Mehmet Bilgehan Yüksel 1, Bilal Gümüş 1, Erdem Özbek 1, Elvan Sayıt Bilgin 2, Serdar Tarhan 3, Talha Müezzinoğlu 4

Transkript

1 Prostat Kanseri Kemik Metastazı Tanısında Tüm Vücut Kemik Sintigrafisinin Metastaz Şüphesi Bildirdiği Olgularda Tüm Vücut Difüzyon Manyetik Rezonans Görüntülemenin Etkinliğinin Değerlendirilmesi The Evaluation of The Effectiveness of Whole Body Diffusion Magnetic Resonance Imaging In Patiens With A Suspicious Bone Metastasis Of Prostate Cancer On Whole Body Bone Scintigraphy Orjinal Arastirma Başvuru: Kabul: Yayın: Mehmet Bilgehan Yüksel 1, Bilal Gümüş 1, Erdem Özbek 1, Elvan Sayıt Bilgin 2, Serdar Tarhan 3, Talha Müezzinoğlu 4 1 Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji A.B.D. 2 Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Nükleer Tıp Kliniği 3 Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji Kliniği 4 Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Kliniği Özet Abstract Amaç: Prostat kanserli(pk) olgularda olası kemik metastazlarını saptamaya yönelik tüm vücut kemik sintigrafisi(tvks) yapılmış ancak kesin tanı koyulamayıp metastaz açısından şüphe bildirilen olgularda uygulanan tüm vücut difüzyon ağırlıklı manyetik rezonans görüntüleme(tvdmrg) sonuçlarını ve TVDMRG nin bu Gereç ve Yöntem: yılları arasında PK tanısı almış ve kemik metastazı şüphesi nedeniyle TVKS uygulanıp metastaz açısından şüpheli sonuç bildirilen hastalara tanıyı kesinleştirmek amacıyla yapılan TVDMRG sonuçları retrospektif olarak değerlendirildi. TVKS nin kesin olarak metastaz tanısı koyamadığı ancak şüp Bulgular : Prostat kanseri kemik metastazı olasılığı nedeniyle TVKS yapılan 93 hasta değerlendirmeye alındı. Ortalama yaş 59,6 (49-71) yıldı. TVKS sonucunda 37(%39,8) hastada kesin olarak metastaz varlığı bildirilirken, 56(%60,2) hastada tetkik sonucunda belirgin metastaz şüphesi olmasına karşın kesin metasta Sonuç : Prostat kanseri kemik metastazlarının tanısında TVKS ilk tercih olarak kullanılan tanı yöntemi olsa da, çeşitli çalışmalarda ortaya koyulmuş etkinliği ile TVDMRG tetkikinin en azından TVKS nde kesin tanı koyulamamış ancak kemik metastazı şüphesi varlığı belirtilen hastaların tanısının desteklenmesin Purpose: This study aimed to evaluate the results of whole body diffusion MR imaging(wbdmri) that was performed in patients with a suspicious bone metastasis of prostate cancer(pc) on whole body bone scintigraphy(wbbs). Method: Inbetween , the patients who were diagnosed prostate cancer, and had suspicious bone metastasis on WBBS and were undergone WBDMRI to clarify the suspicious diagnosis. The data were retrospectively analysed to show the results and effectiveness of WBDMRI in patients with a suspicious bone me Results : The results of 93 patients were evaluated. The mean age was 59.6 (49-71). According to the results of WBBS, 37 (%39.8) patients were undoubtedly diagnosed with bone metastasis, 56 (%60.2) patients results were doubtful, still being suspicious of bone metastasis. The results of WBDWMRI in these 56 p Conclusion : We supposed that WBDMRI could be used to support and clarify a suspicious diagnosis of bone metastasis of prostate cancer on WBBS with its helpfull results. Anahtar kelimeler: Prostat kanseri, Kemik metastazı Tüm vücut kemik sintigrafisi Tüm vücut difüzyon MRG Keywords: Prostate cancer; bone metastasis, Whole body bone scintigraphy Whole body diffusion MRI Sorumlu Yazar: Mehmet Bilgehan Yüksel, Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji A.B.D. drmehmetyuksel@hotmail.com The Cystoscope 2013:1 (44-49) Sayfa 44

2 Giriş Prostat kanserli hastalarda kemik en sık (50 70%) uzak metastaz yerlerinden birisidir. [1] Malinitesi olan hastalarda kemik metastazları önemli bir morbidite nedenidir. [2] Prostat kanserli hastalarda tedavi planlamasının yapılmasında belirleyici olan en önemli faktör doğru bir şekilde değerlendirilmiş hastalık yayılım düzeyi olup, bu açıdan da en sık uzak yayılım yeri olan kemiklerdeki olası metastazların belirlenmesi oldukça önem arz etmektedir. [3] Prostat kanseri (PK) hastalarında kemik metastazlarının ilk olarak değerlendirilmesinde standart olarak kullanılan tetkik tüm vücut kemik sintigrafisidir (TVKS). TVKS'nde şüpheli bulguların varlığında veya yüksek riskli PK hastalarında TVKS metastaz açısından negatif sonuç bildirmesine karşın klinik şüphenin devam ettiği olgularda manyetik rezonans görüntüleme (MRG) sıklıkla kullanılmaktadır. [4, 5] Difüzyon ağırlıklı manyetik rezonans görüntüleme (DMRG) beyin görüntülemesinde ve özellikle akut inme sonrası oluşan durumun aydınlatılmasında sıklıkla kullanılmasına rağmen son zamanlarda DMRG'nin tüm vücut görüntülemesi (TVDMRG) şeklinde tümöral süreçlerin değerlendirilmesinde kullanımının sıklıkla ilgi odağı olduğu bilinmektedir. [6, 7] TVDMRG ile doğru bir evreleme özellikle klinik açıdan kemik metastaz şüphesi yüksek olan ve TVKS'nin şüpheli olduğu hastalarda faydalı sonuçlar sağlayabilmektedir. Bundan dolayı prostat kanserli hastalar için en uygun olan küratif tedavi alternatifinin seçiminde MRG yardımcı olabilir. [8, 9] Yapılan çeşitli çalışmalar, klinik açıdan kemik metastazı şüphesi olan hastalarda TVDMRG'nin TVKS'nden daha iyi sonuçlara [10-13] sahip olduğunu göstermiştir. Bu çalışmada, prostat kanserli olgularda olası kemik metastazlarını saptamaya yönelik TVKS incelemesi yapılmış ancak kesin tanı koyulamayıp metastaz açısından şüphe bildirilen olgularda uygulanan TVDMRG tetkiki sonuçlarını ve TVDMRG nin bu durumdaki etkinliğini değerlendirmeyi amaçladık. Gereç ve Yöntemler Kliniğimizde yılları arasında lokalize PK tanısı almış ve küratif tedavi planlaması yapılmış olan hastaların verileri restrospektif olarak değerlendirmeye alındı. Bu hastalar içerisinde kemik metastazı açısından yüksek risk kriterleri olarak kabul edilen PSA>20 ng/ml ve Gleason skoru >8 sahip olan ve bu nedenle küratif tedavi öncesi kesin bir evreleme yapmak için olası kemik metastazlarını saptama amacıyla TVKS yapılmış olguların verileri değerlendirmeye alındı. TVKS yapılmamış olan hastaların verileri ise çalışma dışı bırakıldı. PK kemik metastazı şüphesiyle yapılmış olan TVKS verileri değerlendirildi. Yapılan değerlendirme sonucunda TVKS ile lokalize prostat kanserli ve yüksek riskli bu hastalardaki olası kemik metastazlarının ne kadarının tespit edilebildiği ortaya koyuldu. Bununla birlikte bu hastalar içerisinde TVKS yapılmış ancak bu tetkik sonucunda kesin olarak kemik metastazı varlığının ortaya koyulamadığı ve bu nedenle tanıyı doğrulama amacıyla TVDMRG tetkikinin uygulandığı hastaların sonuçları da değerlendirildi. Bu değerlendirme sonucunda TVKS tetkikinin prostat kanseri kemik metastazıaçısından yetersiz kalıp şüphe belirttiği olgularda yapılan TVDMRG tetkiki ile bu hastaların ne kadarında kemik metastazı saptandığı belirlendi. Böylece kemik metastazı açısından yüksek risk grubunda yer alan ve bu nedenle yapılan TVKS'nin şüpheli olduğu olgularda tanıyı doğrulama amacıyla yapılan TVDMRG'nin sonuçları ve prostat kemik metastazı tanısını kesinleştirme açısından etkinliği ortaya koyulmaya çalışıldı. Çalışma öncesi Celal Bayar Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Yerel Etik Kurulundan 03/07/2013 tarih ve karar nolu çalışma etik izni alındı. Hastalara 925 MBq Tc99m MDP intravenöz olarak enjekte edildi. Enjeksiyondan 2 saat sonra sintigrafik görüntüler alındı. Görüntüleme için çift başlı gama kamera (İnfinia, GE, Tirat Hacermal, Israel) ve parelel delikli, düşük enerjili, yüksek rezolüsyonlu kolimatör kullanılıp, anterior ve posterior pozisyonlarda tüm vücut görüntüler alındı. Hastaların TVDMRG incelemeleri1,5 Tesla GE SİGMA HD xt MRg cihazında çok kanallı vücut sarmalları kullanılarak yapıldı. Hastalardan tüm vücudu içine alacak şekilde koronal planda T1 ağırlıklı, T2 ağırlıklı ve difüzyon ağırlıklı görüntüler elde edildi.elde edilen TVDMRG The Cystoscope 2013:1 (44-49) Sayfa 45

3 görüntüleri alanında deneyimli bir radyoloji uzmanı ve TVKS görüntüleri de alanında yeterli deneyime sahip bir nükleer tıp uzmanı tarafından değerlendirildi. Hem nükleer tıp uzmanı hem de radyoloji uzmanı değerlendirdikleri hastaların klinik bilgilerine sahipti. MRG' de T1 ve T2 ağırlıklı görüntülerde düşük sinyalli veya T2 ağırlıklı görüntülerde yüksek siyalli ve T1 ağırlıklı kesitlerde düşük sinyalli, difüzyon ağırlıklı görüntülerde yüksek sinyalli kemik lezyonları metastaz açısından anlamlı olarak kabul edildi. Tüm vücut kemik sintigrafisinde ise dejeneratif eklem hastalıkları gibi benign patolojilerle kesin olarak açıklanamayan anormal Tc99m-MDP tutulum alanları prostat kanseri kemik metastazı açısından şüpheli kabul edildi. Malinite kriterleri taşıyan yüksek sinyal yoğunluklu kemik lezyonları metastatik lezyonlar olarak kabul edildi. Bulgular Prostat kanseri tanısı olup kemik metastazı açısından yüksek risk kriterlerini taşıyan ve bu nedenle TVKS yapılan 93 hastanın verileri restrospektif olarak değerlendirildi. Hastaların yaş ortalaması 59,6 (49-71) yıldı. Ortalama PSA değeri 25,4 (20-35) ng/ml idi. Hiçbir hastada daha önceden geçirilmiş bir kemik hastalığı ya da kemiğe yönelik bir operasyon öyküsü yoktu. Kemik metastazı şüphesiyle yapılan TVKS tetkiklerindeki verilerin değerlendirilmesi sonucunda 37 (%39,8) hastada kesin olarak prostat kanseri kemik metastazı olarak tanımlanmış lezyonların varlığının rapor edildiği görüldü. Buna karşın metastaz açısından yüksek risk kriterlerine sahip ve bu nedenle TVKS yapılmış olan 56 (%60,2) hastanın tetkik sonuçları çeşitli kemik alanlarında yüksek radyoaktivite tutulumunu göstermiş olmasına karşın, bu alanların kesin olarak prostat kanseri kemik metastazı olarak tanımlanamayıp metastaz açısından şüpheli lezyon olarak rapor edildiği belirlendi. Yüksek risk kriterlerine sahip ve yapılan TVKS metastaz açısından şüpheli olup kesin sonuç bildiremeyen 56 hastada tanıyı kesinleştirmek amacıyla yapılmış olan TVDMRG tetkiki sonuçları incelendiğinde, bu hastaların 45 (%80,4)' inde kesin olarak PK kemik metastazının olmadığı ve 11 (%19,6) hastada ise metastatik kemik lezyonlarının olduğunun rapor edildiği görüldü. Bununla birlikte TVKS'nde %60,2 oranında metastaz açısından şüpheli olarak rapor edilen sonuçların varlığına karşın, TVDMRG tetkikinde net olmayan ve metastaz açısından şüpheli lezyon olarak hiçbir sonuç bildirilmediği saptanmıştır. Metastazı saptama açısından TVKS nin sonuçları ile TVDMRG nin sonuçları karşılıklı olarak değerlendirildiğinde TVDMRG nin daha kesin sonuçlar verdiği ve TVKS nin metastaz şüphesi varlığını işaret ettiği ancak kesin tanı koyamayıp şüphede kaldığı olguların büyük çoğunluğunun (%80,4) TVDMRG nde kemik metastazının olmadığının bildirildiği görüldü. Tartışma ve Sonuç Prostat kanseri hastalarında ilk tanı anında metastatik hastalık varlığının %10 oranında olduğu belirtilmiştir. [14] Bundan dolayı tedavi klavuzlarında, özellikle metastaz açısından yüksek risk kriterleri olarak kabul edilen PSA> 20 ng/ml ve Gleason skoru 8 olan hastalar için tedaviye başlamadan önce kemik sintigrafisi ve abdominopelvik bilgisayarlı tomografi (BT) veya manyetik rezonans görüntüleme (MRG) tetkikleriyle [15-18] metastaz varlığının ortaya koyulması önerilmektedir. Klasik uygulamada TVKS kemik metastazlarının değerlendirilmesinde ilk olarak kullanılacak standart görüntüleme yöntemi olarak kabul görmektedir. Ancak bu metastazlar genellikle kemikte yeterli düzeyde osteoblastik bir reaksiyona neden olduğunda kemik sintigrafisinde gösterilebilmektedir. Bununla birlikte bazı malign özellikli tümörlerin kemik metastazlarının zayıf bir osteoblastik aktivite oluşumuna ve bu nedenle metastazların TVKS'nde yeterli oranda görüntülenememesine neden olduğu bilinmektedir. [19] Bundan dolayı metastatik hastalığı tepitte TVKS'nin tanısal doğruluk düzeyi düşüktür. Tanısal özgüllüğünün düşük olması tanıyı doğrulamaya yönelik ek tetkiklerin yapılmasını gerektirmektedir. [20, 21] Bu amaçla kullanılabilecek yöntemlerden bir tanesi tüm vücut MRG (TVMRG) tetkiki olup, TVKS' nden daha yüksek özgüllük ve duyarlılık değerlerine sahip olduğu bildirilmektedir. [9, 22] Eustace ve arkadaşlarının yaptığı bir çalışmada kullandıkları TVMRG tekniğinin çeşitli malinitelere bağlı kemik metastazlarının tespiti açısından The Cystoscope 2013:1 (44-49) Sayfa 46

4 duyarlılığının %96,5, özgüllüğünün ve pozitif prediktif değerinin %100 olduğu, buna karşın TVKS'nin ise duyarlılığının %72, özgüllüğünün %98 ve pozitif prediktif değerinin %95 olduğu bildirilmiştir. [23] TVMRG tekniğinin kemik metastazlarının ortaya çıkarılması amacıyla kullanımı yeni bir uygulama olmayıp objektif olarak kemik metastazının ölçümüne imkân tanır. [24] Yapılan çeşitli çalışmalarda farklı malinitelere bağlı kemik metastazlarının tespitinde TVMRG tetkikinin TVKS tetkikine göre etkili ve uygun maliyetli bir tanısal yaklaşım [12, 23, 25, 26] olduğu gösterilmiştir. Bununla birlikte TVMRG incelemesine difüzyon ağırlıklı görüntülemenin eklenmesi sayesinde herhangi bir kontrast madde kullanımına ihtiyaç kalmadan ve radyasyon maruziyeti olmadan lenf nodu gibi iskelet dışı metastazlarında eşzamanlı olarak ve tek seansta değerlendirilmesi sağlanabilmektedir. Tek aşamada görüntüleme tekniğine uygunluğu nedeniyle TVDMRG tetkiki metastaz açısından yüksek riskli PK hastalarında metastazların tespit oranı ve ölçülebilirlik düzeyini iyileştirmesi sayesinde bu hastalardaki metastazların tek seferde değerlendirilmesi açısından klasik olarak kullanılan TVKS ile BT veya MRG kombinasyonun yerine [27, 28] kullanılabilecek uygun bir alternatif olarak karşımıza çıkmaktadır. DMRG tekniğinin temeli, biyolojik dokulardaki su moleküllerinin özgül bir moleküler hareket paterni sergilemeleri prensibine dayandırılmaktadır. Su moleküllerinin hareket derecesinin sinyal düzeyindeki zayıflama ile orantılı olduğu bulunmuştur. [29] DMRG beyin görüntülemesinde ve özellikle akut inme sonrası oluşan durumun aydınlatılmasında sıklıkla kullanılmasına rağmen, son zamanlarda DMRG'nin tüm vücut görüntülemesi (TVDMRG) şeklinde tümöral süreçlerin değerlendirilmesinde kullanımının sıklıkla ilgi odağı olduğu bilinmektedir. [6, 7] Yapılan çeşitli çalışmalarda kemik metastazlarının tespiti açısından TVKS ile karşılaştırıldığında TVDMRG tetkikinin daha üstün ve avantajlı bir tanısal yaklaşım olduğu gösterilmiştir. Ayrıca bu tanısal uygulamanın TVKS'ne göre bir dezavantajının olmadığı gibi, mevcut olan bazı avantajları sayesinde gelecekte kemik metastazları açısından yapılacak değerlendirmede ilk [10-13, 30] kullanılacak standart yaklaşım olma yönünde bir potansiyele sahip olduğu bildirilmiştir. Bizim çalışmamızda prostat kanseri kemik metastazı açısından yüksek risk kriterlerine sahip 93 hastada yapılan TVKS incelemesi sonucunda 37 (%39,8) hastada kesin olarak kemik metastazı olduğu rapor edildiği belirlenmiştir. Buna karşın hastaların %60,2'nde TVKS tetkiki çeşitli kemik alanlarında yüksek radyoaktivite tutulumunu göstermiş olmasına karşın, bu alanların kesin olarak PK kemik metastazı olarak tanımlanamayıp metastaz açısından şüpheli lezyon olarak bildirildiği görülmüştür. Biz de tam burada TVKS ile kesin tanı koyulamayıp şüphede kalınan bu hastalarda tanıyı doğrulama amacıyla yapılan TVDMRG tetkikinin tanısal etkinliğini ortaya koymaya çalıştık. TVKS ile kemik metastazı tanısı açısından şüpheli olduğu bildirilen 56 hastanın TVDMRG sonuçlarına bakıldığında 45 (%80,4) hastada kemik metastazının olmadığı bildirilmişken, 11(%19,6) hastada ise metastatik hastalık varlığının net bir şekilde rapor edildiği görülmüştür. Bununla birlikte TVKS'nde %60,2 oranında metastaz açısından şüpheli olarak rapor edilen sonuçların varlığına karşın, TVDMRG tetkikinde net olmayan ve metastaz açısından şüpheli lezyon olarak hiçbir sonuç bildirilmediği saptanmıştır. Bu açıdan bakıldığında TVDMRG tetkikinin TVKS ne göre daha kesin sonuçlar bildirdiği ve TVKS'nin metastaz açısından şüpheli gördüğü olguların %80,4 gibi büyük bir çoğunluğunda TVDMRG tetkiki ile kemik metastazı olmadığının bildirilmiş olması TVKS'nin güvenilirliği açısından da ayrıca düşündürücü bir sonuç olarak karşımıza çıkmıştır. Sonuç olarak, prostat kanserine bağlı kemik metastazı açısından yüksek risk kriterlerine sahip olan hastaların büyük bir çoğunluğunda TVKS ile kemik metastazı varlığı açısından şüpheli sonuç belirtilmesine karşın, bu hastalarda yapılan TVDMRG tetkikinde hastaların büyük bir kısmında kemik metastazı olmadığının gösterilmesi TVKS'nin bu konuda tanısal güvenilirliğinin düşük olduğunu göstermiştir. Bununla birlikte TVDMRG yapılan hastaların hiçbirisinde şüpheli sonuç rapor edilmemesi, bu metastatik lezyonların TVDMRG tetkiki aracılığıyla daha net bir şekilde tespit edilebileceğini ortaya koymuştur. TVDMRG sayesinde hatalı sonuçların sayısının azalacağı düşünülmüştür. Mevcut avantajları ve TVKS'ne göre belirgin bir dezavantajının olmaması dolayısıyla TVDMRG tetkikinin prostat kanserli hastaların metastatik hastalık açısından değerlendirilmesi ve evrelemesinde standart olarak kullanılabilecek alternatif bir yöntem olabileceği öngörülmüştür. Ancak oldukça faydalı görünen bu yeni tanısal yöntemin daha kapsamlı ve daha çok sayıda yeni çalışmalarla değerlendirilmesi gerektiğini düşünmekteyiz. The Cystoscope 2013:1 (44-49) Sayfa 47

5 Kaynaklar 1. Coleman RE. Clinical features of metastatic bone disease and risk of skeletal morbidity. Clin Cancer Res. 2006;12: Miller TT. Bone tumors and tumor like conditions: analysis with conventional radiography. Radiology. 2008;246: Manyak MJ, Javitt MC. The role of computerized tomography, magnetic resonance imaging, bone scan, and monoclonal antibody nuclear scan for prognosis prediction in prostate cancer. Semin Urol Oncol 1998;16: Kattapuram SV, Khurana JS, Scott JA, el-khoury GY. Negative scintigraphy with positive magnetic resonance imaging in bone metastases. Skeletal Radiol 1990;19: Gosfield E, Alavi A, Kneeland B. Comparison of radionuclide bone scans and magnetic resonance imaging in detecting spinal metastases. J Nucl Med 1993; 34: Mürtz P, Krautmacher C, Träber F, Gieseke J, Schild HH, Willinek WA. Diffusion-weighted whole body MR imaging with background body signal suppression: a feasibility study at 3.0 Tesla. Eur Radiol. 2007;17: Huisman TA. Diffusion weighted imaging: basic concepts and application in cerebral stroke and head trauma. Eur Radiol. 2003;13: Freedman GM, Negendank WG, Hudes GR, Shaer AH, Hanks GE. Preliminary results of a bone marrow magnetic resonance imaging protocol for patients with high risk prostate cancer. Urology 1999;54: Lecouvet FE, Geukens D, Stainier A, Jamar F, Jamart J, d'othée BJ et al. Magnetic resonance imaging of the axial skeleton for detecting bone metastases in patients with high-risk prostate cancer: diagnostic and cost-effectiveness and comparison with current detection strategies. J Clin Oncol 2007;25: Nakanishi K, Kobayashi M, Nakaguchi K, Kyakuno M, Hashimoto N, Onishi H et al. Whole-body MRI for detecting metastatic bone tumor: diagnostic value of diffusion- weighted images. Magn Reson Med Sci. 2007;6: Ghanem N, Altehoefer C, Kelly T, Lohrmann C, Winterer J, Schäfer O et al. Whole-body MRI in comparison to skeletal scintigraphy in detection of skeletal metastases in patients with solid tumors. In Vivo. 2006;20: Lauenstein TC, Freudenberg LS, Goehde SC, Ruehm SG, Goyen M, Bosk S et al. Whole-body MRI using a rolling table platform for the detection of bone metastases. Eur Radiol. 2002;12: Altehoefer C, Ghanem N, Högerle S, Moser E, Langer M. Comparative detectability of bone metastases and impact on therapy of magnetic resonance imaging and bone scintigraphy in patients with breast cancer. Eur J Radiol. 2001;40: Aus G, Bergdahl S, Lodding P, Lilja H, Hugosson J. Prostate cancer screening decreases the absolute risk of being diagnosed with advanced prostate cancer results from a prospective, populationbased randomized controlled trial. Eur Urol 2007;51: Smith MR, Kabbinavar F, Saad F, Hussain A, Gittelman MC, Bilhartz DL et al. Natural history of rising serum prostate-specific antigen in men with castrate nonmetastatic prostate cancer. J Clin Oncol 2005;23: Heidenreich A, Aus G, Bolla M, Joniau S, Matveev VB, Schmid HP et al. EAU Guidelines on prostate cancer. Eur Urol 2008;53: Briganti A, Passoni N, Ferrari M, Capitanio U, Suardi N, Gallina A et al. When to perform bone scan in patients with newly diagnosed prostate cancer: external validation of the currently available guidelines and proposal of a novel risk stratification tool. Eur Urol 2010;57: Freedland SJ, Humphreys EB, Mangold LA, Eisenberger M, Dorey FJ, Walsh PC et al. Risk of prostate cancer-specific mortality following biochemical recurrence after radical prostatectomy. JAMA 2005;294: Adiga GU, Dutcher JP, Larkin M, Garl S, Koo J. Characterization of bone metastases in patients with renal cell cancer. BJU Int 2004;93: The Cystoscope 2013:1 (44-49) Sayfa 48

6 Powered by TCPDF ( e-issn: Schirrmeister H, Guhlmann A, Elsner K, Kotzerke J, Glatting G, Rentschler M et al. Sensitivity in detecting osseous lesions depends on anatomic localization: planar bone scintigraphy versus 18F PET. J Nucl Med 1999;40: Schirrmeister H, Guhlmann A, Elsner K, Kotzerke J, Glatting G, Rentschler M et al. Whole body MRI for detecting metastatic bone tumor: comparison with bone scintigrams. Magn Reson Med Sci 2005;4: Lecouvet FE, Simon M, Tombal B, Jamart J, Vande Berg BC, Simoni P. Whole-body MRI (WB-MRI) versus axial skeleton MRI (AS-MRI) to detect and measure bone metastases in prostate cancer (PCa). Eur Radiol 2010;20: Eustace S, Tello R, DeCarvalho V, Carey J, Wroblicka JT, Melhem ER et al. A comparison of whole-body turbostir MR imaging and planar 99mTc-methylene diphosphonate scintigraphy in the examination of patients with suspected skeletal metastases. AJR Am J Roentgenol 1997;169: Tombal B, Rezazadeh A, Therasse P, Van Cangh PJ, Vande Berg B, Lecouvet FE. Magnetic resonance imaging of the axial skeleton enables objective measurement of tumor response on prostate cancer bone metastases. Prostate 2005;65: Steinborn MM, Heuck AF, Tiling R, Bruegel M, Gauger L, Reiser MF. Whole-body bone marrow MRI in patients with metastatic disease to the skeletal system. J Comput Assist Tomogr 1999;23: Engelhard K, Hollenbach HP, Wohlfart K, von Imhoff E, Fellner FA. Comparison of whole body MRI with automatic for bone metastases in patients with breast cancer. Eur Radiol 2004;14: Low RN. Abdominal MRI advances in the detection of liver tumours and characterisation. Lancet Oncol 2007;8: Koh DM, Takahara T, Imai Y, Collins DJ. Practical aspects of assessing tumors using clinical diffusionweighted imaging in the body. Magn Reson Med Sci 2007;6: Koh DM, Collins DJ. Diffusion-weighted MRI in the body: applications and challenges in oncology. AJR Am J Roentgenol. 2007;188: Haubold-Reuter BG, Duewell S, Schilcher BR, Marincek B, von Schulthess GK et al. The value of bone scintigraphy, bone marrow scintigraphy and fast spin echo magnetic resonance imaging in staging of patients with malignant solidtumours:aprospectivestudy. Eur J Nucl Med.1993;20: The Cystoscope 2013:1 (44-49) Sayfa 49