Farklı Yöntemlerle Zeytin Hasadında İş Başarısı ve Zeytin Verimindeki Değişimlerin İncelenmesi

Transkript

1 Farklı Yöntemlerle Zeytin Hasadında İş Başarısı ve Zeytin Verimindeki Değişimlerin İncelenmesi Gıyasettin ÇİÇEK, Sarp Korkut SÜMER, Habib KOCABIYIK Onsekiz Mart Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Makineleri Bölümü, Çanakkale Özet: Bu araştırmada sıyırma ile hasat (1. yöntem), çubukla çırparak hasat (2. yöntem), taraklı makine ile hasat (3. yöntem) ve dal sarsıcılar ile hasat (4. yöntem) olmak üzere dört farklı hasat yöntemi kullanılmıştır. Arazi koşullarında yürütülen çalışmalarda yağlık olarak yetiştirilen Ayvalık zeytin çeşidi için aynı özelliklere sahip 12 ayrı ağaçta 4 farklı hasat yöntemi uygulanarak verim ve iş başarısı değerleri incelenmiştir. Araştırma sonucunda 1. ve 2. yöntemlerin iş başarısı açısından tercih edilmemesi gereken yöntemler olduğu belirlenmiştir. İş başarısı açısından en uygun yöntemin 3. yöntem olduğu sonucuna varılmıştır. Verim açısından değerlendirildiğinde ise yöntemlerin istatistiksel olarak verim üzerine bir etkisinin olmadığı belirlenmiştir (P>.). Anahtar kelimeler: Zeytin, hasat, verim, iş kapasitesi Make a Study of Yield and Work Capacity for Different Olive Harvesting Methods Abstract: In this research four different methods were used for the olive harvest (1.method: wood rake, 2.method: wood stick, 3.method: mechanical bough shaker+wood stick and 4.method: electronic harvesting rake+wood stick). Olive yield and work capacity were determined for Ayvalık olive type. In conclusion, the first and second methods should not be preferred in terms of work capacity. The third method is the most favorable method. There was no statistical difference between the yields of the methods (P>.). Key words: Olive, harvesting tool, yield, work capacity Giriş Türkiye de tarım sektörüne ve dolayısı ile ülke ekonomisine katkısı açısından ciddi bir öneme sahip tarımsal ürünlerden biri olan zeytin, ülkemiz tarım ekonomisinde en önemli on ürün içerisinde yer almaktadır. Dünyadaki önemli zeytin üreticilerinden biri olan ülkemiz dünya zeytin üretiminin %7.46 sını, zeytinyağı üretiminin %3.4 ünü, gerçekleştirmektedir (FAO, 12). Zeytin işlenerek tüketime sunulabilmekte ve daha çok katma değer sağlayarak ekonomiye katkı sağlamaktadır. Zeytinin ekonomiye diğer katkısı da, ham dane olarak tüketilmediği için işlenerek sofralık zeytin ve zeytinyağı gibi farklı sektörlere hammadde kaynağı oluşturmasıdır. Türkiye zeytin ve zeytinyağı üretiminde gerek miktar gerekse kalite açısından en önemli yörelerden biriside Burhaniye ilçesidir. Balıkesir ili Burhaniye ilçesi dünyanın en kaliteli zeytinyağı üretici bölgelerden biri olmasına rağmen (Yapıcı, 6) bu bölgedeki tarım işletmelerinin zeytin üretimine yönelik yeterli sayıda araştırma yapılmamıştır. Zeytin üretimi içerisinde en fazla işgücü kullanımı gerektiren işlem hasattır. Meyvelerin hasadı toplam çalışma zamanının %4-8 ini, toplam üretim maliyetinin ise %-6 ını oluşturmaktadır (Saraçoğlu, 6). Zeytin üretimindeki toplam insan işgücü gereksiniminin %-6 i hasat işleminden kaynaklanmaktadır (Caran, 1998; Saraçoğlu, 6). Kabul edilebilir bir karlılık sınırında üretim yapılabilmesi için zeytin hasadına yönelik etkin çözümlerin üretilmesi gerekmektedir. Özellikle gelişmiş ülkeler başta olmak üzere birçok 314

2 ülkede insan el emeğinin verimli hale getirilmesi ve işgücü maliyetinin yüksek olmasından dolayı zeytin mekanik olarak hasat edilmektedir. Mekanik zeytin hasadında taraklı ve dal sarsıcı makineler kullanılmaktadır. Özellikle, meyvelerin endüstriye yönelik olarak değerlendirilmesinde, elle toplama yerine iş başarısı yüksek olan sırıkla ya da mekanik bir sarsıcı kullanarak zeytinlerin toplanması zeytin hasadında ağaca farklı zararlar verilebilmektedir. Dal sarsıcıların bağlandığı noktalarda kabuk soyulmaları hatta kırılmalar meydana gelebilmektedir. Çırpma ve tarama yöntemlerinde de kırılmalar olabilmektedir. Bunun yanında dal ve sürgünlerde çırpma sonucunda oluşan yaralara enfeksiyonların girmesi kaçınılmaz hale gelmektedir (Gezerel ve ark. ). Özellikle ağaçta bulunan ve sonraki senenin ürünün alınacağı genç sürgünler hasara uğrayarak periyodisite körüklenmektedir (Gezerel ve ark., ). Hasat yöntemleri içerisinde ağaç zarar oranı bakımından en yüksek değeri sırıkla hasat yöntemi almıştır. Sırıkla ve elektrikli çırpıcı yöntemlerle yapılan hasatta ağaçta büyük zararlanmalar ortaya çıkmaktadır. Hasat yöntemleri içerisinde hasat sonrası meyvelerde oluşan zarar düzeyi bakımından ise en yüksek değeri sırıkla hasat yöntemi almıştır (Qabatty, ). Qabatty () zeytin ağaçlarının hasat sırasında zarar görmesinin dönemselliği artırıcı özelliği bulunduğunu belirtmesine rağmen, hasat yönteminden kaynaklanan bu mekanik zararların ve diğer zararların zamanla ağaçlarda verim azalması meydana getirip getirmeyeceği konusunda yapılmış bir çalışma bulunmamaktadır. Ekonomik olarak kazançlı, çiftçi ailesi ve kırsal kesim için sosyal faydası olan ve çevreyi koruyabilen üretim şekli sürdürülebilir tarım olarak tanımlanmaktadır. Bu tanımdan yola çıkarak zeytin üretiminde de sürdürülebilir bir tarımın yapılabilmesi için hasat yönteminden kaynaklanabilecek ve ancak uzun yıllar sonra ortaya çıkabilecek verim azalmalarının tespit edilmesi gerekmektedir. Araştırma sonucunda elde edilecek veriler, üreticilerin bilinçli tercihlere yönlendirilmesi açısından yol gösterici olacaktır. Materyal ve Yöntem Araştırma Balıkesir ili Burhaniye ilçesine bağlı Şarköy de bulunan 1 zeytin ağacına sahip bir işletmede yürütülmüştür (Çizelge 1). İşletmede bulunan zeytin ağaçları ortalama 7-9 yaşlarındadır. Çalışmaların yürütüldüğü işletmede yağlık olarak Ayvalık zeytin çeşidi yetiştirilmektedir. Araştırmada yörede yaygın olarak yetiştirilen Ayvalık zeytin çeşidi için dört farklı yöntemle hasat edilecek aynı özelliklere (yaş, verim, uygulanan tarımsal işlemler vb.) sahip ağaçlar tespit edilmiş ve ilk yıl uygulanan hasat yöntemi, aynı ağaçlar için ertesi yıl tekrar edilmiştir. Her yöntem için üç tekerrür yapılmıştır. Tekerrürlerin yapılacağı ağaçların belirlenmesinde tesadüf parselleri deneme metodundan yararlanılmıştır. Belirlenen ağaçlar farklı yöntemlerle hasat edildikten sonra elde edilen işletme verileri değerlendirilmiş ve ekonomik analiz yapılmıştır. Denemeler süresince yapılan işlemlerin tümü 4 yıl süresince her üretim sezonu için tekrarlanmıştır. Araştırmada geleneksel yöntemler ile yapılan hasatlarda kullanılan el aletlerine, yöredeki isimleri ile hitap edilmiştir. Makineli hasat yöntemlerinde kullanılan makinelerin adlandırılmasında ise kataloglardan yararlanılmıştır. Çizelge 1. Deneme alanındaki ortalama ağaç sayısı ve verimleri Ağaç sayısı (ağaç ha -1 ) Ortalama verim (kg ha -1 ) Ortalama verim (kg ağaç -1 ) Araştırmada zeytin hasadında 4 yöntem için 4 farklı alet veya makine kullanılmıştır. Birinci yöntemde zeytinlerin hasat edilmesinde ortalama 2-3 metre uzunluklara sahip tırmıklardan yararlanılmıştır. İkinci yöntemde 2-3 metre uzunluklara sahip sırıklar kullanılarak 31

3 zeytin hasadı yapılmıştır. Üçüncü yöntemde tek silindirli ve benzinle çalışan kancalı mekanik dal sarsıcı makineden yararlanılmıştır. Dördüncü yöntemde ise elektronik taraklı silkeleme makinesi ile hasat yapılmıştır. Her yöntemde kronometre ile çalışma süresi ve yapraklar temizlendikten sonra elde edilen zeytinlerin ağırlıkları kg a kadar ölçüm yapabilen 1 gr hassasiyetli dinamometre ile tespit edilmiştir. Elde edilen verilerden yararlanılarak yöntemlere ait iş başarıları ve toplanan ürün miktarları belirlenmiştir. Ölçümler sırasında işletme değerleri ve verim değerleri elde edildikten sonra istatistiksel analizler yapılmıştır. İlk sezon yapılan işlemler dört sezon boyunca tekrarlanarak elde edilen verilerden, farklı hasat yöntemleri arasında verim ve iş başarısı farklılıklarının ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu araştırmada, ölçümlerle elde edilen bulguların değerlendirilmesinde, çalışma zaman birimi olarak saat esas alınmış ve birim alandaki zeytinin toplanması için gereksinim olan insan çalışma zamanı, diğer ifade ile birim insan işgücü gereksinimi ile birim zamanda gerçekleştirilen iş miktarını tanımlayan İnsan iş başarısı efektif çalışma sürelerine göre hesaplanmıştır. İş gücü gereksinmesi ve iş başarılarının hesaplanmasında, her işleme ilişkin zaman kısımları esas alınmış olup, ölçmelerle saptanan her zaman kısmına ilişkin bulguların aritmetik ortalamasından yararlanılmıştır. Aritmetik ortalamanın güvenilirlik sınırları içinde olup olmadığını, diğer deyişle hesaplamalarda kullanılabilir değer olup olmadığını ve ölçüm sayısının yeterliliğini belirlemek için istatistiksel değerlendirme yapılmıştır. Değerlendirmede değişim (varyasyon) katsayısı kontrolü esas alınmıştır. Bu amaçla, aritmetik ortalama, varyans, standart sapma ve değişim katsayısına ilişkin eşitliklerden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen verilerin istatistiksel analizlerinde MİNİTAB ve MSTAT paket programlarından yararlanılmıştır. Elde edilen veriler varyans analizi ve DUNCAN çoklu karşılaştırma testi yapılarak istatistik olarak değerlendirilmiştir. Araştırma Bulguları ve Tartışma Araştırma sonucunda elde edilen bulgularda, makineden sonra sırıkla toplanan ürün miktarlarında ve sırık iş başarısında önemli oranlarda farklılıklar bulunduğu belirlenmiştir. Makineli hasatta 3 ve 4. yöntemlerde kullanılan makinelerin ortalama hasat etkinliklerinin (sırasıyla %77. ve %79.4) önemli oranda farklılıklar göstermediği görülmüştür. Qabatty () çalışmasında bu değerlerin sırasıyla %83.4 ve %93.2 olduğunu belirtmiştir. Rouina ve ark. (1999) ise yürüttükleri bir çalışmada dal sarsıcılar ile yaptıkları mekanik zeytin hasadında %4-7 hasat etkinliği elde etmişlerdir. Geriye kalan zeytinlerin yine geleneksel olarak toplanmasının zorunlu olduğunu, bununda maliyeti artırdığını belirtmişlerdir. Birger ve ark.(8) yalnızca mekanik sarsıcı alet ve makineler ile zeytin hasadının yeterli olmadığını, optimum koşullarda dahi (ağaç şekli, sıcaklık, olgunlaşma vb.) etkinliğin %8 civarında olduğunu ve geriye kalan zeytinin geleneksel yöntemlerle toplanmasının zorunlu olduğunu belirtmişlerdir. Araştırıcılar İspanya ve İsrail de yapılan çalışmalarda hazırlanan özel formülasyonların zeytin ağacına püskürtülmesi sonucunda meyve tutumunun azaldığını ve 7 gün içerisinde mekanik olarak hasat edildiği takdirde %9 e varan bir hasat etkinliği elde edildiğini, bununda maliyeti düşürdüğünü bildirmişlerdir. Farklı yöntemler ile hasat edilen ağaçların ortalama verimleri incelendiğinde (Çizelge 2) 4 yıl sonunda ortalama olarak en fazla verimin.7 kg ile 3. yöntemde elde edildiği, daha sonra sırasıyla 4. yöntem (19 kg), 2. yöntem (16.74 kg) ve 1. yöntemde (13.82 kg) elde edildiği görülmektedir. 316

4 Çizelge 2. Yöntemlere ait 4 yıllık ortalama verim değerleri Verim (kg) Tırmık Kancalı makine Taraklı makine Sırık Toplam 1. yöntem yöntem yöntem yöntem Çizelge 3. Yöntemlere ait 4 yıllık ortalama iş başarısı değerleri İş başarısı (kg/içh) Tırmık Kancalı makine Taraklı makine Sırık Ortalama 1. yöntem yöntem yöntem yöntem Yöntemlere bakılmaksızın iş başarısı değerleri incelendiğinde (Çizelge 3) en yüksek iş başarısının sırıksız kancalı mekanik dal sarsıcı makine ile (227.6 kg/içh) elde edildiği görülmektedir. En düşük iş başarısı ise 1. yöntemde (3.3 kg/içh) yani tırmık ile zeytin hasadında elde edilmiştir. Yöntemlere bakıldığında en yüksek iş başarısının 3. yöntemde (8.1 kg/içh) elde edildiği görülmektedir. Bunu sırasıyla 4. yöntem (46.6 kg/içh), 2. yöntem (36.1 kg/içh) ve 1. yöntem (3.3 kg/içh) takip etmektedir. İş başarılarına ait varyans değerleri incelendiğinde tüm yöntemlerin kendi arasındaki iş başarılarında önemli faklılıklar olmadığı fakat 3 ve 4. yöntemlerde makineden sonra yapılan sırık ile hasattaki iş başarılarında önemsiz farklılıkların olduğu görülmektedir. Makineden sonra sırıkla toplanan ürün miktarlarında ve sırık iş başarısında önemli oranlarda farklılıklar bulunmaktadır. Makineli hasattan sonra ağaçlar üzerinde az ürünün kalması iş başarısını düşürmektedir. Sol ve Floraensa (1997) yıllarında İspanya da yetiştirilen Arbequina çeşit zeytinleri 19 Kasım-13 Şubat tarihleri arasında bir sarsıcı ile ve 3 değişik tarihte mekanik olarak hasat etmişlerdir. Araştırmada verim değerleri, erken hasat döneminden geç hasat dönemine kadar sırasıyla 8.38 kg/ağaç, 13.8 kg/ağaç ve kg/ağaç olarak elde etmişlerdir. Geç yapılan hasatta yüksek bir verim, yüksek bir hasat yüzdesi ve en iyi ekonomik getiriye ulaşıldığını belirtmişlerdir. Türkiye de yapılacak olan araştırmalar sonucunda makineli hasat için belirlenecek olan en uygun tarihlerde zeytin hasadının yapılması ile daha yüksek bir iş başarısı ve hasat etkinliği elde edilebilir. Araştırma sonucunda yöntemlere ait her yıl ağaçlardan alınan verimler aşağıda çizelge ve grafik olarak verilmiştir. Çizelge 4. Yöntemde elde edilen tüm verim değerleri 1. Ağaç 2. Ağaç 3. Ağaç Ort 1. Yıl Yıl Yıl Yıl Ort

5 Ağaç Verimlerindeki Değişim (1. Yöntem) Verim (kg) 1 1. Yıl 2. Yıl 3. Yıl 4. Yıl 1. Ağaç 2. Ağaç 3. Ağaç Ort Şekil 1. Ağaç verimlerindeki değişim (1. yöntem) Şekil 1 incelendiğinde 1. yöntem ile yapılan hasatta ilk iki yıl ağaç verimlerinde birbirine yakın değerler elde edilirken üçüncü yıl iki ağaçta verim artışı, bir ağaçta ise verim azalması gerçekleşmiştir. Son yıl ise verim artışı olan iki ağaçta verim azalması, diğer ağaçta ise verim artışı olduğu görülmektedir. Çizelge. Yöntemde elde edilen tüm verim değerleri 1. Ağaç 2. Ağaç 3. Ağaç Ort 1. Yıl Yıl Yıl Yıl Ort Ağaç Verimlerindeki Değişim (2. Yöntem) Verim (kg) Yıl 2. Yıl 3. Yıl 4. Yıl 1. Ağaç 2. Ağaç 3. Ağaç Ort Şekil 2. Ağaç verimlerindeki değişim (2. yöntem) Şekil 2 incelendiğinde bir önceki yönteme benzer olarak 2. yöntem ile yapılan hasatta da ilk iki yıl ağaç verimlerinde birbirine yakın değerler elde edilirken üçüncü yıl iki ağaçta verim artışı, bir ağaçta ise verim azalması gerçekleşmiştir. Son yıl ise verim artışı olan iki ağaçta verim azalması, diğer ağaçta ise verim artışı olduğu görülmektedir. 318

6 Çizelge 6. Yöntemde elde edilen tüm verim değerleri 1. Ağaç 2. Ağaç 3. Ağaç Ort 1. Yıl Yıl Yıl Yıl Ort Ağaç Verimlerindeki Değişim (3. Yöntem) Verim (kg) Yıl 2. Yıl 3. Yıl 4. Yıl 1. Ağaç 2. Ağaç 3. Ağaç Ort Şekil 3. Ağaç verimlerindeki değişim (3. yöntem) Şekil 3 incelendiğinde 3. yöntem ile yapılan hasatta 4 yıl boyunca iki ağaçta, diğer yöntemlere göre önemsiz oranda verim artış ve azalışların olduğu, bir ağaçta ise diğer yöntemlerde olduğu gibi üçüncü yıl bir azalma, dördüncü yıl ise bir artış olduğu görülmektedir. Çizelge 7. Yöntemde elde edilen tüm verim değerleri 1. Ağaç 2. Ağaç 3. Ağaç Ort 1. Yıl Yıl Yıl Yıl Ort Ağaçların Verimlerindeki Değişim (4. Yöntem) Verim (kg) Yıl 2. Yıl 3. Yıl 4. Yıl 1. Ağaç 2. Ağaç 3. Ağaç Ort Şekil 4. Ağaç verimlerindeki değişim (4. yöntem) 319

7 Şekil 4 incelendiğinde 4. yöntem ile yapılan hasatta 4 yıl boyunca tüm ağaçlarda ilk iki yıl ortalama olarak aynı verim alınmış, üçüncü yıl yine tüm yöntemlerde verim artışı olduğu, dördüncü yıl ise tüm ağaçlarda verim azalışı olduğu görülmektedir. Verim ortalamaları incelendiğinde en yüksek verimin sırasıyla 3. yöntem (.7 kg), 4. yöntem (19. kg), 2. yöntem (16.74 kg) ve 1. yöntemde (13.82 kg) olduğu görülmektedir. İstatistiksel olarak incelendiğinde uygulanan hasat yöntemlerinin verim üzerinde etkisinin olmadığı görülmüştür (P>,) (Çizelge 8 ve Şekil ). Çizelge 8. Hasat yöntemlerine ait ortalama verim değerleri Ortalama verim (kg) 1. Yöntem ± b 2. Yöntem ± ab 3. Yöntem.7 ±.3 a 4. Yöntem 19. ±.98 ab A verim (kg) 1 B AB AB 1. yöntem 2. yöntem 3. yöntem 4. yöntem Şekil. Verimin istatistiksel olarak değerlendirilmesi Tombesi (199) yapmış olduğu çalışmasında zeytinin toplanmasında titreşimin en etkili yöntem olduğunu, dal ve yaprak dökümünün en az olması için uzman kişilerin dal sarsıcıları doğru frekansta kullanmaları gerektiğini, böylelikle hasat veriminde %-1 bir artış sağlanabildiğini, ayrıca mekanik hasatta ağaçların şekillendirilmesi, uygun çeşit ve yöntemlerin kullanılmasının verimi artıran faktörler olduğunu belirtmiştir. Hasat yöntemlerine ait ortalama iş başarıları Çizelge 9 da verildiği gibidir. İş başarısı ortalamaları incelendiğinde en yüksek iş başarısının sırasıyla 3. yöntem (8.1 kg/içh), 4. yöntem (46.6 kg/içh), 2. yöntem (36.1 kg/içh) ve 1. yöntemde (3.3 kg/içh) olduğu görülmüştür. Uygulanan hasat yöntemleri iş başarısı üzerinde istatistiksel olarak etkili bulunmuştur (P<.1). Çizelge 9. Hasat yöntemlerine ait iki yıllık ortalama iş başarıları Ortalama iş başarısı (kg/i.ç.h.) 1. Yöntem 3.3 ± 27. b 2. Yöntem 36.1 ± 14.6 b 3. Yöntem 8.1 ± a 4. Yöntem 46.6 ± 21.7 b 3

8 iş baş arıs ı (kg/içh) A B B B 1. yöntem 2. yöntem 3. yöntem 4. yöntem Şekil 6. İş başarılarının istatistiksel olarak değerlendirilmesi Zeytin hasadında farklı yıllarda farklı işçilerden yararlanılması ve ağaçlardaki ürün verimi, iş başarısındaki farklılıkların en önemli sebebi olarak gösterilebilir. Özellikle makineli hasatta tecrübesiz elemanların hasat yapması iş başarısında azalmaya neden olmaktadır. Okursoy ve ark. () yaptıkları çalışmada, el sarsıcıların iş veriminin elle toplamaya göre en az iki misli daha fazla olduğunu, fakat titreşimin yorulmaya neden olduğu ve dinlenme gereksiniminden dolayı iş kesintisi olduğunu belirtmişlerdir. Araştırıcılar ayrıca ülkemizde zeytin hasadının makine ile yapılması yönündeki çiftçi eğitiminin yeterli düzeyde olmadığını belirtmişlerdir. İstatistiksel açıdan incelendiğinde 3. yöntemin iş başarısı açısından en iyi yöntem olduğu, diğer yöntemler arasında ise iş başarısı açısından bir farklılığın bulunmadığı görülmüştür (Çizelge 9 ve Şekil 6). Ortalama iş başarısı ve ortalama verim değerleri karşılaştırıldığında iki değişken arasındaki ilişkinin istatistiksel açıdan çok yüksek (r:.96) olduğu görülmüştür. Buradan da anlaşıldığı gibi ağaçlardaki ürün miktarının iş başarısı üzerine olumlu etkisi bulunmaktadır. Qabatty () çalışmasında mekanik zeytin hasadına ağaçların formu, şekli, dalların yüksekliği ve kalınlıkları, ağaç yaşı, ağaç yoğunluğu ve meyvelerin dallardan kopma kuvvetleri gibi birçok faktörün etki ettiğini belirtmiştir. Araştırıcı ayrıca makineli hasat işlemlerinin çok yönlü olarak kolaylık sağladığını, çalışma koşullarının güç, işgücünün pahalı, verimin düşük ve teminin güç olması, ayrıca elde edilen ürünün kalitesi ve ağaç üzerinde olumsuz etkileri nedeniyle geleneksel hasat yöntemlerinin zeytinciliğin bugünkü ihtiyaçlarına cevap vermesinin mümkün olmadığını ve kalitenin korunması gerektiğini belirtmiştir. Sonuç Araştırma sonucunda 1. ve 4. yöntemlerin iş başarısı ve zaman gereksinimleri değerlendirildiğinde tercih edilmemesi gereken yöntemler olduğu belirlenmiştir. 1. yöntem birçok işletme tarafından terk edilmesine rağmen 4. yöntem yaygın olarak kullanılmaktadır. 3. yöntem, kancalı mekanik dal sarsıcı ve 2. yöntemin karma olarak kullanıldığı bir yöntemdir. Bu nedenle iş başarısı ve zaman gereksinimi açısından değerlendirildiğinde, kancalı mekanik dal sarsıcı+sırığın birlikte kullanıldığı 3. yöntemin zeytin hasadında kullanılması gereken en uygun yöntem olduğu belirlenmiştir. Verim açısından değerlendirildiğinde ise yöntemlerin istatistiksel olarak verim üzerine bir etkisinin olmadığı belirlenmiştir. Araştırma da iş başarısının ağaçlardaki ürün yoğunluğuna bağlı olarak arttığı gözlenmiştir. Ürün yoğunluğu az olan ağaçlarda hangi yöntem kullanılırsa kullanılsın iş 321

9 başarısı düşmektedir. Belirli bir verimin altındaki ağaçların hasat edilmesi, kar amacı güden işletmeler için düşük iş başarısından dolayı karlı olmayabilir. Özellikle işçiliğin pahalı olduğu veya kısıtlı zamandan dolayı hasadın yetişmeyeceği durumlarda, yapılacak olan hesaplamalar sonucunda belirlenecek olan belirli bir verimin altındaki ağaçların hasat edilmemesi işletmeler için daha karlı olabilir. Makineden sonra sırıkla toplanan ürün miktarlarında ve sırık iş başarısında önemli oranlarda farklılıklar bulunmaktadır. Makineli hasattan sonra ağaçlar üzerinde az ürünün kalması daha önce belirtilen sebeplere paralel olarak iş başarısını düşürmektedir. Bu nedenle mümkün olduğunca, sabırla, en yüksek verim alınacak şekilde çalışılmalıdır. Makineli hasatta, bu konuda deneyimli elemanların hasat yapması oldukça önem taşımaktadır. Deneyimsiz elemanların makineleri kullanması sonucunda ağaçta fazla ürün bırakılmakta, uygun dallar hasat edilememekte, böylece iş başarısında %8 lere varan düşüşler gerçekleşmektedir. Literatür Listesi Anonim Birger, R., F. Abd-Elhadi, A., Ronen, E., Cohen, Y., Ankorion, A., Najjar, J., Moreno. 8. Olive Harvestvant, A New Harvest-Aid Formulation For Improving Fruit Abscission And Mechanical Harvesting. V. International Syposium On Olive Growing. ISHS Acta Horticulturae 791. Vol:2. Izmir. Caran, D Zeytinde Hasat. Zeytin Yetiştiriciliği Kursu Kitabı. Tarım Ve Köyişleri Bakanlığı, Zeytincilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü. Gezerel, Ö., Toplu, C., Ulaş, M.. Çukurova Bölgesinde Son Yıllarda Zeytin Yetiştiriciliğindeki Gelişmeler Ve Sonuçları, Türkiye 1.Zeytincilik Sempozyumu, Bursa. SS: Okursoy, R., Darga, A., Tunçkal, C.. Zeytin Hasadında Mekanizasyon Uygulamaları, Türkiye 1. Zeytincilik Sempozyumu. SS: Qabatty, A.. Domat Zeytin Çeşidinde Farklı Hasat Yöntemlerinin Meyve Kalitesine Etkileri. Doktora Tezi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları Bölümü. Rouina, B. B., M. Yousfi, M. Mlaouah Some Aspects Of Olives Mechanical Harvesting İn Tunisia III. International Syposium On Olive Growing. ISHS Acta Horticulturae 474. Vol: 2. Chania, Crete. Saracoğlu, T. 6. Effective Parameters On The Mechanic Olive Harvest. Tarımsal Mekanizasyon 23. Ulusal Kongresi. Çanakkale. Sol, R. M. A., Floraensa, G. M Mechanized Olive Harvesting İn Lerida, CAB Abstract. 199, Pp:1-4. Tombesi, A Physiological And Mechanical Advances İn Olive Harvesting. International Syposium On Olive Growing. ISHS Acta Horticulturae 286. Volume: 1. Cordoba, Spain. Yapıcı, C. 6. Balıkesir İli Burhaniye İlçesinde Yağlık Zeytin Üreten İşletmelerin Ekonomik Analizi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale. 322