Denizlerin Koruması ve Gemi Kaynaklı Deniz Kirliliğinin Önlenmesi. Kaptan Ersin ÇEVİKER Gemi Geri Dönüşüm Sanayicileri Derneği Atık Yönetim Merkezi

Transkript

1 Denizlerin Koruması ve Gemi Kaynaklı Deniz Kirliliğinin Önlenmesi Kaptan Ersin ÇEVİKER Gemi Geri Dönüşüm Sanayicileri Derneği Atık Yönetim Merkezi

2

3 ÇEVRE İÇİN TEHLİKELER Sera Etkisi-Küresel Isınma Kaynakların israfı Doğal ekolojik dengenin bozulması İnsan sağlığına olumsuz etki Ozon tabakasında delinme Hayvan ve bitki türlerinde azalma Ekolojik dengede bozulma Asit yağmurları Su kirliliği Toprak kirliliği Doğal kaynakların tükenmesi GEMİSANDER

4 Çevreye İlişkin Tanımlar Çevre Canlı ve cansız varlıkların bir arada bulundukları birbirini etkiledikleri ve birbirinden etkilendikleri ortam. Çevre bilimi Tüm canlı ve cansızların karşılıklı etkileşimini inceleyen bilim dalı. Çevre Kirliliği Çevrenin doğal yapısı ve bileşiminin bozulması değişimi ve insanların olumsuz yönde etkilenmesi. GEMİSANDER

5 Yaşam Kalitesi Yaşam kalitesi, kişinin içinde yaşadığı çevrede kendi sağlığını kişisel olarak algılayışıdır. Sürdürülebilir Kalkınma Bugünkü ve gelecek kuşakların çevreyi koruyarak, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşamasını güvence altına alan kalkınma politikalarının bütünüdür. Çevre Koruma Çevresel değerlerin ve ekolojik dengenin tahribini, bozulmasını ve yok olmasını önlemeye, mevcut bozulmaları gidermeye, çevreyi iyileştirmeye ve geliştirmeye yönelik çalışmaların bütünü. GEMİSANDER

6 Ekoloji Ekoloji, çeşitli türdeki canlıların çevreleri ile uyumlu olarak nasıl yaşamlarını sürdürdüklerini veya bu canlı varlıkların hangi şartlar altında besinlerini ve ihtiyaçlarını karşıladıklarını ve çeşitli fonksiyonların ne tür bir canlı topluluğu içinde yürütüldüğünü inceleyen bilim dalı. Ekolojik Denge İnsan ve diğer canlıların varlık ve gelişmelerini doğal yapılarına uygun bir şekilde sürdürebilmeleri için gerekli olan şartlar. Doğa İnsan etkinliğinin dışında kendi kendini sürekli olarak yenileyen ve değiştiren güç canlı ve cansız maddelerden oluşan varlığın tümü. GEMİSANDER

7 Alıcı Ortamlar Hava, toprak ve su. Atık Herhangi bir faaliyet sonunda çevreye bırakılan her türlü madde. GEMİSANDER

8 Arıtma Atık su veya gazların kirleticilerden temizlenmesi işlemleridir. Geri kazanım (Geri Dönüşüm) Demir, çelik, bakır, kurşun, kâğıt, plastik, kauçuk, cam gibi atık maddelerin,hammadde gibi kullanılarak, çeşitli işlemler sonucunda şişe, kutu, plastik, kâğıt, gübre gibi yeni bir maddeye dönüştürülerek kullanılır hale getirilmesidir. Çevre Hakkı Çevre hakkı, bugün çevre politikaları alanında önemli ve belirleyici bir değer olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu açıdan, çevre hukuku ve hakkının konusu, çevre kavramının tanımı ile açıklığa kavuşturulmuştur. GEMİSANDER

9 Deniz çevresinin kirlenmesi; Canlı kaynaklara ve deniz hayatına zarar verme, insan sağlığı için tehlike oluşturma, balıkçılık ve denizlerin diğer yasal amaçlı kullanımı da dahil olmak üzere deniz suyunun niteliğini bozma ve güzellikleri azaltma gibi zararlı etkileri olan veya olması ihtimal olan maddelerin veya enerjinin, insanlarca doğrudan doğruya veya dolaylı olarak, haliçler de dahil olmak üzere deniz çevresine sokulmasıdır.

10 SU KİRLİLİĞİ Sıvı atıkların sularda oluşturduğu kirlilik ve etkileri: Fiziksel Etkiler: Suyun sıcaklık, tat, koku gibi özellikleri değişir. Yüksek sıcaklıktaki fabrika suları nehirlere bırakıldığında nehirlerin sıcaklığını yükseltir. Sıcaklığı artan suyun oksijen miktarı azalır ve ekolojik denge bozulur. Kimyasal Etkiler: Kurşun, civa gibi metaller suda birikir. Organik ve inorganik maddeler sularda birikir. Biyolojik Etkiler: Organik atıkların etkisiyle su kaynaklarında üreyen algler, bakteriler ve küfler oluşur. Bunlar da sulardaki oksijeni azaltırlar. GEMİSANDER

11 Dünya yüzeyinin % 70 ini kaplayan okyanuslar; kendi iklimi, hayvan ve bitkilere sunduğu hayat olanaklarıyla, dünyanın hayat döngüsünde önemli bir rol oynar.

12 DÜNYA DENİZ TİCARET FİLOSU 1.6 MİLYAR (DWT)

13 FİLO YAŞ ORTALAMASI 24.5

14 İstatistiki olarak 15 yaşını geçmiş deniz ulaşım araçlarının neden olduğu kazalar sonucu can ve mal kayıpları ile çevre felaketleri oluşmaktadır.

15 Gemi kaynaklı deniz kirliliği, günümüzdeki en etkin çevre sorunlarındandır.

16 Gemilerin seyir ve limandayken gemi yapısı, makine donanımı, geminin seyir süresi, yakıt tüketimi, gemide kalan insan sayısı ve geminin taşıdığı yüke göre doğru orantılı olarak artış gösterir.

17 GENERAL KARGO VE DİĞER GEMİLER (LPG-LNG-DÖKME) 1. Tahliye bitimi geminin ambarlarını temizlerken (süpürme ve yıkama esnasında) oluşan atıklar. 2. Yükleme ve tahliye esnasında gemi-sahil arasında ekipman veya kullanma hatalarıyla (vinç, hortum, kreyn, vb) oluşan kirlenmeler.

18 RO-RO VE YOLCU GEMİLERİ Araçlardan sızan yağ vb maddelerin gemi içine akması Bu alanların temizliğiyle oluşan kirli atıklar Yolcuların sigara, naylon poşet vb. malzemeleri bilinçsizce denize atmalarından kaynaklı kirlilik.

19 TANKERLER Taşıma sonrası tank temizliği esnasında slopu tanka transfer ederken/direk olarak denize deşarj. Deniz kazaları sonucu (çarpışma, çatışma, oturma, sac atması) oluşan kirlenme.

20 Makina dairesindeki makinaların devre elemanlarının sızıntıları Güverte makinalarının devre elemanlarından sızan yağ veya diğer sıvıların deniz suyu veya yağmur sonucu denize karışması

21 Boya, tiner vb. maddeler ve karinada kullanılan antifouling (paslanmaya karşı) boyaların atmosfere veya denize karışması Gemi karinasına konan katotik koruyucular ( pb, ni, al) içerikli tutya malzemesi

22 . Temizlenen kuler, hiter, vb. cihazların iş esnasında makina sintinesine giden yağ, yakıt, su, vb. maddeler, kimyasal maddelerin elde kalan atıkları.

23 1. Stern tube ve dümen rodundan sızan yağ ve greslerin oluşturabileceği kirlenme. 2. Egzoz üreten makinaların atmosfere attığı zararlı gazlar. (sülfür oksit -karbondioksitazot oksit).

24 Soğutma gruplarında kullanılan gazların kaçakları sonucu atmosfere salınan gazlar.. Balast alımı ve basılmasıyla denizlerden başka denizlere kirli su veya plankton vb. taşınmasıyla oluşan kirlilikler.

25 . Tankerlerde «inert»in temizliği esnasında kurum ve benzeri maddelerin denize verilmesiyle oluşan kirlilik

26 1.Yaşam mahallinde oluşan atıklar 2. Lavabo mutfak ve tuvalet suları 3. Pişirme yağları 4. Canlı hayvan gemilerindeki hayvan dışkıları-ölüleri.

27 KATI ÇÖPLER YAĞLI BEZLER ÜSTÜPÜLER KÂĞIT, METAL VE CAM ŞİŞELER İLAÇLAR PİLLER AKÜLER. FLORESAN AMPÜLLER ELEKTRONİK ATIKLAR (KARTUŞLAR-TV-BİLGİSAYAR VB) KİMYASAL BASINÇLI KAPLAR (ETER MAKİNA KATKILARI VB)

28 Maddelerin denizlerde çözünebilmesi için geçmesi gereken süre Kağıt bilet Pamuk bez Halat Yün bez Boyalı tahta Teneke kutu Alüminyum kutu Plastik şişe 2 4 hafta 1 5 ay 3 14 ay 1 yıl 13 yıl 100 yıl yıl 450 yıl

29 Deniz çevresini korumaya yönelik taraf olduğumuz uluslararası sözleşmeler GEMİSANDER

30 Deniz kirliliğini önlemek için yapılan temel uluslararası anlaşma MARPOL 73/78 dir.ek V ve MARPOL 73/78 gemide oluşan çöplerin miktarını, tanzim edilmesini ve işlenmesiyle ilgili düzenlemeleri içerir. EK: 1973, 1976 ve 1977 yıllarında meydana gelen bir dizi tanker kazası sonucu yapılan Uluslararası Tanker Güvenliği ve Deniz Kirliliği protokolü. GEMİSANDER

31 Petrol ile Deniz Kirlenmesinin Önlenmesi Kuralları Dökme zehirli Sıvı Maddelerle Deniz Kirlenmesinin Kontrolü, Denizde Paketli Taşınan Zararlı Maddelerle Kirlenmenin Önlenmesi Kuralları, Gemilerden Çıkan Pissular ile Kirlenmenin Önlenmesi Kuralları Gemilerden Atılan Çöplerle Denizlerin Kirlenmesinin Önlenmesi Kuralları Gemilerden kaynaklanan Hava Kirliliğinin Önlenmesi Kuralları GEMİSANDER

32 Gemilerde deniz çevresini korumaya yönelik tedbirler-zorunluluklar GEMİSANDER

33 Denizlerin atıkları yok etme, zararsız hale getirme ve kendini yenileyebilme kaynakları sınırsız değildir GEMİSANDER

34 Gemiler Neden Yasal Olmayan Deşarj Yapar? Yasal Olmayan Deşarjların Tespit zorluğu Liman Atık Kabul tesislerinin tüm dünya genelindeki yüksek maliyetleri. Gemi üzerindeki teknik ekipmanların (OWS- OCM) Yedek parçalarının ve işletim giderlerinin yüksek maliyeti. Daha fazla yük Almak için slop tanklarının illegal boşaltımı Dökme yük gemileri de ambarlarını yıkadıktan sonra bu ambar yıkama sularını da genelde dışarıya basılması Seperatör devresinin by-pass edilmesi

35 1.Bu plan Çevre Politikasının bir parçasıdır. Çöp yönetim planı Çöp miktarını minimuma indirmek, gemi çöplerinin toplanması ve depolanması, gemi çöp öğütme ve paketleme cihazları) Eğitim, öğretim ve bilgilendirme Katı dökme yüklerin yük atıklarının yönetimi Çöpler için atık alım tesisleri Bu plan Çevre Politikasının bir parçasıdır.

36 TÜM GEMİLER Yakıt alımı, sintinenin transferi, sintine seperatörü ile denize basılması, insinaratörde kirli yağın ve slaçın yakılması kayıt edilmesi, tüm atık tanklarının doluluk durumu (oil record book) swage, katı atıkları nerede ve ne şekilde bertaraf edileceğine. dair planlar geliştiririp buna göre hareket etmek ve kayıt tutmak zorundadır.

37 . Tüm tankerler; yıkama (kargo record book) prosedürü dahil her aşamayı kayıt altında tutmak ve ne şekilde bertaraf ettiğinin hesabını vermek zorundadır. Sahil tesisleri de gemiden atığı alma hususunda gerekli desteği vermek zorundadır.

38 400 gross ton ve üstü ve 15 kişi veya daha fazla kişi taşıyabilen gemiler, ve bütün sabit ya da yüzer platformlar çöp kayıt defteri bulundurmak zorundadır.

39 Gemiler; çevre kirliliği ile ilgili «dril plana» göre gemi içinde bir kaç kez, yılda bir defa da ship-shore drill yapmak zorundadırlar, Bu tatbikatlar ve planları her seferinde çatışma oturma, yangın gibi farklı sebeplere bağlı olarak değişik içeriktedir..

40 RESMİ GAZETE TARİHİ: RESMİ GAZETE SAYISI: GEMİLERDEN ATIK ALINMASI VE ATIKLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ TÜRKİYE'NİN DENİZ YETKİ ALANLARINDA BULUNAN GEMİLERİN ÜRETTİĞİ ATIKLAR İLE YÜK ARTIKLARININ DENİZE VERİLMESİNİN ÖNLENMESİ VE DENİZ ORTAMININ KORUNMASI MAKSADIYLA, YÜKÜMLÜLERİ TARAFINDAN ATIK KABUL TESİSLERİNİN KURULMASI VE İŞLETİLMESİ İLE ATIK ALMA GEMİLERİNE İLİŞKİN USUL VE ESASLAR BELİRLENMİŞTİR. DENİZLERİN GEMİLER TARAFINDAN KİRLETİLMESİNİN ÖNLENMESİ HAKKINDA ULUSLARARASI MARPOL 73/78 SÖZLEŞMESİNE DAYANILARAK VE 27/11/2000 TARİHLİ VE 2000/59/EC SAYILI GEMİLERİN ÜRETTİĞİ ATIKLAR VE YÜK ARTIKLARI İÇİN KULLANILAN LİMAN ATIK ALIM TESİSLERİ HAKKINDA AVRUPA PARLAMENTOSU VE KONSEY DİREKTİFİNE PARALEL OLARAK HAZIRLANMIŞTIR.

41 GENEL İLKELER Atık üretiminin ve atığın zararlılığının önlenmesi ve azaltılması Atığın geri kazanılması veya enerji kaynağı olarak kullanılması Çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek yöntem ve proseslerin kullanılması Atıkların kaynağında ayrı toplanması Atıkların taşıma lisanslı araçlar ile taşınması Atıkların lisanslı bir tesis tarafından bertaraf edilmesi veya geri kazanılması Atıkların en yakın ve en uygun tesiste bertaraf edilmesi Atıkların yetkisiz kişi, kurum/kuruluşlar tarafından toplanmaması Çevre ile uyumlu teknolojilerin kullanılması Atıklardan kaynaklanan zararlardan dolayı müteselsil sorumluluk

42 ATIK YÖNETİM HİYERARŞİSİ

43 İyi bir atık yönetim planı nasıl olmalıdır? ATIKLARIMIZI TANIMAK ATIKLARIN KAYNAĞINDA AYRI TOPLANMASI ATIK YÖNETİM PLANLARININ OLUŞTURULMASI NİHAİ BERTARAF/ GERİ DÖNÜŞÜM DOĞRU DEPOLAMA 4 3

44 ATIKLARI TANIMA ÇÖP NEDİR? Hayvan, sebze ve meyve atığı; genelde tüm atık ürünlerdir

45 Üretim ve kullanım faaliyetleri sonucu ortaya çıkan, insan sağlığı ve çevreye zarar verecek şekilde doğrudan veya dolaylı biçimde alıcı ortama verilmesi sakıncalı olan her türlü maddedir. TEHLİKELİ ATIKLAR

46 ATIĞIN TEHLİKELİ OLDUĞUNU NASIL ANLARIZ?

47 ÇÖP BİDONU ETİKETLERİ ÇÖP BİDONU ETİKETLERİ (kaynakta ayırma) Geri dönüştürülemeyen plastikler için etiket

48 TEHLİKESİZ ATIKLAR TEHLİKESİZ ATIKLAR Atıkların ayrı toplanması için uygun sahanın oluşturulması Atıkların Kaynağında Ayrıştırılması Tehlikesiz atık geri kazanım lisanslı firma İkincil malzemelerden yapılmış ürün

49 Çöpün işlenmesinde kullanılabilecek aletler Gemide çöp işlenmesi için kullanılabilecek araçlar yakma, öğütme, sıkıştırma makineleri ve bunlara yardımcı araçlardır. Çöpü suyla karıştırıp bulamaç haline getirirler ve bu bulamaç 25 milimlik elekten rahatça geçecek boyuttadır.

50 Çöp Yakma Makineleri (insineratörler) Tüm insineratörler «IMO» standardına uygun olmalıdır, Metal ve cam dışındaki çöp türleri yakılarak yok edilebilir.

51 Sintine sularının sintine seperatörü (ows) kullanılarak arıtılıp denize basılması gross ve üzeri gemilerde mecburidir. 15 ppm limiti üzerinde herhangi bir atık sıvının boşaltımını engelleyecek otomatik bir durdurma cihazı tesisatı MARPOL 73/78 çerçevesinde uluslararası standartlara uyumunun onaylanması

52 Atıkların gemiden uzaklaştırılması Sahil tesislerine veya barca transfer edilmesi -. Yağ ve su karışımı atıkların yağ ve su ayrışımında santirifüj seperatörü) kullanılarak çıkan suyun sintine separatöründen geçilerek (15 ppm) arıtılıp denize basılması

53 Atıkların gemiden uzaklaştırılması - Pis su tankına (swage holdıng tank) alınan tuvalet ve lavabo sularının pis su arıtıcısı (sewage unıt) kullanılarak denize basılması. Gemi tarafından kirli yağ ve slaçların insinaratörde yakılması

54 EK-V e göre sınırlı sayıda çöp tipinin denize boşaltılmasına müsaade edilmesine rağmen öncelik her zaman çöplerin liman çöp toplama tekne ve merkezlerine verilmesidir.

55 Liman atık kabul tesisi

56 İnsanoğlu tarafından tüketilen atıklardan, değerlendirilebilen atıklar çeşitli fiziksel veya kimyasal işlemlerle ikincil hammaddeye dönüştürülerek tekrar üretim sürecine dâhil edilmesine geri dönüşüm denir.

57 Bertaraf; Bazı atıkların geri kazanımı ya da işlenmesi konusunda izin bulunmamaktadır. Atığın zorunlu olarak bertaraf edilmesi (yok edilmesi) gerekir. Örnek: Kalıcı organik kirleticiler (POPs). Bazı atıklar için mevcut koşullar altında geri kazanıma yönelik bir olanak bulunmamaktadır. Atıkların geri kazanımı teknolojinin gelişimine bağlıdır. Örnek: Asbest

58 KAYIT; Kaptan duba ve araçlar da dahil olarak liman çöp toplama merkezi nakledilen çöpün miktarını gösteren bir belge veya sertifika almalıdır. Bu belge ve sertifikalar kayıt defteri ile birlikte saklanmalıdır.

59 ATIK YÖNETİM YÖNETMELİĞİ

60 GERİ KAZANIM İŞLEMLERİ R1 R2 R3 R4 R5 R6 R7 R8 R9 R10 R11 R12 R13 Enerji üretimi amacıyla başlıca yakıt olarak veya başka şekillerde kullanma Solvent (çözücü) ıslahı/yeniden üretimi, Solvent olarak kullanılmayan organik maddelerin ıslahı/geri dönüşümü (kompost ve diğer biyolojik dönüşüm prosesleri dahil) Metallerin ve metal bileşiklerinin ıslahı/geri dönüşümü, Diğer anorganik malzemelerin ıslahı/geri dönüşümü, Asitlerin veya bazların yeniden üretimi, Kirliliğin azaltılması için kullanılan parçaların (bileşenlerin) geri kazanımı, Katalizör parçalarının (bileşenlerinin) geri kazanımı, Yağların yeniden rafine edilmesi veya diğer tekrar kullanımları, Ekolojik iyileştirme veya tarımcılık yararına sonuç verecek arazi ıslahı, R1 ila R10 arasındaki işlemlerden elde edilecek atıkların kullanımı, Atıkların R1 ila R11 arasındaki işlemlerden herhangi birine tabi tutulmak üzere değişimi, R1 ila R12 arasında belirtilen işlemlerden herhangi birine tabi tutuluncaya kadar atıkların depolanması

61 BERTARAF YÖNTEMLERİ D5 D6 D7 D8 D9 D10 Özel mühendislik gerektiren düzenli depolama (çevreden ve herbiri ayrı olarak izole edilmiş ve örtülmüş hücresel depolama ve benzeri), Deniz/okyanus hariç bir su kütlesine boşaltım Deniz yatakları dahil deniz/okyanuslara boşaltım biyolojik işlemler, Buharlaştırma, kurutma ve benzeri), Yakma (Karada) GEMİSANDER

62 Atık Yönetimi Döngüsü Geçici depolama Sevk Bertaraf tesisi Çevre İl Müdürlüğü

63 Atık Geri Kazanım-Bertaraf

64 ÇEVRE KANUNUNA GÖRE VERİLECEK İDARÎ PARA CEZALARINDA İHLALİN TESPİTİ VE CEZA VERİLMESİ İLE TAHSİLİ HAKKINDA YÖNETMELİK Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde kalan serbest ve münhasır ekonomik bölgeler dâhil tüm kara alanında, ülkenin egemenlik alanlarındaki denizlerde ve yargılama yetkisine tabi olan deniz yetki alanlarında ve bunlarla bağlantılı sularda, tabii veya suni göller ve baraj gölleri ile akarsularda 2872 sayılı Çevre Kanunu uyarınca uygulanacak idarî yaptırımları kapsar.

65 Avrupa nın en kuvvetli yer gözlem uydusudur. ESA (European Space Agency) tarafından yönetilmektedir. Mart 2002 yılında fırlatılan ENVISAT Denizlerdeki kirliliklerinin tespiti içinde kullanılmaktadır.

66 Çevreyi korumanın EN KOLAY YOLU

67 teşekkürler