LOJİSTİK FAALİYETLER. 31.Ekim.2016

Transkript

1 LOJİSTİK FAALİYETLER 31.Ekim.2016

2 LOJİSTİK FAALİYETLER Her türlü ürün ve hizmetin başlangıç noktasından tüketim noktasına kadar olan hareketinde rol oynayan anahtar lojistik faaliyetler, tüm lojistik sürecin parçalarını oluşturmaktadır. Bu faaliyetler; 1. Talep Tahmini 2. Stok Yönetimi 3. Depo Yönetimi 4. Müşteri Hizmetleri 5. Ambalajlama 6. Elleçleme 7. Taşıma 8. Diğer Faaliyetler (Sipariş işleme, satış sonrası servis desteği, fabrika ve depo yer seçimi, satın alma, gümrükleme)

3 LOJİSTİK FAALİYETLER Lojistik Faaliyetler Talep Tahmini Stok Yönetimi Depo Yönetimi Müşteri Hizmetleri Ambalajlama Elleçleme Taşıma Diğer Faaliyetler

4 1. Talep Tahmini Lojistik operasyonlarının planlanmasındaki temel girdi müşteri taleplerinin tahmin edilmesidir. Talep tahmin ve yönetimi; bilgiye dayalı olarak talebin maksimum düzeyde karşılanmasını, buna karşın, gecikme süresinin, giderlerin, maliyet ve envanterin (stokların) aşağılara çekilmesini amaçlamaktadır. Bunun yanında talep tahmini işletme ve pazar arasındaki bağlantıyı sağlar. Lojistik operasyonlarının koordinasyonunda başarı sağlanabilmesi için tüm talep tahmini ve planlama sürecinin detaylandırılması gerekir. Bu noktada zincir halkaları arasında doğru yönetilen bilgi iletişimi ile talebin tahmini daha kolay yapılabilmektedir. Talebin doğru tahmini ve esnek üretim yeteneği ile talep yönetimi gerçekleşebilmektedir.

5 1. Talep Tahmini Talep tahmini ve planlamanın amaçları; Müşteri memnuniyetinin arttırılması, Gereksiz stok fazlalığının azaltılması, Üretim programlarının daha etkili hale getirilmesi, Güvenli stok gereksinim düzeyinin azaltılması, Taşıma işlemlerinin daha iyi yönetilmesi, Fiyatlandırma ve tutundurmaya ilişkin yönetim aktivitelerinin geliştirilmesi, Tedarikçilerle yapılan görüşmelerde uzlaşma sağlanması Fiyatlarla ilgili kararlar alınırken daha fazla bilgi sağlamasıdır.

6 1. Talep Tahmini Talep tahmini ve planlama süreci 4 aşamada gerçekleştirilir. Talep tahmin periyodunun belirlenmesi Tahmin yönteminin seçimi ve hata hesabının yapılması Tahmin sonuçlarının geçerliliğinin araştırılması Bilginin toplanması

7 1. Talep Tahmini Talep tahmini ve planlanmasının finansçılar tarafından yapılması, bu konuda tayin edilmiş bir sorumlunun bulunmaması, analitik desteğin yetersiz olması, her durum için tek bir talep tahmin yaklaşımı kullanılması, satış ve üretim planlama toplantılarının düzenli organize edilmemesi gibi yanlışları yapan işletmeler talep tahmini ve planlanma sürecinde başarısız olurlar. Talep tahminlerini; zaman aralığı, kullanma amacı, mamul cinsi, hesaplama tekniği gibi çeşitli kriterlere göre sınıflandırmak mümkündür. En çok kullanılan sınıflandırma tekniği zaman aralığıdır.

8 2. Stok Yönetimi Stok; üretimi istenen düzeyde tutmak, teslim ve satışı istenen özelliklere göre gerçekleştirmek amacıyla, malzeme, materyal, yarı işlenmiş ve tamamlanmış ürün mevcudunun elde bulundurulmasıdır. Stok yönetimi hammaddelerin tedarikinden bitmiş ürünlerin dağıtılmasına kadar olan süreçteki tüm lojistik faaliyetlerini ilgilendirmektedir. Stok yönetimi sürecinin etkili bir şekilde gerçekleştirilmesi, işletmenin finansal ve operasyonel performansını önemli ölçüde etkilemektedir.

9 2. Stok Yönetimi Stok yönetimiyle pazara doğru mal akışında, hangi noktalarda, hangi miktarda ürünün bulundurulacağı önemli bir sorun olmaktadır. Stoğun fazla olması yanında, azlığı ya da gereken koşullarda saklanamaması da ek maliyet unsuru olmaktadır. Günümüzün en önemli işletme sorunlarından biri de stogun istenen düzeyde tutulmasıdır. Ayrıca işletmelerin üretim sistemlerinin büyümesi ile ürün çeşidinin artması, tedarik, talep ve ürüne ilişkin faktörlerdeki belirsizlikler ve aralarındaki ilişkinin karmaşıklığı stoğu yeterli düzeyde tutma yönündeki uygulamaları önemli kılmıştır. Hatalı stok yönetimi politikalarına bağlı olarak, işletme maliyetleri yükselebilmektedir.

10 2. Stok Yönetimi Stok yönetimi amaçları; Satın alma ve üretimde ölçek ekonomisinden yararlanmak, Arz ve talep arasındaki dengeyi sağlamak, Üretimin daha etkin yapılmasını ve özelleştirilmesini sağlamak, İşletmeyi müşteri taleplerindeki ve sipariş döngüsündeki belirsizliklerden korumak Tedarik zincirini oluşturan parçalar arasında tampon vazifesi görmek

11 2. Stok Yönetimi İşletmelerin ellerinde bulundurdukları stoklar; Ham maddeler Yarı ürünler Bitmiş ürünler Hazır parçalar İşletme malzemeleri Yardımcı malzemeler

12 2. Stok Yönetimi Stok maliyetleri ise stok seviyelerine bağlı olarak üç grupta toplanabilir. Elde bulundurma maliyetleri Sipariş maliyetleri Elde bulundurmama maliyetleri Zamanında elde bulundurulmayan çok küçük malzeme ve parçalar yüzünden, tüm üretim sistemi tıkanabildiği gibi var olan müşteri potansiyeli de kaybedilebilmektedir. Buna karşılık elde fazlası ile bulundurulan, ancak talebin doğru planlanamamasına bağlı olarak o dönemde üretim bandına alınamayan stoktaki girdi kalemlerinin ise işletmeye maliyeti büyük olabilmektedir. O nedenle lojistik stratejiler ile bu noktada envanterden kaynaklanan işletme maliyetleri önemli ölçüde düşürülebilmektedir.

13 3. Depo Yönetimi Depolama, her lojistik sistemin tamamlayıcı bir parçasıdır ve müşteriyle üretici arasında önemli bir bağ kurmaktadır. Depolar; ham madde, yarı tamamlanmış ve tamamlanmış mamullerin bekletildiği ve bulundurulduğu yerlerdir. Bir işletmenin lojistik sisteminin bir parçası olan depolamayı; başlangıç noktası ve tüketim noktası arasındaki hammaddelerin, yarı ürünlerin, bitmiş ürünlerin, parçaların muhafaza edilmesi ve durum bilgilerinin yönetime iletilmesini sağlayan süreç olarak tanımlayabiliriz.

14 3. Depo Yönetimi Depolama aşağıdaki nedenlerden ötürü lojistik sistem içerisinde stratejik bir role sahiptir; Yerel stok sağladığı, Müşteriler için katma değerli hizmetler yarattığı, Siparişlerin birleşme noktası olduğu, Daha ekonomik taşımalar için siparişleri birleştirdiği, Geri dönüş lojistiğini yönettiği, Üretim ekonomisini ve etkin satın alma faaliyetlerini sağladığı

15 3. Depo Yönetimi Maliyet, kalite ve zaman söz konusu olduğundan stokların nerede ve ne şekilde depolanacağı önem kazanmaktadır. Yüksek stok düzeyleri işletme kaynaklarının doğru kullanılmasını engellemekte ve aktif kârlılığı azaltmaktadır. Etkili depo yönetimi için dikkat edilmesi gereken faktörler Merkezi ve dağınık depolama operasyonları dengeli bir yapıda olmalıdır. Dağıtım merkezinin coğrafi yeri doğru belirlenmelidir. Depo otomasyonu teknolojilerinden yararlanılmalıdır. (Barkod, raf adresleme vb.) Tüm stok hareketleri sistem üzerinde tanımlanmalı ve kaydedilmelidir. Stok seviyeleri tedarik zinciri boyunca gerçek zamanlı olarak takip edilmelidir.

16 3. Depo Yönetimi Depolamanın üç temel fonksiyonu vardır. Bunlar; Hareket Stoklama Bilgi Transferi Bu fonksiyonlar içinde en önemli olan fonksiyon, stok dönüşümünü geliştirmeyi ve taleplerin üreticiden son noktaya sevkiyatını hızlandırmayı sağladığı için hareket fonksiyonudur.

17 3. Depo Yönetimi Depoları mülkiyet açısından ve kullanım amaçlarına göre sınıflandırmak mümkündür. Mülkiyete göre depolar; özel depolar, genel depolar ve sözleşmeli depolar olarak sınıflandırılabilir. Kullanım amaçlarına göre ise; üretimi destekleyen depolar, ürün karıştırma amaçlı depolar, ürün birleştirmeyi amaçlayan depolar ve yük ayrıştırma amaçlı depolar şeklinde ayrılabilir.

18 4. Müşteri Hizmetleri Müşteri hizmetleri lojistik yönetiminin en önemli faaliyetlerinden biridir. Müşteri hizmetleri müşterilerin ihtiyaçlarını karşılamak üzere doğru ürünlerin, doğru miktarlarda, doğru zaman ve doğru yerde olmasını sağlamaktır. Müşteri hizmetleri; ürün teslimatının kalite, miktar, şekil ve zaman standartları dikkate alınarak başarıyla gerçekleştirilmesinin planıdır. Lojistik performansla ilgili müşteri beklentileri; güvenililirlik, güvenlik, çabuk cevap verebilme, ulaşılabilirlik, iletişim, dürüstlük, nezaket, yetenek, ekipman ve tesis yeterliliği ve müşteriyi iyi tanımaktır.

19 4. Müşteri Hizmetleri Pazarlamanın önde gelen isimlerinden Theodore Lewit, İnsanlar ürünleri satın almıyorlar, onların yarattıkları faydaları satın alıyorlar ifadesiyle müşteri değeri yaratan teklifin bütünlüğü üzerinde durmaktadır. Örneğin; depoda duran bitmiş ürünle, müşterinin elindeki bitmiş ürün somut özellikleri açısından aynı olmasına rağmen müşterinin elindeki ürün, depodaki üründen çok daha fazla değere sahiptir. Dağıtım hizmetleri bu katma değerin kaynağını oluşturmaktadır. Bu örneği hizmet çemberi kavramıyla da açıklamak mümkündür. Öz ürün, ürünün fabrikadan ayrıldığı şeklidir. Kalite, ürün özellikleri, teknoloji ve dayanıklılık öz ürünü oluşturur. Hizmet çemberi ise müşteri hizmetleri ve lojistik hizmetlerin eklediği tüm değerleri temsil eder. Teslim süresi ve esneklik, teslimat güvenilirliği ve tutarlılık, siparişin yerine getirilmesi, işin kolaylaştırılması ve satış sonrası hizmetler öz ürüne katma değer ekleyerek hizmet çemberini oluşturur.

20 4. Müşteri Hizmetleri Müşteri hizmet elemanları üç ayrı grupta tanımlanabilir; İşlem Öncesi Elemanlar Müşteri hizmet politikalarını içermektedir. Yazılı hizmet politikası ve ortak programlar gibi unsurlardan oluşur. İşlem Elemanları Fiziksel işlem ve dağıtımla doğrudan ilişkilidir. Bu başlık altında stok bulundurma, sipariş çevrim süresi, sipariş durum bilgisi, sipariş hazırlama ve teslimat güvenilirliği gibi unsurlar yer almaktadır. İşlem Sonrası Elemanlar Teslimattan sonra oluşan satış destek hizmetleri, garanti, müşteri şikayetleri prosedürleri ve yenileme gibi unsurları kapsamaktadır.

21 4. Müşteri Hizmetleri Müşteri hizmetleriyle ilgili birçok eleman bulunmaktadır ve bu elemanlar ürün ve Pazar içeriğine bağlı olarak çeşitlenmektedir. En çok belirtilen elemanlar aşağıda yer almaktadır. Stok bulundurma Sipariş durum bilgisi Sipariş çevrim süresi Teslimat güvenilirliği Teslimat alternatifleri Teslimat zamanı Ürünlerin teslimatı Ürünlerin koşulları Sipariş metodları Faturalama Faturalama doğruluğu Hasar prosedürleri Şikayet prosedürleri Sipariş hacim kısıtlamaları

22 4. Müşteri Hizmetleri Bir işletmenin müşteri hizmetleri stratejisini beş anahtar konsept etrafında açıklamak mümkündür. Güvenilirlik Zaman Uygunluk İletişim Dürüstlük Söz verilen teslimat sürelerine uyulması, siparişlerin doğru yerine getirilmesi ve doğru faturalamanın sağlanmasını kapsamaktadır. Sipariş çevrimiyle ilgidir. Ürünler sipariş edilip yerine getirildikten ne kadar süre sonra teslimatın yapılacağını içerir. Daha hızlı olabilmek her zaman önemlidir. Sipariş erişilebilirliği, sipariş toplama ve dağıtım saatleri, satış telefonlarının sıklığı, teknik destek ve satış sonrası hizmetlerle ilgilenir. Yük izlenebilirliği, müşteri isteklerinin cevaplandırılması, faturalama ve bilgi yönetimini kapsamaktadır. Müşterilere verilen sözlerin tutulmasıdır. Sözlerin tutulmaması müşterilerde memnuniyetsizliğe yol açar.

23 5. Ambalajlama Ambalajlama; pazarlama ve lojistik için en temel fonksiyonlardan biridir. Biçim açısından reklam ve pazarlama üzerinde etkisi vardır. Ambalajın ölçüsü, ağırlığı, rengi ve üzerinde yazılı olan ürün bilgisi müşterilerin hareketlerini etkilemekte ve ürünle ilgili bilgi sahibi olmalarını sağlamaktadır. Ambalaj, ürünün tüm yaşam süresince ekonomik ve çevreye duyarlı olarak, korunmasını, kontrol altına alınmasını, barınmasını, sunumunu, tanıtımını ve taşımayı kolaylaştırmayı sağlamalıdır. Lojistik açısından değerlendirildiğinde ürünlerin taşınması ve depolanması sırasında oluşabilecek hasarlara karşı koruması ve ürünlerin daha kolay bir şekilde elleçlenmesini sağlayarak elleçleme maliyetlerini düşürmesi açısından önemli bir role sahiptir.

24 5. Ambalajlama Koruyucu ambalaj kararları verilirken, şu hususlara dikkat edilmelidir; Seçilen ambalaj taşıma araçları ve sistemleri, depolama özellikleri ile uyumlu olmalıdır. Ambalajın maliyeti ile ortaya çıkabilecek hasarın maliyeti arasında tutarlılık olmalıdır. Ambalaj malın korunmasına, taşınmasına, depolanmasına, perakende satış noktaları ve tüketicilerin satın alıp saklama özelliklerine uygun olmalıdır.

25 6. Elleçleme Malzeme elleçleme; hammaddelerin, yarı ürünlerin ve bitmiş ürünlerin fabrika ya da depo içindeki tüm hareketlerini kapsayan geniş bir alandır. Herhangi bir eşyanın hareketi veya elleçlenmesi, eşyaya değer katmaksızın her seferinde işletmenin hareket veya elleçleme ile ilgili maliyetlerin ortaya çıkmasına sebep olmaktadır. Bundan dolayı malzeme yönetiminin ilk amacı elleçlemenin olabildiğince ortadan kaldırılmasını sağlamaktır. Stoklama ve dağıtım sistemi içerisinde malzeme elleçleme üç temel faaliyeti temsil etmektedir; 1. Yükleme ve boşaltma 2. Yükleme ve boşaltma noktaları arasındaki hareketler 3. Siparişlerin hazırlanması

26 6. Elleçleme Malzeme elleçlemenin amaçları; Depolama faaliyetleriyle ilgili kullanılabilir kapasitenin arttırılması, Boş depolama alanının etkin kullanımını ve efektif olmayan hareketlerin sınırlandırılması, Elleçlenen ürünlerin miktarını azaltarak operasyonel verimliliğin arttırılması, Depo içerisinde fazla işgücü ve zaman gerektiren faaliyetleri ortadan kaldırma veya aza indirme, Lojistik hizmetleri geliştirme ve maliyetleri düşürme

27 7. Taşıma Hammaddelerin tedarik noktasından üretim noktasına, bitmiş ürünlerin ise üretim noktasından tüketim noktasındaki müşterilere olan fiziksel hareketi taşıma olarak tanımlanmaktadır. İşletmeye ait bir eşyanın hareketi için gerekli olan taşıma hizmetinin planlanması, düzenlenmesi ve satın alınması taşıma yönetimi olarak ifade edilmektedir. Taşıma yönetimi; yük konsolidasyonu, taşıyıcı ücretleri, taşıyıcı seçimi, taşıyıcı izleme, kayıp ve hasar, tehlikeli maddelerin taşınması ve özel taşımaların kullanımı gibi konularla ilgilenmektedir

28 7. Taşıma Burada amaç sadece malın bir noktadan diğerine iletilmesi değil, bu işlemin en doğru şekilde, en hızlı, en güvenli ve en ekonomik yöntem ile gerçekleştirmektir. Bu yönü ile taşımacılık, ulaştırma fonksiyonunun yanı sıra, yükün taşınması için gerekli evrakların hazırlanmasından, malın, eşyanın müşteri deposuna teslimine kadar, çeşitli hizmetleri de içeren kapsamlı ve karmaşık bir dizi faaliyet alanı olarak görülmektedir.

29 7. Taşıma Taşıma, lojistik sistemi içerisindeki operasyonların başarısında önemli bir yere sahiptir: Taşıma maliyetleri müşterilerin, satıcıların, işletmenin fabrika ve depolarının lokasyonundan etkilenmektedir. Kullanılan taşıma türü stok gereksinimlerini etkilemektedir. Hızlı ve yüksek fiyatlı taşıma seçeneği müşteri lokasyonuna yakın olmayı gerektirir. Seçilen taşıma türü eşyanın paketleme gereksinimi belirlemektedir. Kullanılan taşıma türü işletmenin fabrika ve depolarında, yükleme ve boşaltma sırasında kullanılan ekipman seçimini etkilemektedir. Yüksek miktarlarda verilen siparişlerin taşımasında yüksek hacimden dolayı indirim avantajı sağlanmaktadır. Müşteri hizmet hedefleri, satıcı tarafından seçilen taşıma türünü etkilemektedir.

30 7. Taşıma Demiryolu, karayolu, boru hattı, havayolu ve denizyolu taşımacılığı olmak üzere 5 temel taşıma türü bulunmaktadır. Her bir taşıma türünün ekonomik ve hizmet özellikleri farklıdır.

31 7. Taşıma Taşımacılık türleri: Demiryolu, Karayolu, Boru Hattı, Havayolu, Denizyolu Uzun mesafelerde yüksek miktarlardaki ürünlerin taşınmasında tercih edilen bir taşıma türüdür. Genellikle düşük değerli ve hacmi yüksek olan taşımalarda tercih edilen demiryolu taşımacılığı ikinci düşük maliyetli taşıma türüdür. Çevre dostu olarak benimsenen ve tercih edilen bu taşıma türü özellikle değeri düşük olan eşyaların taşınmasında kullanılır. Kapıdan kapıya teslim imkanı sunan, oldukça esnek fakat çevresel zararları fazla olan bir taşıma türü olup ağlarının da geniş olması sebebiyle oldukça yaygın kullanılır. Kayıp, zarar riski ve esnekliğin düşük olduğu boru hattı temel olarak petrol, gaz ve kimyasalların taşınmasında kullanılır. Sınırlı bir coğrafyada belirli bir rotada taşıma işlemi tek bir yönde haftanın 7 günü, günün 24 saati gerçekleşir. En hızlı ve en pahalı taşıma türü olup genellikle değerli ve düşük hacimli eşyaların taşınmasında kullanılır. Güvenilirliğin de yüksek olmasına karşın esnek bir taşıma türü değildir. Taşıma süresi açısından en yavaş, fiyat açısından bakıldığında ise en düşük maliyetli bir taşıma türü olan denizyolu taşımacılığı kömür, inşaat malzemeleri, tarımsal malzemeler vb. gibi düşük değerli ve yüksek hacimli taşımalarda tercih edilmektedir.

32 8. Diğer Faaliyetler- Sipariş İşleme Sipariş süreci, müşterilerden siparişlerin alınması ve siparişlerin durum değerlendirilmesi yapıldıktan sonra müşteriyle iletişime geçilerek siparişlerin müşteriye hazır hale getirilmesini içerir. Etkin bir sipariş yönetimi müşteri memnuniyetinin sağlanması açısından oldukça önemlidir. Sipariş süreci müşterinin işletmeye telefon, faks, posta, e-posta, elektronik veri transferi (EDI) veya internet üzerinden sipariş bilgisini iletmesiyle başlar. Bu süreç aşağıdaki faaliyetlerle devam eder; Sipariş bilgisinin doğruluğunun kontrol edilmesi Müşterinin kredi durumunun kontrol edilmesi Satış bölümündeki ilgili satış elemanına yetki verilmesi Muhasebe bölümünün gerekli kayıtları yapması Stok bölümünün müşteriye en yakın depoyu belirleyerek siparişi hazırlaması ve stok bilgilerini güncellemesi Nakliye bölümünün sevkiyatı planlayarak müşteriye teslimatın yapılması

33 8. Diğer Faaliyetler- Satış Sonrası Servis Desteği Hammaddenin, yarı ürünlerin ve bitmiş ürünlerin hareketi, ürüne dayalı hizmetlerin verilmesi ve ürünün müşteriye teslimiyle birlikte lojistik bölümünün sorumluluğu bitmemektedir. Satış sonrası bir pazarlama aktivitesi olarak müşterilere parça ve hizmet desteği verilmelidir. Bu destek bozulan ya da istenilen faydayı sağlamayan ürünlerin yenileriyle değiştirmelerini içerir.

34 8. Diğer Faaliyetler- Fabrika, Depo ve Dağıtım Merkezi Yer Seçimi Fabrika ve Depo Yer Seçimi: Fabrika, depo ve dağıtım merkezi yer seçimi sadece hammaddelerin giriş nakliyesi ile bitmiş ürünlerin müşterilere dağıtılmasını değil, müşteri hizmet seviyelerini ve karşılık verme hızını etkileyen stratejik bir karardır. Fabrika, depo ve dağıtım merkezi yer seçimi; Lojistik maliyetlerin düşürülmesi, operasyon verimliliğinin arttırılması ve müşterilere daha iyi bir hizmet sunulması açısından hayati bir rol oynamaktadır. Yer seçimi için birçok faktör göz önünde bulundurulmalıdır. Geçmiş araştırmalar yatırım maliyetleri, operasyon maliyetleri, işgücü bulunabilirliği, coğrafik konum, ulaşım imkanları vb. gibi faktörlerin yer seçiminde etkili olduğunu göstermektedir.

35 8. Diğer Faaliyetler- Satın Alma Ürün ve hizmetlerin tedarik edilmesinde dış kaynak kullanımının artması işletmeler için satın alma fonksiyonunu önemli bir hale getirmiştir. Birçok endüstride şirketler gelirlerini %40 - %60 ını dış kaynaklardan sağladıkları mal ve hizmetlerle elde etmektedirler. Satın alma fonksiyonu, üretim sisteminin ihtiyacı olan mal ve hizmetlerin en uygun fiyat ve kalite ile güvenilir kaynaklardan temin edilmesi şeklinde tanımlanmaktadır. Bir işletmede üretim ya da hizmet sonunda yaratılan tüm faydadan personel ve finansman masrafları ile kâr çıkarıldıktan sonra geriye kalan miktar satın alma departmanının maddi sorumluluğunu belirler.

36 8. Diğer Faaliyetler-Satın Alma Satın alma müşterilerin talepleri doğrultusunda müşterilere gidecek bitmiş ürünlerin üretimi için gerekli olan hammadde ve malzemelerin temin edilmesini kapsar. Satın almanın amaçları ise; Stok fazlalığıyla ilgili gerekli önlemleri almak, Belirli kalite standartlarına göre ürün ve hizmetleri satın almak, En düşük maliyetle satın almayı gerçekleştirmek, Satın alma sürecini sistematik bakış çerçevesinde sürdürmektir.