BÖLÜMLER. Birinci Bölüm TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİNE GİRİŞ. İkinci Bölüm DIŞ KAYNAK KULLANIMI. Üçüncü Bölüm ENVANTER YÖNETİMİ

Transkript

1 TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ ARKA PLANI, GELİŞİMİ, GÜNCEL UYGULAMALARI BÖLÜMLER Birinci Bölüm TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİNE GİRİŞ İkinci Bölüm DIŞ KAYNAK KULLANIMI Üçüncü Bölüm ENVANTER YÖNETİMİ Dördüncü Bölüm DEPO YÖNETİMİ Beşinci Bölüm ELLEÇLEME Altıncı Bölüm PAKETLEME Yedinci Bölüm ULAŞTIRMA YÖNETİMİ Sekizinci Bölüm BAKIM YÖNETİMİ Dokuzuncu Bölüm SATIN ALMA Onuncu Bölüm TEDARİK ZİNCİRİ VE MATEMATİK On Birinci Bölüm TEDARİK ZİNCİRİ UYGULAMALARI v

2 İÇİNDEKİLER KİTAP HAKKINDA YAZAR HAKKINDA İÇİNDEKİLER III IV V Birinci Bölüm TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİNE GİRİŞ Bölüm özeti 3 Öğrenme hedefleri, tartışma ve araştırma konuları 4 Kavramsal boyut 5 Tedarik zinciri konseptinin oluşum süreci 14 TZY nin öne çıkmasının nedenleri 14 Tedarik zinciri yapıları 17 Tedarik zinciri modelleri 18 Kamçı etkisi 23 Tedarik zinciri aktörleri 24 Tedarik zincirinin amaçları 25 Literatürde tedarik zinciri taraması 28 Tedarik zinciri süreçleri 29 Tedarik zinciri süreçlerinin değerlendirilmesi: SCOR 30 Tedarik zinciri ve JIT felsefesi 32 Tedarik zincirlerinde yönetim stratejileri 39 Ömür devri ve tedarik zinciri yönetimi farkı 40 Tedarik zincirlerinde bilgi teknolojileri 42 Tedarik zinciri yazılımları 43 Tedarik zincirlerinin uygulama sorunları 45 Alan örnekleri 48 Değerlendirme soruları 52 vi

3 İkinci Bölüm DIŞ KAYNAK KULLANIMI Bölüm özeti 55 Öğrenme hedefleri, tartışma ve araştırma konuları 56 Kavramsal boyut 57 Dış kaynak kullanımının gelişim aşamaları 58 Dış kaynak kullanımının gerekçeleri 59 Dış kaynak kullanımında taraflar 61 Üçüncü parti lojistik (3Pl) 61 Dördüncü parti lojistik (4Pl) 63 Dış kaynak kullanımının sağladığı yararlar 64 Dış kaynak kullanımında karşılaşılan sorunlar 67 Dış kaynak kullanımında stratejik karar verme süreci 67 ABD ve AB nde dış kaynak kullanımı 68 Değerlendirme soruları 72 Üçüncü Bölüm ENVANTER YÖNETİMİ Bölüm özeti 75 Öğrenme hedefleri, tartışma ve araştırma konuları 76 Envanter yönetimi nedir? 77 Ne? 78 Envanter nedir? 78 Envanter çeşitleri 79 Hangisi? 81 Parça/ürün numarası 82 Stok numarası 82 NATO stok numarası 83 NATO kod sistemi 84 Nasıl? 86 Envanter yönetim stratejileri 86 Envanter maliyetleri 87 Envanter yönetim pratikleri 89 Gözle kontrol yöntemi 90 Çift kutu yöntemi 90 Minimum-maksimum yöntemi 90 Bütçe dağıtım yöntemi 90 Geleneksel stok hesaplama yöntemi 91 Bakım planına göre envanter hesaplama yöntemi 92 ABC yöntemi 93 Envanter sınıflandırmasına göre envanter yönetim sistemleri 95 Ne kadar? 100 Envanter miktar tespit yöntemleri 100 Değişken yapılı envanter yöntemi 103 Sipariş miktarı değişmiş envanter döngüsü 104 Sipariş zamanı değişmiş envanter döngüsü 104 Sipariş zamanı ve miktarı değişmiş envanter döngüsü 105 Ne zaman? 105 Ne zaman sipariş verilecek (Yeniden sipariş noktası)? 106 Ekonomik sipariş miktarı 106 Bağımlı envanter tespit yöntemi 110 MRP ve MRP II 111 ERP ve ERP II 117 MRP - ERP kısa bir arka plan 120 Değerlendirme soruları 122 vii

4 Dördüncü Bölüm DEPO YÖNETİMİ Bölüm özeti 125 Öğrenme hedefleri, tartışma ve araştırma konuları 126 Kavramsal boyut 127 Tedarik süreçlerinde depo 127 Depo yönetimi? 129 Depo yönetiminin gelişim süreci 131 Depoların fonksiyonları 132 Stoklama (elde bulundurma/saklama) fonksiyonu 133 Toplama fonksiyonu 133 Yığın bölünmesi fonksiyonu 134 Konsolidasyon fonksiyonu 134 Süreç ve erteleme fonksiyonu 135 Ulaştırma faydası fonksiyonu 138 Üretim kapasitesi ve erteleme fonksiyonu 138 Ters lojistik fonksiyonu 140 Hizmet fonksiyonu 140 Hafif montaj fonksiyonu 141 Depolama prensipleri 141 Depolama maliyetleri 142 Depo çeşitleri: işletmeler tarafından işletilen depolar, kiralık depolar, antrepolar 143 Depo yönetim kararları 145 Depo yönetim pratikleri 146 Depo ihtiyaç analizi 147 Depo yerinin tespiti 147 Optimum depolama alanının tespiti 148 Minimum depolama alanının bulunması 149 Depolama operasyonları 150 Teslim alma (tesellüm) süreci 150 Bulundurma veya saklama süreci 150 Sipariş ışleme süreci 150 Teslim etme ve sevk etme süreci 150 Depo içi faaliyetlere ait kararlar 151 Ürünlerin depolanacağı yerin belirlenmesi 151 Yatay veya dikey depolama kararı 152 Siparişe göre veya bütünleme esasına göre depolama kararı 153 Bürokrasiye dayalı veya kağıt kullanılmayan depoculuk tercihi 153 Depo içinin dizaynı 154 Elleçleme tercihi 154 Koridor sayısı ve genişliği 154 Depocunun parçaya veya parçanın depocuya gitmesi kararı 154 FİFO prensibi 154 Depolarda fiziki güvenlik 156 Hırsızlık önlemleri 156 Malın niteliğini yitirmesi 157 Tehlikeli maddelerin depolanması 157 sağlık tehdidi yaratan maddelerin depolanması 157 Depo tesislerinin tipinin ve biçiminin tespiti 157 Depolama tesisinin veya arazisinin zemin etüdü 158 İnşa, kiralama veya dış kaynak kullanım kararı 158 Depo civarında taşıma yolları 159 Depolarda elleçleme faaliyetleri 159 Depo içinde taşıma süreçleri 159 Depolarda paketleme 160 Depolarda raf sistemleri 160 viii

5 Depoda stok kontrol sistemleri 161 Depoda barkod ve karekod kullanımı 161 Depo yönetimi yazılımları 163 Depo çalışanları ve depo iş güvenliği 163 Değerlendirme soruları 166 Beşinci Bölüm ELLEÇLEME Bölüm özeti 169 Öğrenme hedefleri, tartışma ve araştırma konuları 170 Kavramsal boyut 171 Ellleçleme? 171 Ellleçleme ile ulaştırma arasındaki fark? 172 Elleçleme prensipleri 173 Ellleçleme ve tedarik zinciri 174 Elleçleme kararları 174 Elleçlenecek malzemelere ait özellikler 174 Elleçleme kararlarında ellleçleme maliyetinin etkisi 175 Elleçleme kararlarında ellleçleme imkânlarının etkisi 176 Konteynerler 177 Konteyner tipleri 178 Konteyner ağırlık standartları? 180 Konteyner kodları 181 Konteynerlere malzemelerin yerleştirilmesi 183 Konteynerlerin elleçlenmesi ve taşınması 184 CLT sistemi 185 Dünyanın en büyük konteyner gemisi: Marco Polo 186 Tiplerine göre konteyner kodları 187 Havayolu taşımacılığında kullanılan konteynerler 188 Forkliftler 190 Forklift çeşitleri 190 Paletler 193 Palet çeşitleri 193 Paletlerin elleçlenmesinde kullanılan ekipman 194 Diğer elleçleme ekipmanları 195 Değerlendirme soruları 196 Altıncı Bölüm PAKETLEME Bölüm özeti 199 Öğrenme hedefleri, tartışma ve araştırma konuları 200 Paketlemenin fonksiyonları 202 Paketlerin bilgilendirme fonksiyonu 202 İçerik bilgisi 203 Elleçleme bilgisi 204 İzleme bilgisi 204 Paketlerin elleçleme fonksiyonu 205 Paketlerin stok kontrol ve depolama kolaylığı fonksiyonu 206 Paketlerin envanter yönetimindeki fonksiyonu 206 Paketlerin depo yönetimindeki fonksiyonu 206 Paketlerin koruma fonksiyonu 207 Tedarik zincirinde paketleme 208 Paketleme kararları 212 Paketleme tasarımı 212 Paketleme sürecinde kullanılan araçlar 213 ix

6 Paketleme biçimleri 214 Paketleme malzemeleri 215 Paketleme ihtiyacının karşılanması 216 Paketlemede çevre faktörü 217 Değerlendirme soruları 218 Yedinci Bölüm ULAŞTIRMA YÖNETİMİ Bölüm özeti 221 Öğrenme hedefleri, tartışma ve araştırma konuları 222 Kavramsal boyut: ulaştırma? 223 Ulaştırma ve taşıma farkı 225 Ulaştırma yönetimi 226 Ne? 226 Hangi güzergâh? 227 Nasıl? 227 Nereden, nereye taşınacak? 229 Ne zaman taşınacak? 229 Neyle taşınacak? 230 Ne kadar taşınacak? 230 Nerede taşınacak? 230 Ne tür kısıtlar olacak? 231 Kaç paraya taşınacak, maliyet ne olacak? 233 Birden çok araçla taşınacaksa ne olacak? 234 Hangi taşıma yöntemleri kullanılacak? 234 Araçlar nasıl yüklenecek? 235 Yükleme sorumluluğu kimde olacak? 237 Taşıma planları ve yazılımlar 238 Ulaştırma modları 241 Ulaştırma modlarının kullanım biçimleri 242 Tek modlu ulaştırma [unimodal transport] 242 Çok modlu ulaştırma [multi-modal transport] 243 Kombine ulaştırma 243 Ulaştırma modlarının seçimi 244 Ulaştırma ekonomisi 245 Ulaştırma maliyetlerinin yapısı 245 Ulaştırma maliyetlerini belirleyen faktörler 247 Tarifelerin belirlenmesi 249 Taşıma ücretlerinin belirlenmesi 250 Taşımacılık biçimleri 252 Taşıma biçimlerinin özellikleri 253 Karayolu taşımacılığı 253 Demiryolu taşımacılığı 255 Boru hattı taşımacılığı 260 Teleferik taşımacılığı 261 Denizyolu taşımacılığı 262 İç su yolu taşımacılığı 267 Havayolu taşımacılığı 268 Uzay yolu taşımacılığı 271 Ulaştırma yönetimi ile ilgili diğer konular 272 Tehlikeli madde taşımacılığı 272 ADR anlaşması 272 Türkiye de tehlikeli madde taşımacılığı 274 Sürücüler sayılı sözleşme 276 Küresel konumlama sistemi (GPS) 276 x

7 Filo yönetimi 277 Değerlendirme soruları 278 Sekizinci Bölüm BAKIM YÖNETİMİ Bölüm özeti 283 Öğrenme hedefleri, tartışma ve araştırma konuları 284 Bakım yönetimi 285 Kavramsal boyut: bakım? 286 Bakım yönetimi ile lojistiğin ilgisi 287 Bakımın amacı ve günümüzdeki önemi 289 Bakımın arka planı 290 Bakımın gelişim süreci 290 Bakım prensipleri 292 Bakım yönetim kararları 293 Stratejik seviye bakım kararları:bakım stratejisinin seçimi 294 Taktik seviye bakım kararları:bakım politikalarının seçimi 295 Operatif seviye bakım kararları:bakım strateji ve politikalarının uygulama biçimlerinin seçimi 296 İşletme için optimum bakım sisteminin seçimi 297 Bakım seviyeleri 297 Bakım performansı 299 Arıza 302 Arıza tipolojileri 305 Bakım yönetiminde stok kontrol 306 Bakım maliyetleri 307 Bakımın bilgisayar desteğinde yönetimi: yazılımlar 308 Bakım organizasyonu 310 Bakım yöneticisi 311 Bakım planlayıcısı 311 Bakım eğitimi 312 Bakım strateji ve politikaları 312 Toplam üretken bakım (TPM) 313 Güven merkezli bakım (RCM) 314 RCM II 317 Teşhis (Diagnostic) ve sonucu önerilen bilinen (Prognostics) bakım yaklaşımı 317 Değerlendirme soruları 321 Dokuzuncu Bölüm SATIN ALMA Bölüm özeti 325 Öğrenme hedefleri, tartışma ve araştırma konuları 326 Satın alma prensipleri 327 Satın alma sistemi 328 Satın alma değişkenleri 329 Satın alma süreçleri 330 Satın alma ihtiyacının tespit edilmesi 330 Satın alma ihtiyacının doğrulanması 331 Teknik şartname 332 Satın alma ihtiyacının bütçelendirilmesi 333 Satın alma yetkilerinin ve usulünün belirlenmesi sayılı Kamu İhale Kanunu 334 Satın alma dokümantasyonunun hazırlanması ve onayı 335 İdari şartname 335 Tedarikçilerin belirlenmesi ve seçimi 336 Malzemelerin teslim alınması 336 Satın alınan malzemelerin muayene ve teknik kontrollerinin yapılması 336 xi

8 Satın alınan malzemelerin kesin kabulleri, ödemelerin yapılması ve envantere dâhil edilmesi 337 Değerlendirme soruları 338 Onuncu Bölüm TEDARİK ZİNCİRİ VE MATEMATİK Bölüm özeti 341 Öğrenme hedefleri, tartışma ve araştırma konuları 342 Sayılar, matematik ve tedarik zinciri 343 Yöneylem araştırması 343 Doğrusal programlama 346 Ulaştırma hesaplamaları 349 Ulaştırma güzergâhlarının minimizasyonu 356 Taşıma kapasitesi ile taşınacak yük miktarının hesaplanması 360 Hacimsel kapasite tespiti 360 Ambalajlı yük hesapları-fiziksel kapasitenin hesaplanması 363 Depo hesaplamaları 365 Optimizasyon modelleri (Depolama ve ulaştırma müşterek) 375 Çözüm yolu I: Kuzey batı yöntemi 378 Çözüm yolu II: En düşük maliyet yöntemi 380 Çözüm yolu III: Vogel yaklaşımı yöntemi 383 Çözüm yolu IV: Winqsb programı ile çözüm yöntemi 385 Envanter yönetimi hesaplamaları (stok/malzeme yönetimi) 387 Değerlendirme soruları 392 On Birinci Bölüm TEDARİK ZİNCİRİ UYGULAMALARI Bölüm özeti 395 Öğrenme hedefleri, tartışma ve araştırma konuları 396 Uygulama gezileri 398 Lojistikçilerin motto su 398 Mülakatlar 399 İşletme hakkında bilgi 399 Mülakatlar yapılacak kişi hakkında bilgi 399 Tedarik zinciri ile ilgili bilgiler 399 Mülakat soru örnekleri (tedarik zinciri ile ilgili olanlar) 399 Uygulamalar (vaka çalışmaları) 400 Tedarik zinciri modeli 400 Envanter yönetimi 400 Bakım yönetimi 401 Ulaştırma yönetimi 402 Paketleme 402 Depolama yönetimi -I 403 Depolama yönetimi -II 403 Uluslararası ticaret I 404 Uluslararası ticaret -II 404 SONUÇ Sonuç 405 EKLER EK-1 Ders izlencesi 409 EK-2 Uluslararası dönüşüm cetveli 419 EK-3 INCOTERMS 421 Kaynakça 423 Dizin 433 xii