Yuvarlak Örme Makinesi Parametrelerinin Rotor Đpliğinden Örülmüş Pamuklu Süprem Kumaşların May Dönmesine Etkisi

Transkript

1 Tekstil Teknolojileri Elektronik Dergisi Cilt: 3, No: 2, 2009 (1-10) Electronic Journal of Textile Technologies Vol: 3, No: 2, 2009 (1-10) TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR e-issn:xxx-xxx (Hakem Onaylı Makale) (Refereed Article) Züleyha DEĞĐRMENCĐ, Mehmet TOPALBEKĐROĞLU Gaziantep Üniversitesi, Tekstil Mühendisliği Bölümü, Türkiye Özet Bu çalışmada % 100 pamuklu rotor ipliklerinden örülmüş süprem kumaşların may dönmesi araştırılmıştır. Makineye bağlı bobin besleme (sistem) sayısı, makine dönüş hızı (devir) ile örgü kumaşın metre kare ağırlığında yapılan değişiklikler gibi makine parametrelerinin may dönmesi üzerine etkileri incelenmiştir. Kumaşlar aynı makinde örülmüş ve daha anlamlı olacağı düşünüldüğünden boyanmış; son ürün haline getirildikten sonra testler yapılmıştır. Sonuçlara göre sistem sayısının azaltılması may dönmesini azaltırken gramajı azaltmak may dönmesini arttırmaktadır ancak makine dönüş hızının may dönmesi üzerine önemli bir derecede etkisi yoktur. Çalışmada kullanılan kumaşlar seçilirken uygulamanın yapıldığı ticari işletmenin de sıklıkla kullandığı parametreler öncelikli olarak referans alınarak değişiklikler yapılmıştır. Böylelikle işletmenin uyguladığı parametreler de irdelenmiş optimum makine parametreleri ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Anahtar kelimeler: may dönmesi, süprem kumaş, rotor iplik, sistem sayısı, makine dönüş hızı. Effect of machine parameters of circular knitting machine on spirality of cotton single jersey fabrics knitted by rotor yarns Abstract In this study the spirality on cotton single jersey fabrics knitted by rotor yarn was investigated. The machine parameters depend on knitting machine as the number of feeders, the speed of the machine in revolution per minute and the weight of fabrics on spirality were examined. The fabrics which were knitted by the same machine were dyed and the tests were done on end product. According to the results the more number of systems on the machine means the more spirality while the more weight of fabrics means the less spirality. And there is no significant effect of the speed of machine in revolution per minute on spirality. While choosing the samples used in this study the parameters which were often applied by the used knitting mill were taken as a reference and all the changes were done with respect to these parameters. Consequently, the parameters which were applied by the knitting mill were examined and the optimum machine parameters were tried to find. Keywords: spirality, single jersey fabric, rotor yarn, number of feeders. Speed of machine rotation. 1. GĐRĐŞ Örme kumaşların en önemli avantajı kullanım rahatlığı ve kullanım sonrasında görünümlerinin bozulmamasıdır. Örme kumaşları oluşturan ilmek yapıları kumaşın esneme ve geri toplanma dayanımında önemli rol oynar. Fakat bu ilmek yapılarındaki dengesizlik may dönmesi adı verilen örgü kumaş hatasına yol açar. May dönmesi örgü kumaşların görünüm kalitesini etkileyen en önemli faktörlerden biridir. Kumaşın yuvarlak örme makinesinde tüp formunda örülmesi ilmek çubuklarının makinenin dönüş yönüne Bu makaleye atıf yapmak için Değirmenci Z., Topalbekiroğlu M., Tekstil Teknolojileri Elektronik Dergisi 2009, 3(2) 1-10 How to cite this article Değirmenci Z., Topalbekiroğlu M., Effect of Machine Properties of Circular Knitting Machine on Spirality of Cotton Single Jersey Fabrics Knitted By Rotor Yarns Electronic Journal of Textile Technologies, 2009, 3(2) 1-10

2 Teknolojik Araştırmalar: TTED 2009 (2) 1-10 bağlı olarak sağa ya da sola eğilmesine neden olur. Bunun sonucu olarak teorik olarak may ve çubuk birbirine dik olması gerekirken çubukların may ile yaptıkları açı değişir. Bu açının ölçülmesi sonucu da örgüdeki dönme miktarı hesaplanmış olur. Örme kumaşların popülerliği vücudun şeklini alması, yumuşak tutumu, hacimli yapısı ve düşük gerilim altında yüksek esneme kabiliyetine sahip olmasıdır [1]. Örgünün bu yapısını etkileyen en önemli faktör ipliğin yapısıdır. Genellikle örgüde düşük bükümlü iplikler kullanılır; çünkü yüksek bükümlü iplik kumaşın tutumunda bir sertliğe neden olurken aynı zamanda iplikten yok edilemeyen tork nedeniylemay dönmesi problemine yol açar [2]. Đplikten kaynaklanan örgü dönmesini örme işlemi bittikten sonra gidermek mümkün olmadığından mümkün olduğunca düşük bükümlü veya bükülme eğilimi az olan iplik kullanmak gerekir [3]. May dönmesini etkileyen faktörler genellenmek istenirse; Makine besleme sayısı (sistem sayısı) Makine inceliği Đplik inceliği Gramaj ağırlığı Đplik bükümü Makine dönüş hızı ve yönü Đplik büküm yönü Hammadde cinsi Đplik eğirme metodu Đpliğin fiske olması [3]. May dönmesini engellemek için literatürde çeşitli çalışmalar yapılmış bazı sonuçlara varılmıştır. Bu çalışmalar iplik bükümünü azaltmak, çift katlı iplik kullanmak, hammaddeyi değiştirmek, ipliğe fikse yapmak, makine dönüş yönüne zıt bükümlü iplik kullanmak, iplik eğirme metodunu değiştirmek, iplik inceliğini azaltmak, elastomer eklemek, boyanmış iplik kullanmak, gramajı arttırmak, örgü desenini değiştirmek, bir sıra S bir sıra Z bükümlü iplik kullanmak gibi özetlenebilir [ ]. Bunların dışında konfeksiyon sonrası nihai üründeki kalite problemini önlemek için may dönmesine bağlı dikiş kaymalarının nedenleri araştırılmaya çalışılmıştır [12]. Örgü kumaşlarda konfeksiyon sonrasında boyutsal dengeyi arttırmak için ısıl bir işlem olan sanforlama işlemi uygulanır. Bu işlemin uygulandığı rotor ipliğinden örülmüş kumaşlarda gramajı arttırmanın may dönmesini azalttığı görülmüştür [13]. Şüphesiz bu konu çözümlenmedikçe bu konuda yapılan çalışmalar devam edecektir. Bu çalışmada rotor ipliği kullanılarak üretilmiş örgü kumaşlar üzerinde durulacaktır. Rotor ipliğinin yapısı ring ipliğinden büküm veriliş biçimi ve son ürünün sahip olduğu büküm özelliği bakımından farklılık gösterir [14]. Ring iplikçiliğinin esası liflerin açılması, temizlenmesi, taranması, çekilerek istenilen numaraya getirilmesi ve bükülerek sarılması esasına dayanırken; rotor iplikçiliğinde şerit olarak alınan elyafın açıldıktan sonra hızla dönen rotora sevki ve bu sırada büküm alması esasına dayanır [15]. Rotor iplik üretilirken liflerin paralel biçimde yayılması ve bu lif demetinin iyice taranması gerekir. Bu işlemi takiben liflerin ucu rotorun oyuğundan içeri verilir ve iplik oluşumu başlar [2,16]. Rotorun her dönüşüyle yeni lifler daha önceden oluşmuş elyaf demetine tutunurlar. Bunun sonucunda öz büküm adı verilen içteki bükülmüş elyafın dışını daha az bükümlü bir elyaf demeti sarar. Bir başka deyişle rotor iplikçiliğinde ring iplikçiliğinin tam tersi olarak içten dışa doğru bir büküm vardır [17]. Dolayısıyla rotor ipliğinin dışındaki büküm içindeki büküme oranla daha azdır. Bu da yuvarlak örme sırasında oluşan kuvvet karşısında ipliğin ring ipliği kadar ciddi bir tork oluşturmaması anlamına gelebilir. Böylelikle rotor iplikten elde edilen örgü kumaşlarda büküm kaynaklı may dönmesinden söz edilemez. Rotor ipliği ile yapılmış bir çalışmada rotor ipliklerle örülen kumaşlardaki may dönmesinin, ring ipliklerle örülen kumaşlardakine göre oldukça az olduğu bulunmuştur [18]. May dönmesinin en 2

3 Değirmenci, Z., Topalbekiroğlu, M., Teknolojik Araştırmalar: TTED 2009 (2) 1-10 önemli nedeni olan iplikteki bükümden kaynaklanan bükülme eğiliminin rotor ipliklerde ring ipliklerine göre daha az olması dolayısıyla rotor kumaşlar bu bakımdan avantajlıdır. Daha önceki çalışmalarda ring ipliğiyle üretilmiş kumaşların sistem sayısı, devir sayısı ve gramajı değiştirilmiş ve may dönmesi incelenmiştir, ancak bükümün diğer faktörlerin önüne geçtiği ve bu yüzden bu parametrelerin etkilerinin tam olarak gözlemlenemediği görülmüştür. Bu çalışma da ise bükümün dışarıda tutulması olasıdır. Kumaşlar örüldükten sonra boyanmış ve boyama sonrası tam dinlendirilmiş olmaları sağlanmıştır. Kumaşın dinlendirilmiş olması ise bükümün yanı sıra makine dönüşünden kaynaklanan merkezkaç kuvvetinin de kumaştan uzaklaştırıldığı sonucunu verir. Böylelikle sistem sayısının, makine dönüş hızının ve gramaj değişikliğinin etkisi incelenirken bunları etkileyecek faktörler göz ardı edilebilir. Sistem sayısı kumaşın oluşumu sırasında beslemeye giren bobin sayısıdır. Yuvarlak örgüde helisel bir yapının oluşması sistem sayısı ile ilgilidir. Çok sistemli makinelerde makinenin bir dönüşünde sistem sayısı kadar örgü sırası elde edildiği için örgüde bir dönme meydana gelir. Yani birinci sırayla sonuncu sıra arasında çarpık ve çapraz bir görünüm ortaya çıkar [19]. Bu da teorik olarak sistem sayısının artmasına bağlı olarak kumaştaki helisel yapının artması anlamına gelir ki bu da eş zamanlı olarak may dönmesinin de artması demektir. Đşletmedeki üretim hızı da düşünüldüğü zaman sistem sayısının azaltılması üretimi düşüreceğinden belirli bir seviyenin altına inilmez. Bu çalışmada sistem sayısı üç aşamalı olarak test edilmiştir. Makine dönüş hızı makinenin bir dakika içerisinde yapmış olduğu dönme sayısıdır. Dönme sayısının azaltılmasının may dönmesi üzerine etkisinin incelenmesi amacıyla bu çalışmada 3 ayrı devrin sonucu test edilmiştir. Kumaş gramajı metrekaredeki kumaşın ağırlığıdır. Bu çalışmada gramajın etkisin saptanması amacıyla dört ayrı gramaj test edilmiştir. Çalışmanın amacı rotor ipliklerden elde edilen kumaşlardaki may dönmesi etkisini araştırmaktır. 2. MALZEME ve METOT Bu çalışmada 30/1 Ne %100 pamuk ipliği kullanılarak yuvarlak örgü makinesinde bazı parametreler değiştirilmek suretiyle elde edilmiş olan süprem kumaşların may dönmesi değerleri incelenmiştir. Tablo 1. Kumaşların üretiminde kullanılan ipliklerin özellikleri Đplik Numarası (Ne) 30/1 OET Düzgünsüzlük CVm (%) 11,7 Đnce Yer Sayısı (-50%) 62 Kalın Yer Sayısı (+50%) 45 Neps Sayısı (+280%) 8 Tüylülük 5,2 Đplik Mukavemeti (cn/tex) 185 Kopma Uzaması (%) 3,0 Büküm (T/m) 825 Büküm Katsayısı (α e ) 3.82 Değiştirilen parametreler makineye yapılan besleme sayısı (90 sistem, 80 sistem, 70 sistem), makinenin dönüş hızı (25 devir, 30 devir, 35 devir) ve gramaj ( gr/m 2, gr/m 2, gr/m 2, gr/m 2 ) olarak ayrı ayrı incelenmiştir. Örmede kullanılan ipliğe ait özellikler Tablo 1 de verilmiştir. Söz konusu rotor ipliklerden numara sabit tutularak sistem sayısı, devir sayısı ve gramajı değiştirerek toplam 8 adet süprem kumaş Sanko Holding işletmesinde Monarch makinesinde elde edilmiştir. Yuvarlak örme makinesine ilişkin bilgiler Tablo 2 de verilmektedir. 3

4 Teknolojik Araştırmalar: TTED 2009 (2) 1-10 Tablo 2. Monarch makinesinin teknik özellikleri Teknik Özellikler Monarch Makine Çapı (inch) 30 Makine Đnceliği 28 Kullanılan Đğne Sayısı 2582 Makine Dönüş Yönü (Z) Yatak Tipi Tek Yatak Besleme Tipi Pozitif Besleme Makine Besleme Sayısı Makine Dönüş Hızı (tur/dak) Örme kumaşlar konfeksiyona girmeden önce boyandığı için kumaşlar test edilmeden önce Sanko Holding Boyahanesi nde boyanmıştır. Kumaşların boyama reçetesi Tablo 3 de görülmektedir. Tablo 3. Kumaşların boyama reçetesi Pişirme Reçetesi Boyama Reçetesi Yıkama Reçetesi Ürün Miktar Ürün Miktar Ürün Miktar Cottoclarin Syn Red Shf- Asetik Asit % 0.6 gr/lt % 0.5 gr/lt Ok Gd 80 Syn Blau Shf- Mollan gr/lt % Locanit Sw 0.2 gr/lt Brn Kostic 1 gr/lt Mollan gr/lt Enbrite Cn % Hidrojen Peroksit Baystabil Db-T Gemperaz Ahp 6 Asetik Asit 1 gr/lt Imacol C-2G 0.3 gr/lt 0.5 gr/lt 0.4 gr/lt 0.5 gr/lt Sodyum Sülfat Sodyum Karbonat Asetik Asit % gr/lt 30 gr/lt Belfasin Lx 2.5 gr/lt 10 gr/lt Belsoft Tv 2.5 gr/lt 3. DENEYSEL ÇALIŞMALAR Kumaşlardaki may ve çubuk sayısının ölçülmesi, kumaşlardaki ilmek iplik uzunluğunun ölçülmesi, kumaşların şartlandırılması ve yıkanması, yıkama sonrası may dönmesi testleri sırasında Gaziantep Üniversitesi Tekstil Mühendisliği Bölümü laboratuarları kullanılmıştır. Çalışmada kullanılan kumaşlardaki ilmek iplik uzunluğu şöyle ölçülmüştür: Kumaşlardan 100 ilmek genişliğinden sökülen ipliklerin ucuna 10 gr ağırlık asılarak uzunlukları ölçülmüştür. Daha sonra bu iplik uzunluğu 100 e bölünerek bir ilmeği oluşturan iplik uzunluğu bulunmuş olur [20]. Kumaşlara ait ilmek iplik uzunlukları Tablo 4 de verilmiştir. Kumaşlardaki birim alandaki may ve çubuk sayısını ölçmek için TSE EN Temmuz 2006 Tekstil-Örme Kumaşlar-Birim alandaki ilmek sayısının ölçülmesi 4

5 Değirmenci, Z., Topalbekiroğlu, M., Teknolojik Araştırmalar: TTED 2009 (2) 1-10 standardı kullanılmıştır [21]. Tablo 4 de kumaşlara ait ilmek iplik uzunlukları ve cm 2 deki may çubuk sayıları verilmiştir. Tablo 4. Kumaşlara ait ilmek iplik uzunluk değerleri ve may-çubuk sayıları Numuneler Đlmek iplik uzunluğu (mm) May sayısı (1 cm) Çubuk sayısı (1cm) May dönmesi ölçümleri yapılmadan önce kumaşlar ASTM Practice D 1776, Tekstil kumaşlarının kondüsyonlanması standardına göre her numune atmosfer şartlarında 21 ± 1 o C ve 65 ± 2% bağıl nemde en az 4 saat süreyle delikli yüzeyde bekletilerek şartlandırılmıştır [22]. Numuneler AATCC Test Metodu 179 (1996), Kumaşlarda ve giysilerde ev tipi yıkamadan kaynaklı çarpılma standardına göre yıkanmıştır [23]. Yıkama işlemi ev tipi önden yüklemeli otomatik çamaşır makinesinde 60 o C de B programında 2 saat 15 dakika süreyle yıkanmış ve tamburlu kurutucuda 70º C de 70 dakika süreyle kurutulmuştur. Çalışmada bu programın seçilme nedeni süprem kumaşların genelde iç çamaşırı olarak kullanılması ve sıkça bu şartlarda yıkanıyor ve kurutuluyor olmasıdır. Kurutma makinesinden çıkan numunelere delikli yüzeyde 2 saat bekletildikten sonra IWS 276, Kumaşlardaki örgü dönmesi test standardına göre may dönmesi ölçümü yapılmıştır [24]. Bu metoda göre her bir numunenin rasgele 5 ayrı noktası seçilir, bu noktadaki çubuk ve bu çubuğun kesiştiği may sırası işaretlenir. Ardından bu iki çizgi arasındaki açının normali ile oluşturduğu θ açısı Şekil 1 de görüldüğü gibi iletki ile ölçülür. Şekil 1. May ve çubuk arasındaki açının normali ile oluşturduğu θ açısı Kumaşlar üretim parametrelerindeki farklılıklara göre sınıflandırılmış ve numaralandırılmıştır. Kumaşlara ait özellikler Tablo 5 de gösterilmektedir. Tablo 5. Kumaşların üretim özellikleri Numuneler Sistem Sayısı Devir Sayısı Gramaj Aralığı gr/m² gr/m² gr/m² gr/m² gr/m² gr/m² gr/m² 5

6 Teknolojik Araştırmalar: TTED 2009 (2) gr/m² 4. TARTIŞMA 4.1. Makine besleme sayısının may dönmesi üzerine etkisi Yuvarlak örgü makinesine yapılan besleme sayısının may dönmesine etkisini saptamak için 3 ayrı numune üretilmiştir. Bu numuneler 70,80 ve 90 olmak üzere 3 farklı sistem sayısı kullanılarak örülmüştür. Kumaşların besleme sayısı dışında tüm özellikleri aynıdır. Kumaş gramajı gr/m² ayarında ve devri 30 tur/dakika dır. Bu makine ayarları kumaşların elde edildiği işletmenin optimum şartlarıdır. Besleme sayısının may dönmesine etkisi 5 May dönmesi (açı) Sistem sayısı Şekil 2. Besleme sayısının may dönmesine etkisi Şekil 2 ye bakıldığı zaman sistem sayısı arttıkça may dönmesinin arttığı görülür. Bu durumda sistem sayısının azalmasının may dönmesini azaltacağı sonucuna gidilebilir. Sistem sayısı örgü kumaşlarda aynı zamanda makinenin her bir dönüşü sırasında oluşacak sıra sayısını vermektedir. Dolayısıyla sistem sayısını azaltmak may dönmesini azaltırken üretimin de düşmesine neden olur. Bu yüzden sistem sayısını azaltmak pek avantajlı olmadığı için çalışmada seçilen sistem sayıları 10 ar 10 ar azalma gösterilerek seçilmiştir Makine dönüş hızının may dönmesi üzerine etkisi Kumaşların yuvarlak örme makinesinde dönerek üretildiği düşünülünce kumaşların üretimi sırasında oluşacak merkezkaç kuvvetinden bahsetmek olasıdır. Makine dönüş hızı bir başka ifadeyle makinenin devri tur/dak ile ifade edilir ve kumaşta tek sistemli bir makinede oluşacak sıra sayısını verir. ( Çok sistemli bir makinede ise oluşacak sıra sayısını hesaplamak için; makinenin devri (tur/dak)*sistem sayısı*zaman (dak.) formülü kullanılabilir.) Bu çalışmada ise devir değişikliğinden kaynaklanan may dönmesini incelemek için 3 ayrı devir de kumaşlar üretilmiştir. Üretim sırasında bu devirlerin seçilme nedeni üretimin yapıldığı işletmedeki optimum devir sayısının 30 tur/dak olması ve değerlerden birinin bu değerin altında diğerinin ise üstünde seçilerek kullanılan optimum değerin de sorgulanmaya çalışılmasıdır. Şekil 3 değerlendirildiği zaman devir sayısını arttırmanın may dönmesini arttırdığı görülür. Ancak sonuçlar ayrı ayrı değerlendirildiğinde bu sonuçların hem birbirine çok yakın değerde olduğu hem de 6

7 Değirmenci, Z., Topalbekiroğlu, M., Teknolojik Araştırmalar: TTED 2009 (2) 1-10 standartlarda kabul edilebilir dönme değeri olan 5 derecenin altında olduğu görülür. Bu durumda devrin may dönmesine ciddi bir etkisinin olduğu düşünülemez. Makine dönüş hızının may dönmesine etkisi May dönmesi (açı) Devir sayısı (rpm) Şekil 3. Makine dönüş hızının may dönmesine etkisi 4.3. Gramaj değişikliğinin may dönmesi üzerine etkisi Çalışmadaki gramaj değişikliği makine üzerinde yapılan ayarlamalar sonucunda gerçekleştirilmiştir. Kumaş gramajı, kumaşın metre kareye düşen ağırlığını gösterir. Bu ağırlık hammadde cinsine, ipliğin özelliklerine, kumaşın desenine göre değişebileceği gibi üretim sırasında iplik besleme şekli veya kumaş sarım gerginliğine bağlı olarak da değişiklik gösterebilir. Dolayısıyla çalışmadaki kumaşların tüm hammadde özelliklerinin aynı olduğu düşünüldüğünde gramaj farkının makine kaynaklı olduğu açıkça anlaşılır. Bu da gramaja bağlı olarak kumaşların sıkı ya da gevşek bir yapıya sahip olmaları anlamına gelir. Örgü kumaşlar dokuma kumaşlar kadar durağan yapılar olmadıkları için bu yapı kumaşın kullanım performansına birincil etkenlerden biridir. Kumaşın yapısı gevşedikçe boyutsal çekmezliğin ve kumaştaki çarpılmanın artması beklenir. Buradan hareketle gramajın rotor ipliğinden üretilmiş pamuklu süprem kumaşlarda sebep olduğu dönme miktarına etkisi bu çalışmada araştırılmış ve Şekil 4 teki sonuçlar elde edilmiştir. Çalışmada kullanılan 4 farklı kumaşa ait dönmelere bakıldığı zaman dönmenin belirli bir noktaya kadar azaldığı sonra yeniden arttığı görülür. Buradan çıkarılacak sonuç gramajın may dönmesini etkilediğidir. Bu durumda gramajı arttırmanın may dönmesini belirli bir noktaya kadar azalttığı görülür. Çünkü önemli olan kumaşın optimum sıklık ayarlarında örülmesidir. Kumaş yapısı olması gerekenden gevşek oldukça yapı bozulmaya nasıl elverişli oluyorsa gereğinden fazla sıkılaştıkça da o oranda ilmeklerde bozulmalar meydana gelebilir. Bu durumda gramajda sürekli bir artış yapmanın may dönmesini sürekli olarak azaltacağı düşünülmemelidir. 7

8 Teknolojik Araştırmalar: TTED 2009 (2) 1-10 Gramaj değişikliğinin may dönmesine etkisi 5 May dönmesi (açı) Gramaj (gr/m²) 5.SONUÇ ve ÖNERĐLER Şekil 4. Gramaj değişikliğinin may dönmesine etkisi Çalışma kapsamında rotor ipliklerin kullanımıyla elde edilen süprem kumaşların may dönmesine etki eden makinesel faktörlerin incelenmesinin sonucunda; sistem sayısını azaltmanın may dönmesini azaltacağı, makine devrini değiştirmenin may dönmesi ile direk ilişkili olmadığı ve kumaş gramajını belirli bir noktaya kadar arttırmanın may dönmesinde bir azalmaya neden olacağı anlaşılmaktadır. Kumaşların üretildiği ticari işletmedeki kullanılan değerler ( gr/m², 30 tur/dak, 90 sistem) dikkate alındığında gramaj değerinin may dönmesine en az yol açan değer olarak seçildiği görülür. Devir sayısına bakıldığı zaman 30 tur/dak olan devir sayısının sonuçlarda pek farlılık yaratmadığı için ortalama bir hız olduğu için seçildiği açıkça görülür. Sistem sayısını değiştirerek farklılaştırılan kumaşların may dönmesi sonuçları değerlendirildiği zaman değerlerin uluslararası standartlarca kabul edilen 5 derecenin altında kaldığı görülür; bu nedenle sistem sayısını azaltmak aynı zamanda üretim miktarının da azalmasına neden olacağından adı geçen işletmede bobin besleme sayısı 90 sistemin altına düşürülmemektedir. 6. TEŞEKKÜR Yazarlar, ipliklerin ve kumaşların üretilmesine ve elde edilen kumaşların boyanmasına olanak verdikleri için Sanko Holding A.Ş. ye (Gaziantep) teşekkür eder. 7. KAYNAKLAR 1. Sharma, I.C., Ghosh, S., Gupta, N.K., 1985, Dimensional and Physical Characteristics of Single Jersey Fabrics, Textile Research Journal, Cilt: 55, No: 3, s: Rameshkumar, C., Anandkumar, P., Senthilnathan, P., Jeevitha R., Studies on Ring Rotor and Vortex Yarn Knitted Fabrics, Marmaralı, A., 2005, Örme Kumaşlarda Karşılaşılan Hatalar- II.Bölüm, Örme Dünyası, Sayı:8, s: Araujo, M.D., ve Smith, G.W., 1989, Spirality of Knitted Fabrics, Part I: The Nature of Spirality, Textile Research Journal, Cilt:59, s:

9 Değirmenci, Z., Topalbekiroğlu, M., Teknolojik Araştırmalar: TTED 2009 (2) Araujo, M.D., ve Smith, G.W., 1989, Spirality of Knitted Fabrics, Part II: The Effect of Yarn Spinning Technology on Spirality, Textile Research Journal, Cilt:59 (6), s: Tao, J., Dhingra, R.C., Chan, C.K. ve Abbas, M.S. 1997, Effects of Yarn and Fabric Construction on Spirality of Cotton Single Jersey Fabrics Textile Research Journal, Cilt:67, s: Tao, X. M., Lo, W.K. ve Lao, Y.M., 1997, Torque-Balanced Single Knitting Yarns Spun by Unconventional Systems Part I: Cotton Rotor Spin Yarn, Textile Research Journal, Cilt 67, s: Başer, G., Çeken, F., 1985, E.Ü. Müh.Fak. Dergisi, Cilt:3, Sayı:2. 9. Kurbak, A., 1990, Örme Kumaşların Sorunları ve Giderilme Çareleri Tekstil ve Makine yıl:4 V.Tekstil Sempozyumu Özel Sayısı. 10. Kurbak, A., 1992, Düz Örgülerde Örgü (May) Dönmesi Đçin Bir Model Tasarımı, Tekstil ve Konfeksiyon, Yıl:2, Sayı:6, s: Değirmenci Z., Topalbekiroğlu M., 2007, Tüketicinin ve Üreticinin Sorunu: May Dönmesi, Tekstil Maraton, s: Çeken, F., Bal., S., Kuş, S , Süprem Yuvarlak Örme Kumaşlarda Görülen May Dönmesi ve Bunun Giysiye Etkileri, Tekstil Maraton, Eylül-Ekim, s: Çelik, N., Çoruh, E., 2008, Investigation of Performance and Structural Properties of Single Jersey Fabrics Made From Open-End Rotor Spun, Tekstil ve Konfeksiyon, Cilt:4, s: Jinlian, H., Xiuying, J.,2002, Tensile drawing of rotor spun yarn: Part I: Consideration of processing variables and property changes in generated yarns,textile Research Journal, Cilt: 72, No. 8, s: Özdil, N., 2000, Ring (Karde) ve Open-End Pamuk Đpliğinden Yapılmış Örme Kumaşlarda Boncuklanma Özelliğinin Araştırılması, Tekstil ve Konfeksiyon, Cilt:6, s: Anonymous, The Quality of Open-End Rotor Yarns for Knitting, International Textile Bulletin, Cilt 1, No 91, s: Klein, W., 1998, 2.Basım, The Technology of Short-staple Spinning, Manual of Textile Technology, Dr.H.Stalder, Textile Institute, Manchester, s: Çeken, F., Bal, S., Kuş, S., 2002, Süprem Yuvarlak Örme Kumaşlarda Görülen May Dönmesinin Đncelenmesi,, Bitirme Projesi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Tekstil Mühendisliği Bölümü, Đzmir. 19.Bozkurt, Y., Tercan, M., 1995, Örme Đşletmelerinde Proses Kontrolü, Tekstil Teknik, s: Çeken, F., Tiber, B., 2003, Farklı Tekniklerle Eğrilen Đpliklerle Oluşturulan Örme Kumaş Özellikleri, Tekstil Maraton, Cilt:4, s: TSE EN 14971, 2006, Temmuz, Tekstil-Örme Kumaşlar-Birim alandaki ilmek sayısının ölçülmesi. 22. ASTM Practice D 1776, Tekstil kumaşlarının kondüsyonlanması 23. AATCC Test Metodu 179 (1996), Kumaşlarda ve giysilerde ev tipi yıkamadan kaynaklı çarpılma. 24. Woolmark Test Method TM 276, 2000, Mayıs, Süprem kumaşlardaki dönme açısının hesaplanması. 9