Lise Öğretmenlerine Verilen Temel İlkyard m Eğitiminin Etkililiğinin Değerlendirilmesi

Transkript

1 Lise Öğretmenlerine Verilen Temel İlkyard m Eğitiminin Etkililiğinin Değerlendirilmesi DOI NO: /JSS.6806 Pakize Özyürek 1 Fatma Bayram 2 Gülbahar Beştepe 3 Yeşim Ceylantekin 4 Yeliz Ciğerci 5 Yasemin Çelik 6 Nazmiye Kuyucuoğlu 7 Şemsettin Karaca 8 Safiye Temel 9 Asuman Y lmazer 10 Özet Çal şman n amac Afyonkarahisar il merkezinde görev yapan lise öğretmenlerine verilen iki günlük eğitimin etkinliğinin değerlendirilmesi amaçlanm şt r. Çal şman n evreni, Afyonkarahisar il merkezinde görev yapan lise öğretmenlerinden oluşmakta olup, küme örnekleme yöntemi ile belirlenen beş lisedeki 1 Eylül Eylül 2009 tarihleri aras nda görev yapan toplam 195 öğretmen örneklem grubunu oluşturmuştur. Öğretmenlere araşt rmac eğitimciler 1 Yrd. Doç. Dr., Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sağl k Yüksekokulu, Hemşirelik Bölümü. pozyurek@aku.edu.tr. 2 Uzman Hemşire, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sağl k Yüksekokulu, Hemşirelik Bölümü. fbayramåku.edu.tr 3 Uzman Hemşire, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sağl k Yüksekokulu, Hemşirelik Bölümü. bestepe@aku.edu.tr 4 Uzman Hemşire, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sağl k Yüksekokulu, Hemşirelik Bölümü. yceylantekin@aku.edu.tr 5 Yrd. Doç. Dr., Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sağl k Yüksekokulu, Hemşirelik Bölümü. ycigerci@aku.edu.tr 6 Uzman Hemşire, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sağl k Yüksekokulu, Hemşirelik Bölümü. yulupinar@aku.edu.tr 7 Uzman Hemşire, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sağl k Yüksekokulu, Hemşirelik Bölümü. nkuyu@aku.edu.tr 8 Prof.Dr., Katip Çelebi Üniversitesi, T p Fakültesi, Deri ve Zührevi Hastal klar ABD. 9 Uzman Hemşire, Hacettepe Üniversitesi, Hemşirelik Fakültesi. 10 Öğretim Görevlisi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Atatürk Sağl k Hizmetleri MYO, asuyilmazer@hotmail.com 183

2 Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 taraf ndan toplam 16 saat olmak üzere temel bilgileri, temel yaşam desteği konusunda görsel ve uygulamal olarak eğitim verilmiştir. Tüm kat l mc lara eğitim öncesi ve sonras 33 soruluk anket formu uygulanm şt r. Verilerin analizlerinde t testi,anova testi kullan lm şt r. Öğretmenlerin ald klar son test puan ortalamas ( ± 11.25) ön test puan ortalamas ndan Giriş (48.51 ±14.18), anlaml olarak daha yüksek bulunmuştur (p<0.05). Sosyoloji Ön ve son disiplini test uygulamas nda için aile en fazla kurumu, yan kl toplumsal hastaya, burkulma yap y olan ortaya ve k r kl ç karmas hastaya aç s ndan yaklaş m önemlidir. sorular doğru Aile, olarak toplumdaki cevapland r lm şt r. bireylerin Öğretmenler bir arada okullarda bulunmalar n en s k sağlayan karş laşt klar birincil ilk yard m etkiye gerektiren sahip sosyal durumlar n gruplar n bay lma/sara, baş nda kanama, küçük yaralanmalar olduğunu ifade etmişlerdir. gelmektedir. Toplumu oluşturan ailenin, günün koşullar na göre yaşad ğ değişim, Öğretmenlerin geçirdiği dönüşüm bilgilerinin toplumun yetersiz yeni olduğu durumlara saptanm şt r. göre şekillenmesini Öğretmenlere yap lacak eğitimlerinin önemi ortaya ç km şt r. sağlamaktad r. Bu noktada, bu çal şma ile Hopa da yaşanan değişim ve dönüşümün Her düzeydeki aile sosyal eğitim kurumu kurumlar n n ile ilişkisi programlar nda ele al nmaktad r. temel eğitimi verilmesinin gerekli olduğu düşünülmektedir. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği nin dağ lmas n n ard ndan her anlamda zor koşullar yaşayan Gürcistan için Sarp s n r kap s adeta kurtuluş Anahtar olmuştur. kelime: Sarp İlkyard m; s n r Temel kap s n n Yaşam aç lmas yla Desteği; Eğitim. hem daha önce birbirinden ayr lmak zorunda kalan akrabalar buluşmuş hem de Doğu Karadeniz The halk Efficiency komşusuyla Evaluation tan şm şt r. of The Kap n n Training aç lmas Basic First olumlu Aid ve olumsuz pek çok durumu Given beraberinde to High School getirmiştir. Teachers Başta aile kurumu olmak üzere aile ile ilişkili ekonomi, eğitim, sağl k ve gibi pek çok alan bu kap dan olumlu ya Abstract da olumsuz etkilenmiştir. This Kap n n study etkileri was aimed kişilere to evaluate göre değişmektedir. the efficiency of İnsanlar n two days training sahip olduğu given to sosyal the high statüler school ve teachers roller, bu working değişikliğin in Afyon en city büyük center. faktörüdür. This study was Bir performed pansiyon in işletmecisi cluster sample için çok method olumlu selected etkilerden five high bahsedilebilirken, schools located in Afyonkarahisar aile içerisinde city eş center konumunda between olan 01 September kad nlar için böyle September olmayabilmektedir N=195 teachers Ayr ca created çocuk the ve study gençlerde sample etkilenmişlerdir.. Data have been evaluated with t-test, ANOVA analysis in independent groups. S n r kap s ndan geçişler 2011 y l na kadar pasaportla yap l yordu. Ancak The 2011 average y l nda of point sadece FAK of bir among lira teachers verip nüfus of post cüzdan n test ( gösterip ± 11.25) were Gürcistan a considerably geçiş higher yapmak than mümkün that of pre olmuştur. test (48.51 S n r ±14.18), kap s n n (p<0.05). özellikle The questions of the subjects which were given the more correct answers were, serbest geçişe aç lmas ndan sonra Hopa n n sosyo-ekonomik yap s respectively, approach to burned, sprains of and fracture of. Most common situations değişmiştir. which Araşt rma require first bu değişimi aid are told sosyolojik to be, respectively, olarak inceleyerek Fainting, hemorrhage var olan n and ortaya minimal ç kar lmas injury by veya teachers. anlaş lmas nda etkili olacakt r. First aid knowledge among teachers were considered to be insufficient. Lectures 1. on first Teorik aid must Çerçeve be included in curricumulus of training and education instutions of various levels Aile Key words: First aid; Basic life support; Training. Bu çal şmada aile kurumu önemli bir yer tutmas ndan dolay aileye dair k sa teorik bilgilere yer verilmiştir. Toplumlar sosyal gruplardan meydana Giriş gelmiş sosyolojik birimlerdir. Aile de toplumu oluşturan sosyal gruplar n Ulusal en önemlisidir. İlkyard m Bilim Aile ayn Dan şma zamanda Kurulu na toplumda (The insanlar n National bir First arada Aid Science bulunmalar na Advisory yard mc Board) olan göre bir kurumdur. herhangi Dolay s yla bir kaza aile ya da toplumun yaşam tehlikeye temelinde düşüren yer al r. bir durumda sağl k görevlilerinin yard m sağlan ncaya Sosyal bilimciler ailenin tan m n n yap labilmesi ve s n rlar n n çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanm şlard r. Kimisi ayn çat alt nda 184 oturanlar, kimisi kan bağ ile birbirine bağl olanlar kimisi ise çocuk

3 P. Özyürek vd. / Lise Öğretmenlerine Verilen Temel İlkyard m Eğitiminin Etkililiğinin Değerlendirilmesi kadar hayat n kurtar lmas ya da durumun daha kötüye gitmesini önleyebilmek amac yla olay yerinde, t bbi araç gereç aranmaks z n mevcut araç ve gereçlerle yap lan ilaçs z uygulamalar olarak tan mlanmaktad r (Yürümez, 2007:17-20). kadar hayat n kurtar lmas ya da durumun daha kötüye gitmesini Sağl k Bakanl ğ taraf ndan tarihli Resmi Gazetede önleyebilmek amac yla olay yerinde, t bbi araç gereç aranmaks z n mevcut say ile yürürlüğe giren İlkyard m Yönetmeliğine göre tüm kurum ve araç ve gereçlerle yap lan ilaçs z uygulamalar olarak tan mlanmaktad r kuruluşlarda istihdam edilen her yirmi personel için bir İlkyard mc n n (Yürümez, 2007:17-20). bulundurulmas zorunludur (Nayir, 2011:123-27). Bu yönetmeliğin amac ; fertlerin Sağl k ve toplumun Bakanl ğ temel taraf ndan sağl k bilgisinin art r lmas, tarihli Resmi Gazetede bilgi ve becerisinin say ile toplumun yürürlüğe her giren bireyine İlkyard m öğretilmesi, Yönetmeliğine her kamu, göre özel tüm kurum ve kuruluşlarda kuruluşunda istihdam personel edilen say lar na her yirmi göre c personel için bulundurulmas, bir İlkyard mc n n bu bulundurulmas doğrultuda c zorunludur eğitimlerinin (Nayir, 2011:123-27). yetkili Bu kuruluşlar yönetmeliğin taraf ndan amac ; fertlerin düzenlenmesini ve toplumun hedeflemektedir temel sağl k (Resmi bilgisinin Gazete,2002). art r lmas, bilgi ve becerisinin toplumun her bireyine öğretilmesi, her kamu, özel kurum ve Evde, iş yerinde, okulda, Askeri birliklerde bilen, kuruluşunda personel say lar na göre c bulundurulmas, bu uygulayan kişilerin yan s ra herkes bu konuda zaman zaman uygulamal doğrultuda c eğitimlerinin yetkili kuruluşlar taraf ndan olarak eğitilmeleri da örgütlenmenin temelini oluşturmaktad r düzenlenmesini hedeflemektedir (Resmi Gazete,2002). (Erkan ve Göz, 2006:3-5) Yap lan çal şmalar; kazalardan sonra meydana gelen ölümlerin Evde, iş %34 ünün yerinde, ilk okulda, beş, %54 ünün Askeri birliklerde ise ilk otuz dakika içerisinde bilen, uygulayan meydana geldiğini kişilerin göstermiştir yan s ra herkes (Engeland, bu konuda 2002:99-106; zaman zaman Uşakl, uygulamal 2001:27- olarak 32). Başka eğitilmeleri bir deyişle, da örgütlenmenin uygulamalar nda temelini zaman n oluşturmaktad r çok değerli (Erkan olduğu ve düşünülürse, Göz, 2006:3-5) Yap lan hizmetlerinin çal şmalar; yaln zca kazalardan sağl k sonra personeline meydana gelen b rak lmamas ölümlerin gerektiği, %34 ünün toplum ilk beş, kat l m %54 ünün sağland ğ ise ilk takdirde otuz dakika çok daha içerisinde etkili meydana olacağ bilinmektedir geldiğini göstermiştir (Dinçer, 2000:31-38). (Engeland, 2002:99-106; Okullarda Uşakl, 2001:27- bilgi ve 32). becerisine Başka sahip bir deyişle, olma sorumluluğu uygulamalar nda öğretmenlerin, öğrencilerin zaman n çok ve değerli diğer olduğu çal şanlar nd r düşünülürse, (Dfee, 1998). Okullarda, hizmetlerinin öğrencilere yaln zca ilk sağl k olarak personeline ulaşacak öğretmenlerin b rak lmamas gerektiği, yapacağ toplum doğru kat l m müdahaleler, sağland ğ öğrencinin takdirde sakat çok daha kalmas n etkili önleyebilir olacağ bilinmektedir ya da hayat n n (Dinçer, kurtar lmas n 2000:31-38). sağlayabilir Okullarda (Polat, 2003:27-32; bilgi ve Güler, becerisine 1994:5-15). sahip olma sorumluluğu öğretmenlerin, öğrencilerin ve diğer çal şanlar nd r (Dfee, 1998). Okullarda, öğrencilere ilk olarak ulaşacak Okullarda en s k kanama, solunum yetmezliği, bay lma, öğretmenlerin yapacağ doğru müdahaleler, öğrencinin sakat kalmas n konvülsiyon, alerjik reaksiyonlar, yan klar, zehirlenmeler, kafa travmalar, önleyebilir ya da hayat n n kurtar lmas n sağlayabilir (Polat, 2003:27-32; üst solunum yolu enfeksiyonlar, deri enfeksiyonlar, ishal, kusma, kar n Güler, 1994:5-15). ağr s, burkulma, k r k, ç k k gibi durumlarda ilk yard ma gereksinim duyulmaktad r Okullarda (Erkan, en s k 2006:3-5). kanama, solunum Ayr ca yetmezliği, hastane bay lma, d ş nda konvülsiyon, gençlerde/çocuklarda alerjik reaksiyonlar, oluşan kalp yan klar, durmalar n n zehirlenmeler, sadece % 2-10 kafa travmalar, u yaşama üst şans na solunum sahip yolu olmaktad rlar enfeksiyonlar, ve deri çoğunluğunda enfeksiyonlar, da nörolojik ishal, kusma, harabiyet kar n ağr s, gelişmektedir burkulma, (Gürsoy, k r k, 2008a:16-22). ç k k gibi Zaman n n durumlarda büyük ilk yard ma çoğunluğunu gereksinim okulda duyulmaktad r geçiren ve okulda (Erkan, kardiyak 2006:3-5). arrest geçiren Ayr ca bir öğrenciye hastane en yak n nda d ş nda gençlerde/çocuklarda bulunan bir kişi taraf ndan oluşan doğru kalp durmalar n n yap lacak akciğer sadece kalp % 2-10 masaj u yaşama şans na şans n art racakt r sahip olmaktad rlar (Gürsoy, ve 2008b:125-35). çoğunluğunda Okullarda nörolojik meydana harabiyet gelen gelişmektedir mortalite ve (Gürsoy, morbidite 2008a:16-22). oran n n azalt labilmesi Zaman n n büyük için öğretmenlerin çoğunluğunu okulda temel geçiren yaşam desteği ve okulda konusunda kardiyak da arrest eğitimli geçiren olmas bir öğrenciye gerekmektedir en yak n nda (Dinçer, bulunan 2000:31-38) bir. kişi taraf ndan doğru yap lacak akciğer kalp masaj yaşama şans n art racakt r (Gürsoy, 2008b:125-35). Okullarda meydana gelen mortalite ve morbidite oran n n azalt labilmesi için öğretmenlerin temel yaşam desteği konusunda da eğitimli olmas gerekmektedir (Dinçer, :31-38).

4 Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 Ülkemizde öğretmenlerin kat l m ile yap lan bilgi düzeyi çal şmalar na s n rl say da olduğu gözlendi. Ayr ca, eğitim verilerek ilk yard m eğitim etkinliğinin ölçüldüğü çal şmalara rastlanamad. Bu çal şmada, Afyonkarahisar il merkezinde görev yapan lise öğretmenlerinin temel ilk yard m ve temel yaşam desteği (TYD) konusunda bilgi düzeylerini ve verilen Giriş ilk yard m eğitiminin etkililiğini saptamak amac yla planlanm şt r. Sosyoloji Bu çal şmada disiplini Afyonkarahisar için aile kurumu, il merkezinde toplumsal görev yap y yapan ortaya lise ç karmas öğretmenlerine aç s ndan verilen önemlidir. ve Aile, temel toplumdaki yaşam desteği bireylerin eğitiminin bir arada etkili bulunmalar n olup olmad ğ n n sağlayan belirlenmesi birincil amaçlanm şt r. etkiye sahip Bu temel sosyal amaç gruplar n doğrultusunda baş nda gelmektedir. çal şmaya ilişkin Toplumu alt amaçlar oluşturan aşağ da ailenin, sunulmuştur. günün koşullar na göre yaşad ğ değişim, geçirdiği dönüşüm toplumun yeni durumlara göre şekillenmesini sağlamaktad r. Bu noktada, - Eğitim bu öncesinde çal şma öğretmenlerin ile Hopa da yaşanan değişim ve temel ve dönüşümün yaşam aile sosyal desteği kurumu bilgisinin ile ilişkisi belirlenmesi. ele al nmaktad r. Sovyet Sosyalist - Eğitim Cumhuriyetler sonras nda öğretmenlerin Birliği nin dağ lmas n n ve ard ndan temel her anlamda yaşam zor koşullar desteği bilgisinin yaşayan belirlenmesi. Gürcistan için Sarp s n r kap s adeta kurtuluş olmuştur. - Sarp Öğretmenlerin s n r kap s n n eğitim öncesi aç lmas yla ve sonras hem daha önce ve birbirinden temel ayr lmak yaşam zorunda desteği kalan bilgisinin akrabalar karş laşt r lmas. buluşmuş hem de Doğu Karadeniz halk komşusuyla - Öğretmenlerin tan şm şt r. eğitim öncesi Kap n n ve aç lmas sonras olumlu ve olumsuz pek temel çok durumu yaşam beraberinde desteği bilgisinin getirmiştir. okullara Başta aile ve cinsiyete kurumu olmak göre üzere aile ile karş laşt r lmas. ilişkili ekonomi, eğitim, sağl k ve gibi pek çok alan bu kap dan olumlu ya da olumsuz etkilenmiştir. Kap n n Yöntem etkileri kişilere göre değişmektedir. İnsanlar n sahip olduğu sosyal statüler ve roller, bu değişikliğin en büyük faktörüdür. Bir pansiyon işletmecisi Evren için ve çok Örneklem olumlu etkilerden bahsedilebilirken, aile içerisinde eş konumunda Çal şma olan 1 kad nlar Eylül 2008 için böyle - 1 Eylül olmayabilmektedir tarihleri Ayr ca aras nda çocuk kesitsel ve gençlerde analitik tipte etkilenmişlerdir. planlanm şt r. Çal şman n evreni, Afyonkarahisar İl merkezindeki S n r kap s ndan 13 lisede geçişler görev yapan 2011 y l na öğretmenlerden kadar pasaportla oluşmaktad r. yap l yordu. Bu Ancak kapsamda, 2011 zaman y l nda ve maliyet sadece gibi bir k s tlardan lira verip dolay nüfus örneklem cüzdan n al nma gösterip yoluna Gürcistan a gidilmiş olup geçiş küme yapmak örnekleme mümkün yöntemi olmuştur. (Ural ve K l ç, S n r 2013:39) kap s n n ile özellikle seçilen beş serbest lisede geçişe görev aç lmas ndan yapan ve resmi sonra izinli Hopa n n veya raporlu sosyo-ekonomik olan 25 öğretmen yap s d ş ndaki değişmiştir. 195 Araşt rma öğretmen bu örneklem değişimi grubunu sosyolojik oluşturmuştur. olarak inceleyerek var olan n ortaya ç kar lmas veya anlaş lmas nda etkili olacakt r. Bağ ml ve Bağ ms z Değişkenler Çal şmaya 1. Teorik kat lan Çerçeve öğretmenlerin yaş, cinsiyet, öğretmenlerin branşlar, 1.1. Aile eğitimi alma durumlar çal şman n bağ ms z değişkenlerini oluşturmuştur. Çal şman n bağ ml değişkenini ise öğretmenlere Bu çal şmada uygulanan aile kurumu temel önemli bir yer ve tutmas ndan temel yaşam dolay desteği aileye dair bilgilerinden k sa teorik oluşan bilgilere sorular n yer ortalama verilmiştir. değerleri Toplumlar oluşturmuştur. sosyal gruplardan meydana gelmiş sosyolojik birimlerdir. Aile de toplumu oluşturan sosyal gruplar n en önemlisidir. Aile ayn zamanda toplumda insanlar n bir arada bulunmalar na yard mc olan bir kurumdur. Dolay s yla aile toplumun temelinde yer al r. Sosyal bilimciler ailenin tan m n n yap labilmesi ve s n rlar n n çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanm şlard r. Kimisi ayn çat alt nda 186 oturanlar, kimisi kan bağ ile birbirine bağl olanlar kimisi ise çocuk

5 P. Özyürek vd. / Lise Öğretmenlerine Verilen Temel İlkyard m Eğitiminin Etkililiğinin Değerlendirilmesi Verilerin Toplanmas Çal şmada, veri toplama tekniği olarak anket formu kullan lm şt r. Söz konusu anket iki temel bölümden oluşmakta olup birinci bölümde kat l mc lar n demografik özelliklerine (yaş, cinsiyet, çal şt ğ okul, eğitim kadar hayat n kurtar lmas ya da durumun daha kötüye gitmesini durumu, görev süreleri, daha önce bilgisi alma) yer verilmiş olup, önleyebilmek amac yla olay yerinde, t bbi araç gereç aranmaks z n mevcut ikinci bölümde ise konuyla ilgili literatür taranarak temel ve temel araç ve gereçlerle yap lan ilaçs z uygulamalar olarak tan mlanmaktad r yaşam desteği bilgilerini tan mlayan 22 soruya yer verilmiştir. Anketin (Yürümez, 2007:17-20). haz rlanmas nda uzman görüşlerine başvurulmuş olup ayr ca genel uygulama öncesinde Sağl k pilot Bakanl ğ uygulama taraf ndan gerçekleştirilerek ve ankete tarihli son Resmi hali verilmiştir. Gazetede Çal şmada say pilot ile yürürlüğe uygulama giren ve eğitim İlkyard m öncesi Yönetmeliğine öntest ve eğitim göre sonras tüm kurum sontest ve kuruluşlarda verilerine ilişkin istihdam test tekrar edilen test her güvenirlik yirmi personel katsay s için hesaplanm ş bir İlkyard mc n n olup bu bulundurulmas değer olarak zorunludur hesaplanm şt r. (Nayir, 2011:123-27). Bu yönetmeliğin amac ; fertlerin ve toplumun temel sağl k bilgisinin art r lmas, bilgi ve Çal şman n uygulamas tek gruplu ön test- son test modeli olarak 16- becerisinin toplumun her bireyine öğretilmesi, her kamu, özel kurum ve 18 Nisan 2009 tarihlerinde iki kez gerçekleştirilmiştir. Çal şmaya al nan kuruluşunda personel say lar na göre c bulundurulmas, bu öğretmenlere Nisan 2009 tarihinde toplam 16 saat boyunca temel doğrultuda c eğitimlerinin yetkili kuruluşlar taraf ndan konular nda eğitim verilmiştir. Eğitim materyali olarak bilgisayar, düzenlenmesini hedeflemektedir (Resmi Gazete,2002). projeksiyon cihaz, yaz tahtas, pratik uygulamada da kalp akciğer canland r lmas nda Evde, iş yerinde, temel yaşam okulda, desteği Askeri eğitim birliklerde maketi, hastane öncesi alanda bilen, uygulayan yaral taş ma kişilerin ve tespit yan materyalleri s ra herkes kullan lm şt r. bu konuda zaman Eğitimler zaman uygulamal ve olarak temel yaşam eğitilmeleri desteği kurs da sertifikas örgütlenmenin olan hemşire kökenli temelini öğretim oluşturmaktad r elemanlar (Erkan taraf ndan ve beş Göz, okulda 2006:3-5) eş zamanl Yap lan olarak çal şmalar; verilmiştir. kazalardan sonra meydana gelen ölümlerin %34 ünün ilk beş, %54 ünün ise ilk otuz dakika içerisinde meydana geldiğini göstermiştir (Engeland, 2002:99-106; Uşakl, 2001:27-32). Başka Verilerin bir deyişle, Analizi uygulamalar nda zaman n çok değerli olduğu Anket düşünülürse, tekniği ile elde edilen hizmetlerinin verilerin yaln zca SPSS sağl k for personeline Windows b rak lmamas program ile analiz gerektiği, edildiği toplum çal şmada kat l m öğretmenlerin sağland ğ takdirde temel çok daha etkili ve temel olacağ yaşam bilinmektedir desteği (Dinçer, sorular na 2000:31-38). verdikleri her Okullarda doğru cevaba 4.5 bilgi puan ve verilerek becerisine 100 sahip puan olma üzerinden sorumluluğu değerlendirilmiş öğretmenlerin, ve 0-49 öğrencilerin puan =zay f, ve diğer puan=orta çal şanlar nd r ve (Dfee, puan= 1998). iyi Okullarda, düzeyde başar öğrencilere şeklinde ilk nitelendirilmiştir. olarak ulaşacak öğretmenlerin Diğer taraftan, yapacağ betimsel doğru istatistiklerin müdahaleler, (say, öğrencinin yüzde, aritmetik sakat kalmas n ortalama, önleyebilir standart sapma) ya da yan s ra, hayat n n her kurtar lmas n bir grup için ön sağlayabilir test ve son (Polat, test ortalamalar n n 2003:27-32; Güler, karş laşt r lmas 1994:5-15). amac yla ilişkili ölçümler için t testi (Paired Sample T Test), her bir test Okullarda için gruplar en karş laşt rmak s k kanama, amac yla solunum bağ ms z yetmezliği, örneklemler bay lma, için t konvülsiyon, testi (Independent alerjik Samples reaksiyonlar, T Testi), yan klar, (iki grup: zehirlenmeler, cinsiyet, eğitim kafa alma travmalar, durumu) üst ve tek solunum faktörlü yolu varyans enfeksiyonlar, analizi (One deri enfeksiyonlar, Way Anova) ishal, (üç ve kusma, daha kar n fazla ağr s, grup:okul) burkulma, kullan lm şt r. k r k, ç k k Varyans gibi analizi durumlarda sonucunda ilk gruplar yard ma aras nda gereksinim fark duyulmaktad r bulunmas durumunda (Erkan, farkl l ğ n 2006:3-5). kaynağ, çoklu Ayr ca karş laşt rma hastane testlerinden d ş nda gençlerde/çocuklarda Tukey testi ile belirlenmiştir. oluşan kalp Bununla durmalar n n birlikte ön sadece test ve % son 2-10 test aras ndaki u yaşama şans na fark n gruplar sahip aç sndan olmaktad rlar etkililiğinin ve çoğunluğunda tespit ve belirlenmesi da nörolojik için ise harabiyet ilişkili gelişmektedir ölçümler için iki (Gürsoy, faktörlü 2008a:16-22). varyans analizi Zaman n n uygulanm şt r. büyük çoğunluğunu okulda geçiren ve okulda kardiyak arrest geçiren bir öğrenciye en yak n nda bulunan bir kişi taraf ndan doğru yap lacak akciğer kalp masaj yaşama şans n art racakt r (Gürsoy, 2008b:125-35). Okullarda meydana gelen mortalite ve morbidite oran n n azalt labilmesi için öğretmenlerin temel yaşam desteği konusunda da eğitimli olmas gerekmektedir (Dinçer, :31-38).

6 Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 Çal şman n Etik İlkeleri Çal şma için Afyonkarahisar İl Milli Eğitim Müdürlüğünden ve İlgili Okul Müdürlerinden yaz l izinler al nd ktan sonra yap lm şt r. Araşt rmac lar öğretmenlere çal şman n amac n, takip edilecek süreci, ve olas beklenen Giriş sonuçlar aç klam ş ve çal şmaya gönüllü kat l mlar sağland. Çal şmaya kat lan gönüllü öğretmenlerden Bilgilendirilmiş Olur onam al nm şt r. Sosyoloji disiplini için aile kurumu, toplumsal yap y ortaya ç karmas aç s ndan önemlidir. Aile, toplumdaki bireylerin bir arada bulunmalar n sağlayan birincil etkiye sahip sosyal gruplar n baş nda gelmektedir. Bulgular Toplumu oluşturan ailenin, günün koşullar na göre yaşad ğ değişim, Çal şma geçirdiği grubundaki dönüşüm toplumun öğretmenlerin yeni durumlara yaş ortalamas göre şekillenmesini 39.38±7.94 sağlamaktad r. (min:22 max: 55) Bu yaş noktada, olarak bu belirlenmiştir. çal şma ile Öğretmenlerin Hopa da yaşanan %34,9 u değişim (n=68) ve dönüşümün kad n, %65,1 i aile erkek sosyal (n=127), kurumu ile %94,4 ü ilişkisi (n=184) ele al nmaktad r. lisans mezunu, %28.7 si (n=56) Sovyet y l Sosyalist görev süresine Cumhuriyetler sahipti. Öğretmenlerin Birliği nin dağ lmas n n %48,2 si (n=94) ard ndan daha her önce anlamda hiç zor koşullar bilgisi yaşayan almam şken, Gürcistan %42,6 s için Sarp (n=83) s n r ehliyet kap s adeta alma kurtuluş eğitimleri olmuştur. s ras nda, Sarp %9,3 ü s n r (n=18) kap s n n farkl aç lmas yla şekilde hem eğitim daha ald klar önce birbirinden saptanm şt r. ayr lmak Eğitim alan zorunda öğretmenlerin kalan akrabalar %65,6 s buluşmuş (n=128) hem 10 saatten de Doğu az, Karadeniz %27,7 si (n=54) halk komşusuyla saat, %3,6 tan şm şt r. s (n=7) Kap n n saat, aç lmas %3,1 i olumlu 30 saatten ve olumsuz fazla eğitim pek ald klar n çok durumu ifade beraberinde etmişlerdir. getirmiştir. Öğretmenlerin Başta aile %71,8 i kurumu (n=140) olmak üzere daha önce aile ile hiç ilişkili ekonomi, müdahalesinde eğitim, sağl k bulunmad klar n, ve gibi pek çok alan %8,7 si bu kap dan (n=17) olumlu bay lma/sara, ya da olumsuz %7,7 si etkilenmiştir. (n=15) kanama, %4,6 s (n=9) küçük yaralanmalar, %2,1 i Kap n n (n=4) zehirlenme, etkileri kişilere %2,6 s göre değişmektedir. (n=5) k r k, İnsanlar n %1,5 i (n=3) sahip olduğu yan k sosyal durumlar nda statüler ve roller, müdahalesi bu değişikliğin uygulad klar n en büyük faktörüdür. belirtmişlerdir. Bir pansiyon işletmecisi için çok olumlu etkilerden bahsedilebilirken, aile içerisinde eş konumunda olan kad nlar için böyle olmayabilmektedir. Ayr ca çocuk ve gençlerde etkilenmişlerdir. S n r kap s ndan geçişler 2011 y l na kadar pasaportla yap l yordu. Ancak 2011 y l nda sadece bir lira verip nüfus cüzdan n gösterip Gürcistan a geçiş yapmak mümkün olmuştur. S n r kap s n n özellikle serbest geçişe aç lmas ndan sonra Hopa n n sosyo-ekonomik yap s değişmiştir. Araşt rma bu değişimi sosyolojik olarak inceleyerek var olan n ortaya ç kar lmas veya anlaş lmas nda etkili olacakt r. 1. Teorik Çerçeve 1.1. Aile Bu çal şmada aile kurumu önemli bir yer tutmas ndan dolay aileye dair k sa teorik bilgilere yer verilmiştir. Toplumlar sosyal gruplardan meydana gelmiş sosyolojik birimlerdir. Aile de toplumu oluşturan sosyal gruplar n en önemlisidir. Aile ayn zamanda toplumda insanlar n bir arada bulunmalar na yard mc olan bir kurumdur. Dolay s yla aile toplumun temelinde yer al r. Sosyal bilimciler ailenin tan m n n yap labilmesi ve s n rlar n n çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanm şlard r. Kimisi ayn çat alt nda 188 oturanlar, kimisi kan bağ ile birbirine bağl olanlar kimisi ise çocuk

7 P. Özyürek vd. / Lise Öğretmenlerine Verilen Temel İlkyard m Eğitiminin Etkililiğinin Değerlendirilmesi Tablo 1. Öğretmenlerin Demografik Özelliklerine Göre Dağ l mlar Demografik Özellikler Say (n) Yüzde (%) Yaş gruplar yaş 30 15,4 kadar yaş hayat n kurtar lmas ya da durumun daha 92 kötüye gitmesini 47, yaş önleyebilmek amac yla olay yerinde, t bbi araç gereç 57 aranmaks z n mevcut 29,2 52 araç ve üzeri ve gereçlerle yaş yap lan ilaçs z uygulamalar olarak 16 tan mlanmaktad r 8,2 Cinsiyet (Yürümez, 2007:17-20). Kad n Sağl k Bakanl ğ taraf ndan tarihli 68 Resmi Gazetede 34,9 Erkek , say ile yürürlüğe giren İlkyard m Yönetmeliğine göre tüm kurum ve Mezuniyet Dereceleri Önlisans kuruluşlarda istihdam edilen her yirmi personel için 9 bir İlkyard mc n n 4,6 Lisans bulundurulmas zorunludur (Nayir, 2011:123-27). 184 Bu yönetmeliğin amac ; 94,4 Yüksek fertlerin lisans ve toplumun temel sağl k bilgisinin art r lmas, 2 bilgi 1,0 ve Okullar becerisinin toplumun her bireyine öğretilmesi, her kamu, özel kurum ve Anadolu kuruluşunda Lisesi personel say lar na göre c 33 bulundurulmas, 16,9 bu Meslek doğrultuda Lisesi c eğitimlerinin yetkili 36 kuruluşlar taraf ndan 18,5 Anadolu düzenlenmesini Öğretmen hedeflemektedir Lisesi (Resmi Gazete,2002) ,5 Süleyman Demirel Fen Lisesi 51 26,2 Evde, iş yerinde, okulda, Askeri birliklerde bilen, Milli Piyango Fen Lisesi 37 19,0 Görev uygulayan Süreleri kişilerin yan s ra herkes bu konuda zaman zaman uygulamal 0-5y l olarak eğitilmeleri da örgütlenmenin temelini 5 oluşturmaktad r 2, (Erkan y l ve Göz, 2006:3-5) Yap lan çal şmalar; kazalardan 55 sonra meydana 28, gelen y l ölümlerin %34 ünün ilk beş, %54 ünün ise ilk 56 otuz dakika içerisinde 28, meydana y l geldiğini göstermiştir (Engeland, 2002:99-106; 53 Uşakl, 2001:27-27, ). ve Başka üzeri y l bir deyişle, uygulamalar nda 26 zaman n çok değerli 13,3 Daha olduğu Önce düşünülürse, İlkyard m Eğitim Alma hizmetlerinin Durumu yaln zca sağl k personeline Bilgi b rak lmamas almad m gerektiği, toplum kat l m sağland ğ 94 takdirde çok daha etkili 48,2 Ehliyet olacağ Al rken bilinmektedir (Dinçer, 2000:31-38). Okullarda 83 bilgi 42,6 ve Hizmet İçi Eğitim 6 3,1 becerisine sahip olma sorumluluğu öğretmenlerin, öğrencilerin ve diğer Diğer 12 6,2 Eğitim çal şanlar nd r Alma Süreleri (Dfee, 1998). Okullarda, öğrencilere ilk olarak ulaşacak 10 öğretmenlerin saatten az yapacağ doğru müdahaleler, öğrencinin 128 sakat kalmas n 65,6 10 önleyebilir ve 20 saat ya da hayat n n kurtar lmas n sağlayabilir 54 (Polat, 2003:27-32; 27, Güler, saat 1994:5-15). 7 3,6 30 üzeri Okullarda en s k kanama, solunum 6 yetmezliği, bay lma, 3,1 Önceden konvülsiyon, Müdahalede alerjik reaksiyonlar, Bulunma Durumlar yan klar, zehirlenmeler, kafa travmalar, Müdahalede Bulunmad m ,8 üst solunum yolu enfeksiyonlar, deri enfeksiyonlar, ishal, kusma, kar n Kanama 15 7,7 Küçük ağr s, yaralanmalar burkulma, k r k, ç k k gibi durumlarda ilk 9 yard ma gereksinim 4,6 Zehirlenme duyulmaktad r (Erkan, 2006:3-5). Ayr ca 4 hastane d ş nda 2,1 Bay lma-sara gençlerde/çocuklarda oluşan kalp durmalar n n sadece 17 % 2-10 u yaşama 8,7 Yan k şans na sahip olmaktad rlar ve çoğunluğunda da 3 nörolojik harabiyet 1,5 K r k gelişmektedir (Gürsoy, 2008a:16-22). Zaman n n büyük 5 çoğunluğunu okulda 2,6 Diğer geçiren ve okulda kardiyak arrest geçiren bir öğrenciye 2 en yak n nda 1,0 Toplam bulunan bir kişi taraf ndan doğru yap lacak akciğer 195 kalp masaj yaşama 100 şans n art racakt r (Gürsoy, 2008b:125-35). Okullarda meydana gelen mortalite ve morbidite oran n n azalt labilmesi için öğretmenlerin temel yaşam desteği konusunda da eğitimli olmas gerekmektedir (Dinçer, :31-38).

8 Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 Öğretmenlerin eğitim öncesi temel bilgi düzeyleri 100 puan üzerinden değerlendirilmiş; %45.3 ünün (n=88) zay f, %53.3 ünün (n=104) iyi, %1.53 ünün (n=3) çok iyi düzeyde bilgi sahibi olduğu saptanm şt r. Eğitim sonras ise öğretmenlerin %1.53 ünün (n=3) zay f, %27.1 inin (n=53) iyi, %71.2 sinin (n=139) çok iyi bilgi düzeyine sahip olduklar Giriş bulunmuştur. Sosyoloji Öğretmenlerin disiplini temel için aile kurumu, ve temel toplumsal yaşam desteği yap y ön ortaya test ç karmas puanlar incelendiğinde, aç s ndan önemlidir. %80 inin Aile, (n=156) toplumdaki yan k, %72.3 ünün bireylerin bir (n=141) arada burkulma, bulunmalar n %62.5 inin sağlayan (n=122) birincil k r k etkiye ve %57.4 ünün sahip sosyal (n=112) gruplar n yabanc baş nda cisim gelmektedir. batmas konusunda Toplumu bilgi oluşturan sahibi olduklar ailenin, saptanm şt r. günün koşullar na Öğretmenlerin göre yaşad ğ temel değişim, geçirdiği ve temel dönüşüm yaşam desteği toplumun son test yeni puanlar na durumlara göre göre ise şekillenmesini öğretmenlerin sağlamaktad r. %54.3 ünün (n=106) Bu noktada, uzuv kopmalar nda bu çal şma yap lacak ile Hopa da ilk yard m yaşanan ve değişim %44.1 inin ve dönüşümün (n=86) kimyasal aile sosyal madde kurumu içiminde ile ilişkisi yap lacak ele al nmaktad r. sorusuna en fazla yanl ş cevap Sovyet verdikleri, Sosyalist Cumhuriyetler diğer sorulara Birliği nin %90.5 oran nda dağ lmas n n doğru ard ndan cevap verdikleri her anlamda görülmüştür. zor koşullar yaşayan Gürcistan için Sarp s n r kap s adeta kurtuluş olmuştur. Sarp s n r kap s n n aç lmas yla hem daha önce birbirinden ayr lmak zorunda kalan akrabalar buluşmuş hem de Doğu Karadeniz Tablo 2. halk Öğretmenlerin komşusuyla Öntest- tan şm şt r. Sontest Puanlar n n Kap n n aç lmas Karş laşt r lmas olumlu ve olumsuz pek çok durumu beraberinde getirmiştir. Başta aile kurumu olmak üzere aile Test ile ilişkili ekonomi, Χ ±SS eğitim, sağl k ve gibi t pek çok SD alan bu kap dan P olumlu ya da olumsuz etkilenmiştir. Ön-Test Kap n n etkileri kişilere ± göre değişmektedir. İnsanlar n sahip olduğu sosyal statüler ve roller, bu değişikliğin en büyük 26,60 faktörüdür. 194 Bir pansiyon 0,020 * Son-Test işletmecisi için çok olumlu etkilerden ± bahsedilebilirken, aile içerisinde eş konumunda olan kad nlar için böyle olmayabilmektedir. Ayr ca çocuk ve * gençlerde p<0.05 SD: etkilenmişlerdir. Serbestlik Derecesi S n r kap s ndan geçişler 2011 y l na kadar pasaportla yap l yordu. Ancak Çal şmaya 2011 y l nda kat lan sadece öğretmenlerin bir lira verip nüfus ve temel cüzdan n yaşam gösterip desteği bilgisine Gürcistan a ilişkin geçiş toplam yapmak ortalama mümkün ön olmuştur. test ve S n r son kap s n n test puanlar n n özellikle karş laşt r lmas na serbest geçişe aç lmas ndan yönelik eşleştirilmiş sonra ölçümler Hopa n n için sosyo-ekonomik t testi sonuçlar yap s Tablo 2 değişmiştir. verilmiştir Araşt rma (Tablo bu 2). değişimi Bulgular sosyolojik incelendiğinde olarak öğretmenlerin inceleyerek var ön-testten olan n ald klar ortaya ç kar lmas toplam puan veya anlaş lmas nda ortalamas ±14.18, etkili olacakt r. son-test toplam puan ortalamas ±11.25 olduğu ve ön- son-test bilgi düzeyleri aras nda istatistiksel 1. olarak Teorik anlaml Çerçeve fark olduğu saptanm şt r (t=-26,6; SD=194; p=0,02) Aile Bu çal şmada aile kurumu önemli bir yer tutmas ndan dolay aileye dair k sa teorik bilgilere yer verilmiştir. Toplumlar sosyal gruplardan meydana gelmiş sosyolojik birimlerdir. Aile de toplumu oluşturan sosyal gruplar n en önemlisidir. Aile ayn zamanda toplumda insanlar n bir arada bulunmalar na yard mc olan bir kurumdur. Dolay s yla aile toplumun temelinde yer al r. Sosyal bilimciler ailenin tan m n n yap labilmesi ve s n rlar n n çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanm şlard r. Kimisi ayn çat alt nda 190 oturanlar, kimisi kan bağ ile birbirine bağl olanlar kimisi ise çocuk

9 P. Özyürek vd. / Lise Öğretmenlerine Verilen Temel İlkyard m Eğitiminin Etkililiğinin Değerlendirilmesi Tablo 3. Öğretmenlerin Temel İlkyard m ve Yaşam Desteği Bilgi Düzeyinin Görev Yap lan Okula Göre Karş laşt r lmas Ön-Test Son-test kadar hayat n kurtar lmas ya da durumun daha kötüye t gitmesini p önleyebilmek amac yla olay yerinde, Χ ±SS t bbi araç gereç Χ ±SS aranmaks z n mevcut Anadolu araç ve L. gereçlerle yap lan ilaçs z ± uygulamalar olarak ±7.88 a tan mlanmaktad r * Meslek (Yürümez, L. 2007:17-20) ± ±13.66b * Anadolu Öğr. L ± ±12.01 a * Sağl k Bakanl ğ taraf ndan tarihli Resmi Gazetede Süleyman Demirel Fen L ± ±10.02 a * say ile yürürlüğe giren İlkyard m Yönetmeliğine göre tüm kurum ve Milli Piyango Fen L ± ±10.57 a * kuruluşlarda istihdam edilen her yirmi personel için bir İlkyard mc n n F=0.895 F=3.464 bulundurulmas zorunludur (Nayir, 2011:123-27). Bu p=0.468 p=0.009 * yönetmeliğin amac ; fertlerin ve toplumun temel sağl k bilgisinin art r lmas, bilgi ve F 1 =1.086 p=0.365 becerisinin toplumun her bireyine öğretilmesi, her kamu, özel kurum ve * p<0.05 a,b: farkl harfleri içeren gruplar aras ndaki fark istatistiksel olarak kuruluşunda personel say lar na göre c bulundurulmas, bu önemlidir. F 1 :ilişkili örneklemler için iki faktörlü varyans analizi istatistiği doğrultuda c eğitimlerinin yetkili kuruluşlar taraf ndan düzenlenmesini hedeflemektedir (Resmi Gazete,2002). Tablo Evde, 3 deki iş yerinde, sonuçlara okulda, göre, Askeri her bir birliklerde okulun ön test ve son bilen, test puanlar uygulayan aras nda kişilerin anlaml yan s ra bir herkes farkl l k bu konuda bulunmuştur zaman (p<0.05). zaman uygulamal Ortalama değerleri olarak eğitilmeleri incelendiğinde da tüm okullar örgütlenmenin için son test ortalamalar n n temelini oluşturmaktad r yükseldiği görülmektedir. (Erkan ve Göz, Diğer 2006:3-5) taraftan, Yap lan görev çal şmalar; yap lan okula kazalardan göre sonra öntest meydana puanlar anlaml gelen ölümlerin bir farkl l k %34 ünün göstermezken ilk beş, %54 ünün (F=0.895; ise p=0.468>0.05), ilk otuz dakika içerisinde son test puanlar meydana anlaml geldiğini bir göstermiştir farkl l k göstermiştir (Engeland,(F=3.464; 2002:99-106; p=0.009<0.05). Uşakl, 2001:27- Buna 32). göre Başka meslek bir lisesinde deyişle, görev yapan uygulamalar nda öğretmenlerin zaman n sontest çok puanlar n n değerli olduğu ( Χ =74.86), düşünülürse, diğerlerine göre daha hizmetlerinin düşük olduğu yaln zca saptanm şt r. sağl k Buna personeline karş l k öğretmenlerin b rak lmamas gerektiği, görev yapt klar toplum kat l m okul, eğitim sağland ğ program takdirde öncesi çok (öntest) daha etkili ve sonras olacağ bilinmektedir (sontest) puanlar (Dinçer, üzerinde 2000:31-38). anlaml Okullarda bir farkl l k yaratmam şt r bilgi ve (F=1.086; becerisine p=0.365>0.05). sahip olma sorumluluğu öğretmenlerin, öğrencilerin ve diğer çal şanlar nd r (Dfee, 1998). Okullarda, öğrencilere ilk olarak ulaşacak öğretmenlerin Tablo 4. Öğretmenlerin yapacağ Temel doğru İlkyard m müdahaleler, ve Yaşam öğrencinin Desteği Bilgi sakat Düzeyinin kalmas n önleyebilir ya da hayat n n Cinsiyete kurtar lmas n Göre Karş laşt r lmas sağlayabilir (Polat, 2003:27-32; Güler, 1994:5-15). Cinsiyet Ön-Test Son-test Okullarda en s k kanama, solunum yetmezliği, T bay lma, P konvülsiyon, alerjik Χ ±SS reaksiyonlar, yan klar, Χ ±SS zehirlenmeler, kafa travmalar, Kad n üst solunum yolu enfeksiyonlar, ± deri ± enfeksiyonlar, ishal, kusma, * kar n ağr s, burkulma, k r k, ç k k gibi durumlarda ilk yard ma gereksinim Erkek duyulmaktad r (Erkan, ± :3-5) ± Ayr ca hastane d ş nda * gençlerde/çocuklarda t=1.99 oluşan kalp t=1.84 durmalar n n sadece % 2-10 u yaşama şans na sahip olmaktad rlar ve çoğunluğunda da nörolojik harabiyet gelişmektedir p= (Gürsoy, * 2008a:16-22). p=0.067 Zaman n n büyük çoğunluğunu okulda geçiren ve okulda F 1 =0.197 kardiyak p=0.680 arrest geçiren bir öğrenciye en yak n nda * bulunan bir kişi taraf ndan doğru yap lacak akciğer kalp masaj yaşama p<0.05 F 1 :ilişkili örneklemler için iki faktörlü varyans analizi istatistiği şans n art racakt r (Gürsoy, 2008b:125-35). Okullarda meydana gelen mortalite ve morbidite oran n n azalt labilmesi için öğretmenlerin temel yaşam desteği konusunda da eğitimli olmas gerekmektedir (Dinçer, :31-38).

10 Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 Tablo 4 deki test sonuçlar na göre, kad n ve erkek öğretmenlerin ön test ve son test puanlar aras nda istatistiksel olarak anlaml farkl l k bulunmuştur. Kad n öğretmenlerin temel ve temel yaşam desteği ön test ortalamalar n n ( Χ =51.25), erkek öğretmenlerin ön test ortalamalar na göre ( Χ =47.04) daha iyi olduğu saptanm şt r (p<0.05). Ancak, Giriş öğretmenlerin cinsiyet özellikleri, öntest ve son test puanlar üzerinde Sosyoloji anlaml disiplini bir fark için oluşturmad ğ aile kurumu, toplumsal görülmüştür yap y (F 1 =0.197; ortaya p=0.680>0.05). ç karmas aç s ndan önemlidir. Aile, toplumdaki bireylerin bir arada bulunmalar n sağlayan birincil etkiye sahip sosyal gruplar n baş nda gelmektedir. Toplumu oluşturan ailenin, günün koşullar na göre yaşad ğ değişim, Tablo 5. geçirdiği Öğretmenlerin dönüşüm Temel toplumun İlkyard m yeni ve Yaşam durumlara Desteği göre Bilgi şekillenmesini Düzeyinin sağlamaktad r. Daha Önce İlkyard m Bu noktada, Bilgisi bu Alma çal şma Durumuna ile Hopa da Göre yaşanan Karş laşt r lmas değişim ve Eğitim dönüşümün aile sosyal Ön-Test kurumu ile ilişkisi Son-test ele al nmaktad r. Alma Sovyet Sosyalist t P Χ ±SS Cumhuriyetler Χ ±SS Birliği nin dağ lmas n n ard ndan her anlamda zor koşullar yaşayan Gürcistan için Sarp s n r kap s adeta Evet kurtuluş olmuştur Sarp ± s n r kap s n n ± aç lmas yla hem daha * önce Hay r birbirinden ayr lmak ± zorunda kalan ± akrabalar buluşmuş hem de * Doğu Karadeniz halk komşusuyla tan şm şt r. Kap n n aç lmas olumlu ve olumsuz pek çok t=1.36 durumu beraberinde t=0.98 getirmiştir. Başta aile kurumu olmak üzere aile ile ilişkili p= ekonomi, eğitim, p=0.327 sağl k ve gibi pek çok alan bu kap dan olumlu ya da olumsuz etkilenmiştir. F 1 =0.241 p=0.536 Kap n n etkileri kişilere göre değişmektedir. İnsanlar n sahip olduğu * sosyal p<0.05 statüler F 1 :ilişkili ve örneklemler roller, bu değişikliğin için iki faktörlü en varyans büyük analizi faktörüdür. istatistiği Bir pansiyon işletmecisi için çok olumlu etkilerden bahsedilebilirken, aile içerisinde eş konumunda Tablo olan 5 deki kad nlar test sonuçlar na için böyle göre, olmayabilmektedir. daha önce temel Ayr ca ilk yard m çocuk ve temel gençlerde yaşam etkilenmişlerdir. desteği eğitimi alan ve almayan öğretmenlerin ön test ve son test puanlar S n r aras nda kap s ndan anlaml geçişler farkl l k 2011 olduğu y l na kadar (p>0.05) pasaportla ancak gruplar n yap l yordu. ön test Ancak son 2011 test puanlar y l nda aras nda sadece bir anlaml lira bir verip farkl l k nüfus olmad ğ cüzdan n saptanm şt r gösterip (p>0.05). Gürcistan a Öğretmenlerin geçiş yapmak daha mümkün önce temel olmuştur. S n r ve temel kap s n n yaşam özellikle desteği eğitimi serbest alma geçişe durumu, aç lmas ndan ön test ve sonra test Hopa n n puanlar üzerinde sosyo-ekonomik anlaml bir yap s fark gerçekleştirmediği değişmiştir. Araşt rma belirlenmiştir bu değişimi (F 1 =0.241; sosyolojik p=0.536>0.05). olarak inceleyerek var olan n ortaya ç kar lmas Öğretmenlere veya verilen anlaş lmas nda eğitim etkili hakk ndaki olacakt r. görüşleri sorulduğunda %71.7 si (n=140) eğitimin yeterli, %10.2 si (n=20) eğitimin yetersiz olarak ifade ederken; 1. Teorik %17.9 u Çerçeve (n=35) soruyu yan ts z b rakt klar saptanm şt r (Grafik 1) Aile Bu çal şmada aile kurumu önemli bir yer tutmas ndan dolay aileye dair k sa teorik bilgilere yer verilmiştir. Toplumlar sosyal gruplardan meydana gelmiş sosyolojik birimlerdir. Aile de toplumu oluşturan sosyal gruplar n en önemlisidir. Aile ayn zamanda toplumda insanlar n bir arada bulunmalar na yard mc olan bir kurumdur. Dolay s yla aile toplumun temelinde yer al r. Sosyal bilimciler ailenin tan m n n yap labilmesi ve s n rlar n n çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanm şlard r. Kimisi ayn çat alt nda 192 oturanlar, kimisi kan bağ ile birbirine bağl olanlar kimisi ise çocuk

11 P. Özyürek vd. / Lise Öğretmenlerine Verilen Temel İlkyard m Eğitiminin Etkililiğinin Değerlendirilmesi Grafik 1. Öğretmenlerin Verilen İlkyard m Eğitimi Hakk ndaki Görüşlerine İlişkin Dağ l m kadar hayat n kurtar lmas ya da durumun daha kötüye gitmesini önleyebilmek amac yla olay %17.9 yerinde, t bbi araç gereç aranmaks z n mevcut araç ve gereçlerle yap lan ilaçs z uygulamalar olarak tan mlanmaktad r Yeterli (Yürümez, 2007:17-20). %10.2 Yetersiz Sağl k Bakanl ğ taraf ndan tarihli Resmi Gazetede %76.4 Cevap Yok say ile yürürlüğe giren İlkyard m Yönetmeliğine göre tüm kurum ve kuruluşlarda istihdam edilen her yirmi personel için bir İlkyard mc n n bulundurulmas zorunludur (Nayir, 2011:123-27). Bu yönetmeliğin amac ; fertlerin ve toplumun temel sağl k bilgisinin art r lmas, bilgi ve becerisinin toplumun her bireyine öğretilmesi, her kamu, özel kurum ve kuruluşunda personel say lar na göre c bulundurulmas, bu doğrultuda Tart şma c eğitimlerinin yetkili kuruluşlar taraf ndan düzenlenmesini hedeflemektedir (Resmi Gazete,2002). Bu çal şman n iki amac vard. Bunlardan biri öğretmenlerin ilk yard m konusunda Evde, iş bilgi yerinde, düzeylerini okulda, saptamak, Askeri birliklerde diğeri ise eğitimin etkililiğini bilen, değerlendirmektir. uygulayan kişilerin Ülkemizde yan s ra son herkes y llarda bu konuda ç kan yeni zaman yasa zaman ve uygulamalarla uygulamal birlikte olarak eğitilmeleri tüm devlet ve da ya özel işletmeler örgütlenmenin her 20 kişi temelini için oluşturmaktad r ve temel yaşam (Erkan desteği ve Göz, bilgisi 2006:3-5) olan Yap lan bir kişiyi çal şmalar; istihdam edilmesini kazalardan gerektirmektedir sonra meydana (Resmi gelen ölümlerin Gazete, %34 ünün 2002). Çal şma ilk beş, ön %54 ünün test bulgular na ise ilk otuz göre dakika öğretmenlerin içerisinde öğrencilerini meydana geldiğini ilk yard m göstermiştir konusunda (Engeland, bilinçlendirecek 2002:99-106; Uşakl, ve ilk 2001:27- yard m uygulamas 32). Başka gerektiren bir deyişle, durumlarda doğru uygulamalar nda uygulama yapacak zaman n yeterli çok eğitime değerli sahip olduğu olmad klar düşünülürse, saptanm şt r. Öğretmenlere hizmetlerinin verilen yaln zca eğitim sağl k ve personeline uygulama sonras nda b rak lmamas çoğunun gerektiği, toplum bilgi kat l m puanlar nda sağland ğ ±32 takdirde puanl k çok bir daha yükselme etkili olduğu olacağ görülmüştür. bilinmektedir Toplumun (Dinçer, 2000:31-38). temel sağl k bilgisinin Okullarda art r lmas, bilgi ve bilgi becerisine ve becerisinin sahip olma toplumun sorumluluğu her bireyine öğretmenlerin, öğretilmesi öğrencilerin bireylerin ve diğer konusunda çal şanlar nd r sorumluluk (Dfee, 1998). almaya Okullarda, teşviki öğrencilere art rma çabas nda ilk olarak eğiticilerin, ulaşacak öğretmenlerin yöneticilerin öncelikli yapacağ olarak doğru bilinçlendirilmesi müdahaleler, öğrencinin gereklidir sakat (Avery,1993). kalmas n önleyebilir Çeşitli meslek ya gruplar n n da hayat n n temel kurtar lmas n yaşam desteği sağlayabilir konusunda (Polat, bilgi 2003:27-32; düzeylerini Güler, araşt ran 1994:5-15). çeşitli çal şmalar da ilk yard m eğitiminin olumlu etkileri olduğu ifade edilmiştir Okullarda (Ülger, en 2013: ). s k kanama, Başka solunum bir çal şmada yetmezliği, ise bay lma, annelere konvülsiyon, verilen alerjik eğitiminin reaksiyonlar, değerlendirildiği yan klar, zehirlenmeler, bir çal şmada, kafa eğitime travmalar, kat lan üst annelerin solunum bilgi yolu düzeyinin enfeksiyonlar, kat lmayanlardan deri enfeksiyonlar, daha yüksek ishal, olduğu kusma, görülmüştür kar n ağr s, (Bayraktar, burkulma, 2009:47-58). k r k, ç k k Bu bulgular gibi durumlarda toplumun her ilk kesiminde yard ma gereksinim duyulmaktad r eğitimlerinin yayg nlaşt r lmas n n (Erkan, 2006:3-5). faydal Ayr ca olacağ n hastane düşündürmektedir. d ş nda gençlerde/çocuklarda Bizim çal şmam zda oluşan kalp eğitiminin durmalar n n yüz yüze, sadece kat l mc lar n % 2-10 u tamamen yaşama şans na birbirini sahip göreceği olmaktad rlar şekilde ve uygulamalar n ve çoğunluğunda orta k s mda nörolojik yap labilmesine harabiyet gelişmektedir olanak sağlayacak (Gürsoy, şekilde 2008a:16-22). verilmesi Zaman n n ve maket büyük üzerinde çoğunluğunu uygulama okulda geçiren yapt r lmas n n ve okulda eğitimin kardiyak etkililiğini arrest art rd ğ geçiren düşünülmektedir. bir öğrenciye Araşt rmac lar en yak n nda bulunan taraf ndan bir öğretmenlere kişi taraf ndan temel doğru bilgiler yap lacak verildikten akciğer sonra kalp TYD masaj uygulamas yaşama şans n art racakt r (Gürsoy, 2008b:125-35). Okullarda meydana gelen mortalite ve morbidite oran n n azalt labilmesi için öğretmenlerin temel yaşam desteği konusunda da eğitimli olmas gerekmektedir (Dinçer, :31-38).

12 Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 sayaçl göstergeli monitörden doğru-yanl ş uygulamalar n sesli sinyal veren yar m vücut yetişkin maketi üzerinde başar l oluncaya kadar uygulamalar yapmalar istenmiştir. Son test TYD sorular na (TYD nab z kontrolü, solunum/ dolaş m masaj say s ve kalp akciğer masaj uygulama noktas ) öğretmenlerin yaklaş k %86.6 s (n=169) doğru cevap verdiği tespit edilmiştir. Giriş Sosyoloji Çal şmada disiplini öğretmenlerin için aile %71.8 nin kurumu, ilk toplumsal yard m yap y müdahalesi ortaya ç karmas gerektirecek aç s ndan bir durumla önemlidir. karş laşmad klar n Aile, toplumdaki ifade ettiler. bireylerin Ankara da bir yap lan arada bulunmalar n benzer çal şmada sağlayan öğretmenlerin birincil % etkiye 68,8'inin, sahip Isparta da sosyal gruplar n yap lan çal şmada baş nda gelmektedir. %55 nin Toplumu oluşturan gerektirecek ailenin, bir günün durumla koşullar na karş laşmad klar n göre yaşad ğ değişim, belirtmişlerdir. geçirdiği Bu dönüşüm oran çal şmam z n toplumun yeni bulgular na durumlara göre göre şekillenmesini daha düşük sağlamaktad r. bulunmas na karş n Bu noktada, en s k karş laş lan bu çal şma durum ile Hopa da çal şmam zla yaşanan uyumlu değişim kanama ve dönüşümün ve bay lma olarak aile sosyal saptanm şt r kurumu ile (Nayir, ilişkisi 2011: ele al nmaktad r ; Dinçer, 2000:31-38). Polonya da Sovyet yap lan Sosyalist çal şmada Cumhuriyetler da okulda öğretmenlerin Birliği nin dağ lmas n n karş laşt klar ard ndan en s k her anlamda gerektiren zor koşullar durumlar n yaşayan kanama, Gürcistan bay lma, için Sarp k r k-ç k k s n r kap s olduğu adeta kurtuluş görülmektedir olmuştur. (Wanot, Sarp 2004:323). s n r kap s n n Bu bulgulara aç lmas yla göre öğretmenlere hem daha yönelik önce birbirinden yapt ğ m z eğitimde ayr lmak bu zorunda konulara kalan ağ rl k akrabalar verilmiştir. buluşmuş Çal şman n hem ilk de yard m Doğu Karadeniz bilgi düzeylerini halk ölçmeye komşusuyla yönelik tan şm şt r. bölümünde Kap n n ise, eğitim aç lmas öncesi olumlu ve sonras ve olumsuz yan k, k r k-ç k klarda, pek çok durumu böcek-ar beraberinde sokmas getirmiştir. gibi ilk yard m Başta aile uygulamalar kurumu olmak ilgili üzere sorulara aile kat l mc lar n ile ilişkili ekonomi, yüksek eğitim, oranda sağl k doğru ve yan t gibi verdiği pek çok tespit alan bu edilmiştir. kap dan olumlu Öğretmenlerin ya da olumsuz asidik veya etkilenmiştir. bazik özellikte kimyasal bir madde içen birine yap lacak Kap n n etkileri uygulamalar na kişilere göre doğru değişmektedir. cevap verme İnsanlar n oran oldukça sahip olduğu düşük sosyal bulunmuştur. statüler ve Öğretmenlerin roller, bu değişikliğin yar s ndan en büyük fazlas n n faktörüdür. Bir böyle pansiyon s k işletmecisi karş laşabilecekleri için çok durumlarda olumlu etkilerden bile yanl ş bahsedilebilirken, uygulama yapabilecekleri aile içerisinde ihtimali eş konumunda düşündürücüdür. olan kad nlar Çal şma için sonuçlar böyle olmayabilmektedir. benzer çal şmalarla Ayr ca çocuk paralellik ve gençlerde göstermektedir etkilenmişlerdir. (Nayir, 2011: ; Dinçer, 2000:31-38). İlkyard m bilgi seviyeleri S n r 100 kap s ndan puan üzerinden geçişler değerlendirildiğinde 2011 y l na kadar pasaportla ön testte yap l yordu. aras Ancak puan alan 2011 öğretmenlerin y l nda sadece oran bir %1.5 lira (n=3) verip iken nüfus son cüzdan n testte ise gösterip %71.2 Gürcistan a (n=139)oran na geçiş yükseldi. yapmak Uşak mümkün ilinde olmuştur. yap lan çal şmada S n r kap s n n öğretmelerin özellikle ilk yard m serbest bilgi geçişe düzeyleri aç lmas ndan %16 olarak sonra saptand Hopa n n (Uşakl, sosyo-ekonomik 2001: ). yap s Bu sonuç değişmiştir. bizim Araşt rma çal şmam z n bu değişimi ön test puan sosyolojik oran na olarak göre inceleyerek yüksek bulunmas na var olan n rağmen ortaya ç kar lmas yeterli bilgiye veya anlaş lmas nda sahip öğretmen etkili say s olacakt r. düşüktür. Çocuk kazalar n önlemede öğretmenlerinin rolünü belirlemek amac yla yap lan bir çal şmada, öğretmenlerin çok az n n bu konuda yeterli bilgilerinin olduğunu ve ilk yard m eğitimine 1. Teorik ihtiyaç Çerçeve duyduklar n belirtilmiştir (Nayir, 2011: ). Çal şmaya 1.1. Aile kat lan öğretmenlerin %48,2 sinin daha önce ilk yard m eğitimi Bu almad ğ çal şmada görülmüştür. aile kurumu Öğretmenlerin önemli bir yer büyük tutmas ndan çoğunluğu dolay aileye teorik dair k sa bilgilerini teorik sürücü bilgilere kurslar ndan yer verilmiştir. ald klar n Toplumlar ifade etmişlerdir. sosyal gruplardan Nayir ve ark. meydana Isparta gelmiş il merkezinde sosyolojik yapt ğ birimlerdir. çal şmada Aile öğretmenlerin de toplumu oluşturan % 61,5'inin, sosyal Dinçer gruplar n ve en ark. önemlisidir. Ankara ilinde Aile yapt ğ ayn zamanda çal şmada toplumda öğretmenlerin insanlar n % 62,3'ünün bir arada bulunmalar na eğitimi yard mc almad ğ olan bulunmuştur bir kurumdur. (Nayir, Dolay s yla 2011: ; aile toplumun Dinçer, 2000:31-38).Çal şmada temelinde yer al r. daha önce ilk yard m eğitimi alan öğretmenler ile Sosyal bilimciler ailenin tan m n n yap labilmesi ve s n rlar n n çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanm şlard r. Kimisi ayn çat alt nda 194 oturanlar, kimisi kan bağ ile birbirine bağl olanlar kimisi ise çocuk

13 P. Özyürek vd. / Lise Öğretmenlerine Verilen Temel İlkyard m Eğitiminin Etkililiğinin Değerlendirilmesi eğitim almayanlar aras nda bir fark olmad ğ görülmüştür. Bu bulgular sonucunda verilen eğitimlerin tekrarlanarak bilgi kayb n n önlenmesi gerektiği düşünülmektedir. Ülkemizde sürücü kurslar nda bu eğitimi sertifikas olmayan eğitimciler taraf ndan verildiği bilinmektedir kadar (Yürümez, hayat n 2007:17-20). kurtar lmas Pamuk ya ve da ark. durumun (2005) çal şmas nda daha kötüye öğretmenlerin gitmesini önleyebilmek konu ile ilgili bilgileri amac yla okul olay d ş yerinde, kaynaklardan t bbi araç temin gereç ettiklerini aranmaks z n bildirmişlerdir mevcut araç (Pamuk, ve 2005:308). gereçlerle yap lan Bu bulgulara ilaçs z göre uygulamalar öğretmenlerin olarak ilk tan mlanmaktad r yard m ile ilgili (Yürümez, bilgi edinme 2007:17-20). kaynaklar farkl l k göstermekte ve bu farkl l kta öğretmenlerin ilk yard m Sağl k konusunda Bakanl ğ benzer taraf ndan oranlarda bilgili tarihli ç kmamalar Resmi durumunu Gazetede aç klamaktad r say ile yürürlüğe (Yürümez, giren 2007:17-20). İlkyard m Yönetmeliğine Ayr ca öğretmenlerin göre tüm kurum lisans ve kuruluşlarda eğitimlerini ald klar istihdam üniversitelerde edilen her yirmi de ilk personel yard m için eğitimi bir almamalar İlkyard mc n n bir bulundurulmas diğer eksikliği ortaya zorunludur koymaktad r (Nayir,(Erkan, 2011:123-27). 2006:3-5). Bu Erkan yönetmeliğin ve ark., amac ; (2006) fertlerin yapt klar ve çal şmada toplumun kurumlar n temel sağl k ilk yard m bilgisinin müdahaleleri art r lmas, konusuna yeterince bilgi ve becerisinin önem vermediklerinden toplumun her dolay bireyine branşlar öğretilmesi, aras nda her da bu kamu, konu özel ile ilgili kurum bilgili ve kuruluşunda olma durumlar personel aras nda say lar na farkl l k görülmediğini göre c ve ülkemizde bulundurulmas, öğretmenlerin bu doğrultuda branşlar ile c bilgileri eğitimlerinin aras ndaki yetkili ilişkiyi kuruluşlar sorgulayan bir taraf ndan veriye düzenlenmesini ulaş lamad ğ n ifade hedeflemektedir etmişlerdir (Yürümez, (Resmi Gazete,2002). 2007:17-20; Erkan, 2006:3-5). Evde, Kad n öğretmenler iş yerinde, ile okulda, erkek öğretmenlerin Askeri birliklerde ön test ortalama puanlar bilen, uygulayan karş laşt r ld ğ nda kişilerin cinsiyet yan s ra gruplar herkes aras nda bu konuda istatisiksel zaman olarak zaman anlaml uygulamal fark olarak bulunurken, eğitilmeleri son test da ortalama puanlar örgütlenmenin ile cinsiyet temelini gruplar oluşturmaktad r aras nda (Erkan istatistiksel ve Göz, olarak 2006:3-5) anlaml l k Yap lan bulunamam şt r. çal şmalar; Yap lan kazalardan baz çal şmalarda sonra meydana gelen kad nlardaki ölümlerin ilk %34 ünün yard m bilgi ilk düzeyleri beş, %54 ünün daha ise yüksek ilk otuz bulunmuştur dakika içerisinde (Nayir, meydana 2011: ; geldiğini Dinçer, göstermiştir 2000:31-38; (Engeland, Serinken, 2002:99-106; 2011: ). Uşakl, 2001:27- Uşakl 32). (2001) n n Başka bir çal şmas nda deyişle, ise cinsiyet uygulamalar nda yönünden s n f zaman n öğretmenlerinin çok değerli olduğu düşünülürse, bilgileri konusunda anlaml hizmetlerinin bir farka yaln zca rastlanamam şt r sağl k personeline (Uşakl, b rak lmamas 2001: ). gerektiği, Kad nlar n toplum evde kat l m de çocuklarla sağland ğ daha takdirde çok ilgilenmeleri çok daha ya etkili da olacağ yaz l ve bilinmektedir görsel medyada (Dinçer, yer 2000:31-38). alan haber ve Okullarda programlarda daha bilgi fazla ve becerisine irdelenmesi sahip nedeniyle olma sorumluluğu doğru cevap öğretmenlerin, oranlar n n öğrencilerin olumlu etkilendiğini ve diğer çal şanlar nd r düşünmekteyiz (Nayir, (Dfee, 2011: 1998) ; Okullarda, Serinken, öğrencilere 2011: ). ilk olarak ulaşacak öğretmenlerin Öğretmenlerin yapacağ %70 i doğru verilen müdahaleler, eğitimin öğrencinin etkili olduğunu sakat kalmas n ifade önleyebilir etmişlerdir. ya Bayraktar da hayat n n ve ark.(2009) kurtar lmas n da sağlayabilir şoförlere verdikleri (Polat, 2003:27-32; Güler, eğitimi 1994:5-15). sonras nda kat l mc lar n bu eğitimlerin her y l tekrarlanmas n n istendiği Okullarda belirtilmiştir en (Bayraktar, s k kanama, 2009: 47-58). solunum Ülkemizde yetmezliği, son bay lma, y llarda konvülsiyon, ç kan yeni yasa alerjik ve uygulamalarla reaksiyonlar, yan klar, birlikte tüm zehirlenmeler, devlet ve ya kafa özel travmalar, işletmeler üst her solunum 20 kişi için yolu enfeksiyonlar, ve temel deri yaşam enfeksiyonlar, desteği bilgisi ishal, olan kusma, bir kişiyi kar n ağr s, istihdam burkulma, edilmesini k r k, gerektirmektedir ç k k gibi (Resmi durumlarda Gazete, ilk 2002) yard ma. Bu gereksinim kapsamda okullarda duyulmaktad r görev yapan (Erkan, öğretmenlerin 2006:3-5). bu tür Ayr ca eğitimlere hastane kat lmalar d ş nda teşvik edilmesi gençlerde/çocuklarda gerekmektedir. oluşan kalp Bu durmalar n n eğitimlerin d ş nda sadece % çeşitli 2-10 yaralanma u yaşama durumunda şans na sahip yap lacak olmaktad rlar ve uygulamalar n çoğunluğunda poster da şeklinde nörolojik okulun harabiyet farkl alanlar na gelişmektedir ya (Gürsoy, da öğretmenler 2008a:16-22). odas na Zaman n n as lmas büyük gibi çoğunluğunu basit yöntemlerle okulda öğretmen geçiren ve ve okulda öğrencilerin kardiyak arrest geçiren konusunda bir öğrenciye bilinçlendirilmesi yak n nda sağlanabilir. bulunan bir Brezilya da kişi taraf ndan yap lan doğru bir yap lacak çal şma k sa akciğer televizyon kalp kliplerinin masaj yaşama temel şans n art racakt r (Gürsoy, 2008b:125-35). Okullarda meydana gelen mortalite ve morbidite oran n n azalt labilmesi için öğretmenlerin temel yaşam desteği konusunda da eğitimli olmas gerekmektedir (Dinçer, :31-38).

14 Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 bilgisi üzerinde etkili olduğu bulunmuştur (Yürümez, 2007:17-20). Sonuç ve Öneriler Liselerde Giriş görev yapmakta olan öğretmenlerde ilk yard m bilinci oluşturmak Sosyoloji üzere planlam ş disiplini olduğumuz için aile eğitim kurumu, çal şmam z toplumsal sonucunda yap y bilgi ortaya ç karmas düzeyi aç s ndan üzerinde önemlidir. anlaml olumlu Aile, etkisinin toplumdaki olduğu bireylerin ve öğretmenlerin bir arada bilgi bulunmalar n düzey standardizasyonunun sağlayan birincil sağlanmas nda etkiye sahip etkili sosyal olduğu gruplar n saptanm şt r. baş nda Yap lacak gelmektedir. Toplumu eğitim oluşturan çal şmalar ailenin, ile günün günlük koşullar na hayatta karş laş labilecek göre yaşad ğ kazalar değişim, ve geçirdiği riskli durumlar dönüşüm toplumun için halk n yeni bilinç durumlara seviyesini göre yükselebileceği şekillenmesini düşünülmektedir. sağlamaktad r. Bu noktada, bu çal şma ile Hopa da yaşanan değişim ve dönüşümün aile sosyal kurumu ile ilişkisi ele al nmaktad r. Çal şman n Sovyet Sosyalist S n rl l klar Cumhuriyetler Birliği nin dağ lmas n n ard ndan her anlamda zor koşullar yaşayan Gürcistan için Sarp s n r kap s adeta kurtuluş Çal şman n olmuştur. yaln zca Sarp s n r lise kap s n n öğretmenlerinde aç lmas yla yap lmas hem s n rl l ğ d r. daha önce Diğer birbirinden bir s n rl l k ayr lmak ise zorunda eğitim etkililiği kalan akrabalar sonras hemen buluşmuş son test hem uygulamas de Doğu yap lmas d r. Karadeniz halk komşusuyla tan şm şt r. Kap n n aç lmas olumlu ve olumsuz pek çok durumu beraberinde getirmiştir. Başta aile kurumu olmak üzere aile Teşekkürler ile ilişkili ekonomi, eğitim, sağl k ve gibi pek çok alan bu kap dan olumlu ya Bu da çal şman n olumsuz etkilenmiştir. gerçekleşmesinde öğretmenlerin kat l m n sağlayan İl Milli Kap n n Eğitim etkileri Müdürlüğüne, kişilere göre Okul değişmektedir. Müdürlerine İnsanlar n ve çal şmaya sahip olduğu zaman ay rarak sosyal statüler kat lan ve öğretmenlerimize roller, bu değişikliğin teşekkürlerimizi en büyük faktörüdür. sunar z. Bir Çal şman n pansiyon verilerinin işletmecisi istatistiksel için çok olumlu analizine etkilerden yapt ğ katk lardan bahsedilebilirken, dolay Halk aile içerisinde Sağl ğ Ana eş Bilim konumunda Dal Başkan olan kad nlar Doç.Dr. için Reha böyle Demirel e olmayabilmektedir. teşekkür ederiz. Ayr ca Çal şman n çocuk ve proje gençlerde kapsam nda etkilenmişlerdir. yürütülmesini sağlayan Afyon Kocatepe Üniversitesi Bilimsel S n r Projeler kap s ndan Araşt rma geçişler Komisyon 2011 Birimine y l na kadar teşekkür pasaportla ederiz. yap l yordu. Ancak 2011 y l nda sadece bir lira verip nüfus cüzdan n gösterip Gürcistan a Finansal geçiş Destek yapmak mümkün olmuştur. S n r kap s n n özellikle serbest geçişe aç lmas ndan sonra Hopa n n sosyo-ekonomik yap s Çal şma Afyon Kocatepe Üniversitesi Bilimsel Araşt rma Projesi değişmiştir. Araşt rma bu değişimi sosyolojik olarak inceleyerek var olan n komisyonluğunca tarihinde 06.SAGMYO.02 genel amaçl proje ortaya ç kar lmas veya anlaş lmas nda etkili olacakt r. olarak kabul edilmiştir. Eğitimde kullan lan temel yaşam desteği maketi proje kapsam nda al nd. 1. Teorik Çerçeve 1.1. Aile Bu çal şmada aile kurumu önemli bir yer tutmas ndan dolay aileye dair k sa teorik bilgilere yer verilmiştir. Toplumlar sosyal gruplardan meydana gelmiş sosyolojik birimlerdir. Aile de toplumu oluşturan sosyal gruplar n en önemlisidir. Aile ayn zamanda toplumda insanlar n bir arada bulunmalar na yard mc olan bir kurumdur. Dolay s yla aile toplumun temelinde yer al r. Sosyal bilimciler ailenin tan m n n yap labilmesi ve s n rlar n n çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanm şlard r. Kimisi ayn çat alt nda 196 oturanlar, kimisi kan bağ ile birbirine bağl olanlar kimisi ise çocuk

15 P. Özyürek vd. / Lise Öğretmenlerine Verilen Temel İlkyard m Eğitiminin Etkililiğinin Değerlendirilmesi Kaynakça AVERY J Gordon, JACKSON R Hugh. (1993), Children and their accidents. London: Edvvard Arnold. Department for Education & Employment (DfEE).Gu dance on f rst a d for schools. kadar hayat n kurtar lmas ya da durumun daha kötüye gitmesini önleyebilmek amac yla olay yerinde, t bbi araç gereç aranmaks z n mevcut 20aid%20for%20schools.pdf. Erişim tarihi: araç ve gereçlerle yap lan ilaçs z uygulamalar olarak tan mlanmaktad r (Yürümez, BAYRAKTAR 2007:17-20). Nurhan, ŞENOL ÇELİK Sevilay, ÜNLÜ Hayriye, BULUT Hülya. (2009), Şoförlere Verilen İlk Yard m Eğitiminin Sağl k Bakanl ğ taraf ndan tarihli Resmi Gazetede Etkinliğinin Değerlendirilmesi. Sağl k Bilimleri Fakültesi Hemşirelik say ile yürürlüğe giren İlkyard m Yönetmeliğine göre tüm kurum ve Dergisi. pp kuruluşlarda istihdam edilen her yirmi personel için bir İlkyard mc n n bulundurulmas DfEE (Department zorunludur (Nayir, for Education 2011:123-27). & Bu Employment). yönetmeliğin (1998), amac ; fertlerin Gu dance ve toplumun on temel sağl k f rst bilgisinin a d art r lmas, for schools, bilgi ve becerisinin toplumun her bireyine öğretilmesi, her ( ) kamu, özel kurum ve kuruluşunda DİNÇER personel Çağlayan, say lar na ATAKURT göre Y ld r, c ŞİMŞEK bulundurulmas, Iş l. (2000), bu A doğrultuda study on the c level of the eğitimlerinin first aid knowledge yetkili of kuruluşlar educators working taraf ndan in düzenlenmesini preschools. Ankara hedeflemektedir Üniversitesi (Resmi T p Fakültesi Gazete,2002). Mecmuas, say. 53(1), ss Evde, iş yerinde, okulda, Askeri birliklerde bilen, uygulayan ENGELAND kişilerin yan A, RØYSAMB s ra herkes bu E, SMEDSLUND konuda zaman G zaman and SØGAARD uygulamal olarak AJ. (2002), eğitilmeleri Effects da of first-aid örgütlenmenin training junior temelini high schools, oluşturmaktad r Injury (Erkan Control ve and Göz, Safety 2006:3-5) Promotion, Yap lan no.9, pp. çal şmalar; kazalardan sonra meydana gelen ölümlerin ERKAN %34 ünün Mustafa and ilk beş, GÖZ %54 ünün Fügen. (2006), ise ilk otuz Determination dakika içerisinde of the meydana teacher s geldiğini level of göstermiştir knowledge (Engeland, about the 2002:99-106; first aid subject. Uşakl, 2001:27- Atatürk Üniversitesi 32). Başka Hemşirelik bir deyişle, Yüksekokulu uygulamalar nda Dergisi. no:9, pp. zaman n 3-5. çok değerli olduğu GÜLER düşünülürse, Çağatay and BİLİR hizmetlerinin Nazmi. yaln zca (1994), sağl k First personeline aid for everyone. b rak lmamas Çevre gerektiği, Sağl ğ toplum Temel kat l m Kaynak sağland ğ Dizisi. takdirde 1. Bask. çok daha Ankara: etkili Aydoğdu.no.18, olacağ bilinmektedir p (Dinçer, 2000:31-38). Okullarda bilgi ve becerisine sahip olma sorumluluğu öğretmenlerin, öğrencilerin ve diğer çal şanlar nd r GÜRSOY (Dfee, Ayla 1998). and Okullarda, ÇİLİNGİR öğrencilere Dilek. (2008a), ilk olarak Changes ulaşacak in öğretmenlerin advanced life support: yapacağ review. doğru Türkiye müdahaleler, Klinikleri öğrencinin J Med Sci, sakat no.28, kalmas n pp.916- önleyebilir 22. ya da hayat n n kurtar lmas n sağlayabilir (Polat, 2003:27-32; Güler, 1994:5-15). GÜRSOY Ayla and ÇİLİNGİR Dilek. (2008b), To Update of the changes Okullarda in basic life en support. s k F rat kanama, Sağl k solunum Hizmetleri yetmezliği, Dergisi, no., pp. bay lma, 125- konvülsiyon, 35. alerjik reaksiyonlar, yan klar, zehirlenmeler, kafa travmalar, üst solunum NAYİR yolu Tufan, enfeksiyonlar, USKUN deri Ersin, enfeksiyonlar, TÜRKOĞLU ishal, Hakan. kusma, (2011), kar n ağr s, Isparta burkulma, il merkezinde k r k, görevli ç k k öğretmenlerin gibi durumlarda yard ma bilgi düzeyleri gereksinim ve tutumlar. duyulmaktad r S.D.Ü. T p (Erkan, Fak. Dergisi, 2006:3-5). no.18, ss Ayr ca hastane d ş nda gençlerde/çocuklarda ÖZDAMAR Kaz m. oluşan (2013), kalp durmalar n n Paket Programlar sadece ile % İstatistiksel 2-10 u yaşama Veri Analizi, şans na Nisan sahip Kitabevi, olmaktad rlar 9. Bask, ve Ankara. çoğunluğunda da nörolojik harabiyet gelişmektedir PAMUK (Gürsoy, N, 2008a:16-22). DRAMALI Zaman n n Alev, ÖZCAN büyük çoğunluğunu Ayşe. (2005), okulda Determination geçiren ve okulda of the kardiyak teacher s arrest level geçiren of knowledge bir öğrenciye about en the yak n nda first aid bulunan bir kişi taraf ndan doğru yap lacak akciğer kalp masaj yaşama şans n art racakt r (Gürsoy, 2008b:125-35). Okullarda meydana gelen mortalite ve morbidite oran n n azalt labilmesi için öğretmenlerin temel yaşam desteği konusunda da eğitimli olmas gerekmektedir (Dinçer, :31-38).

16 Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: XV, Say 1, 2013 subject. IV. Ulusal Hemşirelik Öğrencileri Kongresi Kitab, Ankara: Kök Yay nc l k. p POLAT S.Aytaç and TURACI Gülen. (2003), F rst A d Knowledge And Att tude Of A Pol ce Tra n ng School s Students. MJAU, no.35, pp Giriş Sosyoloji RESMİ GAZETE disiplini için ( aile kurumu, gün toplumsal ve yap y say l ) ortaya ç karmas. aç s ndan önemlidir. Aile, toplumdaki bireylerin bir arada bulunmalar n Erişim tarihi: sağlayan birincil etkiye sahip sosyal gruplar n baş nda gelmektedir. SERİNKEN Toplumu Mustafa, oluşturan TÜRKÇÜER ailenin, günün İbrahim, koşullar na KARCIOĞLU göre yaşad ğ Özgür, AKKAYA değişim, geçirdiği Semih, UYANIK dönüşüm toplumun Emrah. (2011). yeni durumlara Domestic göre accidents şekillenmesini involving women sağlamaktad r. and first Bu aid noktada, knowledge. bu çal şma Turkish ile Journal Hopa da of Trauma yaşanan & değişim Emergency ve Surgery, dönüşümün no.17. aile pp sosyal kurumu ile ilişkisi ele al nmaktad r. UŞAKLI Sovyet Sosyalist Hakan Cumhuriyetler and CENGİZ Birliği nin Nihal. (2001). dağ lmas n n İnvestigation ard ndan of Teacher s anlamda Knowledge zor koşullar Levels yaşayan about Gürcistan the First Aid için Working Sarp s n r at kap s Elementary adeta School kurtuluş in Usak. olmuştur. Afyon Sarp Kocatepe s n r Üniversitesi kap s n n aç lmas yla Sosyal Bilimler hem Dergisi, daha no.2, önce pp. birbirinden ayr lmak zorunda kalan akrabalar buluşmuş hem de Doğu Karadeniz URAL halk Ayhan komşusuyla ve KILIÇ tan şm şt r. İbrahim. (2013). Kap n n Bilimsel aç lmas Araşt rma olumlu Süreci ve ve olumsuz SPSS ile pek Veri çok Analizi, durumu Detay beraberinde yay nc l k getirmiştir. 3. Bask Başta Ankara. aile kurumu olmak üzere aile ile ilişkili ekonomi, eğitim, sağl k ve gibi pek çok alan bu kap dan ÜLGER Hüseyin, DENİZ Turgut, SAYGUN Meral ve arkadaşlar. olumlu ya da olumsuz etkilenmiştir. (2013). Ambulans personeline verilen eğitimin etkinliğinin değerlendirilmesi. Kap n n etkileri TAF kişilere Prev Med göre Bull. değişmektedir. no.12.pp.: İnsanlar n sahip olduğu sosyal statüler ve roller, bu değişikliğin en büyük faktörüdür. Bir pansiyon WANOT J, LUBON D, KURCZABİNSKA D, NOWİCKA M, GOJ işletmecisi için çok olumlu etkilerden bahsedilebilirken, aile içerisinde eş K. (2004). Parents' and caregivers' theoretical and practical knowledge of konumunda olan kad nlar için böyle olmayabilmektedir. Ayr ca çocuk ve first aid in case of accidents and minor injuries in children. Wiadamosci gençlerde etkilenmişlerdir. Lekarskie. no.5, pp S n r kap s ndan geçişler 2011 y l na kadar pasaportla yap l yordu. YÜRÜMEZ Yusuf, SAĞLAM Hayrettin, KOKEN Reşit, TUNAY Ancak 2011 y l nda sadece bir lira verip nüfus cüzdan n gösterip Kamil. (2007). Evaluat on of the level of knowledge of f rst a d and bas c Gürcistan a geçiş yapmak mümkün olmuştur. S n r kap s n n özellikle l fe support of the educators work ng n preschools. Akademik Acil T p serbest geçişe aç lmas ndan sonra Hopa n n sosyo-ekonomik yap s dergisi, no. 5, pp değişmiştir. Araşt rma bu değişimi sosyolojik olarak inceleyerek var olan n ortaya ç kar lmas veya anlaş lmas nda etkili olacakt r. 1. Teorik Çerçeve 1.1. Aile Bu çal şmada aile kurumu önemli bir yer tutmas ndan dolay aileye dair k sa teorik bilgilere yer verilmiştir. Toplumlar sosyal gruplardan meydana gelmiş sosyolojik birimlerdir. Aile de toplumu oluşturan sosyal gruplar n en önemlisidir. Aile ayn zamanda toplumda insanlar n bir arada bulunmalar na yard mc olan bir kurumdur. Dolay s yla aile toplumun temelinde yer al r. Sosyal bilimciler ailenin tan m n n yap labilmesi ve s n rlar n n çizilebilmesi için farkl ölçütler kullanm şlard r. Kimisi ayn çat alt nda 198 oturanlar, kimisi kan bağ ile birbirine bağl olanlar kimisi ise çocuk