İlaç Endüstrisinde Yeni Yönelimler. Dr. Ramazan Altundaş

Transkript

1 İlaç Endüstrisinde Yeni Yönelimler Dr. Ramazan Altundaş

2 Kimyanın uygulandığı iki önemli endüstri: Kimya Endüstrisi İlaç Endüstrisi: İlaç Keşfi, İlaç Üretimi vs.

3 Medicinal Kimya: Medicinal kimya yüzyıllardır yapılmaktadır. Örn: tedavi maksatlı bitkilerin kullanımı (bitki:yaprak, meyve, kök ve kabuk) Son yıldır ilaç olarak kullanılan bu doğal maddelerin aktif birimlerinin bilinmesine yönelik çalışmalar yapılmaktadır.

4 İlgi Alanları: Bir bileşiğin tabiattan izolasyonu Yeni bileşik sentezi Yapı-aktivite araştırmaları Çeşitli reseptörlerle etkinin araştırılması: enzimler, DNA İlaç absorbsiyonunun belirlenmesi İlacın etki edeceği bölgeye taşınması ve ilaç dağılımı Metabolik transformasyon

5 Medicine: Hastalık tedavisinde kullanılan madde İlaç: medicine veye medicine komponenti Diagnose, hastalık önleme, tedavi

6 Yeni İlaç Keşfi Tabiat hala ilaç ya da ilaç adayı bileşikler için en önemli kaynaktır. Örn: FDA (Food and Drug Administration) arasında onaylanan ilaçların %26 sı tabiat kaynaklı olduğunu bildirmektedir. PNAS Zaman alıcı ve pahalı bir süreç. Bir bileşiğin ilaç olarak piyasaya çıkması yıl sürer. Yaklaşık 800 milyon dolara mal olur. Hayvan denemelerine alınan yaklaşık bileşikten 10 tanesi klinik denemelere ulaşır. Sadece 1 tanesi piyasaya ilaç olarak çıkma şansına sahiptir.

7 Klinik Çalışmalar Faz I: 1.5 yıl kadar sürebilir. Güvenlik, dozaj, yan etki, farmokinetik özellikler, farmokolojik etkiler sağlıklı gönüllü üzerinde denemeler Faz II: 1-3 yıl sürebilir. İlacın etkinliği, yan etkilerin belirlenmesi, diğer güvenlik aspects, Doz ayarlama çalışmaları. Birkaç yüz hasta gönüllü üzerinde denemeler

8 Faz III: Daha geniş gönüllülerle hastane ve kliniklerde etki ve yan etkilerinin uzun süreli incelenmesi. 2-6 yıl sürebilir. ilacın NDA (New Drug Application), FDA ya ürünün ilaç olarak piyasaya sürülmesi için sonuçları sunar. Bu süreç aylarca veya yıllarca sürebilir. Faz IV: Kullanımda olan ilaçtan elde edilen sonuçlar.

9 İlaç Adayı, NCE (New Chemical Entities) bu proseslerde başarısız olması durumunda çok yüksek finansal kayıplara sebep olur. Aynı sahada çalışan firmaların yeni ürünle piyasa girme korkusu. Yeni bir ürünün piyasaya sürülebilmesiyle elde edilecek gelirin yeni ürün araştırmalarını da destekleyecek miktarda olmalıdır. İşte bu neden ilaçların pahalı olduğunu ortaya koyar. Reklam: Çok daha masraflı. Yeni ürün bir başka firmaya piyasaya sürülmesi için satılabilir.

10 İlaç keşfi (Drug Discovery) Lead discovery: ilaç adayının keşfi yapılır. Bir prototip bileşik, istenilen biyolojik ve farmaklojik etki; istenmeyen etkiler yüksek toksisite, absorbsiyon zorlukları, çözünürlük problemi, metabolizma problemi. Lead bileşik: ilaç olarak istenilen etkiyi yakalamak için veya istenilmeyen etkileri bertaraf etmek modifiye edilebilir. İlaç adayı: bileşik üzerinde biyolojik farmakalojik ve hayvan denemeleri yapmaya değer bir bileşik. Bunun ardından klinik denemeler için klinik ilaca ulaşılır.

11 Lead Keşfi Adaya ihtiyaç olmaksızın: Penisilin ve librium Aday bileşik keşfi: Tarama, Gelişigüzel tarama, Metabolizma çalışmaları, Klinik gözlemler. Mantıki yaklaşım. Aday bileşik modifikasyonu: İlaç dizaynı ve geliştirilmesi ve Lead modifikasyonu Aktif kısmın keşfi ( Pharmacophore) İlaç reseptör etkileşmesi oldukça spesifik. Molekülün küçük bir bölümü etkileşir. Reseptorle etkilşen kıdısım aktiviteden sorumludur. Bu kısım farmokofor olarak bilinir.

12 Fonksiyonel grup modifikasyonu Fonksiyonel grup değişikliği aktiviteyi artırmakta faydalı Yapı aktivite ilişkisi Priviledged yapı ve İlaca benzer moleküller. Homologation-Zincir üzerinde Dallanma Halka-zincir Transformayon

13 Biyoisosterizm Biyoisosterler, grup veya sübstitüentler Kombinatoryal Kimya Peptidomimetik

14 İş imkanı Kimya ile ilgilenmek eğlencedir, eğer işiniz varsa! Öğretmen Akademi Endüstri Amerika da ekonomide durgunluk kimyacıların iş imkanını kısıtlamaktadır. Amerikada 2007 de kimya ve kimya müh. işsizlik oranı %2.4, 2009 da ise %3.9. Yeni mezunların işsizlik oranı

15 2007 de %7.2 iken 2009 da %11.4 de yükselmiştir. En çok ilaç endüstrisinde çalışanlar bundan etkilendiler. Patent korumasının sürresinin dolması Yabancı ülkelere iş siparişi verilmesi veya Dış ülkelerde üretim ve araştırma merkezlerinin açılması. İşsizliğe en kesin çözümün innovasyon ve girişimcilik olduğu ö görülmektedir.

16 İlaç ARGE sinde araştırmacıların durumu En çok Yüksek Lisans yapmış elemana ihtiyaç var. Doktora. Ülkemizde doktora ve yüksek lisanslı araştırmacının artırılması gerekmektedir. Lisans eğitimi ile dünya ile yarışmak zor. Dil eğitimi. Temel bilimlerin kapanmaya yüz tutması. Standart eğitim: Amerika ve Avrupa karma sistem, diplomamız Amerikada kabul edliyor (Lisans Y. Lisans, Doktora)

17 Avrupa Üniversiteleri, Bologna süreci ile kendini yenilerken bizim üniversitelerimiz bu sürece adapte olmakta çok yavaş davranmaktadır.

18 Fason Üretim Farmasotik ARGE yapan firmaların kendi ARGE lerinin haricinde konrat ile büyük firmalar için fason ARGE yapan küçük kuruluşlar. Molekül sentezi, yeni sentetik yol geliştirme, aktivite taramaları. Araştırma Kaynaklarıı: devlet projeleri, özel sektör projeleri, kar amacı gütmeyen örgüt ve vakıflar. Son yıllarda, ilaç keşfini destekleyen vakıf ve örgütler ilk aşama keşiflerden ziyade son aşamaya gelmiş klinik deneme şansı bulma ihtimali olan araştırmaları desteklemektedirler.

19 2008 de küçük firmaların aldığı finansal destek 3 milyon dolar civarında iken 2011 de 2 milyonun doların altına düşmüştür. Büyük firmalar kendi ARGE lerinde büyük oranda azaltmaya gitmektedirler. Üniversitlerle iş birliği ile ilaç keşfi programlarına yönelmeler olmaktadır. İngiltere örneği Neglegted Diseases İnitiative organizasyonu, mesela DWB, küçük frimalarla aktif madde taramaları yapmayı sürdürmektedir. Bunların finansal destekleri çok yüksek değildir.

20 Fason Üretimin Problemleri-Kontrat Esaslı Araştırma FDA, piyasadadan enjecte edilebilen anticoagulant bir ilacı, heparin, piyasadan toplattı.ham maddesi Çin den gelen bu maddede toksik bir madde bulunduğu anlaşıldı. Amerikada 81 ölüme sebeb oldu. Bu amerikaya giren ilaçların üretim yerlerinin incelenmesinin gerekli olduğu sonucu doğurmaktadır de Panama da 300 den fazla insan ökrürük ilacından öldü. Ölüm sebebinin dietilenglikol den kaynaklandığı bulundu. İlaçta gliserin kullanılması gerekmekteydi.

21 Dietilen glikol ün İspanya da gliserin olarak etiketlendirilmesinden kaynaklandığı anlaşıldı. Heparin durumunda FDA in araştırmasında FDAtarafından da tanınan Shangai no 1 firmanın aslında Heparini üretmediği farklı iki firmaya ürettirdiği ve onaylı firmanın etiketi vurularak piyasa verildiği anlaşıldı. Benzer olaylar Hindistan da da gözlenmektedir. FDA tarafından en büyük Jenerik üretici firmalardan biri uyarıldığı bildirilmektedir.

22 Bu bati firmalarında da olabilir de GSK firması arasında bilerek ilaçta zararlı madde kullandığını kabul etti ve ceza ödedi. Bir ürünün patenti bittikten sonra o madde herhangi bir yerde üretilebilir. Amerika ülkeye giren API lerin FDA tarafından onaylı firmalar tarafından üretilmesini şart koşmaktadır. Üreticilerin belli peryotlarla ziyaret edilmeleri ve fabrikalarında şartlara uygunluğun gözlenmesini şart koşmaktadır.

23 Oysaki Avrupa jenerik ürün çıkaran firmaların FDA tarafından onaylı olmaları gerekmektedir. FDA ilaçtaki bütün maddelerinin belirtilmesini şart koşmakta. Üreticinin cgmp kurallarına uymasını zorunlu kılmaktadır. Büyük jenerik üreticileri buna uyduklarını FDA tarafından peryodik olarak kontrol edildiklerin belirtmektedirler. Hindistan firmalarının FDA tarafından daha sık teftiş edilmeleriningerekli olduğu bir Hindistan firması olan Cipla nın CEO su Yusuf Hamied istemektedir.

24 FDA tarafından onaylı ilaç üreten firmaların yıllara göre değişimi Yıl Amerika Fiması Yabancı Firma üretici den fazla

25 İskoçyada yeni yaklaşım: İskoçya nın doğal kaynakları ve ticaret potansiyeli yoktur. Fakat İskoçya yüksek eğitim ve Scottish Enterprise adlı organizasyonun faaliyetleriyle tanınır. Bu iki güç bir araya gelerek akademi-endüstri işbirliğini başardılar. Örnek : BioIncubator, Edinburgh da inşa edildi, 35 milyon dolara, Scotttish Enterprise ve parter, BioQuarter. BioQuarter ahlihazırda University of Edinburgh Medical School ve Edingburgh Royal Infirmary. Scotland üniversiteleri endüstri işbirliğini gerekliliğine inanmakta. Öğrenciler zamanlarının bir kısmını firma lab. Ve kendi karyerleri için ayırmaktadır.

26 İlaç Kıtlığı Kritik ilaçların kıtlığı büyük bir problem olmaktadır. FDA ilaç kıtlığını önlemek için ilaç firmalarından artık üretimini yapmayacakları ilaçların bildirilmesini istemektedir. Antibiyotiklerde 2011 de kıtlık %30 a yakındır. NIH yeni düzenleme ilaç geliştirme merkezi, NIH içerisinde ilaç geliştirme birimi açmaya çalışmaktadır. Bazı ilaçlarda patent sürelerinin dolması Örn: lipitor, Pfizer en çok kar getiren ilaç.

27 Yeni ilaç onayları 2011 de arttı. Pipeline da yeni ürünler var de genelde %3-5 satışta artış beklenmekte. Hasta ve doktorlar daha ucuz ilaçlara yönelince satış rakamları düşmekte. Son birkaç yıldır patent sürelerinin dolması şirketlerin kendilerini yeniden organize etmelerine yöneltti ARGE bütçelerinde kesinti, araştırmacıların işten çıkarılması. Son zamanlarda değişik ülkelerde piyasaya girme arayışları.

28 Örn:En çok satan 10 ilaçtan ikisi: lipitor ve nexium 12 ayda Lipitor satışında -%7.7 düşüş 12 ayda Nexium satışında -%2.1 düşüş İlaç firmalarının bu durumda ARGE faaliyetleri ile yeni ilaç keşfinin ötesinde kendilerini yeniden düzenleyerek ileride başarılı olmayı planlamaktadırlar. Bu planlamalardan biriside birleşme ya da firmayı satın almadır.

29 Örn: Abbot ilaç endüstrisinden medikal cihaz, jenerik opersayonlara ve nutrition. Hindistan firması ile (Zydus Cadilla). Meck, Sun Pharmaceutical Industries ile jenerik ilaçların yeni kombinasyonlarını geliştirmek ve üretmek üzere işbirşiği yapacağını duyurdu. Roche, üçüncü büyük ilaç firması, Genetech i satın almayı planlamakta ve pazarlıklar sürmektedir. Sanofi, Genzyme satın aldı.

30 Jenerik İlaç Araştırmaları ve Üretimi Pfizer, Merck,GlaxoSmithKline yüksek fiyatla satılan küçük moleküllerin (genel olarak bildigimiz moleküller, proteinler ve polimerler büyük moleküller olarak kabul edilir) keşfi ve piyasa sürülmesinde birbiri ile yarışan firmalardır. Günümüz piyasa durumu firmaların kendilerini yeniden tanımlamalarına zorlamaktadır. Jenerik ürün yarışından dolayı sekiz gelişmiş piyasa arasında yaklaşık 118 milyar dolarlık risk altında.

31 Çok milletli firmalar, jenerik ürün ve yeni birleşmelerle yeni piyasalar aramaktalar. Hem patentli ürün hem de jenerik ürün bütün dünya ülkeleri için önemli. Ülkeler hem sağlık masraflarını azaltmak hem de sağlık reformu yapmaktadırlar. Ülke insanlarının önemli ilaçlara ulaşımını da kolaylaştırmaları gerekmekte olduğunu göz önünde bulundurulmaktadır. Fiyat ayarlamaları firmaların karlarında düşüşlere sebep olmaktadır.

32 Yatırımlarını sürdürebilmeleri için firmalar yeni gelir kaynakları aramaktadır. Örn: Sandoz ilaç firması, dünyanın en önemli jenerik ürün tedarikçisi. Bu firma Novartis in bir parçasıdır. Novartis jenerik faaliyetini kendi stratejilerinin en önemli parçası olarak görmektedir. Novartis hem jenerik hemde patentli ilaç üretimi faaliyet alanını başarı ile götürüken diğer firmalar bunu denediler fakat zor olduğunu fark ettiler. Firmalar son 40 yıldır jenerik sahasına girip çıkmaktadırlar ve son yıllarda tekrar geri dönüş başladı.

33 Mevcut durumu göz önüne alarak bazen kısa vade planı olarak jeneriğe girme teşebbüsleri karşımıza çıkmaktadır. Bazı firmalarda ise yeni bir planı ile jenerik sahasına girmekteler. Amerika ve Avrupa, 2010 da dünya farmasotik satışının, 856 milya dolar, %60 ına sahip oldu. Amerika ve Avrupa piyasası her yaklaşık yüzde birkaç birim artmaktadır. Oysaki, yeni piyasalar 2015 e kadar %18 den %28 üç kez daha fazla büyümektedir.

34 Bu arada jenerik piyasasında ise büyüme %27 den%39 çıkması beklenmektedir ve satışların %70 inin gelişmiş piyasaların dışındaki piyasalarda beklenmektedir. Amerikada jenerik ilaçlar orijinal patentli ilacın %10-20 fiyatına satılmaktadır. Görüldüğü gibi kar marjı çok yüksek değil. Oysaki diğer ülkelerde jenerik ilaçlar orijinal fiyatın %80 nine kadar gitmektedir. Bu büyük bir market olarak gözükmektedir. Büyük firmalar bu pastadan pay almak istemektedirler.

35 İlaç firamlarının jenerik ilaca yaklaşımı ülkeden ülkeye değişiklik arz etmektedir. İtalya, ispanya ve Japonya da jenerik ilaç toplam ilaç satışının %15 ini oluşturmaktadır. Bazı ülkelerde jenerik satışı hacim olarak artabilir. Çünkü ülkelerin sağlık sektöründe yaptığı veya yapacağı düzenlemeler buna zorlayacaktır. Bazı ülkeler hali hazırda sağlık harcamalarında azaltmaya gitmekte ve çok büyük oranda jenerik kullanımına doğru yönelme. Örn: Türkiye ve İspanya.

36 İspanya özelinde Sağlık harcamalarındaki masrafların artması sürdürülebilir bir politika olmadığı düşünülmektedir. İspanya bu modelle yılda 3 milyar dolar harcamalarda azaltmaya gitmeyi planlamaktadır. Bu düşünce diğer ülkelere de örnek olabilecek gözükmektedir.

37 Benzer ülkelerdeki küçük ve orta ölçekli firmaların global firmalarla yarışmalarının zor olacağı görülmektedir. Büyük firmalar tarafından büyük olasılıkla satın alınacaklardır veya işletme zorlukları yaşayacaklardır. Jenerikte büyüme özellikle yeni piyasalarda daha büyük olacaktır. Örn: BRIC milletler, Brezilya, Rusya ve Çin. Bu ülkelerde sağlık harcamaları artmaktadır. ARGE ve üretim bilgilerinin çalınma korkusundan ve fiyatlardaki düşüklükten dolayı büyük firmalar bu piyasalarda daha önceki dönemlerde araştırma ve üretim tesisleri kurmadılar.

38 Daha önce bu ülkelersiz de kar edebileceklerini düşünmekteydiler. Fakat Batı dünyasında yaşadıkları fiyat ayarlamaları masraf-kar analizleri, büyük firmaların yeni doğan piyasalara girmelerini yeniden düşünmek zorunda bırakmaktadır. Nüfusu çok kalabalık olan bu büyük ülkelerde ilaç fiyatları düşük olsa bile hacim olarak büyümeleri farkı kapatacaktır. Büyük firmaların yeni doğan piyasalara girmelerini firma birleşmeleri veya satın almalar kolaylaştırmaktadır.

39 Büyük firmalar üç şekilde yeni piyasalara girmeye yaklaşmaktadırlar:coğrafik genişleme, teknolojik ve değişik iş imkanları

40 Örnekler Sandoz Sandoz son 10 yıldır diğer firmaları satın alarak büyümektedir. Yeni olarak EBEWE Pharma (Avusturya, jenerik enjekte edilebilen onkololoji ürünleri üreten) jenrik inhalasyon ürünleri üreten Oriel Therapeutic (Amerika). Sandoz kendini strartejik olarak, internal ilaç geliştirme çalışmalarının dışında piyasaya yeni ürün sürme (pipline) ve farklı ürünlere portfolioya yatırım yaptıklarını ifade etmektedirler.

41 Sanofi Sanofi, büyük firmalar arasında jenerikte ikinci büyük firma olarak kabul edilkmektedir da Zentiva (Çek Cumhuriyeti) ve Laboratorios Kendrick (Meksika) ve Medley İndustria (Brezilya). Bu yıl aralarında batı avrupa, doğu avrupa, Rusya ve Türkiye nin de bulunduğu jenerik faaliyetlerini Zentiva adı altında birleştirdi. Sanofi, yeni doğan piyasaların kendilerinin en büyük ve önemli piyasa segmenti oluduğunu ifade etmektedir. Sanofi nin toplam satışının %30 u ve jenerik satışın %65 ini yeni doğan piyasalar oluşturmaktadır.

42 2010 da Sanofi, Japon firması, Nichi-İKo, ile ortaklık kurdu. Japonya dünyanın ikinci büyük farmasötik piyasasıdır. Jenerik sadece ilaç satışının %10 unu tutmaktdır. Japon hükümeti jenerik kullanımının artırılmasını istemektedir. Japon firmaları kendi ülkelerinin dışında da jenerik fırsatları aramaktadırlar. Daichi Sankyo, 2008 de 4.6 milyar dolara Hindistan firması Ranbaxy Laborotories i satın aldı. Ranbaxy ve Watson Pharmaceuticals, bu iki firma Pfizer tarafından üretilen ve satılan (petentli ürün, orijinal) Lipitor adlı kolesterol ilacının jeneriğini piyasaya sürdüler. Daichi, meksikada bir yeni bir firma kurdu.

43 Abbot jenerik piyasasına girmek için en büyük adımları atan batı firmalarından biridir nun sonlarında Hindistanın önemli firmalarından Primal Healthcare in jenerik kısmını satın aldı. Hindistan orijinli Zydus Cadillo ile anlaşma imzalayarak 24 tane Zydus ürününü 15 farklı yeni doğan firmalarda satma anlaşması imzaladı. Solvay Pharmaceuticals i satıl alarak doğu Avrupa ve asyada jenerik piyasasına girdi.

44 Abbott yeni bir birim kurarak orijinal ürünleri Amerika dışında da satmaya çalışmaktadır. Toplam satışın %58 i yeni doğan piyasalarda gerçekleşmektedir. Özellikle, Rusya, Hindistan ve Çin.

45 Pfizer Pfizerin bir yan kuruluşu olan Greenstone jenerik ürünler satmakta ve jenerik ürün geliştirmeye çalışmaktadır. Bu yıl Pfizer İspanyada Pharmacia Genericos adıyla yeni bir jenerik bölümü ilave etti. Pfizer yeni yaklaşımlarını üç kısımda toplamakta: yeni doğan piyaslarda ekomik büyüme gözlenmektedir; para akışı bu piyasalardan sağlanabilmektedir; potansiyel büyüme mümkün gözüküyor.

46 Pfizer bölgesel yaklaşımı benimsemektedir. Pfizer, 2010 ve 2009 da Aurobindo Pharma, Claris Lifesciences and Strides Arcolab ile anlaşma imzaladı da Pfizer 240 milyon dolar harcayarak Laboratorio Teuto Brailerio nun (Brezilya) %40 ına ortak oldu. Biocon un (Hindistan) dört tane jenerik insülin ürünü için 200 milyon dolar harcadığı bildirilmektedir.

47 GlaxoSmithKleine (GSK) GSK nın kendini yeniden yapılandırma faaliyeti çerçevesinde GSK yeni düzenlenmeye birleşme ve ortaklık olarak yaklaşmaktadır da GSK 253 milyon dolar harcayarak Laboratorios Phoenix (Arjantin) ve 110 milyon dolar harcayarak Güney Kore firması Dong-A Pharmaceuticals i satın aldı.

48 Merck Merck de jenerik ilaç alanına ortaklıklar kurarak girmektedir yılında Güney Kore firması Hanmi Pharmaceutical tarafından geliştirilen Jenerik ve kombinasyon ürünleri satmak için anlaştı. Hanma Chemical ile bioeşdeğer bileşikleri satmak için ortaklık kurdu yılında Merck satışının %25 inin yeni doğan piyasadan olmasını beklemektedir. Bazı firmalar, örn:eli Lilly, jenerikten ziyade biyofarmaceutical innovasyona yönelmektedir.

49 Roche Roche firmasının yaklaşımı sağlık sisteminin iyileştirilmesi innovative ürünlerle mümkün olacağı yönündedir. İnnovasayona önem veren firmalar ile jenerik üretim yapan firmalar arasında endüstrinin polarlaşacağı ön görülmektedir. Büyük firmalar yavaş hareket ederler olaylar karşısında kolay cevap veremezler. Bazı ilaç firmaları yarışma halinde oldukları piyasada kopya ilaçlardan ziyade mevcutlarından farklı olan innovasyon ve creativity üzerine yoğunlaşmaktadırlar.

50 Bu alanlardan birisi de yapımı zor olan aktif farmasötik bileşenlerdir. Jenerik üreticileri kesinlikle innovasyona önem vermekteler. kendilerini diğerlerinden farklı olduklarını ortaya koymak zorundadırlar.

51 Jenerikten anlaşılan, özellikle büyük firmaların yaklaşımı, çok büyük miktarda üretilen maddeleri çok az fiyata satmak değildir. Jenerik ekonomi iyileşse bile halen tercih edilen bir yaklaşım olarak kalacak gözükmektedir. Ancak çok önemli bir hastalık için yeni bir ilaç bulunursa jenerikten daha karlı olacağı düşünülmektedir.

52 Super jenerik Kesinlikle jenerik değildir. Superjenerik ortaya spesifik bir ürün çıkarmaktır. Superjenerik : Kombinasyon: synergetic or improved activity, reduced dosage, decreased side effect, more convenient use Formulasyon veya Dozaj formu: improved efficasy or compliance, modified or controlled release, transdermal inhalation, or injectable delivery, pediactric doses

53 Kimyasal veya fiziksel özellikler: new salt veya polymorph, different enantiomer, prodrug Üretim: more cost effective process, difficult to make or difficult to handle products

54 Laboratuvarlarımızdan Bir Örnek Dünyada 180 milyon diyabet hastası vardır yılına kadar bu sayının 360 milyonu bulacağı tahmin edilmektedir. Türkiye de ise bu rakamın 2000 yılı için , 2030 yılına kadar ise olacağı öngörülmektedir. Her yıl, Tip II diyabet hastalığı ölüme sebep olmaktadır. 1 milyonun üstünde Bu ölümlerin çoğu 70 yaşın altında gerçekleşmekte ve ölenlerin %55 ini kadınlar oluşturmaktadır. Önlem alınmaz ise ilk on yılda ölüm oranlarının %50 artacağı tahmin edilmektedir.

55 Merck tarafından geliştirilen sentez

56

57 Teklif Edilen Proje I. Yöntem

58 II. Yöntem

59 Yeni Geliştirilen Yöntem

60 F F F O H PhNO, L-Prolin DMSO, H 2 O F F F ONHPh O H N H CO 2 H L-pirolin NaBH 4 MeOH F F F OH 65 % overall yield er: 99% OH Pd/C, H 2 CHCl 3, EtOH F F F ONHPh OH

61 F F F R CN F NaOH, H 2 O F F R CO 2 H R= OH R= OH F F F OH (S) D-Proline'den gelen asitin [ ]= 8 (c=1, CHCl 3 ) CO 2 H F F F OH L-Proline'den gelen asitin [ ]= - 8 (c=1, CHCl 3 ) CO 2 H litt. [ ]= 16 (c=1, CHCl 3 )

62 Sonuç Yeni ilaç keşfi zor, zaman alıcı ve pahalıdır İlacın piyasaya sürülmesi, pazarlanması ayrı bir profesyonelliği ve masrafı gerektirir. Küçük firmaların yeni bir ürünü piyasaya sürmesi oldukça zordur. Sağlık harcamalarının artması ülkeleri yeni düzenlemelere zorlamaktadır. İlaç fiyatlarında azaltmalara gidilmektedir.

63 Yeni ürün keşfi yerine patent süresi dolmuş mevcut ilaçların jenerik üretimi daha karlı gözükmektedir. Büyük firmalar jeneriğe doğru kaymaktadır. Süperjenerik, jeneriğe göre daha masrfalı yeni ürün keşfinden ise daha az masraflıdır. Ülkemiz ilaç endüstrisi copycat jenerik ARGE sinden farklı bir şey yapmamaktadır. Yerli ilaç endüstrisi süperjeneriğe yoğunlaşmak ve ARGE yapmak zorundadır. Büyük ilaç devleri Türkiye piyasasına sahip olabilmek için yerli ilaç firmalarını satın alma yoluna gideceklerdir.

64 Uzun vadede ilaçta dışa bağımlılığın artması kaçınılmaz gözükmektedir. İlaç ve kimya endüstrisinde araştırma yapabilecek kimyacıların yetiştirilmesi gerekmektedir. İlkokuldan başlayarak çocukların bilime ilgilerinin artırılması gerekmektedir. Meslek seçiminde, üniversitelere giriş sınavlalrında, temel bilimlerin tercih edilmesi gerekmektedir. Kimya bölümleri programlarını yeniden göz geçirerek avrupa sistemiyle de entegre olmak zorundadır. Öğrencilerin yabancı dil eğitimlerinin güçlendirilmesi gerekmektedir.

65 Teşekkür Prof. Dr. Hasan Seçen Prof. Dr. Yunus Kara Meryem Fıstıkçı Özlem Gündoğdu Derya Aktaş Nejat Arçelik Prof.Dr. Mehmet Ay Bu programa katılmanızdan dolayı sizlere de çok teşekkür ederim.