SERAGAZI EMİSYON ENVANTERİ HESAPLAMA YÖNTEMLERİ

Transkript

1 SERAGAZI EMİSYON ENVANTERİ HESAPLAMA YÖNTEMLERİ IPCC 2006 Klavuzuna göre Dr. Gülen GÜLLÜ 30 Mayıs 2011 Niza Park Otel, Ankara

2 Tier 1 SG Hesaplama Yöntemleri (genel olarak) Basit yöntem Aktivite verisi ve default EF Tier 2 Aktivite verisi, ülkeye özel EF Tier 3 Daha detaylı,tesis bazlı ülkeye özel yöntemler

3 Sera Gazları Sera Gazları Karbon dioksit (CO 2 ) Metan (CH 4 ) Nitrus oksit (N 2 O) Hidroflorokarbonlar (HFCs) Perflurokarbonlar (PFCs) Sulfür hekzaflorit (SF 6 ) Dolaylı Sera Gazları Azot oksitler (NO x, NO 2 ) Karbon monoksit (CO) Metan dışı uçucu organik bileşikler (NMVOC) Kükürt dioksit (SO 2 )

4 Sera Gazları-atmosferin penceresi

5 Gas GWP Carbon dioxide 1 Methane 21 Nitrous oxide 310 HFCs ,700 HFC-23 11,700 HFC HFC-125 2,800 HFC-134a 1,300 HFC-143a 3,800 HFC-152a 140 HFC-227ea 2,900 HFC-236fa 6,300 HFC-43-10mee 1,300 PFCs 6,500-9,200 PFC-14 6,500 PFC-116 9,200 PFC-218 7,000 PFC-318 8,700 PFC ,000 PFC ,400 SF 6 23,900

6 Kullanılan Hesaplama Yöntemleri ve EF GREENHOUSE GAS SOURCE AND SINK CO 2 CH 4 N 2 O CATEGORIES Method applied Emission factor Method applied Emission factor Method applied Emission factor 1. Energy,T2 D,T2 CS,D,T2 CS,D A. Fuel Combustion,T2 D,T2 CS,D,T2 CS,D 1. Energy Industries D,T2 CS,D,T2 CS,D 2. Manufacturing Industries and Construction D D D 3. Transport,T2 D,T2 D,T2 D 4. Other Sectors D D D 5. Other NA NA NA NA NA NA B. Fugitive Emissions from Fuels NA NA D NA NA 1. Solid Fuels NA NA D NA NA 2. Oil and Natural Gas NA NA NA NA NA NA 2. Industrial Processes,T2 CS,D D NA NA A. Mineral Products,T2 CS,D NA NA NA NA B. Chemical Industry NA NA D NA NA C. Metal Production NA NA NA NA NA NA D. Other Production NA NA E. Production of Halocarbons and SF 6 F. Consumption of Halocarbons and SF 6 G. Other NA NA NA NA NA NA

7 Kullanılan Hesaplama Yöntemleri ve EF GREENHOUSE GAS SOURCE AND SINK HFCs PFCs SF 6 CATEGORIES Method applied Emission factor Method applied Emission factor Method applied Emission factor 1. Energy A. Fuel Combustion 1. Energy Industries 2. Manufacturing Industries and Construction 3. Transport 4. Other Sectors 5. Other B. Fugitive Emissions from Fuels 1. Solid Fuels 2. Oil and Natural Gas 2. Industrial Processes D NA NA D A. Mineral Products B. Chemical Industry NA NA NA NA NA NA C. Metal Production NA NA NA NA NA NA D. Other Production E. Production of Halocarbons and SF 6 NA NA NA NA NA NA F. Consumption of Halocarbons and SF 6 D NA NA D G. Other NA NA NA NA NA NA

8 GREENHOUSE GAS SOURCE AND SINK CO 2 CH 4 N 2 O CATEGORIES Method applied Emission factor Method applied Emission factor Method applied Emission factor 3. Solvent and Other Product Use NA NA NA NA 4. Agriculture D,a D A. Enteric Fermentation D B. Manure Management D D C. Rice Cultivation D D. Agricultural Soils NA NA,a D E. Prescribed Burning of Savannas NA NA NA NA F. Field Burning of Agricultural Residues D D G. Other NA NA NA NA 5. Land Use, Land-Use Change and Forestry,T2 CS,D,T2 CS,D CS,D A. Forest Land,T2 CS,D,T2 CS,D CS,D B. Cropland NA NA NA NA C. Grassland D. Wetlands E. Settlements F. Other Land G. Other NA NA 6. Waste NA NA D D A. Solid Waste Disposal on Land NA NA D B. Waste-water Handling D D C. Waste Incineration NA NA NA NA NA NA D. Other NA NA NA NA NA NA 7. Other (as specified in Summary 1.A) NA NA NA NA NA NA D (IPCC default) RA (Reference Approach) a, b, c (IPCC Tier 1a, Tier 1b and Tier 1c, respectively) T2 (IPCC Tier 2) (IPCC Tier 1) T3 (IPCC Tier 3) CR (CORIN AIR) CS (Country Specific) OTH (Other) N NA ( PS (Plant Specific)

9 Enerji Ulusal Sera Gazı emisyon envanterini Yakma tesisleri Ulaşım Endüstriyel Üretim Solvent kullanımı detaylandırma fırsatları Tier 1 Tier 2 Tier 3 EDT alt sektör eklenmeli Eksik sektörler için veri tamamlanmalı Veri eksikliği tamamlanmalı Ülkeye özel EF verisi üretilmeli Kısmen uygulanabilir Kısmen uygulanabilir Tarım Ülkeye özel veri üretilmeli Arazi Kullanımı Atık eksik arazi sınıfları eklenmeli Veri eksikliği tamamlanmalı eksik arazi sınıfları eklenmeli Tesis bazında detaya inmek mümkün, Uygulanabilir Uygulanabilir Model geliştirilmeli Kısmen uygulanabilir Kısmen uygulanabilir Model geliştirilmeli

10 Yöntem seçim kriterleri Key source lar; ana seragazı salınımına sebep olan tesis gruplarının hesaplamaları Tier 2/3 e göre olmalı Key Source olarak tanımlanmayan sektörler Tier 1 ile hesaplanabilir, bu sektörler daha detaylı yöntemlerle hesaplandığında kullanılan verinin Tier 1 e göre hangi bakımdan doğruluk ve kesinlik kattığı belirtilmelidir Key source nasıl tanımlanır? Toplam içindeki katkısı (toplam emisyonların %95 ini oluşturan kaynaklar); Zamana bağlı olarak emisyon artışının gözlendiği sektörler; Belirsizliğin yüksek olduğu sektörler

11 Key source tanımlama 1. Tüm aktivitelerden oluşan emisyonları CO2 eşdeğerine çevir 2. En yüksekten düşüğe doğru sıraladığında toplam SG emisyonlarının %95 ini içeren faaliyetler emisyon katkısı bakımından key source olarak tanımlanır 3. Farklı kategorilerin referans yıla göre artış/azalış eğilimini bul, en yüksekden düşüğe doğru sırala, toplam artış eğiliminin %95 inin gözlendiği faaliyetler eğilim bakımından key source olarak tanımlanır 4. Belirsizlikler açısından en yüksek belirsizliklerin gözlendiği sektörler yüksekden düşüğe doğru sıralandığında toplam belirsizlik değeri yüksek olan faaliyetler katkıları az olsa dahi Tier 2/3 le hesaplanmalıdır.

12

13 Ulusal SG envanterlerinde yaygın olarak tespit edilen key source lar Karbon Dioksit (CO2) Yakıt yanması (1 numaralı SG kaynağı) Metan (CH4) katı atık depolama sahaları Petrol ve gaz üretimi (2 numaralı SG kaynağı ) Nitrus oksit (N20) Yakıt yanması Sulfür Hekzaflorit (SF6) Magnezyum üretimi Elektrik iletim hatları

14 Ulusal SG envanterlerinde yaygın olarak tespit edilen key source lar Hidroflorokarbonlar (HFCs)- H, F ve C içeren bileşikler HFC üretimi Yarı iletken üretimi Perflorokarbonlar (PFCs) C ve F atomundan oluşan bileşikler Aluminyum üretimi Yarı iletken üretimi

15 IPCC 2006 KLAVUZUNA GÖRE DETAYLI HESAPLAMA YÖNTEMLERI İÇİN VERİ GEREKSİNİMİ SEKTÖREL ÖRNEKLER

16 Sektörler Enerji Yakıt yanması Sabit tesisler Hareketli tesisler Kaçak emisyonlar Endüstriyel Prosesler Tarım Arazi Kullanımı ve Arazi Kullanım Değişikliği Atıklar

17 Enerji Birincil enerji kaynaklarının aranması ve çıkarılması Birincil enerji kaynaklarının termik santrallerde veya rafinerilerde enerjiye dönüştürülmesi Yakıtların taşınması ve dağıtımı Sabit ve hareketli yakma sistemlerinde yakıtların yanması

18 Yakıt yanması emisyonları 2006 IPCC Klavuzuna göre; Tier 1: ulusal enerji istatistiklerinden yakılan yakıt türüne göre yakıt miktarı ve default emisyon faktörleri; Tier 2: ulusal enerji istatistiklerinden yakılan yakıt türüne göre yakıt miktarı, yakıt karekteristiğine bağlı olarak belirlenmiş ülkeye özel emisyon faktörleri,; Tier 3: yakıt istatistikleri ve yakma teknolojisine göre belirlenmiş teknolojiye bağlı emisyon faktörleri; tesis bazında emisyon verisi ve model kullanarak tespit edilebilir

19 1 A Yakıt Yakılması 1 A 1 Enerji endüstrisi a Elektrik ve Isı Üretimi Tier Veri Durumu Veri İhtiyacı Üretilmesi gereken veri Sorumlu kurum/kuruluşlar Enerji Denge Tablosu (EDT) Elektrik üretim tesislerinin yakıt türüne bağlı yakıt tüketim değerleri, IPCC EF Ek veriye gerek yoktur Yakıt istatistikleri: ETKB, EİGM Doğal gaz piyasa verileri: EPDK T2 T3 EDT Elektrik üretim tesislerinin yakıt türüne bağlı yakıt tüketim değerleri, Türkiye'ye özgü EF Tesis yakıt türü, teknolojisi ve emisyon verisi ile üretilmiş tesise özel EF EF ÜÖ : yakıt analizi, ısıl değeri, elemental analizi (C,S,N, v.d.), kül oranı, yakma teknolojisi, kontrol ekipmanı türü Tesis bazında emisyon verisi (CEM), yakma teknolojisi, kontrol ekipman türü, yakıt analizi, miktarı ETKB, ÇOB ETKB, ÇOB

20 1 A Yakıt Yakılması 1 A 1 Enerji endüstrisi B Petrol Rafinerileri Tier Veri Durumu Veri İhtiyacı Üretilmesi gereken veri Sorumlu kurum/kuruluşlar T2 T3 EDT EDT Yakıt türlerine göre enerji amaçlı tüketilen yakıt miktarı Rafinerilerde yakıt türüne bağlı Türkiye'ye özgü EF Rafineri bazında yakılan yakıt bilgisi, emisyon verisi, yakıt analizi ile üretilmiş tesise özel EF petrol ürünleri elde edilmesi için gereken enerjinin sağlanması için tüketilen ham petrol miktarı yakıt analizi, ısıl değeri, elemental analizi (C,S,N, v.d.), kül oranı, yakma teknolojisi, kontrol ekipmanı türü Tesis bazında emisyon verisi, yakma teknolojisi, kontrol ekipman türü, yakıt analizi, miktarı ETKB ETKB PETROL İŞLERİ GENEL MUDURLUGU ETKB PETROL İŞLERİ GENEL MUDURLUGU

21 1 A Yakıt Yakılması 1 A 1 Enerji endüstrisi c Katı yakıt üretimi ve diğer enerji sanayi (briket, petrol koku, gazlaştırma v.b. üretimi sırasında yakılan yakıt) Tier Veri Durumu Veri İhtiyacı Üretilmesi gereken veri Sorumlu kurum/kuruluşlar Katı yakıt veya gaz, sıvı üretimi sırasında harcanan EDT'da tanımlanmamıştır. yakıt miktarı ve türü, IPCC EF ETKB T2 Katı yakıt veya gaz, sıvı Briket, petrol koku üretim üretimi sırasında harcanan bilgisi temin edilmelidir. yakıt miktarı ve türü, Türkiye'ye özgü EF Türkiye'ye özgü EF üretilmelidir ETKB T3 Tesis yakıt türü, teknolojisi ve emisyon verisi ile üretilmiş tesise özel EF Tesis bazında emisyon verisi, yakma teknolojisi, kontrol ekipman türü, yakıt analizi, miktarı ETKB

22 b Demir çelik sanayi 1 A Yakıt Yakılması 1 A 2 İmalat endüstrisi ve inşaat Tier Veri Duru mu EDT T2 T3 Veri İhtiyacı Demir çelik sektörü için tüketilen yakıt türleri ve miktarları, IPCC EF Demir çelik sektörü için tüketilen yakıt türleri ve miktarları, ülkeye özel EF Tesis bazında yakıt türü, teknolojsi ve emisyon verisi ile üretilmiş tesise özel EF Üretilmesi gereken veri Türkiye'deki tüm Demir Çelik fabrikalarının yakıt türleri, miktarları ve yakıt analizleri Türkiye'deki tüm Demir Çelik fabrikalarının yakıt türleri, miktarları, yakıt analizleri, yakma teknolojileri ile baca gazı emisyon ölçümleri Sorumlu kurum/kuruluşlar ETKB, TUİK TUİK, ÇOB TUİK, ÇOB

23 b Demir harici metaller 1 A Yakıt Yakılması 1 A 2 İmalat endüstrisi ve inşaat Tier Veri Duru mu EDT T2 T3 Veri İhtiyacı Demir harici metal sektörü için tüketilen yakıt türleri ve miktarları, IPCC EF Demir harici metal sektörü için tüketilen yakıt türleri ve miktarları, ülkeye özel EF Tesis bazında yakıt türü, teknolojsi ve emisyon verisi ile üretilmiş tesise özel EF Üretilmesi gereken veri Türkiye'deki tüm Demir dışı metal fabrikalarının yakıt türleri, miktarları ve yakıt analizleri Türkiye'deki tüm Demir dışı metal fabrikalarının yakıt türleri, miktarları, yakıt analizleri, yakma teknolojileri ile baca gazı emisyon ölçümleri Sorumlu kurum/kuruluşlar ETKB

24 c Kimyasallar 1 A Yakıt Yakılması 1 A 2 İmalat endüstrisi ve inşaat Tier Veri Duru mu EDT Veri İhtiyacı Kimyasal sektörü için tüketilen yakıt türleri ve miktarları, IPCC EF Üretilmesi gereken veri Türkiye'deki tüm Kimyasal Kimyasal sektörü için tüketilen üretim fabrikalarının yakıt T2 yakıt türleri ve miktarları, ülkeye türleri, miktarları ve yakıt özel EF analizleri Türkiye'deki tüm Kimyasal Tesis bazında yakıt türü, fabrikalarının yakıt türleri, T3 teknolojsi ve emisyon verisi ile miktarları, yakıt analizleri, üretilmiş tesise özel EF yakma teknolojileri ile baca gazı emisyon ölçümleri Sorumlu kurum/kuruluşlar ETKB

25 d kağıt hamuru, kağt ve baskı 1 A Yakıt Yakılması 1 A 2 İmalat endüstrisi ve inşaat Tier Veri Duru mu Veri İhtiyacı Kağıt hamuru, kağıt ve baskı sektörü için tüketilen yakıt türleri ve miktarları, IPCC EF T2 T3 Kağıt hamuru, kağıt ve baskı sektörü için tüketilen yakıt türleri ve miktarları, ülkeye özel EF Tesis bazında yakıt türü, teknolojsi ve emisyon verisi ile üretilmiş tesise özel EF Üretilmesi gereken veri Kağıt hamuru, kağıt ve baskı sektörü için tüketilen yakıt türleri ve miktarları Türkiye'deki tüm kağıt hamuru, kağıt ve baskı fabrikalarının yakıt türleri, miktarları ve yakıt analizleri Türkiye'deki tüm kağıt hamuru, kağıt ve baskı fabrikalarının yakıt türleri, miktarları, yakıt analizleri, yakma teknolojileri ile baca gazı emisyon ölçümleri Sorumlu kurum/kuruluşlar ETKB

26 e Gıda işleme, meşrubat, tütün 1 A Yakıt Yakılması 1 A 2 İmalat endüstrisi ve inşaat Tier Veri Duru mu Veri İhtiyacı Gıda işleme, meşrubat, tütün fabrikaları için tüketilen yakıt türleri ve miktarları, IPCC EF T2 T3 Gıda işleme, meşrubat, tütün fabrikaları için tüketilen yakıt türleri ve miktarları, ülkeye özel EF Tesis bazında yakıt türü, teknolojsi ve emisyon verisi ile üretilmiş tesise özel EF Üretilmesi gereken veri Gıda işleme, meşrubat, tütün fabrikaları için tüketilen yakıt türleri ve miktarları Türkiye'deki tüm gıda işleme, meşrubat, tütün fabrikalarının yakıt türleri, miktarları ve yakıt analizleri Türkiye'deki tüm gıda işleme, meşrubat, tütün fabrikalarının yakıt türleri, miktarları, yakıt analizleri, yakma teknolojileri ile baca gazı emisyon ölçümleri Sorumlu kurum/kuruluşlar

27 f Metal dışı mineraller 1 A Yakıt Yakılması 1 A 2 İmalat endüstrisi ve inşaat Tier Veri Duru mu Veri İhtiyacı Metal dışı mineral işletmelerinde tüketilen yakıt türleri ve miktarları, IPCC EF T2 T3 Metal dışı mineral işletmelerinde tüketilen yakıt türleri ve miktarları, ülkeye özel EF Tesis bazında yakıt türü, teknolojsi ve emisyon verisi ile üretilmiş tesise özel EF Üretilmesi gereken veri Metal dışı mineral işletmelerinde tüketilen yakıt türleri ve miktarları Türkiye'deki tüm gıda işleme, meşrubat, tütün fabrikalarının yakıt türleri, miktarları ve yakıt analizleri Türkiye'deki tüm Metal dışı mineral işletmelerinde yakıt türleri, miktarları, yakıt analizleri, yakma teknolojileri ile baca gazı emisyon ölçümleri Sorumlu kurum/kuruluşlar

28 g ulaşım ekipmanı 1 A Yakıt Yakılması 1 A 2 İmalat endüstrisi ve inşaat Tier Veri Duru mu Veri İhtiyacı Ulaşım ekipmanı üretim işletmelerinde tüketilen yakıt türleri ve miktarları, IPCC EF T2 T3 Ulaşım ekipmanı üretim işletmelerinde tüketilen yakıt türleri ve miktarları, ülkeye özel EF Tesis bazında yakıt türü, teknolojsi ve emisyon verisi ile üretilmiş tesise özel EF Üretilmesi gereken veri Ulaşım ekipmanı üretim işletmelerinde tüketilen yakıt türleri ve miktarları Türkiye'deki tüm ulaşım ekipmanı üretim işletmelerinin yakıt türleri, miktarları ve yakıt analizleri Türkiye'deki tüm ulaşım ekipmanı üretim işletmelerinde yakıt türleri, miktarları, yakıt analizleri, yakma teknolojileri ile baca gazı emisyon ölçümleri Sorumlu kurum/kuruluşlar

29 h makine 1 A Yakıt Yakılması 1 A 2 İmalat endüstrisi ve inşaat Tier Veri Duru mu Veri İhtiyacı Makine ekipmanı üretim işletmelerinde tüketilen yakıt türleri ve miktarları, IPCC EF T2 T3 Makine ekipmanı üretim işletmelerinde tüketilen yakıt türleri ve miktarları, ülkeye özel EF Tesis bazında yakıt türü, teknolojsi ve emisyon verisi ile üretilmiş tesise özel EF Üretilmesi gereken veri Makine ekipmanı üretim işletmelerinde tüketilen yakıt türleri ve miktarları Türkiye'deki tüm makine ekipmanı üretim işletmelerinin yakıt türleri, miktarları ve yakıt analizleri Türkiye'deki tüm makine ekipmanı üretim işletmelerinde yakıt türleri, miktarları, yakıt analizleri, yakma teknolojileri ile baca gazı emisyon ölçümleri Sorumlu kurum/kuruluşlar

30 i Madencilik (fosi.yak. mad. hariç) ve taş ocakları 1 A Yakıt Yakılması 1 A 2 İmalat endüstrisi ve inşaat Tier Veri Duru mu Veri İhtiyacı Madencilik faaliyetlerinde tüketilen yakıt türleri ve miktarları, IPCC EF T2 T3 Madencilik faaliyetlerinde tüketilen yakıt türleri ve miktarları, ülkeye özel EF Tesis bazında yakıt türü, teknolojsi ve emisyon verisi ile üretilmiş tesise özel EF Üretilmesi gereken veri Madencilik faaliyetlerinde tüketilen yakıt türleri ve miktarları Türkiye'deki tüm madencilik faaliyetlerinde yakıt türleri, miktarları ve yakıt analizleri Türkiye'deki tüm madencilik faaliyetlerinde yakıt türleri, miktarları, yakıt analizleri, yakma teknolojileri ile baca gazı emisyon ölçümleri Sorumlu kurum/kuruluşlar

31 j Ağaç ve ağaç ürünleri 1 A Yakıt Yakılması 1 A 2 İmalat endüstrisi ve inşaat Tier Veri Duru mu Veri İhtiyacı Ağaç ve ağaç ürünleri işletmelerinde tüketilen yakıt türleri ve miktarları, IPCC EF T2 T3 Ağaç ve ağaç ürünleri işletmelerinde tüketilen yakıt türleri ve miktarları, ülkeye özel EF Tesis bazında yakıt türü, teknolojsi ve emisyon verisi ile üretilmiş tesise özel EF Üretilmesi gereken veri Ağaç ve ağaç ürünleri işletmelerinde tüketilen yakıt türleri ve miktarları Türkiye'deki tüm ağaç ve ağaç ürünleri işletmelerinin yakıt türleri, miktarları ve yakıt analizleri Türkiye'deki tüm ağaç ve ağaç ürünleri işletmelerinde yakıt türleri, miktarları, yakıt analizleri, yakma teknolojileri ile baca gazı emisyon ölçümleri Sorumlu kurum/kuruluşlar

32 k İnşaat 1 A Yakıt Yakılması 1 A 2 İmalat endüstrisi ve inşaat Tier Veri Duru mu Veri İhtiyacı İnşaat sektöründe tüketilen yakıt türleri ve miktarları, IPCC EF Üretilmesi gereken veri İnşaat sektöründe tüketilen yakıt türleri ve miktarları Türkiye'deki tüm inşaat İnşaat sektöründe tüketilen çalışmalarında tüketilen yakıt T2 yakıt türleri ve miktarları, ülkeye türleri, miktarları ve yakıt özel EF analizleri Türkiye'deki tüm inşaat İnşaat çalışmaları bazında yakıt çalışmalarında yakıt türleri, T3 türü, teknolojsi ve emisyon miktarları, yakıt analizleri, verisi ile üretilmiş tesise özel EF yakma teknolojileri ile baca gazı emisyon ölçümleri Sorumlu kurum/kuruluşlar

33 l Tekstil ve deri sanayi 1 A Yakıt Yakılması 1 A 2 İmalat endüstrisi ve inşaat Tier Veri Duru mu Veri İhtiyacı Tekstil ve deri sanayi işletmelerinde tüketilen yakıt türleri ve miktarları, IPCC EF T2 T3 Tekstil ve deri sanayi işletmelerinde tüketilen yakıt türleri ve miktarları, ülkeye özel EF Tesis bazında yakıt türü, teknolojsi ve emisyon verisi ile üretilmiş tesise özel EF Üretilmesi gereken veri Tekstil ve deri sanayi işletmelerinde tüketilen yakıt türleri ve miktarları Türkiye'deki tüm Tekstil ve deri sanayi işletmelerinin yakıt türleri, miktarları ve yakıt analizleri Türkiye'deki tüm Tekstil ve deri sanayi işletmelerinde yakıt türleri, miktarları, yakıt analizleri, yakma teknolojileri ile baca gazı emisyon ölçümleri Sorumlu kurum/kuruluşlar

34 m Diğer sanayi 1 A Yakıt Yakılması 1 A 2 İmalat endüstrisi ve inşaat Tier T2 T3 Veri Duru mu EDT EDT EDT Veri İhtiyacı Tüm diğer endüstri grupları için tüketilen yakıt türleri ve miktarları, IPCC EF Tüm diğer endüstri grupları için tüketilen yakıt türleri ve miktarları, ülkeye özel EF Tesis bazında yakıt türü, teknolojsi ve emisyon verisi ile üretilmiş tesise özel EF Üretilmesi gereken veri Tüm diğer endüstri grupları için tüketilen yakıt türleri ve miktarları Türkiye'deki tüm diğer endüstri grupları için yakıt türleri, miktarları ve yakıt analizleri Türkiye'deki tüm diğer endüstri grupları için tüketilen yakıt türleri, miktarları, yakıt analizleri, yakma teknolojileri ile baca gazı emisyon ölçümleri Sorumlu kurum/kuruluşlar

35 a ii Ulusal havacılık a i Uluslararası havacılık T2 T3 T2 T3 TUİK DHMİ EDT TUİK DHMİ Havacılık sektörü için tüketilen yakıt miktarı, Jet yakıt tüketimi, IPCC EF Jet yakıtı tüketimi, uçak türüne göre LTO sayısı, IPCC EF Uluslararası bir havalimanından kalkıp, ulusal bir limana iniş yapan veya ülke içinden kalkıp, uluslararası bir limana iniş yapan uçakların sayısı, türü, motor bilgisi ve uçuş rotası bilgisi Yurt içi tüm uçuşlar için tüketilen yakıt miktarı, Jet yakıt ve benzin tüketimi, IPCC EF 1 A Yakıt Yakılması 1 A 3 Ulaştırma- a Sivil havacılık kullanılan yakıt tipi, egzoz gazının salındığı yükseklik, motorun tipi ve verimi, uçuşun uzunluğu, IPCC EF Tüm yurt içi uçuşları LTO sayısı, türü, motor bilgisi ve uçuş rotası bilgisi EDT'de havacılık sektörü için harcanan yakıt miktarı uluslararası ile ulusal havacılık toplamı için verilmektedir. Jet yakıt ve benzin ayrımı bulunmamaktadır. hem ulusal hem de uluslararası uçuşlar için tüketilen yakıt miktarı, uçak türlerine göre LTO sayısı Ulaştırma Bakanlığı, SHGM, DHMİ, TUİK Ulaştırma Bakanlığı, SHGM, DHMİ, TUİK a. İniş/kalkış yapan uçakların tipi, kalkış ve Ulaştırma iniş yer bilgisi b. Uçak türü ve motor bilgisi ile Bakanlığı, SHGM, tüm uçuş rotası bilgisi DHMİ, TUİK EDT'de havacılık sektörü için harcanan yakıt miktarı uluslararası ile ulusal havacılık toplamı için verilmektedir. Jet yakıt ve benzin ayrımı bulunmamaktadır. Yurt içi uçuş gerçekleştiren yolcu ve kargo uçaklarının türüne göre sayı bilgisi mevcut, uçakların kalıkış, iniş yerleri ve rotası bilgilerin toplanması gereklidir a. İniş/kalkış yapan uçakların tipi, kalkış ve iniş yer bilgisi b. Uçak türü ve motor bilgisi ile tüm uçuş rotası bilgisi Ulaştırma Bakanlığı, SHGM, DHMİ, TUİK Ulaştırma Bakanlığı, SHGM, DHMİ, TUİK Ulaştırma Bakanlığı, SHGM, DHMİ, TUİK

36 ii Hafif Yük araçları (Kamyonet) i Binek Araçları 1 A Yakıt Yakılması 1 A 3 Ulaştırma- b karayolu taşımacılığı 1 katalizörlü araçlar 2 Katalizörsüz araçlar 1 katalizörlü araçlar 2 Katalizörsüz araçlar Tier Veri Veri İhtiyacı Üretilmesi gereken veri T2 T2 Katalizörlü ve katalizörsüz binek araçlarının yakıt türüne göre yıllık yakıt tüketim miktarı, IPCC EF trafiğe kayıtlı binek araç sayısı (yaşı, modeli, yakıt türü ),ortalama yıllık araç TUİK, GİB km bilgisi, araç kategori ve yakıt türü, IPCC EF Katalizörlü ve katalizörsüz hafif yük araçlarının yakıt türüne göre yıllık yakıt tüketim miktarı, IPCC EF Karayolu araç parkında bulunan hafif yük araçlarının model, yaş, yakıt türü, tüketim miktarı, ton-km biriminde TUİK, GİB taşınan yük değeri envanteri, araç kategori ve yakıt'ına göre belirlenmiş ülkeye özel EF Katalizörlü ve katalizörsüz binek araç sayısının tespit edilmesi gereklidir Düzenli trafik sayımları yapılarak kentsel ulaşım veri tabanı oluşturulmalıdır. Ülkedeki araç profilinin, binek araçları için motor büyüklüğü, yakıt türü, katalizörlü olup olmadı bilgileri belirlenmelidir. Katalizörlü ve katalizörsüz hafif yük aracı sayısının tespit edilmesi gereklidir Düzenli trafik sayımları yapılarak kentsel ulaşım veri tabanı oluşturulmalıdır Hafif yük araçları için motor büyüklüğü, yakıt türü, ton-km biriminde taşınan yük değeri, katalizörlü olup olmamasına bağlı olarak ülkeye özel EF tespit edilmelidir Sorumlu kurum/kuruluş Ulaştırma Bakanlığı, KGM, Kara Ulaştırması GM, TUİK, Gelirler İradesi Başkanlığı Ulaştırma Bakanlığı, KGM, Kara Ulaştırması GM, TUİK, Gelirler İradesi Başkanlığı Ulaştırma Bakanlığı, KGM, Kara Ulaştırması GM, TUİK, Gelirler İradesi Başkanlığı Ulaştırma Bakanlığı, KGM, Kara Ulaştırması GM, TUİK, Gelirler İradesi Başkanlığı, Belediyeler

37 iv Motorsiklet iii Ağır yük araçları (kamyon) ve otobüsler 1 A Yakıt Yakılması 1 A 3 Ulaştırma- b karayolu taşımacılığı Tier Veri Veri İhtiyacı Üretilmesi gereken veri Sorumlu kurum/kuruluş T2, TUİK, GİB Ülke içinde trafikte bulunan ağır yük araçları ve otobüslerin yakıt türüne göre yıllık yakıt tüketim miktarı, IPCC EF Karayolu araç parkında bulunan ağır yük araçlarının model, yaş, yakıt türü, tüketim miktarı, ton-km biriminde taşınan yük değeri envanteri, araç kategori ve yakıt'ına göre belirlenmiş ülkeye özel EF Ülke içinde trafikte bulunan ağır yük araçları ve otobüslerin yakıt türüne, yaşı, motor gücüne göre sayısı, yıllık yakıt tüketim miktarı Düzenli trafik sayımları yapılarak kentsel ulaşım veri tabanı oluşturulmalıdır, Ağır yük araçları için motor büyüklüğü, yakıt türü, ton-km biriminde taşınan yük değeri, katalizörlü olup olmamasına bağlı olarak ülkeye özel EF tespit edilmelidir Ulaştırma Bakanlığı, KGM, Kara Ulaştırması GM, TUİK, Gelirler İradesi Başkanlığı Ulaştırma Bakanlığı, KGM, Kara Ulaştırması GM, TUİK, Gelirler İradesi Başkanlığı T3 Karayolu araç parkında bulunan ağır yük araçlarının model, yaş, yakıt türü, tüketim miktarı, ton-km biriminde taşınan yük değeri envanteri, araç kategori ve yakıt'ına göre belirlenmiş ülkeye özel EF Ülke içinde trafikte bulunan motorsikletlerin yıllık yakıt tüketim miktarı, IPCC EF Ağır yük araçları için motor büyüklüğü, yakıt türü, ton-km biriminde taşınan yük değeri, katalizörlü olup olmamasına bağlı olarak ülkeye özel EF tespit edilmelidir Ülke içinde trafikte bulunan motorsikletlerin, yaşı, motor gücüne göre sayısı, yıllık yakıt tüketim miktarı Ulaştırma Bakanlığı, KGM, Kara Ulaştırması GM, TUİK, Gelirler İradesi Başkanlığı Ulaştırma Bakanlığı, KGM, Kara Ulaştırması GM, TUİK, Gelirler İradesi Başkanlığı T2, TUİK, GİB trafiğe kayıtlı motorsiklet (yaşı, modeli, motor hacmi ), ortalama yıllık araç km bilgisi, IPCC EF Düzenli trafik sayımları yapılarak kentsel ulaşım veri tabanı oluşturulmalıdır Belediyeler, Gümrük kapıları T3 Karayolu araç parkında bulunan motorsikletlerin model, yaş, yakıt tüketim miktarı, yıllık kullanım km'si, motor kategorisi'ne göre belirlenmiş ülkeye özel EF Motorsikletler için motor büyüklüğü, katalizörlü olup olmamasına bağlı olarak ülkeye özel EF tespit Ulaştırma Bakanlığı, KGM, Kara Ulaştırması GM, TUİK, Gelirler İradesi Başkanlığı

38 vi üre bazlı katalizör lü araç v Araçlardan buharlaşma kayıpları 1 A Yakıt Yakılması 1 A 3 Ulaştırma- b karayolu, c demiryolu taşımacılığı Tier Veri Veri İhtiyacı Üretilmesi gereken veri Sorumlu kurum/kuruluş c Demiryolu T3 - T2 T3 EDT Karayolu araç parkında bulunan araçların tükettiği yakıt miktarı, sürüş özellikleri, iklim özellikleri, yol özellikleri Katalitik konverterlar için tüketilen üre katkı miktarı, üre katkısi içindeki üre oranı Demiryolu sektörü için yakıt türüne göre tüketilen toplam yakıt miktarı, IPCC EF Lokomotif türüne göre yakıt tüketim bilgisi, IPCC EF CH4, N2O emisyonları için COPERT modeli uygulanabilmesi için, yakıt türü, emisyon kontrol teknolojisi, sürüş özellikleri, iklim, yol koşulları Katalizörlü araçlarda kullanılan üre katkı miktarı ve katkı maddesi içindeki üre oranı Demiryolu araçlarının yaşı, motor gücüne göre sayısı, yıllık yakıt tüketim miktarı Ulaştırma Bakanlığı, KGM, Kara Ulaştırması GM, TUİK, Gelirler İradesi Başkanlığı Otomotiv Sanayii Derneği, Petrol Ürünleri ithalat ihracat istatistikleri Ulaştırma Bakanlığı, Devlet Demiryolları İşletmesi,TÜİK Demiryolunda kullanılan lokomotiflerin yaşı, Lokomotif türüne aktivite bilgisi motor gücüne göre sayısı, yıllık yakıt tüketim Ulaştırma Bakanlığı, Devlet (kullanım süresi, motor gücü, yakıt miktarı, lokomotif türüne göre emisyon Demiryolları İşletmesi tüketim bilgisi), ülkeye özel EF ölçümleri

39 d Deniz yolu 1 A Yakıt Yakılması 1 A 3 Ulaştırma- d denizyolu Tier Veri Veri İhtiyacı Üretilmesi gereken veri Sorumlu kurum/kuruluş i uluslararası taşımacılık ii ulusal taşımacılık T2 EDT T2 Uluslararası denizyolları yakıt tüketim değerleri, IPCC EF Uluslararası denizyolu taşmacılığı araç tipi, yakıt türü ve miktarı, ulusal EF Ulusal denizyolu taşımacılığı yakıt tüketim değerleri, IPCC EF Ulusal denizyolu taşmacılığı araç tipi, yakıt türü ve miktarı, ulusal EF Uluslararası deniz yolu taşımacılığı yakıt miktarı verisi ULAŞTIRMA BAKANLIĞI, DENİZ TİCARET ODASI,DENİZCİLİ K MÜSTEŞARLIĞI,T ÜSİAD,İMO,

40 e Diğer i boru hatları ii arazi araçları 1 A Yakıt Yakılması 1 A 3 Ulaştırma- e diğer Tier Veri Veri İhtiyacı Üretilmesi gereken veri T2 T3 T2 T3 TUİK Petrol ve doğal gaz boru hattı uzunluğu Petrol ve doğal gaz boru hattı TUİK uzunluğu, ülkeye özel EF boruhatları üzerindeki pompa istasyonları enerji tüketim verileri, ülkeye özel EF Arazi araçlarında tüketilen yakıt türü ve miktarı, IPCC EF Arazi araçlarının türü, sayısı, yaşı, modeli, yakıt tüketim değerleri, ulusal EF Arazi araçlarının türü, sayısı, yaşı, modeli, yakıt tüketim değerleri, kullanım süreleri, ulusal EF Boru hatlarının pompa istasyonlarının ve bakımları için tüketilen enerji için tüketilen yakıt miktarı tarım, ormancılık, sanayi ve inşaatlarda kullanılan her türlü iş makinesi, traktör, kar aracı, biçerdöver v.s gibi aracın yakıt türüne bağlı tüketim miktarları tarım, ormancılık, sanayi ve inşaatlarda kullanılan her türlü iş makinesi, traktör, kar aracı, biçerdöver v.s gibi araçların sayısı, motor gücü, yakıt tüketim bilgisi, araç emisyonları tarım, ormancılık, sanayi ve inşaatlarda kullanılan her türlü iş makinesi, traktör, kar aracı, biçerdöver v.s gibi araçların sayısı, motor gücü, yakıt tüketim bilgisi, araç emisyonları Sorumlu kurum/kuruluş BOTAŞ, ULAŞTIRMA,BAK ANLIĞI, TUİK KARAYOLLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ, TUİK

41 a Ticari/kurumsal b Konutlar Tier Veri Veri İhtiyacı Üretilmesi gereken veri T2 T3 T2 T3 1 A Yakıt Yakılması 1 A 4 Diğer konut ve hizmetler başlığı ile belirtilen yakıt tüketim Ticari/kurumsal sektörde miktarlarının ticari/kurumsal yakıt tüketim miktarı, IPCC EF ve konutlar diye ayrılmaları gerekmektedir. Ticari/kurumsal sektörde Sektörde kullanılan yakıt yakıt türüne bağlı yakıt türüne göre yakma tüketim değerleri, teknoloji teknolojileri, ve bunların ve yakıt türü için belirlenmiş emisyonlarının ölçümleri ile ülkeye özel EF elde edilmiş ülkeye özel EF Ticari/kurumsal sektörde, tesis bazında teknoloji, yakıt türü ve emisyon verisi ile üretilmiş tesise özel EF Konutlarda tüketilen yakıt miktarı, IPCC EF Ticari/kurumsal sektörde yakıt türüne bağlı yakıt tüketim değerleri, teknoloji ve yakıt türü için belirlenmiş ülkeye özel EF Konutlarda yakıt türü, teknolojisi ve emisyon verisi ile üretilmiş konutlara özel EF Tesis bazında emisyon verisi, yakma teknolojisi, kontrol ekipman türü, yakıt analizi, miktarı konut ve hizmetler başlığı ile belirtilen yakıt tüketim miktarlarının ticari/kurumsal ve konutlar diye ayrılmaları gerekmektedir. Konutlarda kullanılan yakıt türüne göre yakma teknolojileri, ve bunların emisyonlarının ölçümleri ile elde edilmiş ülkeye özel EF Tesis bazında emisyon verisi, yakma teknolojisi, kontrol ekipman türü, yakıt analizi, miktarı Sorumlu kurum/kuruluş Yakıt istatistikleri: ETKB, EİGM Doğal gaz piyasa verileri: EPDK Yakıt istatistikleri: ETKB, EİGM Doğal gaz piyasa verileri: EPDK Yakıt istatistikleri: ETKB, EİGM Doğal gaz piyasa verileri: EPDK Yakıt istatistikleri: ETKB, EİGM Doğal gaz piyasa verileri: EPDK Yakıt istatistikleri: ETKB, EİGM Doğal gaz piyasa verileri: EPDK Yakıt istatistikleri: ETKB, EİGM Doğal gaz piyasa verileri: EPDK

42 c tarım/ormancılık/ balıkçılık/balık çiftlikleri c i sabit tesisler, ii arazi araçları ve diğer ekipman, iii balıkçılık D Diğer tanımlanmamış sabit, mobil, v.d. Tier Veri Veri İhtiyacı Üretilmesi gereken veri T2 T3 1 A Yakıt Yakılması EDT 1 A 4 Diğer Tarım sektöründe tüketilen yakıt miktarı verisi, IPCC EF Sektördeki tarım, ormancılık, balıkçılık aktivitelerinde tüketilen yakıt tür ve miktarları, ülkeye özel EF Sektördeki tarım, ormancılık, balıkçılık tesislerde tüketilen yakıt tür ve miktarları ve emisyon ölçümleri ile elde edilmiş ülkeye özel EF Askeri tesisler gibi yukarıdaki gruplarda belirtilmemiş yakıt tüketim miktarları, IPCC EF tarım, ormancılık, balıkçılık çalışmalarında tüketilen yakıt miktarı tarım, ormancılık, balıkçılık çalışmalarındateknoloji bazlı tüketilen yakıt miktarı, ülkeye özel EF Tesis bazında emisyon verisi, yakma teknolojisi, kontrol ekipman türü, yakıt analizi, miktarı EDT de böyle bir grup tanımlanmamaktadır. Sorumlu kurum/kuruluş

43 1 B Yakıtlardan kaynaklanan kaçak emisyonlar -1B 1 Katı yakıtlar a Kömür madenleri Tier Veri Veri İhtiyacı Üretilmesi gereken veri Sorumlu kurum/kuruluş a i Yeraltı madenciliği a ii Açık ocak madenciliği a ii Kapanmış kömür madenleri T2 T3 T2 T2 T3 TTK, TKİ, MİGM TTK, TKİ, MİGM Yeraltı kömür madenciliği yıllık kömür üretim miktarı, madenlerin derinliklerine göre seçilecek üretim sırasında IPCC EF, ve üretim sonrası IPCC EF ; ocakda metan deşarj sistemi ile yakılıyorsa yıllık yakılan metan hacmi bilinmelidir Yeraltı kömür maden tesislerine yönelik metan üretim miktarı, bölgeye özel EF Tüm yeraltı maden tesislerinin tesis metan üretim ölçümleri Yeraltı kömür madenlerinden yıllık üretilen kömür miktarları ve madenlerin derinlikleri, metan deşarj hattı sonunda yakılan metan hacmi Maden bölgeleri bazında metan üretim miktarlarının ölçümü, Tesis bazında metan üretim ölçümleri Açık ocak kömür madenciliği yıllık kömür üretim Açık ocak kömür madenlerinden yıllık miktarı, üretim sırasında IPCC EF, ve üretim sonrası üretilen kömür miktarları IPCC EF Açık ocak kömür maden tesislerine yönelik metan üretim miktarı, bölgeye özel EF kapanmış kömür madenlerinin kapanma tarihi, sayısı, sular altında kalanların sayısı, bu madenlerin içinden metan gazı olduğu bilinenlerin miktarı, IPCC EF kapanmış bazı kömür madenlerinin metan emisyon miktarı hakkında bilgi, tesisin kapanma tarihi, ülkeye özel EF kapanmış tüm kömür madenlerinde metan üretim hızı, kapanma tarihi, tesise özel EF Maden bölgeleri bazında kömür üretimi ve metan üretim miktarlarının tespiti, Su altında kalmamış, kapanmış kömür madenleri ile ilgili sayının belirlenmesi, gazlı tesislerin oranının belirlenmesi bazı kapanmış kömür madenlerinde metan üretim hızı bilgisi tüm kapanmış kömür madenlerinde metan üretim hızı, kullanım miktrarı ETKB, TTK, TKİ, MİGM, Özel Sektör ETKB, TTK, TKİ, MİGM, Özel Sektör ETKB, TTK, TKİ, MİGM, Özel Sektör ETKB, TTK, TKİ, MİGM, Özel Sektör ETKB, TTK, TKİ, MİGM, Özel Sektör ETKB, TTK, TKİ, MİGM, Özel Sektör ETKB, TTK, TKİ, MİGM, Özel Sektör ETKB, TTK, TKİ, MİGM, Özel Sektör

44 A Petrol Tier Veri Veri İhtiyacı Üretilmesi gereken veri a i Ventler ve ii Flaring toplam ham petrol üretimi, IPCC EF Toplam ham petrol üretimi a iii 1 Arama ham petrol üretimi, IPPC EF açılan yeni kuyu sayısı a iii 2 Üretim ve yenileme a iii 3 Taşıma üretilen petrol miktarı, IPCC EF boru hatları ile taşınan ham petrol miktarı, petrol boru hattı uzunluğu, tankerlerle taşınan petrol miktarı, IPCC EF'ler a iii 4 Rafineri Rafine edilen petrol miktarı, IPCC EF a iii 5 Petrol dağıtımı 1 B Yakıtlardan kaynaklanan kaçak emisyonlar -1B 2 Petrol ve doğal gaz a iii 6 Diğer boru hatları ile taşınan rafine petrol miktarı, tanker ile taşınan petrol miktarı, IPCC EF toplam üretilen ham petrol miktarı, IPCC EF toplam üretilen petrol miktarı boru hatları ile taşınan ham petrol miktarı, hat uzunluğu, karayolu veya denizyolu tankerlerle taşınan petrol miktarı Rafine edilen petrol miktarı boru hatları, tankerle taşınan rafine petrol miktarı, boru hattı uzunluğı Boru hattı kırıkları, ekipman sızıntıları, depolama kaçakları gibi diğer tüm kaçak emisyonlar bu grupda yer almaktadır. Sorumlu kurum/kuruluş Petrol İşleri GM Petrol İşleri GM BOTAŞ BOTAŞ ETKB, PİGM

45 B doğal gaz Tier Veri Veri İhtiyacı Üretilmesi gereken veri b i Vent ve flaring b iii 1 Arama b iii 2 Üretim ve yenileme b iii 3 Taşıma b iii 4 Rafineri b iii 5 Gaz dağıtımı 1 B Yakıtlardan kaynaklanan kaçak emisyonlar -1B 2 Petrol ve doğal gaz b iii 6 Diğer toplam üretilen doğal gaz miktarı, IPCC EF toplam üretilen doğal gaz miktarı, IPCC EF toplam üretilen doğal gaz miktarı, IPCC EF boru hatları ile taşınan doğal gaz miktarı, doğal gaz boru hattı uzunluğu, IPCC EF toplam üretilen doğal gaz miktarı, IPCC EF yıllık doğal gaz satış miktarı, doğal gaz dağıtım hattı uzunluğu, IPCC EF toplam üretilen doğal gaz miktarı, IPCC EF üretilen doğal gaz miktarı (m3/yıl) Boru hattı kırıkları, ekipman sızıntıları, depolama kaçakları gibi diğer tüm kaçak emisyonlar bu grupda yer almaktadır. Sorumlu kurum/kuruluş Petrol İşleri GM Petrol İşleri GM Petrol İşleri GM BOTAŞ Petrol İşleri GM

46 Tier 1 default EF ile emisyon hesaplama yöntemi Emisyon SG,yakıt = Yakıt Tüketimi yakıt Emisyon Faktörü SG,yakıt Tablo 2.2 (IPCC 2006) Emisyon SG,yakıt = yakıt türüne bağlı SG miktarı (kg SG) Emisyon Faktörü SG,yakıt = yakıt türüne bağlı varsayılan SG emisyon faktörü (kg gaz/tj). IPCC 2006 GL da CO 2 için karbon oksidasyon faktörü 1 olarak kabul edilmektedir.

47 Örnek- Elektrik Üretimi için Yakıt Yanması 2009 yılı Ulusal Enerji Denge Tablosu Elektrik Üretimi için tüketilen yakıt miktarı Yakıt türü Tüketilen Yakıt miktarı Eş değer Enerji (Bin Tep) Taş kömürü 6361 B.Ton Linyit B.ton Asfalt 190 B.Ton Odun 22 B.Ton Petrol 1225 B.Ton Doğal gaz Sm Üretilen Elektrik Enerjisi (GWh)

48

49 TÜRKĠYE TERMĠK SANTRALLARINDA TÜKETĠLEN YAKITLARIN KURULUġLARA GÖRE ISI DEĞERLERĠ (BİRLEŞİK ISI-ELEKTRİK SANTRALLARINDA ISI ÜRETİMİ İÇİN KULLANILAN YAKITLAR DAHİL) HEATING VALUES OF FUELS CONSUMED IN THERMAL POWER PLANTS IN TURKEY BY THE ELECTRIC UTILITIES (FUELS USED FOR HEAT PRODUCTION IN CHP PLANTS INCLUDED) Birim(Unit): Tcal EÜAġ TaĢkömürü Hard Coal 5,569 6,065 5,514 5,452 VE Linyit Lignite 70,067 85,681 94,045 83,356 BAĞLI TOPLAM Total 75,636 91,746 99,559 88,809 ORTAKLIKLARI Asıl Yakıt Main Fuel 2,480 5,292 7,993 2,301 Fuel-Oil Fuel Oil Yrd. Yakıt Auxiliary Fuel 1,505 1,601 1,481 1,286 TOPLAM TOTAL 3,985 6,893 9,474 3,587 EÜAŞ Motorin Diesel Oil Asıl Yakıt Main Fuel AND Yrd. Yakıt Auxiliary Fuel AFFILIATED TOPLAM TOTAL ,219 PARTNERSHIPS OF EÜAŞ TOPLAM TOTAL 4,533 7,407 10,329 4,806 Doğal Gaz Natural Gas 26,349 40,649 47,744 42,335 TOPLAM TOTAL 106, , , ,949 MOBĠL SANTRALLAR Fuel-Oil Fuel Oil 876 1, MOBIL POWER Motorin Diesel Oil PLANTS TOPLAM TOTAL 876 1, TaĢkömür+Ġthal Hard Coal+Imported kömür+asfaltit Coal+Asphaltite 23,935 26,050 27,796 29,677 OTOPRODÜKTÖRLER Linyit Lignite 13,865 14,639 14,182 14,295 ÜRETĠM ġġrketlerġ TOPLAM Total 37,800 40,689 41,978 43,973 ĠġLETME HAKKI DEVĠR Fuel-Oil Fuel Oil 11,908 12,910 10,484 11,573 ADÜAġ* Motorin Diesel Oil AUTOPRODUCERS Lpg Lpg PRODUCTION COMP. Nafta Naphta TOOR TOPLAM TOTAL 12,128 13,031 11,070 12,270 ADÜAŞ Doğal Gaz Natural Gas 124, , , ,931 TOPLAM TOTAL 162, , , ,904

50 Table 2.2 Deafult EF (kg SG/TJ) Yakıt türü CO2 (alt-üst değer) Taş kömürü ( ) Linyit ( ) Asfaltit ( ) Odun ( ) Petrol ( ) Doğal gaz ( ) CH4 (alt-üst değer) N2O (alt-üst değer) 1 (0.3-3) 1.5 (0.5-5) 1 (0.3-3) 1.5 (0.5-5) 1 (0.3-3) 1.5 (0.5-5) 30 (10-100) 4 (1.5-15) 3 (1-10) 0.6 (0.2-2) 1 (0.3-3) 0.1 ( )

51 Tier 2 Ülkeye özel EF ile emisyon hesaplama Yakıtların ısıl değeri ve karbon içeriği biliniyorsa, CO2 emisyonu bu değerlerle bulunur Diğer gazlar için ülkeye özel EF belirleme metodolojik bir çalışma gerektirir Termik santraller için literatürde gerçekleştirilen çalışmalar kullanılabilir Bu amaca yönelik bir çalışma yürütülerek, yakıt türüne bağlı olarak elektrik üretimi için ülkemize özel bir EF değeri belirlenebilir

52 Emisyon Faktörü SG,ÜÖ,yakıt hesaplama Yakıtın karbon içeriği, Yakıt kalitesi net kalorifik değeri (NCV) veya alt ısıl değeri (LHV), gross kalorifik değeri (GCV) veya üst ısıl değeri (HHV). Yakma teknolojisi (CO 2 -dışı emisyonlar: CH 4, N 2 O, NO x, CO ve NMVOC)

53 Tier 2 ülkeye özgü EF CO 2 emisyonu (ton/yıl)= Yakıt x Isıl Değer x Karbon içeriği x oksidasyon faktörü x tons, Gg MMBtu /yakıt kg C /MMBtu 1.0 MW CO2 MW C 44/12 x C Tesislerin yakıt analizleri ile tespit edilir Yakıt ısıl değer = yıl boyunca gerçekleştirilen yakıt ısıl değerlerinin ortalaması Yıllık ısıl değer = (HHV) i x (Fuel) i (Fuel) i

54 Örnek: Linyit kömür santralleri EF ÜÖ N. Vardar and Z. Yumurtacı, Emissions estimation for lignite-fired power plants in Turkey, Energy Policy, 38, 1, 2010,