TÜRKİYE BEDENSEL ENGELLİLER SPOR FEDERASYONU BAŞKANLIĞI

Transkript

1 TÜRKİYE BEDENSEL ENGELLİLER SPOR BAŞKANLIĞI Onaylayan IWBF GENEL KURULU Birmingham, İngiltere, 1 Ekim Ekim 2010 tarihinden itibaren geçerlidir

2 2001 yılında girdiğim Bedensel Engelli spor camiasıyla ilgili düşüncelerim günümüze kadar şekillendi, gelişti ve kesinleşti. Bugün camiamızla ilgili düşüncelerim şu şekilde: Türkiye Bedensel Engelliler Spor Federasyonu nun bünyesinde resmileştirdiği bu camia spor mücadelesi anlamında, azim konusunda, dayanışma konusunda, zorluklarla mücadele konusunda, tevazu konusunda, adanmışlık konusunda sadece Türkiye deki değil belki de dünyadaki en güzel örnekleri vermektedir. Günümüzde insanlar yaptıkları küçük çalışmaları dahi insanların gözüne sokarcasına teşhir ederken camiamızın neferleri sessiz sedasız onursal mücadelelerine devam ediyorlar. Yıllar önce hastane sandalyeleriyle beton zeminlerde başlayan bu öykü bugün Avrupa nın en büyük deplasmanlı tekerlekli sandalye basketbol liglerinden birine, oradan Avrupa ikinciliğine, Ampute Futbol Ligine, Dünya 3.lüğüne, Avrupa 2.liğine, Okçuluk Paralimpik oyunları ve Dünya şampiyonluğuna, Atıcılık Paralimpik şampiyonluğu ve Dünya 3.lüğüne, Badminton Dünya 2.liğine, Masa Tenisi Avrupa şampiyonluğuna, Bilek Güreşi Dünya ikinciliğine, Halter Dünya rekoruna, Tenis Balkan Şampiyonluğuna yani 62 spor Federasyonu içinde Türkiye ye en çok madalya getiren 4. Federasyon konumuna ve 2500 lisanslı sporcuyu bünyesinde barındıran kocaman bir aileye dönüştü. Hakem hocalarımız işte bu başarı öyküsünün temel taşlarından biri belki de en önemlileridir. Araştırdılar, azmettiler, yollara düştüler, yeri geldi işlerinden ailelerinden zaman çalıp, borçla harçla bu mücadeleyi sporcu kardeşlerimizle birlikte başlattılar. Tüm bu başarı öyküsüne bir yenisi daha eklendi. Kıymetli hakem hocalarımıza çalışmalarında ışık tutup rehberlik edecek bir çalışma: Sayın Yusuf Ziya Koç ve Yekta Şansal Koç hocalarımın oyun kuralları kitabı. Sayın hocam sizlerin dolayısı ile Bedensel Engelli spor camiasının bugünlere gelmesinde çok büyük emeği geçmiş hakemlerimizi saygıyla selamlıyorum. Mustafa GÜLPINAR Türkiye Bedensel Engelliler Spor Federasyonu Başkanı 1

3 ULUSLARARASI TEKERLEKLİ SANDALYE BASKETBOL (IWBF) (KURULUŞ 1973) Düzenleyen: TBESF Versiyon: Posta Adresi: Türkiye Bedensel Engelliler Spor Federasyonu Ulus İşhanı A blok 1.Kat No: 106 Ulus - Ankara Telefon: Fax: tbesf@tbesf.org.tr Web: Her türlü yayın hakkı T.C. Bedensel Engelliler Spor Federasyonuna aittir. Çevirim ve Derleme(Y.Ziya Koç // Y.Şansal Koç) Basım Erdener ATALAN 2

4 İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER BİRİNCİ KURAL OYUN Madde 1 Tanımlar İKİNCİ KURAL SAHA VE DONANIM Madde 2 Saha Madde 3 Donanım ÜÇÜNCÜ KURAL TAKIMLAR Madde 4 Takımlar Madde 5 Oyuncular: Sakatlık Madde 6 Kaptan: Görevleri ve Yetkileri Madde 7 Antrenörler: Görevleri ve Yetkileri DÖRDÜNCÜ KURAL OYUN DÜZENİ Madde 8 Oyun süresi, beraberlik ve uzatma periyotları Madde 9 Bir Oyunun veya periyodun başlaması ve sona ermesi Madde 10 Topun statüsü Madde 11 Oyuncunun ve hakemin yeri Madde 12 Hava atışı ve topa sahip olma sırası Madde 13 Topla oynama Madde 14 Topun kontrolü Madde 15 Atış hali Madde 16 Sayı: Yapılması ve değeri Madde 17 Topun oyuna sokulması Madde 18 Mola Madde 19 Oyuncu Değişikliği Madde 20 Hükmen yenilgi Madde 21 Kendiliğinden yenilgi BEŞİNCİ KURAL İHLALLER Madde 22 İhlaller Madde 23 Saha dışı oyuncu ve saha dışı top Madde 24 Dripling Madde 25 Hatalı Sürme (Travelling) Madde 26 Üç saniye Madde 27 Yakından savunulan oyuncu Madde 28 Sekiz saniye Madde 29 Yirmi dört saniye Madde 30 Topun geri sahaya dönmesi Madde 31 Lifting ve Arka tekerlerin yerden kalkması ALTINCI KURAL FAULLER Madde 32 Fauller Madde 33 Temas, Genel Prensipler Madde 34 Kişisel faul

5 İÇİNDEKİLER ve ŞEKİLLER Madde 35 Çift faul Madde 36 Sportmenlik dışı faul Madde 37 Diskalifiye edici faul Madde 38 Teknik faul Madde 39 Kavga YEDİNCİ KURAL GENEL KOŞULLAR Madde 40 Oyuncunun beşinci faulü Madde 41 Takım faulleri: Cezası Madde 42 Özel durumlar Madde 43 Serbest atışlar Madde 44 Düzeltilebilir hatalar SEKİZİNCİ KURAL HAKEMLER, MASA GÖREVLİLERİ, TEKNİK KOMSERLER: GÖREVLERİ VE YETKİLERİ Madde 45 Hakemler, masa görevlileri ve teknik komiserler Madde 46 Başhakem: Görevleri ve yetkileri Madde 47 Hakemler: Görevleri ve yetkileri Madde 48 Sayı görevlisi ve yardımcı sayı görevlisi: Görevleri Madde 49 Süre (saat) görevlisi: Görevleri Madde 50 Yirmi dört saniye (24) görevlisi: Görevleri DOKUZUNCU KURAL OYUNCU PUANLAMA SİSTEMİ Madde 51 Oyuncu puanlama sistemi: A HAKEM İŞARETLERİ B SAYI CETVELİ C İTİRAZ HALİNDE İZLENECEK YOL D TAKIMLARIN SINIFLANDIRILMASI E - TELEVİZYON (TV) MOLALARI ŞEKİLLER Şekil 1: Oyun Sahası Şekil 2: Kısıtlamalı alan Şekil 3: İki/üç sayılık atış bölgeleri Şekil 4: Hakem masası ve değişiklik sandalyeleri Şekil 5: Tekerlekli Sandalye Şekil 6: Silindir prensibi Şekil 7: Serbest atış sırasında oyuncuların pozisyonları Şekil 8: Hakem işaretleri Şekil 9: Sayı cetveli Şekil 10: Sayı cetvelinin üst bölümü Şekil 11: Sayı cetvelinde takımlar Şekil 12: Artan sayılar Şekil 13: Toplam sayı Şekil 14: Sayı cetvelinin alt bölümü

6 BİRİNCİ KURAL-OYUN Tekerlekli sandalye basketbol oyun kurallarının tümünde, erkekler için tanımlanan, oyuncu, antrenör, hakem vb gibi unvanlar aynı zamanda Bayanlar kategorisini de kapsar. Bu tanımlamanın sadece pratik nedenlerle yapıldığı anlaşılmalıdır. BİRİNCİ KURAL- OYUN Madde 1 Tanım 1.1 Tekerlekli Sandalye basketbol oyunu Tekerlekli Sandalye basketbolu, beş (5) oyuncudan oluşan iki (2) takımla oynanır. Her takımın amacı rakibin sepetine sayı yapmak ve diğer takımın sayı yapmasını engellemeye çalışmaktır. Oyun; hakemler, masa görevlileri, eğer varsa teknik komiser tarafından kontrol edilir. 1.2 Sepet: rakibin sepeti/kendi sepeti Bir takımın hücum ettiği sepet rakibin sepeti, savunduğu sepet, kendi sepetidir. 1.3 Oyunun galibi Oyun süresinin sonunda daha fazla sayı yapmış olan takım, maçın galibidir. İKİNCİ KURAL SAHA VE DONANIM Madde 2 Saha 2.1 Oyun sahası Oyun sahası engel bulunmayacak şekilde.(şekil 1) düz, sert yüzeyli ve sınır çizgilerinin iç tarafından ölçüldüğünde yirmi sekiz (28) m uzunluğunda, on beş (15) m genişliğinde olmalıdır 2.2 Geri saha Bir takımın geri sahası kendi sepetini, arkalığın iç tarafını ve kendi sepetinin arkasındaki dip çizgiye kadar olan oyun sahasını, kenar çizgileri ve orta çizgiyi içerir. 2.3 Ön saha Bir takımın ön sahası rakibin sepetini, arkalığın iç tarafını ve rakibin sepetinin arkasındaki dip çizgiye kadar olan oyun sahasını, kenar çizgileri ve orta çizginin rakibin sepetine yakın olan kenarını içerir. 5

7 İKİNCİ KURAL-SAHA VE DONANIM 2.4 Çizgiler Tüm çizgiler tercihen beyaz renkte, beş (5) cm genişliğinde ve net şekilde görülebilir olacaktır Sınır çizgileri Oyun sahası dip çizgiler (oyun sahasının kısa tarafı) ve kenar çizgiler ile (oyun sahasının uzun tarafı) sınırlandırılmıştır. Bu çizgiler oyun sahasına dâhil değildir. Oyun sahası, takım sırasında oturanlar da dâhil, her türlü engelden en az 2 m uzaklıkta olacaktır Orta çizgi,orta daire ve serbest atış yarım daireleri Orta çizgi, kenar çizgilerin orta noktasından, dip çizgiye paralel çizilecektir. Her kenar çizgiden on beş (15) cm ileri uzayacaktır. Orta çizgi geri sahanın bir parçasıdır. Orta daire, oyun sahasının ortasına çizilecek ve yarıçapı, dairenin dış kenarından ölçüldüğünde 1.80 m olacaktır. Orta dairenin içi boyalıysa, kısıtlamalı alanlarla aynı renkte olmalıdır. Serbest atış yarım daireleri oyun sahasına, yarı çapı dış kenarlarından ölçüldüğünde 1.80 m ve orta noktaları serbest atış çizgisinin orta noktası olarak çizilecektir. (Şekil 2) Serbest atış çizgileri ve kısıtlamalı alanlar, serbest atış ribaunt kulvarları. Her iki dip çizgiye paralel, birer serbest atış çizgisi çizilecektir. Bu çizgilerin dış kenarları, dip çizgilerin iç kenarından 5.80m uzaklıkta ve 3.60 m uzunluğunda olacaktır. Orta noktaları iki dip çizginin orta noktalarını birleştiren hayali çizgi üzerinde olacaktır. Kısıtlamalı alanlar; dip çizgiler, serbest atış çizgileri ve dış kenarı dip çizgilerin orta noktasından 2,45 m olan ve uzatılmış serbest atış çizgilerinin dış kenarlarında biten dikdörtgen alanlar olacaktır. Bu çizgiler, dip çizgiler hariç, kısıtlamalı alanın parçasıdır. Kısıtlamalı alanın içi boyanmalıdır. Kısıtlamalı alan boyunca serbest atış sırasında oyuncuların dizileceği ribaunt kulvarları Şekil 2 de gösterilmiştir. 6

8 İKİNCİ KURAL-SAHA VE DONANIM Üç sayı bölgesi Takımın üç sayı bölgesi, (Şekil 1 ve Şekil 3) rakibin sepetine yakın olan ve sınırları aşağıda belirtilen bölge dışında, oyun sahasının tamamıdır. * Dış kenarları, kenar çizgilerin iç kenarından 0.90 m olan, dip çizgiden başlayan ve dip çizgiye paralel iki (2) çizgi. * Rakibin sepetinin tam orta noktasının iz düşümünden, yayın dış kenarına 6.75 m yarıçaplı bir yay. Dip çizginin orta noktasının yakın kenarından zemindeki noktaya olan uzaklık m dir. Yay paralel çizgilerle birleştirilir. Üç sayı çizgisi, üç sayı bölgesinin parçası değildir. 7

9 İKİNCİ KURAL-SAHA VE DONANIM Şekil 1:Tam ölçü Oyun sahası 8

10 İKİNCİ KURAL-SAHA VE DONANIM Takım sırası bölgeleri Takım sırası bölgeleri, şekil 1 de gösterildiği gibi oyun sahasının dışında, iki (2 ) çizgi ile sınırlı olarak işaretlenecektir. Takım sırası bölgelerinde antrenörler, yardımcı antrenörler, yedek oyuncular ve takım ilgilileri için yedi (7) oturma yeri bulunmalıdır. Takım sırası bölgelerine iki (2) m den daha az mesafede başka kimse bulunmayacaktır Topu oyuna sokma çizgileri Hakem masasının karşısındaki kenar çizgiye, çizgilerin dış kenarı en yakın dip çizginin iç kenarına m olan, 0.15 m uzunluğunda iki (2) çizgi çizilecektir. Şekil 2: Kısıtlamalı alan 9

11 İKİNCİ KURAL-SAHA VE DONANIM OYUNUN YÖNÜ Şekil3: İki sayı / Üç sayı bölgeleri 1= 24 Saniye Görevlisi 3= Teknik Komiser(varsa) 2= Saat Görevlisi 4= Sayı Görevlisi 5=Yardımcı Sayı Görevlisi OYUN SAHASI Takım Sıra Bölgesi Yedek Sırası Sandalyeleri Takım Sıra Bölgesi Yedek Sırası Sandalyeleri X X X X Masa görevlileri masa si NOT=Masa görevlilerin masa ve sandalyeleri bir platformun üstünde olabilir. Eğer bir platform kullanılıyorsa, tekerlekli sandalye kullanan bir kişi için rampa yapılmalıdır. İstatistikçiler ve/veya anonsçular (varsa ) masanın yan tarafında veya arkasına Oturabilirler. Şekil 4:Hakem Masası ve Değişiklik bölgeleri 10

12 İKİNCİ KURAL-SAHA VE DONANIM Madde. 3 Donanım Aşağıdaki donanım gereklidir: * Pota aksamları: Arkalıklar Çember ve fileden oluşan baskıya dayanıklı sepetler Yastıklar da dahil arkalık destekleri * Basketbol topları * Oyun saati * Skorboard * Yirmi dört (24) saniye saati * Mola süresinin tutulması için kronometre ya da uygun (görülebilir) bir cihaz (oyun saati değil) * İki (2) ayrı, diğerlerinden tamamen farklı ve yüksek sesli korna * Sayı cetveli * Oyuncu faul göstergeleri * Takım faul göstergeleri * Topa sahip olma sırasını gösteren ok * Oyun zemini * Oyun Sahası * Yeterli düzeyde aydınlatma Donanımla ilgili detaylı tanımlar için Tekerlekli Sandalye Basketbol Donanımı ile ilgili yayına bakınız. 3.1 Tekerlekli Sandalyeler Tekerlekli Sandalye, oyuncunun bir parçası olduğundan özel önem gösterilmelidir. Aşağıdaki kuralların ihlali tekerlekli sandalyenin müsabakadan men olmasına sebep olacaktır Tekerlekli sandalyenin ön/yan tarafındaki koruyucu yatay barın en ileri noktası yerden 11 cm yükseklikte olmalıdır. Yatay bar düz veya biraz eğilmiş olabilir ama sivri uçlu olmamalıdır. Yatay bar'ın ölçümü ileri sürüş pozisyonundayken yapılmalıdır. Koruyucu yatay barın olmadığı zaman, ayaklığın en uç noktası yerden 11 cm yükseklikte olmalıdır. Koruyucu yatay bar ın olduğu sandalyelerde ayaklık koruyucu barın arkasında olduğu zaman, zemine temas etmediği sürece herhangi bir yükseklikte olabilir. 11

13 İKİNCİ KURAL-SAHA VE DONANIM Ayaklığın alt tarafı, oyun zeminine verebileceği zararı engellemek için dizayn edilmiş olması gerekir. Zeminin güvenliği için ayaklığın alt tarafındaki bar a ve sandalyenin arka tarafına takılan küçük teker(ler)e izin verilir Tekerlekli Sandalyenin arka çerçevesine veya arka aksına, bazen veya sürekli yerle temas eden bir veya iki taneden fazla olmayan, küçük destek teker(ler) (antitip castors) eklenebilir. Bu küçük tekerlerin arasındaki genişlik büyük tekerleklerin iç tarafında kalmalıdır. Oyuncu sandalye üzerinde ve ileriye sürüş pozisyonunda iken, saha zemini ve küçük tekerin arasındaki mesafe maksimum 2 cm olabilir. Küçük destek tekerleri(antitip castors) sürüş tekerleklerinin en arkasındaki dikey düzlemi geçmemelidir. Bu ölçüm, ileri sürüş pozisyonunda iken kontrol edilmelidir. Not: Bu paragrafın konusu içinde küçük destek tekeri (anti-tip castor ) bir tekerlek sayılmaz Yerden maksimum yükseklik, minder kullanılıyor ise minderin en üstünden veya minder kullanılmıyor ise oturma yerinin en üst noktasından ölçülmelidir. Bu yükseklik aşağıdaki ölçüleri geçmemelidir; * 63 cm puanlı oyuncular için * 58 cm puanlı oyuncular için Ölçümler öndeki küçük tekerler ileri sürüş pozisyonundayken yapılmalıdır ve oyuncu bu esnada sandalyede oturmamalıdır Tekerlekli sandalyenin 3 veya 4 tane tekeri olabilir. İki büyük teker arkada, bir yada iki küçük teker sandalyenin ön tarafında olmalıdır. Büyük tekerin lastiklerle birlikte çapı maksimum 69cm olabilir. Üç (3) tekerlekli sandalyelerde, küçük teker öndeki yatay barın iç tarafında ve ortada olacak şekilde yerleştirilmelidir. İkinci küçük teker, ön tarafa diğerinin yanına takılabilir. Işıklandırmalı veya yanıp sönmeli tekerlere izin verilmez Her büyük tekerde birer adet tutuş çemberi olmalıdır Hiçbir direksiyon aletinin, vites veya frenin tekerlekli sandalyeye takılmasına müsaade edilmez. 12

14 İKİNCİ KURAL-SAHA VE DONANIM Zeminde iz bırakacak herhangi bir lastiğe izin verilmez. İzlerin kolayca kaldırılabileceği kanıtlanırsa istisnalar uygulanabilir Kol kenarlığı veya vücudunun üst tarafı için eklenebilecek destekler, oyuncunun bacak çizgisini veya gövdesini geçmemeli veya doğal oturuş pozisyonunu bozmamalıdır Arkalığın gerisine yerleştirilmiş yatay barın koruyucusunun kalınlığı minimum 1.5 cm (15mm) olmalıdır. Yeterli derecede esnek olmalı ve elli derecelik içe doğrulmaya izin vermelidir. Bu koruyucuya herhangi bir darbe veya güç uygulandığında, koruyucunun esneme oranı orijinal kalınlığının %50 sini geçmemelidir. Arkalık diğer bir oyuncunun sakatlanmaması için yumuşak bir madde ile kaplanmalıdır. NOT 1: Oyun esnasında tekerlekli sandalyenin işlevini yitirme ya da koruyuculuğunu kaybetme olasılığı vardır. Hakem uygun bir zamanda oyunu durdurup takımının sandalyeyi düzeltmesine izin vermelidir. Eğer tamirat işlemi oyun durduktan itibaren 50 saniye veya daha az bir zamanda tamamlanamazsa, oyuncu değişikliği yapılmalıdır. NOT 2: Oyuncunun herhangi bir faule maruz kalmadan sandalyesinden düşme olasılığı vardır. Hakem oyuncunun korunmasına özen gösterip uygun bir zamanda oyunu durdurmalıdır. 58 cm Yükseklik 3.5 ve 4.5 puanlı 63 cm Yükseklik1.0 ve 3.0 puanlı oyuncular için oyuncular için Tüm durumlarda yükseklik ölçümü, kullanılıyorsa minder dahil, oturma yerinin en üst noktasından zemine kadar yapılır. Şekil 5: Tekerlekli Sandalye Boyutları 13

15 ÜÇÜNCÜ KURAL-TAKIMLAR ÜÇÜNCÜ KURAL- TAKIMLAR Madde 4 Takımlar 4.1 Tanım Yaş sınırlaması ile ilgili kısıtlamalar da dahil olmak üzere yönetmeliklerdeki düzenlemelere göre, bir takımda oynama iznini alan kişi, bir takım üyesidir Bir oyuncu, oyunun başlamasından önce sayı cetvelinde yer almışsa, diskalifiye edilmediği ve beş (5) faul almadığı sürece, oynama hakkı olan oyuncudur Oyun sırasında şunlar takım üyesidir: * Sahada oynayan veya oynama hakkı bulunan bir oyuncu. * Sahada oynamayan ancak oynama hakkı bulunan bir yedek. * Beş (5) faulünü doldurmuş ve artık oynama hakkı bulunmayan oyun dışı kalmış oyuncu Oyun arasında bütün oyuncular, oynama hakkı olan oyuncular olarak kabul edilir. 4.2 Kural Takımlar şu şekilde oluşur: * Kaptan dâhil oynama hakkı bulunan en fazla on iki (12) oyuncu. * Bir antrenör ve eğer takım arzu ederse bir yardımcı antrenör. * Takım sırasında oturan ve özel sorumlulukları olan en fazla beş (5) kişi Örnek menajer, doktor, fizyoterapist, istatistikçi, çevirmen gibi Oyun sırasında her takımdan beş (5) oyuncu oyun sahasında bulunur, bunlar yedek oyuncularla değiştirilebilir Bir yedek aşağıdaki durumlarda oyuncu konumuna ve bir oyuncu da yedek konumuna geçer: * Hakem, oyuna girmek isteyen yedek oyuncuyu, sahaya çağırdığı zaman * Mola veya oyun arasında, oyuna girmek isteyen oyuncu, talebini sayı görevlisine bildirdiği zaman. 14

16 ÜÇÜNCÜ KURAL-TAKIMLAR 4.3 Formalar Oyuncuların formaları şu şekilde olmalıdır: * Formaların önü ve arkası aynı hâkim olan renkte olacaktır. Tüm oyuncular formalarını şortlarının içine sokacaklardır. Tek parça formalara izin verilir * Tişörtler, şekli ne olursa olsun formanın altına giyilebilir. Tişört; formanın hâkim olan rengiyle aynı olmalıdır. * Şortların ve eşofman altlarının önü ve arkası aynı renkte olmalıdır, ancak formayla aynı renkte olması zorunlu değildir Her bir takım üyesi önünde ve arkasında, numaralarla renk olarak belirgin şekilde zıtlık oluşturan forma giyeceklerdir. Numaralar açıkça görülebilecek ve: * Sırttakiler en az yirmi (20) cm yüksekliğinde olacaktır. * Öndekiler en az on (10) cm yüksekliğinde olacaktır. * Numaralar en az iki (2) cm genişliğinde olacaktır. * Takımlar dört (4) ten başlayıp, on beş (15) de biten numaralar kullanacaklar. Ulusal federasyonlar istedikleri takdirde en fazla 2 haneli rakamlara izin verme hakkına sahiptir. * Aynı takımın oyuncuları, aynı numaraları kullanamaz. * Formalarda kullanılacak reklam ve logolar numaralardan en az beş (5) cm uzaklıkta olacaktır Takımların en az iki (2) set formaları olmalı ve: * Programda ismi ilk yazılmış olan takım (ev sahibi) açık renk (tercihan beyaz) forma giyer. * Programda ismi ikinci sırada yazılmış takım (konuk takım) koyu renk forma giyer. * Bununla birlikte iki (2) takım anlaşmışsa, formalarının renklerini değiştirebilirler Çıplak ayakla oynamaya izin verilmez. 4.4 Diğer donanım Oyuncuların kullanacağı donanımlar, oyuna uygun olmalıdır. Oyuncunun boyunu uzatmaya yönelik veya kendisine haksız avantaj sağlayacak malzemeler kullanmasına izin verilmez. 15

17 ÜÇÜNCÜ KURAL-TAKIMLAR Oyuncular diğer oyunculara zarar verebilecek eşyalar takamazlar. * Aşağıdakilere izin verilmez: Parmak, el, bilek, dirsek ya da ön kol koruyucuları, yumuşak kaplamalı olsa dahi deri, plastik, yumuşak plastik, metal ya da diğer sert maddelerden yapılmış destek ya da ateller. Kesiğe veya deride sıyrığa neden olabilecek nesneler (tırnaklar kesilmiş olmalıdır). Başlık, saç aksesuarları ve takılar. * Aşağıdakilere izin verilir: Diğer oyunculara zarar vermeyecek şekilde kaplanmış omuz, üst kol, uyluk ya da alt bacak koruyucu destekleri. --- Şortun altına uzanan ve şortla aynı hâkim renkte tayt --- Formayla aynı hâkim renkte sıkıcı kolluk --- Şortla aynı hâkim renkte sıkıcı çorap. Eğer üst bacak içinse dizin üstünde bitmelidir; eğer alt bacak içinse dizin altında bitmelidir. Uygun malzemelerle imal edilmiş ise, dizlik. Sert malzemeden yapılmış olsa bile zedelenmiş burun için koruyucu. --- Renksiz saydam ağızlık Diğer oyuncular için tehlike yaratmayacak gözlük. En fazla beş (5) cm genişliğinde tek renkli, aşındırıcı olmayan kumaş, yumuşak plastik veya kauçuktan yapılmış saç bandı. --- Renksiz saydam kol, omuz, bacak vs. bantları Kurallarda belirtilmemiş maddelerin kullanımı, IWBF Teknik Komitesi nin onayına bağlıdır. Madde 5 Oyuncular: Sakatlık Oyuncunun sakatlığı halinde, hakemler oyunu durdurabilirler Sakatlık meydana geldiğinde top canlıysa, hakemler topu kontrolünde bulunduran takım sayı için şut atana, top kontrolünü kaybedene, oyunu yavaşlatana veya top ölene kadar düdük çalmayacaklardır. Bununla birlikte, sakatlanan oyuncuyu koruma gerektiren durumlarda hakemler oyunu derhal durdurabilirler. 16

18 ÜÇÜNCÜ KURAL-TAKIMLAR Eğer, sakatlanan oyuncu devam edemiyorsa (yaklaşık 15 saniyede) veya tedavi görmüşse, takımı sahada beş (5) oyuncudan daha az oyuncu ile kalmadıkça, değiştirilmelidir Antrenör, antrenör yardımcıları, yedekler ve takım ilgilileri sakatlık durumunda sakatlanan oyuncuya yardım etmek amacıyla, hakemden izin alarak sahaya girebilirler Doktorun kararına göre, sakatlanan bir oyuncuya acil müdahale gerekiyorsa, doktor hakemden izin almadan sahaya girebilir Oyun sırasında kanaması veya açık yarası olan oyuncu değiştirilmelidir. Bu oyuncu ancak kanaması durdurulduktan ve yarası tümüyle güvenli şekilde kapatıldıktan sonra oyun sahasına dönebilir. Eğer sakatlanan veya kanaması, açık yarası olan bir oyuncu mola sırasında iyileşmişse, mola hangi takım tarafından alınırsa alınsın, bu oyuncu sayı görevlisinin oyuncu değişikliği işaretinden önce oyun sahasına dönebilir Antrenör tarafından ilk 5 te ismi olan oyuncu oyun başlamadan sakatlanırsa, değiştirilebilir. Bu sırada, diğer takım da, eğer arzu ediyorsa, rakip takımdan sakatlandığı için değiştirilen oyuncu sayısında, değişiklik yapabilir. Madde 6 Kaptan: Görevleri ve yetkileri 6.1 Kaptan (CAP), oyun sahasında takımını temsil etmek üzere antrenörü tarafından belirlenen oyuncudur. Oyun sırasında, sadece oyun saati durduğu zaman veya top ölü olduğu zaman saygılı bir tavırla bilgi almak için hakemlerle iletişim kurabilir. 6.2 Eğer bir takım maçın sonucuna itiraz ediyorsa, kaptanı oyun sonunda derhal başhakemi bilgilendirecek ve sayı cetvelindeki itiraz durumunda kaptanın imzası bölümünü imzalayacaktır. Madde 7 Antrenörler: Görevleri ve yetkileri 7.1 Oyunun programda gözüken başlama saatinden en az yirmi (20) dakika önce, her antrenör veya temsilcisi sayı görevlisine oynayacak oyuncuları, isim ve numaralarını, oyuncu puanlarını, kaptan, antrenör ve yardımcısının isimlerini içeren bir liste verecektir. Sayı cetvelinde ismi bulunan takım üyeleri oyun başladıktan sonra gelseler bile, oynayabilirler 17

19 ÜÇÜNCÜ KURAL-TAKIMLAR 7.2 Oyunun başlamasına en az on (10) dakika kala, her iki antrenör, sayı cetvelini imzalamak sureti ile, oyuncuların isim, oyuncu puanları, numaraları ve antrenörlerin ve takım üyelerinin isimlerinin doğruluğunu onaylayacaktır. Aynı zamanda oyuna başlayacak ilk beş (5) oyuncuyu da işaretleyecektir. Bu işlemi ilk olarak A takımı antrenörü yapacaktır. 7.3 Antrenör, antrenör yardımcıları, takım üyeleri ve takım görevlileri, takım sırası bölgesinde oturmaya izinli kişilerdir ve takım sırası bölgesi içinde kalacaklardır. 7.4 Antrenör ve antrenör yardımcısı oyun sırasında istatistiki bilgi almak için sadece topun ölü olduğu ve oyun saatinin durduğu anlarda hakem masasına gidebilirler. 7.5 Oyun sırasında sadece antrenör ayakta durabilir. Takım sıra bölgesinde bulunmak koşuluyla oyun sırasında oyuncularına direktif verebilir. 7.6 Eğer yardımcı antrenör varsa, ismi oyun başlamadan önce sayı cetveline yazılmalıdır. (imza atması şart değildir). Antrenör herhangi bir nedenle devam edemeyecekse, yardımcı antrenör bu durumda onun bütün görev ve yetkilerini üstlenir. 7.7 Kaptan oyun sahasından çıkarken, antrenör oyun sahasında onun yerine kaptanlık görevini üstlenecek oyuncunun numarasını hakemlere bildirecektir. 7.8 Antrenör yoksa veya oyuna devam edemiyorsa ve sayı cetveline ismi yazılmış yardımcı antrenör bulunmuyorsa (veya o da devam edemiyorsa) kaptan, antrenörün görev ve yetkilerini üstlenir. Kaptan oyun sahasını terk etmiş olsa bile, antrenörlük görevini sürdürebilir. Eğer diskalifiye veya sakatlık nedeniyle oyun alanında bulunamayacaksa, yardımcısı kaptanın yerine antrenörlük görevini sürdürebilir. 7.9 Serbest atışları kullanacak oyuncu kurallarla belirlenmemişse, kendi takımından serbest atışları yapacak oyuncuyu antrenör belirler. 18

20 DÖRDÜNCÜ KURAL-OYUN DÜZENLEMELERİ DÖRDÜNCÜ KURAL-OYUN DÜZENLEMELERİ Madde 8 Oyun süresi, beraberlik ve uzatma periyotları 8.1 Oyun, her biri on (10) dakikalık, dört (4) periyottan oluşur. 8.2 Oyunun belirlenmiş başlama saatinden yirmi (20) dakika önce oyun arası olacaktır. 8.3 Birinci ile ikinci periyot (birinci devre), üçüncü ile dördüncü periyot (ikinci devre) ve her uzatma periyodundan önce iki (2) dakikalık ara verilecektir. 8.4 Devre arası on beş(15) dakika olacaktır. 8.5 Oyun arası şu durumlarda başlar: * Oyunun programda ilan edilmiş başlama saatinden yirmi (20) dakika önce. * Oyun saati bir periyodun bittiğini belirten sesli işareti verdiğinde. 8.6 Oyun arası şu durumlarda sona erer: * Birinci periyodun başında, hava atışında top, hakemin el(ler)ini terk ettikten sonra. * Diğer bütün periyotların başında top, dışardan oyuna sokacak oyuncunun kullanımında olduğunda. 8.7 Eğer dördüncü periyodun sonunda skorda eşitlik varsa, oyun eşitlik bozulana kadar beşer (5) dakikalık uzatma periyotları ile devam eder. 8.8 Eğer herhangi bir periyodun sona erdiğini belirten sesli işaretten hemen önce veya sesli işaretle birlikte serbest atışı gerektiren faul kararı verilmişse, fauller oyun saati bittikten sonra kullandırılır. 8.9 Eğer yukarıdaki maddede belirtilen serbest atış(lar) sonucunda uzatma periyodu oynanması gerekiyorsa; oyun süresinin bitiminden sonra verilen fauller oyun arasında olmuş kabul edilecek ve uzatma periyodunun başlamasından önce uygulanacaktır. Madde 9 Bir periyodun veya oyunun başlaması ve sona ermesi 9.1 Birinci periyot, hava atışında top, hakemin el(ler)ini terk etmesiyle başlar. 9.2 Diğer bütün periyotlar top, oyuna sokacak oyuncunun kullanımda olduğunda başlar. 9.3 Takımlardan biri oyun sahasında beş (5) oyuncu ile oynamaya hazır değilse, oyun başlayamaz. 19

21 DÖRDÜNCÜ KURAL-OYUN DÜZENLEMELERİ Tüm maçlarda, programda ismi ilk yazılan takım (ev sahibi) oyun sahasına hakem masası tarafından bakıldığında, hakem masasının sol tarafındaki kendi takım sırası ve kendi potasını alır. Ancak, eğer iki (2) takım anlaşırsa, takım sıralarını ve/ veya sepetlerini değiştirebilir Birinci ve üçüncü periyotlardan önce, takımlar rakibin sepetinin bulunduğu oyun yarı sahasında ısınabilirler İkinci yarı başlarken, takımlar sepetlerini değiştirirler..3.4 Bütün uzatma periyotlarında takımlar dördüncü periyottaki sepetlere oynamaya devam ederler Bir periyot, uzatma periyodu veya oyun, oyun saati süresinin bittiğini belirten sesli işaret verildiğinde sona erer. Madde 10 Topun konumu 10.1 Top canlı veya ölü olabilir Top şu durumlarda canlanır: * Hava atışında top hakemin el(ler) ini terk ettiğinde. * Serbest atışta, serbest atışı kullanacak oyuncu topu eline aldığında. * Top dışarıdan oyuna sokulurken, topu oyuna sokacak olan oyuncu, topu eline aldığında Top şu durumlarda ölür: * Sahadan ve ya serbest atıştan, sayı yapıldığında * Top canlı iken hakemlerden biri düdük çaldığında * Serbest atışta topun çemberden geçmeyeceği belli ise ve atıştan sonra: Başka serbest atış(lar) varsa. Başka bir ceza (serbest atış(lar) ve/veya topu oyuna sokma hakkı uygulanacaksa. * Oyun saatinin bir periyodun sona erdiğini belirten sesli işareti gelirse. * Top bir takımın kontrolünde iken yirmi dört (24) saniye aygıtı sesli işaret verirse. * Sahadan yapılan atışta top havada iken, herhangi bir takımın oyuncusu aşağıdaki durumlardan sonra topa dokunursa: Hakemler den biri düdük çaldığında. 20

22 DÖRDÜNCÜ KURAL-OYUN DÜZENLEMELERİ Bir periyodun sona erdiğini belirten oyun saatinin sesli işareti geldiğinde. Yirmi dört (24) saniye aygıtı sesli işaret verdiğinde Aşağıdaki durumlarda, top ölmez ve sayı sayılır: * Sayı için atılan topta, top havada ise ve: Hakemlerden biri düdük çalmışsa Oyun saatinin bir periyodun sona erdiğini belirten sesli işareti gelirse. Yirmi dört (24) saniye aygıtı sesli işaret verirse. * Serbest atış sırasında, top havadayken hakem serbest atışı kullanan oyuncunun yaptığının haricinde, ihlal için düdük çalarsa. * Topu kontrolünde bulunduran oyuncu atış halinde iken, rakip takımın bir oyuncusu ona faul yapar ve atış halindeki bu oyuncu faulden önce başlamış olduğu hareketin devamında atışını tamamlarsa. Bu koşul uygulanmaz ve sayı geçerli sayılmaz, eğer: ---Bir hakemin düdüğünden sonra tümüyle yeni bir atış hali olursa. ---Atış halindeki oyuncunun devam eden hareketi sırasında oyun saati, bir periyodun sonu için veya yirmi dört(24) saniye saati sesli işaret verirse. Madde 11 Hakemin ve oyuncunun yeri 11.1 Bir oyuncunun yeri, sahada tekerlekli sandalyesinin temas ettiği noktaya göre belirlenir Hakemin yeri de oyuncu gibi belirlenir. Top bir hakeme temas ettiğinde, hakemin bulunduğu zemine temas etmiş kabul edilir. Havadayken temas olursa, en son yere temas ettiği nokta kabul edilir. Madde 12 Hava atışı ve topa sahip olma sırası 12.1 Hava atışı tanımı Hava atışı, birinci periyodun başında oyunun başlaması için hakemin orta dairede herhangi iki (2) rakip oyuncu arasında topu havaya atmasıdır Tutulmuş top, bir veya daha fazla rakip oyuncunun, bir veya iki elinin sıkıca, sertliğe başvurmaksızın, topun kontrolüne olanak vermeyecek şekilde topun üzerinde olmasıyla oluşan durumdur. 21

23 DÖRDÜNCÜ KURAL-OYUN DÜZENLEMELERİ 12.2 Hava atışı Prosedürü Hava atışına katılacak her oyuncu, tekerlekli sandalyeleri orta dairenin kendi sepetlerine yakın olan yarısının içinde olmak üzere, bir tekerleri orta çizgiye yakın olarak duracaklardır Dairenin çevresinde yan yana dizilen aynı takım oyuncuları, rakip oyuncu aralarına girmek istediğinde, buna izin vermek zorundadır Daha sonra hakem topu iki (2) rakip oyuncu arasında, yukarı doğru dik olarak, yetişemeyecekleri bir yüksekliğe atacaktır Top, erişebileceği en üst noktaya ulaştıktan sonra, oyuncuların biri veya her ikisi tarafından el(ler)iyle topa temas edilmelidir Top kurallara uygun olarak temas edilene kadar, hava atışına katılan oyuncular yerlerini terk edemezler Hava atışına katılan oyuncular, top diğer oyunculara veya zemine temas edene kadar topu tutamazlar veya iki kereden fazla dokunamazlar Hava atışına katılan oyuncular topa dokunamamışlarsa, hava atışı tekrar edilir Top oyuncular tarafından temas edilene kadar, dairenin etrafında dizilmiş olan diğer oyuncuların vücutları veya tekerlekli sandalyelerinin herhangi bir kısmı orta daireyi geçemez veya üstünde olamaz. Madde , , , ve e uyulmaması ihlaldir Hava atışı durumları Şu durumlarda hava atışı durumu doğar: * Tutulmuş top kararı verilirse. * Top sınır çizgileri dışına çıktığında hakemler en son temas eden oyuncu konusunda kararsız veya farklı görüşteler ise. * Tek veya son serbest atışta sayı olmamış ve her iki takımdan oyuncular ihlal yaparlarsa. * Top çemberle arkalık arasına sıkıştığında (serbest atışlar arası hariç) * Top hiçbir takımın kontrolünde değilken ve hiçbir takımın topu oyuna sokma hakkı yok iken top ölürse. 22

24 DÖRDÜNCÜ KURAL-OYUN DÜZENLEMELERİ * Her iki takıma verilen eşit cezaların birbirini götürmesi sonucu uygulanacak faul cezası kalmamış ve verilen ilk faul veya ihlal kararından önce, top hiçbir takımın kontrolünde değilse. * Birinci periyot hariç, diğer tüm periyotlar başlarken 12.4 Pozisyon sırası Topa sahip olma sırası, hava atışını gerektiren durumlarda topun sınır çizgileri dışından oyuna sokularak topun canlanmasıdır Topa sahip olma sırası: * Top, oyuna sokacak oyuncunun kullanımında olduğunda başlar. * Şu durumlarda sona erer: Top oyun sahasındaki ilk oyuncuya temas ettiğinde. Topu oyuna sokan takım bir ihlal yaptığında. Topu oyuna sokarken, canlı bir top sepetle arkalık arasına sıkıştığında Pozisyon sırası uygulaması Hava atışı durumu doğduğunda, takımlar sırayla hava atışını gerektiren pozisyonun olduğu yere en yakın sınır çizgisi dışından topu oyuna sokacaktır Birinci periyodu başlatan hava atışından sonra, topun kontrolünü kazanmamış olan takım, topa ilk sahip olma sırasını alacaktır Daha sonraki periyotlarda topa sahip olma sırası olan takım, yönetilmesi gereken başka serbest atışlar veya topu oyuna sokma cezası yoksa, topu hakem masasının karşı tarafındaki kenar çizginin orta noktasından oyuna sokarak bir sonraki periyoda başlayacaktır Bir sonraki pozisyon sırasına sahip olan takım, okun rakip takımın sepetine yönlendirilmesi ile belirlenir. Topu oyuna sokma işlemi tamamlanınca, derhal okun yönü değiştirilir Pozisyon sırasına göre topu oyuna sokması gereken takım bir ihlal yaptığında o takım, pozisyon sırasını kaybeder. Böyle bir durumda ok yönü derhal değiştirilir ve bir sonraki hava atışını gerektiren durumda, ihlali yapanın rakibinin topu oyuna sokacağı belirlenir. Daha sonra ihlali yapan takımın rakibi, topu normal olarak ihlal yüzünden oyuna sokma işlemini yerine getirir. 23

25 DÖRDÜNCÜ KURAL-OYUN DÜZENLEMELERİ Herhangi bir takım, * Birinci periyot hariç, diğer periyotların başlamasından önce, veya Pozisyon sırasına göre top oyuna sokulurken, bir faul yaparsa, bu faul topu oyuna sokacak takımın pozisyon sırasını kaybetmesine neden olmaz. Madde 13 Topla oynama 13.1 Tanım Oyun sırasında, top sadece el(ler)le oynanabilir ve kurallar çerçevesinde herhangi bir yöne pas verilebilir, atılabilir, tiplenebilir, yuvarlanabilir ve sürüş yapılabilir Kural Topu bilerek tekerlekli sandalye ile itmek, bacağın herhangi bir yeri ile vurmak veya bloke etmek veya yumrukla vurmak ihlaldir. Ancak topun istem dışı ayağa veya tekerlekli sandalyeye çarpması veya temas etmesi ihlal değildir. Madde13.2 ye uyulmaması bir ihlaldir. Madde 14 Topun kontrolü 14.1 Tanım Bir takımın top kontrolü, o takımdan bir oyuncu canlı bir topu tuttuğu veya sürüş yaptığı zaman başlar Topun kontrolü şu durumlarda devam eder: * Top o takımdan bir oyuncunun kontrolünde olduğunda. * Top o takım oyuncuları arasında paslaşması durumunda Topun kontrolü şu durumlarda sona erer: * Rakip oyuncu, topun kontrolünü eline geçirdiğinde * Top öldüğünde. * Top oyuncunun el(ler)ini serbest atış veya şut için terk ettiğinde Aşağıdaki durumlarda topu kontrol eden veya topu kontrol etmeye çalışan oyuncu ihlal yapmış sayılır: Eller hariç vücudun herhangi bir yeri sahaya değerse veya Öne veya arkaya yaslanıp sandalyenin tekerleri hariç başka bir kısmını yere temas ettirirse. 24

26 DÖRDÜNCÜ KURAL-OYUN DÜZENLEMELERİ Madde 15 Atış halindeki oyuncu 15.1 Tanım Şut, sahada veya serbest atışta, topun oyuncunun el(ler)i tarafından tutulması ve sonra rakibin çemberine doğru atılmasıdır. Tipleme, topun el(ler) ile rakibin sepetine yönlendirilmesidir. Tipleme sahadan yapılan bir atış olarak kabul edilir Atış hali: * Oyuncunun topu elinden çıkarmadan, devamlılık gösteren hareketiyle birlikte, hakemin kanaatine göre, rakibin sepetine şut veya tipleyerek sayı yapmaya yönelik teşebbüsü olduğunda başlar. * Top elleri terk edince ve kolun topu izleme hareketi tamamlanınca biter. (oyuncunun elleri zeminin veya tekerlekli sandalyenin yönünde hareketini tamamlamış olmalıdır ) Sayı girişimindeki oyuncunun kolu ya da kolları, sayı yapmasının engellenmesi amacıyla rakibi tarafından tutulabilir. Böyle bir durumda oyuncunun atış halinde kabul edilmesi için topu elinden çıkarması şart değildir. Kurallara uygun olarak yapılan sürüşlerin sayısı ile atış hali arasında ilişki yoktur Atış hali için devam eden hareket: * Atışa hazırlanan oyuncunun topu el(ler)iyle tuttuğunda ve genellikle yukarı doğru hareketiyle başlar. * Sahadan şut girişiminde kol, vücut ve/veya tekerlekli sandalye hareketlerini de kapsayabilir. * Top oyuncunun elini terk ettiğinde ( oyuncunun elleri zeminin veya tekerlekli sandalyenin yönünde hareketini tamamlamış ) veya tamamen yeni bir hareket yapıldığında, atış hali sona erer. Madde 16 Sayı: Yapılması ve değeri 16.1 Tanım Canlı bir top sepete üstten girer ve içinde kalır veya geçerse sayı olur Topun küçük bir kısmı çemberin içinde ve üst hizasının altında ise, top çemberden geçmiş kabul edilir. 25

27 DÖRDÜNCÜ KURAL-OYUN DÜZENLEMELERİ 16.2 Kural Top takımın hücum ettiği rakibin sepetinden geçtiğinde, sayılar şu şekilde kaydedilir: * Serbest atıştan yapılırsa bir (1) sayı, * İki sayılık bölgeden yapılırsa iki (2) sayı. * Üç sayı bölgesinden yapılırsa üç (3) sayı. Yorum: İki büyük teker üç sayılık bölgesinde olmalıdır. Küçük tekerler üç sayı bölgesinin üstünde veya önünde olabilir Bir oyuncu istem dışı, kendi sepetine sayı yaparsa, rakip takımın hanesine iki (2) sayı olarak işlenir ve rakip takımın oyun sahasındaki kaptanına kaydedilir Bir oyuncu topu bilerek kendi takım sepetine sayı yaparsa, bu bir ihlaldir ve sayı geçerli sayılmaz Bir oyuncu topun sepete alttan girmesine neden olursa, bu bir ihlaldir Topun oyuna sokulması sonrasında veya son veya tek serbest atış sonrasındaki ribauntta bir oyuncunun bir atış teşebbüsü yapabilmesi için oyun saati 0:00.3 (saniyenin onda üçü) ve daha fazla göstermelidir. Madde 17 Topun oyuna sokulması 17.1 Tanım Top, topu oyuna sokacak oyuncu tarafından, saha dışından oyun sahasına pas olarak atıldığında, oyuna sokulmuş olur Uygulama Hakem topu oyuna sokacak oyuncuya vermeli veya alabileceği bir yere koymalıdır. Hakem şu koşullarda pas verebilir veya yere çarptırarak atabilir: * Hakem topu oyuna sokacak oyuncudan, 4 metreden fazla uzak olmamalı. * Topu oyuna sokacak oyuncu, hakemin kendisine gösterdiği doğru yerde olmalı Topu oyuna sokacak oyuncu, arkalığın tam arkası hariç, ihlalin olduğu veya oyunun hakem tarafından durdurulduğu yere en yakın noktadan topu oyuna sokacaktır. 26

28 DÖRDÜNCÜ KURAL-OYUN DÜZENLEMELERİ Aşağıdaki durumlarda top hakem masasının karşı tarafındaki kenar çizgisinin orta noktasından sokulur: * Birinci periyot hariç tüm periyot başlangıçlarında, * Teknik, sportmenlik dışı veya diskalifiye edici faul(ler)den doğan serbest atışlardan sonra, Bu noktadan topu oyuna sokacak olan oyuncu orta çizgiyi iki tekerleğinin arasına alarak oyun sahasının herhangi bir yerinde bulunan takım arkadaşına pas verebilir Dördüncü (4.) periyodun ve her uzatma periyodunun son iki (2) dakikası sırasında, kendi geri sahasından topu oyun sokma hakkı olan takım tarafından bir mola alınırsa, topun oyuna sokulması takımın ön sahasında, hakem masasının karşısındaki topu oyuna sokma çizgisinden yapılacaktır Canlı bir topu kontrol eden veya kontrol etme hakkı olan takımın bir oyuncusu kişisel faul yaptığında, top faulün olduğu yere en yakın noktadan oyuna sokulur Topun sepetten geçtiği ancak sahadan veya serbest atıştan yapılan sayının geçerli olmadığı durumlarda, top serbest atış çizgisinin uzantısından oyuna sokulur Sahadan, tek veya son serbest atıştan sonra sayı olmuşsa: * Sayı yiyen takımdan herhangi bir oyuncu, dip çizginin herhangi bir noktasından topu oyuna sokar. Bu kural sahadan veya serbest atıştan (tek veya son) başarılmış sayılardan sonra mola alınması veya oyunun başka bir nedenle durdurulmasını takiben hakemin topu oyuncuya vermesi veya yere koyması halinde de geçerlidir. * Topu oyuna sokan oyuncu, yana ve/veya geriye doğru hareket edebilir ve bu takımın oyuncuları dip çizginin gerisinde veya üzerinde paslaşabilir ancak beş (5) saniyenin sayımına ilk oyuncu topu eline aldığında başlanır Kural Topu oyuna sokan oyuncu şunları yapamaz: * Topu elinden çıkarmak için beş (5) saniyeden fazla bekleyemez. * Top el(ler)indeyken oyun sahasına adım atamaz. * Topu saha dışına çarptırarak oyuna sokamaz. * Top başka bir oyuncuya temas etmeden oyun sahasındaki topa temas edemez. 27

29 DÖRDÜNCÜ KURAL-OYUN DÜZENLEMELERİ * Topun doğrudan sepetten geçmesine neden olamaz. * Başarılı bir atış veya başarılı son serbest atış sonrasında kendi takımının dip çizgisi dışında, topu oyuna sokma yerinde, topu elinden çıkartmadan yanlara bir (1) veya her iki yönde toplamda (1) metre içinde hareket edemez. Ancak koşulların izin verdiği kadar çizgiden direkt olarak geriye gidebilir Topu oyuna sokma sırasında diğer oyuncular aşağıdakileri yapamazlar: * Top atılmadan, vücutları veya tekerlekli sandalyenin herhangi bir kısmı ile sınır çizgisi hizasını geçemezler. * Sınır çizgisine en yakın engel iki (2) metreden az ise, topu oyuna sokan oyuncuya bir (1) metreden daha fazla yaklaşamazlar Saha dışından topu oyuna sokma sırasında, hücum oyuncuları, topu oyuna sokacak oyuncu topu eline almadan, kısıtlamalı alana giremezler. (Bkz. Madde ) Madde e uyulmaması ihlaldir Cezası Top orijinal noktadan oyuna sokması için rakip takıma verilir. Madde 18 Mola 18.1 Tanım Mola, bir antrenörün veya yardımcı antrenörün isteği üzerine oyuna verilmiş bir aradır Kural Her mola bir (1) dakika sürecektir Mola, mola fırsatı süresince verilebilir Mola fırsatı şu durumlarda başlar: * Her iki takım için, top öldüğünde, oyun saati durduğunda ve hakemin masayla iletişimi bitirdikten sonra. * Her iki takım için, başarılı son veya tek serbest atıştan sonra topun ölmesiyle, * Sayı olduğunda, sayı yiyen takım mola alabilir Mola fırsatı, ilk veya tek serbest atış için top serbest atışı kullanacak oyuncuya verildiğinde veya top dışarıdan oyuna sokulurken top oyuna sokacak oyuncunun elinde olduğunda sona erer. 28

30 DÖRDÜNCÜ KURAL-OYUN DÜZENLEMELERİ Her takımın birinci devrede iki (2), ikinci devrede üç (3) ve her uzatma periyodunda bir (1) mola hakkı vardır Kullanılmayan molalar bir sonraki devreye veya uzatma periyoduna taşınamaz Mola rakibin sayı sonrasında, sayı yiyen takıma bir ihlal veya faul çalınmadan mola verilmedikçe, antrenörü önce mola isteğinde bulunan takıma kaydedilir Dördüncü periyodun son iki(2) dakikası veya her bir uzatma periyodunun son iki(2) dakikası içinde sayıdan dolayı oyun saati durduğunda, hakem oyunu durdurmadıkça, sayı kazanan takıma mola verilmez Uygulama Sadece antrenör ve antrenör yardımcısı mola isteyebilir. Mola için sayı görevlisiyle göz teması kurmalı veya hakem masasına gidip, anlaşılır bir şekilde mola işaretini göstermelidirler Mola isteği sayı görevlisi, mola için sesli işaret verene kadar iptal edilebilir Mola periyodu * Hakem düdük çalıp mola işaretini verdiğinde başlar. * Hakem düdük çalıp oyuncuları sahaya davet ettiğinde sona erer Mola fırsatı başlar başlamaz, sayı görevlisi sesli işaret vererek, mola isteği konusunda hakemleri uyarır. Mola isteyen takım sayı yediğinde süre görevlisi derhal saati durdurur ve sesli işaret verir Mola sırasında ikinci (2.), dördüncü (4.) veya uzatma periyodundan önceki oyun arasında oyuncular oyun sahasını terk ederek takım sırasında oturabilirler veya takım sıra bölgesinde bulunabilirler, takım sırasında bulunanlar da takım sıra bölgesinden uzaklaşmamak koşuluyla oyun sahasına girebilirler Herhangi bir takımın mola isteği, top ilk veya tek serbest atış yapacak oyuncunun elindeyken yapılırsa, mola, her iki takımada aşağıdaki koşullarda verilir: * Son veya tek serbest atış başarılı olursa, * Son veya tek serbest atıştan sonra, top oyuna hakem masasını karşısındaki orta çizginin uzantısından sokulacaksa. 29

31 DÖRDÜNCÜ KURAL-OYUN DÜZENLEMELERİ * Serbest atışlar arasında faul kararı verilirse. Bu durumda serbest atış(lar) tamamlanır ve yeni verilmiş olan faulün cezası uygulanmadan mola verilir. * Son veya tek serbest atışta top yeniden canlanmadan önce faul kararı verilirse. Bu durumda yeni verilmiş olan faulün cezası uygulanmadan mola verilir. * Son veya tek serbest atışta top yeniden canlanma dan önce bir ihlal kararı verilirse. Bu durumda top oyuna sokulmadan önce mola verilir. Birden (1) fazla faulün cezası olarak setler halinde serbest atış(lar) ve/veya topu oyuna sokma hakkı verilirse, her set ayrı olarak kabul edilmelidir. Madde 19 Oyuncu değişikliği 19.1 Tanım Oyuncu değişikliği, yedek oyuncunun oyuncu olabilmek için oyuna ara verilme isteğidir Kural Bir takım oyuncu değiştirme fırsatı doğduğunda, oyuncu(lar) değişikliği yapabilir Oyuncu değiştirme fırsatı şu durumlarda başlar: * Her iki takım için, top öldüğünde, oyun saati durduğunda ve hakemin masayla iletişimi sona erdiğinde * Her iki takım için, başarılı son veya tek serbest atıştan sonra topun öldüğünde, * Dördüncü (4.) veya uzatma periyodunun son iki (2) dakikası içinde oyuncu değişikliği isteyen takım oyun sahasından sayı yediğinde Oyuncu değiştirme fırsatı topu oyuna sokacak oyuncunun elinde olduğunda veya ilk yada tek serbest atış kullanacak oyuncuya verildikten sonra sona erer Yeni değiştirilmiş bir oyuncu ve oyuna yeni girmiş yedek, saatin çalıştığı dönemden sonra top ölmeden yeniden değişemezler, ancak; * Takım oyun sahasında 5 ten az oyuncu ile kalmışsa, 30

32 DÖRDÜNCÜ KURAL-OYUN DÜZENLEMELERİ * Bir hatanın düzeltilmesi için, serbest atışları yapacak oyuncu takım sırasında ise kurallara uygun olarak değiştirilebilir Dördüncü periyodun son iki (2) dakikası veya her uzatma periyodunun son iki (2) dakikası içinde, sayıdan dolayı oyun saati durduğunda, hakem oyunu durdurmadıkça, sayı kazanan takıma oyuncu değişikliği izni verilmez Uygulama Sadece yedek oyuncu, değişiklik isteğinde bulunma hakkına sahiptir. Bunun için kendisi ( antrenör veya antrenör yardımcısı değil) hakem masasına giderek açık bir şekilde ilgili işareti yapacak veya değişiklik bölgesinde duracaktır. Yedek oyuncu, hemen oynamaya hazır olmalıdır Oyuncu değişikliği isteği, sayı görevlisinin değişiklikle ilgili sesli işareti verene kadar iptal edilebilir Oyuncu değiştirme fırsatı başladığında, sayı görevlisi sesli işaret vererek hakemlere değişiklik isteği olduğunu bildirecektir Yedek oyuncu, hakem değişiklik işaretini yapıp sahaya davet edene kadar sınır çizgileri dışında bekleyecektir Değiştirilen oyuncu, sayı görevlisine veya hakemlere değişikliği bildirmeden direkt olarak takım sırasına gidebilir Değişiklik mümkün olduğu kadar çabuk yapılmalıdır. Beşinci (5). faulünü alan veya diskalifiye edilen oyuncu derhal değiştirilmelidir. (yaklaşık 30 saniye). Hakemlere göre gereksiz bir gecikme oluyorsa, bunu yapan takıma bir mola verilecektir. Takımın mola hakkı kalmamışsa, antrenörüne oyunu geciktirdiği için B kaydedilerek teknik faul verilebilir Bir mola veya devre arası haricindeki oyun arası sırasında değişiklik istenirse, yedek oyuncu oyuna girmeden önce değişikliği sayı görevlisine bildirmelidir Serbest atışı kullanacak oyuncu, aşağıdaki durumlarda değiştirilmelidir: * Sakatlanmışsa. * Beşinci faulünü almışsa. * Diskalifiye edilmişse. Böyle bir durumda serbest atış(lar), oyuna giren, ancak oyun saati çalışmadan tekrar değiştirilemeyen oyuncu tarafından atılmalıdır. 31

33 DÖRDÜNCÜ KURAL-OYUN DÜZENLEMELERİ İlk veya tek serbest atış yapacak oyuncunun top elindeyken oyuncu değişikliği isteği yapılmış ise, oyuncu değişikliği her iki takımada aşağıdaki koşullarda verilir: * Son veya tek serbest atış başarılı olursa, * Serbest atış(lar)tan sonra top orta saha çizgisi uzantısından oyuna sokulacak ise * Serbest atışlar arasında faul kararı verilmiş ise. Bu durumda serbest atış(lar) tamamlanır, yeni çalınmış faulün cezası uygulanmadan değişikliğe izin verilir. * Sonuncu veya tek serbest atıştan sonra top yeniden canlanmadan faul verilirse. Bu durumda yeni faulün cezası uygulanmadan değişikliğe izin verilir. * Sonuncu veya tek serbest atıştan sonra top yeniden canlanmadan ihlal kararı verilir ise. Bu durumda top oyuna sokulmadan önce değişikliğe izin verilir. Birden fazla faulün cezası olarak setler halinde serbest atışlar veya topu oyuna sokma hakkı verilirse, her set ayrı kabul edilir, setler arasında oyuncu değişikliğine izin verilir Oyuncu değişikliği gerçekleştirildikten sonra, eğer var ise puanlamacı veya yardımcı sayı görevlisi ( bkz. Madde 48.5 ) oyuncu değiştiren takımın kurallara uygun puan olan maksimum 14 ü geçmediğini kontrol etmesi gerekir. Eğer 14 puan kuralı ihlal ediliyor ise sayı görevlisine durumu bildirmeli, sayı görevlisinin de işaret vermeden önce eğer topun kontrolü ihlali yapan takımın rakibinde ise, topun el değiştirmesini beklemesi gerekir. Eğer top ihlali yapan takımda ise hemen oyunu durdurmalı ve hakemleri bilgilendirmelidir. Madde 20 Hükmen yenilgi 20.1 Kural Aşağıdaki durumlarda bir takım oyunu hükmen yenilgi ile kaybeder: * Karşılaşmanın ilan edilmiş başlama saatinden itibaren on beş (15) dakika içinde bir takım sahada yoksa veya oynamaya hazır on dört (14) puanlı beş (5) oyuncusu ile sahada hazır bulunamıyorsa. * Davranışlar, oyunun oynanmasını engelliyorsa. *Başhakem tarafından uyarılmasına rağmen oynamaktan kaçınıyorsa. 32

34 DÖRDÜNCÜ KURAL-OYUN DÜZENLEMELERİ 20.2 Cezası Oyun rakip tarafından hükmen yenilgiyle kazanılır ve skor yirmisıfır (20-0) olarak işlenir. Ayrıca hükmen yenilen takım sıralamada sıfır (0) puan alır İki oyunlu toplam sayılı serilerde, (evinde ve deplasmanda) ve play-off ların üç maçlık serilerinde birinci, İkinci ve üçüncü maçı hükmen kaybeden takım seriyi hükmen yenilgi ile kaybeder. Bu kural play-off larda (beş veya daha fazla maçlık serilerde) uygulanmaz Eğer bir turnuvada takım ikinci kez hükmen kaybederse, takım turnuvadan diskalifiye edilir ve bu takımın oynadığı tüm maçların sonuçları geçersiz olur. Madde 21 Kendiliğinden yenilgi 21.1 Kural Oyun sırasında bir takım oyun sahasında ikiden az oyuncu ile kalıyor ise, o takım maçı kendiliğinden yenilgi ile kaybeder Cezası Kendiliğinden yenilgi durumu oluştuğunda oyunu kazanan takım öndeyse, oyunun durduğu andaki skor geçerli olacaktır. Eğer bu sırada maçı kazanan takım geride ise skor o takımın lehine 2-0 olarak işlenir. Oyunu kendiliğinden yenilgi ile kaybeden takım bir (1) puan alır İki oyunluk serilerde (evinde ve deplasmanda) ilk veya ikinci maçı kendiliğinden yenilgi İle kaybeden takım, seriyi kendiliğinden yenilgi ile kaybetmiş olur. 33

35 BEŞİNCİ KURAL-İHLALLER BEŞİNCİ KURAL- İHLALLER Madde 22 İhlaller 22.1 Tanım İhlal, kurallara aykırılıktır Cezası Kurallarda aksi belirtilmedikçe, top, arkalığın direk arkası hariç, ihlalin olduğu yere en yakın sınır çizgisi dışından oyuna sokması için rakip takıma verilir. Madde 23 Saha dışı oyuncu ve saha dışı top 23.1 Tanım Bir oyuncunun vücudunun herhangi bir kısmı veya tekerlekli sandalyesinin bir kısmı sınır çizgilerinin üzerinde, yukarısında veya dışındaki zemine veya herhangi bir nesneye temas ediyorsa, o oyuncu, saha dışıdır Top aşağıdakilere temas ederse saha dışıdır: * Saha dışındaki bir oyuncuya, tekerlekli sandalyeye veya başka bir kişiye * Sınır çizgisinin üzerinde, yukarısında veya dışındaki zemine veya herhangi bir nesneye dokunduğunda.. * Arkalık desteklerine, arkalığın arka yüzüne veya sahanın yukarısındaki her hangi bir nesneye Kural Top bir oyuncudan başka bir nesneye temas ederek saha dışına çıkmış olsa bile, topa en son temas eden oyuncu veya topun en son temas ettiği oyuncu, topun dışarı çıkmasına neden olmuştur Eğer top sınır çizgileri üzerinde veya dışındaki bir oyuncunun dokunması veya topun o oyuncuya temas etmesi sonucu saha dışına çıkarsa, o oyuncu topun dışarı çıkmasına neden olmuş sayılır Eğer bir oyuncu tutulmuş top sırasında sınır çizgileri dışına çıkar veya kendi geri sahasına dönerse, hava atışını gerektiren durum doğar Bir oyuncu rakibine bilerek topu fırlatır ve topun ondan çıkmasını sağlarsa, oyuna topa en son temas etmiş olsa da, topu fırlatan oyuncunun rakibi başlar. 34

36 BEŞİNCİ KURAL-İHLALLER Madde 24 Dripling 24.1 Tanım Bir dripling topu atarak, tipleyerek, zeminde yuvarlayarak veya bilerek arkalığa atarak kontrol eden oyuncunun neden olduğu canlı bir topun hareketidir Dripling bir oyuncunun sahada canlı bir topun kontrolünü kazanıp * büyük tekerlerini itmesi ve eşzamanlı olarak topu sürmesi ile başlar Top ellerinde iken veya top dizlerinin arasında değil, üstünde iken, bir veya iki kere büyük tekerlekleri iterek topu sürer. Oyuncu bu durumu istediği sıklıkta tekrarlayabilir veya * Yukarıdaki durumların ikisini de kullanır veya * Topu atar, tipler, yuvarlar, yerde sektirir veya bilerek arkalığa atar ve top başka bir oyuncuya temas etmeden tekrar dokunabilir Oyun sahasındaki canlı bir topu istem dışı kaybedip, yeniden kontrolüne alan oyuncu fumble yapmış sayılır Aşağıdakiler dripling değildir: * Sayı amacıyla peş peşe atışlar. * Driplingin başında veya sonunda topun istem dışı elden kaçırılması. * Topun kontrolünü kazanmak için diğer oyuncular arasındaki topa vurmak. * Başka bir oyuncunun kontrolündeki topa vurmak * Pas arasına girip, topu keserek kontrolüne almak * Hatalı sürüş ihlali yapmadan topu elden ele atmak ve zeminle temas etmeden önce topun bir veya her iki elde dinlenmesine izin vermek Bu maddeye aykırı hareketler ihlaldir. Madde 25 Hatalı Sürme (Üç Sürüş) (Travelling) 25.1 Tanım Bir oyuncu, oyun sahasında canlı bir topu tutarken, herhangi bir yönde aşağıdaki sınırlamalarla hareket edebilir. * Topu tutarken sandalye sürüş sayısı ikiyi geçmeyecektir * Pivot hareketleri driplingin bir parçası olarak düşünülecektir ve topu sürmeksizin iki kere itme ile sınırlandırılmıştır. 35

37 BEŞİNCİ KURAL-İHLALLER Tekerleri, el(ler)in ileri veya geri hareket etmediği bir frenleme, bir itme sayılmaz Bu maddeye aykırı hareketler ihlaldir Madde 26 Üç saniye 26.1 Kural Bir oyuncu, takımı sahada canlı bir topu kontrol ederken ve saat çalışırken, rakibine ait kısıtlamalı alanda birbirini izleyen üç (3) saniyeden fazla kalamaz Şu durumdaki oyunculara izin verilmelidir: * Kısıtlamalı alanı terk etmeye çalışanlara. * Kendisi veya bir takım arkadaşı sayı için atış halindeyken kısıtlamalı alanda ise ve top oyuncunun elini terk etmiş veya terk etmek üzere ise. * Kısıtlamalı alanda üç (3) saniyeden daha az kalmış ve şut atmak için kısıtlamalı alanda dripling yapıyorsa Bir oyuncunun kısıtlamalı alan dışına çıkmış kabul edilebilmesi için, yere temas eden küçük tekerler dahil, tüm tekerleklerinin kısıtlamalı alanın dışına temas etmiş olması gereklidir. Madde 27 Yakından savunulan oyuncu 27.1 Tanım Oyun sahasında canlı bir topu tutan oyuncu, en fazla bir (1) metre içinde rakibi tarafından aktif olarak savunuluyorsa, o oyuncu yakından savunuluyor, demektir Kural Yakından savunulan bir oyuncu beş (5) saniye içinde pas vermeli, şut atmalı veya sürüş yapmalıdır. Madde 28 Sekiz saniye 28.1 Kural Ne zaman ki; * Bir oyuncu, canlı bir topun kontrolünü geri sahasında aldığında. * Geri sahada top oyuna sokulurken, top bir oyuncuya temas ettiğinde veya kurallara uygun olarak bir oyuncu topa temas ettiğinde. Bu takım sekiz (8) saniye içinde topun ön sahasına gitmesine neden olmak zorundadır. 36

38 BEŞİNCİ KURAL-İHLALLER Takım şu durumlarda topun ön sahasına geçmesine neden olmuştur * Top ön sahaya temas ettiğinde * Top ön sahada tekerlekli sandalyesinin tüm küçük ve büyük tekerlekleri yerle temas eden bir hücum oyuncusuna temas ederse veya kurallara uygun olarak bu oyuncu topa temas ederse * Top, tekerlekli sandalyesinin bir kısmı geri sahayla temas halinde olan savunma oyuncusuna temas ederse veya legal olarak bu oyuncu topa temas ederse * Top, vücudunun bir kısmı topu kontrol eden takımın ön sahası ile temas eden bir hakeme temas ederse * Geri sahadan ön sahaya dripling sırasında, dripling yapan oyuncunun tüm tekerlekleri, destek tekerleri ve top ön sahaya temas ederse * Tüm tekerlekleri ve destek tekerleri ön sahaya temas eden dripling yapan oyuncu: Topun bir veya her iki elinde dinlenmesine izin verir Topu kucağına koyar Daha önce topu kontrol eden aynı takım, aşağıdaki nedenlerden dolayı topu yine kendi sahasından oyuna sokma hakkı olması durumunda, sekiz (8) saniye kaldığı yerden devam eder: * Topun saha dışına çıkması * Aynı takımdan bir oyuncunun sakatlanması * Hava atışı durumu doğması * Çift faul * Her iki takımın yaptığı faullerin birbirini götürmesi Sekiz (8) saniye süresi, topu kontrol eden takım topu ön sahadaki rakip takım oyuncusuna bilerek fırlatırsa ve bu topun geri sahasına dönmesine neden olursa devam eder. Madde 29 Yirmi dört saniye(24) 29.1 Kural Ne zaman ki: * Bir oyuncu oyun sahasında canlı bir topun kontrolünü elde ederse, 37

39 BEŞİNCİ KURAL-İHLALLER * Oyuna sokulurken, top oyun sahasındaki bir oyuncuya temas ederse veya oyun sahasındaki bir oyuncu topa legal olarak temas eder ve bu oyuncunun takımı topu kontrol etmeye devam ederse, bu takım yirmi dört (24) saniye içinde şut atmaya çalışmalıdır. Yirmi dört (24) saniye içinde sahadan bir atış pozisyonunun oluşması için: * Top atış yapan oyuncunun el(ler)ini, yirmi dört (24) saniye aygıtı sesli işaret vermeden terk etmeli ve, * Top oyuncunun el(ler)ini terk ettikten sonra, çembere temas etmeli ya da çemberden geçmelidir Yirmi dört (24) saniye süresinin bitimine doğru şut atılır ve top havadayken yirmi dört (24) saniye saati sesli işaret verirse: * Eğer top sepetten geçerse, ihlal olmamıştır, sesli işaret dikkate alınmayacak ve sayı geçerli olacaktır. * Eğer top çembere temas eder fakat sepetten geçmezse, ihlal oluşmamıştır, sesli işaret dikkate alınmayacak ve oyun devam edecektir. * Top çembere temas etmemiş ise bir ihlal olmuştur. Ancak rakip takımdan bir oyuncu topu hemen ve net şekilde kontrol etmişse, sesli işaret dikkate alınmayacak ve oyun devam edecektir Uygulama Eğer oyun bir hakem tarafından durdurulursa: * Topu kontrol etmeyen takımla ilgili bir faul veya ihlal için (saha dışına çıkan bir top için değil ) * Topu kontrol etmeyen takımla ilgili herhangi bir geçerli neden için * Her iki takımla ilgili olmayan herhangi bir geçerli neden için, Daha önce topu kontrol eden aynı takıma top verilecektir. Eğer top geri sahadan oyuna sokulacaksa, yirmi dört (24) saniye saati yirmi dört (24) saniyeye ayarlanacaktır. Eğer top ön sahadan oyuna sokulacaksa, yirmi dört (24) saniye saati aşağıdaki gibi ayarlanacaktır. Oyun durdurulduğu zaman yirmi dört (24 ) saniye saatinde on dört (14) saniye veya daha fazla varsa, yirmi dört saniye saati başa alınmayacak, fakat durdurulduğu zamandan devam edecektir. 38

40 BEŞİNCİ KURAL-İHLALLER Oyun durdurulduğu zaman yirmi dört (24 ) saniye saatinde on üç (13) saniye veya daha az varsa, yirmi dört (24) saniye saati on dört (14) saniyeye ayarlanacaktır. Ancak bir hakemin değerlendirmesine göre, rakip dezavantajlı duruma düşerse, yirmi dört saniye saati durdurulduğu zamandan devam edecektir Takımlardan biri topu kontrol ederken veya top hiçbir takımın kontrolünde değilken yirmi dört (24) saniye aygıtı yanlışlıkla sesli işaret verirse, sesli işaret dikkate alınmayacak ve oyun devam edecektir Ancak bir hakemin değerlendirmesine göre, topu kontrol eden takım dezavantajlı duruma düşürüyorsa, oyun durdurulup yirmi dört (24) saniye düzeltilir ve top aynı takıma verilecektir. Madde 30 Geri sahaya dönen top 30.1 Tanım Top aşağıdaki durumlarda, bir takımın geri sahasına gider: * Top geri sahaya temas eder İse. * Top, tekerlekli sandalyesinin bir kısmı geri sahaya temas eden bir hücum oyuncusuna veya tekerlekli sandalyesinin bir kısmı geri sahaya temas eden bir hücum oyuncusu topa kurallara uygun olarak temas ederse * Top vücudunun bir kısmı geri sahaya temas eden bir hakeme dokunmuş ise Canlı bir topu kontrol eden takımın bir oyuncusu ön sahasında son olarak temas ederse, sonra aynı oyuncu veya takım arkadaşı geri sahada ilk temas ederse, top illegal olarak geri sahaya dönmüştür. Bu kısıtlama, topun oyuna sokulması dâhil, ön sahadaki tüm durumlarda uygulanır. Ancak orta çizgi yakınlarında, ön sahasından elleri tekerlerinde olmadan pas arası yapıp yeni bir takım kontrolünü oluşturan ve hareketini (momentumunu) durduramayarak geri sahasına dönen oyuncu için uygulanmaz Kural Canlı bir topu kontrol eden takımın oyuncusu topun kurallara uygun olmayan şekilde geri sahasına dönmesine neden olamaz. 39

41 BEŞİNCİ KURAL-İHLALLER 30.3 Cezası Top, ihlali yapan takımın rakip takımının ön sahasında, arkalığın tam altı haricinde ihlalin gerçekleştiği en yakın noktadan oyuna sokulur. Madde 31 Kalkma ve İki Arka Tekerin Yerden Kaldırılması 31.1 Tanım- Kalkma (Lifting) Kalkma (Lifting) bir oyuncunun haksız bir avantaj elde etmek için kalçalarını minderden veya minder kullanmıyor ise tekerlekli sandalyesinin oturma yerinden kaldırması hareketidir. Bir oyuncu atış yaparken, ribaunt alırken, pas atarken, takım arkadaşından pas alırken veya rakibinin şutunu ya da pasını kesmeye çalışırken tekerlekli sandalyesinden kalkmayacaktır Cezası İhlali yapan oyuncuya kalkma (lifting) faulü verilecektir. Oyun ihlalin gerçekleştiği en yakın yerden, hücum etmeyen takım tarafından topun oyuna sokulması ile devam edecektir. ( Liftingin şutu bloklamaya çalışırken meydana gelmediği durumlarda ) Eğer hücum eden takımın, takım faulü dolmuşa, Madde 41 ( Takım faulleri: Cezası ) uygulanacak ve rakip takım antrenörünün belirleyeceği oyuncu iki serbest atış hakkı kazanacaktır. ( Liftingin bir şuta blok yapmaya çalışırken meydana gelmediği durumlarda bkz. Madde ) Eğer lifting faulü bir oyuncunun şutuna blok yapmaya çalışırken meydana gelirse, o oyuncu aşağıdaki sayıda serbest atış(lar) hakkı kazanır. * Atış başarılı ise, sayı geçerlidir ve bir (1) serbest atış hakkı verilir. * İki sayılık alandan yapılan atış başarısız ise iki (2) serbest atış hakkı verilir. * Üç sayılık alandan yapılan atış başarısız ise üç (3) serbest atış hakkı verilir Tanım- İki Arka Tekerin yerden kaldırılması Bu olay genellikle bağ ile sıkı şekilde sandalyesine bağlanan ve iki eli arka tekerlerinde olmayan bir oyuncunun, arka iki tekerleğini aynı anda kaldırması ile gerçekleşir ve bu esnada * Oyuncu yerdeki topa ulaşmak için öne uzanır * Kendi takımından veya rakip takımdan bir oyuncuyla temas eder 40

42 BEŞİNCİ KURAL-İHLALLER * Atış yaparken, ribaund alırken, pas atarken veya takım arkadaşından pas alırken, ya da rakibinin pasını veya şutunu keserken tekerlerini yukarı kaldırır. * Tekerlekli sandalyesini yana doğru zıplatır. Bu hareket legal bir savunma veya bloktan kaçmak için yapılır * İlk periyodun başında, hava atışı sırasında Oyuncunun tek veya iki eli ile sandalyeyi tutarken yaptığı tek veya iki tekeri kaldırma olayı ise kurallara uygundur Her iki elini arka tekerlerinden kaldıran toplu oyuncunun veya topla oynamaya çalışan bir oyuncunun, yaptığı iki tekerini yerden kaldırma olayı her zaman ihlal veya lifting (kaldırma) faulüdür Cezası Her iki elini arka tekerlerinden kaldıran oyuncuya şu durumlarda, arka iki tekerini kaldırdığı için lifting faulü verilmelidir * Atış yapmaya çalışırken veya pas atmaya çalışırken yada takım arkadaşından pas almaya çalışırken VEYA * Ribaund alırken veya rakip oyuncunun şutunu veya pasını bloklamaya çalışırken * İlk periyodun başındaki hava atışında topu çelmeye çalışırken. * Bloktan kaçmak için tekerlekli sandalyesini yana doğru zıplatır Hücum oyuncusuna lifting faulü verilecektir. Oyun ihlalin gerçekleştiği en yakın yerden, hücum etmeyen takım tarafından topun oyuna sokulması ile devam edecektir. ( Liftingin bir şuta blok yapmaya çalışırken meydana gelmediği durumlarda ) Eğer hücum eden takımın, takım faulü dolmuşa, Madde 41 ( Takım faulleri: Cezası ) uygulanacak ve rakip takım antrenörünün belirleyeceği oyuncu iki serbest atış hakkı kazanacaktır. ( Liftingin bir şuta blok yapmaya çalışırken meydana gelmediği durumlarda bkz. Madde ) Liftingin atış halindeki bir oyuncunun şutuna blok yapmaya çalışırken meydana geldiği durumlarda, o oyuncuya madde e göre serbest atış hakkı verilir Arka iki tekerini yerden kaldıran ve her iki eli arka tekerlerinde olmayan bir oyuncunun rakibiyle teması, hakemin değerlendirmesine göre rakibi için bir dezavantaj oluşturuyor ise kişisel faul olarak değerlendirilecektir. Bu durumda rakiple temasın neticesinde oluşan iki tekerin 41

43 ALTINCI KURAL FAULLER kaldırılması olayı ikincil bir olaydır ve göz ardı edilmelidir Her iki eli arka tekerlerinde olmayan bir oyuncunun, topu yerden almak için başka bir oyuncuyla temas etsin ya da etmesin, öne doğru eğilip iki arka tekerini kaldırdığı zaman ihlal çalınmalıdır Tilting Tilting hareketi bir veya iki eli tekerlerinde olmayan bir oyuncunun şut atarken, ribaund alırken, savunma yaparken, hava atışı esnasında veya pas atmaya yada almaya çalışırken, bir arka teker ile küçük ön tekerini yerden kaldırması olayıdır. Tilting kurallara uygundur. ALTINCI KURAL- FAULLER Madde 32 Fauller 32.1 Tanım Bir faul rakiple yada tekerlekli sandalyesiyle kural dışı temas ve/veya sportmenlik dışı davranış konusunda, kuralların ihlal edilmesidir Bir takım için herhangi bir sayıda faul verilebilir. Cezasına bakılmaksızın, verilen bütün fauller sayı cetveline kaydedilecek ve kurallara göre cezaları uygulanacaktır. NOT: Tekerlekli sandalye oyuncunun bir parçası olarak kabul edilir. Madde 33 Temas: Genel Prensipler 33.1 Silindir prensibi Silindir prensibi bir oyuncunun ve tekerlekli sandalyesinin sahada, etrafında hayali bir silindir ile işgal ettiği alan olarak tanımlanır. Bu tanım oyuncunun üzerindeki boşluğu da içerir ve şu sınırlarla belirlenir: * Önde avuç içleri ve tekerlekli sandalyenin önünde ki ayaklık ya da yatay bar * Arkada büyük tekerlerin en dış uç noktası * Yanlar da büyük tekerlerin yerle temas ettiği dıştaki uç nokta. * Eller ve kollar, torsonun önünde olabilir fakat öndeki yatay bar veya ayaklığın pozisyonunun uzantısını taşmamalıdır. Eller ve ön kol bölümü dirseklerden bükülü olarak yukarı kaldırabilir. 42

44 ALTINCI KURAL FAULLER Oyuncunun büyük tekerleri arasındaki mesafe, tekerlerin yatıklığına bağlıdır Dikeylik prensibi Şekil 6 - Silindir prensibi Basketbol sahasında her oyuncunun, dik oturuş pozisyonunda iken tekerlekli sandalyesi ve torsosu ile yer (silindir) tutmaya hakkı vardır. NOT: Yukarıdan bakıldığında oyuncunun kendisi ve tüm tekerleri ile birlikte tekerlekli sandalyesinin yerle temas eden geometrik şekline silindir denir. (küçük destek tekerleri dâhildir) Bu prensip, oyuncunun tekerlekli sandalyesinin zeminde işgal ettiği alanı ve torsosunun ve tekerlekli sandalyesinin üzerindeki boşluğu oyuncu adına korur. Oyuncu dikey pozisyonunu (silindirini) terk ettiğinde ve kendi dikey pozisyonunu almış (silindirinde) rakip bir oyuncu ile vücut ya da tekerlekli sandalye ile temas ettiğinde, bu temastan dikey pozisyonunu (silindirini) terk eden oyuncu sorumludur. Savunma oyuncusu (kendi silindirinin içinde) ellerini veya kollarını kendisi silindiri içinde yukarı kaldırdığı için cezalandırılmamalıdır. Hücum oyuncusu legal savunma pozisyonunu almış savunma oyuncusuna aşağıdakileri yapmak suretiyle temas edemez: * Kendisine yer açmak için kollarını kullanamaz. ( itemez ) * Sahadan atış yaparken, atış sırasında veya hemen sonrasında kollarını ya da bacaklarını açarak temasa neden olamaz. 43

45 ALTINCI KURAL FAULLER 33.3 Kurallara uygun savunma pozisyonu Bir savunma oyuncusu şu durumlarda legal savunma pozisyonunu almış sayılır: * Rakibin sürüş yolunu kapattığında veya * Rakibin sürüş yolunu kapatıp aynı zamanda rakibine teması engelleyebilmesi için zaman bırakarak * Oyuncunun yolu, hareket ettiği yöndür * Oyuncunun yolu, sandalyenin hareket ettiği yönde ve sandalyenin her iki tarafından çizilen paralel çizgiler genişliğindedir. Not: Bu paralel çizgiler hakemlere pratikte yardımcı olması amacıyla örnek olarak verilmiştir. Bu tanım tekerlerin; oyuncu veya tekerlekli sandalyenin bir parçası olmadığı anlamına gelmez. Oyuncu, rakibin yolunu kapatmak için, tekerlekli sandalyesini rakibin yoluna, gidiş yolunun bir kenarından öbür kenarını kapatacak şekilde koymalıdır. Bir oyuncu tekerlekli sandalyesini rakibin tekerlekli sandalyesinin arka tekerlerinin arasına koyamaz. Kurallara uygun savunma pozisyonunda silindir, oyuncunun torsosunun (gövde) üzerinden oyuncunun vücudu ve sandalyesinin silindiri içinde kalmak koşulu ile yukarıya uzanır. Oyuncu kollarını başının üzerinde kaldırabilir, ancak hayali silindirinin dışına çıkartamaz Topu kontrol eden oyuncunun savunması Rakibinin yolunda duran bir oyuncu, rakibine durabilmesi veya yön değiştirebilmesi için zaman ve mesafe vermelidir. * Önemsiz ya da kazara olan ve hiçbir oyuncuya dezavantaj yaratmayan temaslar göz ardı edilebilir. * Rakibin yolunu kapatmış oyuncu, rakibine temastan kaçabilmesi için zaman ve mesafe bırakmış olarak düşünülür Hareket eden veya sabit duran bir toplu oyuncu, yakından savunulacağını beklemeli ve rakibi önünde legal savunma pozisyonu almışsa, durmaya veya yön değiştirmeye hazır olmalıdır. Bkz. madde ) * Savunma oyuncusu kurallara uygun savunma pozisyonunu alırken, temasa neden olmamalıdır. 44

46 ALTINCI KURAL FAULLER * Oyuncu legal savunma pozisyonu aldıktan sonra, bu pozisyonu korumalıdır, kollarını uzatarak veya tekerlekli sandalyesini kuraldışı hareket ettirerek, sürüş yapan oyuncunun onu geçmesini engellemeye çalışamaz Hakemler, kapatma/şarj değerlendirmesini yaparken, şu prensipleri dikkate almalıdır: * Savunma oyuncusu legal savunma pozisyonunu almış olmalıdır. * Rakibin yolunu kapatarak veya * Rakibe temastan kaçabilecek mesafe ve zaman verecek şekilde rakibinin yolunu kapatarak.(bkz. Madde , ) * Savunma oyuncusu sabit durabilir, ya da savunma pozisyonunu korumak için ileri veya geri hareket edebilir. * avunma oyuncusu, yerini ilk almalıdır. Eğer savunma oyuncusu rakibin yolunu kurallara uygun olarak kapatırsa, savunma oyuncusu bu yere ilk gelmiş sayılır. YUKARIDAKİ MADDELERİN GERÇEKLEŞMESİ DURUMUNDA, TEMASA TOPLU OYUNCUNUN NEDEN OLDUĞU KABUL EDİLİR Topu kontrol etmeyen oyuncusunun savunulması Topun kontrolünü elinde bulundurmayan oyuncu, oyun sahasında serbestçe hareket etme ve başka bir oyuncunun işgal etmediği herhangi bir yeri kullanma hakkına sahiptir. * Rakibe yakın ve kurallara uygun bir pozisyon alırken, oyuncu o pozisyonu ilk almak zorundadır. * Savunma oyuncusu o pozisyonu ilk almalıdır. Eğer topu kontrol etmeyen rakibinden daha önce temasın olduğu noktada olursa, savunma oyuncusu kurallara uygun savunma pozisyonu almış olur Bir savunma oyuncusu kurallara uygun savunma pozisyonu aldıktan sonra, rakibinin onu geçmesini engellemek için onun geçiş yoluna kollarını uzatamaz. Ancak sakatlanmayı önlemek için, olduğu yerde kollarını döndürerek veya vücuduna yakın bir yerde önünde tutarak ya da sandalyesini döndürerek, hakemin kararına göre sandalyesini döndürerek yapmaz, pozisyonunu değiştirebilir. Bir savunma oyuncusu kurallara uygun savunma pozisyonu aldıktan sonra: 45

47 ALTINCI KURAL FAULLER * Sabit kalabilir ya da rakibin hareket alanı üzerinde kalmak ve uygun savunma pozisyonunu kaybetmemek için yanlara ve geriye doğru hareket edebilir. * İleriye doğru hareketlenebilir fakat temas gerçekleşirse bu oyuncu sorumludur Topu kontrol etmeyen hareketli rakibini savunan ve onun fren alanında olmayan sabit bir defans oyuncusu, rakibinin fren alanına girerken, ona teması engellemesi için zaman ve mesafe bırakmalıdır Çapraz Geçiş Yolu Çapraz geçiş aynı yönde ilerleyen veya yolları kesişen iki oyuncudan birinin yön değiştirip diğerinin önüne geçmesiyle gerçekleşir Hareket eden toplu veya topsuz oyuncu aşağıdaki durumlarda kurallara uygun biçimde rakibinin önüne geçmiş sayılır: * Tekerlekli iki sandalye yan yana giderken, oluşacak temaslardan kimin sorumlu olacağına karar verilirken; sandalyenin ayak koyma yerinin uç noktası, hakemlere referans olacak ve buna göre temastan kimin sorumlu olacağına karar vereceklerdir.(8 olayı: Öndeki sandalyenin arka tekerinin mili ile arkadaki sandalyenin ayaklığının aynı hizada olması ) * Geçiş yoluna çıkan oyuncu rakibine oluşabilecek bir teması önleye bilmesi için zaman mesafe bırakmalıdır Eğer oyuncu kurallara uygun olarak geçiş yaparsa, her türlü temasta rakibi sorumludur Kurallara uygun olmayan çapraz geçiş teması, toplu ya da topsuz bir oyuncunun, rakibine durabilmesi veya yön değiştirebilmesi için zaman ve mesafe bırakmadığı zaman meydana gelen kişisel bir temastır Zaman ve Uzaklık Öğeleri Tekerlekli sandalye ile ani bir duruş yapmak imkânsızdır. 46

48 ALTINCI KURAL FAULLER Rakibinin önünde duran hareketli oyuncular, rakibine, sert bir temasa neden olmadan yön değiştirme veya fren yapabilmesi için tekerlekli sandalyeleri arasında yeterli mesafe bırakmalıdır. Bir oyuncunun fren yapmaya veya yön değiştirmeye çalışırken yapabileceği ufak temaslar hakemler tarafından göz ardı edilebilir. Oyuncunun durması için gerekli olan mesafe tekerlekli sandalyesinin hızıyla doğru orantılıdır Perdeleme: Legal ve illegal Perdeleme, topu kontrolünde bulundurmayan rakibinin oyun sahasında istediği bir noktaya gitmesini geciktirmeye veya engellemeye dönük bir girişimdir Rakibine perdeleme yapan oyuncunun perdelemesi şu durumlarda (kurallara uygundur) LEGALDİR: * Temas meydana geldiğinde, hareketsiz kaldıysa (kendi silindiri içinde). * Legal bir pozisyon almış olmalıdır. * Perdeleme eğer, hareketsiz bir rakibin görüş alanı içinde (ön ya da yan) yapılırsa, oyuncu rakibine dokunmamak kaydıyla istediği kadar ona yaklaşabilir * Perdeleme hareketsiz bir rakibin görüş alanı dışında (ön ya da yan) yapılırsa, oyuncu küçük bir temasta bulunabilir ve istediği kadar ona yaklaşabilir. * Rakip hareket halindeyse, zaman ve mesafe faktörleri dikkate alınacaktır. Perdeleme yapan oyuncu, perdeleme yapılan veya geçmesi için yeterli mesafe bırakılan oyuncunun yolunu kapatmalı ve bu oyuncuya, durması veya yön değiştirmesi için zaman ve mesafe bırakmalıdır. * Kurallara uygun perdeleme yapılan bir oyuncu, perdelemeyi yapan oyuncuya yapacağı her türlü temastan sorumlu olacaktır Rakibine perdeleme yapan oyuncunun perdelemesi şu durumlarda (kural dışıdır) illegaldir: * Temas meydana geldiğinde hareketli ise, 47

49 ALTINCI KURAL FAULLER * Hareketli olan rakibine oluşabilecek bir teması önlemek için zaman ve mesafe bırakmamışsa, * Rakibinin sürüş yolunu kapatmayı başaramamışsa, 33.9 Şarj Şarj, toplu veya topsuz bir rakip oyuncunun tekerlekli sandalyesini itme ya da hareket ettirme ile yapılan kural dışı (illegal) bir temastır Kapatma Kapatma, toplu veya topsuz bir oyuncunun ilerlemesini engelleyen kural dışı kişisel temaslardır Perdeleme yapma girişiminde bulunan bir oyuncu hareket halindeyken hareketsiz duran veya kendisinden uzaklaşan rakibine temas ederse, kapatma faulü yapmış olur. Eğer oyuncu topla ilgilenmeden, rakibini karşılar ve rakibi ile birlikte hareket ederse, başka faktörler söz konusu olmadıkça, meydana gelebilecek temaslardan sorumludur. Başka faktörler söz konusu olmadıkça ifadesi, perdelenen oyuncunun bilerek itilmesi, yüklenilmesi ve tutulmasını içerir Bir oyuncu sahada pozisyon alırken kollarını veya dirseklerini silindirinin dışına çıkarabilir ancak rakibi o bölgeye gelmişse veya o bölgeden geçiyorsa, kollarını ve dirseklerinin silindirinin içinde almalıdır. Oyuncunun kolları veya dirsekleri silindirinin dışındayken temas meydana gelmişse, bu oyuncu kapatma veya tutma faulü yapmış olur Rakibe elle veya kolla temas Rakibe elle temas etmek, tek başına kurallara mutlak aykırı bir hareket (faul) değildir. Böyle bir durumda hakem öncelikli olarak temas eden oyuncunun haksız bir avantaj elde edip etmediğini değerlendirmelidir. Eğer, temasın sorumlusu olan oyuncu, rakibinin serbest hareket etmesini engelliyorsa, bu durumda faul söz konusu olur El(ler)in ya da açılmış kol(lar)ın kurallara aykırı kullanılması, savunma oyuncusunun toplu ya da topsuz bir rakibe el(ler)iyle ve kol(lar)ıyla temas etmesi ve teması sürdürmesiyle oluşur Toplu veya topsuz rakibe tekrar tekrar dokunmak ya da dürtmek, 48

50 ALTINCI KURAL FAULLER oyunun sertleşmesine neden olabileceği için fauldür Toplu veya topsuz rakibe tekrar tekrar dokunmak ya da dürtmek, oyunun sertleşmesine neden olabileceği için fauldür. Haksız avantaj sağlamak amacıyla eğer hücum oyuncusu kolunu veya dirseğini savunma oyuncusunun etrafına Kancalar (dolarsa) veya sararsa. * Savunma oyuncusunun topla oynamasını veya oynamaya çalışmasını engellemek, ya da savunma oyuncusuyla arasındaki mesafeyi açmak amacıyla iterse. * Dripling yaparken, rakip oyuncunun topu kazanmasını engellemek için elini veya önkolunu açarsa Aşağıdaki nedenlerle topsuz bir hücum oyuncusunun rakibini itmesi fauldür: * Topu serbestçe alabilme, * Savunma oyuncusunun topla oynamasını veya oynamaya çalışmasını engellemek, * Savunma oyuncusu ile arasında daha fazla mesafe yaratmak Arkadan yapılan illegal savunma Arkadan yapılan illegal savunma, hücumun oyuncusuna veya tekerlekli sandalyesine savunma oyuncusu tarafından arkadan yapılan kural dışı temastır. Savunma oyuncusunu topla oynama isteği onun rakibine ya da arkadan tekerlekli sandalyesine temasını haklı çıkarmaz Tutma Tutma rakip oyuncunun veya tekerlekli sandalyesinin serbest hareket etmesini kısıtlayan kişisel temastır. Temas (tutma) vücudun veya tekerlekli sandalyenin herhangi bir kısmı ile olabilir İtme İtme, topu kontrolünde bulunduran veya bulundurmayan rakibini vücudunun veya tekerlekli sandalyesinin herhangi bir kısmıyla zor kullanarak hareket ettirmesi veya harekete zorlamasıyla oluşan illegal kişisel temastır. 49

51 ALTINCI KURAL FAULLER Madde 34 Kişisel faul 34.1 Tanım Kişisel faul top ölü veya canlı iken bir oyuncunun rakibine yaptığı (tekerlekli sandalyesi ile yaptığı dahil) temaslı bir fauldür. Bir oyuncu kollarını, ellerini, dirseklerini, omzunu kullanarak veya vücudunu normalin dışında bir pozisyona getirerek (silindirinin dışına çıkararak) rakip oyuncuyu tutamaz, önünü kapatamaz, itemez, ilerlemesini engelleyemez, sertliğe ve şiddete başvuramaz Cezası Bu kurala aykırı hareket eden oyuncuya kişisel faul verilecektir Faul, atış halinde olmayan oyuncuya yapılmışsa: * Oyun, faul yapılan takımın, faulün yapıldığı noktaya en yakın sınır çizgisi dışından topu oyuna sokması ile devam edilir. * Faul yapan takımın, takım faul sayısı dolmuşsa, Madde 41 (Takım faulleri: Cezası) uygulanır Faul atış halindeki oyuncuya yapılmışsa, bu oyuncu atışın yapıldığı yere göre serbest atış(lar) kullanır: * Sayı başarılmışsa sayılır ve oyuncuya 1 serbest atış hakkı verilir. * Sayı girişimi 2 sayılık bölgeden yapılmış ve başarılı olmamışsa, oyuncuya 2 serbest atış hakkı verilir. * Sayı girişimi 3 sayılık bölgeden yapılmış ve başarılı olmamışsa, oyuncuya 3 serbest atış hakkı verilir. * Oyun saatinin bir periyodun bittiğini gösteren sesli işaretinin veya 24 saniye aygıtının sesli işaretinin verildiği sırada veya hemen öncesinde, top henüz ellerinde olan oyuncuya bir faul yapılırsa, sonradan sayı girişimi başarılı da olsa sayı verilmez ve bu oyuncu atış yaptığı bölgeye göre iki (2) ya da üç (3) serbest atış kullanır. Madde 35 Çift faul 35.1 Tanım Çift faul, iki (2) rakip oyuncunun birbirlerine karşı yaklaşık olarak aynı zamanda yaptıkları kişisel fauldür. 50

52 ALTINCI KURAL FAULLER 35.2 Cezası Her iki oyuncuya birer kişisel faul kaydedilir, Hiçbir serbest atış attırılmaz ve oyun aşağıdaki şekilde devam eder: Eğer çift faul yaklaşık olarak aynı zamanda gerçekleşmişse: * Başarılmış bir sayı, son veya tek serbest atış başarılı olmuşsa, sayı yiyen takım dip çizginin herhangi bir yerinden topu oyuna sokar. * Topu kontrol eden veya kontrol etme hakkını kazanan takım, faullerin olduğu noktaya en yakın sınır çizgisi dışından topu oyuna sokar. * Top hiçbir takımın kontrolünde değilse ve hiçbir takım topu kontrol etme hakkına sahip değilse, hava atışı durumu doğar. Madde 36 Sportmenlik dışı faul 36.1 Tanım Sportmenlik dışı faul bir hakemin değerlendirmesine göre kuralların ruhuna ve amacına uygun olmayan şekilde, doğrudan topla oynamaya yönelik olmayan temaslı bir oyuncu faulüdür Hakem sportmenlik dışı faullerin oyun boyunca tutarlılık göstermesini ve sadece hareketi değerlendirmelidir Hakemler, bir faulün sportmenlik dışı olup olmadığı değerlendirmesini yaparken, şu prensipleri uygulamalıdır: * Bir oyuncunun topla oynama yönünde çabası yokken temasa neden olursa, bu bir sportmenlik dışı fauldür. * Bir oyuncu topla oynama çabası içindeyse ancak aşırı sertlik içeren bir temasa neden olursa, bu bir sportmenlik dışı fauldür. * Eğer bir savunma oyuncusu hızlı hücumu durdurmaya çalışırken, rakibine arkadan veya yandan temasa neden olursa ve hücum oyuncusu ile rakibin sepeti arasında başka bir rakip yoksa, bu bir sportmenlik dışı fauldür. * Bir oyuncu, kurallara uygun olarak oynama çabası içindeyken bir faul yaparsa (normal basketbol oyunu ), bu sportmenlik dışı bir faul değildir. 51

53 ALTINCI KURAL FAULLER 36.2 Cezası Bu kurala uygun hareket etmeyen oyuncu sportmenlik dışı faulle cezalandırılır Faul yapılan oyuncu serbest atış(lar) kullanır ve aşağıdakilerden biri uygulanır: * Hakem masasının karşı tarafındaki kenar çizginin orta noktasından top oyuna sokulur. * Birinci periyodun başlaması için orta dairede hava atışı yapılır. Serbest atış sayısı şu şekilde olacaktır: * Sportmenlik dışı faul, atış halinde olmayan bir oyuncuya yapılmışsa, bu oyuncu iki (2) serbest atış kullanır. * Sportmenlik dışı faul, atış halindeki bir oyuncuya yapılmış ve atış başarılı olmuşsa, faul yapılan oyuncu bir (1) serbest atış kullanır. * Sportmenlik dışı faul atış halindeki oyuncuya yapılmış, ancak atış başarılı olmamışsa, faul yapılan oyuncu atış bölgesine göre iki (2) ya da üç (3) serbest atış kullanır Bir oyuncu maç içerisinde iki (2) adet sportmenlik dışı faul ile cezalandırılırsa, diskalifiye edilecektir Bir oyuncu, madde e göre diskalifiye edilirse, sadece sportmenlik dışı faulün cezası uygulanacak ve ayrıca diskalifiyeden kaynaklanan bir ceza verilmeyecektir. Madde 37 Diskalifiye edici faul 37.1 Tanım Diskalifiye edici faul, bir oyuncunun, yedek oyuncunun, oyun dışı kalmış oyuncunun, antrenör, antrenör yardımcısının veya takımın görevlisinin açıkça yapmış olduğu sportmenlik dışı harekettir, Bir antrenör diskalifiye edilirse, maç kağıdına yazılmış olan yardımcı antrenör yerini alır. Maç kağıdına ismi yazılmış bir yardımcı antrenör yoksa, kaptan (CAP) antrenörün yerine geçer Takımların donanımlarının Madde 3. 1 de yer alan gereksinimleri 52

54 ALTINCI KURAL FAULLER karşıladığını onaylamak ve takımlara yardım etmek amacıyla turnuva başlamadan önce maçların puanlamacı teknik komiseri ( game commissioner) tarafından sandalye kontrolü yapılır. Bir oyuncu tekerlekli sandalyesi ile sahaya girdiği zaman, o oyuncu tekerlekli sandalyenin Madde 3.1 e göre olan gereksinimlerinin karşılanmasından sorumludur. Tekerlekli sandalyeyi kurallara uymayan şekilde değiştirmek, aleni bir sportmenlik dışı davranış olarak kabul edilir. Hakemler bir oyun esnasında doğrudan sandalye kontrolü yapabilirler. Değiştirilmiş bir şekilde bulunan herhangi bir donanım oyundan ihraç edilecektir. Oyuncu kendi donanımından sorumludur ve bunun üstündeki herhangi bir değişim, haksız bir avantaj kazanmak amacıyla yapılmış kasıtlı bir hareket olarak kabul edilecektir. Oyuncu diskalifiye edilecektir. Eğer aynı oyuncu tekerlekli sandalyesi üstünde ikinci defa değişim yapmış olarak bulunur ise, turnuvadan diskalifiye edilecektir Cezası Diskalifiye edici faul, diskalifiye olan kişiye yazılır Diskalifiye edilen oyuncu, oyunun geri kalan kısmında soyunma odasına gider ve orda durur ya da isterse salonu terk eder Diğer takımdan serbest atışları kullanacak oyuncu şu şekilde belirlenir: * Diskalifiye edici faul, temastan başka bir nedenle verilmişse diğer takımdan herhangi bir oyuncu * Diskalifiye edici faul temastan dolayı verilmişse, maruz kalan oyuncu Serbest atışlardan sonra duruma göre; * Hakem masasının karşı tarafındaki kenar çizgisinin orta noktasından top oyuna sokulur veya * Birinci periyodun başlaması için hava atışı yapılır Serbest atış sayısı aşağıdaki sayıda olacaktır: * Eğer, faul atış halinde olmayan oyuncuya yapılmışsa iki (2) serbest atış verilir. * Eğer, faul atış halindeki oyuncuya yapılmış ve atış başarılı olmuşsa, sayılır ve bir (1) serbest atış hakkı verilir. 53

55 * Eğer, faul atış halindeki oyuncuya yapılmış, ancak atış başarılı olmamışsa atışın yapıldığı bölgeye göre iki (2) ya da üç (3) serbest atış. Madde 38 Teknik faul 38.1 Davranış kuralları ALTINCI KURAL FAULLER Oyunun akıcılığını ve güzelliğini korumak için her iki takımın (oyuncularının, yedek oyuncularının, antrenörlerinin, yardımcı antrenörlerinin ve takım ilgililerinin) maçın hakemleri, masa görevlileri ve varsa teknik gözlemcisi ile tam bir işbirliği içinde olmaları gerekir Takımlar maçı kazanmak için ellerinden gelenin en iyisini yapacaklardır, ancak bütün bunlar sportmenlik ve adil ve dürüst oyun ruhu (fair play) içinde olmalıdır İşbirliği ve uyumu bozmaya yönelik kasıtlı yada tekrarlanan davranışlar teknik faul olarak değerlendirilmelidir Hakem, uyararak veya oyunun akışıyla direkt ilgisi olmayan ve kasıt unsuru taşımayan önemsiz tepkileri dikkate almayarak, uyarıdan sonra bu tipteki davranışlar tekrarlanmadıkça, teknik faulden kaçabilir Top canlandıktan sonra daha önceki bir teknik ihlal fark edilmişse, oyun durdurularak teknik faul verilecektir. Teknik faulün cezası, teknik ihlal fark edildiği anda meydana gelmiş gibi uygulanacaktır. Teknik ihlalle, oyunun durdurulması arasında olanlar geçerli kabul edilecektir Şiddet Oyun sırasında sportmenlik dışı ve adil oyun ruhuna aykırı saldırgan davranışlar meydana gelebilir. Böyle bir durum karşısında hakemler olayı derhal durdurmalı ve eğer gerekirse güvenlik kuvvetleri müdahale etmelidir Oyuncular, yedek oyuncular, antrenörler, yardımcı antrenörler 54

56 ALTINCI KURAL FAULLER veya takım ilgilileri arasında saha içinde veya çevresinde olay çıktığında, hakemler olayı durdurmak için gerekeni yapacaktır Yukarıda ismi geçen kişiler rakip oyunculara veya hakemlere karşı saldırgan davranışlar içindelerse, hemen diskalifiye edilmelidir. Başhakem bu durumu müsabaka ile ilgili organizasyon kuruluşuna rapor etmelidir Olay çıktığında güvenlik kuvvetleri ancak hakemlerin kendilerini davet etmeleri halinde oyun sahasına girebilirler. Bununla birlikte seyirciler saldırgan davranışlar sergileyip oyun sahasına girmişlerse, güvenlik kuvvetleri hakemleri ve takımları korumak için duruma direkt müdahale edebilirler Soyunma odaları, koridorlar, giriş-çıkışlar dahil olmak üzere bütün alanların güvenliği ve düzeni, organizasyondan sorumlu kuruluşun yetkisi ve güvenlik kuvvetlerinin sorumluluğu altındadır Oyuncuların, yedek oyuncuların, oyun dışı kalmış oyuncuların, antrenörlerin, yardımcı antrenörlerin ve takım ilgililerinin donanıma zarar verecek fiziksel hareketlerine hakemler tarafından izin verilmemelidir. Bu tür davranışlar gözlendiği zaman, hakemler hemen ilgili takımın antrenörüne uyarıda bulunacaklardır, Hareket(ler)in tekrarı halinde ilgili kişiye veya kişilere hemen teknik faul verilecektir Tanım Teknik faul, aşağıdaki örnekler ile sınırlı olmamakla birlikte, temas içermeyen davranışlar ile ilgili fauldür. * Hakemlerin uyarılarını dikkate almamak * Hakemlere, teknik komisere, masa görevlilerine, rakibe veya takım sırasındaki kişilere saygısızca dokunmak. * Hakemlerle, teknik komiserle, masa görevlileriyle veya rakiple saygısızca iletişim kurmak, * Seyirciyi rahatsız etmek veya kışkırtmak amacıyla sözlü saldırıda bulunmak veya jest yapmak, 55

57 ALTINCI KURAL FAULLER * Rakibi kızdırmak veya ellerini rakibinin gözlerinin önünde sallayarak görüşünü engellemek. * Dirseklerini aşırı derecede sallamak. * Top sepetten geçtikten sonra topa bilerek dokunarak veya topun oyuna sokulmasını engelleyerek oyunu geciktirmek, * Faul izlenimi yaratmak için kendisini yere atarak aldatmak * Sahayı izinsiz terk etmek * Haksız bir avantaj elde etmek için ayaklarını ayaklıktan kaldırmak * Haksız bir avantaj elde etmek veya sandalyeye yön vermek için bacağın alt kısım(ları)ını kullanmak Antrenörün, yardımcı antrenörün, yedek oyuncunun, oyun dışı kalmış oyuncunun veya takım ilgililerinin hakemlerle, teknik komiserle, masa görevlileriyle veya rakiple saygısızca iletişim kurması veya dokunması yada oyunun akışını ve doğasını zedeleyici hareketlerde bulunması teknik faul nedenidir Bir antrenör aşağıdaki koşullara göre, diskalifiye edilecektir. * Kişisel sportmenlikten dışı davranışlarından dolayı iki (2) teknik faul ( C ) ile cezalandırılırsa. * Takım sırasındakilerin (antrenör yardımcısı, yedek oyuncu, oyun dışı kalmış oyuncu veya takım görevlisi) sportmenlik dışı davranışlarından dolayı üç ( 3 ) teknik faul (b) veya biri antrenöre verilen ( C) toplam üç (3) teknik faulle cezalandırılırsa Bir antrenör Madde e göre diskalifiye edilirse, sadece teknik faulün cezası uygulanacak, ayrıca bir ceza verilmeyecektir Antrenörün rakip takımın bir oyuncusu için sandalye kontrolü istemesi sonucu teknik faul durumu meydana gelebilir. Eğer hakem sandalyenin kurallara aykırı olduğunu tespit ederse Madde e göre oyuncuyu diskalifiye edecektir. Eğer hakem sandalyenin kurallara uygun olduğunu tespit ederse, sandalyenin kontrol edilmesini isteyen antrenöre Teknik faul verecektir. (C) 38.4 Cezası Eğer bir teknik faul; * Oyuncuya verildiğinde, teknik faul oyuncunun hanesine oyuncu 56

58 ALTINCI KURAL FAULLER faulü olarak kaydedilir ve takım faulü olarak kabul edilir. * Antrenöre verildiğinde ( C ), yardımcı antrenörse (B), yedek oyuncu ise (B), oyun dışı kalmış oyuncu ise (B) veya takım ilgilisine verilirse ( B ) olarak antrenöre yazılır, ancak takım faulü olarak kabul edilmez Rakip takım iki (2) serbest atış kullanır ve: * Hakem masasının karşısındaki kenar çizginin orta noktasından topu oyuna sokar. * Birinci periyotun başlaması için orta dairede hava atışı yapılır. Madde 39 Kavga 39.1 Tanım Kavga, iki ya da daha fazla kişi arasındaki (oyuncular, yedek oyuncular, oyun dışı kalmış oyuncular, antrenörler, antrenör yardımcıları, takım görevlileri) fiziksel bir saldırı olmasıdır. Bu madde sadece bir kavga veya kavgayla sonuçlanabilecek bir olay sırasında takım sıra bölgelerini terk eden antrenörler, antrenör yardımcıları, yedek oyuncular, oyun dışı kalmış oyuncular ve takım görevlileri ile ilgilidir Kural Bir kavga veya kavgayla sonuçlanabilecek olay sırasında takım sıra bölgelerini terk eden yedek oyuncular, oyun dışı kalmış oyuncular ve takım üyeleri diskalifiye edileceklerdir Bir kavga veya kavgayla sonuçlanabilecek olay sırasında sadece antrenör ve/veya antrenör yardımcısı olayların yatışmasında hakemlere yardımcı olmak amacıyla takım sıra bölgesini terk edebilirler. Bu durumda antrenör ve/veya antrenör yardımcısı diskalifiye edilmeyecektir Antrenör ve/veya antrenör yardımcısı takım sıra bölgesini terk ettiği halde olayların yatışması için hakemlere yardım etmez veya yardım etmeyi denemezse diskalifiye edilecektir Cezası Takım sıra bölgesini terk etmelerinden dolayı antrenörlere, yardımcı antrenörlere, yedek oyunculara, oyun dışı kalmış oyunculara ve takım ilgililerine verilen diskalifiye edici faul sayısına bakılmaksızın, antrenörün hanesine bir adet ( B ) teknik faul olarak işlenir. 57

59 ALTINCI KURAL FAULLER Eğer bu kurala göre her iki takımın üyeleri diskalifiye edilmişse ve uygulanacak başka faul cezaları yoksa oyun şu şekilde devam eder. Kavgadan dolayı yaklaşık olarak aynı zamanda oyun durmuşsa: * Başarılmış sayı varsa, sayı yiyen takım topu dip çizginin herhangi bir yerinden oyuna sokar. * Top bir takımın kontrolünde ise veya bir takım topu kontrol etme hakkına sahipse, o takım hakem masasının karşı tarafındaki kenar çizginin orta noktasından topu oyuna sokar. * Top hiçbir takımın kontrolünde değilse veya hiçbir takım topa sahip olma hakkına sahip değilse, hava atışı durumu doğar Diskalifiye edici fauller B.8.3 e göre kaydedilir ve takım faulü olarak kabul edilmez Kavga ve kavgaya yol açacak herhangi bir durumla ilgili oyun sahasındaki tüm potansiyel faul cezaları Madde 42 ye (özel durumlar) göre uygulanacaktır. 58

60 YEDİNCİ KURAL GENEL KOŞULLAR YEDİNCİ KURAL- GENEL KOŞULLAR Madde 40 Bir Oyuncunun 5. faulü 40.1 Bir oyuncu beş (5) kişisel ve/veya teknik faulünü doldurduğunda, durum hakem tarafından oyuncuya bildirilecek ve oyuncu oyunu derhal terk edecektir. Otuz (30) saniye içinde başka bir oyuncuyla değiştirilmelidir Daha önce beşinci faulünü doldurmuş olan oyuncunun yapacağı fauller, oyun dışı kalmış oyuncunun faulü olarak kabul edilir ve sayı cetvelinde antrenöre B olarak işlenir. Madde 41 Takım faulleri: Cezası 41.1 Tanım Bir takım bir periyotta, dört (4) takım faulü yaptığında, takım faul cezası durumu oluşur Bir oyun arasında yapılan tüm takım faulleri, bir sonraki periyot veya uzatma periyodunda yapılmış gibi değerlendirilecektir Bir uzatma periyodunda yapılan tüm fauller dördüncü (4.) periyotta yapılmış gibi değerlendirilecektir Kural Bir takım, takım faul cezası durumu içindeyken, daha sonra atış halinde olmayan rakip oyuncuya yapılan oyuncu kişisel faulleri, topun oyuna sokulması yerine iki (2) serbest atışla cezalandırılacaktır Bir takım, takım faul cezası durumu içindeyken, yapılan tüm lifting ( kalçayı kaldırma) ve arka tekerleri yerden kaldırma faulleri, topun oyuna sokulma hakkı olmaksızın iki (2) serbest atışla cezalandırılacaktır Canlı bir topu kontrol eden veya topu kullanma hakkı olan takımın bir oyuncusu tarafından yapılan bir kişisel faul veya lifting yada arka tekerleri yerden kaldırma faulü, rakibin topu oyuna sokması ile cezalandırılacaktır. 59

61 YEDİNCİ KURAL GENEL KOŞULLAR Madde 42 Özel durumlar 42.1 Tanım Aynı duran saat periyodunda bir faul veya ihlal kararından sonra, başka faulün (faullerin) verilmesiyle özel durum oluşur Uygulama Bütün fauller kaydedilecek ve cezaları belirlenecektir Faullerin hangi sıra ile yapıldığı belirlenecektir Her iki takıma karşı eşit cezalar ve çift faul cezaları, çalınma sırasına göre birbirini götürecektir. Cezaları birbirini götüren fauller hiç olmamış gibi kabul edilecektir Son cezanın parçası olan topa sahip olma hakkı, daha önceki topu oyuna sokma hakkını iptal edecektir Top, ilk veya tek serbest atış ya da topun oyuna sokulması cezası için canlanmışsa, artık bu ceza, kalan başka cezaları iptal etmede kullanılamaz Kalan bütün cezalar, çalınma sırasına göre uygulanır Eğer, eşit cezaların iptalinden sonra yönetilecek başka ceza kalmamışsa oyun şu şekilde devam edecektir. Eğer yaklaşık olarak, ilk kural dışı hareketle aynı zamanda olmuşsa: * Başarılmış bir sayı var, top dip çizginin herhangi bir yerinden oyuna sokması için sayı yiyen takıma verilecektir. * Top bir takımın kontrolündedir veya topu kontrol etme hakkı vardır; top, kurallara aykırı hareketin olduğu yere en yakın yerden oyuna sokulması için bu takıma verilecektir. * Top hiçbir takımın kontrolünde değilse ve topu oyuna sokma hakkı yoksa, hava atışı durumu doğar. Madde 43 Serbest atışlar 43.1 Tanım Bir serbest atış bir oyuncuya, serbest atış çizgisinin gerisinden ve yarım dairenin içinden, bir müdahale olmadan, bir (1) sayı atması için verilmiş bir fırsattır Bir serbest atış serisi, tek bir faulün cezası için uygulanan tüm serbest atışlardan ve/veya topu oyuna sokma hakkından oluşur. 60

62 YEDİNCİ KURAL GENEL KOŞULLAR 43.2 Kural Bir kişisel faul kararı çalınmış ve cezası serbest atış(lar) ise: * Faule maruz kalan oyuncu serbest atışı (atışları) kullanır. * Serbest atışları kullanması gereken oyuncunun değiştirilmesi istense bile, oyunu terk etmeden önce serbest atışları kullanacaktır. * Bu oyuncu, sakatlık, beşinci (5.) faul veya diskalifiye nedeniyle oyun dışında kalmışsa, yerine giren oyuncu serbest atışı (atışları) kullanacaktır. Eğer yedek oyuncu yoksa, antrenörü tarafından belirlenen sahadaki oyunculardan herhangi biri serbest atışı (atışları) kullanır Teknik faul verilmişse, diğer takımdan antrenör tarafından belirlenen herhangi bir oyuncu serbest atışları kullanır Serbest atışı kullanan oyuncu: * Arka tekerleri yarım dairenin içinde, serbest atış çizgisinin gerisinde yer almalıdır. Küçük tekerler serbest atış çizgisi üstünde olabilir. * Topun sepete üstten girmesi veya çembere çarpması koşuluyla, atışı istediği şekilde yapabilir. * Hakem topu kontrolüne verdikten sonra beş (5) saniye içinde topu elinden çıkarmalıdır. * Top sepetten geçmeden veya çembere temas etmeden önce serbest atış çizgisine basmayacak veya kısıtlamalı alana vücudunun herhangi bir yeri ya da arka tekerlekleri girmeyecektir. * Atış sırasında aldatma hareketi (fake) yapmayacaktır Serbest atışta ribaunt kulvarlarındaki oyuncular kendilerine ait olan yerlere sırayla dizilirler ve bu yerin genişliği 1 metre olarak kabul edilir.(şekil 7) İlk kulvardaki dip savunma oyuncusu, arka tekerleğini, tekerlekli sandalyesinin dip tarafında ki sınır kulvar çizgisini geçecek şekilde yerleştirebilir. Tüm kulvarlardaki tekerlekli sandalyelerin arka tekerleri (sağ ve sol) çizgilere kadar yerleşebilirler. Buna tarafsız bölge de dâhildir. 61

63 YEDİNCİ KURAL- GENEL KOŞULLAR Serbest atışlar sırasında oyuncular şunları yapamaz: * Kendilerine ait olmayan serbest atış ribaunt kulvarlarını işgal edemezler. * Top serbest atışı kullanan oyuncunun elini terk etmeden önce kısıtlamalı alana veya tarafsız bölgeye giremezler veya serbest atış ribaunt kulvarlarını terk edemezler. * Hareketleriyle serbest atışı kullanan oyuncuyu şaşırtmayacaklardır. Şekil 7- Serbest atışlar sırasında oyuncuların pozisyonları Serbest atış ribaunt kulvarında dizilmeyen oyuncular, serbest atış sonuçlanana kadar serbest atış çizgisinin uzantısının gerisinde veya üç sayı çizgisinin gerisinde bekleyeceklerdir Başka serbest atış setlerinin takip edeceği veya topun dışarıdan oyuna sokulacağı serbest atışlar sırasında, diğer bütün oyuncular serbest atış çizgisinin uzantısının ve üç (3) sayı çizgisinin gerisinde bekleyeceklerdir. 62

64 YEDİNCİ KURAL GENEL KOŞULLAR Madde , , veya ye uyulmaması ihlaldir Cezası Eğer bir serbest atış başarılıysa ve ihlal(ler) serbest atışı kullanan bir oyuncu tarafından yapılırsa, sayı olmuşsa sayılmayacak. Uygulanacak başka serbest atış(lar) veya topa sahip olma hakkı yoksa serbest atış çizgisi uzantısından oyuna sokulması için top rakibe verilir Serbest atış başarılı olmuş ise ve ihlali serbest atışı kullanan oyuncudan başka bir oyuncu yapmış ise: * Sayı olmuşsa sayılır. * İhlal (ler) göz ardı edilir. İhlal tek veya son serbest atışta olmuşsa, karşı takım dip çizginin herhangi bir yerinden topu oyuna sokar Serbest atış başarılı değilse ve: ihlal * Son veya tek serbest atışta, serbest atış kullanan oyuncunun takım arkadaşı tarafından yapılırsa, bu takımın topa sahip olma hakkı olmadıkça, top rakip takım tarafından serbest atış çizgisinin uzantısından oyuna sokulacak. * İhlali serbest atış kullanan oyuncunun rakibi yaparsa, serbest atış tekrarlanacaktır. * Son veya tek serbest atışta her iki takımın oyuncuları ihlal yaparsa, hava atışı durumu doğar. Madde 44 Düzeltilebilir hata 44.1 Tanım Hakemler sadece aşağıdaki şekilde yapılan kural hatalarını düzeltebilirler: * Hak edilmeyen serbest atış(lar) verilmesi, * Hak edilen serbest atışın (atışların) verilmemesi, * Yanlışlıkla sayı verilmesi veya sayıların iptal edilmesi, * Yanlış oyuncunun serbest atışı (atışları) kullanması, 63

65 YEDİNCİ KURAL GENEL KOŞULLAR 44.2 Uygulama Hatanın düzeltilebilmesi için, yukarıdaki belirtilen hatalar yapıldıktan sonra, saat çalışırken ilk ölü toptan sonra, top yeniden canlanmadan önce hakemler, varsa teknik komiser veya masa görevlileri tarafından fark edilmiş olmalıdır Hakemler düzeltilebilir hatanın farkına varır varmaz, takımlardan hiç birini dezavantajlı duruma düşürmemek koşuluyla oyunu durdurabilirler Hatanın fark edilmesinden önce verilen fauller, yapılan sayılar, geçen süre ve diğer bütün aktiviteler geçerli olacaktır Hatanın düzeltilmesinden sonra oyun hatanın düzeltilmesi için durdurulan yerden, topu oyuna sokma hakkı olan takım tarafından yeniden başlatılır Hata fark edildiğinde hala düzeltilebilir koşullar varsa: * Eğer hatanın düzeltilmesinde rol alması gereken oyuncu kurallara uygun olarak değiştirildikten (diskalifiye edildiği veya beşinci (5.) faulünü aldığı için değil) sonra sahada değil ve o oyuncu sakatlanmamışsa, hatanın düzeltilmesi için tekrar oyuna girmelidir. Hata düzeltildikten sonra oyuncu değişikliği istenmemişse, oyunda kalabilir. Oyuncu değişikliği istenmişse oyundan çıkabilir. * Hatanın düzeltilmesinde rol alması gereken oyuncu sakatlandığı için veya diskalifiye edildiği veya beşinci (5.) faulünü aldığı için değiştirilmişse, yerine giren oyuncu hatanın düzeltilmesinde yer almalıdır Başhakem sayı cetvelini imzaladıktan sonra düzeltilebilir hatalar düzeltilemez Sayı veya süre görevlisinin skor, faul sayısı, mola sayısı, geçen veya kalan süreyle ilgili hataları başhakem sayı cetvelini imzalayana kadar hakemler tarafından her an düzeltilebilir Özel Prosedür Hak edilmeyen serbest atış(lar) verilirse Hata sonucu verilen serbest atış(lar) iptal edilir ve oyun şu şekilde devam eder 64

66 YEDİNCİ KURAL GENEL KOŞULLAR * Eğer oyun saati çalışmamışsa, top serbest atışları iptal edilen takıma, serbest atış çizgisinin uzantısından oyuna sokması için verilir. * Eğer, oyun saati çalışmışsa ve Hata fark edildiğinde topu kontrol eden veya kontrol etme hakkı olan takım, hata olduğunda topu kontrol etmekte olan takım ise veya Hata olduğunda top hiçbir takımın kontrolünde değilse, Top hata olduğunda topu kontrol etme hakkı olan takıma verilir. * Eğer hata fark edildiğinde oyun saati çalışmışsa ve bu sırada topu kontrol eden veya kontrol etme hakkı olan takım, hata meydana geldiğinde topu kontrol eden takımın rakibi ise, hava atışı durumu doğar. * Eğer hata fark edildiğinde oyun saati çalışmış ve bu sırada serbest atış(lar) içeren faul kararı verilmişse, serbest atış(lar) attırılır ve topu oyuna sokması için, hatanın meydana geldiği sırada topu kontrol etmekte olan takıma verilir Hak edilmiş serbest atışın (atışların) verilmemesi * Eğer hata olduktan sonra topun kontrolü değişmemişse hata düzeltilir ve serbest atışlardan sonra normal olarak oyun devam eder. * Eğer hata sonucu topu kenardan oyuna sokma hakkı verilen takım, aynı hücumda sayı atmayı başarmışsa, hata göz ardı edilecektir Yanlış oyuncunun serbest atış(lar) kullanması Verilen serbest atış(lar) ve cezanın devamı olarak topu sahip olma hakkı varsa iptal edilecektir. Top karşı takıma, herhangi bir ihlalin cezası uygulanmayacak ise serbest atış çizgisi uzantısından oyuna sokması için verilecektir. 65

67 SEKİZİNCİ KURAL- HAKEMLER, MASA GÖREVLİLERİ, TEKNİK KOMİSER: GÖREVLERİ VE YETKİLERİ SEKİZİNCİ KURAL HAKEMLER, MASA GÖREVLİLERİ, TEKNİK KOMİSER: GÖREVLERİ VE YETKİLERİ Madde 45 Hakemler, masa görevlileri ve teknik komiser 45.1 Hakemler, Bir başhakem ve bir (1) veya İki (2) yardımcı hakemden oluşur. Onlara masa görevlileri ve varsa teknik komiser ve varsa puanlamacı (klasifiker) yardım eder Masa görevlileri; sayı görevlisi, yardımcı sayı görevlisi, süre (saat) görevlisi ve (24) yirmi dört saniye operatörüdür Teknik komiser süre (saat) ve sayı görevlilerinin arasına oturur. Oyun sırasında öncelikli görevi masa görevlilerini denetlemek ve oyunun düzgün akışı için başhakeme ve yardımcı hakem(ler)e yardımcı olmaktır Hakemlerin yönetecekleri maçta oyun sahasında yer alan takımlarla herhangi bir şekilde ilişkisi olamaz Hakemler, masa görevlileri ve teknik komiser görevlerini kuralların öngördüğü şekilde yapacaklardır ve kuralları değiştirme hakları yoktur Hakemlerin üniforması hakem tişörtü, siyah pantolon, siyah çorap ve siyah basketbol ayakkabısından oluşur Hakemler ve masa görevlileri bir örnek giyineceklerdir. Madde 46 Hakemler: Görevleri ve yetkileri Başhakem: 46.1 Oyun sırasında kullanılacak tüm donanımı kontrol eder ve onaylar Oyun saatini, yirmi dört (24) saniye cihazını, kronometreyi belirler ve masa görevlileri ile tanışır Ev sahibi takım tarafından sağlanan kullanılmış, en az iki (2) top seçer. Ev sahibi takımın sağladığı toplar uygun değilse, uygun olan en iyi kalitedeki başka bir topu maç topu olarak seçebilir Oyuncuların yaralanmalarına neden olabilecek nesneler kullanılmasına izin vermez. 66

68 SEKİZİNCİ KURAL- HAKEMLER, MASA GÖREVLİLERİ, TEKNİK KOMİSER: GÖREVLERİ VE YETKİLERİ 46.5 Birinci periyodun başlaması için hava atışını yapar, diğer periyotların başlaması için topun oyuna sokulma işlemini yürütür Koşullar gerektiriyorsa, oyunu durdurur Bir takımın hükmen yenilgisine karar verebilir Oynama süresinin sonunda veya gerek duyduğu herhangi bir zamanda dikkatlice sayı cetvelini kontrol eder Oyun süresi bittikten sonra sayı cetvelini onaylayıp imzalayarak hakemlerin oyuna ilgilerini sona erdirir. Hakemlerin yetkileri oyunun ilan edilen saatinden yirmi (20) dakika önce oyun sahasına çıkmalarıyla başlar ve oyun süresinin bittiği hakemler tarafından onaylandığında sona erer Sayı cetvelini imzalamadan önce sayı cetvelinin arkasına aşağıdakileri yazar * Hükmen yenilgi, veya diskalifiye edici faul * Oyuncular, antrenörler, yardımcı antrenörler veya takım ilgililerinin oyun başlamadan yirmi (20) dakika önceden itibaren ve oynama süresinin bitimi ile sayı cetvelinin onaylanıp imzalanmasına kadarki sportmenlik dışı davranışlarını sayı cetvelinin arka tarafına yazar. Böyle bir durumda başhakem (varsa teknik gözlemci) detaylı bir raporu müsabaka ile ilgili organizasyon kuruluşuna göndermelidir Gerekli gördüğü her durumda veya hakemler arasında anlaşmazlık olduğunda son kararı verirken, yardımcı hakeme (hakemlere), varsa teknik komisere, masa görevlilerine danışabilir Hakemler, sayı cetvelini imzalamadan önce her periyodun veya uzatma periyotlarının sonunda yapılan son atışın oyun saati içinde olup olmadığına ve/veya bu atışın iki (2) yada üç (3) sayı sayılıp sayılmayacağına karar vermek için varsa gerekli teknik ekipmanı onaylama ve kullanma hakkına sahiptir. 67

69 SEKİZİNCİ KURAL- HAKEMLER, MASA GÖREVLİLERİ, TEKNİK KOMİSER: GÖREVLERİ VE YETKİLERİ Madde 3-1 e uymayan sandalyeleri rasgele kontrol edebilir * Eğer sandalyenin kural dışı olduğuna dair inandırıcı bir nedenleri var ise; * Takımlardan herhangi birinin antrenörü isterse Kurallarda açıkça belirtilmemiş tüm konularda karar verme yetkisine sahiptir. Madde 47 Hakemler: Görevleri ve yetkileri 47.1 Hakemler, saha çizgilerinin içinde veya dışında, hakem masası ve takım sıraları da dâhil olmak üzere, kurallara aykırı olan konularda karar verme yetkilerine sahiptir Hakemler kurallara aykırı durum olduğunda, bir periyot sona erdiğinde veya oyunu durdurmaya gerekli gördüklerinde düdük çalarlar. Başarılmış bir atış, başarılmış bir serbest atış veya top canlandıktan sonra düdük çalmazlar Hakemler kişisel faul veya ihlal değerlendirmelerinde, şu prensipleri dikkate alacaklardır: * Kuralların ruhu ve amacı, oyunun bütünlüğüne destek verme ihtiyacı, * Avantaj/dezavantaj kavramını tutarlı uygulama, bu şekilde hakemlerin, oyuncuya avantaj sağlamayan, rakibini dezavantajlı duruma düşürmeyen küçük kişisel temasları gereksiz yere cezalandırarak oyunun akışını durdurmamaya gayret etmesi. Tekerlekli sandalye basketbolunda küçük temaslar eğer oyuncu yön değiştirmeye ya da fren yapmaya çalışıyor ise göz ardı edilebilir. * Her maçta sağduyulu davranma, oyuncuların yeteneklerini ve davranışlarını dikkate alarak oyunu yönetme kararlılığı. * Oyuna katılanların ne yapmak istediğini ve oyun için neyin doğru olduğunu hissederek, oyunun kontrolü ve oyunun akışı arasında bir denge kurma kararlılığı Takımlardan biri itiraz ederse, başhakem (varsa teknik komiser) oyun süresinin bitiminden itibaren 1 saat içinde, itirazı maçla ilgili organizasyon kuruluşuna bildirir. 68

70 SEKİZİNCİ KURAL- HAKEMLER, MASA GÖREVLİLERİ, TEKNİK KOMİSER: GÖREVLERİ VE YETKİLERİ 47.5 Bir hakem sakatlanırsa veya başka bir nedenle görevini yapmaya edemeyecekse, beş (5) dakika içinde oyun devam ettirilecektir. Diğer hakem(ler), aynı özelliklerdeki yedek bir hakemin sakatlanan hakemin yerine geçme olasılığı bulunmadıkça, maçın sonuna kadar tek veya iki hakem olarak görev yapacaktır. Diğer hakem varsa teknik komiserle görüştükten sonra olası değişiklik için karar verecektir Bütün uluslar arası maçlarda, bir kararın açıklanması için sözlü iletişim gerekiyorsa, İngilizce dili kullanılacaktır Her hakem, yetkileriyle sınırlı olarak karar verme yetkisine sahiptir ancak, diğer hakem(ler)in verdiği kararı yok sayma veya kararından dolayı sorgulama hakkına sahip değildir Hakemler tarafından verilen kararlar kesindir, itiraz edilemez veya yok sayılamaz. Madde 48 Sayı görevlisi yardımcı sayı görevlisi ve klasifiker: Görevleri 48.1 Sayı görevlisi kendisine sağlanan sayı cetveline şunları kaydedecektir: * Oyuna başlayan tüm oyuncuların ve oyuna sonradan giren yedek oyuncuların isim ve numaraları. Oyuna başlayan beş oyuncu, oyuncu değişikliği veya oyuncu numaraları ile ilgili kurallara aykırı bir durum fark ettiğinde derhal en yakın hakemi haberdar edecektir. * Sahadan ve serbest atıştan yapılan sayıları kaydederek oyunun kronolojik özeti. * Oyunculara verilen fauller. Bir oyuncu beşinci faulünü aldığında sayı görevlisi derhal hakemlere durumu bildirmelidir. Antrenörlere verilen teknik faulleri kaydeder ve antrenörün diskalifiye olması gerektiğinde derhal hakemlere durumu bildirir. Aynı şekilde bir oyuncu iki (2) nci sportmenlik dışı faulü aldığında, diskalifiye edilmesi gereken bu durumu hakemlere iletir. * Molalar. Bir takım mola talebinde bulunduktan sonra ilk mola fırsatı doğduğunda hakemleri haberdar edecek ve devrede veya uzatma periyodunda molası biten takımın antrenörünü, bir hakem vasıtasıyla haberdar edecektir. 69

71 SEKİZİNCİ KURAL- HAKEMLER, MASA GÖREVLİLERİ, TEKNİK KOMİSER: GÖREVLERİ VE YETKİLERİ * Topu oyuna sokma sırasına göre ok yönünü değiştirir. Takımlar ikinci devre için çemberleri değiştireceklerinden ilk devre biter bitmez okun yönünü değiştirecektir Sayı hakemi ayrıca: * Oyuncu faulleri göstergesini, her iki antrenörün göreceği şekilde kaldırarak oyuncu faullerini bildirir. * Bir takımın bir periyottaki dördüncü takım faulünden sonra, top canlanınca hakem masasının, o takımın sırasına yakın tarafına, toplam takım faul göstergesini koyacaktır. * Oyuncu değişikliklerini gerçekleştirir. * Sesli işareti sadece top öldüğünde ve yeniden canlanmadan önce verir. Sesli işareti oyun saatini durdurmaz veya topun ölmesine neden olmaz Yardımcı sayı görevlisi skorboarda gerekli bilgileri işleyecek ve sayı görevlisine yardım edecektir. Skorboard ile resmi sayı cetveli arasında çözüme kavuşturulamayan uyumsuzluk olması durumunda, sayı cetveli esas alınacak ve skorboard ona göre düzeltilecektir Eğer sayı görevlisinin hatası fark edilir ise: * Oyun sırasında sesli işaret vermek için ilk ölü top olmasını beklemelidir. * Oyun bittikten ancak başhakem sayı cetvelini imzalamadan önce, nihai sonucu etkilese dahi hata düzeltilecektir. * Başhakem sayı cetvelini imzaladıktan sonra hata düzeltilemez. Böyle bir durumda başhakem veya varsa teknik komiser detaylı bir raporu ilgili organizasyon kuruluşuna gönderir Puanlamacı veya yardımcı sayı görevlisi bir takımın sahadaki beş oyuncusunun toplam puan sayısının doğruluğunu kontrol edecektir. 14 puan limitini geçen takım olursa (Bkz Madde 51.2) puanlamacı veya yardımcı sayı görevlisi, sayı görevlisini bilgilendirecek, o da müsabakanın hakemlerine haber verecektir ve ilgili takımın antrenörüne teknik faul verilecektir. 70

72 SEKİZİNCİ KURAL- HAKEMLER, MASA GÖREVLİLERİ, TEKNİK KOMİSER: GÖREVLERİ VE YETKİLERİ Madde 49 Süre(saat) görevlisi: Görevleri 49.1 Sayı görevlisine bir oyun saati ve bir kronometre sağlanır ve süre görevlisi: * Oyun, mola ve oyun aralarının süresini tutar. *Oyun saatinin, periyotun sonunda oyun süresinin bittiğini belirten sesli işareti yüksek sesle ve otomatik olarak vermesini sağlar. * Eğer, sesli işaret çalışmaz veya duyulmazsa, hakemleri uyarmak için her yolu dener. * Üçüncü periyodun başlamasına üç (3) dakika kaldığını hakemlere ve takımlara bildirir Süre görevlisi oyun süresini aşağıdaki koşullara göre ayarlar; * Oyun saatini şu durumlarda başlatır: Hava atışı sırasında, hava atışına giren bir oyuncu tarafından kurallara uygun olarak topa temas edildiğinde. Tek veya son serbest atış başarısız olup, top canlı kalmaya devam ediyor ve oyun sahasındaki ilk oyuncuya temas ettiğinde veya bir oyuncu tarafından topa temas edildiğinde. Topun dışardan oyuna sokulurken, oyun sahasındaki ilk oyuncuya temas ettiğinde veya legal olarak bir oyuncu topa temas ettiğinde. * Oyun saatini şu durumlarda durdurur: Eğer oyun saati otomatik olarak durmazsa, bir periyodun oyun süresi sona erdiğinde, Top canlıyken hakemlerden biri düdük çaldığında, Mola isteyen takım sayı yediğinde. Dördüncü periyodun veya her bir uzatma periyodunun son iki (2) dakikası içinde sayı olduğunda. Top bir takımın kontrolündeyken yirmi dört (24) saniye saati sesli işaret verdiğinde Süre (saat) görevlisi molayla ilgili olarak şu görevleri yapar: * Hakem düdüğünü çaldığında ve mola işaretini verdiğinde, hemen mola saatini başlatır. * Mola süresinin elli (50.) saniyesi geçtikten sonra sesli işaretini verir. * Mola süresi sona erdiğinde sesli işaret verir. 71

73 SEKİZİNCİ KURAL- HAKEMLER, MASA GÖREVLİLERİ, TEKNİK KOMİSER: GÖREVLERİ VE YETKİLERİ 49.4 Süre (saat) görevlisi oyun arasıyla ilgili olarak şu görevleri yapar: * Bir periyot sona erdiğinde hemen saati çalıştırmaya başlar. * Birinci ve üçüncü periyotlar başlamadan önce üç (3) dakika, bir dakika otuz (1.30) saniye kala sesli işaret verir. * İkinci, dördüncü ve her bir uzatma periyotunun başlamasına 30 saniye kala sesli işaret verir. * Oyun arası sona erdiğinde derhal oyun saatini durdurup sesli işaretini verir. Madde 50 Yirmi dört (24) saniye görevlisi: Görevleri Yirmi Dört (24) saniye görevlisine yirmi dört (24) saniye saati sağlanır ve yirmi dört saniye görevlisi: 50.1 Kaldığı yerden veya baştan başlatır. * Bir takım oyun sahasında canlı bir topun kontrolünü elde ettiğinde * Top oyuna sokulurken, top oyun sahasındaki bir oyuncuya veya bir oyuncu kurallara uygun olarak topa temas ettiğinde. Bir rakibin topa küçük temasları, eğer aynı takım topu kontrolünde tutarsa, yeni bir yirmi dört (24) saniye periyodu başlatmaz Bir hakem aşağıdakilerin sonucu olarak düdüğünü çalarsa: * Bir faul veya ihlal (topu kontrol etmeyen takım tarafından topun oyun sahası dışına çıkması değil). * Topu kontrol eden takımla ilgisi olmayan bir nedenle oyunun durdurulması. *Rakipleri dezavantajlı duruma düşmedikçe, her iki takımla da ilgisi olmayan bir nedenle oyunun durdurulması. Yirmi dört (24) saniye saati: 1- Bir görüntü olmadan, durdurulacak ve yirmi dört (24) saniye başa alınacaktır: * Top, kurallara uygun olarak sepetten geçerse, * Top rakibin sepetinin çemberine temas ederse(top çemberle arkalık arasında sıkışıp kalmadıkça) * Takıma geri sahasından topu oyuna sokma veya serbest atış(lar) hakkı verilirse 72

74 SEKİZİNCİ KURAL- HAKEMLER, MASA GÖREVLİLERİ, TEKNİK KOMİSER: GÖREVLERİ VE YETKİLERİ * Top kontrol eden takım tarafından yapılan kural ihlallerinde 2- Daha önce topu kontrol eden aynı takıma ön sahasından topu oyuna sokma hakkı verilirse ve yirmi dört (24) saniye saatinde on dört (14) saniye veya daha fazla varsa, durdurulacak ancak yirmi dört (24) saniye başa alınmayacaktır. 3- Daha önce topu kontrol eden aynı takıma, ön sahasından topu oyuna sokma hakkı verilirse ve yirmi dört (24) saniye saatinde on üç (13) saniye veya daha az varsa, durdurulacak ve yirmi dört (24) saniye on dört (14) saniyeye ayarlanacaktır Aşağıdaki nedenlerden dolayı topu daha önce kontrol eden takıma topu oyuna sokma hakkı verilirse yirmi dört (24) saniye durdurulacak, ancak başa alınmayacaktır: * Oyun sahası dışına çıkan bir top, * Aynı takımdan bir oyuncunun sakatlanması, * Bir hava atışı durumu, * Bir çift faul. * Takımlara verilen eşit cezaların birbirini götürmesi Herhangi bir periyotta oyun saatinde yirmi dört (24) veya on dört (14) saniyeden daha az kaldığında, top öldükten ve oyun saati durduktan sonra kapatılacaktır. Yirmi dört (24) saniye aygıtının sesli işareti oyun saatini veya oyunu durdurmaz veya takımlardan biri topu kontrol etmiyorsa, topun ölmesine neden olmaz. 73

75 DOKUZUNCU KURAL- OYUNCU PUANLAMA SİSTEMİ DOKUZUNCU KURAL: OYUNCU PUANLAMA SİSTEMİ Madde 51 Oyuncu puanlama sistemi 51.1 Tanım Her oyuncu İWBF in Resmi Yarışmalarında oynayabilmek için İWBF Oyuncu Puanlama Komisyonu nun (Player Classification Commission) vereceği Resmi Oyuncu Puanlama Kartı na (Player Classification ID) sahip olmak zorundadır. Oyuncu puan kartları İWBF resmi turnuvalarında, Resmi Oyuncu Puanlama Kitabı prensiplerine göre puanlamacıların oluşturduğu Oyuncu Puanlama Kurulu tarafından verilir. Bu kart oyuncuya verilen puanlama değerini içerir. Oyuncu Puanlama Yönetmeliğine göre puanlar turnuvaların başından Play Off larına kadar değiştirilebilirler. Hakem masasındaki kartların geçerliliği ve doğru puanlamaların belirlenmesi Puanlamacıların sorumluluğu altındadır. IWBF in geçerli oyuncu puanları şunlardır; 1.0, 1.5, 2.0, 2.5, 3.0, 3.5, 4.0 ve Oyunun hiçbir anında bir takımın sahadaki oyuncularının puanlarının toplamı on dört (14) ü geçemez. Not: Bu toplam aşağıdaki listedeki İWBF resmi yarışmalarında geçerlidir. Toplam puan turnuvalara göre değişebilir. * İWBF resmi turnuvaları * Erkekler Dünya Şampiyonası * Kadınlar Dünya Şampiyonası * Kadınlar ve Erkekler için Paralimpik Turnuvaları * Erkekler 23 Yaş Altı Dünya Şampiyonası * Kadınlar 25 Yaş Altı Dünya Şampiyonası * Erkekler, Kadınlar, 25 Yaş Altı Erkekler ve 23 Yaş Altı Kadınlar için Dünya Şampiyonası Grup Elemeleri * Erkekler ve Kadınlar Paralimpik Turnuvası Grup Elemeleri 51.2 Cezası Oyunun herhangi bir anında bir takımın puanlar toplamı 14 ü geçerse oyun sahasındaki takımın dizilişinde yapılacak bir düzeltme ile birlikte antrenöre teknik faul cezası verilecektir. 74

76 A- HAKEM İŞARETLERİ A HAKEM İŞARETLERİ A.1 Bu kurallarda gösterilen el işaretleri resmi hakem işaretleridir. Bu işaretler bütün hakemler tarafından tüm maçlarda kullanılmalıdır. A.2 Masa görevlilerinin bu işaretleri bilmesi önemlidir. I.SAYILAR 1. BİR SAYI 2 İKİ SAYI 3 ÜÇ SAYI GİRİŞİMİ 4 BAŞARILMIŞ ÜÇ SAYI 5 SAYI İPTALİ Bir Parmak Bilek Bükülür II. SAAT İLE İLGİLİ 6 SAATİ DURDURMAK (Düdükle birlikte) veya Saati çalıştırmak İki Parmak Bilek Bükülür 7 FAUL NEDENİYLE SAATİ DURDURMA (Düdükle Birlikte) Açılmış Üç Parmak 8 Açılmış üç parmak (Her iki El) SAATİ ÇALIŞTIRMA Kollar Bir kez Omuzlardan Yanlara Açılır 9 YİRMİ DÖRT VEYA ON DORT SANİYEYİ BAŞA ALMA III. İDARİ Avuç açık 10 OYUNCU DEĞİŞTİRME Bir el yumruk sıkılı-diğer el avuç aşağıya dönük faulü yapanının beline doğru işaret 11 YEDEK OYUNCUYU OYUNA DAVET ETME 12 MOLA Elle kesme hareketi 13 HAKEM VE MASA GÖREVLİLERİ ARASINDAKİ İLETİŞİM İşaret parmağını havada döndür 14 GÖRÜNÜR ŞEKİLDE SAYMA (5 VE 8 SANİYE Kollar çapraz durumda Avuç açık elinizi kendinize doğru sallayın Parmak görünecek şekilde T yapın Başparmak yukarı Parmakla kolu salla 75

77 A- HAKEM İŞARETLERİ IV. İHLALLERİN ÖRNEKLERİ 15 ÜÇ SÜRÜŞ 16 AYAK VEYA AYAKLIĞIN ZEMİNE DEĞMESİ 17 TOP TAŞIMA GÖSTERİLMEZ 18 ÜÇ SANİYE İHLALİ Sıkılı yumruklar çevrilerek 19 BEŞ SANİYE Elleri bilekten aşağı indirmek 20 SEKİZ SANİYE 21 YİRMİ DÖRT SANİYE Kol düz uzatılarak, Üç gösterilir 22 TOPUN GERİ SAHAYA DÖNMESİ Beş parmak gösterilir Sekiz parmak gösterilir Parmaklar omuzlara dokundurulur Parmakla gösterilir ve sağa sola sallanır 23 TOPA BİLEREK AYAKLA VURMAK 24 SAHA DIŞI TOP VEYA OYUN YÖNÜ 25 HAVA ATIŞI DURUMU İşaret parmağı ile ayağı göstermek İşaret parmağı ile kenar çizgilere paralel Baş parmaklar açık yumruklar sıkı 76

78 A- HAKEM İŞARETLERİ V.BİR FAULÜNÜN HAKEM MASASINA BİLDİRİLMESİ ( 3 ADIM) BİRİNCİ ADIM - OYUNCUNUN NUMARASI 26 NO= 4 27 NO= 5 28 NO= 6 29 NO= 7 30 NO= 8 31 NO= 9 32 NO= NO= NO= NO= NO= NO= 15 77

79 A- HAKEM İŞARETLERİ ADIM 2 FAULÜN TİPİ 38 ELE VURMA 39 KAPATMA(HÜCUM VEYA SAVUNMA 40 DİRSEK KULLANMAK 41 TUTMA Bileğe vurarak Elleri bele koyarak Dirseği geriye sallamak Bileği tutarak 42 TOPSUZ ŞARJ VEYA İTME 43 TOPLA ŞARJ 44 TOPU KONTROL EDEN TAKIM FAULÜ 45 ÇİFT İter gibi Sıkılmış yumruk avuca vurma Sıkılı yumruk faul yapan takım sepetine Sıkılı yumruk yukarda çapraz 46 TEKNİK 47 SPORTMENLİK DIŞI 48 DİSKALİFİYE EDİCİ Avucunu gösterip T yaparak Bilek tutarak Yukarı kaldırılmış sıkılı yumruklarla 78

80 A- HAKEM İŞARETLERİ 49 KALKMA 50 ERKEN DÖNÜŞ YAPMA İki avuç dirsekten yukarı İki kol el kapalı sağdan sola ADIM 3 VERILEN SERBEST ATIŞ SAYISI 51 BİR SERBEST ATIŞ 52 İKİ SERBEST ATIŞ 53 ÜÇ SERBEST ATIŞ Bir parmak kaldırarak İki parmak kaldırarak Üç parmak kaldırarak VEYA OYUNUN YÖNÜ 54 FAUL İŞARETİNDEN SONRA SERBEST ATIŞ YOKSA 55 FAUL İŞARETİNDEN SONRA KONTROLLÜ FAUL Parmak kenar çizgiye paralel elle yön gösterilir Sıkılmış yumruk kenar çizgiye paralel 79

81 A- HAKEM İŞARETLERİ VI. SERBEST ATIŞ YÖNETİMİ (2 Adım ) ADIM 1 KISITLAMALI ALANIN İÇİNDE 56 BİR SERBEST ATIŞ 57 İKİ SERBEST ATIŞ 58 ÜÇ SERBEST ATIŞ Yere paralel bir parmak Yere paralel iki parmak Yere paralel üç parmak ADIM 2 KISITLAMALI ALANIN DIŞINDA 59 BİR SERBEST ATIŞ 60 İKİ SERBEST ATIŞ 61 ÜÇ SERBEST ATIŞ İşar et parmağıyla Parmaklar bitişik Üç parmak açık Diyagram 8 - Hakem işaretleri 80

82 B- SAYI CETVELİ B SAYI CETVELİ Şekil 9: Sayı Cetveli 81

83 B- SAYI CETVELİ B.1 Şekil 9 da gösterilen resmi sayı cetveli, İWBF Teknik Komitesi tarafından onaylanmıştır. B.2 Sayı Cetveli farklı renklerde kâğıtlara basılmış, bir orijinal ve üç kopyadan oluşur. Beyaz kâğıda basılı orijinal İWBF içindir. Mavi kâğıda basılı ilk kopya yarışmanın organizatörleri, pembe olan ikinci kopya kazanan takım, sarı olan son kopya ise kaybeden takım içindir. Not: 1. Sayı görevlisinin iki ayrı renkte kalem kullanması önerilir. Bunlardan birini birinci ve üçüncü periyot, diğerini ikinci ve dördüncü periyotlarda kullanır. 2. Sayı Cetveli elektronik olarak hazırlanabilir ve doldurulabilir. B.3 Oyun başlamadan en az 20 dakika önce, sayı görevlisi sayı cetvelini aşağıdaki şekilde hazırlayacaktır: B.3.1 İki takımın isimleri sayı cetvelinin tepesindeki boşluklara yazılacaktır. A takımı her zaman yerel (ev sahibi) takım veya turnuvalarda veya tarafsız saha maçlarında programa ismi ilk yazılan takımdır. Diğer takım 'B' takımı olacaktır. B.3.2 Sayı görevlisi daha sonra: * Yarışmanın türünü, * Maçın numarasını, * Maçın tarihi, saati ve oynanacağı yeri, * Başhakem ve yardımcı hakem(ler)in isimlerini sayı cetveline yazar. BEDENSEL ENGELLİLER SPOR TEKERLEKLİ SANDALYE BASKETBOLU SAYI CETVELİ TAKIM _A:_SAĞLIKSPOR TAKIM _B:-GÜVENSPOR LİG TÜRÜ: Süper Lig_TARİH:03/10/2010 SAAT: BAŞ HAKEM :YENİATAKAN N._ MAÇ NO: 1 SALON: ATATÜRK S.S. YRD.HAKEM: 1.BAYRAMLAR E. 2: KOÇ Y.Z. Şekil 10 Sayı Cetvelinin Baş Kısmı 82

84 B.3.3 Sayı görevlisi daha sonra takım temsilcisi ya da takımın antrenöründen temin ettiği listeyi kullanarak, her bir takım üyelerinin isimlerini ve numaralarını yazar. A Takımı sayı cetvelinin üst kısmına, B Takımı ise alt kısmına yazılır. B Sayı görevlisi ilk sütuna her oyuncunun Puan Kartındaki puanı yazacaktır. B Sayı görevlisi ikinci sütuna her oyuncunun soyadını ve adının ilk harfini BÜYÜK HARFLER İle maçta giyeceği numaranın yanına yazacaktır. Takım kaptanının isminin yanına (CAP) ibaresi yazılacaktır. B Eğer bir takım (12) on ikiden az oyuncu bildiriminde bulunursa, sayı görevlisi maça çıkmayacak oyuncu(lar)a ait lisans numarası, isim ve numara vb. boşlukları bir çizgi ile kapatacaktır. B.3.4 Sayı görevlisi, her takıma ait bölümün en alt kısmına, o takımın antrenör ve yardımcı antrenör soyadları ve isimlerinin ilk harflerini BÜYÜK HARFLER ile yazacaktır. B.4 Oyundan en az 10 dakika öncesinde, her iki antrenör: B.4.1 Takım üyelerinin isimlerini, puanlarını ve numaralarını onaylayacaktır B.4. 2 Antrenör ve yardımcı antrenörün isimlerini onaylayacaktır. B.4. 3 Oyuna başlayacak (5) oyuncuyu, oyuncu numaralarının yanında yer alan Oyuna Giren oyuncu kutucuğuna küçük bir x işareti koyacaktır. B.4. 4 Sayı cetvelini imzalayacaktır. Yukarıda belirtilen bilgileri ilk olarak A Takımı antrenörü verecektir. B.5 Oyunun başında, sayı görevlisi her bir takımın oyuna başlayacak ilk beş (5) oyuncunun numarasının yanındaki x işaretini daire içine alacaktır. B.6 Oyun esnasında, sayı görevlisi ilk kez oyuna giren her yedek oyuncunun numarasının yanındaki oyuna Giren oyuncu sütununa küçük bir x işareti (daire içine almadan) koyacaktır. 83

85 B- SAYI CETVELİ Team A: SAĞLIKSPOR MOLALAR TAKIM FAULLERİ 5 Periyod Periyod B.7 Molalar Uzatma periyotları Puan No. Oy no. nc Fauller OYUNCULAR u KOÇ, Y.Ş. 4 P KAÇIN, S. 5 P P P ATALAN, E. 6 P 2 U 2 P P GÜRBULAK, Ö. 7 X T 1 P BİLMEZ, N. 8 P P U TAŞKINÇAY, F. 9 P 1 P 4.0 KOÇ, H.Ü EKTİ, A. (CAP) 11 X P 3 P GÜLMEZ, M BAYBÖRÜ, T.A. 13 P 2 P P 2 T C 2.0 GUZEY, C. 14 X P 2 P 2 P 2 P U BAYRAMLAR, H. 15 X P 2 D 2 Antrenör: MİNAR, İ. Yrd.Antrenör CAGLAR, İ. Şekil 11 - Sayı Cetvelinde takımlar C 2 B 2 B.7.1 Molalar, her periyot ve uzatma periyotlarında molanın alındığı dakika yazılarak takım isimlerinin altındaki uygun boşluklara kaydedilecektir. B.7.2 Her devre ve uzatma periyodunun sonunda kullanılmayan kutular iki (2) yatay paralel çizgi ile kapatılacaktır. B.8 Fauller B.8. 1 Oyuncu faulü; kişisel, teknik, sportmenlik dışı veya diskalifiye edici olabilir ve oyuncunun aleyhine kaydedilir. B.8.2 Antrenör, yardımcı antrenör, yedek oyuncu ve takım mensuplarının faulü; teknik veya diskalifiye edici olabilir ve antrenörün hanesine kaydedilir. 84

86 B- SAYI CETVELİ B.8. 3 Tüm fauller şu şekilde kaydedilir: B Kişisel faul 'P' harfiyle kaydedilecektir. B Oyuncu teknik faulü 'T' harfiyle kaydedilecektir B Antrenörün kişisel sportmenlik dışı davranışı nedeniyle verilen teknik faul C harfiyle kaydedilecektir. İkinci benzer şekilde verilen teknik faulde önce C harfi kalan boşluk ise D harfiyle kaydedilecektir. B Antrenöre başka herhangi bir nedenle verilen teknik faul 'B' harfiyle kaydedilecektir. B Sportmenlik dışı fauller U harfiyle kaydedilecektir. İkinci verilecek sportmenlik dışı faulde U harfi kalan boşluklar ise D harfiyle kaydedilecektir. B Diskalifiye edici fauller 'D' harfiyle kaydedilecektir. B Serbest atış (lar) gerektiren tüm fauller de 'P', 'T', 'C', 'B', 'U' veya 'D'.harfinin yanına serbest atış sayısı (1,2 veya 3) yazılacaktır. B Her iki takıma aynı ağırlıkta cezaları olan ve Madde 42 e göre (Özel durumlar) birbirini götüren tüm fauller 'P','T', 'C','B', 'U' veya 'D' nin yanına küçük bir c harfi kaydedilecektir. B Her periyodun sonunda sayı görevlisi kullanılan boşluklarla kullanılmayan boşlukları, kalın bir çizgiyle ayıracaktır. Oyunun sonunda sayı görevlisi kalan boşlukları, kalın yatay bir çizgiyle iptal edecektir. B Diskalifiye edici faul örnekleri: Takım sıra bölgesini terk eden antrenörler, antrenör yardımcıları, yedek oyuncular, oyun dışı kalmış oyuncular ve takım mensuplarına (madde 39) verilen diskalifiye edici fauller aşağıdaki gibi kaydedilecektir. Diskalifiye edilen kişinin kalan faul boşlukları F harfiyle doldurulacaktır. 85

87 Sadece antrenör diskalifiye edilirse: Antrenör: MİNAR, İ. D2 F F Yrd. Antrenör: ÇAĞLAR, İ. Sadece yardımcı antrenör diskalifiye edilirse: Antrenör: MİNAR, İ. B2 Yrd.Antrenör: ÇAĞLAR, İ. F F F Hem Antrenör hem de yardımcı antrenör diskalifiye edilirse: Antrenör: MİNAR İ. D2 F F Yrd. Antrenör: ÇAĞLAR İ. F F F Dört faulden az faulü olan bir yedek oyuncu diskalifiye edilirse kalan faul boşlukları F harfiyle doldurulacaktır. 4.0 KAÇIN, S. 5 P2 P2 F F F Yedek oyuncunun beşinci faulü ise son faul boşluğuna F kaydedilecektir. 4.5 KOÇ, Y. Ş. 4 T2 P3 P1 P2 F Beş faul alarak (oyundan çıkarılmış) oyun dışı kalmış oyuncu diskalifiye edilmişse son faul kutusunun yanına F harfi ile kaydedilecektir. 4.0 EKTİ, A. (CAP) 11 X T2 P3 P2 P1 P2 F Yukarıda örnekleri verilen yedek oyuncular yada takım mensubu diskalifiye edilmişse buna ek olarak antrenöre de bir teknik faul kaydedilecektir. Antrenör: MİNAR, İ. B2 Yrd. ntrenör ÇAĞLAR, İ. Not: Madde 39 a göre teknik fauller veya diskalifiye edici fauller takım faulü olarak sayılamazlar. 86

88 B Diskalifiye edilen bir yedek oyuncunun (Madde 39 hariç) faulü şu şekilde kaydedilir: 4.0 KOÇ, H.Ü. 10 D Coach: MİNAR, İ. B2 Assistant Coach: ÇAĞLAR, İ. Ve B Diskalifiye edilen bir yardımcı antrenörün (Madde 39 hariç) faulü şu şekilde kaydedilir: Coach: MİNAR, İ. B2 Assistant Coach: ÇAĞLAR, İ. D B Beşinci faulünden sonra diskalifiye edilen bir oyuncunun (Madde 39 hariç) faulü şu şekilde kaydedilir: 4.0 AKIN, M. 6 X T2 P3 P2 P1 P2 D ve Coach: MİNAR, İ. B2 Assistant Coach: ÇAĞLAR, İ. B.9 Takım faulleri B.9.1 Sayı cetvelinde, takım faullerini kaydetmek için ayrılan, her periyot için dört hane (takım adının hemen altında ve oyuncu adlarının hemen üstlerinde yer alan) bulunmaktadır. B.9.2 Sayı görevlisi bir oyuncunun kişisel, teknik, sportmenlik dışı veya diskalifiye edici faulünü o oyuncunun takımının faul kutusuna büyük bir X işareti koyarak kaydedecektir. 87

89 B- SAYI CETVELİ B.10 Devam Eden Skor B.10.1 Sayı görevlisi her bir takımın sayılarını kronolojik devam eden sırayla yazacaktır. B.10.2 Sayı cetvelinde devam eden sayılar için dört sütun vardır. B.10.3 Her bir sütun dört sütuna ayrılmıştır. Soldaki iki sütun 'A' takımı, sağdaki iki sütun 'B' takımı içindir. Ortadaki artan numaraları gösteren kolonlar ise her iki takımın devam eden sayıları (160 sayı) içindir. Sayı Görevlisi: * İlk olarak, bir takımın toplam sayısının üzerine toplayarak yeni toplam sayıyı, başarılı her sayı için diyagonal bir çizgiyle (/), başarılı her serbest atış için ise içi dolu bir daire (.) ile kaydeder, * Sonra, yeni toplam sayı ile aynı taraftaki boşluğa (yeni / veya yanına) başarılmış sayıyı ya da serbest atışı sayı yapan oyuncunun numarasını yazacaktır. B.11 Devam Eden Skor: Ek talimatlar B.11.1 Üç sayı atan oyuncunun numarası daire içine alınır. B.11.2 Bir oyuncu kendi takım sepetine yanlışlıkla attığı sayı, diğer takımın o anda oyun sahasında yer alan kaptanına yazılır. B.11.3 Top sepete girmeden verilen sayılar(madde 31-Topa ve Aksama Müdahale) atış girişiminde bulunan oyuncuya yazılacaktır B.11.4 Her periyodun sonunda, sayı görevlisi her iki takımında son sayılarını ( O ) kalın bir yuvarlak içine olacak şekilde çizecek, bu sayı ile sayıyı yapan oyuncunun numarasının altını kalın bir çizgi ile çizecektir B.11.5 Her periyodun başlangıcından itibaren sayı görevlisi sayıların ve oyunun kaldığı yerden kronolojik olarak sayı artırımını yapmaya devam edecektir. Şekil 12: Sayı Cetveli 88

90 B- SAYI CETVELİ B.11.6 Mümkün olan zamanlarda, sayı görevlisi sayı cetvelindeki devam eden sayılar ile skorboarda yazılı sayıları kontrol etmelidir. Eğer bir farklılık varsa ve kendi tuttuğu skor doğru ise, derhal skorboard düzeltilmesini sağlayacaktır. Bir şüphe söz konusu olur ya da takımlardan biri itirazda bulunursa, topun ilk öldüğü ve oyun saatinin durduğu anda durumu başhakeme bildirecektir. B.12 Devam Eden Skor: Özet B.12.1 Her periyodun sonunda sayı görevlisi her iki takımın kaydettiği sayıları sayı cetvelinin alt kısmındaki ilgili bölüme yazacaktır. B.12.2 Oyunun sonunda sayı görevlisi her takımın son sayılarını ve bu sayıları yapan oyuncu numaralarının altına iki (2) yatay kalın çizgi çekecektir. Ayrıca devam eden skor sütununu, her bir takımın kalan sayılarını silmek amacıyla, diyagonal bir çizgi ile kapatacaktır. B.12.3 Oyunun sonunda sayı görevlisi son skoru ve kazanan takımın ismini yazacaktır. B.12.4 Sayı görevlisi sonra büyük harflerle kendi soy adını yazacak ve daha sonra yardımcı sayı, süre ve 24 saniye görevlilerinin soy isimlerini sayı cetveline yazacaktır. Şekil 13:Sayı Cetveli Kapatılması B.12.5 Yardımcı hakem(ler)inde imzalamasından sonra başhakem son olarak sayı cetvelini onaylayıp imzalayacaktır. Bu işlem hakemlerin yönetimini ve oyunla ilişkilerini sona erdirir. 89

91 B- SAYI CETVELİ Not: Kaptanlardan biri oyuna itiraz için sayı cetvelini ( itiraz durumunda kaptanın imzası yazılı boşluğu) imzalarsa, masa görevlileri ve yardımcı hakem(ler) başhakem izin verinceye kadar emrinde olacak ve ayrılmayacaklardır Sayılar :Periyot 1-A 15 B A 25 B 20 Periyot 3-A 20 B A 25 B 22 Extra periyotlar: A _----- B _---- Müsabaka Sonucu:Takım A 85 Takım B 81 KazananTakım_SAĞLIKSPOR Sayı Görevlisi: ( imza) Başhakem: ( imza ) Saat Görevlisi: ( imza ) 24 " operatörü: ( imza ) Yrd. Sayı Görevlisi : ( imza ) 1.Yard. : _(_imza_)_ 2.Yard.: ( imza ) İtiraz durumunda kaptanın imzası; Şekil 14: Sayı Cetvelinin Altı 90

92 C- İTİRAZ PROSEDÜRÜ C İTİRAZ PROSEDÜRÜ Resmi bir IWBF karşılaşmasında, bir takım (başhakem veya yardımcı hakem) hakemlerden birinin bir kararı veya oyun esnasında oluşan bir olay nedeniyle olumsuz etkilendiğine inanıyorsa aşağıdaki şekilde hareket etmelidir: C.1Oyunun sonunda itirazda bulunacak takımın (CAP)kaptanı başhakeme takımının maçın sonucuna itiraz ettiğini bildirerek sayı cetvelindeki itiraz durumunda kaptanın imzası yazan bölümü hemen imzalayacaktır. İtirazın geçerlilik kazanabilmesi için ulusal federasyonun yetkilisi veya kulübün temsilcisinin maçın bitiminden itibaren 20 dakika içerisinde bu itirazı yazılı olarak doğrulamalıdır. Ayrıntılı bir açıklama gerekli değildir. Sadece; Ulusal Federasyon (veya kulübü) X, X ve Y takımları arasında ki maçın sonucuna itiraz etmektedir diye yazılması yeterlidir. Ayrıca IWBF temsilcisine ya da Teknik Komiteye USD 500 e eşdeğer bir miktarı depozito olarak yatırılır. Adı geçen Ulusal Federasyon ya da kulübün maçın bitiminden sonra bir (1) saat içerisinde resmi protesto metnini IWBF temsilcisine yada Teknik Komite Başkanına sunmalıdır. Eğer başvuru kabul edilirse, depozito iade edilir. C.2 Başhakem maçın bitiminden sonra bir saat içerisinde protesto edilen olayı IWBF temsilcisine ya da Teknik Komite Başkanına rapor edecektir. C.3 Adı geçen Ulusal Federasyon veya kulübün, ya da rakibin Ulusal Federasyonu ve kulübü Teknik Komitenin kararıyla aynı görüşte değilse kararı temyiz edebilir. Temyiz başvurusunun geçerli olabilmesi için, başvurunun Teknik Komitenin kararı iletmesini takip eden 20 dakika içerisinde yapılmalı ve USD 1000 e eş değer bir miktarı depozito olarak yatırılmalıdır. Temyiz jürisi son ve kesin kararı verir. C.4 Video kayıtları, film, resim ya da diğer görsel, elektronik, dijital ve bunun gibi aygıtlar: * Her periyot ya da ekstra periyotların sonunda yapılan iki (2) veya üç (3) sayılık şut atışlarının oyun saati içinde yapılıp yapılmadığına karar vermek için kullanılabilir. * Oyun sonra erdikten sonra disiplin kurulunda sorumluluğu belirlemek için veya öğretim (eğitim) amaçlı kullanılabilir. 91

93 D- TAKIM SIRALAMASI D TAKIMLARIN SIRALANMASI D.1 Prosedür / Uygulama Takımların sıralanması kazandıkları kaybettikleri maçlara göre, kazandıkları her maç için (2) puan, kaybettikleri (kendiliğinden yenilgi dahil) her maç için (1) puan ve hükmen yenildikleri maç için (0) puan almalarıyla yapılır. D.1.1 Eğer sıralamada iki takım aynı puana sahipse aralarında yaptıkları maçın (maçların) sonucu sıralamayı belirler. D.1.2 İki takım arasında yapılan maçlarda atılan ve yenilen toplam sayı aynı ise, sıralama her iki takımın grupta diğer takımlarla yaptığı tüm maçların sonuçlarının sayı averajına göre belirlenir. D.1.3 Sıralamada ikiden fazla takım eşit durumda ise, sadece sonuçlarının eşit durumdaki akımların kendi aralarında yaptıkları maçların dikkate alınmasıyla ikinci bir sıralama yapılır. D.1.4 İkinci sıralama sonrasında a eşit durumda olan takımlar varsa, sıralama eşit durumda olan takımların kendi aralarında oynadıkları maçların sayı averajına göre yapılır. D.1.5 Eğer hala eşit durumda olan takımlar varsa, grupta diğer takımlarla oynanan tüm maçların sayı averajı sıralamayı belirler. D.1.6 Yukarıdaki kriterlere göre herhangi bir aşamada eğer ikiden fazla sayıdaki eşit durumlu takım sayısı ikiye indirilebilirse, D.1.1 ve D.1.2 prosedürlerine başvurulur. D.1.7 Eğer herhangi bir aşamada yine de ikiden fazla takımın eşitliği varsa, D.1.3 den başlayarak prosedür tekrarlanır. D.1.8 Sayı averajı her zaman bölme işlemi yapılarak hesaplanır. D.2 İstisna: Eğer bir yarışmada yalnızca üç takım yer alıyorsa ve sıralama yukarıdaki belirtilen prosedürlerle yapılamıyorsa (bölme ile elde edilen sayı averajı eşit ise) yapılan sayıların toplamı sıralamayı belirler. A, B ve C arasındaki maçların sonuçları: A vs B A vs C B vs C

94 D- TAKIM SIRALAMASI Sıralama Takım Maç sayısı Galibiyet Mağlubiyet Puan Sayı farkı Sayı averajı A B C Kesin sıralama: Birinci: B 166 sayı yapmış İkinci: C 155 sayı yapmış Üçüncü: A 146 sayı yapmış Eğer yukarıdaki yöntemlere karşın takımların eşitliği hala bozulmamışsa nihai sıralamayı belirlemek için kura çekilecektir. Kura yöntemini varsa teknik gözlemci ya da yerel yetkililer belirleyecektir. D.3.Sıralama Kuralı İçin Başka Örnekler: D İki takım eşit puanlıysa ve aralarında bir maç yapmışlarsa; Takım Maç sayısı Galibiyet Mağlubiyet Puan Sayı A B C D E F A ile B arasındaki maçı kazanan birinci, D ile E arasındaki maçı kazanan dördüncü olacaktır D.3.2 Bir grup içinde iki takım eşit puanlıysa ve aralarında iki maç yapmışlarsa: Takım Maç sayısı Galibiyet Mağlubiyet Puan A B C D E F D A takımı her iki maçı kazanmışsa: Birinci : A İkinci : B 93

95 D- TAKIM SIRALAMASI D Her iki takım birer maç kazanmışsa: A-B Sayı Farkı: A : Sayı Averajı : A : B-A B : : B : Böylece Birinci : A İkinci : B D Her iki takım birer maç kazanırsa: A B B A İki takımın sayı farkı ( ) ve bölme sonucu sayı averajı aynıdır.(1.000) Sıralama grupta yaptıkları tüm maçların sayı averajına göre yapılacaktır D.3.3 İkiden fazla takım sıralamada aynı durumdaysa: Takım Maç sayısı Galibiyet Mağlubiyet Puan A B C D E F A,B ve C arasındaki maçların sonuçları: A B A C B C Kesin sıralama: Takım Maç sayısı Galibiyet Mağlubiyet Puan Sayı farkı Sayı averajı A B C Böylece Birinci :A İkinci :B Üçüncü :C Eğer bölmeyle elde edilen sayı averajlarında da eşitlik varsa kesin sıralama grupta oynanan tüm maçların sonuçlarına göre belirlenecektir. Olası sonuçlar: 94

96 D- TAKIM SIRALAMASI D.3.4 Sıralama da çok sayıda takım eşit durumdaysa: Takım Maç sayısı Galibiyet Mağlubiyet Puan A B C D E F Sıralama eşit durumda olan takımların arasındaki maçlar dikkate alınarak yapılacaktır. İki(2) olasılık vardır: I.II. Takım Galibiyet Mağlubiyet Galibiyet Mağlubiyet A B C D İlk durumda Birinci: A, B, C ve D nin sıralaması D.3.3 örneğindeki gibi yapılacak. İkinci durumda A ve B ile C ve D nin sıralaması D.3.2 örneğindeki gibi yapılacaktır. Geçerli bir neden olmaksızın tarihi belirlenmiş bir oyuna çıkmayan ya da oyunun sonu gelmeden sahadan çekilen bir takım oyunu hükmen kaybedecek ve sıralama da O (sıfır) puan alacaktır. Buna ek olarak, teknik komite takımı sıralamada son sıraya indirmeye karar verebilir. Aynı takım benzer eylemlerde bulunursa bu uygulama otomatik olarak yapılacaktır. Yine de bu takımın oynamış olduğu maçların sonuçları yarışmanın genel sıralamasının yapılabilmesi amacıyla geçerli olacaktır. 95

97 E- TELEVİZYON MOLASI E-TELEVİZYON MOLALARI E.1 Tanım Her düzenleme komitesi TV molası kullanma ve süresi hakkında kendi yetkileri içinde karar verebilir. ( 60, 75, 90 veya 100 saniye) E.2 Kural E.2.1 Her periyotta takımların mola haklarının dışında bir (1) TV molası verilebilir, uzatma periyotlarında TV molası verilemez. E.2.2 Her periyotta ilk mola (takım ya da TV) süresi 60,75,90 ya da 100 saniye olacaktır. E.2.3 Bir periyot içindeki diğer tüm takım molaları 60 saniye olacaktır. E.2.4 Her takımın ilk devre için (2) ve ikinci devre için üç (3) mola hakkı vardır. Bu molalar oyunun herhangi bir anında alınabilir ve bu molaların süreleri * Periyotta alınan ilk mola ise, TV molası olarak değerlendirilecek ve 60, 75, 90 ya da 100 saniye olabilecek, veya * Bir TV molasından sonra iki takımdan biri tarafından alınmışsa 60 saniye olacaktır. E.3 Uygulama E.3.1 TV molası kullanmak için en ideal zaman periyodun son 5 dakikası olabilir. Ancak böyle olacağına dair bir garanti söz konusu değildir. E.3.2Eğer periyodun bitimine 5 dakika kala henüz hiçbir takım mola isteminde bulunmamışsa, topun öldüğü ve oyun saatinin durduğu ilk fırsatta bir TV molası verilecektir. Bu mola hiçbir takıma yazılmayacaktır. E.3.3Eğer periyodun bitiminden, beş (5) dakika kalmadan önce takımlardan birinin almış olduğu mola, TV molası gibi kullanılacaktır. Bu mola hem TV molası, hem de mola isteğinde bulunan takımın molası sayılacağından, aynı takım bu periyotta başka mola isteğinde bulunamaz. E.3.4 Bu uygulamalara göre, ilk üç(3) periyot için her periyotta en az bir (1); en fazla altı(6)mola ilk devrede ve ikinci devrede de en fazla sekiz (8)mola olabilir. KURALLARIN SONU 96

98 TÜRKİYE BEDENSEL ENGELLİLER SPOR BAŞKANLIĞI Onaylayan IWBF GENEL KURULU Birmingham, İngiltere, 1 Ekim Ekim 2010 tarihinden itibaren geçerlidir 97

99 İKİNCİ KURAL: SAHA VE DONANIM Madde 2 : Saha Şarjsız yarım daire Açıklama : FIBA tarafından kullanılan şarjsız yarım daire tekerlekli sandalye basketbolunda kullanılmamaktadır. Madde 3. Donanım Madde 3: Yorum; Maç topu hakem tarafından belirlendikten sonra hiçbir takım bu topla ısınamaz. Madde 3. 1: Tekerlekli Sandalyeler Tekerlekli Sandalye kontrolü hakkında genel yorumlar Sandalye Kontrolleri: IWBF in resmi turnuvalarında maçlardan önce sandalye kontrolü yapılmaz. Normalde sandalye kontrolü turnuva başlamadan önce klasifikerler tarafından yapılır. Bu kontrol, tekerlekli sandalye maçlarda kullanılmadan önce oyuncunun karşılaşabileceği sorunları ve ihtiyaç duyacağı durumları saptamak için yapılır. Madde e göre tekerlekli sandalyenin kurallara uygun olmasının sorumluluğu oyuncunundur. Tekerlekli sandalye, maçın klasifikeri, hakemleri veya rakip takım antrenörünün isteği olmadan bir daha kontrol edilmez. ( Madde ) Eğer herhangi bir kontrol istenirse, hakemler, varsa maçın klasifikerinin yardımı ile minderin tepe noktasının yerden yüksekliğine özel önem göstererek sandalyenin madde 3.1. e uygunluğunu kontrol eder. Hakem ve/ veya maçın klasifikeri oyuncuyu, sandalyesinden kalkması ve varsa minderine dokunmaması için bilgilendirmelidir. Bu durumda, oyuncunun kurallara uygun olmayan bir yükseklik avantajı kazanmak için minderin değiştirilmiş veya yerleştirilmiş olduğu düşüncesi varsa önemlidir. Koruma amacı ile yapılan ufak değişikliklere dikkat edilmeli ve düzeltilmelidir ama bu tür değişiklikler sandalyenin diskalifiye olmasına neden olacak kadar önemli olmamalıdır. 98

100 Sandalyenin ölçümü sadece madde ün kararlarına göre kontrol edilir ve madde te anlatıldığı gibi oyuncunun sahada oynayan bir oyuncu olması gerekir. Takım yedek sırasında madde 3.1 e uygun olmayan bir sandalye ile oturmak ihlal değildir. Tekerlekli sandalyenin madde 3.1. e uygunluğunu kontrol etmek ve sandalye için oynayabilir izni vermek hakemlerin veya maçın klasifikerinin sorumluluğu altındadır Bazı turnuva ve maçlarda bu durumla karşılaşmak olasıdır. Sandalye kontrolü sırasında, koruyucu tedbir amacı ile yapılan ufak değişiklikler, yeterli süre verilerek tekrar düzeltilebilir. Eğer bu mümkün değilse, oyuncu, sandalyesi madde 3.1 e uygun hale getirilene kadar oynayamaz. (Madde ve 46.1 e de uymalıdır). 3.1 Durum: A4 oyuncusunun tekerlekli sandalyesinin aksı kırılır ve oyun durur. A takımının teknik donanım sorumlusu sandalyeyi hemen tamir etmekte zorlanır. Kural: Eğer 50 saniye içerisinde tamir etme işlemi bitmemişse, hakem A takımını sandalyeyi değiştirmesi ve A4 oyuncusunu değiştirmesi için uyarır. Bu durum sandalyenin tüm noksanlıkları konusunda geçerlidir. Madde 3. 1: Yorum: Oyuncuların kullanacağı yardımcı malzemelerin, sandalyedeki fiziksel emniyetlerini sağlamasında herhangi bir engel yoktur. Bir çok oyuncunun bağlarının puan kartlarına yazılımına gerek yoktur ve oyuncu bağ eklerken veya çıkartırken puan kartını değiştirmeden bu işlemi yapabilir. Bu durum Çift bacak amputasyonu olan oyuncular için istisnadır TÜM çift bacak ampüte oyuncular, sadece kartlarında yazılı ise dizlerinin altından sandalyeye bağlanmak için protez, bağ veya tekerlekli sandalye dizaynı yapabilirler. Oyuncu puanı ne olursa olsun dizlerin üstünden bağlanma veya bacakları birbirine bağlama yapılabilir. 99

101 Açıklama 1 : IWBF Oyuncu Puanlama Komitesi protez bacak takan veya bacağını bağlamış olan diz altı ampüte bir oyuncunun, bacak ampütasyonunu bağlamamış bir oyuncuya oranla daha avantajlı olduğunu tespit etmiştir. Bacağı bağlanmış bir diz altı ampütasyonuna sahip oyuncu, normal bir bacaklı oyuncu gibi kabul edilir ve puanlaması buna göre değerlendirilir. Bunun bir avantaj sağladığının görülmesi ile birlikte, oyuncunun puan kartında bunun belirtilmesi ve oyuncunun bağlı bir şekilde oynaması gereklidir. Açıklama 2 : Bacak hareketi az olan veya hiç olmayan oyuncular için, fazla veya daha az bağ koymanın onları sadece sabit tutmasından dolayı, puanlamalarına herhangi bir etkisi yoktur. Bu tip sınıflandırılmış oyuncular da bağlanmanın büyük bir avantaj yarattığı düşünülmez. Madde Durum 1: Moladan sonra A4 oyuncusu sahaya Madde deki kriterlerin dışında bir tekerlekli sandalye ile girer. Kural: A4 e diskalifiye edici faul verilir. Madde Durum 2: Hakem 1. periyotta bir oyuncunun daha önce kurallara uygun olmadığını bildirdiği sandalye kullandığını tespit eder. Kural: Oyuncuya diskalifiye edici faul verilir ve sandalye oyundan çıkartılır. Madde Durum 3: Hakem, oyuncunun isteği ile veya sandalyelerin kontrolü sırasında A4 oyuncusunun; bacakları ve kalçasına uyan terapi minderiyle oynamak istediğini fark eder. Kural: Minderin konulmasına, tepe noktasının yerden yüksekliği kurallara uygun olduğu sürece izin verilir. Tek gereklilik, minderin sandalye oturma yeri ile aynı boyutlarda olmasıdır Durum: Oyun sırasına D4 oyuncusu ayaklarını tekerlekli sandalyesinin demirleri arasında bağın üstünde dinlendirir. Kural: Kurallara uygundur. Herhangi bir ihlal yoktur. 100

102 Açıklama 1: Koruyucu yatay bar ilavesi olmayan ayaklığın yerden yüksekliği 11 cm olmalıdır. Koruyucu yatay bar var ise ayaklığın yerden yüksekliğinin 11 cm olması gerekmez Yorum 1 : Tekerlekli sandalyelerin dizaynları birçok modele ve üreticiye göre farklılık gösterir. Tekerlekli sandalyenin ölçümü sırasında öndeki yatay barın yüksekliğinin kurallara uygun olmasını sağlamak gerekir. Bu kuralın amacını iki şekilde ayırabiliriz. a) Güvenlik: Bu kural tekerlekli sandalyelerin temasları sırasında oyuncuların bacaklarını veya ayaklarını korumak için (11 cm de ) tek bir çarpışma noktası yaratmak için tasarlanmıştır. b) Haksız bir avantajı engellemek : Geçmişte rakibi tutmak için bu yatay bar yere daha yakın konuşlandırılmıştır. Bu yatay barın kontrolü sırasında barın kalınlığı bizi ilgilendirmemelidir. ( Farklı üretimler nedeniyle ) Bizi ilgilendiren barın temas ettiği noktanın 11 cm de olmasıdır. (Zemin) Bu barın şekline bakılmaksızın ölçümü ortasından yapılmalıdır. Yukarıdaki durumlarda: a) Kurallara uygundur. Yatay barın ortası 11 cm yüksekliktedir. b) İzin verilir. Yatay barın ortası 11 cm den 5 mm aşağıdadır. c) İzin verilir. Yatay barın ortası 11 cm den 5 mm yukarıdadır. d) İzin verilmez. Yatay barın ortası 5 mm den daha aşağıdadır. 5 mm lik bir tolerans gösterilebilir. 101