TEMEL KAVRAMLAR: TÜRKÇE İKTİSADA GİRİŞ VE MAKROİKTİSAT KİTAPLARININ yeniden BİR DEĞERLENDİRMESİ

Transkript

1 İktisat Öğreniminin Sorunları Maltepe Üniversitesi, İİBF, İktisat Bölümü, 17 Nisan TEMEL KAVRAMLAR: TÜRKÇE İKTİSADA GİRİŞ VE MAKROİKTİSAT KİTAPLARININ yeniden BİR DEĞERLENDİRMESİ Gülay Günlük-Şenesen İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Derslerimize katılan çeşitli (kamu yönetimi, iktisat, siyaset bilimi, uluslararası ilişkiler, işletme, hukuk) lisans disiplinlerinden mezun lisansüstü öğrencileri gayrısafi yurtiçi hasıla, cari açık, büyüme gibi temel kavramları ya hiç bilmemekte, ya da yanlış bilmektedir. Bunun sonucu olarak, gerek Türkiye ve gerekse dünya ekonomisine ilişkin değerlendirmeleri ya anlamamakta ya da yanlış anlamaktadırlar. Bu çalışma bu yetersizliklerin nedenini lisans ders kitapları üzerinden sorgulamaktadır. Bu amaçla 2012 Şubat ayında İstanbul, Ankara ve İzmir deki üniversitelerin web sayfalarında yer alan ders kaynakçaları taranmış, iktisada giriş ve makroiktisat ders kitaplarının listesi oluşturulmuştur. Bu listedeki Türkçe iktisada giriş ve makroiktisat ders kitapları örneklem kümemizdir. Bu kitaplardaki temel kavramların (GSYH, büyüme gibi) tanımlarının dökümü çıkarılmış, bu tanımların standart (TÜİK) tanımlarla uyumu/uyumsuzluğu değerlendirilmiştir. GİRİŞ Bu çalışmada ele alındığı kapsamıyla temel kavramlar gayrısafi yurtiçi hasıla, cari açık, büyüme oranı ve bunların dayandığı (sabit fiyatlar, deflatör, satın alma gücü paritesi gibi) alt kavramlardır. 2008den bu yana küresel kriz nedeniyle kamuoyunda bu kavramlara sürekli başvurulur oldu. Ama derslerimize katılan farklı üniversitelerin çeşitli (kamu yönetimi, iktisat, işletme, siyaset bilimi, uluslararası ilişkiler, hukuk, şehir planlama) lisans disiplinlerinden mezun lisansüstü öğrencilerinin çok büyük çoğunluğu bu kavramları ya hiç bilmemekte, ya da yanlış bilmektedir. Bunun sonucu olarak, gerek Türkiye ve gerekse dünya ekonomisine ilişkin değerlendirmeleri ya anlamamakta ya da yanlış anlamaktadırlar. Bu öğrencilerin çoğunluğu bu kavramların kullanıldığı gazete haberlerini ve köşe yazılarını da anlamamakta, yanlış saptamaları farketmemektedirler. Öğrencilerin bilgilerini tazelemeleri istendiğinde ya lisans ders notlarına ve/ya da lisans kitaplarına başvurdukları görülmektedir. Genel bir bakışla, sorunun lisans programlarında gördükleri temel iktisat derslerinden kaynaklandığı düşünülebilir. Derslerde temel kavramların üzerinde yeterince durulmuyor olabilir. Öte yandan okutulan ders kitaplarında temel kavramlar yeterli ve doğru tanımlarla 1

2 ele alınmıyor olabilir. Bu çalışmada sorun nesnel değerlendirmenin dayanakları olması açısından ders kitaplarıyla sınırlandırılmaktadır. Günlük-Şenesen (2005) de dönemindeki derslerimizde karşılaştığımız benzer aksaklıkların kaynağı olarak en yenisi 2004 tarihli olan iktisada giriş ve makroiktisat kitapları değerlendirmiştir. 1 Bu kitaplardaki temel kavram yanlışları örnekleriyle ortaya konmuş, öğrencilerdeki yetersizlikleri ders kitaplarının pekiştirdiği öne sürülmüştür. Yakın dönemdeki lisans, yüksek lisans ve doktora derslerimizdeki öğrencilerde aynı sorunun sürdüğünü gözlüyoruz. 2 Lisansüstü derslerimize katılan öğrenciler iktisat, hukuk, işletme, siyaset bilimi, uluslararası ilişkiler, güvenlik akademisinde lisans öğrenimi görmüşlerdir. Çeşitli üniversitelerde katıldığımız iktisat doktora yeterlilik sınavlarına giren adayların da temel kavram yanlışlarına sıkça rastlamaktayız. Görülüyor ki sorun iktisada giriş derslerinin okutulduğu tüm dallarda yaygındır. Çalışmamızın birinci sorunsalı ders kitaplarındaki tanımların sorgulanmasıdır. Yine yakın dönemde EUROSTAT ile uyum süreci hızlanan TÜİK gayrısafi yurtiçi hasıla tanımlarını ve kapsamını değiştirdi, verileri yeniden düzenledi. Çalışmamızın ikinci sorunsalı bu uyumlaştırma ve verilerin Türkçe ders kitaplarına ne derece yansıdığının izlenmesidir. Burada belirtilmesi gereken iki nokta vardır. Birincisi, öğrencilerle iktisada giriş derslerinin çok sonrasında karşılaştığımızdan geriye dönük ders içeriği sorgulaması yapma olanağımız yoktur. Benzer biçimde, ele aldığımız kitaplar güncel listelere dayandığından yine geriye dönük öğrenci, ders ve kitap eşleştirmesini yapamıyoruz. Çalışmamız ancak yakın gelecekteki öğrencilerin durumu açısından ipuçları sağlayabilecektir. YÖNTEM ve VERİLER Çalışmamızda EUROSTAT ve TÜİK in milli gelir hesaplamalarına ilişkin Ek 1 deki tanımları esas alınmaktadır. Erişebildiğimiz Türkçe itisada giriş ve makroiktisat kitaplarında yer alan ilgili tanımlarla bu doğru tanımlar karşılaştırılmaktadır. Görülen yanlış ya da eksik tanımlar sunulmaktadır. Milli gelir tanımları bulunmayanlar listemizde yer almamaktadır. 1 Günlük-Şenesen, Gülay. (2005) Türkçe İktisada Giriş ve Makroiktisat Kitapları: Temel Kavram Yanlışları, Uygur, Ercan (2005) (der.) İktisat Eğitimi, Türkiye Ekonomi Kurumu, Ankara, içinde s İstanbul Üniversitesi ndeki derslerimiz: Lisans: (Siyasal Bilgiler Fakültesi, Uluslararası İlişkiler bölümü, ) Türkiye ekonomisi, Araştırma Yöntemleri; Yüksek Lisans: (Kamu Yönetimi, ) Araştırma Yöntemleri; Doktora: (Kamu Yönetimi, ) Araştırma tasarımı, Küresel kamu malları. 2

3 2012 yılı Şubat ayında esas olarak İstanbul, Ankara ve İzmir deki üniversitelerin web sayfalarında yer alan ders kaynakçaları taranmış, iktisada giriş ve makroiktisat ders kitaplarının Ekteki listesi oluşturulmuştur 3. Kimi kitaplara ulaşılamaması nedeniyle Beyazıt Sahaflar Çarşısı nda satılan yeni tarihli ders kitapları ile Açıköğretim ve KPSS programlarının kitaplarından birer örnek incelenmiştir. Bu listenin bütünü kapsadığı kuşkusuz söylenemez, bahar dönemindeki kitaplar da dahil olmayabilir, ancak bu kapsamda bir ulusal veri tabanı da bulunmamaktadır. Bu kitapların okutulduğunu da varsaymak durumundayız. BULGULAR Kavram: GAYRISAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYİH) Doğru tanımlar: Üretim yönünden: Gayrısafi Yurtiçi Hasıla = Toplam üretim Ara girdi üretimi GSYİH = Σ i Katma Değer i (i: sektörler) Gelir yönünden GSYİH = Σ j Faktör Geliri j + Aşınma + Net Dolaylı Vergiler (j:emek, emek-dışı) Harcamalar yönünden ise: GSYİH = Özel nihai tüketim harcamaları + Gayrısafi sabit sermaye oluşumu + Stok değişmeleri + Devletin nihai tüketim harcamaları + İhracat - İthalat KAVRAM: GAYRISAFİ MİLLİ HASILA (GSMH) Doğru tanım: GSMH = GSYİH + Net Dış Alem Faktör Gelirleri SORUNLAR/YANLIŞLAR GSYİH tanımları GSMH için yapılmakta, ya GSYİH adı geçmemekte ya da GSYİH yerine GDP denmektedir. Ayrıca GSYİH, GSMH tanımları MİLLİ GELİR için yapılmaktadır. Üretim temelinden ise bahsedilmemektedir. 3 Web sayfalarında ders formu bulunan üniversiteler: Başkent, Bilgi, Boğaziçi, Dokuz Eylül, Ege, Fatih, Hacettepe, İnönü, İstanbul, İstanbul Teknik, İzmir Ekonomi, Maltepe, Marmara, Yıldız Teknik. Teşekkür: Bu çalışma Barış Altaylıgil, İpek Gümüşcan, Mustafa Kahveci ve Sinan Yıldız ın ders kitaplarının listelenmesi ve kitaplara erişilmesine katkıda bulunmaları sayesinde ortaya çıkmıştır. Bu meslekdaşlarımın değerlendirmeler ile ilgili hiçbir sorumlulukları yoktur. 3

4 Gayri Safi Yurtiçi Milli Hasıla (GSYİH): Bir ülkede genellikle bir yılda üretilen nihai mal ve hizmetlerin üretim değeri (Uzunoğlu vd., 2008:111) Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH): Bir ülke içinde belirli bir dönemde üretilen nihai mal ve hizmetlerin piyasa değeri (Uzunoğlu vd., 2008:111) GSMH bir ülkede belirli bir dönemde(bir yıl içinde) üretilen nihai mal ve hizmetler toplamının piyasa fiyatlarına göre para ile ifadesidir. (Ülgen, 2007: 215) GSYH belirli bir dönemde (bir yıl) bir ülkenin ulusal sınırları dahilinde üretim faktörlerinin kullanılmasıyla oluşan nihai mal ve hizmetler toplam değerini yansıtmaktadır. (Ülgen, 2007: 218) Milli Gelir üç şekilde hesaplanmaktadır. (üretim yöntemi, gelir yöntemi, harcama yöntemi) (Ülgen, 2007:216-7) Bir ekonomide belirli bir dönemde üretilmiş tamamlanmış (nihai) mal ve hizmetlerin piyasa değerinin toplamı GSMH olarak adlandırılmakta (Şıklar, 2009: 263; Karacan Açıköğretim, 2010b:135) üretim faktörlerinin kimde olduğuna bakılmaksızın o ülke sınırları içinde üretilen tamamlanmış mal ve hizmetlerin toplam değerini gösteren ve GSYH olarak adlandırılan bir alternatif tanım geliştirilmiştir. (Şıklar, 2009: 265) GSYH, Türkiye de üretilen nihai mal ve hizmetlerin değeridir. (Parasız, 2010a:281) GSYH: Bir hesap döneminde (genelde bir yıl) bir ülkenin sınırları içinde üretilen bütün mal ve hizmetlerin parasal değeri (Parasız, 2010b:138; Manisalı, 2002:153) GSMH belli bir dönemde ekonomide üretilen, bütün mal ve hizmetlerin piyasa değeridir (Parasız, 2010b:134) GSMH bir ülke vatandaşlarının (örneğin Türklerin) hangi ülkede olursa olsun (Türkiye, Almanya, Rusya) arzettikleri faktör hizmetleriyle kazandıkları toplam geliri ölçer. (Parasız, 2010a:281) GSMH, Üretim Türkiye dışında bile olsa Türk vatandaşları tarafından üretilen nihai mal ve hizmetlerin değeridir. (Parasız, 2010a:281) GSMH = GSYH + Türk vatandaşlarının Yabancı Ülkelerdeki Üretime katkısı - Yabancı Ülke Vatandaşlarının Ülkedeki Üretime katkıları (Parasız 2010b:139) GSMH: Ülke vatandaşları tarafından bir yıl içindeüretilen nihai mal ve hizmetlerinin piyasa fiyatları ileifade edilen toplam değeridir. GSMH içindeyabancıların ülke içinde yarattıkları mal vehizmetlerin toplam değeri yer almaz. (Karacan Akademi, 2012:234) 4

5 GSMH ülke yerleşiklerinin yurt içinde ve yurt dışında ürettikleri mal ve hizmetlerin brüt değerleri toplamıdır. (Şahin, 2010: 243) Ülke vatandaşlarının ülke dışındaki emek ve yatırımgelirleri GSMH ya dahil edilmekte, GSYİH ye edilmemektedir. (Yıldırım ve Özer, 2009: 217) Kavram: NET DIŞ ALEM FAKTÖR GELİRLERİ Doğru tanım: Net dış alem faktör gelirleri = Dış alemden gelen faktör gelirleri Dış aleme giden faktör gelirleri. SORUNLAR/YANLIŞLAR GSMH ile GSYİH ayrımı yapılmadığı durumlarda bu kavrama değinilmemekte, dolayısıyla tanımı bulunmamaktadır Net Faktör Gelirleri = Ülke vatandaşlarının yurtdışındaki kârları Borçları + İşçi gelirleri Yabancıların ülkedeki kazançları (Yıldırım ve Özer, 2009: 217; Karacan Açıköğretim, 2010a:117) Net Faktör Gelirleri (NFG): Ülke vatandaşlarının diğer ülkelerde elde ettiği gelir ile ülke içinde diğer ülke vatandaşlarının elde ettiği gelir farkıdır. GSMH > GSYİH ise ülke vatandaşlarının yurt dışında yarattıkları katma değer, yabancıların ülke içinde yarattıkları katma değerden daha büyüktür. (Karacan Akademi 2012:234) GSMH nın GSYİH yı aşması durumunda ülke vatandaşlarının o ülkede faaliyet gösteren yabancılara kıyasla daha fazla kazandıklarının bir göstergesi olarak kabul edilir (Uzunoğlu vd. 2008:111) Kavram: MİLLİ GELİR Doğru tanım: MİLLİ GELİR = GSMH Aşınma Net Dolaylı Vergiler = SAFİ MİLLİ HASILA Net Dolaylı Vergiler = Faktör fiyatlarıyla SAFİ MİLLİ HASILA Net Dolaylı vergiler = Dolaylı vergiler Sübvansiyonlar SORUNLAR/YANLIŞLAR Net Dolaylı Vergiler yerine Dolaylı Vergiler kullanılmaktadır. 5

6 Milli Gelir = Safi Milli Hasıla Dolaylı Vergiler (Karacan Açıköğretim,2010b:136) GSMH = ücret + faiz + kar + rant + dolaylı vergiler + amortismanlar (Şıklar, 2009: 267) GSMH = C + I + G + (EX-IM) (Şıklar, 2009: 268) GSYİH = Ücretler + faiz + rant + kâr dışarıdan net faktör gelirleri + amortismanlar + dolaylı vergiler (Yıldırım ve Özer, 2009: 216; Karacan Açıköğretim, 2010a:116) Türkiye Bilimler Akademisi nin yayımladığı sözlükten 4 Gayrisafi Ulusal Gelir (GNP için) : Bir ülkede bir yıl boyunca üretilen mal ve hizmetlerin piyasa fiyatlarından toplam değerine dış ekonomik ilişkilerden elde edilen net kazancın eklenmesi sonucu elde edilen ulusal gelir Gayrisafi Yurtiçi Gelir (GDP için): Bir ülke sınırları içinde, bir yıl içinde yerli ve yabancı sermayeli firmalarca üretilen tüm mal ve hizmetlerin piyasa fiyatlarına göre toplam değeri (Türkiye Bilimler Akademisi (2011: 464) Milli gelir=ulusal gelir (national income) (Türkiye Bilimler Akademisi, 2011:830) Ulusal gelir: Bir ülkede bir yıl içinde üretilen mal ve hizmetlerin parasal değerlerinin toplamından, aşınma paylarının ve dolaylı vergilerin çıkarılmasından sonra geriye kalan parasal değer (Türkiye Bilimler Akademisi, 2011: ) Milli hasıla= ulusal üretim (national output) Kavram: BÜYÜME ORANI Doğru tanım: BÜYÜME ORANI (HIZI) = Yüzde Değişim (sabit fiyatlarla) (GSYİH, GSMH, Milli Gelir) SORUNLAR/YANLIŞLAR Ya değinilmemekte, (Karacan Akademi, 2012; Karacan Açıköğretim, 2010a, 2010b; Parasız, 2010a, 2010b; Ülgen 2007) ya da GSMH, GSYH ayrımı yapılmamaktadır. (Manisalı, 2002; Şıklar, 2009) ya da yanlıştanımlanmaktadır. Bir ekonomik düzenin temel verilerini oluşturan işgücü, doğal kaynaklar ve donanım bakımından, kişi başına gelişmede görülen sürekli artış (Türkiye Bilimler Akademisi, 2011:212) 4 Türkiye Bilimler Akademisi (2011) Türkçe Bilim Terimleri Sözlüğü Sosyal Bilimler, Ankara. 6

7 GENEL DEĞERLENDİRME GSYİH ile ilgili tanımlarda ciddi aksamalar vardır. Türkiye verileriyle örnekler ya yok ya da çok azdır. (Ör. Karacan Akademi, 2012; Parasız 2010a, 2010b; Ülgen, 2007) Verilerin nasıl derlendiğinden, veri kaynaklarından söz edilmemektedir. Kapsam, ifade biçimi açısından çoğu tanım birbirine çok benzemekte, kitapların yeni basımlarda güncelleme, düzeltme yapılmamaktadır. Satın Alma Gücü Paritesi pek çok kitapta yer almamaktadır. (Ör. Ertürk, 1999, 2006; Karacan Akademi 2012; Manisalı, 2002; Parasız 2010a, 2010b; Paya, 2007; Şıklar, 2009; Ülgen, 2007). Bu saptamalardan hareketle önerilerimiz şunlar olabilir: GSYİH vb bölümlerinde düzeltmeler yapılmalıdır. Hem içerik açısından, hem de makroiktisat alanındaki gelişmeler açısından diğer bölümler/konular da değerlendirmeye alınmalıdır. Temel iktisat (mikro iktisat, uluslararası iktisat) kitapları da değerlendirmeye alınmalıdır. Dersin öğretim üyesi ile ders kitabının yazarı aynı kişi olmamalıdır. Ders kitapları için ön denetim/hakemlik süreci şarttır. İNCELENEN KİTAPLAR Çolak, Ö. F. (2007) (der.) İktisada Giriş, Ankara: Gazi Dinler, Z. (2011) İktisada Giriş, Bursa: Ekin. Ertek, T. (2008a) Makroekonomiye Giriş, 3.b., İstanbul: Beta Ertek, T. (2008b) Meslek Yüksekokulları için Makro İktisat Ders Kitabı, İstanbul: Beta Ertek, T. (2008c) Meslek Yüksekokulları için İktisada Giriş Ders Kitabı, İstanbul: Beta Ertek, T. (2009) Temel Ekonomi (3. Baskı), İstanbul: Beta Ertürk, E. (1999) Makro İktisat: Küresel Ekonomide Makroekonomik Analize Giriş, İstanbul: Alfa. Ertürk, E. (2006) İktisada Giriş, Ankara: Nobel. Ison, S., Wall S. (2007) İktisat Giriş, (çev. A. Çakmak vd.) İstanbul: Bilim Teknik Karacan Açıköğretim (2010a) İktisat Teorisi, 2. sınıf, kod:203, Ankara: Karacan. 7

8 Karacan Açıköğretim (2010b) İktisada Giriş, 1. sınıf, kod:103, Ankara: Karacan. Karacan Akademi (2012) İktisat, (KPSS A-grubu Alan Bilgisi, Konu anlatımlı, Soru Çözümlü Kitap), Ankara: Karacan. Manisalı, E. (2002) İktisada Giriş, İstanbul: Der. Parasız, İ. (2010a) İktisada Giriş-Prensipler ve Politika, 10.b., Bursa: Ezgi. Parasız, M. İ. (2010b) İktisadın ABC'si,11. b., Bursa: Ezgi. Paya, M. M. (2007) Makro İktisat, 3. b., İstanbul: Filiz. Şahin, H. (2010) İktisada Giriş, Bursa: Ezgi. Şıklar, İ. (2009) (der.) İktisada Giriş, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi. Tunca, Z. (2005) Makro İktisat, İstanbul: Filiz. Türkiye Bilimler Akademisi (2011) Türkçe Bilim Terimleri Sözlüğü Sosyal Bilimler, Ankara Uzunoğlu, S., Aytaç, A., Yıldız, N., Yıldırak, K., Atakişi, A. (2008) Temel Ekonomi, 2.b., İstanbul: Literatür. Ülgen, G. (2007) İktisat Bilimine Giriş, İstanbul: Der. Ünsal, E. M. (2007) Makro İktisat,7. b.,, Ankara: İmaj. Ünsal, E. M. (2011) İktisada Giriş, 3. B., Ankara: İmaj. Yıldırım, K., Bakırtaş, İ., Yılmaz, R. (2005) Makroiktisada Giriş, Bursa: Ekin. Yıldırım, K., Özer, M. (2009) (der.) İktisat Teorisi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi. EK. Ankara, İzmir ve İstanbul daki üniversite web sayfalarında yer alan ders listelerindeki temel kitaplar (Şubat 2012 itibariyle) 8

9 EK. Ankara, İzmir ve İstanbul daki üniversite web sayfalarında yer alan ders listelerindeki temel kitaplar (Şubat 2012 itibariyle) MakroİktisatKitapları Bade, R. and Parkin, M. (2004) Foundations of Macroeconomics (3th Edition) New York: Addison Wesley. Blanchard, O. (2009) Macroeconomics (5th Edition), Pearson Prentice Hall, New Jersey, USA. Dornbusch, R. and Fischer S. (1994) Macroeconomics, McGraw-Hill. Dornbusch, R. and Fischer, S. (2003) MakroEkonomi, Çev: SalihAk, MahirFisunoğlu, ErhanYıldırım, RefiaYıldırım, AkademiYayınHizmetleri. Dornbusch, R. and Fischer, S. and Startz, R. (2008) Macroeconomics (10th Edition), McGraw-Hill. Eren, E. (2006), Makroİktisat (4. Baskı) AvcıolBasımYayın. Ertek, T. (2008) MakroekonomiyeGiriş, Beta BasımYayın. Ertop, K. (2006) Makroiktisat, Marmara ÜniversitesiNihadSayarEğitimVakfı. Ertürk, E. (1999) Makroİktisat: KüreselEkonomideMakroekonomikAnalizeGiriş, Alfa BasımYayımDağıtım, Froyen, R. T. (1996) Macroeconomic Theories and Policies,Printice-Hall. Froyen, R. T. (2009) Macroeconomics (9th Edition), Prentice Hall. Goodwin, N. and Harris, J.A. (2009) Macroeconomics in Context, M.E. Sharpe, New York, USA. Üniversiteler BaşkentÜniv., MÜ, BilgiÜniv., İTÜ, FatihÜniv., YTÜ MÜ BaşkentÜniv. YTÜ. HacettepeÜniv. MÜ MÜ BÜ, İTÜ 9

10 Güran, N. (2000) MakroEkonomikAnaliz, Anadolu Mat., İzmir. Güran, S. (1989) MakroEkonomikAnalizeGiriş, Der Yayınları. Krugman, P. and Wells, R. (2010) Makroİktisat, Çev: SayımIşık, Murat Aslan, CemDişbudak, AyşegülAteşve Kemal Türkcan, Palme Yayınevi. Mankiw, N. G. (2006) Macroeconomics (6th Edition), Worth Publishers. Pekin, T. (1996), MakroEkonomi, BilgehanBasımevi, İzmir. Paya, M. (2001) MakroEkonomi, FilizKitabevi. Sachs, J. D. and Larrain, F. (1993) Macroeconomics in the Global Economy, Princeton Hall. Stiglitz, J. and Walsh, C. (2006) Principles of Economics (4th Edition), W.W. Norton & Co., New York and London. Tunca, Z. (2011) Makroİktisat, GeçitKitabevi. Uluatam, Ö. (1993) Makroİktisat, SavaşYayıncılık, Ankara. Ünsal, E. M. (2011) Makroİktisat (9. Baskı), İmajYayınevi. Yetkiner, H. (2010) SorularlaMakroİktisat, EfilYayınları. Yıldırım, K. (2010) MakroİktisadaGiriş, EkinKitabeviYayınları. Yıldırım, K. vekahraman, D. vetaşdemir, M. (2010) MakroEkonomi, SeçkinYayıncılık, Ankara., MÜ, BilgiÜniv., BÜ,EgeÜniv. BilgiÜniv. BÜ MaltepeÜniv., MÜ, FatihÜniv. İzmir EkonomiÜniv. MÜ MÜ, İktisadaGirişKitapları Acar, S. (2000) Genelİktisat (3. Baskı), HukukFak. Yay., İzmir. Acar,S. (1989) İktisataGiriş, HukukFak. Yay., İzmir. EgeÜniv. 10

11 Alkin, E. (1992) İktisat, İ.Ü. İktisatFakültesiYayını, İstanbul. Bayraktutan, Y. vekokocak, A. (2010), İktisadaGiriş, LisansYayıncılık, İstanbul. Begg, D. and Fisher, S. and Dombusch, R. (1994) Economics, McGraw-Hill. Begg, D., Fischer S. vedornbusch R., (2001), İktisat, Çev: VildanSerin, Alkım Yay., İstanbul. Begg, D. and Fisher, S. and Dombusch, R. (2008) Economics (9th Edition), McGraw-Hill Higher Education. Case, K. E. and Fair, R. C. (2003) Principles of Economics (6th Edition), Prentice-Hall. Case, K. E. and Fair, R. C. and Oster S. M., (2010) Principles of Economics (9th Edition), Prentice-Hall. Case, K. E. adn Fair, R. C. (2002) Principles of Economics (6th Edition), Prentice Hall Case, K. E. and Fair, R. C. and Oster S. M. (2012) Principles of Economics with MyEconLab Student Access Card (10th Edition), Pearson Prentice Hall. Çolak, Ö. F. (1996), İktisadınİlkeleri, Alkım Yay., İstanbul. Dinler, Z. (2011) İktisadaGiriş, Ekin Kitabevi, Bursa. Edgmand, M. R. (1979), Macroeconomics: Theory and Policy, Prentice-Hall, London. Ertek, T. (2009) TemelEkonomi (3. Baskı), Beta Yay., İstanbul. Hatiboğlu, Z. (2008) EkonomiAvucunuzunİçinde, BammYayınları, İstanbul. Lipsey, R. G. and Courant, P. N. (1996), Economics (11th Edition), Harper Collins. Manisalı, E. (2006) İktisadaGiriş, Der Yayınları, İstanbul. Mankiw, N. G. (2008), Principle of Economics, South Western College Pub. İnönüÜniv. EgeÜniv., YTÜ İTÜ HACETTEPE EGE İZMİR EKONOMİ ÜNİVERSİTESİ YTÜ İnönüÜniv.,, MÜ, Fatih, YTÜ, EgeÜniv., Maltepe EGE, BÜ, MÜ, İTÜ, YTÜ 11

12 Mankiw, N. G. and Taylor, M. P. (2006) Economics, Thomson Learning. Özateşler, M. (2000) EkonomiBilimi I, İzmir.İlkemOfset. Parasız, M. İ. (2007) İktisadınABC'si (10. Baskı), EzgiKitabevi, Bursa. Parkin, M. (2010) Economics, Pearson-Addison-Wesley. Pekin, T. (1999) EkonomiyeGiriş, BilgehanBasımevi, İzmir. Salvatore, O. Z. (1988) İktisadiİlkelerVeKavramlar, TürkPaz.Vakfı, İstanbul. Seyidoğlu, H. (2006) İktisatBilimininTemelleri, Güzem Can Yayınları, Ankara. Sloman, J. (2003) Economics, Prentice Hall. Taylor, J. B. (2003) Economics, New York: Houghton Mifflin. Unay, C. (1997) Genelİktisat, EkinKitabevi, Bursa. Ülgen, G. (2010) İktisatBilimineGiriş, Der Yayınları, İstanbul. Ünlüönen K. vetayfun A. (2005) Ekonomi, Nobel Yayınevi, Ankara, Ünsal, Erdal, (2010), İktisadaGiriş, İmajYayınevi, Ankara. Üstünel, B. (2005) EkonomininTemelleri, DünyaYayıncılık. FATİH EGE FATİH, EGE HACETTEPE MÜ, EgeÜniv. BaşkentÜniv., Maltepe, Hacettepe 12