Amiloid birikiminin moleküler temeli ve yeni tedavi yaklafl mlar

Transkript

1 DERLEME Hacettepe T p Dergisi 2007; 38:20-25 Amiloid birikiminin moleküler temeli ve yeni tedavi yaklafl mlar Zihni Ekim Taflk ran 1, Engin Y lmaz 2 1 Yüksek Lisans Öğrencisi, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı, Ankara 2 Prof. Dr., Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı, Ankara lk kez 1854 yılında Alman bilim adamı Rudolph Virchow tarafından ortaya atılan amiloid terimi, özellikle son yıllarda bilim dünyasında önemli bir araştırma konusu haline gelmiştir [1]. Bunun şüphesiz en önemli sebebi, Alzheimer hastalığı gibi günümüzün en yaygın hastalıklarından birinde amiloid patogenezinin görülüyor olmasıdır. Amiloid, çeşitli klinik bozukluklarda vücudun birçok doku ve organında hücreler arasında depolanan ve çözünmeyen protein agregatlarıdır. Katı, dallanma göstermeyen ve belirli bir uzunluğu olmayan fibrillerden oluşan amiloid, proteolitik sindirime dirençli ve kolay çözülemeyen bir yapıdır [2]. Amiloid fibrilleri Kongo Kırmızısı ile boyandığında mikroskopta polarize ışık altında elma yeşili renginde görülmektedir. Tüm amiloid tiplerinde görülen bu karakteristik özellik amiloidin histopatolojik olarak tayininde kullanılmaktadır. Fibrillerin beta tabakası oluşturarak uzaması amiloidin bir diğer karakteristik özelliğidir. Amiloid oluşumu gerçekleşen dokuda, hücreler arası iletişimin bozulmasından dolayı, hücre ölümü artmakta ve sonuçta doku (ya da organ) işlev göremez hale gelmektedir [3]. Amiloid proteinleri, depolandıkları doku, organlar ve hastalığa göre farklılık göstermektedir. Romatoid artrit ve ailevi Akdeniz ateşi (AAA) gibi otoinflamatuvar hastalıklar, carpal tunnel sendromu, corneal distrofiler, tiroid kanserleri gibi hastalıklarla Alzheimer ve Parkinson hastalığı gibi nörolojik hastalıklar amiloid gelişiminin görüldüğü bazı hastalıklardır [4]. AM LO D T PLER Amiloid tipleri, yapı itibariyle birbirine benzese de öncül proteinleri birbirinden farklıdır. Öncül proteinin birikimi amiloid oluşumunu başlatan ilk basamaktır. Aynı amiloid öncül proteinleri biraraya gelerek amiloid fibrillerini oluşturur. Bu sebeple fibrillerin kütlece büyük kısmını amiloid öncülü proteinler oluşturur [5]. Bu nedenle farklı amiloid tiplerinin içerdiği proteinler birbirinden farklıdır. Örneğin; ATTR tipi amiloid transtiretin monomerlerinin birikmesiyle oluşurken, AL tipi amiloid immünglobulin hafif zincirlerinin birikmesiyle oluşur. İnsan hastalıklarında yaygın olarak görülen bazı amiloid tipleri ve öncül proteinleri Tablo 1 de verilmiştir. Amiloid birikimi, sistemik veya lokalize olarak iki gruba ayrılır. Sistemik amiloidlerle lokalize amiloidler arasındaki temel farklılık, öncül proteinin eksprese edildiği dokudan kaynaklanmaktadır. Lokalize amiloidlerin öncül proteinleri amiloidin geliştiği dokudan sentezlenirken, sistemik amiloidlerde öncül protein farklı 20 H ACETTEPE T IP D ERG S

2 Amiloid birikiminin moleküler temeli ve yeni tedavi yaklafl mlar Tablo 1. Amiloid proteinleri ve öncülleri [4] Hastalık veya Amiloid proteini Öncül protein Yayılım Tip görüldüğü doku Aβ APP Lokalize Kazanılmış, kalıtımsal Alzheimer hastalığı (Aβ protein öncüsü) APrP Prion proteini Lokalize Kazanılmış, kalıtımsal Creutzfeldt-jakob hastalığı ABri ABri protein öncüsü Lokalize Kalıtımsal İngiliz ailesel demansı ACys Sistatin C Lokalize Kalıtımsal Kalıtımsal serebral amiloid Aβ2M Beta2-mikroglobulin Lokalize, sistemik Kazanılmış Kronik hemodiyaliz AL İmmünglobulin Lokalize, sistemik Kazanılmış Miyeloma ilişkili hafif zincirleri primer amiloid AA Serum amiloid A Sistemik Kazanılmış Sekonder amiloid inflamasyon ATTR Transtiretin Sistemik Kazanılmış, kalıtımsal Ailesel amiloid polinöropati AApoAI Apolipoprotein A-I Sistemik Kalıtımsal Karaciğer, böbrek, kalp AApoAII Apolipoprotein A-II Sistemik Kalıtımsal Böbrek, kalp AGel Gelsolin Sistemik Kalıtımsal Fin kalıtsal amiloidoz ALys Lizozim Sistemik Kalıtımsal Böbrek, karaciğer, dalak AFib Fibrinojen Aα zinciri Sistemik Kalıtımsal Böbrek bir dokudan sentezlenir. Öncül protein plazma aracılığıyla taşındığından sistemik amiloidler vücudun herhangi bir dokusunda (beyin hariç) görülebilir [6]. Sistemik amiloidlere verilebilecek en iyi örnek AA tipi amiloiddir. Karaciğerde sentezlenen serum amiloid A (SAA) nın inflamasyon sırasında plazmadaki konsantrasyonu 1,000 kat artmaktadır. Plazma aracılığıyla bütün vücudu dolaşan SAA, çeşitli dokularda (böbrek, gastrointestinal sistem, tiroid, testis, kalp gibi), dokunun içinde bulunduğu çevre şartları sebebiyle yeterince yıkılamaz ve AA (Amyloid Associated) peptidi şeklinde birikir; AA peptidleri de biraraya gelerek amiloid fibrillerinin oluşumuna sebep olur [7]. Lokalize amiloidlere verilebilecek en iyi örnek ise, Alzheimer hastalığında görülen amiloid beta (Aβ) dır. Beyin hücrelerinde eksprese edilen bir membran proteini olan amiloid prekürsör protein (APP) in yıkım ürünü olan aminoasitlik Aβ peptidi, beyin dokusunda ekstraselüler bölgelerde birikerek amiloid oluşumuna sebep olmaktadır [8]. AM LO D F BR LLER N N OLUfiUMU İn vitro ortamda hemen hemen bütün proteinler çevre şartları değiştirilerek amiloid oluşumuna itilebilmektedir. Ancak in vivo ortamda amiloid gelişimi bu kadar kolay gerçekleşmemektedir. Bugüne kadar 24 farklı proteinin amiloid öncülü olarak amiloid oluşturduğu tespit edilmiştir [4] (Tablo 1). Amiloid öncülü proteinlerin konsantrasyonu arttığında veya bu proteinleri kodlayan genlerdeki bir mutasyon ya da polimorfizm sonucunda sentezlenen öncül proteinlerin proteazlar tarafından yeterince yıkılamaması sonucunda amiloid yapısını oluşturacak olan amiloid proteinleri meydana gelmektedir. Bu proteinler kararsız yapıda olup, çevresel faktörlerin etkisiyle (sıcaklık, ph, metal iyonları, okside edici ajanlar gibi) beta tabakası yapısı kazanmaktadır. Beta tabakası oluşturan proteinler biraraya gelerek fibril öncülü agregatları oluşturur. Bu aşamaya çekirdek fazı da denilmektedir. Amiloid çekirdeği veya protofibril olarak tanımlanan bu yapıların, hücreleri apopitozise yönlendirdiği düşünülmektedir. Amiloid uzaması bu aşamanın devamında görülmektedir. Bu arada amiloid fibrillerinin yapısına glikozaminoglikanlar da katılmaktadır. Glikozaminoglikanların tüm amiloid tiplerinde bulunduğu ve amiloid proteinlerini biraraya getirdikleri düşünülmektedir [2]. Hücreler arası bölgede biriken amiloid proteinleri, fibril öncüllerine hızla katılarak uzama fazını sürdürür. Son olarak fibrillere, glikozaminoglikanlar gibi tüm amiloid tiplerinde bulunduğu tespit edilmiş, fibriler yapıda olmayan serum amiloid protein (SAP) katılmaktadır. Bu bileşenin de eklenmesiyle çözünmez yapıdaki amiloid oluşmaktadır [2] (Şekil 1). UYGULANAN ve HEDEFLENEN TEDAV YAKLAfiIMLARI Amiloid birikiminin önlenmesi için, bugün bazı tiplerinde (örneğin; AA tipi amiloid) antiinflamatuvar Cilt 38 Say

3 Taflk ran ve Y lmaz Nükleus mrna Endoplazmik retikulum Hücre içi katlanma Normal fonksiyon Ekstraselüler etkiler (proteoliz, sıcaklık, ph, metal iyonları, oksidasyon) Mutasyon Oligomerler ya da protofibriller Glikozaminoglikanlar Apopitoz Serum amiloid P bileşeni Amiloid fibrilleri Şekil 1. Amiloid oluşum mekanizması [2]. ilaçlar kullanılmasının yanı sıra, diğer tiplerinde de amiloid gelişiminin çeşitli basamaklarına yönelik yeni tedavilerin geliştirilmesi çalışmaları hızla sürdürülmektedir. Bu çalışmalarla geliştirilmek istenen tedaviler; amiloid proteinlerinin miktarının azaltılması, öncül proteinin kararlılığının korunması, beta tabakası oluşumunun engellenmesi, fibril uzamasının engellenmesi ve amiloid bileşenlerinin yıkılması gibi değişik basamakları hedeflemektedir. 1. Amiloid proteinlerinin miktarının azaltılması 22 AA tipi amiloidin tedavisinde antiinflamatuvar ilaçların kullanımı kronik inflamasyonu engellemektedir. Bu sayede bir akut faz reaktanı olan SAA nın sentezi azaltılmaktadır. Öncül proteinin miktarı azaldığından amiloid proteini de yeterince oluşmamakta ve sonucunda amiloid oluşumu da azalmaktadır. Kalıtımsal periyodik ateş sendromlarında [AAA, tümör nekroz faktörü (TNF) reseptörü ilişkili periyodik sendrom (TRAPS), hiperimmünglobulinemi D (HIDS) ve periyodik ateş sendromu] bu tip antiinflamatuvar ilaçların amiloid oluşumunu engellediği bilinmektedir. Örneğin; AAA hastalığının tedavisinde, günde 1-2 mg kolşisin kullanan hastalarda amiloid oluşumunun %1 e kadar indiği gösterilmiştir [9]. Amiloid proteinlerini azaltmanın bir diğer yolu da, öncül proteini amiloid proteini haline getiren enzimlerin aktivitelerini değiştirmektir. Çünkü öncül proteinler değil, onlardan oluşan peptid parçaları amiloid fibrillerinin yapısına katılmaktadır. Enzimatik kesim aktivitelerini değiştirerek hayvan modellerinde Alzheimer hastalığının tedavisine yönelik çalışmalar yapılmaktadır. Aβ nın öncülü olan APP bir membran proteinidir ve hücrede iki farklı şekilde yıkılmaktadır. Şekil 2 de görüldüğü gibi APP, γ-sekretaz ve α-sekretaz enzimleriyle kesildiğinde oluşan peptid amiloidojenik karakterde değildir ve yıkılabilmektedir [8,10]. Ancak APP nin γ-sekretaz ve β-sekretaz ile kesilmesi durumunda oluşan aminoasitlik bir peptid (Aβ) amiloid oluşturabilme özelliğindedir. Amiloidin oluşması için aminoasitlik peptidin fazla miktarda oluşması ve yeterince yıkılamaması gerekir. Neprilsin enzimi ise oluşan Aβ yı yıkan en önemli ekstraselüler enzimdir [11]. Bu bilgilerden yola çıkılarak, γ-sekretaz ve β-sekretaz enzimlerinin inhibe edilmesi ve neprilsin enzim aktivitesinin arttırılması fikri, Alzheimer tedavisinde yeni bir alan olmuştur. Asai ve arkadaşları β-sekretaz enziminin bilinen bir inhibitörü olan KMI-429 molekülünü transgenik farelerin (Alzheimer patolojisi gösteren APP geni mutant fareler) hipokampusuna enjekte ettiklerinde Aβ üretiminde azalma olduğunu göstermişlerdir [12]. Neprilsin aktivitesini arttırarak amiloid oluşumunun azaltılabileceği Marr ve arkadaşları tarafından yapılan bir çalışmayla kanıtlanmıştır. Bu çalışmada, neprilsin genini taşıyan lentiviral vektörler, transgenik farelere intraserebral olarak enjekte edilmiş ve amiloid plaklarının oluşumunun engellendiği görülmüştür [13]. H ACETTEPE T IP D ERG S

4 Amiloid birikiminin moleküler temeli ve yeni tedavi yaklafl mlar Hücre membranı APP Amiloidojenik olmayan yolak Amiloidojenik yolak α-sekretaz α-apps Αβ peptidi β-sekretaz γ-sekretaz Hatalı katlanan Aβ Şekil 2. Alzheimer hastalığında görülen amiloid betanın oluşum mekanizması [10]. Aβ çekirdeği Fibriller 2. Öncül proteinin kararlılığının korunması Yabanıl tipi dahi amiloidojenik karakterde olan transtiretin, 80 yaşını aşan insanların yaklaşık %25 inde kalbin yapısını oluşturan miyokard dokusunda amiloid oluşumuna sebep olmaktadır. Ayrıca, ailesel amiloid polinöropati ile ilişkili olduğu bilinen 80 civarında transtiretin gen mutasyonu tanımlanmıştır. Transtiretin tetramerik bir proteindir ve bu tetramerik yapının bozulmasıyla ayrılan monomerler birikerek amiloid oluşumuna sebep olmaktadır. İn vitro çalışmalar, diklofenak, diflunisal ve flufenamik asidin transtiretine bağlandığını ve tetramerik yapının stabilizasyonunu koruduğunu göstermiştir. Ancak bu moleküller transtiretinden başka plazma proteinlerine de bağlandıkları için henüz amiloid tedavisinde kullanılmamaktadır [14]. Şu anda yapılmakta olan çalışmalar, bahsedilen bu moleküllerin türevlerinin geliştirilmesi ve bu türevler içerisinde transtiretine özgül olanlarının bulunmasını hedeflemektedir. 3. Beta tabakası oluşumunun engellenmesi Cilt 38 Say Amiloidin oluşması için, amiloid öncül proteinlerin beta tabakası yapısını kazanması gerekmektedir. Tersi olması durumunda, yani proteinlerin beta tabakası yapısına geçememesi halinde amiloid oluşumu gerçekleşmemektedir [1,4]. İsviçre de bulunan Serono Araştırma Enstitüsü nde yapılan bir çalışmada, yapay olarak sentezlenen beş aminoasitlik bir peptidin (N- Leu-Pro-Phe-Phe-Asp-C) intraserebral enjeksiyonu sonucunda APP geninin mutant olduğu transgenik farelerde, amiloid proteinlerinin beta tabakası yapısı kazanmalarının önlendiği ve bunun sonucunda da amiloid oluşumunun büyük oranda engellendiği gösterilmiştir. Ayrıca, bu küçük peptidin enjekte edildiği farelerde hiçbir yan etkisinin olmadığı da belirtilmiştir [15]. 4. Fibril uzamasının engellenmesi Amiloid çekirdeği oluştuktan sonra, bu yapıya sürekli olarak amiloid proteinleri katılmaktadır. Amiloidin uzama fazı gibi de düşünülen bu basamak, amiloid tedavisiyle ilgilenen birçok araştırmacının ilgisini çekmiştir. Çünkü uzama fazının durdurulması, öncül fibrillerin de bir süre sonra yıkılmasına sebep olmaktadır. Amiloid proteinlerinin nasıl biraraya geldikleri bilinmemekle birlikte, in vitro ortamda amiloid uzamasını durdurduğu tespit edilen birçok molekül bulunmaktadır. Bu moleküllere örnek olarak, antioksidanlar, polifenoller, tetrasiklinler, melatonin ve nikotin verilebilir. Bu moleküller toksik karakterlerinden ötürü (özellikle nörotoksisitelerinden dolayı) henüz hastalara verilememekte, ancak bu moleküllere yapısal olarak benzeyen ve toksisitesi olmayan molekülleri tasarım çalışmaları devam etmektedir [16-19]. 5. İmmüntedavi İmmünizasyon, amiloid hastalıklarının tedavisi için en etkili yöntem olarak gösterilmektedir. İmmün sistemin yönlendirilmesiyle amiloid fibrillerinin orta- 23

5 Taflk ran ve Y lmaz dan kaldırılabileceği ilk defa Schenk ve arkadaşları tarafından gösterilmiştir. Bu çalışmada, insan mutant APP genini overeksprese eden transgenik fareler (Alzheimer hastalığının fare modeli) ile çalışılmış ve Aβ peptidi ile aktif immünizasyon yapılan altı haftalık farelerin amiloid geliştirmesi önlenmiştir. Ayrıca, 11 aylık yaşlı transgenik farelerin de amiloid patolojileri bu yöntemle azaltılmıştır [20]. Bard ve arkadaşları ise Aβ ya karşı geliştirilen antikorları transgenik farelere intraperitoneal olarak enjekte etmiş yani pasif immünizasyon yöntemini kullanmışlardır. Üç ay boyunca haftalık aşılamalar yapılan farelerde amiloid patolojisinin azaldığını göstermişlerdir [21]. Bu çalışmanın en önemli sonuçlarından biri de, pasif immünizasyon ile aylık yaşlı farelerin bile iyileştirilebildiğinin gösterilmesidir. İmmüntedavinin in vivo çalışmalarda başarılı sonuç vermesinden sonra, Elan Pharmaceuticals Firması Aβ peptidini Alzheimer hastalarında uygulamaya başlamıştır. Faz 1 de 80 Alzheimer hastasına 24 hafta boyunca intramusküler Aβ enjeksiyonu yapılmış ve herhangi bir yan etki görülmemiştir. Hastaların yarısından fazlasında ise, pozitif antikor cevabı tespit edilmiştir. Ancak faz 2 çalışmaları, 372 hastanın %6 sının meningoensefalit sebebiyle kaybedilmesiyle durdurulmuştur. Denemelerin durdurulmasına rağmen daha sonra yayınlanan bulgulara göre, faz 2 deki 30 hastada önemli ölçüde iyileşme kaydedilmiştir. Bu çalışmada, kaybedilen hastalarda immüntedavinin yan etkileri bilinmemekle beraber, T-hücre aktivasyonunun meningoensefalite sebep olduğu düşünülmektedir [22-24]. İmmüntedavi çalışmalarıyla ilgili yeni ve farklı bir uygulama Mouri ve arkadaşları tarafından yapılmıştır. APP cdna sını (komplementer DNA) taşıyan rekombinant bir adenoviral vektörün (AAV-Aβ ) transgenik farelere verilmesi sonucu, farelerin beyinlerinde amiloid gelişiminin azaltıldığı gösterilmiştir. Bu çalışmanın diğer önemli sonuçları ise, beyin dokusunda hiçbir inflamatuvar işaretin (lökosit infiltrasyonu, microhemorrhage gibi) tespit edilmemesidir [25]. 6. Amiloid bileşenlerinin hedeflenmesi Bazı glikozaminoglikanlar ve SAP ın tüm amiloid tiplerinde bulunması, bu bileşenlerin amiloid oluşumunda son derece önemli rol oynadığı fikrini doğurmuştur. Hücreler arası bölgede bulunan glikozaminoglikanlardan özellikle heparan sülfatın amiloid uzaması için gerekli olduğu düşünülmektedir [2]. Jin-Ping Li ve arkadaşlarının normal fareler ve heparanaz enzimi overeksprese ettirilen transgenik farelerle 2005 yılında yaptığı bir çalışmada, tüm farelere amiloid gelişimini tetiklemek üzere 0.5 ml AgNO 3 (%2 lik çözelti) enjeksiyonu yapılmıştır. Heparanaz enzimi overeksprese ettirilen transgenik fareler amiloid geliştirmezlerken, aynı deneyde kontrol olarak kullanılan normal farelerin hepsinde AA tipi amiloid gelişimi gözlenmiştir. Bu çalışma bir glikozaminoglikan olan heparan sülfatın AA tipi amiloid gelişimi için gerekli olduğunu kanıtlarken, amiloid hastalıkları için yeni tedavi stratejilerinin geliştirilmesinin önünü de açmıştır [26]. Bir plazma proteini olan SAP ise, amiloid fibrillerinin kararlılığını arttırmaktadır. Çünkü SAP ın kendisi proteolitik yıkıma dayanıklıdır ve in vitro koşullarda amiloid fibrillerinin proteolitik enzimler tarafından yıkımını engellediği gösterilmiştir. Bir araştırma grubu tarafından SAP ın amiloid fibrillerine bağlanmasını engelleyen bir kompetitif inhibitör (CHPHC) sentezlenmiştir. Bu molekülün AA ve AL tipi amiloid geliştirmiş hastalara kütanöz enjeksiyonunun (12 saatte bir 0.25 mg/kg) 48 saat sonunda amiloid oluşumunu geri döndürdüğü gösterilmiştir [27]. SONUÇ Birçok hastalıkta primer veya sekonder olarak ortaya çıkabilen amiloid patogenezinin moleküler mekanizmasını aydınlatmak, tedavi yaklaşımlarını arttırmayı beraberinde getirecektir. Henüz klinik denemeler dışında hastalara uygulanmayan immüntedavinin ise önümüzdeki yıllarda başarılı bir tedavi metodu haline geleceği düşünülmektedir. Bu sayede amiloid tiplerine ve amiloid hastalıklarına özgül tedaviler mümkün olacaktır. Amiloid tiplerinde bulunan yeni bileşenlerin (SAP, glikozaminoglikanlar gibi) tanımlanması ve bu bileşenlerin amiloid patogenezindeki işlevlerinin belirlenmesi, tüm amiloid tiplerine karşı etkili tedavilerin geliştirilmesine olanak sağlayacaktır. Kaynaklar 1. Sipe JD, Cohen AS. History of the amyloid fibril. J Struct Biol 2000; 130: Merlini G, Bellotti V. Molecular mechanisms of amyloidosis. N Engl J Med 2003; 349: Chaudhuri TK, Paul S. Protein-misfolding diseases and chaperone-based therapeutic approaches. FEBS J 2006; 273: Westermark P. Aspects on human amyloid forms and their fibril polypeptides. FEBS J 2005; 272: Jahn TR, Radford SE. The yin and yang of protein folding. FEBS J 2005; 272: Makin OS, Serpell LC. Structures for amyloid fibrils. FEBS J 2005; 272: Lachmann HJ, Hawkins PN. Systemic amyloidosis. Curr Opin Pharmacol 2006; 6: Morgan C, Colombres M, Nunez MT, Inestrosa NC. Structure and function of amyloid in Alzheimer s disease. Prog Neurobiol 2004; 74: H ACETTEPE T IP D ERG S

6 Amiloid birikiminin moleküler temeli ve yeni tedavi yaklafl mlar 9. van der Hilst JC, Simon A, Drenth JP. Hereditary periodic fever and reactive amyloidosis. Clin Exp Med 2005; 5: Estrada LD, Soto C. Disrupting β-amyloid aggregation for Alzheimer disease treatment. Current Topics in Medical Chemistry 2007; 7: Gilmore JD, Hawkins PN. Drug Insight: emerging therapies for amyloidosis. Nat Clin Pract Nephrol 2006; 2: Asai M, Hattori C, Iwata N, et al. The novel beta-secretase inhibitor KMI-429 reduces amyloid beta peptide production in amyloid precursor protein transgenic and wild-type mice. J Neurochem 2006; 96: Marr RA, Rockenstein E, Mukherjee A, et al. Neprilysin gene transfer reduces human amyloid pathology in transgenic mice. J Neurosci 2003; 23: Almeida MR, Macedo B, Cardoso I, et al. Selective binding to transthyretin and tetramer stabilization in serum from patients with familial amyloidotic polyneuropathy by an iodinated diflunisal derivative. Biochem J 2004; 381: Permanne B, Adessi C, Saborio GP, et al. Reduction of amyloid load and cerebral damage in a transgenic mouse model of Alzheimer s disease by treatment with a beta-sheet breaker peptide. FASEB J 2002; 16: Ono K, Hamaguchi T, Naiki H, Yamada M. Anti-amyloidogenic effects of antioxidants: implications for the prevention and therapeutics of Alzheimer s disease. Biochim Biophys Acta 2006; 1762: Ono K, Yoshiike Y, Takashima A, HasegawaK, Naiki H, Yamada M. Potent anti-amyloidogenic and fibril-destabilizing effects of polyphenols in vitro: implications for the prevention and therapeutics of Alzheimer s disease. J Neurochem 2003; 87: Pappolla M, Bozner P, Soto C, et al. Inhibition of Alzheimer beta-fibrillogenesis by melatonin. J Biol Chem 1998; 273: Salomon AR, Marcinowski KJ, Friedland RP, Zagorski MG. Nicotine inhibits amyloid formation by the beta-peptide. Biochemistry 1996; 35: Schenk D, Barbour R, Dunn W, et al. Immunization with amyloid-beta attenuates Alzheimer-disease-like pathology in the PDAPP mouse. Nature 1999; 400: Bard F, Cannon C, Barbour R, et al. Peripherally administered antibodies against amyloid beta-peptide enter the central nervous system and reduce pathology in a mouse model of Alzheimer disease. Nat Med 2000; 6: Spinney L. Update on Elan vaccine for Alzheimer s disease. Lancet Neurol 2004; 3: Bayer AJ, Bullock R, Jones RW, et al. Evaluation of the safety and immunogenicity of synthetic Abeta42 (AN1792) in patients with AD. Neurology 2005; 64: Orgogozo JM, Gilman S, Dartigues JF, et al. Subacute meningoencephalitis in a subset of patients with AD after Abeta42 immunization. Neurology 2003; 61: Mouri A, Noda Y, Hara H, Mizoguchi H, Tabira T, Nabeshima T. Oral vaccination with a viral vector containing A{beta} cdna attenuates age-related A{beta} accumulation and memory deficits without causing inflammation in a mouse Alzheimer model. FASEB J 2007 March (in press). 26. Li JP, Galvis ML, Gong F, et al. In vivo fragmentation of heparan sulfate by heparanase overexpression renders mice resistant to amyloid protein A amyloidosis. Proc Natl Acad Sci USA 2005; 102: Pepys MB, Herbert J, Hutchinson WL, et al. Targeted pharmacological depletion of serum amyloid P component for treatment of human amyloidosis. Nature 2002; 417: Cilt 38 Say