T.C. HÂKİMLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULU

Transkript

1 T.C. HÂKİMLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULU Sayı : B.03.1.HSK /269/ /03/2012 Konu : İnfaz ve denetimli serbestlik işlemleri CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞINA ADLİ YARGI İLK DERECE MAHKEMESİ ADALET KOMİSYONU BAŞKANLIĞINA Bilindiği üzere, Bakanlığınızın 10/11/2011 tarihli ve 124/1 No lu UYAP uygulamaları konulu Genelgesinin sonuç bölümünde; UYAP Bilişim Sistemi kullanılarak soruşturma ve kovuşturma işlemleri ile diğer adli ve idari işlemlerin, etkin, verimli, hızlı, düzenli, şeffaf ve usul ekonomisine uygun biçimde yürütülmesi amacıyla; 1- Her türlü işlem ve faaliyetin, UYAP üzerinden gerçekleştirilmesine imkan bulunmayan istisnai haller saklı olmak koşuluyla, UYAP ortamında, zamanında, eksiksiz ve doğru biçimde gerçekleştirilmesi, 2- Her türlü kalem hizmetlerinin UYAP üzerinden yürütülmesi, 3- Tüm birimlerde her türlü veri girişinin eksiksiz ve doğru biçimde yapılması Konusunda gerekli dikkat ve özenin gösterilmesi istenilmiştir. Öte yandan, Kurulumuzca kabul edilen ve İnternet sayfasında da yayımlanan genelgeler, hazırlanma ve taslak aşamasında Adalet Bakanlığı Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı yetkilileri ile iki gün süren toplantılarda UYAP Bilişim Sistemine uygunluk açısından değerlendirilmiş ve işbirliği anlayışı içerisinde alınan teknik görüşler doğrultusunda gerekli düzeltmeler yapılmıştır. Özellikle, başta (4) ve (6) No lu Genelgeler olmak üzere kural olarak UYAP ın kullanılması esası ilke olarak benimsenmiştir. Ancak, Kurulumuza intikal eden ve yapılan toplantılar neticesinde elde edilen bazı bilgilerden aşağıda belirtilen genelgelerin ilgili bölümlerinde UYAP yazılım ekranlarının oluşturulamamasından doğan sebeplerden dolayı kimi işlemlerin gerçekleştirilemediği ve bazı hususlarda uygulamada kimi tereddütlerin bulunduğu müşahede edilmiştir. Kurul Genel Sekreterliğimizce konuya ilişkin Adalet Bakanlığı Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığına hitaben yazılan 23/02/2012 tarihli ve B.03.1.HSK /182/9859 sayılı yazı ile UYAP uygulamalarından kaynaklanan sorunların bir an evvel giderilmesi istenmiştir. Aşağıda Kurulumuz tarafından yayımlanan genelgelerin UYAP ı ilgilendiren bölümlerine yer verilmiş, ayrıca bazı bölümlere ilişkin değerlendirmeler yapılmıştır. Bu doğrultuda, uygulama birliğinin sağlanması bakımından (6) No lu Genelgeye ilişkin aşağıdaki hususların teşkilata bildirilmesinde yarar görülmüştür. 18/10/2011 tarihli ve (6) No lu İnfaz ve denetimli serbestlik işlemleri konulu Genelgemizin Sonuç bölümünün; 1- Belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma başlıklı açıklama kısmı; Bu açıklamalar karşısında, 5237 sayılı Kanunun 53 üncü maddesinin birinci fıkrasında öngörülen hak yoksunluklarının günün teknolojik imkânlarından da yararlanılması suretiyle infazı mümkündür. 1/10

2 1/7/2011 tarihli ve (4) No lu Şüpheli-sanık karar takip formları ile gıyabî tutuklama kararları ve yakalama emirlerinin UYAP'ta düzenlenmesi, infaz ve güncelliklerinin takibi konulu Genelgede de belirtildiği üzere; İçişleri Bakanlığı Kaçakçılık İstihbarat Harekât ve Bilgi Toplama Daire Başkanlığı (KİHBİ) Bilgi Sistemi-UYAP entegrasyonunun ilk adımı olarak, sadece aranan kişilerin ülke genelinde adli kolluk birimlerince sorgulanabilmesi için Jandarma Genel Komutanlığı Muhabere Elektronik ve Bilgi Sistemleri Başkanlığı ile Emniyet Genel Müdürlüğü Bilgi İşlem Daire Başkanlığınca, UYAP ve KİHBİ Bilgi Sistemindeki arama bilgilerinin aynı sayfa üzerinde gösterildiği KİHBİ-UYAP ortak sorgulama sayfası oluşturularak 11/8/2008 tarihinden itibaren yakalama, tutuklama ve ilamat kaydına dair işlemlerin tamamının (işletimde olmayan kapatılmış adli birimler ile askerî makamlar tarafından verilen arama kararları hariç) Sistem üzerinden elektronik ortamda sorgulanmasına imkân sağlandığından 5237 sayılı Kanunun 53 üncü maddesinin birinci fıkrasında öngörülen belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma güvenlik tedbirinin infazında da bu Sistemden yararlanılabilecektir. Belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma başlıklı sonuç kısmı; " sayılı Kanunun 53 üncü maddesinin birinci fıkrasındaki hak yoksunluklarının; a) Kural olarak mahkûmiyetin kesinleşmesiyle başlayıp mahkûm olunan hapis cezasının infazı tamamlanıncaya, b) Ancak hükümlünün maddenin birinci fıkrasının (c) bendindeki hak ve yetkileri kullanmak yönündeki yoksunluğunun, kendi alt soyu üzerindeki velayet, vesayet ve kayyımlık yetkileri açısından koşullu salıverilmesine kadar süreceğinin bilinmesi, 2- Bu tedbirlere ilişkin mahkemece Cumhuriyet başsavcılığına gönderilen ilamların infaz kaydına kaydedilerek asıl cezanın kesinleşmesinden itibaren hakederek salıverilme tarihinin sonuna kadar hapis cezasının başka bir yerde infaz edilip edilmediğine bakılmaksızın hükmü veren mahkemenin bulunduğu yer Cumhuriyet başsavcılığınca takibinin yapılması, 3- Kasıtlı bir suçtan kesinleşmiş hapis cezasına mahkûm olan ve hâlihazırda maddenin birinci fıkrasında sayılan hakları kullanan bir kişinin bu durumunun ilgili kamu veya özel kurum ve kuruluş tarafından bilinememesi, bu kişilerin maddede sayılan faaliyetlerden birini ya da birkaçını daha evvel almış oldukları izin, atanma ya da seçilme sebebiyle sürdürebilmesi ile asıl cezanın infazından kaçması durumunda da bu hakları kullanmaya devam edebilmeleri karşısında; hak yoksunluklarını içeren ilamın infazı için sadece kişilerin nüfus kaydına şerh düşülmesi ile yetinilmeyerek Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Tüzüğün 57 inci maddesi uyarınca, bu tedbiri içeren ilamın içeriği, tedbirin konusu ve niteliğine göre ilgili kurum ve kuruluşlara bildirim yapılması, 4- UYAP ortamında usulüne uygun ve eksiksiz bir şekilde girişi yapılan 5237 sayılı Kanunun 53 üncü maddesinin birinci fıkrasında öngörülen belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma güvenlik tedbirinin infazına ilişkin ilamın, ilgili adli kolluğa fiziki olarak gönderilmesi uygulamasından vazgeçilerek UYAP Bilişim Sisteminin KİHBİ Bilgi Sistemi ile entegrasyonu sayesinde ülke genelinde kolluk biriminde yetki verilen personel tarafından sorgulanması ve bu suretle maddede öngörülen tedbirlerin takibine işlerlik kazandırılması, sayılı Kanunun 53 üncü maddesinin birinci fıkrasında sayılan hak ve yetkilerden birinin kötüye kullanılması suretiyle işlenen suçlar dolayısıyla; a) Hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde, ayrıca cezanın infazından sonra işlemek üzere, hükümde belirtilen cezanın yarısından bir katına kadar bu hak ve yetkinin kullanılmasının yasaklanmasına da karar verileceğinden, bu hâlde söz konusu hak yoksunluğunun, mahkûm 2/10

3 olunan hapis cezasının infazından sonra da kararda belirtilen süre sonuna kadar devam edeceğinin, b) Sadece adli para cezasına mahkûmiyet hâlinde ise, hükümde belirtilen gün sayısının yarısından bir katına kadar bu hak ve yetkinin kullanılmasının yasaklanmasına da karar verileceğinden, bu hâlde söz konusu hak yoksunluğunun, adli para cezasının tamamen infazından itibaren işlemeye başlayacağının hatırdan çıkarılmaması, İ- Sonuç bölümü Genel olarak kısmı: 3- Bir hüküm ile aynı şahsın hapis cezası yanında adli para ya da fer i cezalara mahkûmiyeti hâlinde, bu cezalara ait ilamların UYAP ortamında ayrı ayrı numaralara kaydedilmesi zorunluluğunun hatırdan çıkarılmaması, Değerlendirme: Genelgede yukarıda belirtilen bölümlerden de anlaşılacağı üzere, 5237 sayılı Kanunun 53 üncü maddesinin birinci fıkrasında öngörülen belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma güvenlik tedbirinin infazının kural olarak UYAP üzerinden yapılması esası benimsenmiştir. Ancak, henüz UYAP ta ekran oluşturma çalışmaları başlatılan bu bölümün tamamlanamaması sebebiyle düzenlenen bu kural işletilememektedir. Öte yandan, 5237 sayılı Kanunun 53 üncü maddesinin birinci fıkrasında öngörülen belli haklardan yoksun bırakılma kararlarının Adli Sicil Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrası uyarınca adli sicile kaydedilmesi gereken kararlardan olup olmadığı, anılan Genelgemiz doğrultusunda ayrı bir numaraya kaydı yapılan bu neviden kararlar dolayısıyla ceza fişi ve yerine getirme fişi düzenlenip düzenlenemeyeceği hususunda uygulamada birlik bulunmadığı görülmüştür. Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı infaz savcılarının da katılımıyla 9/12/2011 tarihinde gerçekleştirilen toplantıda, Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünden alınacak görüş doğrultusunda teşkilata duyuru yapılması hususunun değerlendirilmesine karar verilmiş, bu karar uyarınca; asıl ilamın infazına bağlı sonuçları içeren 5237 sayılı Kanun un 53 üncü maddesinin birinci fıkrasında öngörülen güvenlik tedbirleri yönünden ceza fişi ve yerine getirme fişinin ayrı ayrı düzenlenip düzenlenmeyeceği ve bu kararların adli sicile kaydedilmesi gerekip gerekmediği hususlarında anılan Genel Müdürlükten alınan görüş doğrultusunda, Genel Sekreterlikçe tüm teşkilata gönderilen ve İnternet sayfasında da ilan edilen 15/02/2012 tarihli ve B.03.1.HSK /161/8591 sayılı Belli haklardan yoksun bırakılma kararları konulu duyuruda; 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinin birinci fıkrasında öngörülen güvenlik tedbirleri yönünden, suç nedeniyle hükmolunan hürriyeti bağlayıcı ceza için mahkûmiyete dair ilgili kanun maddelerini içeren bir ceza bildirme fişi düzenleneceğinden ayrı bir fiş düzenlenmemesi, asıl ilâmın infazına bağlı sonuçları içeren hak yoksunlukları, hürriyeti bağlayıcı cezanın infaz edilmesiyle sona ereceğinden ayrı bir yerine getirme fişi düzenlenmesine de gerek bulunmadığının bilinmesi, hususunda bilgi edinilmesi istenmiştir. Başta Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı olmak üzere alınan bazı geri bildirimlerde, Genelgenin bu bölümündeki ekranın oluşturulamaması ve yukarıda belirtilen duyuru metni esas alındığında, asıl ilama bağlı hak yoksunluklarını içeren Türk Ceza Kanunu nun 53 üncü maddesinin birinci fıkrasında belirtilen güvenlik tedbirleri yönünden Cumhuriyet başsavcılığına yapılacak bildirimin usulü ve bu tedbirlerin infaz kaydının yapılmasında kimi tereddütler bulunduğu ifade edilmiştir. Bu bakımdan, söz konusu bu geri bildirimlerin devam eden yazılım çalışmalarında da dikkate alınması, Adalet Bakanlığı Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığına iletilmiştir. Nitekim, 06/04/2006 tarihli ve sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Tüzüğün 57 nci maddesinin ikinci fıkrasının (a) bendine uyumlu bir şekilde yukarıda ilgili 3/10

4 bölümü belirtilen Genelgemizde de, mahkemece Cumhuriyet başsavcılığına gönderilen ilâm için, ayrı bir infaz kaydı oluşturulması ve takip edilmesi esası belirtilmiştir. Genelgede, bu tedbirler yönünden ceza fişi ya da yerine getirme fişi düzenlenmesinden bahsedilmemektedir. Genelgede, 5237 sayılı Kanunun 53 üncü maddesinin birinci fıkrasında öngörülen hak yoksunluklarının günün teknolojik imkânlarından da yararlanılması suretiyle infazının mümkün olduğu ifade edilerek 1/7/2011 tarihli ve (4) No lu Şüpheli-sanık karar takip formları ile gıyabî tutuklama kararları ve yakalama emirlerinin UYAP'ta düzenlenmesi, infaz ve güncelliklerinin takibi konulu Genelgede belirtilen sistemden 5237 sayılı Kanunun 53 üncü maddesinin birinci fıkrasında öngörülen belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma güvenlik tedbirinin infazında da yararlanılabileceği belirtilmekte; UYAP ortamında usulüne uygun ve eksiksiz bir şekilde girişi yapılan 5237 sayılı Kanunun 53 üncü maddesinin birinci fıkrasında öngörülen belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılma güvenlik tedbirinin infazına ilişkin ilamın, ilgili adli kolluğa fiziki olarak gönderilmesi uygulamasından vazgeçilerek UYAP Bilişim Sisteminin KİHBİ Bilgi Sistemi ile entegrasyonu sayesinde ülke genelinde kolluk biriminde yetki verilen personel tarafından sorgulanması ve bu suretle maddede öngörülen tedbirlerin takibine işlerlik kazandırılması istenilmektedir. Buna göre; a) Mahkemece asıl ilamın yanı sıra TCK 53 üncü maddesinin birinci fıkrasında öngörülen tedbirler için tek ceza fişi düzenlenmesi gerekeceğinden dolayı UYAP Sisteminin buna göre dizayn edilmesi, verilecek şerhin otomatik olarak Cumhuriyet başsavcılığına UYAP-KİHBİ entegrasyonu sayesinde kolluk birimlerine düşürülmesi ve bu suretle kolluğun bu tedbirleri takip ve infaz etmesine, savcılığın ise izlemesine ve gerektiğinde yazışma ile tekit yapabilmesine olanak sağlanması, b) Genelgedeki ifade dikkate alınarak, bu tedbirler için otomatik ayrı bir infaz kaydı oluşturulması, asıl cezanın infaz edilmesi ve yerine getirme fişi düzenlenmesini müteakiben bu kaydın otomatik olarak kapatılması, c) TCK 53 üncü maddesinin birinci fıkrasında öngörülen tedbirler için Tüzüğün ilgili maddesi uyarınca ayrı bir ilam olarak kaydedilmesi, ancak bu ilamların UYAP'a ayrı bir şekilde kaydedilmesi durumunda kolluğun söz konusu ilamları göremediği şeklinde Genel Sekreterliğimize yapılan bildirimler de dikkate alınarak yapılacak yazılımda bu durumun değerlendirilmesi, takdiri Adalet Bakanlığı Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığına ait olmak üzere ilamın özet kapak bilgilerinin görülmesi ve asıl ceza ile bağlantı kurulmasının temini, ç) Ankara Cumhuriyet Başsavcılığından alınan bildirimde; Kolluğun bu ilamlara ancak yakalama ver uyarı butonunu kullanarak ulaştırılmasının mümkün olduğu belirtilmiş, bu ilamın savcılığa kaydedilmesini müteakiben hüküm ifade etmeye başlayacağından dolayı kolluğa yakalama ver butonundan 53/1 inci fıkraya ilişkin ilam gönderildiğinde henüz çağrı kağıdı aşamasında olan veya cezası tehir edilen şahıs için de yakalama emri çıkmış olacağından bu sorunun çözülmesinin gerektiği, keza kişi asıl hapis cezası için yakalama kararı sonrası yakalanıp infazı için cezaevine alındığında yakalama butonundan bu işlemin kaldırılması gerekeceğinden dolayı 53/1. fıkra yönünden de kaldırılmış olacağı, bu nedenle bu ilamların kolluğa gönderilebilmesi ve kolluğun bu ilamları görebilmesi için ayrı bir ekran ve buton konulması gerektiği, kolluğun ceza türü ve miktarını göremediği belirtildiğinden bu hususun da yapılacak çalışmalarda dikkate alınması, d) Ayrıca, bu tedbirlerin takip edilebilmesi için UYAP Bilişim Sistemi sayesinde kolluğa yetki verilse bile Genelgede de belirtildiği üzere, Cumhuriyet savcısının bu tedbirleri takip zorunluluğu ortadan kalkmayacağından raporlama yapabilme, gerektiğinde ilamın içeriği, tedbirin konusu ve niteliğine göre ilgili kurum ve kuruluşlara bildirimde bulunabilme görev ve yetkisinin olduğunun bilinmesi 4/10

5 Hususlarının yapılacak olan değerlendirmelerde göz önünde bulundurulması Adalet Bakanlığı Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığına iletilmiştir. Görüldüğü üzere, Genelge ile yukarıda belirtilen Duyurudaki ifadelerin çelişmediği, devam eden yazılım çalışmalarında UYAP ta oluşturulacak ekranlar sayesinde bu sorunların çözümünün mümkün olabileceği değerlendirilmektedir. 2- Sonuç bölümünün Tazyik hapsi ilamlarının infazı başlıklı kısmı; 2004 sayılı Kanunun 338/2, 340, 341, 343 ve 344 üncü maddeleri uyarınca verilen tazyik hapsi ve 2004 sayılı Kanunun 76 ncı maddesi ile 6183 sayılı Kanunun 60 ıncı maddesi uyarınca verilen hapisle tazyik kararının; 5275 sayılı Kanunun 121 inci maddesinde düzenlenen yetkiye dayanılarak hazırlanan ve yürürlüğe giren Ceza ve İnfaz Kurumlarının Yönetimi İle Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Tüzüğün 193 üncü maddesi uyarınca, hapis ile tazyik kaydına kaydedilmesinden sonra çağrı belgesi veya yakalama müzekkeresi düzenlenmeden UYAP ortamında hükümlünün kararda belirtilen adresinde bulunan mahalli kolluk kuvvetlerine veya ilgilinin bu adreste bulunamaması hâlinde yargı çevresi dışındaki o yer Cumhuriyet başsavcılığına gönderilerek ülke çapında infazının sağlanması, Değerlendirme: Öncelikle uygulamada birlik sağlamak üzere Genel Sekreterliğimizce Tazyik hapsi ilâmlarının infazı konulu 03/03/2011 tarihli ve B.03.1.HSK /19/897 sayılı yazısı tüm Cumhuriyet başsavcılıklarına bildirilmiş, aynı zamanında UYAP ortamında Adalet Bakanlığı Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığına da gönderilmiştir. Söz konusu duyuru yazısı, (6) No lu Genelgenin tazyik hapislerine ilişkin bölümünün de esasını oluşturmaktadır. Genelgede, tazyik hapsinin hukuki niteliği ortaya konmuş ve ilke olarak UYAP ortamında doğrudan ülke çapında infaz edilebilmesine olanak sağlayan bir usul öngörülmüştür. Bununla birlikte, henüz UYAP ortamında yazılım ekranının oluşturulamaması, kolluk birimlerinin bu belgeyi yakalama emri ya da kararı gibi algılamamaları ve genelgenin Sonuç bölümünün Genel olarak başlıklı kısmının 2 numaralı bendindeki kural ve istisnaya ilişkin hükümle paralel bir şekilde uygulamacılar tarafından yeteri kadar benimsenmemesi sebebiyle hâlen uygulamada birlik bulunmadığı ve kimi sorunlar yaşandığı görülmüştür. (6) No lu Genelgede, tazyik hapislerine ilişkin açıklama ve sonuç bölümlerinde konunun hukuki mahiyeti ve izlenecek usul ve yönteme ayrıntılı bir şekilde yer verilmiştir. Hapis ile tazyik kavramı ve tazyik hapsi kavramından ne anlaşılması gerektiği Genelgenin içeriğinde ayrıntılı bir şekilde belirtilmiştir. Tazyik hapsinin infazının gerçekleştirilmesinde de UYAP ortamının kullanılması ve ülke genelinde infazın gerçekleştirilmesi istenmiştir. Bununla birlikte yukarıda da ifade edildiği üzere, Genelgenin sonuç bölümünde kullanılan ifadenin adli para cezaları ve hürriyeti bağlayıcı cezaların infazına ilişkin kural ve istisnayı belirleyen (6) No lu Genelgenin Sonuç bölümünün Genel olarak başlıklı kısmının 2 numaralı bendindeki hüküm emsal alınmak suretiyle yorumlanması ve uygulanması gerekmektedir. Bu itibarla, (4) ve (6) No lu genelgelerde belirlenen ilkeler ve özellikle (6) No lu Genelgenin Sonuç bölümünün Genel olarak başlıklı kısmının 2 numaralı bendindeki kural dikkate alınarak; 2004 sayılı Kanunun 338/2, 340, 341, 343 ve 344 üncü maddeleri uyarınca verilen tazyik hapsi ve 2004 sayılı Kanunun 76 ncı maddesi ile 6183 sayılı Kanunun 60 ıncı maddesi uyarınca verilen hapisle tazyik kararının; 5275 sayılı Kanunun 121 inci maddesinde düzenlenen yetkiye dayanılarak hazırlanan ve yürürlüğe giren Ceza ve İnfaz Kurumlarının Yönetimi İle Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Tüzüğün 193 üncü maddesi uyarınca, hapis ile tazyik kaydına kaydedilmesinden sonra çağrı belgesi veya yakalama müzekkeresi düzenlenmeden UYAP ortamında, UYAP-KİHBİ entegrasyonu sayesinde, ülke 5/10

6 çapında yakalama emir ya da kararları ile gıyabi tevkif müzekkerelerinde olduğu gibi kolluk tarafından aranması, (4) No lu Genelgede de belirtildiği üzere suç yeri, nüfusa kayıtlı olduğu yer ve yerleşim yeri adresi kriterleri baz alınarak arama ve sistem üzerinden sorgulama yapılmak suretiyle raporlama yapılabilmesinin sağlanması, bu işlemin de bir nevi doğrudan çıkarılan yakalama emri ya da kararı gibi düşünülerek hükmün verildiği yer mahkemesinin bulunduğu yer Cumhuriyet başsavcılığınca takibinin sağlanarak infazına çalışılması Hususunda tüm Cumhuriyet savcıları ve adli personel ile kolluk birimlerinin bilgilendirilmesi, söz konusu bu ekranın henüz oluşturulamamasından dolayı meydana gelebilecek teknik aksaklıkların ise UYAP Birim Sorumluları marifetiyle Adalet Bakanlığı Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığınca çözülmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir. 3- Sonuç bölümünün Yükümlülüksüz denetim başlıklı kısmı: 1- Denetimli serbestlik genel defterine hangi ilamların kaydedileceği, Cumhuriyet Başsavcılıkları ile Adli Yargı İlk Derece Ceza Mahkemeleri Kalem Hizmetlerinin Yürütülmesine Dair Yönetmeliğin 13 üncü maddesinde sayıldığından ve burada 5237 sayılı Kanunun 51 inci maddesinin birinci fıkrasına göre hapis cezası ertelenen ve üçüncü fıkrası gereğince denetim süresine tabi tutulan ve yükümlülük getirmeyen hükümler belirtilmediğinden, herhangi bir yükümlülüğe tabi tutulmadan ve uzman kişi görevlendirilmeden denetim altında tutulmasına ilişkin mahkeme kararının infazının, kararın verildiği yerin Cumhuriyet başsavcılığınca esas kaydının ilgili kısmına şerh düşüldükten sonra bu kararlara ilişkin UYAP ta oluşturulan ekran üzerinden işlem yapılması, Mahkemece belirlenen denetim süresi sonunda Cumhuriyet başsavcılığı ekranına gereğinin yapılması için uyarı verilip sorgulama yapılarak denetim süresi içinde kasıtlı bir suç işlenip işlenmediğinin kontrol edilmesi, Bu süre içinde kasıtlı suç işlendiğinin tespiti hâlinde soruşturma ya da kovuşturma safahatının takip edilerek; a) Mahkûmiyet kararı verilmesi ve bu kararın kesinleşmesi hâlinde 5237 sayılı Kanunun 51 inci maddesinin yedinci fıkrası uyarınca, ertelenen cezanın kısmen veya tamamen infaz kurumunda çektirilmesine karar verilmek üzere mahkemesine bildirimde bulunulması, b) Kovuşturmaya yer olmadığı, beraat, ceza verilmesine yer olmadığı veya düşme kararı verilmesi ve bu kararların kesinleşmesi hâllerinde ise, kesinleşmeyi müteakiben, ancak her halükarda denetim süresi sonunda yerine getirme fişi düzenlenerek Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğüne gönderilmesi, c) Kasıtlı suç işlenmediğinin tespiti hâlinde ise derhâl yerine getirme fişi düzenlenerek Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğüne gönderilmesi, ç) Yukarıdaki işlemlerin, Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünün (140) No'lu Genelgesi doğrultusunda yerine getirilmesi, 2- Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilen ancak bir yükümlülük belirlenmeyen ve denetim altına alınmasına karar verilmeyen çocuklar ve yetişkinler hakkındaki kararların kesinleşmesini müteakip sisteme kaydedilmek üzere düzenlenecek tali karar fişleri hususundaki işlemlerin, Adli Sicil Yönetmeliği ve Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünün (141) No lu Genelgesine uygun şekilde yerine getirilmesi ile bu kararların takibinin kararı veren mahkemece UYAP ta oluşturulan ekran üzerinden yapılması, Belirlenen denetim süresi sonunda mahkeme ekranına gereğinin yapılması için uyarı verilip sorgulama yapılarak, denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işlenip işlenmediğinin kontrol edilmesi, 3- Kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verilen yükümlülük belirlenmeyen ve denetim altına alınmasına karar verilmeyen çocuklar ile yetişkinler hakkındaki kararların 6/10

7 kesinleşmesini müteakip sisteme kaydedilmek üzere düzenlenecek tali karar fişleri hususundaki işlemlerin Adli Sicil Yönetmeliği ile Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünün (141) No lu Genelgesine uygun şekilde yerine getirilmesi ve bu kararların takibinin kararı veren Cumhuriyet başsavcılığınca UYAP ta oluşturulan ekran üzerinden yapılması, Belirlenen erteleme süresi sonunda Cumhuriyet başsavcılığı ekranına gereğinin yapılması için uyarı verilip sorgulama yapılarak, erteleme süresi içinde kasten yeni bir suç işlenip işlenmediğinin kontrol edilmesi; kasıtlı suç işlendiğinin tespiti hâlinde soruşturma ya da kovuşturma safahatının takip edilerek mahkûmiyet kararının kesinleşmesini müteakiben kamu davasının açılması; kovuşturmaya yer olmadığı, beraat, ceza verilmesine yer olmadığı veya düşme kararı verilmesi hâlleri ile denetim süresi sonunda yapılan kontrolde kasıtlı suç işlenmediğinin tespiti hâlinde kovuşturmaya yer olmadığına karar verilmesi, Değerlendirme: Genelgede yükümlülüksüz denetime konu ilamların UYAP ta oluşturulacak bir uyarı ekranı sayesinde takip edilmesi gerektiği belirtilmiş olup, Kurulumuza intikal eden bilgilerden bu ekranın henüz oluşturulamaması sebebiyle Genelgenin bu bölümüne ilişkin kuralların uygulanamadığı görülmüştür. Söz konusu bu sorun, yeni ceza adalet sisteminin yürürlüğe girdiği 1 Haziran 2005 tarihinden uygulamada gündemi meşgul etmiş ve birçok toplantıda değerlendirme konusu olmuştur. Genelgede, yükümlülüksüz denetime konu infaz evrakının fiziki ortam dışında tamamıyla UYAP ekranından oluşturulacak uyarı sistemi içerisinde takibinin yapılması esası benimsenmiştir. Ancak, tazyik hapislerine ilişkin bölümde olduğu gibi bu bölüme ilişkin UYAP ekranlarının oluşturulmasında yazılım çalışmaları henüz tamamlanamadığından bu ekranların işletilerek UYAP üzerinden işlem yapılması mümkün olamamaktadır. Yazılım çalışmaları tamamlandığında bahsedilen hususun hayata geçirilmesi mümkün olabilecektir. Bununla birlikte, Genelgenin bu bölümüne esas teşkil eden Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürlüğünce Adalet Bakanlığı Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı ve bazı Cumhuriyet başsavcılıklarının talebi üzerine yazılan 30/06/2009 tarihli ve B.03.0.CİG /885/37013 sayılı yazıda da belirtildiği şekilde, UYAP yazılım ekranları oluşturuluncaya kadar ilgili Cumhuriyet başsavcılığınca esas defterinin ilgili kısmına şerh düşüldükten sonra bu kararların (6) No lu Genelgede belirtilen uyarı sistemi oluşturuluncaya kadar şimdilik UYAP ekranlarının sağladığı kolaylıklardan istifade edilmek ya da UYAP sisteminde tutulan kayıtlara ilaveten anılan görüş yazısı doğrultusunda oluşturulacak mahsus bir karton/kayıt tutulması suretiyle (6) No lu Genelgenin bu bölümünün alt bentlerindeki hususun bizzat takip edilerek yapılmasının uygun olacağı değerlendirilmektedir. Yeni ceza adalet sisteminde cezaların ertelenmesinin doğurduğu sonuçların takip edilmesi esası benimsenmiş ve özellikle bu tarihten sonra uygulamada sadece ertelemeli ve yükümlülük doğurmayan ilamların değil yine yükümlülük doğurmayan kamu davasının açılmasının ertelenmesi, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasının ertelenmesi ve koşullu salıverme süresi sonrasındaki denetimin nasıl yapılması gerektiği hususu Cumhuriyet başsavcılıkları arasında ciddi bir şekilde tartışma konusu edilmiş ve uygulama birliği sağlanamamıştır. Sorun, kolluk teşkilatlarına da yansıtılmış ve nihayetinde Adalet Bakanlığı Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığının talebi üzerine de Ceza İşleri Genel Müdürlüğünce değerlendirilmiş ve halen CİGM İnternet sayfasında da bulunan (6) No lu Genelgenin yukarıda belirtilen bölümlerine esas teşkil eden ve tüm Cumhuriyet başsavcılıklarına gönderilen 30/06/2009 tarihli ve B.03.0.CİG /885/37013 sayılı görüşle sorunun çözümüne çalışılmıştır. 7/10

8 Görüldüğü üzere, uzun süredir bu sorunun çözümüne yönelik çaba sarf edilmektedir. Bu sorunun, savcılığın da iş yükünü azaltabilecek şekilde yükümlülüksüz denetime ilişkin işlemlerin kanunun ruhuna uygun biçimde UYAP Bilişim Sisteminin sağlayacağı kolaylıkla takibinin yapılmasına imkân sağlanması bakımından (6) No lu Genelgenin bu bölümü kaleme alınmıştır. Tazyik hapislerinde olduğu gibi bu işlemlere yönelik uyarı ekranlarının da oluşturulması durumunda sorunun çözülebileceği değerlendirilmektedir. 4- Sonuç bölümünün Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanan kişi hakkında öngörülen tedavi ve denetimli serbestlik kararları başlıklı kısmı: "1- Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanan sanık hakkında maddenin ikinci, üçüncü ve dördüncü fıkralarını kapsayacak şekilde mahkemece verilen tedaviye ve denetimli serbestlik tedbirine ilişkin kararın, tek karar numarası ile bir ilam hâlinde Cumhuriyet başsavcılığına gönderilmesi," Sonuç bölümünün Mükerrirler hakkında cezanın infazından sonra uygulanmak üzere verilen denetimli serbestlik tedbiri kararları başlıklı kısmı: " sayılı Kanunun 58 inci maddesinin altıncı fıkrası uyarınca, mükerrirler hakkında cezanın infazından sonra uygulanmak üzere verilen ve denetim süresi içerisinde uzman görevlendirilen ya da yükümlülük belirlenen denetimli serbestlik tedbiri kararının; denetimli serbestlik genel defterine kaydedilmesi ile UYAP uygulamasında gerekli uyarının eklenmesi, Değerlendirme: Yukarıda belirtilen iki hususa ilişkin Kurul Genel Sekreterliğine intikal eden bir sorun bulunmamakla birlikte söz konusu ekranların belirtilen işlemlerin yapılmasına müsait olup olmadığı hususlarının değerlendirilmesi Adalet Bakanlığı Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığından talep edilmiştir. 5- Öte yandan, 26/01/2012 tarihli ve B.03.1.HSK / 105/5550 sayılı (4) ve (6) No lu Genelgelerin uygulanmasında yaşanan kimi sorunlar konulu duyurumuzda; Bu bakımdan, (6) No lu Genelgenin 2 numaralı bendinde öngörülen işlemlerin hükmün verildiği mahkemenin bulunduğu yer Cumhuriyet başsavcılığının yerine getirmesi ve hükümlünün ödeme emrini yerine getirmemesi ya da çağrıya icabet etmemesi sebebiyle anılan Cumhuriyet başsavcılığınca UYAP ortamında (4) No lu Genelge uyarınca yakalama emri düzenlenmesi zorunludur. Ayrıca, infaz evrakı ve yakalama emrinin adres ya da nüfusa kayıtlı olduğu yer bakımından başka yer Cumhuriyet başsavcılığına gönderilmesine gerek bulunmamaktadır. Yukarıda belirtilen hususların yapılabilmesi ve UYAP sisteminde aksama olmaması için hükümlünün başvurduğu ya da yakalandığı yer Cumhuriyet başsavcılığının yakalama emirleri ve buna ilişkin eklere Sistemden otomatik olarak ulaşabilmesi ve sistemin işleyişine dair diğer konularda oluşabilecek muhtemel teknik aksaklıkların Adalet Bakanlığı Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı ile çözülmesi gerekmektedir Yukarıda belirtilen hususların yapılabilmesi, kolluk kuvvetlerinin sisteme adaptasyonu ve UYAP sisteminde aksama olmaması için hükümlünün başvurduğu ya da yakalandığı yer Cumhuriyet başsavcılığının yakalama emirleri ve buna ilişkin eklere Sistemden otomatik olarak ulaşabilmesi ve sistemin işleyişine dair diğer konularda oluşabilecek muhtemel teknik aksaklıkların öncelikle birimden sorumlu uzman kullanıcı ile sorunun giderilmeye çalışılması, sorunun devamı halinde de uzman kullanıcı kanalıyla Adalet Bakanlığı Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığına iletilerek çözülmesinin sağlanması, Yine 9/12/2011 tarihli Adalet Bakanlığı Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı temsilcileri ile diğer ilgili kurum temsilcilerinin iştirak ettiği, Genel Sekreterlikçe Ankara Cumhuriyet Başsavcılığında gerçekleştirilen toplantı sonucunda düzenlenen ve tüm katılımcılar tarafından benimsenen raporda ise; hâkim tarafından verilen yakalama emirlerinin UYAP ortamında 8/10

9 düzenlendikten sonra kolluk birimine gönderilmesinde (1 Ocak 2012 tarihinden itibaren entegrasyona geçileceğinden bu tarihten itibaren gönderilmesine de gerek bulunmayacaktır.) Cumhuriyet başsavcılığının bu yakalama emrinin kolluk birimi vasıtasıyla takip edebilmesine olanak sağlanması bakımından UYAP ekranında doğrudan savcılık bölümüne bilgi şerhi düşülmesi; keza hükümlü yakalama emrinin infazının sağlanmasında da aynı işlemin mahkeme ekranına otomatik olarak düşülmesi, soruşturma ve kovuşturma aşamasında çıkarılan yakalama emirleri bakımından ise infazı müteakiben geri alma işleminin yapılmasında da hâkimi zorlayıcı ya da uyarıcı ekran menülerinin geliştirilmesi sistemin işleyişi açısından yararlı olacaktır. ifadelerine yer verilmiştir. Değerlendirme: Yukarıda belirtilen hususlarda Adalet Bakanlığı Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığınca gerekli adımlar atılmış ve çalışmalar başlatılmıştır. Duyuruya konu edilen ve alınan kararların yerine getirilmesi ile uygulamada birliğin sağlanması ve yapılacak işlemlerin kolaylaşması beklenmektedir. 6- Diğer taraftan, bazı yer Cumhuriyet başsavcılıklarından alınan yazılarda; üç yıl veya daha az hapis cezalarıyla ilgili olarak hükmün verildiği yer Cumhuriyet başsavcılığınca adresi başka yerde bulunan hükümlülere çıkartılan davetiye üzerine hükümlünün (davetiyede belirtildiği gibi) en yakın Cumhuriyet başsavcılığına müracaat ederek 5275 sayılı Kanunun 17 inci maddesinin birinci fıkrası gereğince cezanın infazının ertelenmesini talep etmesi halinde erteleme kararını hangi yer Cumhuriyet başsavcılığının vereceği konusunda uygulama birliği bulunmadığı bildirilmiştir. Değerlendirme: Bilindiği üzere, 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun un Hükümlünün istemiyle infazın ertelenmesi kenar başlıklı 17 nci maddesinde; (1) Üç yıl ve daha az süreli hapis cezalarının derhâl infazının, hükümlü veya ailesi için mahkûmiyetin amacı dışında ağır bir zarara neden olacağı anlaşılırsa, hükümlünün istemi üzerine infazı Cumhuriyet Başsavcılığınca ertelenebilir. Erteleme süresi altı ayı geçemez. (2) Üç yıl ve daha az süreli hapis cezaları; hükümlünün yüksek öğrenimini bitirebilmesi, ana, baba, eş veya çocuklarının ölümü veya adı geçenlerin sürekli hastalık veya malûllükleri nedeniyle ailenin tarım topraklarının işlenebilmesinin olanaksız hâle gelmesi veya hükümlünün hastalığının sürekli bir tedaviyi gerektirmesi gibi zorunlu ve çok ivedi hâllerde, Cumhuriyet Başsavcılığınca altı ayı geçmeyen sürelerle ara verilerek infaz edilebilir. Ancak bu ara verme iki defadan fazla olamaz. (3) Erteleme isteminin kabulü, güvence gösterilmesine veya diğer bir koşula bağlanabilir. Hükmü yer almaktadır. Bu hükmün, (6) No lu Genelgenin Sonuç bölümünün Genel olarak başlıklı kısmının 2 numaralı bendindeki düzenlenen kural emsal alınmak suretiyle yorumlanması ve uygulanması gerekmektedir. Genelgede düzenlenen kural ve istisnaya ilişkin bu hüküm gereğince, hükümlü kendisine kararın verildiği yer Cumhuriyet başsavcılığı tarafından gönderilen davetnamenin bir gereği olarak bulunduğu yer Cumhuriyet başsavcılığına başvurabilmektedir. Bu başvuru hapis cezasının infaz edilmesinin yanısıra anılan Kanun maddesinde düzenlenen ve hükümlüye tanınan infazın ertelenmesine ilişkin imkanın kullanılabilmesi hakkını da içermektedir. Bu bakımdan, a-) İnfazın ertelenmesine ilişkin talebin müracaat edilen Cumhuriyet başsavcılığınca değerlendirilerek tüm işlemlerin yapılmasını müteakiben talebin reddi ya da kabulüne dair bir karar verilmesinin, 9/10

10 b-) Talebin reddi hâlinde veya hükümlünün erteleme süresi sonunda müracaat etmemesi durumunda infaz kaydının kapatılarak infaz evrakının UYAP üzerinden hükmün verildiği yer Cumhuriyet başsavcılığına gönderilmesinin, c-) Bu aşamadan sonra yakalama emri çıkartılması işleminin bu yer Cumhuriyet başsavcılığınca gerçekleştirilmesi, ancak hazineye irat kaydı işleminin teminata karar veren merci tarafından yapılmasının, uygun olacağı düşünülmektedir. Bilgi edinilmesini, keyfiyetin merkez ve mülhakattaki hâkim ve Cumhuriyet savcıları ile adliye personeline duyurulmasını rica ederim. Ahmet HAMSİCİ Başkanvekili 10/10