BETONARME II. Sunu Ders Notları. ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ İnşaat Mühendisliği Bölümü.

Transkript

1 ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ İnşaat Mühendisliği Bölümü Ana donatı Bir doğrultuda çalışan döşeme Ek donatı Dağıtma donatısı Sunu Ders Notları İki doğrultuda çalışan döşeme Ek donatı pilye BETONARME II düz Ahmet TOPÇU ESKİŞEHİR 2016

2 Önsöz Değerli öğrencilerim, Betonarmeyi anlayabilmek, kalıcı bilgiler edinebilmek, ders ve sonrası başarılı olabilmek için: Derslere devam etmenizi, dinlemenizi, Ders kitapları ve önemli yönetmeliklerin güncellenmiş olanlarını temin etmenizi, Gönderme yapılan kaynakları ders sonrası mutlaka okumanızı, yorumlamanızı, arkadaşlarınız ve öğretim üyesi ile konuyu tartışmanızı, Çözülmüş örnekleri ders sonrası satır-satır ve yazarak tekrar çözmenizi, eksiklerinizi belirleyerek gidermenizi, Ezberden şiddetle kaçınarak sorgulayıcı ve yorumlayıcı olmanızı, Karşınıza çıkan her inşaatı özenle gözlemenizi, Mesleğinize yönelik her kaynağı, zaman içerisinde, kütüphanenize eklemenizi, One of Einstein's colleagues asked him for his telephone number. Einstein reached for a telephone directory and looked it up. "You don't remember your own number?" the man asked, startled. "No," Einstein answered. "Why should I memorize something I can so easily get from a book? Bilgisayar kullanımı becerinizi geliştirmenizi, uygulamada yoğun kullanılan en az bir Analiz-Betonarme yazılımını zaman kaybetmeden öğrenmenizi, İnşaat sektöründeki gelişmeleri, meslek yaşamınız boyunca, günübirlik izlemenizi, internetten sürekli yararlanmanızı, Öneririm. Eğer bir yöntem, bir çözüm size çok karmaşık bir biçimde sunuluyorsa, bu problemin karmaşıklığından değil, sunanın aklının karışıklığından kaynaklanmaktadır. Hardy Cross Ne kadar bilirsen bil; söylediklerin karşındakinin anladığı kadardır. Mevlânâ Celaleddin-i Rumi Hayal gücü bilgiden daha güçlüdür Albert Einstein Hepimiz aynı derecede bilge veya eşit derecede aptalız. Albert Einstein Öğrenmenin bedeli: Önceden öğrenenler indirimli fiyattan öğrenir Otoriteden öğrenenler özgürlük bedeliyle öğrenir Deneyerek öğrenenler etiket fiyatından öğrenir Hayattan öğrenenler gecikme zammıyla öğrenir Hayattan da öğrenemeyenler boşa gitmiş hayatlarıyla öğrenirler Arthur Miller Der Mensch hört nur, was er versteht İnsan sadece anladığını duyar Goethe Albert Einstein Charlie Chaplin'e: "Siz büyük bir adamsınız, sizi herkes anlıyor, size herkes hayran." der. Chaplin Einstein'e: "Siz daha büyüksünüz, sizi kimse anlamıyor ama yine de hayranlar." der. Bildiğini bilenin, arkasından gidiniz. Bildiğini bilmeyeni, uyandırınız. Bilmediğini bilene, öğretiniz. Bilmediğini bilmeyenlerden, kaçınız. Konfüçyüs Siz nasıl öğrenmek istersiniz? 2

3 Devam, sınavlar, itiraz, kaynaklar, yönetmelikler, diğer Ders : 1514x7640 BETONARME II (3+0) 3 Önşart: Betonarme I dersini almış olmak (öneri) Derslik: M4-A217 Öğretim üyesi: Prof. Dr. Ahmet TOPÇU Oda: M4-A201, Tel.: /3210 E-Posta: ogu.ahmet.topcu@gmail.com, İnternet: Devam: Yoklama yapılmayacak, herkes devamlı sayılacaktır. Ancak, başarılı olabilmeniz için devam etmeniz önerilir. Sınavlar ve ağırlıkları: Ara sınav: %30, Yarıyıl sonu sınavı: %70. Normal öğretim ve II. Öğretim sınavları aynı gün aynı saatte aynı sorularla yapılacak ve değerlendirme ortak olacaktır. Sınavlar yazılıdır, kitap ve notlar açıktır. Geçerli ve güncel fotoğraflı kimliği olmayanlar sınava alınmaz! Mazeret sınavları: Yazılı olarak yapılacaktır. Hangi sınavın mazereti olduğuna bakılmaksızın, öğrenci tüm konulardan sorumlu olacaktır. Sınav sonuçlarına itiraz: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Önlisans Lisans Öğretim ve Sınav Yönetmeliğinde belirtilen yol izlenir. Kaynaklar: 1.CELEP, Z., (2013). Betonarme Yapılar, İTÜ, İstanbul. 2.DOĞANGÜN, A. (2013). Betonarme Yapıların Hesap ve Tasarımı, Birsen Yayınevi, İstanbul. 3.ERSOY, U. (2011). Betonarme 2, Döşeme ve Temeller, Evrim Yayınevi, İstanbul. 4.ÇETMELİ, E. (1987). Plaklar, İTÜ, İstanbul. 5.KÖSEOĞLU, S. (1986). Temeller, I, II, Matbaa Teknisyenleri Basımevi, İstanbul. 6.KÖSEOĞLU, S. (1992). Merdivenler, Matbaa Teknisyenleri Basımevi, İstanbul. Yardımcı Kaynaklar: 1.ATIMTAY, E. (2001). Betonarme Sistemlerin Tasarımı, Cilt I, II, ODTÜ. 2.ATIMTAY, E., (2000). Açıklamalar ve Örneklerle Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik, Cilt I, II, ODTÜ. Yönetmelikler : 1.TS , Yapı Elemanlarının Boyutlandırılmasında Alınacak Yüklerin Hesap Değerleri, TSE, TS ISO , Yapıların Projelendirilme Esasları-Taşıyıcı Olan ve Olmayan Elemanlar-Depolanmış Malzemeler-Yoğunluk, TSE, TS , Betonarme Yapıların Hesap ve Yapım Kuralları, Türk Standardları Enstitüsü, Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, TS Çelik-Betonarme için-donatı Çeliği, Türk Standardları Enstitüsü. 6.Deprem Bölgeleri Haritası, İndeks, Yerleşim Birimleri ve Deprem Bölgeleri, Bayındırlık Bakanlığı, Diğer: Betonarme I dersini almamış olan öğrenci bu dersi almamalıdır. Güncel yönetmelikleri ve hesap makinasını öğrencinin yanında bulundurması yararınadır. 3

4 Bu derste ne, nasıl öğrenilecek? Konsol döşeme Temel kirişi Kirişli konsol döşeme Betonarme I in konuları: Çimento, agrega, su, karışım(özet bilgiler) Beton, beton sınıfları, mekanik özellikleri, davranış Çelik, çelik sınıfları, mekanik özellikleri, davranış Kirişler, davranış, taşıma gücü, sınır değerler, boyutlandırma, çizim Kolonlar, davranış, sınır değerler, boyutlandırma, çizim Betonarme II nin konuları: Yapıların sınıflandırılması Taşıyıcı sistem seçimi Nerelere kiriş, kolon, döşeme konur? Boyutları nasıl seçilir? Kalıp planı hazırlanması, çizimi Düzensizlikler Yapıya etkiyen yükler, yük analizi Döşemeler, döşeme tipleri, modelleme, sınır değerler, analiz, çizim Temeller, temel tipleri, modelleme- analiz-çizim Öneri: Güncel ders notlarını indirerek derslerde yanınızda bulundurunuz. Ders notunun aynısı sınıfta projektör ile sunulacaktır. Derste sunuyu izleyiniz, okumaya çalışmayınız, sadece anlatılanları dinleyiniz. Gerekirse, ders notlarının üzerine küçük notlar ekleyiniz. İşlenen konuyu, ders sonrası, ders notlarınızdan okuyunuz, dinlediklerinizi pekleştiriniz, eksiklerinizi gideriniz. 4

5 İçerik İçerik: Dersin amacı, betonarme yapıların tasarım ilkelerini kavratmaktır. İçeriği şöyledir: Yapıların sınıflandırılması. Taşıyıcı sistem seçimi. Taşıyıcı sistem düzensizlikleri. Döşeme tipleri. Kirişli döşemeler, bir ve iki yönde çalışan döşemeler, TS tabloları ile donatı hesabı, boşluklu döşemeler, çeşitli mesnetli ve yüklü döşemeler. Dişli döşemeler. Temeller, temel tipleri, duvar altı temeli, sürekli temeller, radye temeller. Content: The main aim of the course is to introduce the design principles of the reinforced concrete structures. Content of the course is as follows: Classification of buildings. Choice of structure. Structural system irregularities. Types of slabs. Joist floors, One-two way slabs, design using the TS tables. Slabs with openings, Slabs of varying support and loading conditions. Ribbed slabs. Foundations, types of foundations. Wall footings, one and two-way continuous strip foundations, mat foundations. Dersin öğrenciye kazandıracağı beceriler: Yapı tiplerini tanıma Taşıyıcı sistem seçimi ilkelerini öğrenme Döşeme tiplerini kavrama Döşeme tasarım ve çizimini öğrenme Temel tiplerini tanıma Temel tasarım ve çizimini öğrenme İlgili yönetmeliklerin kullanımı. By the end of this course students will be able to: Know types of structures Understand how to choose the structure. Know types of the slabs. Design and draw the slabs. Know types of the foundations. Design and draw the foundations. Use the related national codes. 5

6 Yapıların sınıflandırılması Kullanım amacına göre: Konutlar Hizmet yapıları İş merkezleri Sanayi yapıları Köprüler Barajlar Üretim şekline göre: Birdöküm yapılar Öndöküm (prefabrik) yapılar Öngerilmeli (prefabrik) yapılar Ardgermeli (prefabrik) yapılar Taşıyıcı sisteminin malzemesine göre: Yığma yapılar (dolu tuğla, düşey delikli tuğla, gazbeton, doğal taş, beton briket) Ahşap yapılar Çelik yapılar Betonarme yapılar Görsel: Normal yapılar Yüksek yapılar Gökdelenler Yerine göre: Üst yapı (Apartman, kule, baca ) Alt yapı (Yol, tünel, kanalizasyon, köprü, ) Sahibine göre: Özel kişilere ait yapılar Kamu yapıları Taşıyıcı sistemler Salt çerçeveli sistem: Taşıyıcı sistem kolon, kiriş ve döşeme elemanlardan oluşur. Kolon ve kirişlerin birleşiminden oluşan sisteme çerçeve sistem denir. Yüklerin(düşey-yatay) tamamı çerçeveler tarafından taşınır. Salt perdeli sistem(perde duvarlı sistem): Taşıyıcı sistem genelde sadece perde ve döşeme elemanlardan oluşur. Nadiren, az sayıda çerçeve de olabilir. Yatay yüklerin tamamının perdeler tarafından karşılandığı, çerçevelerin sadece düşey yük taşıdığı varsayılır. Perde-çerçeveli sistem (karma sistem): Perde, kiriş, kolon ve döşeme elemanlardan oluşur. Düşey ve yatay yükler perde ve çerçeveler tarafında beraber karşılanır. Ancak, yatay yüklerin çoğunu(yaklaşık %75 ini) perdeler taşır. Kabuklar(eğrisel yüzeyli taşıyıcılar): Kubbe, silindirik sıvı tankı, soğutma bacası, Kablolu sistemler: Teleferik, enerji hatları, asma köprü, 6

7 Betonarme taşıyıcı elemanlar Kirişler Dikdörtgen, tablalı, I, kutu kesitli kirişler Döşeme Kolonlar/perdeler Dikdörtgen, daire, sekizgen, halka, kutu, L, I, T, C kesitli kolonlar/perdeler Kolon Döşemeler Kirişli döşeme Kirişsiz döşeme Dişli(nervürlü) döşeme Asmolen döşeme Kaset(ızgara)-kiriş döşeme Temeller Duvaraltı temeli Tekil temel Sürekli Temeller Radye temeller Koyu yazılanlar Betonarme II nin konusu olarak bu yarıyıl içinde ele alınacaktır. Plak Kolon-perde filizleri 7

8 Yapı Örnekleri (fotoğraflar) 8

9 Yüksek yapılar KEOPS Pramidi hakkında öz bilgiler: yükseklik: 65.5 m yüseklik: m Her biri 2.5 ile 15 ton kütleli adet taş blok kullanılmış. Mezar bölgesinde bazı bloklar 75 ton. Toplam hacim: m yıllık inşaat sürecinde işçinin çalıştığı tahmin edilmektedir. yüseklik: m Fravun odası Mikerinos Kefren Keops MÖ 2500 Pramitler Gize/MISIR Dünyanın ilk gökdelenleri 9

10 Normal yapı/yüksek yapı/gökdelen: Normal yapı/yüksek yapı/gökdelen ayırımının standart bir tanımı yoktur. Ülkeden-ülkeye, şehirden-şehire algılama farklıdır. Aşağıdaki sınıflandırma bir fikir verebilir: Dünya ticaret merkezi İkiz kuleleri: Yapılışı: 1972 Yıkılışı: 11 Eylül 2001 Kat sayısı: 110 Yükseklik: 412 m 1-12 kat (yükseklik 3-36 m) :Normal yapı kat (yükseklik m) :Yüksek yapı 25- (yükseklik>75 m) :Gökdelen Dünya ticaret merkezi ikiz kuleleri (inşa halinde) Yüksek yapı Gökdelen Normal yapı New York 1972 New York, 11 Eylül

11 Dünya da yüksek yapılar: Dünyanın en yüksek yapısı: Burj Khalifa (proje adı Burj Dubai) Dubai/Birleşik Arap Emirlikleri Yapılışı: Yükseklik: 828 m Kat sayısı: 163 Taşıyıcı sistem: Betonarme ve çelik Central Plaza, Hong Kong 1992, 374 m. En yüksek betonarme yapı. 311 South Wacker Drive Chicago 1990, 293 m, Betonarme. Water Tower Chicago 1975, 262 m, Betonarme. Jin Mao Tower Shanghai 1998, 421 m Betonarme/çelik One Shell Plaza Houston 1971, 218 m. Hafif beton ile yapılmış ilk ve son en yüksek yapı. Onterie Chicago 1986, 174 m. Betonarme 11

12 Türkiye de yüksek yapılar: Mertim Taksim Group Hotels- Mersin Kat : 52 Yükseklik : m Yıl : kat (157.3 m) 34 kat 52 kat (181 m) 42 kat (153 m) Gökdelen Yüksek yapı Normal yapı Polat kulesi, Beşiktaş/İstanbul, 2002 Beton sınıfı: C35/45 Mersin Foto: İbrahim Yılmaz-2008 Sabancı Center, İstanbul, 1993 Beton sınıfı: C30/37 İş Bankası kulesi No:1 Levent/ İstanbul, 2000 Beton sınıfı: C35/ kat (261.3 m) Türkiye nin en yüksek yapısı: 47 kat (191 m) Sapphire, Levent/İstanbul, 2010 Beton sınıfı: Temelde C60/75, Üst yapıda: C50/60 NOT: Kullanılan beton dayanımının zaman içindeki artışına dikkat ediniz, nedenini düşününüz. Spine Tower, Maslak / İstanbul, 2014 Beton sınıfı: C80/95 (KYB) Kat: 9 Bodrum+Zemin+46 normal 12

13 Ahşap yapılar: Günümüzde ahşap yapı nadir olarak yapılmaktadır. Yüksek yapı yapılamaması, yangına ve şiddetli rüzgara dayanıklı olmaması, malzemesinin kıt ve pahalı olması, yalıtım yapılamaması, iyi ustalık gerektirmesi gibi olumsuz yönleri vardır. Kanada, Japonya ve ABD gibi ülkelerde yoğun olarak ahşap bireysel konut yapılmaktadır. Örneğin, deprem bölgesi olan Kaliforniya/ABD de konutların %99 ahşaptır. Ahşap yapının depreme daha dayanıklı olduğu görüşü yaygındır. 17 Ağustos 1999 depremi sonrası bu görüş yaygınlaşmış, ancak uygulama bulamamıştır. Ahşap betonarmeye nazaran çok daha hafif olduğundan ve daha elastik davrandığından depremde fazla zorlanmamaktadır. Ancak, 2-3 kattan daha yüksek yapılamaması, yangına dayanıklı olmaması, koruma ve yalıtım zorlukları bu avantajını ülkemizde yitirmektedir. 1.5 asırlık ahşap yapı, Sultanahmet/İstanbul (Günümüzde otel) Foto: Ahmet Necati YELGİN, 2005 Ahşap yaya köprüsü, Almanya Foto: Ahmet Necati YELGİN, 2005 Ahşap evler, Rize Ahşap ev, Safranbolu/Karabük Taşınabilir İlkokul (650 m 2 ) Montaj süresi:7 gün 17 Ağustos 1999 Marmara depremi bölgesinde 6 adet inşa edildi. 13

14 Çelik yapılar: Dünya da hemen tüm gökdelenlerde çelik kullanılmaktadır. Sınırlı profil seçeneği, iyi ustalık gereksinimi, yüksek maliyet, yangına dayanıksızlık ve bakım gibi zorlukları vardır. Türkiye de konut yapımında nadir kullanılır. Genelde sanayi yapılarında kullanım alanı bulabilmektedir. Stuttgart Hava Alanı/ALMANYA 14

15 Betonarme yapılar: Salt çerçeveli sistem: Kiriş+kolon+döşeme Perde-çerçeveli sistem (karma sistem): Kiriş+kolon+perde+döşeme Salt perdeli sistem(perde duvarlı sistem): Perde+döşeme Kötü İyi Daha iyi Tuğla dolgu duvar Kiriş Gazbeton dolgu duvar Kolon Eskişehir 2002 Perde Kolon Kiriş Foto: Hakan ORAKOĞLU Deprem kuvvetinin tamamını kolonlar taşır Deprem kuvvetinin %75 ini perdeler %25 ini kolonlar taşır Deprem kuvvetinin tamamını perdeler taşır 15

16 Yığma yapılar: Yatay delikli, boşluk oranı yüksek tuğla yığma yapılarda kullanılamaz! Taşıyıcı duvar tuğlası (düşey delikli ve boşluk oranı düşük) Eski-yeni duvar birleşiminde kilitlenme yok, tehlikeli! Kalkan duvarı hatalı! hatıl yok! Kolon yok Döşeme ve hatıl Kolon yok Taşıyıcı duvar Kolon var Eskişehir 2002 Çok kötü Bodrum çevre perdesi iyi Eskişehir

17 Yapılarda kullanılan tuğla tipleri (TS EN 771-1/2012): Taşıyıcı duvar Dolgu duvar Taşıyıcı duvar tuğlası Dolgu duvar tuğlası Düşey delikli tuğla: Delikler düşey olacak şekilde örülür Yığma yapıların duvarlarında taşıyıcı olarak kullanılır. Yüksek dayanımlı fakat ağırdır. Yatay delikli tuğla: Delikler yatay olacak şekilde örülür. Betonarme binaların bölme duvarlarında dolgu olarak kullanılır. Dayanımı düşük fakat hafiftir. Yük taşımaz. Dayanım 15 N/mm 2 yoğunluk 1200 kg/m 3 Boyut:29x19x x9x8.5 Delikler düşey olacak şekilde dizilir Dayanım 2.5 N/mm 2 yoğunluk 600 kg/m 3 Boyut:19x19x x19x8.5 Delikler yatay olacak şekilde dizilir Taşıyıcı duvarda kullanılan tuğla veya gazbetonun basınç dayanımı bodrum katlarda 10 N/mm 2 den, üst katlarda 5 N/mm 2 den az olamaz. (Deprem Yönetmeliği-2007, Madde ) 17

18 Prefabrik yapılar: Fabrikada üretilip yerinde monte edilen yapılardır. kiriş Yerinde dökme perde (deprem için ) kolon kiriş kolon Döşeme Kolon-kiriş birleşim noktası kolon kiriş Kolonun düşeyliğini ayarlamak için çakılan takozlar OGÜ, Eskişehir 2002 Kolon soket arasındaki boşluk grout 1 harcı ile doldurulacak Kolon tekil temeli (Soket-Tekne temel) Kolonun sokete yerleştirilmesi Grout harcı: Kendiliğinden yerleşen, büzülme yapmayan ve yüksek dayanımlı harç Depremde açılmış düğüm noktası 18

19 Kabuklar: İnce cidarlı eğrisel yüzeyli taşıyıcılardır. Katlanmış plak Yarı silindirik kabuk(tonoz) Sidney opera binası Soğutma kulesi(termik ve nükleer santrallerin suyunu soğutur, görülen bulutlar atık gaz değil su buharıdır) Hiper paraboloid kabuk Küre parçası kabuk Dünyanın en büyük opera binası (7385 m 2, 102 Milyon $) Sidney opera binası Mimar: Jorn UTZON (Danimarka) 2003 Pritzker en iyi mimari ödülü Silindir sıvı tankı İstasyon binası(1955 yılında inşa edilmiştir), ESKİŞEHİR 19

20 Köprüler: Çelik, betonarme, öngermeli, ardgermeli ve kablolu asma köprüler inşa edilmektedir. Trafiğe açılışı: 30 Ekim 1973 Hafriyat: m 3 Yapı çeliği: Toplam açıklık: 1560 m Beton: m 3 Ayaklar: 5600 t Ayaklar arası açıklık: 1024 m İnşaat çeliği: 3600 t Platform: 9000 t Yükseklik(Su-platform arası): 64 m Ana kablolar+askılar: 6200 t Ayak yüksekliği: 165 m Giriş-çıkış köprülerinde: 3000 t Ana kablo çekme kuvveti: kn Yapımcı: Hochtief (Almanya)/ Cleveland Bridge&Engineering(İngiltere) Platform alanı: m 2 Şerit sayısı: 6 Trafik kapasitesi(proje) : araç/gün İlk yıl içinde geçen araç(ekim 1973-Ekim 1974) :11 Milyon arası: 1 Milyar 2004 yılı içinde geçen araç: 65 milyon Boğaziçi köprüsü,

21 Boğaziçi Köprüsü: (1. köprü) ÖZET BİLGİLER: Başlangıçtaki adı: İstanbul Köprüsü Resmi adı: İstanbul Boğaziçi Köprüsü (20 Ekim 1973 Bakanlar Kurulu Kararı) Takma adı: 1. Köprü Yapım kararı: 31 Eylül 1957 (Adnan MENDERES) Tasarım: De Leuw-Cather&Company (USA) Proje: Freeman, Fox&Partner Engineering (İngiltere) Yapımcı: Hochtief (Almanya)/ Cleveland Bridge&Engineering(İngiltere) Proje ihalesi: 3 Temmuz 1968 İnşaat ihalesi: 16 Aralık 1969 Temel töreni: 20 Şubat 1970 (Süleyman DEMİREL) Tamamlanması: 29 Ekim 1973 Açılış töreni: 30 Ekim 1973 (Naim TALÜ) Kaynak (kredi): Almanya $ (ABD) Fransa İtalya Japonya İngiltere Avrupa Yatırım Bankası Proje bedeli: 1 Milyon & İhale bedeli: $ (ABD) Maliyet : 40 Milyon $ (ABD) Toplam açıklık: 1560 m Ayaklar arası açıklık: 1024 m Yükseklik(Su-tabliye alt kotu arası): 64 m Ayak yüksekliği: 165 m Ana kablo çekme kuvveti: kn Hafriyat: m 3 Beton: m 3 İnşaat çeliği: 3600 t Yapı çeliği: Ayaklar: 5600 t Tabliye: 9000 t Ana kablolar+askılar: 6200 t Giriş-çıkış köprülerinde: 3000 t Tabliye alanı: m 2 Şerit sayısı: 6 Trafik kapasitesi (Proje): araç/gün Geçen araç: İlk gün: Ekim 1973-Ekim 1974 :11 Milyon : 1 Milyar 2004 yılı içinde geçen araç: 65 milyon 1 günde(ortalama) : 200 Bin Tarihçesi için: 21

22 Kubbe: Beton kemer baraj: Roma 1957 Prefabrik betonarme çatı örtüsü (1620 adet pano) Taşıyıcı sistem (ızgara eğrisel kirişler) Gökçekaya, inşaat aşamasında /Eskişehir 1972 Roma 1957 Cami kubbesi Gökçekaya barajı/eskişehir Roma 1957 Türkiye'de yapılan ilk betonarme kubbe İstanbul Şişli camisi kubbesidir ( ) 22

23 Kule tipi yapılar: İnşaat alanı çok küçük fakat yüksek yapı tipidir. Su, haberleşme, deniz feneri, rüzgâr enerjisi kuleleri, minareler ve sanayi bacaları bu türdendir. Konsol kiriş gibi davranırlar. Bu yapılarda düşey yük etkisinden ziyade rüzgâr ve deprem etkileri önem kazanır. 230 m 160 m 148 m Rüzgâr türbini m Sabancı camii/adana-1999 Minareler: 99 m (Türkiye de en yüksek) Minare Minera haberleşme kulesi Kuala Lumpur/Malezya YIL: 1996 Yükseklik: 421 m Deniz feneri Endem haberleşme kulesi Beylikdüzü/İstanbul YIL: 2001 Yükseklik: 230 m Su kulesi Su kulesi Sanayi bacaları, yükseklik: 300 m Atakule/Ankara Yıl: 1989 Yükseklik: 125 m (60 dakikada 1 tur döner) 23

24 Kablolu sistemler: Akashi-Kaikyo asma köprüsü, Kobe/JAPONYA, 1998 Orta açıklık 1991 m, toplam açıklık 3911 m ile Dünyanın en uzun köprüsü. Foto: Ahmet Necati YELGİN, 2005 Millennium Dome, Greenwich, Londra Açıklık: 365 m Yıl: 1999 Teleferik Olimpiyat stadyumu, Münih/Almanya,