ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN ÖĞRENME STİLLERİNİN DEMOGRAFİK DEĞİŞKENLERE GÖRE İNCELENMESİ

Transkript

1 The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science Doi number: Number: 43, p. 1-20, Spring I 2016 Yayın Süreci Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date - Yayınlanma Tarihi / The Published Date ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN ÖĞRENME STİLLERİNİN DEMOGRAFİK DEĞİŞKENLERE GÖRE İNCELENMESİ INVESTIGATING SECONDARY SCHOOL STUDENTS LEARNING STYLES ACCORDING TO DEMOGRAPHIC VARIABLES Prof. Dr. Özden TEZEL Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü Fen Bilgisi Eğitimi ABD Özet Araştırmanın amacı, ortaokul öğrencilerinin, Kolb Öğrenme stilleri içerisinden tercih ettikleri baskın öğrenme stillerini belirlemek; öğrenme stilleri ve öğrenme biçimleri ile cinsiyet, sınıf düzeyi, fen bilimleri dersi başarı notu arasındaki ilişkiyi araştırmaktır. Bu amaç doğrultusunda, Eskişehir İli Çifteler İlçesindeki Milli Eğitim Bakanlığı na bağlı üç ortaokulda öğrenim gören altı, yedi ve sekizinci sınıfa kayıtlı toplam 534 öğrenci örneklem olarak seçilmiştir. Çalışmada tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak, Aşkar vd. (1993) nin Türkçeye çevirdiği Kolb Öğrenme Stili Envanteri (ÖSE) kullanılmıştır. Envanter, 4 seçenekli 12 maddeden oluşmuştur. ÖSE deki 12 maddenin her birinde dört ifade bulunmaktadır. Bu dört ifadenin her biri öğrenme stillerinin alt boyutu olan öğrenme biçimini temsil etmektedir. Araştırmada verilerinin istatistiksel çözümlemeleri bilgisayarda SPSS 15.0 paket programı kullanılarak; frekans, yüzde değeri, aritmetik ortalama, standart sapma, t-testi, Pearson ki-kare bağımsızlık testi ve tek yönlü varyans analiz (ANOVA) teknikleri ile analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre; öğrencilerin en çok Özümseyen, en az ise Değiştiren öğrenme stiline sahip oldukları tespit edilmiştir. Ortaokul öğrencilerinin öğrenme stilleri, sınıf ve başarı düzeyine göre farklılaşma göstermektedir. Öğrencilerin öğrenme biçim ve bileşenleri, cinsiyet, sınıf ve başarı durumuna göre farklılaşmaktadır. Kız ve erkek öğrenciler en fazla Özümseyen ve Ayrıştıran; en az Yerleştiren ve Değiştiren öğrenme stillerine sahiptirler. Öğrencilerin YG (Yansıtıcı Gözlem) ve SK (Soyut Kavramsallaştırma) puan ortalamaları bakımından cinsiyete göre anlamlı bir farklılaşma oluşmazken; SY (Somut Yaşantı) ve AY (Aktif Yaşantı) puan ortalamaları bakımından cinsiyete göre anlamlı farklılaşma görülmüştür. Öğrencilerin öğrenme biçimi ve bileşenleri sınıf düzeyine göre anlamlı farklılaşma göstermektedir (p<0,05). Öğrencilerin öğrenme stillerinin sınıf düzeyine göre dağılımlarına bakıldığında; altıncı ve sekizinci sınıf öğrencilerinin en çok Özümseyen, yedinci sınıf öğrencilerinin en çok Ayrıştıran ve her sınıf düzeyindeki öğrencilerin ise en az Değiştiren ve Yerleştiren öğrenme stiline sahip olduğu görülmektedir.

2 2 Özden TEZEL Araştırmada, öğrencilerin fen bilimleri dersi başarı notu ile öğrenme biçimi ve bileşenleri arasında anlamlı farklılaşma bulunmuştur. Başarı düzeyi arttıkça, öğrencilerin bilgiyi düşünerek algıladıkları ve yaparak işledikleri söylenebilir. Başka bir deyişle, zihinsel yeterliliklerini daha fazla kullanan ve kendisi için ihtiyaç duyduğu durumları analiz edebilen öğrencilerin başarıyı yakaladığı açıktır. Araştırmada, öğrencilerin fen bilimleri dersi başarı notu ile öğrenme stilleri arasında da anlamlı farklılaşma bulunmuştur. Araştırmada başarı düzeyi en yüksek olan öğrencilerin; tümevarım yöntemi, mantıklı ve analitik düşünme, soyut kavramlar ve fikirlerle ilgilenmekten hoşlanan Özümseyen öğrenme stiline sahip olan bireyler olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Şu halde; bir şeyler öğrenirken soyut kavramlar ve fikirler üzerine odaklanan ve kavramsal modelleri yaratma özelliklerine sahip olan öğrencilerin, daha fazla başarıyı yakalayabileceği söylenebilir. Anahtar Kelimeler: Öğrenme Stilleri, Öğrenme Biçimleri, Kolb Öğrenme Stilleri, Fen Bilimleri Dersi Abstract The purpose of this research is to determine secondary school students dominant learning styles which they prefer from among Kolb learning styles; and to investigate the relationship between the learning styles and learning manners in terms of gender, class level, science class final grade. The study was done with 534 students from 6 th, 7 th and 8 th grade students of the four secondary schools which were chosen by sample from Çifteler, Eskişehir. Scanning model has been used in the study. Kolb Learning Style Inventory (LSI) which was translated into Turkish by Aşkar and Akkoyunlu (1993) was used as a data collecting mean. There are four expressions in each 12 items in this inventory. Each one of these four terms which are the sub dimensions of the learning styles represents the learning manner. Data were analyzed by using frequency, percentage value, arithmetic mean, standard deviation, t-test and ANOVA analyze techniques. According to the data obtained; it was found that secondary school students have mostly Assimilating learning style and they have less Converging learning style. Secondary school students learning styles vary according to the type of class and success level. Learning manners and components displayed difference according to gender, class and success level. Also, when the distribution of students learning style to gender were examined, it has been seen that girls and boys have most Assimilating and Diverging learning style and the least Converging and Accommodating learning style. Significant difference hasn t occured in RO (Reflective Observation) and AC (Abstract Conceptualization) in terms of score means by gender, but significant difference has been found in CE (Concrete Experience) and AE (Active Experimentation). Students learning manners and components have been determined according to class grade, it has been found that learning manners and components differ according to class grade (p<0,05). Also, it has been found that most of the 6 th and 8 th class students have assimilating learning style; most of the 7 th class students have diverging learning style when the distribution of students learning styles to grade level were examined. However, the 6 th, 7 th and 8 th class students prefer less converging and accommodating learning styles. Students learning styles, learning manners and components displayed difference according to success level. The students whose marks are very well adopt these peculiarities less. Accordingly, while the students marks increase, they adopt diverging learning style less. Also, the students whose marks are very well adopt assimilating learning style. The students whose successes are high are pleased with induction method, logical and analytical thought and interested in abstract concepts and ideas. Key Words: Learning Styles, Learning Manners, Kolb Learning Styles, Science Lesson

3 Ortaokul Öğrencilerinin Öğrenme Stillerinin Demografik Değişkenlere Göre İncelenmesi 3 GİRİŞ Kolb a göre öğrenme; somut yaşantılardan yansıtıcı gözlemlere, soyut kavramsallaştırmalardan aktif uygulamalara uzanan süreçtir (Kolb, 1984). Bu sürecin birkaç temel karakteristik özelliği bulunmaktadır: Birincisi, öğrenmeyi öğrenme ve uyma süreci; ikincisi, bilginin bütünüyle elde edilen ya da taklit edilen değil, bir dönüştürme süreci olduğu ve üçüncüsü ise, öğrenmenin hem somut hem de soyut biçimlerde yaşantıya dönüştürüldüğüdür (Kolb, 1984). Riding ve Stephen (1998), Kolb un açıklamaları ışığında öğrenmeyi; birey ile çevresi arasında gerçekleşen bütüncül, yaratıcı bilgi süreci, yaşantı yoluyla düşüncelerin biçimlendiği en iyi kavrama biçimi olarak tanımlamıştır. McCarthy (2000) öğrenmeyi; yeni bir şeylerin farkına varma ve bu yeniliklere karşı gösterilen tepki olarak tanımlarken, Bacanlı (2003) öğrenmeyi; tekrar ya da yaşantı yoluyla organizmanın davranışlarında meydana gelen kalıcı değişmeler olarak tanımlamıştır. Öğrenmeyi yönlendiren fiziksel yapılar, her birey için değişebilen süreçlerin oluşmasına yol açmaktadır. Kişinin etrafındaki olayları gözlemlemesi, bunları kavramlarla bütünleştirmesi, hipotezler kurup test etmesi ve yeni yaşantılar oluşturması; bireyin sahip olduğu farklı öğrenme biçimlerini bir arada kullanabilmesiyle olur (Kolb, 1984). Bireyler arasındaki farklılıkları inceleme çalışmaları sonucunda öğrenme stili kavramı ortaya çıkmıştır. Keefe (1982) öğrenme stilini; öğrenen kişinin çevresini nasıl algıladığını, nasıl etkileşimde bulunduğunu ve tepki verdiğini gösteren bilişsel, duyuşsal ve psikolojik davranışlar olarak tanımlamıştır. Belirgin olmayan bireysel yetenekler hakkında ipuçları sağlayan ayırt edici ve gözlenebilen davranışlar öğrenme stilini içerir (Gregoric, 1984). Dunn ve Dunn (1986) a göre öğrenme stili; her bir öğrencinin yeni ve zor bilgiyi öğrenmeye hazırlanırken, öğrenirken ve hatırlarken farklı ve kendilerine özgü yollar kullanmasıdır. McCarthy (1987) öğrenme stilini, bireylerin bilgiyi algılama ve işleme yeteneklerini kullanmadaki tercihi olarak tanımlamıştır. Öğrenme stili, birey ile ilgili ipucu veren gözlenebilir ve ayırt edilebilir davranışları içerir (Kaplan ve Daniel, 1995). Pek çok öğrenme stili modelleri bulunmakla beraber, temeli yaşantısal öğrenme kuramına dayalı Kolb Öğrenme Stili modeli, yaygın olarak kullanılan modellerden biridir. Kolb un Öğrenme Stili Modeli: Kolb (1984), bireylerin kendilerinin öğrenme stillerini tanımlayabilmesine olanak veren on iki maddelik bir öğrenme stili envanteri geliştirmiştir. Envanter; bir kişinin öğrenme durumuna, öğrenme materyaline karşı bireysel yaklaşımını belirlemeye ve bu konuda zayıf ve güçlü yanlarını belirlemede bir çerçeve oluşturmaya yardım etmektedir (Heffler, 2001). Kolb, öğrenme stilini iki boyutlu yapı olarak ele almıştır. Birincisi, kavrama ve işlemeyi içeren somut ve soyut düşünme boyutu, ikincisi de bilgiyi işleme etkinliği olarak aktif ve yansıtıcı biçimde işleme boyutudur (Riding ve Stephen, 1998).

4 4 Özden TEZEL Somut Yaşantı (SY) Yerleştiren Değiştiren Aktif Yaşantı (AY) Yansıt Yansıtıcı Gözlem (YG) Ayrıştıran Özümseyen Soyut Kavramsallaştırma (SK) Şekil 1: Kolb un Öğrenme Modeline dayalı öğrenme stilleri (Kolb, 1984). Kolb tarafından geliştirilen Kolb Öğrenme Stili Modelinde bireylerin öğrenme stilleri bir döngü şeklindedir. Bu döngü içerisinde dört öğrenme biçimi bulunmaktadır. Bunlar Somut Yaşantı (SY), Yansıtıcı Gözlem (YG), Soyut Kavramsallaştırma (SK) ve Aktif Yaşantıdır (AY). Kolb a göre öğrenme sürecinin iki temel boyutu vardır. Bunlardan birincisi; soyut kavramsallaştırmadan somut yaşantıya uzanır, ikincisi; aktif yaşantıdan yansıtıcı gözleme uzanır. Kolb Öğrenme stili modelinde SY ve SK, bireyin bilgiyi nasıl algıladığını; YG ve AY bireyin bilgiyi nasıl işlediğini açıklar. Her bir öğrenme biçimini simgeleyen öğrenme yollarındaki tercihleri birbirinden farklıdır. Bunlar sırasıyla SY için hissederek, YG için izleyerek, SK için düşünerek ve AY için yaparak öğrenmedir. Yani, Kolb Öğrenme stili modeline göre bireyler bilgiyi hissederek veya düşünerek algılar, izleyerek veya yaparak işlerler. Bireyin öğrenme stilini tek bir yetenek belirlememektedir. Her bireyin öğrenme stili, dört öğrenme biçiminin bileşenidir (Kolb, 1984). Kolb Öğrenme Stili Modelinin genel özellikleri toplu halde şekil 1 de gösterilmiştir (Ekici 2003). Kolb un (1984), Öğrenme Modelinde belirtilen öğrenme stilleri; düşünme ve yaratıcılık kuramlarına dayanılarak Yerleştiren, Özümseyen, Değiştiren ve Ayrıştıran olarak belirtilmiştir. Özümseme ve Yerleştirme Piaget in kavramlarından; dış dünyaya uydurulması süreci (yerleştirme) ile dışsal gözlemlerin var olan kavramlara uydurulması (özümseme) arasındaki denge olarak tanımlanan zekâ kavramında yer almaktadır. Ayrıştırma ve Değiştirme ise zekâ yapısında yer alan iki temel yaratıcılık sürecidir. Kolb Öğrenme Stili Modelinde yer alan Ayrıştıran, Değiştiren, Özümseyen ve Yerleştiren Öğrenme Stillerinin ve bu öğrenme stillerine sahip bireylerin özellikleri aşağıda kısaca açıklanmıştır (Ekici, 2003): Ayrıştıran Öğrenme Stili: SK ve AY biçimlerini kapsar. Problem çözme, karar verme, fikirlerin mantıksal analizi ve sistematik plânlama bu öğrenme stiline sahip kişilerin belli başlı özelikleridir. Bu öğrenme stiline sahip olan bireyler için yaparak öğrenme önemlidir ve bu bireyler tıp, mühendislik, ekonomi, bilgisayar bilimleri gibi teknoloji kullanmaya ağırlık veren meslekleri seçerler.

5 Ortaokul Öğrencilerinin Öğrenme Stillerinin Demografik Değişkenlere Göre İncelenmesi 5 Değiştiren Öğrenme Stili: SY ve YG öğrenme biçimlerini kapsar. Bu öğrenme stiline sahip kişilerin en önemli özelliği düşünme yeteneği, değer ve anlamların farkında olmalarıdır. Değiştiren, somut durumları birçok açıdan gözden geçiren ve ilişkileri anlamlı bir şekilde organize eden kişilerdir. Öğrenme durumunda sabırlı, nesnel, dikkatli yargılarda bulunan fakat bir eylemde bulunmayanlardır. Düşünceleri biçimlendirirken kendi düşünce ve duygularını göz önüne alırlar. Bu öğrenme stiline sahip olan bireyler sosyal çalışmalar, gazetecilik, psikoloji, edebiyat, sanat/tiyatro gibi alanlardaki meslekleri tercih etmektedirler. Özümseyen Öğrenme Stili: SK ve YG öğrenme biçimini kapsar. Bu öğrenme stiline sahip kişilerin, -kavramsal modelleri yaratma- en belirgin özelliğidir. Bir şeyler öğrenirken soyut kavramlar ve fikirler üzerinde odaklanırlar. Bu öğrenme stiline sahip olan bireyler biyoloji, öğretmenlik, hukuk, sosyoloji, kütüphanecilik, matematik gibi meslekleri tercih etmektedirler. Yerleştiren Öğrenme Stili: SY ve AY öğrenme biçimini kapsar. Bu öğrenme stiline sahip kişilerin plânlama yapma; kararları yürütme ve yeni deneyimler içinde yer alma belli başlı özellikleridir. Öğrenme durumunda bireyler açık fikirli ve değişmelere karşı kolaylıkla uyum sağlarlar. Bu öğrenme stiline sahip olan bireyler pazarlamacılık, kamu yönetimi, eğitim yönetimi, yönetim, bankacılık gibi meslekleri tercih etmektedirler (Ekici, 2003). Kolb un Öğrenme Modelinde belirtilen her bir öğrenme stili; iki öğrenme biçiminin bileşeninden meydana gelmektedir. Kolb un tanımladığı dört temel öğrenme stilinin; öğrenme biçimi bileşenleri aşağıdaki gibi özetlenebilir: Öğrenme Biçimi Öğrenme Biçimi Öğrenme Stili Somut Yaşantı + Aktif Yaşantı = Yerleştiren Somut Yaşantı + Yansıtıcı Gözlem = Değiştiren Soyut Kavramsallaştırma + Yansıtıcı Gözlem = Özümseyen Soyut Kavramsallaştırma + Aktif Yaşantı = Ayrıştıran Araştırmanın Önemi Eğitim-öğretim sürecinde etkili öğrenmenin gerçekleşebilmesi ve uygun öğretim ortamlarının hazırlanması için, öğrencilerin bireysel farklılıklarının ve kullandıkları öğrenme stillerinin ortaya çıkarılması önemlidir. Öğrencilerin hangi biçim ve stilleri kullanarak öğrendiklerinin belirlenmesi; dersi yürüten öğretmenlerin, öğrencilerin farklı öğrenme biçim ve stillerini kullanma durumunu önemsemesinde ve eğitim programlarının iyileştirilmesinde yol gösterici olabilecektir. Özellikle ilkokul ve ortaokul öğretmenlerinin, öğrencilerin öğrenme özelliklerini bilmesi; onlara rehberlik etmesi ve daha iyi eğitim vermesi açısından önemlidir. Örneğin virüsler konusunu işleyen bir öğretmen, öğrencileri arasında konuyla ilgili bir görev dağılımı yaparken, öğrencilerinin öğrenme özelliklerini dikkate alması daha etkili olacaktır. Bu hususta öğretmen; çeşitli resimler verip yorumlatma ya da konuyu resim çizerek açıklama, konuyla ilgili şiir yazma, kompozisyon yazma, deney yapma vb. etkinlikler düzenleyerek, hem öğrenmeyi kolaylaştırıp hem de öğrencilerin yaratıcılığını geliştirebilir. Öğretmenin dersinde kullanacağı öğretim yöntemini belirlerken; öğrencilerin bireysel farklılıklarını ve öğrenme stillerini dikkate alması, hedefe ulaşmada büyük önem arz eder. Bu çalışmada, örneklemi oluşturan

6 6 Özden TEZEL öğrencilerin öğrenme stilleri ve öğrenme biçimleri belirlenmeye çalışılmıştır. Öğrencilerin, öğrenme sürecinde tercih ettikleri öğrenme stillerinin bilinmesiyle; etkili ve verimli bir öğretim gerçekleştirilebilir. YÖNTEM Araştırmanın genel amacı; ortaokul öğrencilerinin, tercih ettikleri baskın öğrenme stilleri ve öğrenme biçimlerinin bazı değişkenlere göre farklılaşma durumunu belirlemektir. Bu amaç doğrultusunda aşağıdaki sorulara cevap aranmıştır: 1. Ortaokul öğrencilerinin tercih ettikleri baskın öğrenme stilleri nelerdir? 2. Ortaokul öğrencilerinin tercih ettikleri öğrenme stilleri ve öğrenme biçimleri, öğrencilerin a) cinsiyetine, b) sınıf düzeyine, c) fen bilimleri dersi başarı notuna, göre farklılaşmakta mıdır? Çalışmada öğrencilerin, fen bilimleri dersinde tercih ettikleri baskın öğrenme stilleri ve öğrenme biçimlerinin, çeşitli demografik değişkenlere göre değerlendirilmesinde tarama modeli kullanılmıştır. Evren ve Örneklem Araştırmanın evreni Çifteler ilçesinde öğrenim gören ortaokul öğrencileri olup; Eskişehir ilinin Çifteler ilçesindeki Milli Eğitim Bakanlığı na bağlı üç ortaokulda öğrenim gören altı, yedi ve sekizinci sınıfa kayıtlı toplam 534 öğrenci örneklemi oluşturmuştur. Araştırmaya katılan öğrencilerin, kişisel özellikleri tablo 1 de verilmiştir. Tablo 1. Öğrencilerin Kişisel Özelliklerine Göre Frekans (f) ve Yüzde ( %) Dağılımı Değişkenler Gruplar f % Cinsiyet Kız ,4 Erkek ,6 Sınıf Düzeyi 6. Sınıf ,9 7. Sınıf ,6 8. Sınıf ,5 Fen Bilimleri Ders Notu 1 7 1, , , , ,1 Veri Toplama Aracı Araştırmada veri toplama aracı iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde; okul, cinsiyet, sınıf düzeyi, fen bilimleri dersi başarı notunu belirlemek üzere kişisel bilgilere yer verilmiştir. İkinci bölümde Kolb Öğrenme Stili Envanteri (ÖSE) kullanılmıştır. Kolb Öğrenme Stili Envanteri (ÖSE); Aşkar vd. (1993) nin Türkçeye çevirdiği Kolb Öğrenme Stili Envanteri (ÖSE), bireylerin kendi öğrenme stillerini en iyi tanımlaması ve dört öğrenme biçimini sıralaması amacıyla geliştirilmiştir. Envanter, 4 seçenekli 12 maddeden oluşmuştur. ÖSE deki 12 maddenin her birinde dört ifade bulunmaktadır. Bu dört ifadenin her biri öğrenme stillerinin alt boyutu olan öğrenme biçimini temsil etmektedir. Bu ifadelerden birincisi Somut Yaşantı (SY), ikincisi Yansıtıcı Gözlem (YG), üçüncüsü Soyut Kavramsallaştırma (SK), dördüncüsü Aktif Yaşantı (AY) boyutuna (öğrenme biçimine) ilişkin ifadelerdir. Kolb

7 Ortaokul Öğrencilerinin Öğrenme Stillerinin Demografik Değişkenlere Göre İncelenmesi 7 Öğrenme Stili Envanterinin iç tutarlılık Cronbach alfa güvenirlik katsayısı 0,72 olarak belirlenmiştir. Bu çalışmada elde edilen veriler üzerinden envanterin iç tutarlılık Cronbach Alfa güvenirlik katsayısı 0,70 olarak bulunmuştur. Kişisel Bilgi Formu; Örneklemin kişisel bilgilerine (cinsiyet, sınıf düzeyi, okul, fen bilimleri ders notu) ulaşmak amacıyla geliştirilmiş bir bilgi formu kullanılmıştır. İşlem; Veriler, Kişisel Bilgi Formu ve Kolb Öğrenme Stili Envanteri nin, örneklemdeki öğrencilere araştırmacı tarafından uygulanması yoluyla elde edilmiştir. Öğrencilere envanter hakkında ayrıntılı bilgi verilerek, ölçek gönüllü olarak örnekleme dahil olmak isteyenlere dağıtılmıştır. Ölçeğin cevaplandırma süresinin yaklaşık dakika sürdüğü gözlenmiştir. Verilerin Analizi Araştırma verilerinin istatistiksel çözümlemeleri bilgisayarda SPSS 15.0 paket programı kullanılarak yapılmıştır. Öğrencilerin fen bilimleri dersinde tercih ettikleri baskın öğrenme stillerinin ve öğrenme biçimlerinin çeşitli demografik değişkenlere göre değerlendirilmesinde veriler; frekans, yüzde değeri, aritmetik ortalama, standart sapma, t-testi, tek yönlü varyans analizi ve Pearson ki-kare bağımsızlık testi teknikleri ile analiz edilmiş ve bulgular tablolar halinde sunulmuştur. ÖSE deki 12 maddenin her birinde dört ifade bulunmaktadır. Bu dört ifadenin her biri ayrı öğrenme biçimini temsil etmektedir. ÖSE de, öğrencilerin her bir ifadeye verdiği puanlar sonucunda; her bir ifade için 12 ile 48 arasında puan elde edilir. 12 maddenin toplam SY puanı, YG puanı, SK puanı ve AY puanı (öğrenme biçimleri) belirlendikten sonra; birleştirilmiş puanlar AY-YG ve SK-SY (öğrenme biçimi bileşenleri) şeklinde elde edilir. Buna göre SK-SY puanları ile somut-soyut öğrenme biçimi ve AY-YG puanları ile de aktif-yansıtıcı öğrenme biçimi elde edilmiştir. Son olarak da AY-YG puanı ile SK- SY puanı karşılaştırılarak öğrencilerin öğrenme stilleri belirlenmiştir. AY-YG ve SK- SY birleştirilmiş puanları da 36 ile +36 arasında değişir. SK-SY de elde edilen pozitif puan; öğrenmenin soyut, negatif puan ise öğrenmenin somut olduğunu gösterir. AY-YG de elde edilen pozitif puan öğrenmenin aktif, negatif puan ise öğrenmenin yansıtıcı olduğunu gösterir. BULGULAR Öğrencilerin öğrenme stillerine göre frekans (f) ve yüzde (%) dağılımı tablo 2 de verilmiştir. Tablo 2 ye göre öğrenciler; %39,8 lik oranla en fazla Özümseyen, %32,9 luk oranla Ayrıştıran, %13,6 lık oranla Yerleştiren ve %13,5 lik oranla da en az Değiştiren öğrenme stiline sahiptirler. Tablo 2. Öğrencilerin Öğrenme Stillerine Ait Frekans ve Yüzde Dağılımları Öğrenme Stili f % Değiştiren 72 13,5 Yerleştiren 73 13,6 Özümseyen ,8 Ayrıştıran ,9 Toplam ,0

8 8 Özden TEZEL 1. Öğrencilerin Öğrenme Biçimlerinin ve Stillerinin Cinsiyete Göre Farklılaşması Tablo 3. Öğrencilerin Cinsiyetine Göre Öğrenme Biçimi Bileşenlerine Ait t-testi Sonuçları *p<0,05 Öğrenme Biçimi ve Bileşenleri Cinsiyet f SS t p SY Kız ,33 5,98 Erkek ,83 5,96 YG Kız ,82 5,03 SK Erkek ,39 4,81 Kız ,22 4,62 Erkek ,18 5,33 AY Kız ,56 5,25 Erkek ,59 5,46 SK-SY Kız 296 4,90 9,05 Erkek 238 3,35 9,96 AY-YG Kız 296 0,74 8,63 Öğrencilerin cinsiyetine göre, öğrenme biçim ve bileşenleri açısından anlamlı farklılaşma olup olmadığını belirlemek amacıyla gerçekleştirilen t testi sonuçları tablo 3 de verilmiştir. Tablo 3 de; YG ve SK puan ortalamaları bakımından cinsiyete göre anlamlı bir farklılaşma oluşmazken, SY ve AY puan ortalamaları bakımından cinsiyete göre anlamlı farklılaşma görülmüştür (p<0,05). SY öğrenme biçimini, erkek öğrenciler kızlardan daha fazla kullanmaktadırlar. Kız öğrencilerin ise, AY öğrenme biçimini erkeklerden daha çok Cinsiyet Erkek Kız Toplam Erkek 238 0,21 8,78-2,895 0,004* 1,011 0,313 0,098 0,922 2,072 0,039* 1,877 0,061 0,705 0,481 kullandıkları anlaşılmaktadır. Öğrenme biçimi bileşenlerinden SK-SY ve AY-YG puan ortalamaları cinsiyete göre anlamlı olarak farklılaşmamaktadır. Tablo 4 de öğrencilerin öğrenme stillerinin cinsiyete göre dağılımları verilmiştir. Tablo 4 e göre; kız ve erkek öğrenciler en çok Özümseyen ve Ayrıştıran, en az Yerleştiren ve Değiştiren öğrenme stillerine sahiptirler. Yapılan Ki-Kare bağımsızlık testine göre Pearson Ki-Kare değeri 3,26 dır ve öğrencilerin öğrenme stilleri ile cinsiyet arasında anlamlı bir farklılaşma saptanmamıştır (p>0,05). Tablo 4. Öğrencilerin Öğrenme Stillerinin Cinsiyete Göre Dağılımı Öğrenme Stili Değiştiren Yerleştiren Özümseyen Ayrıştıran Toplam Öğr. Sayısı % Cinsiyet 14,3 16,4 37,9 31,5 100 % Toplam 6,3 7,3 16, ,5 Öğr. Sayısı % Cinsiyet 12,8 31,14 41,6 34,1 100 % Toplam 7,1 6, ,9 55,4 Öğr. Sayısı % Cinsiyet 13,5 13,6 39,9 32,9 100 % Toplam 13,5 13,6 39,9 32,9 100

9 Ortaokul Öğrencilerinin Öğrenme Stillerinin Demografik Değişkenlere Göre İncelenmesi 9 2. Öğrencilerin Öğrenme Biçimlerinin ve Stillerinin Sınıf Düzeyine Göre Farklılaşması Tablo 5. Öğrencilerin Öğrenme Biçimi ve Bileşenlerinin Sınıf Düzeyine Göre Dağılımı Öğrenme Biçimi ve Bileşenleri Sınıf Düzeyi f SS ,72 6,23 SY ,14 5, ,22 5, ,05 4,45 YG ,89 4, ,88 5, ,96 4,25 SK ,68 4, ,04 5, ,26 5,18 AY ,28 5, ,77 5, ,24 9,33 SK-SY ,54 9, ,82 9, ,21 8,17 AY-YG ,60 8, ,89 9,27

10 10 Özden TEZEL Öğrencilerin öğrenme biçimi ve bileşenlerinin sınıf düzeyine göre dağılımının verildiği tablo 5 incelendiğinde; en yüksek ortalamalar, altıncı sınıf ( Χ =31,96) öğrencileri için SK, yedinci sınıf ( Χ =30,89) öğrencileri için YG ve sekizinci sınıf ( Χ =31,77) öğrencileri için de AY öğrenme biçimine aittir. En düşük ortalamalar ise, altıncı ( Χ =26,72), yedinci ( Χ =28,14) ve sekizinci ( Χ =26,22) sınıf öğrencileri için SY öğrenme biçimine aittir. Sınıf düzeyi bakımından, öğrencilerin öğrenme biçimi ve bileşenlerine ilişkin farklılaşma olup olmadığını belirlemek amacıyla gerçekleştirilen varyans analizi (ANOVA) sonuçları tablo 6 da verilmiştir. Tablo 6 ya göre öğrencilerin, SY öğrenme biçiminde yedinci ve sekizinci sınıflar arasında yedinci sınıflar lehine ; SK öğrenme biçiminde altıncı ile yedinci sınıflar arasında altıncı sınıflar lehine ; AY öğrenme biçiminde sekizinci ile yedinci sınıflar arasında sekizinci sınıflar lehine, Soyut-Somut (SK-SY) birleştirilmiş puanlarında altıncı ile yedinci sınıflar arasında altıncı sınıflar lehine anlamlı farklılaşma vardır (p<0,05). Tablo 6. Öğrencilerin Öğrenme Biçimi ve Bileşenlerinin Sınıf Düzeyine Göre Varyans Analizi Sonuçları *p<0,05 Kay- Varyansın nağı Öğrenme Biçimi ve Bileşenleri Kareler Toplamı sd Kareler Ortalaması F p Gruplar arası fark SY YG SK AY SK-SY AY-YG Gruplar Arası 357, ,589 Gruplar İçi 18901, ,597 Toplam 19258, Gruplar Arası 78, ,172 Gruplar İçi 12912, ,317 Toplam 12990, Gruplar Arası 147, ,661 Gruplar İçi 12903, ,300 Toplam 13050, Gruplar Arası 209, ,509 Gruplar İçi 15117, ,469 Toplam 15326, Gruplar Arası 732, ,233 Gruplar İçi 47234, ,955 Toplam 47967, Gruplar Arası 324, ,064 Gruplar İçi 39969, ,272 Toplam 40293, ,012 0,007* 7 8 1,61 0,201 3,03 0,049* 6 7 3,67 0,026* 8 7 4,12 0,017* 6 7 2,15 0,117

11 Ortaokul Öğrencilerinin Öğrenme Stillerinin Demografik Değişkenlere Göre İncelenmesi 11 Öğrencilerin öğrenme stillerinin sınıf düzeyine göre dağılımları tablo 7 de verilmiştir. Tablo 7 ye göre; altıncı ve sekizinci sınıf öğrencilerinin en çok Özümseyen, yedinci sınıf öğrencilerinin en çok Ayrıştıran ve her sınıf düzeyindeki öğrencilerin ise en az Değiştiren ve Yerleştiren öğrenme stiline sahip olduğu görülmektedir. Yapılan ki-kare bağımsızlık testine göre Pearson ki-kare değeri 12,65 dir ve öğrencilerin öğrenme stilleri ile sınıf düzeyi arasında anlamlı bir farklılaşma vardır (p<0,05). Sınıf Düzeyi Toplam Tablo 7. Öğrencilerin Öğrenme Stillerinin Sınıf Düzeyine Göre Dağılımı Öğrenme Stili Değiştiren Yerleştiren Özümseyen Ayrıştıran Toplam Öğr. Sayısı % Sınıf 12,1 9,7 47,9 30,3 100 % Toplam 3,7 3 14,8 9,4 30,9 Öğr. Sayısı % Sınıf 15,5 15,5 30,5 38,5 100 % Toplam ,5 32,6 Öğr. Sayısı % Sınıf 12,8 15,4 41,6 32,2 100 % Toplam 4,7 5,6 15, ,5 Öğr. Sayısı % Sınıf 13,5 13,7 39, % Toplam 13,5 13,7 39, Öğrencilerin Öğrenme Biçimlerinin ve Stillerinin Fen Bilimleri Dersi Başarı Notuna Göre Farklılaşması Öğrencilerin öğrenme biçimi ve bileşenlerinin fen bilimleri dersi başarı notuna göre dağılımı tablo 8 de verilmiştir. Tablo 8 e göre; en yüksek ortalamalar, başarı notu 1 olan ( Χ =31,86), başarı notu 2 olan ( Χ =31,26), başarı notu 4 olan ( Χ =31,48) öğrenciler için YG, başarı notu 3 olan ( Χ =30,97) öğrenciler için AY ve başarı notu 5 olan ( Χ =32,72) öğrenciler için de SK öğrenme biçimine aittir. En düşük ortalamalar ise, başarı notu 1 olan ( Χ =27,29) öğrenciler için AY, başarı notu 2 olan ( Χ =28,00), başarı notu 3 olan ( Χ =28,37), başarı notu 4 olan ( Χ =27,51) ve başarı notu 5 olan ( Χ =25,54) öğrenciler için SY öğrenme biçimine aittir.

12 12 Özden TEZEL Tablo 8. Öğrencilerin Öğrenme Biçimi ve Bileşenlerinin Fen Bilimleri Dersi Başarı Notuna Göre Dağılımı Öğrenme Biçimi ve Bileşenleri Okul f SS SY ,71 4, , ,37 5, ,51 5, ,54 6,13 YG ,86 3, ,26 4, ,82 4, ,48 5, ,69 5,13 SK ,14 3, ,79 4, ,82 4, ,61 4, ,72 4,95 AY ,29 4, ,92 6, ,97 5, ,4 5, ,96 5,02 SK-SY 1 7-0,57 5, ,79 9, ,46 8, ,1 8, ,18 9,7 AY-YG 1 7-4,57 5, ,34 9, ,16 8, ,08 8, ,27 8,63

13 Ortaokul Öğrencilerinin Öğrenme Stillerinin Demografik Değişkenlere Göre İncelenmesi 13 Tablo 9. Öğrencilerin Öğrenme Biçimi ve Bileşenlerinin Fen Bilimleri Dersi Başarı Notuna Göre Varyans Analizi Sonuçları *p<0,05 Öğrenme Biçimi ve Bileşenleri Varyansın Kaynağı Kareler Toplamı sd Kareler Ortalaması F p Gruplar Arası Fark SY Gruplar Arası Gruplar İçi 839, ,897 6,03 0,000* , , Toplam YG Gruplar Arası Gruplar İçi 331, ,92 3,47 0,008* , ,93 Toplam 12990,8 534 SK AY SK-SY Gruplar Arası 837, ,354 9,07 0,000* 5 2 Gruplar 12213, , İçi Toplam 13050, Gruplar Arası 341, ,38 3,01 0,018* Gruplar 14984, , İçi Toplam 15326,1 534 Gruplar Arası Gruplar İçi 3296, ,17 9,76 0,000* , , Toplam 47967, AY-YG Gruplar Arası 1287, ,774 4,36 0,002* 5 4 Gruplar 39006, ,736 İçi Toplam 40293,5 534

14 14 Özden TEZEL Fen bilimleri dersi başarı notu bakımından, öğrencilerin öğrenme biçimi ve bileşenlerine ilişkin farklılaşma olup olmadığını belirlemek amacıyla gerçekleştirilen varyans analizi (ANOVA) sonuçları tablo 9 da verilmiştir. Tablo 9 a göre; öğrencilerin SY öğrenme biçiminde, başarı notu 3 olanlarla 5 olanlar ve başarı notu 4 olanlarla 5 olanlar arasında, başarı notu 3 ve 4 olanlar lehine anlamlı farklılaşma vardır (p<0,05). Tablo 10. Öğrencilerin Öğrenme Stillerinin Fen Bilimleri Dersi Başarı Notuna Göre Dağılımı Öğrenme Stilleri Toplam Başarı Düzeyi Değiştiren Yerleştiren Özümseyen Ayrıştıran 1 Öğr. Sayı % Başarı 28,6 28,6 0 42,8 100 % Toplam 0,4 0, ,4 2 Öğr. Sayı % Başarı 18,4 18,4 31,6 31,6 100 % Toplam 1,3 1,3 2,2 2,2 7,1 3 Öğr. Sayı % Başarı 19, , % Toplam 41,2 3 6,5 7,7 21,3 4 Öğr. Sayı % Başarı 13,2 17,5 33,7 35,5 100 % Toplam 4,1 5,4 10, Öğr. Sayı % Başarı 9,1 9,1 52,6 29,2 100 % Toplam 3,5 3,5 20,6 11,4 39,1 Toplam Öğr. Sayı % Başarı 13,5 13, % Toplam 13,5 13, Öğrencilerin YG öğrenme biçiminde başarı notu 4 olanlarla 5 olanlar arasında, başarı notu 4 olanlar lehine ; SK öğrenme biçiminde başarı notu 5 olanlarla başarı notu 2, 3 ve 4 olanlar arasında, başarı notu 5 olanlar lehine ; AY öğrenme biçiminde başarı notu 5 olanlarla 4 olanlar arasında, başarı notu 5 olanlar lehine anlamlı farklılaşmalar vardır (p<0,05). Soyut-Somut (SK-SY) birleştirilmiş puanlarında başarı notu 5 olanlarla başarı notu 2, 3 ve 4 olanlar arasında başarı notu 5 olanlar lehine ; Aktif-Yansıtıcı (AY-YG) birleştirilmiş puanlarında başarı notu 5 olanlarla 4 olanlar arasında, başarı notu 5 olanlar lehine anlamlı farklılaşmalar vardır (p<0,05). Öğrencilerin öğrenme stillerinin başarı düzeylerine göre dağılımı tablo 10 da verilmiştir. Tablo 10 a göre; 1, 3 ve 4 başarı notuna sahip olan öğrencilerin en çok Ayrıştıran, 2 başarı notuna sahip olan öğrencilerin en çok Ayrıştıran ve

15 Ortaokul Öğrencilerinin Öğrenme Stillerinin Demografik Değişkenlere Göre İncelenmesi 15 Özümseyen, 5 başarı notuna sahip öğrencilerin ise en çok Özümseyen öğrenme stilini kullandıkları anlaşılmaktadır. Araştırma bulgularına göre; 1 başarı notuna sahip olan öğrencilerin en az Özümseyen, 2 başarı notuna sahip olan öğrencilerin en az Değiştiren ve Yerleştiren; 3 başarı notuna sahip olan öğrencilerin en az Yerleştiren; 4 başarı notuna sahip olan öğrencilerin en az Değiştiren ve 5 başarı notuna sahip olan öğrencilerin ise en az Değiştiren ve Yerleştiren öğrenme stillerini kullandıkları görülmektedir. Yapılan ki-kare bağımsızlık testine göre Pearson ki-kare değeri 32,19 dur ve öğrencilerin öğrenme stilleri ile sınıf düzeyi arasında anlamlı bir farklılaşma vardır (p<0,05). SONUÇ VE TARTIŞMA Araştırmada; öğrencilerin en çok Özümseyen, en az ise Değiştiren ve Yerleştiren öğrenme stiline sahip oldukları tespit edilmiştir. Buna göre öğrencilerin; tümevarım yöntemi, mantıklı ve analitik düşünme, soyut kavramlar ve fikirlerle ilgilenmekten daha çok hoşlandıkları ancak, somut durumları birçok açıdan gözden geçirme, ilişkileri anlamlı bir şekilde organize etme ve öğrenme durumunda sabırlı, nesnel, dikkatli yargılarda bulunma gibi özellikleri daha az benimsedikleri anlaşılmaktadır. Özümseyen öğrenme stiline sahip öğrencilerin, kavramsal modelleri yaratma en belirgin özelliğidir. Kahyaoğlu (2011) nun, Hasırcı (2006) nın ve Bahar vd. (2007) nin araştırmalarında da öğrencilerin; en fazla Özümseyen ve Ayrıştıran, en az Yerleştiren ve Değiştiren öğrenme stilini tercih ettikleri belirlenmiştir. Karademir ve Tezel (2010) in ve Çaycı ve Ünal (2007) ın çalışmasında öğrencilerin sahip oldukları öğrenme stilleri, en fazla Özümseyen ve en az Yerleştiren öğrenme stilleri olarak tespit edilmiştir. Bu bulgular araştırma sonuçlarını destekler niteliktedir. Peker ve Aydın (2003), Özsoy vd. (2004) ve Başıbüyük (2004) tarafından yapılan araştırmalarda da öğrencilerin en az Yerleştiren öğrenme stiline sahip oldukları bulunmuştur. Gusentine ve Keim (1999) nin araştırmasında, örneklemdeki öğrencilerin en çok Özümseyen, en az Ayrıştıran öğrenme stiline sahip olduğu bulunmuştur. Bu sonuçlar ise, araştırmanın bulgularını kısmen destekler niteliktedir. Araştırma grubunu oluşturan öğrencilerin, en fazla kullandıkları öğrenme stilinin Özümseyen olduğu dikkate alındığında, öğretmenler tarafından; öğrencilerin soyut kavramlar ve fikirler üzerine odaklanmalarını sağlayacak fırsatlar sunulmalıdır. Öğretmenler derslerinde kullanacakları öğretim yöntemini belirlerken; örneklem grubunu oluşturan öğrencilerin, öğrenirken en fazla Özümseyen öğrenme stilini kullanması durumunu göz önünde bulundurmalıdır. Araştırma grubunu oluşturan öğrencilerin, öğrenirken Değiştiren ve Yerleştiren öğrenme sitillerini en az kullanmaları durumu dikkate alındığında, öğrencilerin; düşünceleri biçimlendirirken ve bilgiyi işlerken, kendi duygu ve düşüncelerini pek de göz önüne almadıkları ve öğretmenlerinden bilgiyi kendilerinin keşfetmelerini sağlayacak fırsatlar yaratmalarını beklemedikleri ortaya çıkmaktadır. Bunun sebebi olarak, öğrencilerin içinde bulunduğu dönem gereği hızlı bir duygusal ve düşünsel değişim sürecinde olmaları gösterilebilir. Buna bağlı olarak da, öğrencilerin öğrenme tercihlerinde ve etkinliklerinde süreç içinde değişiklikler gözlenebilir. Arslan vd. (2005) nin araştırma bulgularının aksine; bu çalışmada cinsiyet ile öğrenme biçimleri arasında anlamlı farklılaşma ortaya çıkmıştır. SY öğrenme

16 16 Özden TEZEL biçimini, erkek öğrencilerin kızlardan daha fazla; AY öğrenme biçimini ise, kızların erkeklerden daha çok kullandıkları anlaşılmıştır. Yani bilgiyi; örneklemdeki erkek öğrenciler hissederek, kızlar ise yaparak öğrenmektedirler. Karademir ve Tezel (2010) in çalışmasında da benzer sonuçlar elde edilmiştir. Bu araştırmada, ortaokul öğrencilerinin cinsiyeti ile tercih ettikleri öğrenme stilleri arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark olmadığı belirlenmiştir. Elde edilen bu sonucu literatürde destekleyen pek çok çalışmanın olmasının (Babadoğan vd., 2014; Kaya vd., 2012; Can, 2011; Kaya vd., 2009; Arslan ve Babadoğan, 2005) yanı sıra öğrenme stili ile cinsiyet arasında anlamlı bir fark bulunduğunu belirten çalışmalar da mevcuttur (Ekici, 2013; Kahyaoğlu, 2011; Karademir ve Tezel, 2010). Karamustafaoğlu vd. (2015) nin araştırmasında da, ortaokul öğrencilerinin cinsiyeti ile öğrenme stilleri arasında anlamlı bir fark bulunmaması durumu, bu çalışma bulgularını destekler niteliktedir. Çaycı ve Ünal (2007); Bahar, vd. (2007); Uzuntiryaki vd. (2004); Fer (2003); Shaw ve Nigel (1999) tarafından yapılan araştırmalarda da benzer sonuçlar elde edilmiştir. Bu sonuçlar kısmen birbirini destekler niteliktedir. Öğrenme stili ile cinsiyet arasında farklılığı inceleyen farklı araştırmalar arasında ortaya çıkan bu çelişkili durumun sebebi araştırmaların çalışma gruplarının farklılıkları olabilir (Topuz ve Karamustafaoğlu, 2013). Araştırma bulgularına göre; öğrencilerin öğrenme biçimi ve öğrenme stilleri ile sınıf düzeyi arasında anlamlı farklılaşmalar vardır. Elde edilen bulgulara göre, altıncı sınıf öğrencileri düşünerek, yedinci sınıf öğrencileri izleyerek, sekizinci sınıf öğrencileri de yaparak öğrenmeyi daha fazla kullanmaktadırlar. Bunun yanı sıra öğrenciler, hissederek öğrenmeyi pek de fazla kullanmamaktadırlar. Diğer bir ifade ile öğrencilerin; sorunların çözümünde en az sezgilere dayalı yaklaşım izledikleri, diğer insanlarla etkileşim içinde öğrenmekten daha az zevk aldıkları ve en çok düzenli, bilimsel ve düşünsel yaklaşımı tercih ettikleri anlaşılmaktadır. Ayrıca öğrencilerin sınıf düzeyi arttıkça; izleyerek ve düşünerek öğrenme yerine, hissederek ve yaparak öğrenmeyi daha çok tercih ettikleri görülmektedir. Sonuçta, altıncı ve sekizinci sınıf öğrencilerinin; tümevarım yöntemi, mantıklı ve analitik düşünme, soyut kavramlar ve fikirlerle ilgilenmekten daha fazla hoşlandıkları Özümseyen öğrenme stilini daha çok benimsedikleri görülmektedir. Yedinci sınıf öğrencileri ise; problem çözme, karar verme, fikirleri pratikte uygulama, fikirlerin analizini yapma ve sistematik plânlama yapma gibi özelliklere sahip Ayrıştıran öğrenme stilini daha çok kullanmaktadırlar. Öğrenciler; risk alma, açık görüşlü olma, plânlama yapma, kararları yürütme gibi özellikleri içeren Yerleştiren öğrenme stilini ve somut durumları birçok açıdan gözden geçirme, ilişkileri anlamlı bir şekilde organize etme ve öğrenme durumunda sabırlı, nesnel, dikkatli yargılarda bulunma gibi özellikleri içeren Değiştiren öğrenme stilini en az tercih etmektedirler. Hasırcı (2006) nın ve Gürsoy (2008) un araştırmalarında da, öğrencilerin en çok özümseyen öğrenme stilini tercih ettikleri tespit edilmiştir. Bu sonuç, araştırma bulgularını destekler niteliktedir. Ancak, Hasırcı (2006) nın çalışmasında baskın öğrenme stillerinin sınıf düzeyine göre farklılaşmadığı saptanmıştır. Bu sonuç ise, araştırma bulgularıyla paralellik göstermemektedir. Araştırmada, öğrencilerin fen bilimleri dersi başarı notu ile öğrenme biçimi ve bileşenleri arasında anlamlı farklılaşma bulunmuştur. Arslan vd. (2005) nin yaptıkları araştırmada, öğrencilerin Somut Yaşantı, Soyut Kavramsallaştırma ve Aktif Yaşantı

17 Ortaokul Öğrencilerinin Öğrenme Stillerinin Demografik Değişkenlere Göre İncelenmesi 17 öğrenme biçimleri ile başarı notu arasında bir farklılaşma bulunmuştur ve çalışma bulgularını destekler niteliktedir. Kolb Öğrenme stili modeline göre, bireyler bilgiyi hissederek veya düşünerek algılar, izleyerek veya yaparak işlerler (Kolb, 1984). Araştırma bulgularına göre, başarı notu 3 olan öğrenciler, bilgiyi hissederek algılamakta ancak, bilgiyi işleyememektedirler. Başarı notu 4 olan öğrenciler, bilgiyi hissederek algılamakta, izleyerek işlemektedirler. Başarı notu 5 olan öğrenciler ise, bilgiyi düşünerek algılamakta, yaparak işlemektedirler. Şu halde; başarı düzeyi arttıkça, öğrencilerin bilgiyi düşünerek algıladıkları ve yaparak işledikleri söylenebilir. Başka bir deyişle, zihinsel yeterliliklerini daha fazla kullanan ve kendisi için ihtiyaç duyduğu durumları analiz edebilen öğrencilerin başarıyı yakaladığı açıktır. Başarı notu 5 olan öğrenciler; başarı notu 2, 3 ve 4 olan öğrencilere göre, gözlemlerini mantıksal olarak sağlam kuramlar içine oturtabilmeyi istemekte ve düşünerek öğrenmektedirler. Araştırmada, öğrencilerin fen bilimleri dersi başarı notu ile öğrenme stilleri arasında da anlamlı farklılaşma bulunmuştur. Araştırmada başarı düzeyi en yüksek olan öğrencilerin; tümevarım yöntemi, mantıklı ve analitik düşünme, soyut kavramlar ve fikirlerle ilgilenmekten hoşlanan Özümseyen öğrenme stiline sahip olan bireyler olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Şu halde; bir şeyler öğrenirken soyut kavramlar ve fikirler üzerine odaklanan ve kavramsal modelleri yaratma özelliklerine sahip olan öğrencilerin, daha fazla başarıyı yakalayabileceği söylenebilir. Elde edilen bu sonucu literatürde destekleyen pek çok çalışmanın olmasının (Kvan ve Yunyan, 2005; Kenneth vd., 2005; Kılıç ve Karadeniz, 2004; Lynch vd., 1998 ve Pyryt vd., 1998) olmasının yanı sıra, öğrenme stilleri ile öğrenci başarısı arasında anlamlı bir farklılaşma bulunmadığını belirten çalışmalar da mevcuttur (Karamustafaoğlu vd., 2015). Öğrencilerin, öğrenme sürecinde tercih ettikleri öğrenme stillerinin bilinmesi ile; etkili ve verimli bir öğretim gerçekleştirilebilir. Böyle olması durumunda, öğrencinin öğrenme sürecine etkin katılımının sağlanması ve öğrenci başarısının beraberinde gerçekleşmesi söz konusu olacaktır. ÖNERİLER Araştırmada ulaşılan sonuçlara dayalı olarak öğrencilere, öğretmen adayları ile öğretmenlere, öğretim üyelerine ve eğitim sistemine yönelik öneriler şu şekilde sıralanabilir: 1. Bu araştırmanın farklı örneklem grubunda yeniden gerçekleştirilmesi, görüşme ve gözlem sonuçlarıyla nitel biçimde desteklenmesi sonucunda ortaya çıkan durumların öğretim tasarımlarına dönüştürülmesi; öğrenme öğretme stilleri arasındaki etkileşimin daha iyi anlaşılmasana destek olacaktır. 2. Fen bilimleri dersi öğretmenleri, hizmet-içi eğitim seminerleri ile öğrenme stilleri ve öğrenme stillerine dayalı öğretim hakkında bilgilendirilebilir. 3. Öğretim düzenlemeleri yapılırken; öğrencilerin öğrenme stillerinin, sınıf ve başarı düzeyine göre farklılaşması göz önüne alınabilir. 4. Öğretmen adaylarının öğrenme stillerini mesleki yaşantılarında kullanabilecekleri düşünüldüğünde, Fakültedeki derslerde bu konuyla ilgili izlenmesi gereken çeşitli yollar öğrencilere verilmelidir. 5. Aileler öğrenme stilleri hakkında bilgilendirilebilir ve öğrencinin sahip olduğu öğrenme stiline yönelik tutum, okul ve aile işbirliği ile sağlanabilir.

18 18 Özden TEZEL 6. Fen bilimleri öğretmenlerinin öğrenme stilleri belirlenerek, öğrencilerin öğrenme stilleri ile uyumunun öğrenci başarısına etkisi incelenebilir. KAYNAKÇA Arslan, B. ve Babadoğan, C. (2005). İlköğretim 7. ve 8. Sınıf Öğrencilerinin Öğrenme Stillerinin Akademik Başarı Düzeyi, Cinsiyet ve Yaş ile İlişkisi, Eğitim Araştırmaları Dergisi, 21, Aşkar, P. ve Akkoyunlu, B. (1993). Kolb Öğrenme Stili Envanteri, Eğitim ve Bilim, 87, Babadoğan, C., Kassenova S. ve Karaşahinoğlu, A. (2014). Öğretmenlerin Öğrenme ve Öğretme Stillerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi, Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 13 (26), Bacanlı, H. (2003). Eğitim psikolojisi, İstanbul: Alkım yayınevi. Bahar, H.H., Özen, Y. ve Gülaçtı, F. (2007). Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Cinsiyet ve Kayıtlı Olunan Programa Göre Akademik Başarı Durumlarının ve Öğrenme Stillerinin İncelenmesi", 16. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Tokat. Başıbüyük, A. (2004). Matematik Öğretmenlerinin Dikkate Alabilecekleri Öğrenme Stilleri: Mccarthy modeli, Milli Eğitim Dergisi, 163, tarihinde peker.htm adresinden alınmıştır. Çaycı, B. ve Emre, Ü. (2007). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Sahip Oldukları Öğrenme Stillerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi, Üniversite ve Toplum: Bilim, Eğitim ve Düşünce Dergisi, 7(3), 10 Eylül 2010 tarihinde adresinden alınmıştır. Dunn, K. and Dunn, R. (1986). The Look of Learning Styles, Early Years, 16(7): Ekici, G. (2003). Öğrenme Stiline Dayalı Öğretim ve Biyoloji Dersi Öğretimine Yönelik Ders Plânı Örnekleri. Ankara: Gazi Kitabevi. Ekici, G. (2013). Gregorc ve Kolb öğrenme stili modellerine göre öğretmen adaylarının öğrenme stillerinin cinsiyet ve genel akademik başarı açısından incelenmesi, Eğitim ve Bilim, 38(167), Fer, S. (2003). Matematik, Fizik ve Kimya Öğretmenliği Öğrencilerinin Öğrenme Biçimlerine Göre Kolay Öğrendikleri Öğrenme Etkinlikleri, Çağdaş Eğitim Dergisi, 28(304): Gregoric, A. (1984). Style as a Symptom: A Phenomenological Perspective, Theory Into Practice, 23(1): Gusentine, S. and Keim, D. (1999). The Learning Styles of Community College Art Students, College Rewiev, 24(3): Gürsoy, T. (2008). Öğretmen Adaylarının Öğrenme Stillerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın. Hasırcı Kaf, Ö. (2006). Sınıf Öğretmenliği Öğrencilerinin Öğrenme Stilleri: Çukurova Üniversitesi Örneği, Eğitimde Kuram ve Uygulama Dergisi, 2(1): Heffler, B. (2001). Individual Learning Style and the Learning Style Inventory, Educational Studies, 27(3): Kahyaoğlu, M. (2011). Öğretmen adaylarının öğrenme stilleri ile çevre eğitimi öz-yeterlikleri arasındaki ilişki *Relationship between the self-efficacy beliefs towards environmental education and the learning styles of pre-service teachers+, Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi Journal of

19 Ortaokul Öğrencilerinin Öğrenme Stillerinin Demografik Değişkenlere Göre İncelenmesi 19 Educational Sciences Research, 1 (2), Kaplan, E.J. and Daniel, A.K. (1995). Teaching Styles and Learning Styles: Which Came First?, Journal of Instructional Psychology, 22, 1: Karademir, E. ve Tezel, Ö. (2010). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Öğrenme Stillerinin Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi, Pamukkale University Journal of Education, Number 28 July/II. Karamustafaoğlu, O., Yurtyapan, E., Coşkun, Ö., Divarcı, Ö.F. ve Derin, M. (2015). Ortaokul Öğrencilerinin Öğrenme Stilleri ile Bazı Değişkenler Arasındaki İlişkinin Araştırılması, Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi - Gazi Journal of Education Sciences 1/1, Kaya, A., Bozaslan, H. ve Durdukoca, Ş.F. (2012). Öğretmen adaylarının öğrenme stilleri ile ders çalışma alışkanlıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(41), Kaya, F., Özabacı, N. & Tezel, Ö., (2009). Investigating Primary School Second Grade Students' Learning Styles According to the Kolb Learning Style Model in Terms of Demographic Variables, TUSED - Journal of Turkish Science Education, 6(1), Keefe, J.W. (1982). Assessing Student Learning Styles: An Overview. Student Learning Stles and Brain Behavior. Reston, V.A.: National Association of Secondary School Principals. Kenneth, A., Contessa, J. and Perlman, S. (2005). Surgery Resident Learning Styles and Academic Achievement, Current Surgery, 62(3): Kılıç, E. ve Karadeniz, Ş. (2004). Cinsiyet ve Öğrenme Stilinin Gezinme Stratejisi ve Başarıya Etkisi, Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(3): Kolb, D.A. (1984). Experiential Learning Experience as the Source of Learning and Development. New Jersey: Prentice Hall, Inc., Engle Wood Cliffs. Kvan, T. and Yunyan J. (2005). Students' Learning Styles and Their Correlation with Performance in Architectural Design Studio, Design Studies, 26(1): Lynch, T. G., Woelfl, N. N., Steele, D. J. and Hanssen, C. S. (1998). Learning Style Influences Student Examination Performance. The American Journal of Surgery, 176, McCarthy, B. (1987). The 4Mat System: Teaching to Learning Styles with Right/Left Mode Techniques. Barrington: Excel, Inc. McCarthy, B. (2000). About Teaching 4Mat in the Classroom. Wauconda, IL: About lerarning, Inc., Wauconda, IL. Özsoy, N., Yağdıran E. ve Öztürk, G. (2004). Onuncu Sınıf Öğrencilerinin Öğrenme Stilleri ve Geometrik Düşünme Düzeyleri, Eğitim Araştırmaları Dergisi, 16, Peker, M. ve Aydın, B. (2003). Anadolu ve Fen Liselerindeki Öğrencilerin Öğrenme Stilleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), Pyryt, M.C., Sandals, L. H. and Begoray, J. (1998). Learning Style Prefences of Gifted, Average Ability and Special Needs Students: A Multivariate Perspective. Journal of Research Childhood Education, 13(1): Riding, R.J. and Stephen R.G. (1998). Cognitive Styles and Learning Strategies: Understanding Style Differences in Learning and Behaviour. London:David Fulton Publisher, pp:52-78.

20 20 Özden TEZEL Shaw, G. and Nigel M. (1999). The Role of Student Learning Style Gender, Attitudes and Perceptions on Information and Communication Technology Assisted Learning, Computers & Education, 33(4): Şendil C. (2011). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Öğrenme Stilleri ile Bazı Değişkenler Arasındaki İlişkinin Araştırılması, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi- H. U. Journal of Education, 41: Topuz, F.G. ve Karamustafaoğlu, O. (2013). Öğrenme stillerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi: Fen bilgisi öğretmen adayları, Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, Uzuntiryaki, E., Bilgin, İ. ve Geban, Ö. (2004). İlköğretim Düzeyi Öğretmen Adaylarının Öğrenme Stilleri Tercihleri ile Cinsiyetleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26,