ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ FARKLI MİNİ KARPUZ ÇEŞİTLERİNİN ADANA EKOLOJİK KOŞULLARINDAKİ VERİM VE KALİTELERİ

Transkript

1 ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ Rifat Murat MERT FARKLI MİNİ KARPUZ ÇEŞİTLERİNİN ADANA EKOLOJİK KOŞULLARINDAKİ VERİM VE KALİTELERİ BAHÇE BİTKİLERİ ANABİLİM DALI ADANA, 2011

2 ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ FARKLI MİNİ KARPUZ ÇEŞİTLERİNİN ADANA EKOLOJİK KOŞULLARINDAKİ VERİM VE KALİTELERİ Rifat Murat MERT YÜKSEK LİSANS TEZİ BAHÇE BİTKİLERİ ANABİLİM DALI Bu Tez 20/01/2011 Tarihinde Aşağıdaki Jüri Üyeleri Tarafından Oybirliği/Oyçokluğu ile Kabul Edilmiştir Prof. Dr. Nebahat SARI Prof. Dr. Ruhsar YANMAZ Doç Dr. H. Yıldız DAŞGAN DANIŞMAN ÜYE ÜYE Bu Tez Enstitümüz Bahçe Bitkileri Anabilim Dalında hazırlanmıştır. Kod No: Prof. Dr. İlhami YEĞİNGİL Enstitü Müdürü Bu Çalışma Ç. Ü. Araştırma Projeleri Birimi Tarafından Desteklenmiştir. Proje No: ZF2010YL51 Not: Bu tezde kullanılan özgün ve başka kaynaktan yapılan bildirişlerin, çizelge ve fotoğrafların kaynak gösterilmeden kullanımı, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunundaki hükümlere tabidir.

3 ÖZ YÜKSEK LİSANS TEZİ FARKLI MİNİ KARPUZ ÇEŞİTLERİNİN ADANA EKOLOJİK KOŞULLARINDAKİ VERİM VE KALİTELERİ Rifat Murat MERT ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BAHÇE BİTKİLERİ ANABİLİM DALI Danışman : Prof. Dr. Nebahat SARI Yıl: 2011, Sayfa: 43 Jüri : Prof. Dr. Nebahat SARI : Prof. Dr. Ruhsar YANMAZ : Doç. Dr. H. Yıldız DAŞGAN Tez çalışmasının amacı, bölgemizin en önemli tarımsal ürünlerinden birisi olan karpuzda, farklı bir ürün grubunun ülkemize ve bölgemize tanıtılması amacıyla, mini karpuz çeşitlerinin bölgemiz ekolojik koşullarındaki verimleri ile meyve kalitelerinin araştırılmasıdır. Çalışmada bitkisel materyal olarak 18 adet mini karpuz çeşidi yer almıştır. Şahit olarak ise bölgemizde ve ülkemizde yaygın olarak kullanılan Crimson Tide Fı ile Crisby Fı çeşitleri kullanılmıştır. Çalışmada ilk ve % 50 çiçeklenme zamanı, ana kol uzunluğu, ana gövde çapı, ana gövdedeki boğum sayısı, yumurtalık çapı ve uzunluğu, toplam verim, ortalama meyve ağırlığı, ortalama meyve yüksekliği, ortalama meyve çapı, meyve kabuk kalınlığı, renk ölçümleri, SÇKM, tohum sayımı ve 1000 tohum ağırlığı ölçümleri yapılmıştır. Araştırma bulgularına göre, denemede yer alan çeşitlerden WDL 7078 F 1, WDL 8051 F 1 ile Bonanza F 1 verim değerleri bakımından ön plana çıkmıştır. Meyve eti rengi bakımından en kırmızı meyve etine sahip çeşit WDL 8051 F 1 çeşidi olmuştur. SÇKM analizleri karşılaştırıldığında en yüksek SÇKM değerine sahip çeşit Petite Perfection F 1 olmuştur. Anahtar Kelimeler: Çekirdekli ve çekirdeksiz mini karpuz, verim, kalite I

4 ABSTRACT MSc. THESIS YIELD AND QUALITY CHARACTERISTICS OF DIFFERENT MINI SIZE WATERMELON VARIETIES IN ADANA ECOLOGICAL CONDITIONS Rifat Murat MERT ÇUKUROVA UNIVERSITY INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES DEPARTMENT OF HORTICULTURE Supervisor : Prof. Dr. Nebahat SARI Year: 2011, Pages: 45 Jury : Prof. Dr. Nebahat SARI : Prof. Dr. Ruhsar YANMAZ : Assoc. Prof. Dr. H. Yıldız DAŞGAN The purpose of this thesis is to investigate the productivity and fruit quality of mini-watermelon types under our regional ecological conditions with an aim to promote a different product group in our country and region in the field of watermelon, which is one of the most significant agricultural products of our country. In the study 18 mini watermelon varieties are used. Crimson Tide and Crisby F 1 varities, grown widely in our area and country, are used as control varieties. First and 50% flowering period, main shooting lenght, main stem diameter, number of nods in main stem, ovary diameter and lenght, total yield, average fruit weight, average fruit height, average fruit diameter, fruit rind thickness, color readings, TSS analysis, number of seeds and weight of 1000 seeds are measured. According to the results of the research, WDL 7078 F 1, WDL 8051 F 1 and Bonanza F 1 varieties that took place in trial come into prominence from the yield point of view. WDL 8051 F 1 is the variety that has the darkest red flesh color. When TSS values are compared, Petite Perfection F 1 is the variety that has the highest TSS content. Key words: Seeded and seedless mini watermelon, yield, quality II

5 TEŞEKKÜR Çalışmamın her aşamasında yardımlarını esirgemeyen ve bana Farklı Mini Karpuz Çeşitlerinin Adana Ekolojik Koşullarındaki Verim ve Kaliteleri konulu yüksek lisans tezini veren, yapıcı ve yönlendirici fikirleri ile bana daima yol gösteren danışman hocam Sayın Prof. Nebahat SARI ya sonsuz teşekkürler. Ticari üretim parselinde tezimin konusu olan deneme için gerekli alanın ve yetiştiricilik işlemlerinin gerçekleştirilmesinde desteklerini esirgemeyen işletme sahibi Sayın Hüseyin KODAK a, işletme müdürü Halim YALÇIN a ve karpuzların deneme başlangıcından hasat sonuna kadar eksiksiz bir şekilde korunmasını sağlayan tarla bekçisi Ali ERTEM e teşekkürlerimi borç bilirim. Yüksek Lisans çalışmalarım esnasında tüm bölüm olanaklarından yararlanmamı sağlayan Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü ne, maddi destek veren Ç.Ü. Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi ne (Proje no: ZF2010YL51), verilerimin değerlendirilmesi ve laboratuar analizlerimde bilgi ve yardımlarını esirgemeyen Dr. İlknur SOLMAZ, Zir. Müh. Tolga Murat TARIM, Zir. Müh. Güzin CAYMAZ ve Zir. Müh. Hatice DEMİRCİOĞLU na ve tezimin yazılmasında yardımcı olan Tolga YATÇI ya içten teşekkürlerimi sunarım. Bu çalışma süresince bana sınırsız maddi ve manevi destek ve motivasyon sağlayan eşime ve çocuklarıma teşekkürlerimi sunarım. III

6 İÇİNDEKİLER SAYFA ÖZ... I ABSTRACT... II TEŞEKKÜR... III İÇİNDEKİLER.....IV ÇİZELGELER DİZİNİ... VI ŞEKİLLER DİZİNİ... VIII 1. GİRİŞ ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR MATERYAL VE METOD Materyal Metod BULGULAR VE TARTIŞMA İlk ve % 50 Çiçeklenme Süreleri Ana Kol Uzunluğu Ana Gövde Çapı Ana Gövdedeki Boğum Sayısı Yumurtalık Çapı ve Uzunluğu Toplam Verim Ortalama Meyve Ağırlığı Ortalama Meyve Boyu Ortalama Meyve Çapı Meyve Kabuk Kalınlığı SÇKM Analizleri Renk Ölçümleri Tohum Sayımları Dane Ağırlığı SONUÇLAR VE ÖNERİLER KAYNAKLAR ÖZGEÇMİŞ IV

7 V

8 ÇİZELGELER DİZİNİ SAYFA Çizelge 3.1. Denemede Yer Alan Çeşitlerin Adları, Üretici Firmaları... 9 Çizelge 4.1. Denemede Kullanılan Çeşitlerin İlk ve % 50 Dişi Çiçek Açma Süreleri Çizelge 4.2. Denemede Kullanılan Çeşitlerin Ana Kol Uzunluğu, Ana Gövde Çapı ve Ana Gövdedeki Boğum Sayısı Çizelge 4.3. Denemede Kullanılan Çeşitlerde Yumurtalık Çap ve Uzunlukları Çizelge 4.4. Denemede Kullanılan Çeşitlerden Elde Edilen Toplam Verim Çizelge 4.5. Denemede Kullanılan Çeşitlerin Renk Ölçümleri Çizelge 4.6. Denemede Kullanılan Çeşitlerin Abortif ve Normal Tohum Miktarları VI

9 VII

10 ŞEKİLLER DİZİNİ SAYFA Şekil 3.1. Tohum Ekimi ve Fide Yetiştiriciliğinden Genel Görünüm Şekil 3.2. Deneme Alanının Uydu Görüntüsü Şekil 3.3. Dikime Hazır Hale Gelmiş Mini Karpuz Fidelerinin Genel Görünümü Şekil 3.4. Dikime Hazır Hale Gelmiş Mini Karpuz Fidelerinin Dikimi ve Alçak Tünellerin Hazırlanması Şekil 3.5. Arazide Yapılan Ana Kol Uzunluğu, Ana Gövde Çapı ve Ana Gövde Üzerindeki Boğum Sayısı Ölçümlerinden Genel Görünüm Şekil 3.6. Arazide Yapılan Yumurtalık Çapı ve Uzunluğu Ölçümlerinden Genel Görünüm Şekil 3.7. Denemede Kullanılan Çeşitlerin Toplam Verimlerinin ve Ortalama Meyve Ağırlıklarının Belirlenmesi Şekil 3.8. Laboratuvar Koşullarında Yapılan Ortalama Meyve Boyu, Ortalama Meyve Çapı ve Meyve Kabuk Kalınlığı Ölçümlerinden Görünüm Şekil 3.9. Laboratuvar Koşullarında Yapılan Renk Ölçümlerinden Genel Görünüm Şekil Laboratuvar Koşullarında Yapılan SÇKM Ölçümlerinden Genel Görünüm Şekil 4.1. Hasattan Sonra Çeşitlere ait Meyve Yığın Resimleri Şekil 4.2. Denemede Kullanılan Çeşitlerin Genel Görünümleri VIII

11 IX

12 1. GİRİŞ Rifat Murat MERT 1. GİRİŞ Karpuz, dünyada ve ülkemizde, üretim miktarı ve ticari değeri bakımından oldukça önemli bir sebze türüdür. Dünyada, ha alanda ton karpuz üretimi yapılmaktadır. Türkiye, ha alanda ton luk karpuz üretimi ile Çin in ardından ikinci sırada yer almaktadır. Karpuz üretiminde önemli rol oynayan diğer ülkeler ise İran ( ton), Brezilya ( ton) ve ABD ( ton) dir (Anonymous, 2008a). Karpuz eskiden iri çekirdekli meyvelere sahip iken, daha sonraları ıslah çalışmaları ile küçük çekirdekli çeşitler geliştirilmiştir. Çekirdeksiz karpuzların elde edilmesi için ise ilk çalışma Dr. Kihara tarafından yapılmıştır (Kihara, 1951). Triploid karpuzlar ABD de 1980 lerden sonra birçok pazarda artış göstermiş, 2004 lere gelindiğinde ABD pazarının 2/3 üne ulaşmıştır sonlarında ise ortalama meyve ağırlığı 2.5 kg civarı olan mini triploid ve mikro çekirdekli karpuzlar tüketicilerin beğenisine sunulmuştur (Anonymous, 2005). Mini karpuzlar daha sonra Avrupa, Asya ve diğer ülkelerde üretilmeye ve tüketilmeye başlamıştır. Gelenekçi ve kalabalık aile yapılarından çekirdek aile yapısına dönüşümün bir farklılaşması olarak, geleneksel ve büyük karpuz boyutlarından mini ve küçük karpuzlara artan ilgi her geçen gün gözlemlenmektedir. Yapılan piyasa araştırmaları ve tüketici anketlerinde bu dönüşümün başlıca sebepleri; geleneksel karpuzların erken dönemde yeterince olgunlaşmadan hasat ediliyor olması ve bu nedenle yaşanan iç kalite sıkıntıları, geleneksel karpuzların erken dönemde yüksek fiyatla satılıyor olması, her tüketici kesimine hitap edememesi, mini karpuzların çekirdeksiz ya da mikro çekirdekli olmaları, geleneksel ıslah yöntemleri ile elde ediliyor olması, tüketici dostu ürünler olarak markalı ve etiketli olarak pazara sunulabilmeleri, şeklinde sıralanmaktadır. Geleneksel karpuzlarda kabuk kalınlığı ve iç kalite problemleri ile damar ve lif oluşumu tüketici nezdinde mutsuzluklar oluşturabilmekte, bunun yanı sıra erkenci dönemde alternatif olarak diğer meyvelerin görülebilir ve tadılabilir olma avantajları ile karpuz tüketiminde iniş ve çıkışlar gözlemlenebilmektedir. Mini karpuzların ideal 1

13 1. GİRİŞ Rifat Murat MERT kabuk kalınlığı ve tüketici memnuniyetini devamlı kılabilecek iç kalite, tat, taşıma vb. uygunlukları tüketicinin mini karpuzlara olan ilgisini artırmaktadır. Karpuz, ülkemizin birçok bölgesinde yetiştirilebilen bir üründür; bu da karpuzun ekonomik önemini arttırmaktadır. Yetişir (2001) in bildirdiğine göre ülkemizde karpuz üretiminin % 35 i Akdeniz bölgesinde yapılmaktadır ve üretimin çoğunluğu örtü altı (alçak tünel) yetiştiriciliği şeklindedir. Bölgemizde karpuz dikimi Şubat-Mart aylarında yaygın olarak örtü altı (alçak tünel) olarak yapılmaktadır. Erkenci hasat Mayıs ortası - Haziran başı, ana sezon hasadı ise Haziran ortası-temmuz sonunu bulmaktadır. Ülkemizde karpuz tüketicilerinin birçoğu, meyve iç kalitesinin aşırı büyüklükle doğrudan orantılı olduğunu düşünmekle birlikte; 12 kg ve üzeri meyvelerin taşınması, günlük tüketilememesi ve buzdolaplarında fazla yer işgal etmesi gibi sebeplerle son yıllarda orta ve tek kişinin tüketebileceği boyutta olan karpuzlara ilginin giderek arttığı tespit edilmiştir (Anonim, 2008b). Hızla artan kentsel nüfus ve sayıca azalan hanebaşı fert ortalamaları, toplam nüfus içerisinde çalışan kadınların artışı, bekar ve yalnız yaşayanlar; 12 kg üzeri karpuzlara kıyasla tek kişilik karpuzların tüketiciye sunduğu pratik tüketim avantajları ile talebin artışı ve yeni bir segmentin oluşumu yönünde etkili olmuştur. Yapılan tez çalışmasının amacı, bölgemizin en önemli tarımsal ürünlerinden birisi olan karpuzda, farklı bir ürün grubunun ülkemize ve bölgemize tanıtılması amacıyla, mini karpuz çeşitlerinin bölgemiz ekolojik koşullarındaki verimleri ile meyve kalitelerinin araştırılmasıdır. Dünyamızda ve Ülkemizde karpuz tüketicisinin meyve tedariki geleneksel pazarlardan market ve süpermarket zincirlerine doğru bir yönelim göstermektedir. Mini karpuzların market ve süpermarket zincirlerinin sebze ve meyve reyonlarında daha az yer işgal etmesi, markalı ve ambalajlı ürünün bu reyonlarda daha uygun sunulması ve yenilikçi tüketici gruplarının ilgisinin artmasını sağlamaktadır. Bireysel karpuz tüketiminde geleneksel meyve boyutlarının buzdolabında kapladığı alan ve bir kerede tüketilmemesi karşısında mini karpuzlar taşıma kolaylığı, muhafaza alanı avantajı ve bir kerede tüketilebilir olmaları nedenlerinden dolayı şehirleşen yaşam kültüründe önemli ölçekte tüketici gruplarına daha cazibeli gelmektedir. 2

14 1. GİRİŞ Rifat Murat MERT Üretici ve tüccarlar açısından yapılan yıl ortalamalarına göre, son ürünün pazarlanması ve karpuz fiyatlarındaki çok ani iniş ve çıkışlar karşısında üretici ve tüccarların ekonomik zarar gördükleri bilinmektedir. Sezon boyu tedarik amacı güden, çoklu sayıda şube ile hizmet veren, daha çağdaş lojistik ve depolama imkanları ile meyve sunumu yapabilen süpermarket ve market zincirlerinin karpuzun tüketimi ve üretici ve tüccara daha devamlı ve stabil bir gelir sağlama avantajını pekiştirmiştir. Bu süpermarketler ve tedarikçilerinin karpuz tüketiminin devamlılığı konusunda farklı arayış ihtiyaçları ortaya çıkmıştır. Bu vesile ile mini karpuzlar bu arayış ve ihtiyaca karpuzun tüketimi açısından devamlılık oluşturmak yönünde boyut ve kalite avantajı ile çok ciddi bir segmentasyon ve alternatif oluşturacaktır. Yapılmış olan tez çalışmasının Ülkemiz ve Çukurova Bölgesi üretici ve tüccarları için en önemli ürünlerden birisi olan karpuzun gelecekte ihtiyacı olabilecek alternatif sunum ve çeşitlerin belirlenmesi konusunda bir başlangıç olacağı düşünülmektedir. 3

15 1. GİRİŞ Rifat Murat MERT 4

16 2.ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Rifat Murat MERT 2.ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Elmstorm ve Crall (1985), Florida da 9 Icebox karpuz çeşidinin dikim sıklıklarının değerlendirilmesi ile ilgili olarak yaptıkları çalışmada, bitki sıklığının meyve boyu üzerinde etkili olduğunu belirlemişlerdir. Bitki sıklığının artması meyve iriliğinin azalmasına neden olmuştur. En ideal meyve iriliği 40 ve 60 cm dikim mesafesinde elde edilmiştir. Çalışmada ayrıca Icebox karpuzlarının, küçük ailelere daha uygun meyve boyuna sahip olmaları nedeniyle Amerika Birleşik Devletleri nde birey başına düşüş gösteren karpuz tüketimini tersine dönderebileceğini belirtmişlerdir. Bu çeşitlerin küçük ailelere uyumunun yanında, hasat edildikleri dönemde tatlı olmaları ve kesildiklerinde sadece birkaç siyah çekirdeğe sahip olmalarından dolayı süpermarketlerin eğilimlerine de uyum sağladıklarını bildirmişlerdir. Meyve eti yapısı ve tatlılık olarak homojenlik göstermeleri, depolama sırasında meyvelerin yüksek kaliltelerini uzun süre muhafaza etmeleri ve yerli ve yabancı pazarlara gönderilirken karton kutular içerisinde gönderilmeye son derece uygun olmaları da tercih edilme nedenlerinden olduğu bildirilmiştir. Maynard, (2003), Florida Üniversitesi nde 9 triploid mini karpuz çeşidinin performansının değerlendirilmesi ile ilgili olarak yaptığı araştırmada, Petite Perfection, ZG 8905 ve RWT 8149 en yüksek verim veren çeşitler olmuştur. SÇKM miktarında da Petite Perfection % 14,4 ile ilk sırada yer alırken, 1,5 4,0 kg aralığı mini karpuzda ideal boy olarak kabul edilirse, % 97 oranında bu aralıkta meyve vermiştir. Triploid mini karpuzların küçük aileler için heyecan verici yeni bir segment oluşturduğu ve bu segmentin karpuz pazarında kalıcı olacağı belirtilmiştir. Miller ve ark. (2003), Güney Carolina da kişisel boy karpuz çeşitlerinin verim ve çeşit karakteristikleri ile ilgili bir demonstrasyon denemesi kurmuşlardır. Mini karpuzlarda henüz herhangi bir kriter belilenmemiş olmakla beraber, pekçok kişinin mini karpuzların 2 4 kg arasında olması gerektiğini düşündüğünü ve nihayi kararın yine tüketiciler ve pazar tarafından verileceğini belirtmişlerdir. Denemede kullanılan 13 çeşit arasında Petite Perfection çeşidinin toplam verim, meyve sayısı ve SÇKM değerlerinde ön plana çıktığı görülmüştür. 5

17 2.ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Rifat Murat MERT Factors ve ark. (2004), Brezilya da Sao Paulo da 4 hibrit mini karpuz çeşidinde (AF 1927, AF 1934, AF 1938 ve AF 1939) 4 farklı bitki sıklığı (10.000, , ve bitki/ha) ile askıda yetiştiricilik şeklinde yaptıkları bir araştırmada, bitki sıklığının meyve karakteristikleri üzerine önemli bir etkisinin olmadığını belirlemişlerdir. Bununla birlikte, birim alandaki bitki sayısının artması, meyve iriliğinin azalmasına sebep olmuştur. Askıda yetiştiricilik için en uygun bitki sıklığı bitki/ha olarak tespit edilmiştir. Miles ve ark. (2004), Batı Washington da yaptıkları 44 Icebox karpuz çeşidinin adaptasyon çalışmasında, mini karpuzları ağırlıklarına göre 3 gruba ayırmışlardır: < 2.7 kg mini karpuz, kg icebox ve > 6.8 kg piknik. Çalışmada kullanılan çeşitlerin ortalama meyve boyunun cm, ortalama meyve çapının ise cm olduğunu belirlemişlerdir. İncelenen kriterler (ortalama meyve boyu ve çapı, olgunlaşmaya kadar geçen süre, SÇKM) bakımından çeşitler arasında çok ciddi farklılıklar tespit ediliken, Petite Perfection çeşidi en yüksek SÇKM oranına sahip çeşit olmuştur. Deng ve ark. (2006), Heifeiz mini karpuz çeşidini, F9609 ile W2005 hatlarının melezlenmesi ile geliştirmişlerdir. Bu çeşit; erkenci, yüksek verimli, hastalıklara dayanıklı, günde olgunlaşma özelliğinde, çiçeklenmeden hasada kadar geçen süresi gün, oval meyve şekilli ve meyve indeksi 1,7 dir. Heifeiz çeşidinin meyve kabuğu, koyu yeşil renk üzerinde yeşil ayırt edici çizgili, meyve et rengi de koyu kırmızıdır. Bu çeşidin ortalama meyve ağırlığı 3,7 kg, suda çözünebilir kuru madde oranı % 13, kabuk kalınlığı 0,75 cm ve verimi 45 ton/ha dır. Schultheis ve ark. (2007), ABD de Kinston da Cunningham Araştırma ve Yayım Merkezi nde ve Charleston da Sahil Araştırma ve Yayım Merkezinde iki lokasyonlu olarak mini karpuzlar konusunda çalışmalar yapmışlardır. Çalışmalarında 26 adet çekirdeksiz karpuz çeşidi veya hattını kullanmışlar ve bu genotiplerde, verim ile birlikte diğer meyve özelliklerini incelemişlerdir. Araştırma sonucunda en fazla pazarlanabilir ürün; Petite Perfection, Precious Petite, RWT 8149, RWT 815, RWT 8155 ve RWT 8162 genotiplerinden elde edilmiştir. Suda çözünebilir kuru madde miktarı, denemede yer alan bütün çeşitlerde % 10.6 ile 12.0 arasında ve yüksek olarak bulunmuştur. HA 6007, HA 6008 ve RWT 8149 çeşitlerinde meyve et rengi 6

18 2.ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Rifat Murat MERT kırmızılığı en koyu olarak tespit edilmiştir. Sadece Mini Yellow çeşidi sarı etli olarak belirlenmiştir. Denemede yer alan çeşitlerden PureHeart markası ile satılan Petite Perfection Fı ticari isimli çeşit ile Bambino çeşidi, verim ve kalite açısından en yüksek olarak değerlendirilmiştir. Cattivello ve ark. (2007), İtalya nın Kuzeydoğu sunda Udine bölgesinde çekirdekli ya da çekirdeksiz, farklı tiplerde 22 adet mini karpuz çeşidi üzerinde çalışma yapmışlardır. Araştırma süresince, meyve şekli, bitki gücü, meyve et rengi, erkencilik, kabuk kalınlığı, suda çözünebilir kuru madde oranı, ortalama meyve ağırlığı ile verim incelenmiştir. Araştırma bulgularına göre meyve ağırlığı çekirdeksiz Chicago çeşidinde 2.2 kg ile NUN3073 çekirdekli çeşidinde 5.8 kg arasında değişim göstermiştir. Verim ise 52.4 ton/ha (çekirdekli O2ZS516) ile 86.6 ton/ha (çekirdeksiz Liliput) arasında değişmiştir. Karpuz İspanya nın sıcak iklimli Andalucia ve Valencia bölgelerinde geleneksel olarak üretilen ve tüketilen bir sebzedir. Dünyada da yeni bir kavram olan mini karpuzlar üzerinde yapılan bir çalışmada; 7 yeni orta boy karpuz ile 6 yeni mini karpuz Shintosa anacı üzerine aşılandıktan sonra yetiştirilmiştir. Tümü çekirdeksiz olan 13 adet çeşitte tozlayıcı olarak Azabache diploid çeşidi kullanılmıştır. Deneme süresince; verim, ortalama meyve ağırlığı, pazarlanabilir ürün, bitki gücü, bitki sağlığı, meyve dış kabuk ve et rengi, kabuk kalınlığı, meyve içi boşalması, aroma ve diğer gözlemler yapılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre; her özellik için tavsiye edilen çeşitler farklı bulunmuştur (Baixauli, 2008). Maynard (2008), yılları arasında yürüttüğü kişisel boy karpuz denemesinde, 8 ticari ve 3 deneme aşamasında toplam 11 çeşidin değerlendirmesini yapmıştır. Denemede 5130, 6008, Valdoria, Vanessa ve Extazy çeşitleri 1,5 3,5 kg arasında meyve iriliği yüksek çeşitler olurken, en ince kabuk 5130, Petite Treat, Bobby, Vanessa ve Valdoria çeşitlerinde tespit edilmiştir. Walters (2009), Amerika da son 6 yıldan beri karpuz pazarında ayrı bir segment olarak yer bulan küçük ve bir kesimde tüketilebilen (kişisel) karpuzlar olan mini karpuzlarda bitki sıklığı üzerine bir çalışma yapmıştır ve 2007 yıllarında iki yıl yürütülen çalışmada, 6 farklı (2489, 3111, 4149, 6223, 8297 ve 12,446 plants/acre) bitki sıklığı 4 mini karpuz çeşidinde (Betsy, Petite Treat, Valdoria ve 7

19 2.ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Rifat Murat MERT Vanessa) kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, mini karpuzlar için deneme yeri koşullarında uygun bitki sıklığı belirlenmiştir. Mantoan (2009), İtalya nın Venedik şehrinde 10 mini (2 kg) ve 6 midi (3-4 kg) karpuz çeşidinde bir araştırma yürütmüştür. Araştırmada mini ve midi karpuz çeşitleri örtüaltında tünel altı yetiştiriciliği biçiminde yetiştirilmiş ve verim ile meyve kalite kriterleri belirlenmiştir. 8

20 3. MATERYAL VE METOD Rifat Murat MERT 3. MATERYAL VE METOD Araştırmanın tarla denemeleri Adana İli Yüreğir ilçesi Danışment Köyü nde üretici arazisinde, laboratuvar analizleri ise Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Pomoloji ve Derim Sonrası Fizyolojisi laboratuvarlarında yürütülmüştür Materyal Çizelge 3.1. Denemede yer alan çeşitlerin adları, üretici firmaları Çeşit Adı Üretici Firma Ploidi Durumu Meyve Şekli Kabuk Rengi Berta Fı Seminis Triploid Yuvarlak Jubilee Elona Fı Seminis Triploid Yuvarlak Sugar Baby Fenway Fı Seminis Triploid Yuvarlak Sugar Baby Romelinda Fı Seminis Triploid Yuvarlak C. Sweet Bonanza Fı Syngenta Diploid Oval Jubilee C-Zero Fı Syngenta Triploid Yuvarlak Jubilee Petite Perfection Fı Syngenta Triploid Yuvarlak Jubilee WDL 7078 Fı Syngenta Diploid Yuvarlak Sugar Baby WDL 3518 Fı Syngenta Diploid Yuvarlak Jubilee Mielheart Fı Hazera Triploid Yuvarlak Jubilee WDL 8051 Fı Syngenta Diploid Oval Jubilee WDL 8052 Fı Syngenta Diploid Oval Jubilee WDL 8053 Fı Syngenta Diploid Yuvarlak Jubilee Extazy F 1 Hazera Triploid Yuvarlak Sugar Baby Sugar Bite F 1 Zeraim Triploid Yuvarlak Jubilee Summer Bite F 1 Zeraim Triploid Yuvarlak Jubilee Petit Threat F 1 Zeraim Triploid Yuvarlak Jubilee Wonder F 1 Hazera Triploid Yuvarlak Sugar Baby Kontrol Crimson Tide Fı Syngenta Diploid Oval C. Sweet Crisby Fı Nunhems Diploid Yuvarlak C. Sweet 3.2. Metod Araştırmada yer alan 18 adet mini karpuz çeşidi ile 2 adet kontrol çeşidinin tohumları Çukurova Fide işletmesinde ocak ayının sonlarında (23 Ocak 2010) 2 torf:1 perlit karışımı içeren, 150 adet göze sahip viyollere ekilmiş ve ekimin hemen arkasından örtü toprağı olarak vermikulit yüzeye serilmiştir. Daha sonra 9

21 3. MATERYAL VE METOD Rifat Murat MERT ekim yapılan viyoller 48 saat süreyle % 95 nem ve 26 o C sıcaklığa sahip ön çimlendirme odasında bekletilmiştir. Bu sürenin sonunda ilk çıkışı gerçekleşen tohumlar gündüz C sıcaklık ve % oransal neme, gece ise C sıcaklık ve % oransal neme sahip plastik seralara aktarılmıştır. Bu seralarda fidelerin kök ve vejetatif aksam gelişmelerini sağlamaları için 40 günlük süreyle sulama, besleme ve ilaçlama ile temel bakım koşulları sağlanmıştır. Her çeşitten 100 er adet tohum ekilmiştir. Dikim büyüklüğüne ulaşan fideler, 2.0 x 0.6 m sıra arası ve üzeri mesafelerle, parselde 20 bitki olacak şekilde 4 tekrarlamalı olarak tesadüf blokları deneme desenine göre dikilmiştir. Her çeşitten dikilen fide sayısı 20 x 4 = 80 adet olmuştur. Denemede toplam 80 adet bitki x 20 çeşit = 1600 adet fide kullanılmıştır. Şekil 3.1. de tohum ekimi ve fide yetiştiriciliği, Şekil 3.2 de ise deneme arazisinin uydu görüntüsü verilmiştir. Şekil 3.1. Tohum Ekimi ve Fide Yetiştiricliğinden Genel Görünüm Dikim öncesi sıralar üzerinde uygulanmış olan yanmış çiftlik gübresinin yanı sıra, dekara 70 kg , 30 kg ve 10 kg amonyum sülfat uygulaması yapılmıştır. Toprak altı zararlıları olan tel kurdu ve bozkurtlara karşı Frodan 15 M bitki başına 5 gram gelecek şekilde kök boğazlarının etrafına uygulanmıştır. Ayrıca dana burnu zararlısına karşı 30 kg kepeğe 800 gram 35 WP Endosülfan, 2 kg şeker ve 1 litre su olacak şekilde hazırlanan karışım eldiven ve maske giyilerek sıralar arasında uygulanmıştır. 10

22 3. MATERYAL VE METOD Rifat Murat MERT Şekil 3.2. Deneme Alanının Uydu Görüntüsü Fide dikimleri mart ayı başında (09 Mart 2010) alçak tünel altına yapılmıştır. Alçak tünel plastiği olarak 0,20 µm kalınlığında saydam plastik bütün parsellere uygulanmıştır. Malç malzemesi olarak 0,15 µm kalınlığında saydam plastik malzeme kullanılmıştır. Bütün bitkiler damla sulama sistemi ile sulanmış ve sulama sistemi malç plastiği çekilmeden döşenmiştir. Şekil 3.3. de dikime hazır hale gelmiş fidelerin fidelerin genel görünümleri, Şekil 3.4. de ise dikime hazır hale gelmiş fidelerin dikimi ve tünellerin hazırlanması ile ilgili görüntüler verilmiştir. Dikim tarihini takip eden 3 hafta içerisinde bitkiler kök gelişimini hızlandırarak kol atmaya başlamıştır. 4. Hafta sonunda alçak tünel plastik örtüleri tek yönlü açılarak, yabancı ot mücadelesi el ile yapılmıştır. Dekara 10 kg olacak şekilde amonyum sülfat uygulaması yapılmış ve alçak tünel plastik örtüleri kapatılmıştır. Dikimden itibaren 6. ve 7. haftada çapalama makinesi ile sıralar arası yabancı ot mücadelesi ve toprağı havalandırma işlemi yapılmıştır. Mekanik çapalama işlemi sırasında dekara 10 kg amonyum sülfat uygulaması yapılmıştır. Mantari hastalıklara karşı Mancozeb etkili maddeli ilaçlama uygulaması yapılmıştır. Ayrıca döneme uygun olacak şekilde yaprak gübresi uygulaması da yapılmıştır. Bu dönemde ana kol uzunluğu, ana gövde çapı, ana gövdedeki boğum sayısı ölçümlerine ait genel görünümler Şekil 3.5. de, yumurtalık çapı ve 11

23 3. MATERYAL VE METOD Rifat Murat MERT uzunluğu ölçümlerine ait genel görünümler ise Şekil 3.6. da verilmiştir. Dikimden itibaren 8. hafta içerisinde havaların ısınması ile birlikte alçak tünel örtüleri yanal yönlerinden küçük delikler açılarak bitkiler ortama alıştırılmaya başlanmıştır. 9. hafta içerisinde alçak tüneller kaldırılmadan önceki son mekanik yabancı ot mücadeleri ve toprak havalandırma işlemi gerçekleştirilmiştir. Dikimden itibaren 10. hafta başında ilk dişi çiçeklerin görülmesi ile birlikte alçak tünel sera örtüleri ve tespit demir telleri kaldırılmıştır. Bu tarihten itibaren bitki ve meyveler üzerinde gerekli gözlem ve ölçümler gerçekleştirilmiştir. Bitkilerin sıra arası boşluğu kapatarak meyve tutmalarını takiben, zararlı ve hastalık gözlemleri yapılıp gün aralıklarla kırmızı örümcek, afid ve mantarsal hastalıklara karşın 2 kez kimyasal mücadele sistematik ilaçlar kullanılarak yapılmıştır. Meyve irileşme döneminde iç kaliteyi geliştirmek amacı ile dekara 10 kg potasyum sülfat olacak şekilde damlama sulama sistemi ile verilmiştir. Aynı dönemde yaprak uygulaması ile kalsiyum, potasyum ve iz element uygulamaları yapılmıştır. Hasat öncesi her parselden ikişer meyve örneği tartımlı olarak kesilerek ideal hasat tarihi tespit edilmiştir. Şekil 3.3. Dikime Hazır Hale Gelmiş Mini Karpuz Fidelerinin Genel Görünümü 12

24 3. MATERYAL VE METOD Rifat Murat MERT Şekil 3.4. Dikime Hazır Hale Gelmiş Mini Karpuz Fidelerinin Dikimi ve Alçak Tünellerin Hazırlanması 13

25 3. MATERYAL VE METOD Rifat Murat MERT Dikimden itibaren bitkilerde aşağıdaki gözlem ve ölçümler yapılmıştır: İlk ve % 50 Çiçeklenmeye Kadar Geçen Süre: Her parsel günlük olarak dolaşılarak, ilk çiçeklenme ve % 50 çiçeklenme (dişi çiçek) tarihleri kaydedilmiştir. Ana Kol Uzunluğu (cm): Ana kol uzunluğu ölçümleri, dikimden 1.5 ay sonra tarihinde her deneme parselinde 3 er bitkide ölçülmüştür. Ana Gövde Çapı (mm): Ana gövde çapı ölçümleri, dikimden 1.5 ay sonra tarihinde her deneme parselinde 3 er bitkide kök boğazının hemen üzerinden ölçülmüştür. Ana Gövdedeki Boğum Sayısı (adet): Ana gövdedeki boğum sayıları, dikimden 1.5 ay sonra tarihinde her deneme parselinde 3 er bitkide sayılmıştır. Şekil 3.5. Arazide Yapılan Ana Kol Uzunluğu, Ana Gövde Çapı ve Ana Gövdedeki Boğum Sayısı Ölçümlerinden Genel Görünüm Yumurtalık Çapı ve Uzunluğu (mm): Meyve iriliği ile bir bağlantısı olup olmadığının anlaşılması amacıyla, arazi koşullarında her tekerrürden 3 adet bitki ve her bitkide de bir adet çiçekte olmak üzere yumurtalık çapı ve uzunluğu ölçülmüştür (Şekil 3.6). 14

26 3. MATERYAL VE METOD Rifat Murat MERT Şekil 3.6. Arazide Yapılan Yumurtalık Çapı ve Uzunluğu Ölçümlerinden Genel Görünüm Toplam Verim (ton/da): Hasat olgunluğuna ulaşan meyveler optimum zamanda hasat edilmiş (Şekil 3.7) ve elde edilen toplam meyve miktarları ise parsel alanına oranlanarak toplam verim değerleri hesaplanmıştır. Ortalama Meyve Ağırlığı (kg): Her parselden tesadüfî olarak alınan 5 er adet meyvede meyve ağırlıkları, terazi yardımıyla tartılarak ortalamaları belirlenmiştir. Şekil 3.7. Denemede Kullanılan Çeşitlerin Toplam Verimlerinin Belirlenmesi Ortalama Meyve Boyu (cm): Her parselden tesadüfî olarak alınan 5 er adet meyvede meyve boyları, cetvel yardımıyla ölçülerek ortalamaları belirlenmiştir (Şekil 3.8). 15

27 3. MATERYAL VE METOD Rifat Murat MERT Ortalama Meyve Çapı (cm): Her parselden tesadüfî olarak alınan 5 er adet meyvede meyve çapları, cetvel yardımıyla ölçülerek ortalamaları belirlenmiştir (Şekil 3.8). Meyve Kabuk Kalınlığı (mm): Her parselden tesadüfî olarak alınan 5 er adet meyvede meyve kabuk kalınlıkları, dijital kompas yardımıyla ölçülerek ortalamaları tespit edilmiştir (Şekil 3.8). Şekil 3.8. Laboratuvar Koşullarında Yapılan Ortalama Meyve Yüksekliği, Ortalama Meyve Çapı ve Meyve Kabuk Kalınlığına ait Ölçümlerden Genel Görünüm 16

28 3. MATERYAL VE METOD Rifat Murat MERT Renk Ölçümleri: C.İ.E. L*a*b* ye göre Minolta renk ölçüm cihazıyla yapılmıştır. Burada a* değeri yeşilden kırmızıya, b* değeri ise maviden sarıya doğru renk değişimini göstermektedir. a* nın pozitif değerleri kırmızı rengi, negatif değerleri ise yeşil rengi göstermektedir. b* nin pozitif değerleri sarı rengi, negatif değerleri ise mavi rengi göstermektedir (Ağar ve Kaşka, 1992). Renk ölçümleri 3 yinelemeli, her yinelemede 5 meyve olacak şekilde yapılmıştır (Şekil 3.9). Renk ölçümlerinden elde edilen verilerin değerlendirilmesinde H değeri kullanılmıştır. H değeri ne kadar küçük olursa meyve o kadar çok kırmızıdır Şekil 3.9. Laboratuvar Koşullarında Yapılan Renk Ölçümlerinden Genel Görünüm SÇKM Analizleri (%): Suda çözünebilir kuru madde miktarı, karpuzda tüketim kalitesini etkileyen en önemli parametrelerdendir. Bu parametrede her parselden tesadüfî olarak alınan 5 er adet meyvede dijital refraktometre yardımıyla SÇKM ölçümleri tespit edilmiştir (Şekil 3.10). 17

29 3. MATERYAL VE METOD Rifat Murat MERT Şekil Laboratuvar Koşullarında Yapılan SÇKM Ölçümleri Tohum Sayımları (Adet): Karpuzlarda fazla tohum miktarı, tüketim kalitesini etkileyen olumsuz bir parametredir. Denemede yer alan mini ve kontrol karpuz çeşitlerine ait meyvelerin oluşturdukları tohum miktarlarının tespiti amacıyla, her deneme parselinden 5 meyvenin içerdiği tohum sayıları (normal ve abortif) belirlenmiştir Dane Ağırlığı (g): Denemede yer alan mini ve kontrol diploid karpuz çeşitlerine ait tohum ağırlıklarının tespiti amacıyla, her deneme parselinden alınan 5 er adet meyveden 100 er tohumun ağırlığı hassas terazi ile tartılmış ve bu değer 10 ile çarpılarak 1000 dane ağırlığı tespit edilmiştir İstatistiksel Değerlendirme Tesadüf blokları deneme desenine göre kurulan denemede elde edilen verilerin varyans analizleri için Costat paket programı kullanılmıştır. Elde edilen farklılıkların % 1 ve % 5 düzeyinde önemlilik durumları Tukey testi ile karşılaştırılmıştır. 18

30 4. BULGULAR VE TARTIŞMA Rifat Murat MERT 4. BULGULAR VE TARTIŞMA 4.1. İlk ve % 50 Çiçeklenme Süreleri Denemedeki çeşitlerde kaydedilen ilk çiçeklenme ve % 50 çiçeklenme tarihlerine ait değerler Çizelge 4.1. de sunulmuştur. Değerler incelendiğinde, çeşitler arasında istatistiksel olarak herhangi bir farklılık olmadığı görülmektedir. Bununla birlikte en kısa zamanda gerçekleşen ilk ve % 50 dişi çiçeklenme WDL 8051 F 1 çeşidinde görülürken (sırasıyla ve gün), en uzun zamanda gerçekleşen ilk dişi çiçeklenme Fenway F 1, WDL 7078 F 1 ve Summer Bite F 1 çeşitlerinde (53.25 gün) ve en uzun zamanda gerçekleşen % 50 çiçeklenme ise Fenway F 1, WDL 7078 F 1 ve WDL 3518 F 1 çeşitlerinde (55.25 gün) görülmüştür Ana Kol Uzunluğu (cm) Denemede kullanılan çeşitlerde ölçülen ana kol uzunluklarına ait değerler Çizelge 4.2. de sunulmuştur. Çizelge incelendiğinde, en uzun kol uzunluğu değerinin cm ile Fenway F 1 çeşidinde olduğu görülmektedir. En kısa ana kol uzunluklarının ise cm ile Summer Bite F 1 ve cm ile Elona F 1 çeşitlerinde olduğu görülmektedir. Diğer çeşitlerdeki kol uzunlukları istatistiksel olarak aynı grupta yer alarak bu değerlerin arasında kalmıştır Ana Gövde Çapı (mm) Denemede kullanılan çeşitlerin arazi koşullarında yapılan ana gövde çapı ölçümleri Çizelge 4.2. de görülmektedir. Tablodan da takip edilebileceği gibi çeşitlerin ana gövde çapları arasında, istatistiksel olarak herhangi bir farklılık tespit edilememiştir. Çeşitler arasında Berta F 1 ve Sugar Bite F 1 çeşitleri 8.21 mm ile en geniş gövde çapına sahip çeşitler olurken, Fenway F 1 çeşidi 6.33 mm ile en düşük ana gövde çapına sahip çeşit olmuştur. 19

31 4. BULGULAR VE TARTIŞMA Rifat Murat MERT Çizelge 4.1. Denemede Kullanılan Çeşitlerin İlk ve % 50 Dişi Çiçek Açma Süreleri Çeşit İlk Çiçeklenme (Dişi) (gün) % 50 Çiçeklenme (Dişi) (gün) Berta F Elona F Fenway F Romelinda F Bonanza F C-Zero F Petite Perfection F WDL 7078 F WDL 3518 F Mielheart F WDL 8051 F WDL 8052 F WDL 8053 F Extazy F Sugar Bite F Summer Bite F Petit Threat F Wonder F Crimson Tide F Crisby F D %5 Ö.D. Ö.D. 20

32 4. BULGULAR VE TARTIŞMA Rifat Murat MERT Çizelge 4.2. Denemede Kullanılan Çeşitlerin Ana Kol Uzunluğu, Ana Gövde Çapı ve Ana Gövdedeki Boğum Sayıları Çeşit Ana Kol Ana Gövde Çapı Ana Gövdedeki Uzunluğu (cm) (mm) Boğum Sayısı (adet) Berta F ab ab Elona F b ab Fenway F a a Romelinda F ab ab Bonanza F ab ab C-Zero F ab ab Petite Perfection F ab ab WDL 7078 F ab ab WDL 3518 F ab ab Mielheart F ab ab WDL 8051 F ab ab WDL 8052 F ab ab WDL 8053 F ab ab Extazy ab b Sugar Bite ab ab Summer Bite b ab Petit Threat ab ab Wonder ab ab Crimson Tide F ab ab Crisby ab ab D % Ö.D Ana Gövdedeki Boğum Sayısı (adet) Denemede kullanılan çeşitlerin arazi koşullarında yapılan ana gövde üzerindeki boğum sayımlarına ait değerler de Çizelge 4.2. de sunulmuştur. Çizelge incelendiğinde, istatistiksel olarak farklı bulunan çeşitler içerisinde en fazla boğum sayısı değeri ile Fenway F 1 çeşidinde belirlenirken, en az boğum sayısı değeri ile Extazy F 1 çeşidinde belirlenmiştir. Diğer çeşitlerin 21

33 4. BULGULAR VE TARTIŞMA Rifat Murat MERT boğum sayıları istatistiksel olarak aynı grup olarak değerlendirilmiş ve bu iki değer arasında yer almıştır Yumurtalık Çapı ve Uzunluğu (mm) Denemede kullanılan çeşitlerin yumurtalık çap ve uzunluk değerleri Çizelge 4.3. de sunulmuştur. Çizelge de yer alan değerler arasında istatistiksel olarak herhangi bir farklılık bulunamamıştır. Çizelge incelendiğinde, yumurtalık çapı ve uzunluğunda en yüksek ve en düşük değerlerin aynı çeşitlerde olduğu görülmektedir. Summer Bite F 1 çeşidi 9.51 mm ile en düşük yumurtalık çapı ve mm ile de en düşük yumurtalık uzunluğuna sahip çeşit olurken, WDL 8051 F 1 çeşidi mm ile en yüksek yumurtalık çapı ve değeri ile de en yüksek yumurtalık uzunluğuna sahip çeşit olmuştur. Karpuzlada bitki büyüme parametreleri çeşitlere/genotiplere göre önemli ölçüde değişebilmektedir. Deneme koşullarımızda da 18 mini ile 2 normal iri karpuz çeşidinde çiçeklenme, ana kol uzunluğu, ana gövde çapı, ana gövdedeki boğum sayısı, yumurtalık çapı ve uzunluğu açısından önemli derecede farklılıklar tespit edilmiştir Toplam Verim (ton/da) Denemede değerlendirilen çeşitlerin arazi koşullarında belirlenen toplam verim değerlerine ait değerler Çizelge 4.4. de görülmektedir. Çizelgeden de takip edilebileceği gibi çeşitler verim açısından istatistiksel olarak farklı bulunmuştur. Verim değerleri bakımından en yüksek değer Crimson Tide F 1 çeşidinde belirlenirken (6.35 ton/da), bunu WDL 7078 F 1, Crisby F 1, WDL 8051 F 1 ve Bonanza F 1 (sırasıyla 5.18 ton/da, 5.02 ton/da, 4.85 ton/da ve 4.84 ton/da) takip etmiştir. En düşük verim değerleri ise Wonder F 1, Fenway F 1, Mielheart F 1, Summer Bite F 1 ve Sugar Bite F 1 çeşitlerinde (sırasıyla 3.50 ton/da, 3.72 ton/da, 3.79 ton/da, 3.98 ton/da ve 4.01 ton/da) belirlenmiştir. Şekil 4.1. de hasattan sonra çeşitlere ait meyve yığın resimleri gösterilmiştir. 22

34 4. BULGULAR VE TARTIŞMA Rifat Murat MERT Maynard (2003) Florida Üniversitesi nde 9 mini karpuz çeşidi ile yapmış olduğu çalışmada, çeşitlerin verim değerlerinin 2,46 ton/da ile 5.75 ton/da arasında değiştiğini tespit etmiştir. Denememizde tespit ettiğimiz verim değerleri ise 3.50 ton/da ile 6.35 ton/da arasında gerçekleşmiştir. Verim farkları, denemelerin farklı lokasyonlarda kurulması ve kullanılan çeşitlerin aynı olmamasından kaynaklanmış olabilir. Çizelge 4.3. Denemede Kullanılan Çeşitlerde Yumurtalık Çap ve Uzunlukları Çeşit Yumurtalık Çapı Yumurtalık (mm) Uzunluğu (mm) Meyve Şekli Berta F Yuvarlak Elona F Yuvarlak Fenway F Yuvarlak Romelinda F Yuvarlak Bonanza F Oval C-Zero F Yuvarlak Petite Perfection Yuvarlak WDL 7078 F Yuvarlak WDL 3518 F Yuvarlak Mielheart F Yuvarlak WDL 8051 F Oval WDL 8052 F Oval WDL 8053 F Yuvarlak Extazy Yuvarlak Sugar Bite Yuvarlak Summer Bite Yuvarlak Petit Threat Yuvarlak Wonder Yuvarlak Crimson Tide F Oval Crisby Yuvarlak D %5 Ö.D. Ö.D. 23

35 4. BULGULAR VE TARTIŞMA Rifat Murat MERT Çizelge 4.4. Denemede Kullanılan Çeşitlerden Elde Edilen Toplam Verim (ton/da) Çeşit Toplam Verim (ton/da) Ortalama Meyve Ağırlığı (g) Ortalama Meyve Boyu (cm) Ortalama Meyve Çapı (cm) Meyve Kabuk Kalınlığı (mm) SÇKM (%) Berta F ab c-g fgh c-f abc ab Elona F ab abc c-f a a b Fenway F b b-e d-g abc a-g ab Romelinda F ab c-g fgh b-e a-e ab Bonanza F ab d-g efg efg 9.08 gh ab C-Zero F ab bcd cde a-d a-g ab Petite Perfection F ab fg ghi efg e-h a WDL 7078 F ab ab b ab c-h ab WDL 3518 F ab efg fgh efg 8.67 h ab Mielheart F b fg ghi efg a-f b WDL 8051 F ab efg bc g 9.63 fgh ab WDL 8052 F ab d-g bcd g d-h ab WDL 8053 F ab d-g efg efg 9.95 e-h ab Extazy 4.35 ab c-g ghi c-f ab b Sugar Bite 4.01 b g i fg a-f b Summer Bite 3.98 b fg hi efg b-h ab Petit Threat 4.60 ab c-f d-g b-e a-d ab Wonder 3.50 b d-g ghi def abc b Crimson Tide F a a a a a-f ab Crisby 5.02 ab ab bc a b-h ab D %

36 4. BULGULAR VE TARTIŞMA Rifat Murat MERT Şekil 4.1. Hasattan sonra çeşitlere ait meyve yığın resimleri 25

37 4. BULGULAR VE TARTIŞMA Rifat Murat MERT Şekil 4.1. Devamı 26

38 4. BULGULAR VE TARTIŞMA Rifat Murat MERT Şekil 4.1. Devamı 4.7. Ortalama Meyve Ağırlığı (kg) Denemede kullanılan çeşitlerin ortalama meyve ağırlıklarına ait değerler Çizelge 4.4. de sunulmuştur. Çizelgedeki değerler incelendiğinde çeşitlerin istatistiksel açıdan farklı olduğu görülmektedir. En yüksek meyve ağırlığına sahip çeşidin Crimson Tide F 1 (5.250 kg), en düşük meyve ağırlığına ait çeşidin ise Sugar Bite F 1 (1.776 kg) olduğu görülmektedir. Diğer çeşitler de bu iki değer arasında kalarak diğer istatistiki grupları oluşturmuşlardır. Elmstorm ve Crall (1985) ın 9 Icebox karpuzu ile yapmış olduğu çalışmada, elde edilen ortalama meyve ağırlığı değerlerinin kg ile kg arasında değiştiği tespit edilmiştir. Denememizde elde edilen ortalama meyve ağırlığı değerleri bu değerleri ile uyum içerisindedir. Miles ve ark. (2004) nın yapmış olduğu benzer bir çalışmada elde edilen ortalama meyve ağırlığı değerleri kg ile kg arasında değişim göstermiştir. Elde ettikleri ortalama meyve 27

39 4. BULGULAR VE TARTIŞMA Rifat Murat MERT ağırlığı değerleri, denememizde tespit ettiğimiz ortalama meyve ağırlığı değerlerine yakın olarak gerçekleşmiştir. Maynard tarafından 2003 yılında yapılan çalışmada ise, elde edilen ortalama meyve ağırlığı değerlerinin kg ile kg arasında değiştiği tespit edilmiştir. Bu çalışmada elde edilen değerlerin farklı olması deneme lokasyonlarının ve denemede kullanlan çeşitlerin farklı olmasından kaynaklanmış olabilir Ortalama Meyve Boyu (cm) Denemede kullanılan çeşitlerin ortalama meyve yüksekliklerine ait değerler Çizelge 4.4. de sunulmuştur. Çizelge incelendiğinde çeşitler arasındaki farklılıkların istatistiksel olarak önemli olduğu görülmektedir. Ortalama meyve yüksekliği en yüksek olan çeşit cm ile Crimson Tide F 1 olurken, ortalama meyve yüksekliği en düşük olan çeşit cm ile Sugar Bite F 1 olmuştur. Diğer çeşitler bu iki değer arasında kalarak istatistiki diğer grupları oluşturmuşlardır. Miles ve ark. (2004) nın Washington State Üniversitesi nde yapmış oldukları benzer bir çalışmada, elde edilen ortalama meyve yüksekliği değerlerinin cm cm olduğu tespit edilmiştir. Denememizde elde ettiğimiz cm cm lik ortalama meyve yüksekliği değerleri bu değerlere yakın olarak gerçekleşmiştir Ortalama Meyve Çapı (cm) Denemede kullanılan çeşitlerin ortalama meyve çapı değerleri Çizelge 4.4. de sunulmuştur. Çizelge incelendiğinde, en yüksek ortalama meyve çapı değerlerinin cm ile Crimson Tide F 1, cm ile Crisby F 1 ve cm ile Elona F 1 çeşitlerinde olduğu, en düşük ortalama meyve çapı değerlerinin ise cm ile WDL 8052 F 1 çeşidi ve cm değeri ile WDL 8053 F 1 çeşitlerinde olduğu görülmektedir. Miles ve ark. (2004) nın yapmış oldukları çalışmada elde ettikleri ortalama meyve çapı değerleri cm cm olarak gerçekleşmiştir. Denememizde 28

40 4. BULGULAR VE TARTIŞMA Rifat Murat MERT elde ettiğimiz cm cm lik ortalama meyve çapı değerleri bu çalışmada elde edilen değerler ile uyum içerisindedir Meyve Kabuk Kalınlığı (mm) Denemede kullanılan çeşitlerin meyve kabuk kalınlıklarına ilişkin değerler Çizelge 4.4. de sunulmuştur. Çizelgede yer alan değerler incelendiğinde, çeşitlerin istatistiksel olarak farklı oldukları görülmektedir. Kabuk kalınlığı yönünden en ince kabuk kalınlığına sahip çeşit 8.67 mm değeri ile WDL 3518 F 1 çeşidi olurken, en kalın kabuk kalınlığına sahip çeşit mm ile Elona F1 çeşidi olmuştur. Denemede yer alan diğer çeşitlerin meyve kabuk kalınlıkları bu iki değer arasında yer almış ve istatistiki olarak farklı grupları oluşturmuşlardır. Şekil 4.2. de denemede yer alan çeşitlere ait meyvelerin uzunluk ve çap görüntüleri ile et renkleri sunulmuştur. Maynard (2008) ın yapmış olduğu benzer bir denemede elde ettiği kabuk kalınlığı değerleri mm ile mm arasında belirlenmiştir. Denememizde elde ettiğimiz değerlerin farklılık göstermesi deneme yapılan lokasyonlar arasındaki toprak ve iklim farklılıklardan kaynaklanmış olabilir SÇKM Analizleri (%) Denemede yer alan çeşitlerde dijital refraktometre ile ölçülen SÇKM analizi sonuçları Çizelge 4.4. de sunulmuştur. Çizelgeden de izlenebileceği gibi bütün çeşitlerde SÇKM % 10 un üzerinde tespit edilmiş ve mükemmel bulunmuştur. Çeşitler kendi aralarında değerlendirildiğinde, en yüksek SÇKM Petite Perfection F 1 de (% 12.48), en az SÇKM ise Sugar Bite F 1 (% 10.59), Mielheart F 1 (% 10.65), Extazy F 1 (% 10.74) ile Wonder F 1 ve Elona F 1 de (% 11.07) tespit edilmiştir. Maynard (2003), Miller ve ark. (2003), Miles ve ark. (2004), Schultheis ve ark. (2007) nın yapmış oldukları farklı çalışmalarda en yüksek SÇKM değerine sahip çeşit Petit Perfection F 1 olmuştur. Denenememizde de aynı çeşit en yüksek SÇKM değerine sahip çeşit olmuştur. 29

41 4. BULGULAR VE TARTIŞMA Rifat Murat MERT Şekil 4.2. Denemede kullanılan çeşitlerin genel görünümleri 30

42 4. BULGULAR VE TARTIŞMA Rifat Murat MERT Şekil 4.2. Devamı 31

43 4. BULGULAR VE TARTIŞMA Rifat Murat MERT Şekil 4.2. Devamı 32

44 4. BULGULAR VE TARTIŞMA Rifat Murat MERT Şekil 4.2. Devamı 33

45 4. BULGULAR VE TARTIŞMA Rifat Murat MERT Şekil 4.2. Devamı 34

46 4. BULGULAR VE TARTIŞMA Rifat Murat MERT Şekil 4.2. Devamı Renk Ölçümleri Denemede kullanlan çeşitlerin renk ölçümlerine ait değerler Çizelge 4.5. de gösterilmiştir. Parlaklığı temsil eden L değerleri yönünden Çizelge 4.5. incelendiğinde, çeşitlerin istatistiksel olarak birbirlerinden farklı oldukları ve değeri ile Petit Threat çeşidinin en parlak, değeri ile de Petite Perfection F 1 çeşidinin en mat meyve et rengini verdiği görülmektedir. Diğer çeşitler bu iki değer arasında kalarak istatistiki olarak diğer grupları oluşturmuşlardır. Çizelge 4.5. de yeşilden kırmızıya geçişi temsil eden a değerleri incelendiğinde, en yüksek değerin ile WDL 8051 F 1 çeşidinde, en düşük değerin ise ile Elona F 1 çeşidinde olduğu görülmektedir. Denemede kullanılan diğer çeşitlerde yapılan ölçümlerde elde edilen değerler bu iki çeşide ait değerlerin arasında kalmıştır. Çizelge 4.5. incelendiğinde, maviden sarıya geçişi temsil eden b değerinin değeri ile Elona F 1 çeşidinde en yüksek, 0,43576 değeri ile WDL 8051 F 1 çeşidinde ise en düşük değerde olduğu görülmektedir. Çizelge 4.5. de çeşitler Chroma değerine göre incelendiğinde, en yüksek değerin değeri ile WDL 8051 F 1 çeşidinde, en düşük değerin ise değeri ile Elona F 1 çeşidinde olduğu görülmektedir. Yapılan renk ölçümlerinde son okuma olan Hue değerleri açısından Çizelge 4.5. değerlendirilidiğinde, en yüksek değerin değeri ile Elona F 1 çeşidinde, en düşük değerin ise ile WDL 8051 F 1 çeşidinde olduğu görülmektedir. H değeri en düşük olan çeşit en kırmızıyı temsil edeceğinden dolayı, denemede kullanılan çeşitler arasında en 35

47 4. BULGULAR VE TARTIŞMA Rifat Murat MERT Çizelge 4.5. Denemede Kullanılan Çeşitlerin Renk Ölçümleri Çeşit L a b C H Berta F 1 19,78 a-d 0,546 c-g 0,4531 b-f 0,71022 abc 39,686 b-f Elona F 1 20,29 ab 0,523 h 0,4722 a 0,70594 e 42,040 a Fenway F 1 19,83 a-d 0,540 fg 0,4563 b-e 0,70735 de 40,212 bcd Romelinda F 1 17,52 b-f 0,548 c-g 0,4511 d-g 0,71035 abc 39,455 c-f Bonanza F 1 17,05 d-g 0,553 bcd 0,4456 fgh 0,71097 abc 38,843 efg C-Zero F 1 17,51 b-f 0,545 d-g 0,4539 b-f 0,71003 abc 39,768 b-e Petite Perfection F 1 14,61 g 0,557 ab 0,4413 hi 0,71146 ab 38,860 gh WDL 7078 F 1 15,51 efg 0,554 abc 0,4444 gh 0,71115 ab 38,701 fgh WDL 3518 F 1 17,33 c-g 0,550 b-e 0,4491 e-h 0,71048 abc 39,230 d-g Mielheart F 1 17,96 b-f 0,548 b-f 0,4508 d-g 0,71046 abc 39,421 c-f WDL 8051 F 1 15,42 fg 0,563 a 0,4357 i 0,71225 a 37,746 h WDL 8052 F 1 19,60 a-d 0,548 c-g 0,4513 c-g 0,71103 abc 39,470 c-f WDL 8053 F 1 18,24 a-e 0,548 c-f 0,4510 d-g 0,71040 abc 39,440 c-f Extazy F 1 18,83 a-d 0,546 c-g 0,4527 b-g 0,71020 abc 39,637 b-f Sugar Bite F 1 20,15 ab 0,539 g 0,4604 b 0,70939 bcd 40,499 b Summer Bite F 1 19,06 a-d 0,542 efg 0,4560 b-e 0,70883 cd 40,085 bcd Petit Threat F 1 21,01 a 0,539 fg 0,4597 bc 0,70940 bcd 40,414 bc Wonder F 1 19,85 abc 0,542 efg 0,4566 b-e 0,70985 bc 40,078 bcd Crimson Tide F 1 15,83 efg 0,549 b-e 0,4496 d-h 0,71053 abc 39,286 d-g Crisby F 1 17,08 c-g 0,541 efg 0,4577 bcd 0,70970 bc 40,190 bcd D %5 2, , , ,99482 kırmızı meyve eti rengine sahip çeşit WDL 8051 F 1 çeşidi olmuş, bu çeşidi Petite Perfection F 1, WDL 7078 F 1 ve Bonanza F 1 çeşitleri takip etmiştir. Meyve et rengi açık kırmızı olan çeşitler ise Elona F 1, Sugar Bite F 1, Petit Threat F 1, Fenway F 1, Crisby F 1 ve Wonder F 1 çeşitleri olmuştur. Miles ve ark. (2004) ve yapmış oldukları çalışmada renk ölçümleri yapmamış ancak denemedeki çeşitlerin renklerini genel anlamda iyi olarak değerlendirmişlerdir. Schultheis ve ark. (2006) ise yapmış oldukları çalışmada 36

48 4. BULGULAR VE TARTIŞMA Rifat Murat MERT Petite Perfection F 1 çeşidini dördüncü sırada değerlendirmişlerdir. Bu durum, denemede yer alan diğer çeşitlerin farklı olmasından kaynaklanıyor olabilir Tohum Sayımları (Adet) Denemede kullanılan çeşitlerin normal ve abortif tohum miktarlarına ait değerler Çizelge 4.6. da görülmektedir. Triploid çeşitlere ait abortif tohum miktarında en yüksek değerler Fenway F 1, Mielheart F 1 ve Berta F 1 çeşitlerinde (sırasıyla adet, adet ve adet), en düşük değer ise Sugar Bite F 1 çeşidinde (51.80 adet) tespit edilmiştir. Tiploid çeşitlere ait normal tohum miktarında ise çeşitler arasında istatistiksel olarak bir farklılık tespit edilememiş, en yüksek değer Wonder F 1 çeşidinde (14.66 adet), en düşük değer ise Berta F 1 ve Fenway F 1 çeşitlerinde (2.00 adet) tespit edilmiştir. Diploid çeşitlere ait abotif tohum miktarında ise en yüksek değer WDL 8051 F 1 çeşidinde (67.90 adet), en düşük değerler ise WDL 7078 F 1 (31.90 adet), Bonanza F 1 (29.35 adet), WDL 8053 F 1 (27.65 adet), WDL 8052 F 1 (24.03 adet), WDL 3518 F 1 (23.38 adet) ve Crisby F 1 (17.30 adet) çeşitlerinde tespit edilmiştir. Diploid çeşitlere ait normal tohum miktarları incelendiğinde, en yüksek değerlerin WDL 8053 F 1 ( adet), Crimson Tide F 1 ( adet), Bonanza F 1 ( adet), WDL 7078 F 1 ( adet) ve WDL 8051 F 1 ( adet) çeşitlerinde olduğu, en düşük değerin ise WDL 8052 F 1 ( adet) çeşidinde olduğu görülmektedir Dane Ağırlığı (g) Denemede kullanılan çeşitlerin 1000 dane ağırlığına ilişkin değerler Çizelge 4.6. da sunulmuştur. Denemedeki çekirdeksiz çeşitlerde (Berta F 1, Elona F 1, Fenway F 1, Romelinda F 1, C-Zero F 1, Petite Perfection F 1, Mielheart F 1, Extazy F 1, Sugar Bite F 1, Summer Bite F 1, Petit Threat F 1, Wonder F 1 ) tohum olmadığı ve tartılamadığı için bu değer 0.00 olup en düşük değer olarak belirlenirken, en yüksek değer ile Crisby F 1 çeşidinde belirlenmiştir. Diğer çeşitler bu iki değer arasında kalarak diğer istatistiksel grupları oluşturmuşlardır. 37