Normal Do um & Sezaryen

Transkript

1 EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ Normal Do um & Sezaryen BEZM-İ ALEM VALİDE SULTAN BEZM- ALEM VAL DE SULTAN VAKIF GUREBA E T M VE ARAfiTIRMA HASTANES Kad n Hastal klar ve Do um Klini i Doğum Polikliniği rtibat : / kadindogum@vakifgureba.gov.tr

2 Normal Do um Heyecanlar do um günü yaklaflt kça artmaya bafllar ve do umun ilk iflaretleri ile birlikte doru a ulafl p her fley sona erdikten sonra anne ve baban n dünyadaki en önemli eserleri olan bebek kuca a al nd nda ise yaflanan bütün s k nt lar, çekilen bütün a r lar yerini huzur ve mutlulu a b rak r. Normal do um; 40. gebelik haftas n doldurmufl olan bir bebe in rahim d fl na zarlar ve plasentas ile birlikte at lmas n ifade eder. nsanda gebelik 280 gün sürmektedir ancak tüm gebeliklerin sadece % 5 kadar beklenen günde sona erer. Gebe kad nlar n büyük bir k sm ise beklenen do um tarihinden yaklafl k 1 hafta kadar önce do um eylemine girer. Anne aday n n sanc olarak alg lad düzenli rahim kas lmalar n n ortaya ç kmas ile bafllayan süreye de "eylem-travay" ad verilir. Bir gebeli in normal yoldan sonlanabilmesi üç ana faktöre ba l d r. Bunlar; Rahme ba l güçler (rahim kas lmalar ), Bebe e ba l -yolcu (bebek) Annenin kemik çat s na ba l -yol (kemik yap ) Do umun olabilmesi için rahim aç labilmesi için düzenli aral klarla kas lmal d r ve bu kas lmalar n karfl s nda rahim a z n n aç lmas na engel bir durum olmamal d r. Rahim aç ld ktan sonra devam eden kas lmalar bebe i rahim d fl na itecektir. Bu itmenin sa lanmas için bebek uygun pozisyonda olmal ve yine önünde bir engel bulunmamal d r. Normal do umun gerçekleflebilmesi için son olarak, bebe in geçece i yol ile yolcu (bebek) aras nda bir uyumsuzluk söz konusu olmamal d r. Bebe in normalden iri veya yolun normalden dar olmas do umun ola an gidiflat n engelleyecektir. Genelde do umun yaklaflt n n ilk belirtileri düzensiz kas lmalar ve halk aras nda "niflan gelmesi" olarak an lan durumdur. Rahim a z tüm gebelik boyunca sümüksü bir t kaçla kapal d r. Bu t kaç bebe i d fl etkenlere karfl korur. Do um eyleminin bafllamas ndan hemen önce rahim a z nda hafif bir aç lma olur ve bu t kaç kanl bir ak nt fleklinde vücut d fl na at l r. Az miktardad r ve do umun yaklaflt n gösterse de zamanlamay buna bakarak anlamak her zaman mümkün de ildir. Suyun gelmesi do umun bir di er belirtisi olup genelde zarlar aç ld ktan sonra saat içinde eylem kendili inden bafllar. Bazen do um eylemini suni sanc ile desteklemek gerekebilir. Yalanc do um sanc lar düzensiz aral klarla gidip gelen, süresi k sa (15-20 saniye) olan ve hafif a r lar iken gerçek do um sanc lar ise daha düzenli

3 Normal Do um suni olarak indüksiyon (serumla suni sanc ) ile bafllat lmas uygun olacakt r. Do umun üç temel evresi vard r: I. Evre; rahim a z nda aç lmaya neden olacak güçteki kas lmalar n bafllamas yla rahim a z n n tam aç lmas na (10 cm) kadar geçen süreçtir. Bu evrede servikal aç kl n artmas ile birlikte bebe in bafl da içeride baz manevralar yaparak afla ya inmektedir aral klarla gidip gelen, fliddeti gittikçe artan ve aralar k salan, istirahatle geçmeyen, saniye kadar süren, rahimde aç lma ve silinmeye neden olan a r lard r. Gerçek do um sanc lar : Kas lmalar düzenli olarak tekrarlar ve kas lma aralar s klaflarak 2-4 dakikada bire düfler. Kas lmalar n fliddeti gittikçe artar saniye sürer. stirahat etmekle ve zamanla geçmez aksine siddeti ve s kl giderek artar. Rahim a z nda yumuflama ve aç lmaya sebep olur. II. Evre; tam aç k olan rahim a z durumundan bebe in tamamen do mas na kadar geçen süreci ifade eder. III. Evre; bebe in tamamen do mas ile plasenta ve eklerinin bütünü ile at lmas na kadar geçen süreçtir. Bu evre sonucunda do um sonuçlanm fl olur. Nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte do umda plasentan n ç kmas ndan hemen sonra annede titreme nöbeti görülür. Bu ciddi bir durum de ildir ve bir süre sonra kendili inden geçer. Yalanc do um sanc lar : Kas lmalar düzensiz aral klarla olur, aralar uzundur ve düzenli tekrarlama olmaz, kas lmalar n fliddeti ayn kal r, gelip geçici a r lard r. Kas lmalar ço u kez dinlenmekle geçer ve rahim a z nda aç lmaya neden olmaz. Do um bazen sanc lar hiç bafllamadan amnion zar n n y rt lmas sonucunda amnion suyunun gelmesiyle de bafllayabilir. Amnion s v s rahim içindeki bebe in beslenmesi yan nda bebe i d fl travmalardan ve enfeksiyonlardan koruyan önemli bir içeriktir. Amnion zar n n y rt lmas sonucu suyun gelmesi ile hem bebek hem de anne aday enfeksiyonlara maruz kalabilecektir. Genellikle sular n gelmesinden sonra ilk 12 saat içinde sanc lar kendili inden bafllar. Bu süreç uzamas na ra men do um eylemi bafllam yorsa, bebek ve annede enfeksiyon riski artt ndan dolay do umun

4 Normal Do um Do um hangi mekanizmayla gerçekleflir? Do umu bafllatan faktörlerin ne oldu u, anne vücudunun bebe in olgulaflt n anlamas n ve sanc lar bafllatarak do umu gerçeklefltiren etkenlerin hangileri oldu u günümüzde hala daha tam olarak anlafl lm fl de ildir. Bu konuda çok çeflitli teoriler olmas na ra men do um olay hala daha gizemini korumaktad r. Do umu bafllatan mekanizman n ne oldu u tam olarak bilinmese de rahim kas lmalar n n hangi mekanizma ve hormonlardan etkilendi i k smen bilinmektedir. Rahim kas lmalar beynin hipofiz bezinden salg lanan "oksitosin" isimli hormon taraf ndan sa lan r. Ayr ca yine vücutta "prostaglandin" ad verilen baz maddelerin konsantrasyonundaki de iflimler kas lmalar tetikleyebilir. Bu mekanizmalar n bilinmesi bize rahim kas lmalar n bafllatma ya da durdurma flans tan r. gelmesi hafif hafif ama sürekli flekilde olabilece i gibi birden bacaklar slat r tarzda da olabilir. Bu durumda da acil olarak doktorunuzu aray n z. Kanama gebelik süresince riskli bir durumdur. Her türlü kanama dikkatlice de erlendirilmelidir. Az veya çok kanaman n olmas do umun habercisi olmakla beraber gebelikle ilgili bir problemi de ifade edebilir. Bebe in hareketlerinde azalma hissedilmesi durumunda da doktora ve hastaneye baflvurulmal d r. Bu da bebe in s k nt ya girdi inin iflareti olabilir. Bu durumda genellikle NST çekilerek ve ultrason de erlendirmesi yap larak karar verilir. Do um için ne zaman doktorunuza haber vermek ya da hastaneye baflvurmak gereklidir? Do uma yukar da ifade edildi i gibi a r lar s klafl p fliddeti artt zaman gidilmelidir. Gerçek do um sanc lar bafllad zaman gebe bunu di erlerinden farkl oldu unu alg layabilir. A r lar n bafllamas yla sümük gibi az bir miktar kanl ak nt n n olmas ("niflan") do umun habercisidir. Bazen ise hiç do um sanc lar bafllamadan amniyon suyu gelebilir. Suyun

5 Sezaryen Günümüzde anestezi yöntemlerinin iyileflmesi, sterilite ve enfeksiyon problemlerine karfl güçlü antibiyotiklerin bulunmas, ameliyat dikifl materyallerindeki geliflmeler ve cerrahi tekniklerin ilerlemesi sonucunda sezaryen ameliyatlar son derecede güvenli ve kolay bir ifllem haline gelmifllerdir. Sezaryen baz t bbi zorunluluklar karfl s nda yap lan cerrahi bir ifllemdir. Bu t bbi zorunluluklar, anne veya Bebe in rahim kanal na baflla ilerlememesi: Bebe in do um kanal na yan, makat veya çapraz olarak gelmesi normal do umda problemler yaratabilir. Normalde tüm gebeliklerin %95 inde bebek baflla ilerlerken, di er durumlar %5 oran nda görülür. Bu tür durumlarda bebe i riske atmamak için pek çok hekim taraf ndan sezaryen uygulanmaktad r. Plasenta (efl) k sm n n rahim a z n tamamen kapatmas : Bu durumda bebe in do um kanal nda ilerlemesi kanamaya ba l problemler yaratacak ve hem anne hem de bebek hayat n riske atacakt r. bebe e ba l olabilece i gibi gebeli in kendine has özel durumlar na da ba l olabilir. Yine yap lacak olan sezaryen ameliyat, gebeli in seyrine göre de iflik gebelik haftalar nda olabilir. Genel olarak amaç anne ve bebek aç s ndan en uygun zaman yakalamakt r. ste e ba l (elektif) sezaryen: Ülkemizde, özellikle son senelerde hastanelerdeki iste e ba l sezaryen oranlar gün geçtikçe artmaktad r. Tart flmal olan bu konuda herhangi bir t bbi gereklilik olmaks z n, annebaba adaylar n n tercihleriyle, bebek gününü doldurduktan sonra (38.hafta sonras ), kararlaflt r lan bir günde sezaryenin uygulanmaktad r. Bilindi i üzere Sa l k Bakanl m z n bu konuda normal do umu teflvik edici çok ciddi çal flmalar bulunmaktad r. Hastanemizde ste e ba l sezaryen yap lmamaktad r. Plasentan n (efl k sm n n) erken ayr lmas : Plasentan n bebe in do umundan önce rahim duvar ndan ayr lmas na "ablasyo plasenta" ya da "plasental dekolman" ad verilir. Böyle bir durumda bebe e oksijen ve besin kaynaklar n n ak fl bozulur. Kanamaya ba l anne ve bebek hayat n n riske girdi i için bu durumda acil olarak bebek do urtulmal d r. ri Bebek: Ultrasonda bebe in tahmini a rl n n normalden fazla olmas durumudur. Özellikle ilk gebeliklerde, do uma yak n zaman içinde bebe in tahmini a rl n n 4000 gramdan fazla olarak hesaplanmas durumunda, bebek normal do um riskine at lmayarak doktor bir de erlendirme yapar ve direkt olarak sezaryen planlanabilir. Bebe in kafas ile anne aday n n kemik yap lar aras nda uyumsuzluk: Bu durum halk aras nda çat n n dar olmas olarak adland r lmaktad r. Annenin kalça kemi inin anatomik yap s ve bebe in bafl n n bu bölgeye uygunlu u do um fleklinin karar n etkiler. Kalça kemik çat s n n dar oldu u veya çat n n

6 Sezaryen normal olmas na ra men bebe in kafa çap n n genifl oldu u durumlarda yine seçilecek olan yöntem sezaryendir. Ço ul gebelikler: fiart olmamakla bu tür gebeliklerde sezaryen tercih edilir. Özellikle üç ya da daha fazla say da bebek varsa vajinal do umdan kaç n l r. Bebekle ilgili baz anormallikler: Bebe in do um kanal ndan geçmesini olanaks z k lan yap sal baz anormalliklerin varl nda da Annede herpes enfeksiyonu: Anne aday nda aktif genital herpes enfeksiyonu varl nda bebek do um kanal ndan geçerken enfeksiyonu kapabilir. Bu oldukça riskli bir durum olup aktif genital herpes varl nda vajinal do um düflünülmez. Annenin önceden geçirdi i baz ameliyatlar: Daha önceden geçirilen sezaryen, myomektomi (rahimden myom al nmas ), bel f t veya vajinal ameliyatlar nedeni ile sezaryen gerekebilir. Vajinismus veya do um korkular : Vaginismus cinsel iliflki s ras nda vajenin istemsiz kas lmalar ile karakterize bir durumdur. Genelde bu kad nlarda vajinal muayene ile do umu izlemek mümkün de ildir. Anne aday n n normal do umdan afl r korktu u veya muayeneyi tolere edemedi i durumlarda da hiçbir t bbi gereklilik olmaks z n sezaryen yap labilir. sezaryen gereklili i olabilir. Bu durumun en önemli örne i bebe in kar n duvar n n kapanmad ve iç organlar n n d flar da oldu u "gastroflizis" ve "omfalosel" durumlar d r. Vajinal do um oldu unda bu organlarda ciddi zedelenmeler meydana gelir. Baz iskelet sistemi hastal klar ile nöral tüp defekti gibi durumlarda da sezaryen gereklidir. Yap fl k ikiz (siyam ikizleri) varl nda da sezaryen uygulan r. Rahimdeki myomlar: Do um kanal n daraltarak vajinal do umu olanaks z hale getirebilirler. Dev kondilom (genital si il) varl nda da vajinal do umdan kaç n l r. Ik nman n riskli oldu u durumlar: Baz durumlarda anne aday n n do um s ras nda k nmas kendi sa l n tehlikeye atabilir. leri derecede kalp hastal klar v.b. Benzer flekilde beyin anevrizmas gibi problemlerde de k nma sak ca yarataca ndan sezaryen tercih edilir.

7 Sezaryen durumlar nda sezaryen gereklili i ortaya ç kar. Eylemin ilerlememesinde en önemli neden bebe in kafas n n do um kanal na uygun flekilde girememesidir. Zaman zaman eylem normal olmas gereken flekliyle ilerlerken bebe in kafas do um kanal n n ortas nda tak labilir. Bu durumda da sezaryen gerekir. Kordon sarkmas veya kordonun önde gelmesi: Amniyon kesesi aç ld nda bebe in göbek kordonu rahim a z ndan d flar ya sarkabilir, bu duruma "kordon sarkmas " denilir. Son derece acil olan bu durumda kordon s k flarak bebe e giden kan n kesilmesine ve bebe in ölmesine neden olabilir. Bebe in s k nt ya girmesi: Do um eylemi (travay) izlemi s ras nda veya daha öncesinde yap lan NST incelemelerinde bebe in s k nt da oldu unu düflündüren bulgular n varl nda acil sezaryen gerekli olabilir. Bebe in rahim içinde geliflme gerili i durumunda s k gebelik izlemine gerek vard r. Bebe in s k nt s n n daha da artmas acil sezaryeni gerektirebilir. Amniyon s v s n n mekonyumlu olmas : Bebe in barsak içeri ine (d flk s na) "mekonyum" denir. Bebe in do um eylemi (travay) s ras nda mekonyumunu yapmas s k nt da oldu unu gösterirse de sadece bu durumda sezaryen olmas gereklili i ile ilgili çeliflkili yay nlar mevcuttur. E er bebek mekonyumunu yutarsa do um sonras akci er enfeksiyonu geliflebilir. Bu nedenle amniyon s v s nda mekonyum saptand nda flart olmamakla birlikte sezaryen tercih edilebilir. Do um eyleminin (travay n) ilerlememesi: Rahim kas lmalar düzenli ve güçlü olmas na ra men rahim a z n n aç lmamas veya bebe in kafas n n afla ya inmemesi Daha detaylı bilgi için Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniği Doktorlarımıza danışabilir ve sorularınızı yüz yüze sorabilirsiniz. Sağlıklı günler dileriz.

8 EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BEZM-İ ALEM VALİDE SULTAN BEZM- ALEM VAL DE SULTAN VAKIF GUREBA E T M VE ARAfiTIRMA HASTANES Kad n Hastal klar ve Do um Klini i Doğum Polikliniği rtibat : / kadindogum@vakifgureba.gov.tr