Fethiye-Göcek (Muğla) Özel Çevre Koruma Bölgesi nin Herpetofaunik Çeşitliliği

Transkript

1 Araştırma Makalesi Fethiye-Göcek (Muğla) Özel Çevre Koruma Bölgesi nin Herpetofaunik Çeşitliliği Yusuf KUMLUTAŞ 1, Çetin ILGAZ 1, Kamil CANDAN 1,2,* 1 Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, 35160, Buca, İzmir, Türkiye. 2 Ege Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, 35100, Bornova, İzmir, Türkiye. *kamilcandan@yahoo.com ÖZET: Bu çalışmada Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi ni içine alan sahada dağılış gösteren kurbağa ve sürüngen türleri tespit edilerek bölgeye ait eksik bilgiler giderilmeye çalışılmıştır. Araştırma sahasından 26 tür tespit edilmiştir. Bunlardan biri semender, beşi kuyruksuz kurbağa, dördü kaplumbağa, dokuzu kertenkele ve yedisi yılan grubundandır. Anahtar Kelimeler: Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi, Herpetofauna, Biyoçeşitlilik, Koruma. The Herpetofaunic Diversity of the Fethiye-Göcek (Muğla) Specially Protected Area ABSTRACT: In this study, amphibian and reptile species distributed in the vicinity of Fethiye-Göcek Specially Protected Area were recorded. A total of 26 different species were recorded. Of these species, in an urodelan, five are anurans, one is a tortoise, three are turtles, nine are lizards and seven are snakes. Key Words: Fethiye-Göcek Specially Protected Area, Herpetofauna, Biodiversity, Conservation. Giriş Son dönemde ortaya çıkan teknolojik gelişmelere paralel olarak, yeryüzünün mevcut ekolojik şartlarında önemli değişiklikler ortaya çıkmaktadır (deniz seviyesinin yükselmesi, sıcaklık artışı v.b.) (Araújo ve ark., 2006; IPCC, 2007). Sürüngen ve amfibiler yeryüzündeki biyoçeşitliliğin en önemli parçalarından birini teşkil etmekte olup, özellikle amfibiler günümüzde bio-indikatör konumundadırlar (Pous ve ark., 2011). Günümüzde Avrupa herpetofaunasını oluşturan sürüngen türlerinin %19 u ile amfibi türlerinin %23 ü tehdit altındadır (Cox ve Temple, 2009; Temple ve Cox, 2009). Bozulan ekolojik şartlara bağlı olarak dünyanın pek çok yerinde gerek amfibi gerekse de sürüngen türlerinin dramatik bir şekilde azalışları rapor edilmektedir (Gibbons ve ark., 2000; Houlahan ve ark., 2009). Ülkemiz, coğrafik açıdan bir köprü ve kavşak noktası olarak, üç farklı bölgenin kesiştiği bir alan olması nedeniyle zengin bir canlı çeşitliliğine sahiptir. Bu açıdan ülkemizi zengin kılan bir diğer etmen de, geçmiş dönemlerde farklı jeomorfolojik oluşumlarla şekillenen değişik habitat tiplerini barındırmasıdır. Trakya üzerinden Avrupa, Kafkaslar ve Doğu Anadolu üzerinden Asya, Suriye ve Irak üzerinden ise Afrika kökenli türlerin giriş yaptığı ülkemiz coğrafyası herpetofauna açısından da büyük bir çeşitliliği bünyesinde barındırmaktadır (Tchernov, 1992; Demirsoy, 1999). Ülkemizde belli bölgelerin amfibi ve sürüngen türlerinin incelenmesini ele alan pek çok herpetofaunik çalışma yapılmış olmasına rağmen (Baran, 1980; 1981; 1983; 1984; 1990; Çevik, 1982; Uğurtaş, 1989; Baran ve ark., 1992; 1994; 1997; 2001a; 2001b; 2004; Tok, 1995; 1999a; 1999b; Budak ve ark., 1998; Kumlutaş ve ark., 1998; 2000; 2001; 2004a; 2004b; 2004c; 2011; Uğurtaş ve ark., 2000; 2007; Özdemir ve Baran, 2002; Cihan ve ark., 2005; Ilgaz ve Kumlutaş, 2005; Kete ve ark., 2005; Hür ve ark., 2008; Tosunoğlu ve ark., 2009; 2010; Afsar 155

2 ve Tok, 2011; Afsar ve ark., 2012; Özcan ve Üzüm, 2014) koruma altına alınmış bölgelerin amfibi ve sürüngen çeşitliliğinin ortaya çıkarılmasına yönelik çalışmalar sınırlı düzeydedir (Uğurtaş, 1989; Baran ve ark., 1992; Tok, 1995; Kumlutaş ve ark., 2000; Kumlutaş ve ark., 2001; Ilgaz ve Kumlutaş, 2005; Hür ve ark., 2008). Hali hazırda yeryüzünde belli bölgelerin korunan alanlar olarak ilan edilmesi, biyoçeşitliliği koruma adına geliştirilen yöntemlerin başında gelmektedir (Jenkins ve Joppa, 2009). Günümüzde dünya ölçeğinde yeryüzünün % lik bölümü farklı statülerde koruma alanı konumundadır (Soutullo, 2010). Türkiye de canlı çeşitliliğinin korunmasına yönelik Özel Çevre Koruma Bölgesi ilan edilen alan sayısı 15 olup, söz konusu alanların ( km 2 ) toplam büyüklüğü, ülke yüzölçümünün ( km 2 ) %1.7 sine tekabül etmektedir. Bu çalışma kapsamında Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi ni içine alan 817 km 2 lik sahada, bölgenin amfibi ve sürüngen zenginliğinin tespitine yönelik olarak yılları arasında arazi çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Mevcut çalışmada, yürütülen arazi çalışmaları neticesinde bölgenin herpetofaunik çeşitliliği ile ilgili ortaya çıkan sonuçlar verilmiş, koruma bölgesindeki türleri tehdit eden unsurlar ile alınması gereken önlemleri ortaya konulmuştur. Materyal ve Yöntem tarih ve 88/13019 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Özel Çevre Koruma Bölgesi tespit ve ilan edilen Fethiye-Göcek; Muğla İli, Fethiye İlçesi ve buna bağlı 6 belde ve 6 köyden oluşmaktadır. Toplam alanı 817 km 2 olan Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi Muğla İli nin Akdeniz Bölgesi sınırları içinde ve güneydoğusunda yer alır. Muğla nın yaklaşık 120 km güney doğusunda yer alan bölge, Mendos Dağı nın eteğinde, iç körfezin hemen doğu kenarında bulunmaktadır. Teke Yarımadası nın da batı kesiminde yer alan Fethiye İlçesi nin, kuzeybatısında Köyceğiz İlçesi, kuzeyde Denizli, Burdur, doğuda ise Antalya yer alır. Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi ndeki amfibi ve sürüngen çeşitliliğini belirleyebilmek için, bölgeye 2010, 2011 ve 2012 yıllarında uygun periyotlarda 8 arazi çalışması gerçekleştirilmiştir. Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi amfibi ve sürüngen çeşitliliğin tespiti kapsamında gerçekleştirilen araştırmalar, bölge için oluşturulan 5 km x 5 km =25 km 2 büyüklüğündeki karelerde yapılmıştır. Söz konusu kareler içerisinde, amfibi ve sürüngen türleri açısından uygun habitatlarda gerçekleştirilen çalışmalarda, kurbağa ve kaplumbağa türlerine ait örnekler kepçe veya elle yakalanırken, kertenkele ve yılan türlerinin yakalanması ise elle gerçekleştirilmiştir. Örnek tespit edilen habitatların koordinat ve yükseklik bilgilerinin yanın da habitat özellikleri de kaydedilmiştir. Bölgede tespit edilen örneklerin sistematik durumları ilgili literatür ışığı altında gerçekleştirilmiştir (Başoğlu ve Baran, 1977; 1980; Özeti ve Yılmaz, 1994; Baran ve Atatür, 1998; Venchi ve Sindaco, 2006; Baran ve ark., 2012). Araştırma bölgesinde amfibi ve sürüngen türlerine ait örneklerin tespit edildiği lokaliteler Şekil 1 de verilmiştir. Türlere ait örneklerin, büyük bir kısmı gözlem veya fotoğraf çekimiyle teşhis edilirken, bazı türlere ait örnekler de yakalanarak bez torbalarda laboratuvara getirilmiş ve ağzı kapalı bir kapta eterle bayıltıldıktan sonra içerisine önceden hazırlanmış tespit karışımı (Kurbağalar için 3 cc. %40 lık formol, 97 cc. %70 lik etil alkol; Kaplumbağa, Kertenkele ve Yılanlar için 9 cc. %40 lık formol, 91 cc. %70 lik etil alkol) enjekte edilmiştir (Başoğlu ve Baran, 1977; 1980). Söz konusu örnekler Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Laboratuvarlarında saklanmaktadır. Ayrıca bölgede saptanan türleri olumsuz yönde etkileyen tehditler belirlenmiş ve söz konusu tehditlerin ortadan kaldırılmasına yönelik önlemler üzerinde durulmuştur. Bulgular ve Tartışma Çalışma kapsamında her biri yaklaşık 25 km 2 büyüklüğünde 72 kareden oluşan sahada yürütülen arazi çalışmalarında, 1 semender, 5 kuyruksuz kurbağa, 4 kaplumbağa, 9 kertenkele ve 7 yılan olmak üzere toplam 26 amfibi ve sürüngen türü tespit edilmiştir. Söz konusu türlere ait bilgiler Tablo 1 de toplu halde verilmiştir. 156

3 Şekil 1. Örnek toplanan lokaliteler. Bölgede tespit edilen Lyciasalamandra fazilae (Göcek Kara Semenderi) endemik bir türdür ve lucn koruma kriterlerine göre Tehlike Altında (EN) olan türler içindedir. Bu tür Türkiye de sadece Gökbel-Dalyan ile Fethiye arasındaki bölgede yayılış göstermektedir (Baran ve Atatür, 1998; Baran ve ark., 2012). Mevcut çalışmada söz konusu türe ait örnekler 5 farklı lokaliteden saptanmıştır. Bu gözlemler türün yaygın olarak görüldüğü yağışlı aylarda yapılmıştır. Özellikle Şubat-Nisan ayları arasındaki periyotta mevsimin yağışlı olması nedeniyle gündüz saatlerinde sıkça taş altlarında rastlanan bu semender türü yağışların azalmasıyla daha derinlere inerek yaşamını daha nemli ortamda geçirmeye çalışır. Alanda yaşayan tek endemik semender türü olması ve IUCN kriterlerine göre nesli tehlike altında olması nedeniyle önümüzdeki dönemlerde bu türle ilgili izleme çalışmalarının yapılması bu semender türünün populasyonlarının sürekliliği açısından önem taşımaktadır. Akdeniz Havzası içerisinde kalan 5 deniz kaplumbağası türünden Caretta caretta (Deniz Kaplumbağası) ve Chelonia mydas (Çorba Kaplumbağası) türleri Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi sınırları içerisinde kalan Çalış, Yanıklar ve Akgöl kumsalları ve denizel bölgelerini üreme ve beslenme amaçlı kullanmaktadırlar (Türkozan, 2000; Ilgaz ve ark., 2007). IUCN kritelerine göre C. caretta Tehlike Altında (EN), C. mydas ise Kritik Tehlike Altında (CR) statüsüne sahiptir. Testudo graeca, IUCN kriterlerine göre Hassas (VU) kategorisindedir. Bu türe ait örneklere gün boyunca beslenirken veya dolaşırken rastlamak mümkündür. Türkiye de Doğu Karadeniz Bölgesi hariç Anadolu nun her tarafında yaşamını sürdürebilmektedir (Baran ve ark., 2012). Araştırma sahası içerisinde birçok habitatta bulunan bu kaplumbağa türü 21 karede tespit edilmiştir. Dolayısıyla bu türün, Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi içerisinde zengin bir populasyona sahip olduğunu söylemek mümkündür. 157

4 IUCN kritelerine göre EN (C. caretta) ve CR (C. mydas) statüsüne sahip iki deniz kaplumbağası türünün üreme ve beslenme bölgelerini oluşturan Çalış, Yanıklar ve Akgöl kumsallarındaki yapılaşmaların ortaya çıkardığı olumsuzluklar (kirlilik, habitat tahribatı) türlerin populasyonlarını negatif yönde etkilemektedir. Nitekim yukarıda adı geçen bölgelerde üreyen C. caretta türünün populasyon büyüklüğünün azaldığı belirtilmiştir (Ilgaz ve ark., 2007). Bufotes variabilis (Şekil.2) IUCN kriterlerine göre (DD) konumundadır. Türkiye de çok geniş bir yayılışa sahiptir (Baran ve Atatür, 1998; Baran ve ark., 2012). Kuraklığa dayanıklı olan tür, böcek, solucan ve yumuşak vücutlu omurgasız hayvanlar ve bunların larvalarıyla beslenir. Yalnız üreme için suya gider. Deniz seviyesinden 4600 metre yüksekliklerde de yaşamaktadır. Özellikle gece aktif olan bu türe ait örnekler arazide gündüz saatlerinde nemli taşlar altında görülmüştür. Araştırma sahasında 11 kareden tespit edilen türün populasyon yoğunluğunun orta seviyede olduğunu söylemek mümkündür. Koruma sahasında tespit edilen diğer amfibi ve reptil türleri düşük risk (LC) statüsünde bulunmaktadır. Bu türlerden seyrek olarak arazide rastlanan Sikkeli Yılan (Hemorrhois nummifer) araştırma sahasında sadece 3 kareden tespit edilebilmiştir. Örnekler daha çok Pinus brutia (Kızılçam) ormanları içerisinde dere kenarlarında gözlenmiştir. Bu örneklerden biri H4 karesi içerisinde dere yatağında Pelophylax bedriagae türüne ait bir örneği yerken gözlenmiştir. Şimdiye kadar bu türün beslendiği hayvanlar arasında kurbağa bilinmemektedir. Bu çalışma ile ilk kez bu türün diyet listesine su kurbağası da eklenmiştir. Pelobates syriacus, koruma alanı içerisinde ilk defa bulunmuştur. Alan içerisinden F6 karesinde gözlenen bu türe toprak içerisinde bulunduğu için arazi çalışmalarında rastlamak çok zordur. Arka ayaklarında toprağı kazmaya yarayan metatarsal tüberküllere sahip olan tür, üreme zamanı dışında gevşek ve yumuşak toprak içine gömülü yaşar m derine inebilir. Üreme zamanı durgun su birikintilerinin bulunduğu yerlere geçerler. Koruma sahası içerisinde sadece E2 karesinde tespit edilen Platyceps collaris türü de alan için ilk kayıt konumundadır. Söz konusu türe ait ülkemizden bilinen en batı kaydı Köyceğiz dir. Türkiye nin batı ve güney kesimlerinde yayılış gösteren bu yılan türünün yayılış sahası içerisine Fethiye de eklenerek yayılış alanı genişletilmiştir. Yine aynı familyadan bir başka yılan türü olan Platyceps najadum da araştırma sahasında sadece tek bir lokalitede (E3) gözlenmiştir. Koruma sahası içerisinde en az populasyon yoğunluğuna sahip türlerden birisi de Bufo bufo dur. Gündüzleri taş altı, topraktaki oyuk ve deliklerde gizlenir. Geceleri avlanan tür, böcek, solucan ve yumuşak vücutlu hayvanlarla beslenir. Türkiye de Karadeniz, Trakya, Ege ve Akdeniz olmak üzere kıyı kesimlerde yayılmıştır (Başoğlu ve Özeti, 1973; Baran ve ark., 2012). Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi içerisinde sadece İnlice civarında Liquidambar orientalis ormanı içerisinde (E3) tespit edilmiştir. Daha çok gece avlanan bu kurbağa türüne arazide çok sık rastlamak mümkün olmamaktadır. Nadir olarak rastlanan bir başka türde Pseudopus apodus dur. Alan içerisinde sadece G5 lokalitesinde bulunan Şövalye adasında görülmüştür. 158

5 Tablo 1. Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi nde tespit edilen Amfibi ve Sürüngen türleri. Familya Tür Lokalite IUCN Kategorisi Populasyon Durumu AMPHIBIA Salamandridae Lyciasalamandra fazilae B5-C5-B4-C4-C3 EN Seyrek Ranidae Pelophylax bedriagae F3-H4-H3-F4-G3-C5-B4-G4-C4-D1-D2-D3-E2-E3 LC Orta Bufonidae Bufo bufo E3 LC Nadir Bufotes variabilis G3-C3-C5-D1-D2-D3-B4-E2-F3-F6-G6 DD Orta Pelobatidae Pelobates syriacus F6 LC Nadir Hylidae Hyla orientalis G6-F4-H3 LC Seyrek REPTILIA Geoemydidae Mauremys rivulata B4-G4-F3-E3 LC Seyrek Testudinidae Testudo graeca H6-G6-F7-H7-F4-F3-B4-H4-H8-B5-G3-C5-I7-H3-C4-C3-D1-D2-D3-E2-F6 VU Bol Agamidae Stellagama stellio G6-F7-G7-H8-F3-B5-B4-I7-G3-C4-C3-C5-D2-E2-F2-F6-G2-H6 LC Bol Gekkonidae Mediodactylus kotschyi H6-F7-G6-F3-H3-G7-H8-I7-F4-G3-H7-H4-C3-D2-E2 LC Orta Lacertidae Anatololacerta oertzeni G6-F7-H7-F3-B4-H4-H3-G7-H8-B5-G3-C5-I7-C3-E2-F2-F6-G2-H6 LC Bol Lacerta trilineata D3-E2 LC Seyrek Ophisops elegans F4-F3-F2-F6-B4-H4-H3-G7-H6-H7-H8-I7-B5-G2-G3-G5-G6-C5-G4-C4-C3-E2-E3-D1-D2-D3 LC Bol Scincidae Ablepharus budaki F7-H7-G6-F3-I7-F4-C5-B4-H4-H3-G3-B5-C3-D1-D3-E2-F2-G2 LC Bol Trachylepis aurata B5-G5-G6 LC Seyrek Anguidae Pseudopus apodus G5 LC Nadir Blanidae Blanus strauchi B5-C5 LC Nadir Colubridae Dolichophis jugularis D2-G5 LC Nadir Platyceps collaris E2 LC Nadir Platyceps najadum E3 LC Nadir Hemorrhois nummifer H4-F3-H3 Seyrek Eirenis modestus G7-E2-D1-F4-H8-F3-B5-H3-I7-G6-H4 LC Orta Natrix natrix B4-G4 LC Seyrek Natrix tessellata B4-G4 LC Seyrek 159

6 3 senelik bir zaman dilimi içerisinde Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi nde yürütülen arazi çalışmaları neticesinde, amfibi ve sürüngen türleri göz önünde bulundurulduğunda, en yaygın dağılış gösteren türler arasında Ophisops elegans, Testudo graeca, Stellagama stellio, Anatololacerta oertzeni ve Ablepharus budaki türleri sayılabilir. Göcek-Fethiye Özel Çevre Koruma Bölgesini oluşturan habitatlar bu 5 türün varlıklarını devam ettirebilmeleri için oldukça elverişli olan habitatlardır. Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi içerisinde Kalker kayalıkların bulunduğu habitatlar oldukça fazladır. Bu kalker kayalık sahalarda özellikle Stellagama stellio ve Anatololacerta oertzeni, hava sıcaklığının uygun olduğu zamanlarda sıklıkla görülebilmektedir. Bölgede en az populasyon yoğunluğuna sahip türler ise Bufo bufo, Pelobates syriacus, Pseudopus apodus, Platyceps collaris ve Platyceps najadum türleridir. Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi içerisinde Kuyruksuz kurbağa türleri yönünden en önemli tehdit sulak alanların zarar görmesidir. Çünkü bu gruba ait hayvanlar üremelerini gerçekleştirebilmek için mutlaka su ortamına ihtiyaç duyarlar. Mevcut çalışma kapsamında gerçekleştirilen arazi çalışmaları neticesinde kuyruksuz kurbağa türleri 18 farklı lokaliteden tespit edilmiştir. Bunlar içerisinde en önemlileri olarak B4 içerisinde bulunan Koca Göl ve Baldınaz Gölleri ile F4 de bulunan Akgöl dür. Bu tatlı su alanlarının zarar görmemesi bu kurbağa türlerinin üremesini devam ettirmesi bakımından büyük önem taşımaktadır. Aynı durum sulak alanlarda yaşamlarını sürdürmek zorunda olan Mauremys rivulata, Natrix natrix ve Natrix tessellata türleri için de geçerlidir. Bu hayvanlarda yaşamlarını devam ettirmek için özellikle bu sucul habitatlarda bulunan kurbağalar ve diğer sucul canlılarla beslenmek durumundadırlar. Bunun için sulak alanların yakınında tarım yapılan sahalarda kullanılan insektisitlerin suya karışması bu türlerin nesillerinin geleceğini tehlike altına atabilir. Bu bakımdan bu sulak alanların yakınında tarımsal faaliyetlerin yapılmaması ya da bilinçli olarak sürdürülmesi önem taşımaktadır. Yine bu sulak alanlardan tarımsal amaçlı su alımının yapılmaması oldukça önem taşımaktadır. Bir başka kuyruksuz kurbağa türünü (Bufo bufo) gözlediğimiz E3 karesinde bulunan İnlice civarındaki Günlük Ağaçları nın (Liquidambar orientalis) bulunduğu habitat için önemli tehlikelerden birisi taban suyunun azalması ve yüzey su sirkülasyonunun engellenmesidir. Bu durumda habitat ve bu habitat içerisinde yaşayan iki yaşamlı türleri de önemli derecede etkilenecektir. Bölge için endemik bir semender türü olan Lyciasalamandra fazilae yılın sadece yağışlı olan 2-3 ayında aktif olduğu ve üreme bakımından su ortamına ihtiyaç duymadığı için, bu tür ile ilgili herhangi bir tehdit unsuru görülmemektedir. Çünkü bu tür yavrularını metamorfozunu tamamlamış olarak habitata bırakmaktadır. Yine de bu türün yayılış gösterdiği habitatlarda insan aktiviteleri (yapılaşma, tarım alanlarının artması, seracılık faaliyetleri) neticesinde habitat kayıplarının olması bu endemik türün geleceğini tehlike altına atabilir. Bu bakımdan bu semender türü ile ilgili ileriki dönemlerde izleme çalışmalarının yapılması türün populasyonlarının sürekliliği açısından önemlidir. Diğer sürüngen türleri açısından da yapılaşma ve tarım alanlarının genişlemesi habitat kayıplarına neden olmaktadır. Mevcut çalışmada özellikle Fethiye nin kuzeybatı ve kuzeydoğusunu içine alan sahada yapılaşmanın yaygınlaştığı ve buna bağlı olarak amfibi ve sürüngen türleri adına habitat kayıplarının arttığı görülmektedir. Bir başka büyük tehlike orman yangınlarıdır. Herpetofauna yönünden sayılabilecek bir başka tehdit koruma sahasında giderek artan seracılık faaliyetidir. Sera sahalarının genişlemesi sürüngen türlerinin habitatlarının azalmasına/parçalanmasına neden olmaktadır. Ayrıca insektisit ve herbisitlerin kullanılması dolaylı yönden sürüngenleri de etkilemektedir. Çünkü yılanların besinini genellikle küçük memeliler, kertenkelelerin besinini de böcekler teşkil etmektedir. Seracılık faaliyetlerinde bu ilaçların sadece kapalı alanlarda kullanılması büyük bir tehdit oluşturmamaktadır. Ancak koruma sahasında seracılık faaliyetlerinin hayvanların habitatlarına zarar vermeden bilinçli olarak sürdürülmesi büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle yöre halkına yapılacak olan bilinçlendirme ve eğitim çalışmalarına önem verilmelidir. 160

7 Kaynaklar Afşar, M., Tok, C.V The Herpetofauna of the Sultan Mountains (Afyon-Konya-Isparta), Turkey. Turkish Journal of Zoology. 35(4): Afsar, M., Ayaz, D., Afsar, B., Tok, C.V Camili Biyosfer Rezerv Alanı nın (Borçka, Artvin, Türkiye) Herpetofaunası. Anadolu Universitesi Journal of Science and Technology. 2(1): Araujo, M.B., Thuiller, W., Pearson, R.G Climate Warming and the Decline of Amphibians and Reptiles in Europe. Journal of Biogeography. 33: Baran, İ Doğu ve Güneydoğu Anadolu'nun Kaplumbağa ve Kertenkele Faunası. Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Dergisi. Seri B 4: Baran, İ Kuzey Ege Denizi, Marmara Denizi ve Kara Denizdeki Adalarımızın Herpetofaunasının Taksonomik ve Ekolojik Araştırılması. Doğa Bilim Dergisi. 5: Baran, İ Güneybatı Anadolu da Finike ve Kaş civarının Herpetolojisi. Doğa Bilim Dergisi. Seri A, 7: Baran, İ İzmir-Bodrum Arasındaki Adalarımızın Herpetofaunasının Taksonomik Araştırılması. Doğa Bilim Dergisi TBTAK Ankara. Seri A 2, 8: Baran, İ Marmaris-İskenderun Arasındaki Adalarımızın Herpetofaunasının Taksonomik Araştırılması. Doğa Bilim Dergisi. 14: Baran, İ., Yılmaz, İ., Kete, R., Kumlutaş, Y., Durmuş. H Batı ve Orta Karadeniz bölgesinin Herpetofaunası. Doğa Türk Zooloji Dergisi. 16: Baran, İ., Kumlutaş, Y., Kaska, Y., Türkozan, O Research on the Amphibia, Reptilia and Mammalia Species of the Köyceğiz-Dalyan Special Protected Area. Turkish Journal of Zoology. 18: Baran, İ., Tosunoğlu, M., Kaya, U., Kumlutaş, Y Çamlıhemşin (Rize) Civarının Herpetofaunası Hakkında. Turkish Journal of Zoology. 21: Baran, İ., Atatür, M.K Türkiye Herpetofaunası Kurbağa ve Sürüngenler. T.C. Çevre Bakanlığı. Ankara. Baran, İ., Kumlutaş, Y., Olgun, K., Ilgaz, Ç., Kaksa, Y. 2001a. The Herpetofauna of the Vicinity of Silifke. Turkish Journal of Zoology. 25: Baran, İ., Kumlutaş, Y., Ilgaz, Ç., Kaska, Y. 2001b. On the Amphibians and Reptiles of İzmit-Bolu Region: Results of Field Survey. Anadolu Universitesi Journal of Science and Technology. 2: Baran, İ., Kumlutaş, Y., Tok, C.V., Ilgaz, Ç., Kaska, Y., Olgun, K., Türkozan, O., İret, F On Two Herpetological Collection Made in East Anatolia Turkey. Herpetozoa. 16(3/4): Baran, İ., Ilgaz, Ç., Avcı, A., Kumlutaş, Y., Olgun, K Türkiye Amfibi ve Sürüngenleri. TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları. Ankara. Başoğlu, M., Özeti, N Türkiye Amfibileri. Ege Üniviversitesi Fen Fak. Kitaplar Serisi, No. 151, İzmir. Başoğlu, M., Baran, İ Türkiye Sürüngenleri Kısım I. Kaplumbağa ve Kertenkeleler. Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Kitaplar Serisi. Bornova-İzmir. Başoğlu, M., Baran, İ Türkiye Sürüngenleri Kısım II. Yılanlar. Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Kitaplar Serisi. Bornova-İzmir. Budak, A., Tok, C.V., Mermer, A A Report on Reptiles Collected From Kumluca-Kalkan (Antalya) Turkey. Turkish Journal of Zoology. 22(3): Cihan, D., Tok, C.V., Tosunoğlu, M., Afsar, M., Ayaz, D Mardin (Türkiye) Civarından Toplanan Amfibiler ve Reptiller Hakkında. Anadolu Universitesi Journal of Science and Technology. 2: Cox, N.A., Temple, H.J European Red List of Reptiles. Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities. Luxemburg. Çevik, E Trakya Kaplumbağa ve Kertenkelelerinin Taksonomik Araştırılması. Doktora Tezi. Ege Üniversitesi. İzmir. 88 s. Demirsoy, A Genel ve Türkiye Zoocoğrafyası, Meteksan, Ankara. Gasc, J.P., Cabela, A., Crnobrnja-Isailovic, J., Dolmen, D., Grossenbacher, K., Haffner, P., Lescure, J., Martens, H., Martínez Rica, J.P., Maurin, H., Oliveira, M.E., Sofianidou, T.S., Veith, M., Zuiderwijk, A Atlas of Amphibians and Reptiles in Europe. Collection Patrimoines Naturels, 29, Societas Europaea Herpetologica, Muséum National d'histoire Naturelle & Service du Petrimone Naturel. Paris. Gibbons, J.W., Scott, D.E., Ryan, T.J., Buhlmann, K.A., Tuberville, T.D., Metts, B.S., Greene, J.L., Mills, T., Leiden, Y., Poppy, S., Winne, C.T The Global Decline of Reptiles, Deja Vu Amphibians. BioScience. 50: Houlahan, J.E., Findlay, C.S., Schmidt, B.R., Meyer, A.H., Kuzmin, S.L Quantitative Evidence for Global Amphibian Population Declines. Nature. 404: Hür, H., Uğurtaş, İ.H., İşbilir, A The Amphibian and Reptile Species of Kazdağı National Park. Turkish Journal of Zoology. 32: Ilgaz, Ç., Kumlutaş, Y The Amphibian and Reptile Species of İğneada (Kırklareli) and Its Vicinity. Pakistan Journal Biology Science. 8:

8 Ilgaz, Ç., Türkozan, O., Özdemir, A., Kaska, Y., Stachowitsch, M Population decline of loggerhead turtles: two potential scenarions for Fethiye beach, Turkey. Biodiversity and Conservation. 16: IPCC, Climate Change 2007, Synthesis Report. Contribution of Working Groups I, II and III to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. IPCC, Geneva, Switzerland. Jenkins, C.N., Joppa, L Expansion of the global terrestrial protected area system. Biological Conservation. 142: Kete, R., Yılmaz, İ., Karakulak, S., Yıldırım, A Bafa Gölü Çevresi Herpetofaunasının Çeşitliliği. Anadolu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi. 6: Kumlutaş, Y., Tok, C.V., Türkozan, O The Herpetofauna of Ordu-Giresun Region. Turkish Journal of Zoology. 22: Kumlutaş, Y., Durmuş, S.H. Ilgaz, Ç Yamanlar Dağı ve Karagöl Civarındaki Kurbağa ve Sürüngenlerin Taksonomisi ve Ekolojisi. Ekoloji ve Çevre Dergisi. 10: Kumlutaş, Y., Durmuş, S.H., Ilgaz, C Yamanlar Dağı ve Karagöl Civarındaki Kurbağa ve Sürüngenlerin Taksonomisi ve Ekolojisi. Ekoloji Çevre Dergisi. 10: Kumlutaş, Y., Ilgaz, Ç., Durmuş, S.H Herpetofauna of Spil Mountain (Manisa) and Its Vicinity: Results of Field Surveys. Anadolu University Journal of Science and Technology. 2: Kumlutaş, Y., Öz, M., Durmuş, H., Tunç, M.R., Özdemir, A., Düşen. S. 2004a. On Some Lizard Species of the Western Taurus Range. Turkish Journal of Zoology. 28: Kumlutaş, Y., Özdemir, A., Ilgaz, Ç., Tosunoğlu, M. 2004b. The Amphibian and Reptile Spesies of Bozdağ (Ödemiş). Turkish Journal of Zoology. 28: Kumlutaş, Y., Öz, M., Durmus, H., Tunç, M.R., Özdemir, A., Düşen, S. 2004c. On Some Lizard Species of Western Taurus Range. Turkish Journal of Zoology. 28: Kumlutaş, Y., Durmuş, S.H., Ilgaz, Ç Kaş-Kekova Özel Çevre Koruma Bölgesi nin Herpetofaunası. Anadolu Doğa Bilimleri Dergisi. 2(2): Kutrup, B On the Amphibia and Reptilia Species of Murgul (Artvin). Pakistan Journal Biological Science. 4: Özcan, S., Üzüm, N The Herpetofauna of Madran Mountain (Aydın, Turkey). Turkish Journal of Zoology. 38: Özdemir, A., Baran, İ Research On the Herpetofauna of Murat Mountain (Kütahya-Uşak). Turkish Journal of Zoology. 26: Özeti, N., Yılmaz, İ Türkiye Amfibileri. Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Kitaplar Serisi. Bornova-İzmir. Pous, P., Beukema, W., Weterings, M., Dümmer, I., Geniez, P Area Prioritization and Performance Evaluation of the Conservation Area Network for the Moroccan Herpetofauna: A Preliminary Assessment. Biodiversity and Conservation. 20: Sindaco, R., Venchi, A., Carpento, G.M., Bologna, M.A The Reptiles of Anatolia: A Checklist and Zoogeographical Analysis. Biogeographia. 21: Soutullo, A Extent of the Global Network of Terrestrial Protected Areas. Conservation Biology. 24(2): Tchernov, E The Afro-Arabian component in the Levantine mammalian fauna A short biogeographical review. Israel Journal of Zoology. 38: Temple, H.J., Cox, N.A European Red List of Reptiles. Office for Official Publications of the European Communities, Luxembourg. Tok, C.V Reşadiye (Datça) Yarımadası'nın Herpetofaunası. Turkish Journal of Zoology. 19: Tok, C.V. 1999a. Reşadiye (Datça) Yarımadası'nın Kertenkeleleri Hakkında (Gekkonidae, Agamidae, Chamaeleonidae, Lacertidae, Scincidae, Amphisbaenidae), Turkish Journal of Zoology. 23 (Ek Sayı 1): Tok, C.V. 1999b. Reşadiye (Datça) Yarımadası'nın Anura Türleri Hakkında Morfolojik Bir Araştırma (Anura: Bufonidae, Hylidae, Ranidae), Turkish Journal of Zoology. 23 (Ek Sayı 2): Tosunoğlu, M., Gül, Ç., Uysal, İ The Herpetofauna of Tenedos (Bozcaada, Turkey). Herpetozoa. 22(1/2): Tosunoğlu, M., Gül, Ç., Dinçaslan, Y.E The Herpetofauna of the East Turkish Province of Iğdır. Herpetozoa. 23(1/2): Türkozan, O Reproductive ecology of the loggerhead turtle, Caretta caretta, on Fethiye and Kızılot beaches, Turkey. Chelonian Conservation and Biology. 3(4): Uğurtaş, İ Bursa Uludağ Bölgesinin Herpetofaunası. Doğa Türk Zooloji Dergisi. 13: Uğurtaş, İ.H., Yıldırım, H.S., Öz, M Herpetofauna of the Eastern Region of the Amonos Mountains. Turkish Journal of Zoology. 24: Uğurtaş, İ.H., Kaya, R.S., Akkaya, A The Herpetofauna of the Islands in Uluabat Lake (Bursa). Ekoloji. 17: Venchi, A., Sindaco, R Annotated Checklist of the Mediterranean countries with keys to species identification. Part 2. Snakes (Reptilia, Serpentes). Society Herpetologica Italica