamanın Rolü Ticari depo ve dağıtım merkezlerinin ana hedefi, tedarikçilerden müşterilere mal hareketini kolaylaştırmaktır. Bunu etkili bir biçimde gerçekleştirebilmek için stok tutmak durumunda kalabilirler. Malzeme temini için just-in-time (tam zamanlı üretim ) ve benzeri yaklaşımların benimsenmesi, stok tutma ve depoya olan ihtiyacı azaltır. Dağıtım depoları ve depolar için stok tutma nedenleri şunlardır: Arz ve talep arasında denge kurmak Üretimde sürekliliği sağlamak Büyük miktarlı alımlarla tedarikte tasarruf sağlamak Mevsimsel dalgalanmalardan korunmak Farklı tedarikçilerden farklı ürünler tedarik etmek Planlanmış bakım ve makine arızası nedeniyle üretimin durmasından korunmak

7 Depolama faaliyetlerine ilişkin diğer önemli sebepler şunlardır: Sipariş alma ve montaj Paketleme ve yeniden paketleme Özel ürünler için küçük montaj faaliyetleri Kit üretim ve montajı Tam zamanlı üretim, yalın üretim ve benzer yaklaşımlardaki stok azaltmaya ilişkin son gelişmeler ve zaman baskısı stokları etkilemeye devam edecektir. Günümüzde depolama anlayışı değişmiş ve şu noktalara odaklanmıştır: Müşteriye mal akışının kolaylaştırılması Müşteri hizmet standardı gereksinimlerinin karşılanması Değer faaliyetlerde işbirliği DEPOLAMA PLANLAMASI Deponun büyüklüğü, tipi ve şekli öncelikli olarak belirlenir. Yer Seçimi İlk olarak deponun yer seçimi gerçekleştirilir. Strateji, ekonomi ve hizmet açısından uygun olan mantıklı yerler göz önüne alınır. Genellikle, ticaret merkezlerine yakın yerler öncelikli olarak değerlendirilir. Depoların sanayi bölgeleri yakınlarına kurulması esastır. Tasarım Deponun ürün hareket özelliklerine bağlı olarak tasarlanması gerekmektedir. Tasarımda üç önemli faktör vardır:tesisteki raf sayısı, kullanım planı ve ürün akışı.ideal depo tasarımı, dikey ürün taşıma gereğini ortadan kaldıran tek katlı bina şeklindedir. Depo tasarımı, hacimsel kullanımı en fazla sağlayacak şekilde olmalıdır.depo yüksekliği, elleçleme araçlarının kaldırma kapasiteleriyle sınırlıdır. Ürün Karması Analizi Depo faaliyetleri ve tasarımı doğrudan ürün karmasına bağlıdır. Her bir ürün yıllık satış miktarı, talep, ağırlık, hacim ve paketleme açısından analiz edilmelidir. Temel Depo Tasarımı

8 Gelecekteki İhtiyaçlar Gelecekteki ihtiyaçlar, ilk planlama aşamasında göz önünde bulundurmalıdır.planlama 5-10 yıllık zaman dilimini içermelidir. Malzeme Elleçleme ile İlgili Hususlar Malzeme elleçleme sistemi, depo tasarımının temel noktasıdır. Daha önce ifade ettiğimiz gibi ürün hareketi ve ayrıştırma, depolamanın temel fonksiyonudur. Yerleşim Deponun yerleştirilmesi ve depolama planı, ürün akışını kolaylaştıracak şekilde yapılmalıdır. Büyüklük Depo büyüklüğünün belirlenmesinde birçok teknik kullanılmaktadır. Bu tekniklerde öncelikli olarak belirli bir süre içinde depo alanı hareketliliğine ilişkin bir projeksiyon yapılmaktadır. Projeksiyonla, depolanması düşünülen her bir ürünün esas ve emniyet stok düzeyi tahmin edilmektedir. Depolama Operasyonları Depolama faaliyetleri şunlardır: Mala ilişkin faaliyetler: Bu faaliyetler gelen taşımanın boşaltılması, kontrol,makbuz kaydı, gelen malların depo içerisinde yerleşiminin nasıl olacağıdır. Yedek depolama: Yedek veya geri depolama, birçok depoda büyük kullanım alanı gerektirmektedir. İkmal: Malın sipariş miktarına bağlı olarak yönlendirilmesidir. Sipariş toplama:ürünler, müşteri siparişlerini doğru zamanda karşılamak amacıyla sipariş miktarı doğrultusunda toplanır. İkincil istifleme: Küçük miktardaki siparişlerde, yükleme yapılmadan önce depo alanında siparişler hazırlanırken, parti bütünlüğünün sağlanabilmesi için ikinci bir istifleme yapılmasıdır. Ayrıştırma: Özel müşteri siparişlerinin, depoya malların geldiği anda yüksek hızlı ayrıştırma konveyörleriyle ayrıştırılarak hazırlanmasıdır. Sıralama: Ürünlerin korunması ve dayanıklılığı için kolileme, etiketleme, streçleme ve sarma işlemleri gerçekleştirilir. Sevk: Sipariş için hazırlanan, ayrıştırılan ve paketlenen ürünler, araçlara yüklenmesi için bir araya getirilir. Eğitim: Depo içerisinde gerekli özelliklere sahip çalışanların seçilmesi ve eğitilmesi gerekmektedir. Eğitimle, çalışanların iş gerekliliklerini tam olarak karşılamaları ve sistem içindeki rollerini tam olarak anlayabilmeleri sağlanır. Paketleme ve Yük Birleştirme Lojistik ağı içerisinde tüm ürünler, korunmak için paketlenmiş bir biçimde hareket eder. Bu, iş ya da tüketici olarak adlandırılan bir tür paketleme ile gerçekleştirilir. Paketlemenin temel nedenleri şunlardır: Ürünleri korumak ve muhafaza etmek Ürünü tanımlamak ve ürün hakkında temel bilgi vermek Ürünlerin taşınma ve depolanmasını kolaylaştırmak Ürünün görünümünü iyileştirmek Pazarlama ve reklam için yardımcı olmak Ürünler birincil, ikincil ve dış paketleme olmak üzere üç faklı seviyede paketlenebilir. Birincil paketleme ya da temel paketleme, ürünü muhafaza ederek lojistik ağı boyunda değişmeden tutar. İkincil paketleme ya da bileşik paketleme, birincil paketlemeyle paketlenmiş ürünlerin bir araya getirilerek paketlenmesidir. Dış paketleme, ürünlerin daha kolay depolanması için yapılan paketlemedir. Yük birleştirme, standart modüllerle yüklerin elleçlenmesi ve depolanmasıdır. Günümüzde tedarik zinciri ağlarının temel konularından birisidir. Birim yüklerinin uygun boyutta ve türde boyutta belirlenmesi, ürünlerin hareket oranlarını ve bunların yükleme ve boşaltma sürelerini azaltır. Farklı türdeki birim yükleri tedarik ağları içinde üç temel alanda kullanım için tasarlanmıştır: Üretim, depolama ve dağıtım. Küçük kaplar (örneğin depo torbaları gibi), orta boy dökme konteynerler (IBC'ler), taşıyıcılar, roll-kafes, kafes ve palet sandıklar en sık kullanılan depolama birimi yükleri örnekleridir. Ancak, en sık kullanılan depolama birim yükü ahşap palettir.

9 DEĞERLENDİRME SORULARI 1. Aşağıdakilerden hangisi taşımada taraflardan biri değildir? a) Yükleyici b) Alıcı c) Hükümet d) Rakipler e) İnternet 2. Aşağıdakilerden hangisi temel taşıma türleri arasında yer almaz? a) Demir yolu b) Hava yolu c) Kara yolu d) Nehir e) Boru hattı 3. Aşağıdakilerden hangisi taşıma türünün seçiminde dikkate alınan faktörlerden birisi değildir? a) Malzemenin menşei b) Malzemenin değeri c) Malzemenin önemi d) Maliyet ve fiyatlar e) Teslimat sıklığı ve programlama 4. Aşağıdaki taşıma türlerinden hangisi taşıma maliyeti açısından diğerlerine göre daha avantajlıdır? a) Hava yolu b) Deniz yolu c) Demir yolu d) Kara yolu e) Boru hattı 5. Aşağıdaki taşıma türlerinden hangisi taşıma hız açısından diğerlerine göre daha avantajlıdır? a) Hava yolu b) Deniz yolu c) Demir yolu d) Kara yolu e) Boru hattı 6. Aşağıdaki taşıma türlerinden hangisi taşıma esneklik ve ulaşılabilirlik açısından diğerlerine göre daha avantajlıdır? a) Hava yolu b) Deniz yolu c) Demir yolu d) Kara yolu e) Boru hattı 7. Pazarlama elemanı gün içerisinde 5 müşteriyi ziyaret etmeyi planlamaktadır.olası güzergâh sayısı aşağıdakilerden hangisidir? a) 80 b) 90 c) 100 d) 110 e) 120

10 8. Güzergâh belirlemenin kişinin bilgi, beceri ve yeteneğine dayanarak sezgisel olarak yapılmasıdır şeklinde ifade edilen güzergâh belirleme yöntemi aşağıdakilerden hangisidir? a) Müzakere b) Daha önceki planların yeniden düzenlenmesi c) Sezgisel yöntem d) Simülasyon e) Matematiksel modeller 9. Üreticinin ürünlerini, doğrudan büyük perakende mağazalarına dağıttığı dağıtım kanalı aşağıdakilerden hangisidir? a) Üreticiden Doğrudan Tüketici Kanalı b) Üretici - Perakendeci - Müşteri Kanalı c) Üretici - Toptancı-Perakendeci - Müşteri Kanalı d) Üretici - 3. Taraf Dağıtıcı - Broker - Perakendeci - Müşteri Kanalı e) Üretici - Broker - Toptancı - Perakendeci - Müşteri Kanalı 10. Ham madde, ekipman ve bileşen parçaları gibi endüstriyel ürünlerin satışının gerçekleştirildiği dağıtım kanalı aşağıdakilerden hangisidir? a) Üretici Broker Toptancı Perakendeci - Müşteri Kanalı b) B2B (İşletmeden İşletmeye) Dağıtım Kanalı c) Üretici Toptancı Perakendeci - Müşteri Kanalı d) Üretici - 3. Taraf Dağıtıcı Broker Perakendeci - Müşteri Kanalı e) Üretici Toptancı Perakendeci - Müşteri Kanalı Cevap Anahtarı:1.D, 2.D, 3.A, 4.B, 5.A, 6.D, 7.E, 8.C, 9.B, 10.B