AK PARTİ GENEL MERKEZ KADIN KOLLARI EKONOMİ İŞLER BAŞKANLIĞI ÇALIŞTAY RAPORU TESPİTLER

Transkript

1 AK PARTİ GENEL MERKEZ KADIN KOLLARI EKONOMİ İŞLER BAŞKANLIĞI ÇALIŞTAY RAPORU TESPİTLER Nisan 03, :40:42 KADIN ISTIHDAMINA ILIŞKIN GENEL TESPITLER Ülkemizde kadın erkek eşitliği yasal olarak büyük ölçüde sağlanmış olmasına rağmen, kadınlarımızın sosyal ve ekonomik yaşama katkılarının istenilen seviyede olduğunu söylenemez. Son TUİK verilerine göre; 2011 yılı Ekim ayı verilerine göre Türkiye genelinde işgücüne katılım oranı % 50 olarak gerçekleşmiştir. Kadınların işgücüne katılım oranı % 29 buna karşın erkeklerin katılımı % 71,7 dir. Bu oran AB ülkelerinde % 70 civarındadır. Kadınlarımızın eğitim seviyelerinin nispeten daha düşük olması, bunun temel nedenlerden biri olarak görülmektedir. Lise altı eğitimlilerde işgücüne katılma oranı, erkekler için % 70, kadınlar için % 25,1 dir. Yükseköğretim mezunu erkeklerde % 85,2 olan işgücüne katılım oranı, kadınlarda % 70,7 dir. 25/05/2010 tarihinde Kadın İstihdamının Artırılması ve Fırsat Eşitliğinin Sağlanması başlıklı yayınlanan Başbakanlık Genelgesi ile; Kadının istihdamını kamuda ve özel sektörde artırmak, istihdam alanındaki mevcut sorunların tespiti ile bu sorunların giderilmesine yönelik ilgili tüm tarafların çalışmalarını izlemek, değerlendirmek, koordinasyon ve işbirliğini sağlamak üzere, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Müsteşarı başkanlığında Kadın İstihdamı Ulusal İzleme ve Koordinasyon Kurulu kurulmuştur. Bakanlıklar, ilgili Genel Müdürlükler, TOBB, TESK, memur, işçi ve işveren konfederasyonları temsilcileri ile kadın istihdamı konusunda faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşları ve üniversite temsilcilerinden müteşekkil kurul çalışmalarını sürdürmektedir. Ayrıca Çalışma Hayatı ve Sosyal Güvenlik Alanında 6111 sayılı (Torba Yasası) ile kadınlara yönelik iyileştirmeler yapılmıştır. Yasalarımızdaki eşitlikçi

2 düzenlemelere rağmen kadınları işgücüne katılım oranları istenilen düzeyde değildir. Kadınların İşgücüne Katılımını oranın Etkileyen Faktörler Arasında Bölgelerarası sosyo-ekonomik ve kültürel farklılıklar Toplumdaki kadına geleneksel bakış açısı, Toplumsal önyargılar /Aile içi rol dağılımı Kadınların bu geleneksel yaklaşımları kabullenmeleri Eğitim ve Özgüven eksikliği İşgücü piyasasında kadına uygun olmadığı düşünülen işler Sayılabilir. - Kalkınmayı formülize edebilmemiz için en azından nüfusun %50 sinin iş hayatı dışında kalmasına engel olmamız gerekmektedir. - Kadının çalışmaları sadece kadınların kendi kendine yaptığı çalışmalar ile değil erkeklerinde el birliği ve iş birliği ile katkı sağlayacağı şekilde olmalıdır hedeflerine bakıldığında kadın istihdamının %35 lere taşınması hedeflenmektedir. Bu hedefe ulaşabilmek için farklı ülke modelleri değerlendirilmelidir. - Hizmetlerin fiyatlandırılması yapıldığı zaman çalışan kadının iş hayatındaki kazancından daha fazlasını çocuk bakımına yönlendirildiği görülmektedir. - Kadınlar iş hayatında büyük cam tavan engellerle karşılaşmaktadır. Girişimciliğin önündeki engelleri çözmek üzere kadınlarında arasında olduğu, profesyonellerin yer aldığı, iletişim platformları oluşturulması gerekmektedir. - Kayıt dışı işsizlik ve kayıt dışı istihdam çok önemli arazlar yaratmakta ve bundan da en çok kadın çalışanlarımız mağdur olmaktadır. - Kayıt dışılığı azaltmak amacıyla ciddi tedbirler alınması gerekmektedir. - Ülkemizde yabancı çalıştırma şartlarının kolaylaştırılmış olması çalışan yabancı sayısının artmasına neden olmaktadır. Bu göz önüne alınarak, çalışma izinleri alınması zorlaştırılmalıdır. - Kadının iş gücüne katılımının artırılması için zihniyet değişikliğine

3 ihtiyaç vardır. Zihniyetle ilgili devrimi yapılmadığı sürece herhangi bir ilerleme kaydedilmesi mümkün değildir. - Çalışan kadının konforu arttırılmalıdır. Kadın çalışmış olmaktan dolayı kendi gelirinin arttığını düşünmelidir. Hem kendi ihtiyaçlarını karşılayabilmeli, hem de geleceği için ve ailesi için tasarruf edebilir olmalıdır. - Okul çağında çocuğu olan çalışan anne için de yarım gün okula gidişler problem olmaktadır. - Ekonomilerde %1 puan kadın istihdamı arttığında ekonomide %2 büyümeyi sağlanabilmektedir. Bu nedenle yoksulluğu ortadan kaldırmak için kadın istihdamını artırmak gerekmektedir. - Kalkınma ajansları bu konuda çok proje üretmektedir. Sadece hibe ve proje konusunda değil, sosyal projeleri de destek olabilmektedir. 26 bölge genel sekreterliği ile kalkınma genel sekreterliğinin yaptıkları toplantılarda her bölgeden kadın konusunda çok çarpıcı bilgiler gelmektedir. - Örneğin çocukların eğitimi ile ilgili yapılan şartlı nakit transferlerinde özellikle kız çocuklarının okullaşması için anneye verilen para bazı bölgelerde önemli bir etki yapmıştır. Kadının kendine olan güveninin sağlanması ve aile içindeki rolleri, söz sahibi olması söz konusu olmuştur. - Kadının kendine güveni sağlamakla birlikte diğer taraftan istihdama katılmasında kadının yine aile içindeki rollerle ilgili zihinsel dönüşümün gerçekleşmemesi durumunda, çatışmalara yol açabileceği yadsınmaması gereken bir gerçektir. - Yani aile içinde rollerde bir dengeleme yapılmadığı müddetçe aile içinde çatışmaya sebebiyet verilecek ve ailenin parçalanmasına neden olunabilecek bölgelerimiz vardır. - İŞKUR, kadınların istihdam edilebilirliklerinin arttırılması noktasında, hem danışmanlıkla ilgili, hem de düzenlediği iş gücü yetiştirme kurslarıyla ciddi katkıda bulunmaktadır. - Kadının iş gücü piyasasına girişte, bir sürü temel sorun bulunmaktadır. Her bir sorun bölgelere göre farklılıklar göstermektedir. Ya da bir sorun bir bölgede daha fazla ön plana çıkmaktadır. - İşkur, kadın istihdamının desteklenmesi operasyonunu yürütmektedir. AB destekli, 27 milyon Eurolu bir proje. NASKİ bölgesinde 43 ilimizde

4 uygulanmaktadır. Seçilen 5 pilot ilden her birinde kadınlar neden işgücü piyasasına katılmıyor, temel sorunlar nedir diye işgücü piyasası analizleri yaptırılmıştır. Taslak çalışmaları bitirilmiştir. Kadının iş gücü piyasasına girmesinde çocuk ve yaşlı bakımının ne kadar engel teşkil ettiğine dair bir tablo oluşturulmuştur. - Hane gelirine göre kadınların işgücüne katılımını değerlendirdiğimizde 750 TL'den daha az geliri olanların işgücü piyasasına katılmak gibi bir niyeti olmadığı tespitler arasındadır TL ve üzeri gelir düzeyi olanyüksek kadınların iş gücüne katılmak gibi bir derdi olmadığı görülmektedir. - Geliri düşük kadınların da aile baskısından dolayı işgücüne katılmadıkları görülmektedir. Buna yönelik olarak il bazında araştırmaların yapılması daha sağlıklı olacaktır. - Kadının kendisi de çalışma hayatına girmede kendine engel olabilmektedir. Çalışmak istemeyebilir ya da aile içerisindeki sorumlulukları da iş hayatına girişine engel olabilmektedir. - Diğer taraftan bazı işverenler de kadın çalıştırmak konusuna sıcak bakmamaktadır. Doğum nedeniyle uzun süre işten uzak kalmış kadının işe dönüşte yaşadığı sorunlar bulunmaktadır. Hem işe uyum açısından sorun yaşıyor hem de özel sektör bu kişiyi tekrar istihdam etmek istemeyebiliyor. - İŞKUR vereceği danışmanlık hizmetlerinde kadının işe uyum sürecinde sorumluluk üstlenebilir. Çünkü İŞKUR un yürüttüğü ciddi anlamda kadın projeleri bulunmaktadır. - İŞKUR 2011 stratejik planında kadınlara dönük özel hedefler koymuştur. Örneğin işe yerleştirilen her 3 kişiden en az birisinin kadın olmasını hedeflenmiştir. %24'lerde bir yıl içerisinde %27'ye getirildi itibariyle %37'yi yakalamak hedeflenmektedir. - İŞKUR un Kadın istihdamının desteklenmesi projesi en büyük projesi olarak görülmektedir. - İŞKUR toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik eğitimleri kurum içi personele ve paydaşlarına yönelik çok ciddi şekilde vermeye çalışmaktadır. - Ayrıca meslek edindirme kursları ile kadınları meslek sahibi yapmaya devam etmektedir. Bu eğitimlerden yararlandırma oranı da kadınlar için%40 oranındadır. - İŞKUR girişimcilik eğitimleri de vermektedir. - İş ve meslek danışmanları (2bin tane) alarak, özellikle iş arama konusunda ve iş hayatına uyum noktasında dezavantajı olan kadınların bu danışmalardan yararlanmaları sağlanacaktır. Çünkü bu danışmanlar

5 öncelikle dezavantajlı gruplardan bu hizmeti sunmaya başlayacaklardır. - Kamuda kadın erkek cinsiyet ayrımcılığı olmaması kanunla (başbakanlık genelgesi ile) güven altına alınmıştır. İŞKUR il müdürlüklerine gönderdiği talimatlarla özel sektörde de cinsiyet ayrımının gösterilmemesini sağlamaktadır. Açık iş ilanlarında buna hassasiyetle uyulması sağlanmaktadır. - Başbakanlık genelgesinde oluşturulması öngörülen Kadın İstihdamı Ulusal İzleme ve Koordinasyon Kurulu Çalışma Bakanlığı müsteşarı başkanlığında yılda 4 aylık periyotlarla 3 kez toplanmaktadır. Genelge kapsamında bir takım ilerlemeler kaydedilmiştir. - En belirgin ilerleme il istihdam kuruluna 81 ilde kadınla ilgili çalışan bir STK temsilcisinin katılımı sağlanmıştır. - Fakat genelgenin olumlu yanlarının olmasına rağmen kurul çalışmalarını aktif yapamamaktadır. - Kurumlardan katılım uzman ve uzman yardımcısı düzeyine düşmüştür. Hâlbuki kurulun 1. maddesinde kimlerin katılması gerektiği açık bir şekilde belirtilmektedir. Müsteşar yardımcısı ya da genel müdür düzeyinde olması gerekmektedir. Çünkü karar alabilme ya da politika oluşturabilmesi öngörüldüğü için en az bu düzeyde katılımın olması gereklidir. - Ancak bu düzeyde bir katılımın sağlanamaması sebebiyle kurulun çalışmaları yavaş ilerlemektedir. - Senede bir kez kurumlardan genelge kapsamında neler yaptıklarına dair rapor istenmektedir. Kurumlardan gelen 2011 yılı raporlarından anlaşılacağı üzere bütün kurumlar yapabilecekleri tek şeyin eğitim olduğunu düşünmektedirler yılında Ağır ve tehlikeli işler yönetmeliğinde yapılan bir değişiklikle birçok iş ağır ve tehlikeli iş olmaktan çıkartıldı. Böylece kadın ve gençlerin de birçok işte çalışmasının önü açıldı. Çünkü ağır ve tehlikeli işler kadınları birçok işten alıkoyabiliyordu. - Gelir vergisinde yapılan bir değişiklikle kendi el emeğiyle geçinen kadınlara vergi muafiyeti tanınmıştır. - Bu bağlamda 5512 sayılı yasada yapılan değişiklikle 17 gün prim ödeyerek bu kadınların 30 gün prim ödemiş gibi emekli olmaları sağlanmıştır - İşkur aktif istihdam tedbirlerine ciddi bir bütçe ayırmıştır. Ayrıca kadın istihdam desteklenmesi operasyonu kapsamında bir model arayışı söz konusudur. - Aslında kaynak sorunu olmamasına rağmen, kaynak sağlanamamasının nedeni kadın istihdamını arttırma konusunda çalışan

6 kurum ve kuruluşlar arasında işbirliği, koordinasyon ve eşgüdüm sağlanamamasıdır. - Bunun için çeşitli kurumları hem merkezi olarak, hem de yerelde izdüşümü olan kuruluşlar bir araya getirilecektir. - Kurumsal anlamda düşünüldüğünde, kaynak sorunundan çok, asıl sorun birbirini tekrar eden faaliyetlerin çeşitli kurumlar tarafından yapılmış olmasıdır. İşbirliği ve koordinasyonun yapılmayışıdır. Kurumların çalışmaları birbirinden kopuk, birbirini tamamlayıcı faaliyetler değiller. Temel sorun koordinasyon eksikliği olarak görülmektedir. - Bir takım düzenlemeler dışında bu kaynaklara sahip olan insanların bakış açılarını değiştirebilmeli ve bu kişilerin eylemlerin içinde bulunmalarını sağlanmalıdır. - Odaların yönetiminde, oda meclislerinde ne kadar kadın varsa, kadının işgücüne katılımındaki zihniyet de aynı yerden bakmaktadır. - Sanayi ticaret odaların da ihracatçılar birliklerinde esnaf odaları birliğinde, sendikalarda veya ticaret borsası gibi kuruluşlardaki kadın yönetici sayısının arttırılması gerekmektedir. - Zihniyetin dışında her zaman önden gitmesi gereken şey politikalardır. Sosyal politikalar, makro politikalar ve bunların uygulanmasında bütünlükçü olunması gerekmektedir. Bütünlükçü olmak, bu koordinasyon problemlerinin ortadan kaldırılması demektir. - En kritik olan kreş konusuna bakarken aynı zamanda yatırım politikalarına da bakmak gerekmektedir. - Milli Eğitim bakanlığının yeni bir model çerçevesinde okul öncesi hizmetleri zorunlu hale getirmesi çok büyük önem arz etmektedir. - Milli eğitim Bakanlığında bu konuda yaklaşık 4 yıldır çalışmaktadır. İzin süresi ücret modeli şeklinde düşünülebilir. AB modeli temel referans olmalıdır. - Evliliğin kadının hane içi çalışma yükünü erkekten çok daha fazla arttırdığı gözlemlenmektedir. Dolayısıyla yaşam döngüsünde kritik noktaların kadının istihdama katılmasına yarattığı engelleri kaldırabileceğini düşünülen kreş ve bakım hizmetlerinin kamusal bir sorumluluk olarak ele alınması gerekmektedir.. - Kadın eğer çalışacaksa onun çalışmasını teşvik etme devletin birinci görevi olmalıdır. Ailesinin bütünlüğünü sağlayacak, güvenliğini sağlayacak doğurduğu çocuğun bütün sorumluluğunu üzerine alabilecek bir formül geliştirilmelidir. - Bunun yanı sıra zihniyet değişikliğinden söz ederken zihniyet değişikliğinin çocukların gittiği okullarda ve kurumlarda ne ölçüde

7 sağlandığı önemle dikkate alınmalıdır. - Okul öncesi kurumlarda kullanılan materyallerin, oynatılan oyunların anlatılan masalların, toplumsal cinsiyet eşitliği bakışı ile verilmesi gerekmektedir.