TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş.

Transkript

1 TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş. EKONOMİK GELİŞMELER ÖZET DEĞERLENDİRME RAPORU ŞUBAT 2007/ II HAZIRLAYANLAR Mustafa ŞİMŞEK Fulya BAYRAKTAR Mustafa TOSUN EKONOMİK VE SOSYAL ARAŞTIRMALAR MÜDÜRLÜĞÜ 23 Şubat 2007

2 Şubat ayının ikinci ve üçüncü haftalarında ekonomide yaşanan gelişmeler ve bunun piyasalara yansımaları, açıklanan son veriler ışığında aşağıda özetlenmiştir. Piyasaları Etkileyen Yurtiçindeki Gelişmeler Merkez Bankası Para Politikası Kurulu, 15 Şubat 2007 tarihli toplantısında; Banka bünyesindeki Bankalararası Para Piyasası ve İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Repo-Ters Repo Pazarı nda uygulanmakta olan kısa vadeli faiz oranının, %17,50 oranında sabit tutulmasına karar verdi. Para Politikası Kurulu, son dönemde açıklanan verilerin Enflasyon Raporu nda ortaya konan görünüm ile uyumlu olduğu değerlendirmesini yapmıştır. Ocak ayında enflasyonda görülen artış, işlenmemiş gıda fiyatlarındaki gelişmelerden kaynaklandığından orta vadeli enflasyon görünümünü değiştirmemiştir. Mevcut düşüş eğiliminin yılın ikinci çeyreğinden itibaren belirginleşeceği öngörülmektedir. Özel kesim tüketim talebindeki yavaşlama devam ederken dış talep gücünü korumaktadır. Bununla birlikte, beklentilerin henüz hedeflerle uyumlu olmaması ve hizmet fiyat enflasyonuna ilişkin riskler ile küresel ekonomideki belirsizlikler para politikasındaki sıkı duruşu sürdürmeyi gerektirmektedir. Bu gelişmeler ışığında Kurul, orta vadede enflasyon hedefine ulaşılması için temkinli duruşun devam etmesinin gerektiği değerlendirmesini yapmıştır. Avrupa Birliği nin ilk kez yedi yıllık olarak uygulanacak araştırma-teknoloji geliştirme çalışması olan 7. Çerçeve Programı kapsamında, 53,2 milyar Euro tutarında proje desteği sağlanacağı açıklandı. Programlara ulusal/uluslararası kanunlar ve AB kanunlarına göre kurulmuş gerçek ve tüzel kişiler başvurabilecekler. Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB), bir ay içinde, küçük ve orta boy işletmelere (KOBİ) sıfır faizli ihracat, istihdam, gıda sektörüne yönelik makine teçhizat alımı ile deri sektörünün OSB lere taşınmasına ilişkin 4 yeni kredi kullandırmaya başlayacağını açıkladı. Avrupa Komisyonu tarafından aday ülkelerin entegrasyon sürecine destek olunması amacıyla oluşturulan ve 1 Ocak 2007 tarihinden itibaren beş mali yardım programının (PHARE, ISPA, SAPARD, Türkiye Katılım Öncesi Mali Yardımı, CARDS) yerini alacak olan Katılım Öncesi Mali Araç ın (IPA) kırsal kalkınma bileşeni (IPARD) kapsamında, Türkiye ye döneminde 159 milyon Euro hibe yardımı sağlanacağı açıklandı. Ziraat Bankası, 2006 yılını 2,1 milyar YTL kar ile kapattığını açıkladı. Devlet Bakanı Ali Babacan, Bankanın, sektörün en yüksek karına ulaşmakla kalmayıp tüm özel ve kamu kuruluşları arasında da en çok kar eden kuruluş haline geldiğini belirtti. Milli Prodüktivite Merkezi nin (MPM) dönemini kapsayan 2006 verimlilik raporuna göre; imalat sanayiinin reel katma değeri bu dönemde %218 artarken, yarattığı istihdam oranı %38 düzeyinde gerçekleşti. Bu oranlar raporda 1

3 imalat sanayiinin yeterince istihdam yaratmadığının göstergesi olarak yorumlandı. Konut Finansmanı Sistemine İlişkin Yasa Tasarısı (Mortgage), TBMM Genel Kurulu'nda kabul edilerek yasalaştı. Konut finansman sistemiyle, ev almak isteyen vatandaşların daha uygun koşullarda borçlanmaları amaçlanıyor. Yasaya göre, tüketici kredi kullanırken sabit veya değişken faizi tercih edebilecek, borcunu erken kapatmak isteyene anapara üzerinden %2 oranında erken kapatma cezası uygulanacak. Uluslararası Piyasalardaki Gelişmeler ABD Ocak ayı ISM, İmalat Dışı Sektörler (Hizmetler) Endeksi, 57 olan beklentilerin üzerinde ve 59 olarak açıklandı. ABD nin dış ticaret açığı, Aralık ayında 59,5 milyar dolarlık beklentilerin bir miktar üzerinde ve 61,2 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. ABD de Ocak ayında sanayi üretimi %0,5 oranında geriledi. Beklentiler sanayi üretiminin değişmeyeceği şeklindeydi. Kapasite kullanım oranı ise %81,2 olarak açıklandı. Aralık ayında ABD den 11 milyar dolar net sermaye çıkışı oldu. Beklentiler 60 milyar dolar sermaye girişi olacağı şeklindeydi. Cari açığın finansmanı için önem arz eden net sermaye girişleri, Kasım ayı için 74,9 milyar dolardan 70,5 milyar dolara revize edildi. ABD de Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE), Ocak ayında beklentilere paralel olarak %0,6 gerilerken, 12 aylık ÜFE artışı %0,2 seviyesinde gerçekleşti. Çekirdek üretici fiyatları ise beklentiler paralelinde %0,2 artış kaydetti. ABD de Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE), Ocak ayında %0,1 lik beklentilerin üzerinde %0,2 oranında artış kaydetti. 12 aylık TÜFE artışı da %2,1 olarak gerçekleşti. Gıda ve enerji maliyetlerinin dışarıda bırakıldığı çekirdek tüketici fiyatlarındaki artış ise %0,2 lik beklentilerin üzerinde %0,3 olarak açıklandı. ABD de Ocak ayında, yeni ev başlangıçları verisi bin adet olan beklentilerin altında ve bin adet olarak açıklandı. ABD de perakende satışlar, Ocak ayında bir önceki aya göre %0,3 lük artış beklentilerinin aksine değişmedi. Çekirdek olarak kabul edilen otomobil hariç perakende satışlar ise beklentiler paralelinde bir önceki aya göre %0,3 artış kaydetti. FED Başkanı Ben Bernanke, Kongre de yaptığı açıklamada faiz oranlarının mevcut seviyesinin uygun olduğunu ancak, enflasyonun beklendiği gibi hareket etmemesi halinde faiz artırmaya hazır olduklarını ifade etti. Bernanke, açıklanan verilerin para politikasının sürdürülebilir büyüme ve çekirdek enflasyonu kontrol altında tutma konusunda başarılı olduğunu gösterdiğini belirterek, emlak sektöründeki yavaşlamaya karşın ABD ekonomisinin ılımlı bir şekilde büyüyeceğine işaret etti. Avrupa Merkez Bankası (ECB), 8 Şubat taki toplantısında gösterge faiz oranını artırmayarak %3,5 düzeyinde tuttu. Yapılan açıklamada faizlerin hâlâ düşük, para 2

4 arzı ile kredi hacmindeki büyümenin güçlü, likiditenin yeterli olduğuna dikkat çekilirken piyasalara bir sonraki faiz artırımının Mart ayında yapılabileceği konusunda sinyal verildi. Euro Alanı mevsimsellikten arındırılmış sanayi üretimi Aralık ayında %1, yıllık bazda ise %4 artış kaydetti. Beklentiler sanayi üretiminin aylık bazda %0,2, yıllık bazda %2,6 artacağı yönündeydi. Euro Bölgesi, 2006 yılının dördüncü çeyreğinde bir önceki döneme göre %0,9, bir önceki yılın aynı dönemine göre ise %3,3 büyüdü. Euro Alanı Aralık ayı dış ticaret dengesi 2,5 milyar dolar fazla verdi. Bir önceki yılın aynı ayında 1,1 milyar dolar dış ticaret açığı gerçekleşmişti. Yıllık bazda ise 2005 te 16,2 milyar dolar fazla veren dış ticaret dengesi, 2006 da 8,2 milyar dolar açık verdi. İngiltere Merkez Bankası (BOE), 8 Şubat taki toplantısında kısa vadeli faiz oranını beklentiler paralelinde değiştirmeyerek %5,25 te bıraktı. G7 toplantısı sonrasında yapılan açıklamada, döviz yatırımcılarına portföy oluştururken Japonya nın güçlenen ekonomisinin de göz önünde bulundurulması gerektiği ifade edildi. Japonya da ekonomik büyüme hızlandı. GSYİH, 2006 yılının son çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre %1 olan beklentilerin üzerinde ve %1,2 artış kaydetti. Açıklanan bu veri sonrasında, Japonya Merkez Bankası nın bu hafta yapacağı toplantıda faiz artırımı yapabileceğine yönelik beklentiler güçlendi. Söz konusu beklentiler doğrultusunda Japonya Merkez Bankası (BOJ), 21 Şubat tarihindeki toplantısında, gösterge faiz oranlarını 25 baz puan artırarak %0,5 düzeyine yükseltti. Toplantının ardından yapılan açıklamada, güçlü ekonomik büyümenin faiz oranlarındaki artışa destek verdiği ve çekirdek TÜFE nin uzun vadede yükseliş trendini korumasının beklendiği ifade edildi. Ayrıca, faiz artışlarının kademeli olarak devam edeceği, ancak yakın bir tarihte yeni artırım beklenmemesi gerektiği ifade edildi. Şubat ayının ikinci haftasında petrol fiyatları, uluslararası piyasalarda yeniden 60 doların altına düştü. Petrol fiyatlarının gerilemesinde, OPEC araştırma bölümünün nisan-temmuz döneminde küresel ham petrol stoklarındaki talep fazlasının, günlük 300 bin varil olacağı öngörüsünde bulunması etkili oldu. Ancak Şubatın üçüncü haftasında ise ABD nin yakıt stoklarındaki sert düşüşün ve İran ın nükleer programına ilişkin gerginliklerin etkisiyle brent türü petrolün fiyatı bir önceki haftaya göre %3,7 oranında artarak 23 Şubat tarihinde varili 59,51 dolar düzeyine yükseldi. Petrol fiyatları vadeli piyasalarda ise 61 dolar seviyelerini gördü. Uluslararası Kredi Derecelendirme Kuruluşu Standard&Poor's (S&P), emtia fiyatlarındaki yükseliş ve uygun ekonomik şartların 2006 yılında gelişmekte olan piyasalara doğrudan yabancı yatırımını rekor seviyelere yaklaştırdığını ancak, önümüzdeki yıllarda bu yatırımların hızının yavaşlama göstermesinin muhtemel olduğunu bildirdi. Türkiye nin 2006 yılında en fazla doğrudan yabancı yatırımı çeken 6. ülke olduğunu açıklayan kuruluş, seçimlerin ortaya çıkardığı politik belirsizlikler ve AB ile üyelik müzakereleri sürecinde yaşanan sorunlar nedeniyle 2007 de yatırımlarda azalma olabileceğini belirtti. 3

5 Uluslararası Kredi Derecelendirme Kuruluşu S&P Türkiye raporunda, ülkenin kredi notlarını teyit ederken, 2007 yılında seçimler nedeniyle politikada ve Kerkük nedeniyle Kuzey Irak konusunda yaşanacak gelişmelerin ekonomiye etkilerinin kredi notunun yönü konusunda belirleyici olacağına dikkat çekti. Uluslararası Kredi Derecelendirme Kurulusu S&P, kredi notu "BB-" olan ve bu yıl gayri safi yurtiçi hasılasının (GSYH) yaklaşık yüzde 20'sine denk bir tutardaki borcunu yeniden finanse etme ihtiyacı bulunan Türkiye'nin, Avrupa ülkeleri arasında "yeniden finansman riskine en açık ülke" olduğunu belirledi. S&P tarafından yapılan araştırmada, 42 Avrupa devletinin 2006'da 848 milyar Euro olan toplam borcunun bu yıl 876 milyar Euro'yu bulmasının beklendiği kaydedilerek şöyle denildi: "Bu durum, esas olarak 2007 yılı vadeli amortismanlardaki artıştan kaynaklanıyor. Aynı zamanda, 2007'deki safi borçlanma son beş senedir ilk defa 200 milyar Euro'nun altına düşecek. Söz konusu 42 devletten 17'si için gayri safi borçlanma yükselişe geçecek. Bunların arasında Türkiye, önceki yıla göre 2007'de ekstradan 5 milyar Euro artışa sahne olacak. S&P verilerine göre, borç yeniden yapılandırma oranı (önceki yılın kısavadeli borç stoku artı vadesi gelecek olan orta ve uzun vadeli borçlar), yeniden finansman riskinin önemli göstergesi olarak görülüyor. Uluslararası Yatırım Bankası Lehman Brothers ın hazırladığı rapora göre; gelişmekte olan ülkeler arasında Türkiye dış şoklara en açık ülke konumunda bulunuyor. Raporda, kırılganlığın da özel sektörden kaynaklandığı belirtiliyor. Ernst & Young International tarafından hazırlanan "Güneydoğu Avrupa Yatırım Çekiciliği Araştırması 2006" raporunda, Türkiye doğrudan yabancı yatırım çekme açısından "uyuyan bir dev" olarak nitelendirildi. Dünyadan 200 üst düzey yöneticinin katıldığı çalışmaya göre, çekici pazar olarak yabancı yatırımcıların gözdesi olan Türkiye'nin çekiciliğinin artmasında politik istikrarın sağlanması etkili oldu. OECD, "Büyümeye Geçiş 2007" (going for growth 2007) raporunu açıkladı. Ülke notlarının Türkiye ile ilgili bölümünde asgari ücretin düşürülmesi, kıdem tazminatının kaldırılması, çalışmanın asgari maliyetinin azaltılması istendi. Ayrıca, bölgelere göre asgari ücret tavsiye edildi. 4

6 Son Açıklanan Veriler TÜİK tarafından yapılan açıklamaya göre; 2006 yılı Ocak ayında %75,4 düzeyinde olan üretim değeri ağırlıklı, İmalat Sanayii Kapasite Kullanım Oranı (KKO), 2007 yılı Ocak ayında %78,5 düzeyinde gerçekleşmiştir. İşyerlerinin tam kapasite ile çalışmamasının nedenleri olarak, önem sırasına göre, talep yetersizliği ilk sırada yer alırken hammadde yetersizliği, mali imkânsızlıklar, işçilerle ilgili meseleler ve enerji yetersizliği diğer nedenler olmuştur yılı Aralık ayında KKO %81,8 % ,5 İmalat Sanayi KKO düzeyindeydi. İşyerlerindeki Aylar üretim miktarı ise Ocak ayında, bir önceki aya göre %6,0 oranında azalmıştır yılı Şubat ayında üretim miktarının %2,3, satış miktarının %4,7, satış fiyatlarının %0,2 ve hammadde fiyatlarının %0,4 artacağı beklenmektedir. T.C. Merkez Bankası tarafından, Ödemeler Dengesine ilişkin yayınlanan son verilere göre; 2005 yılı Aralık ayında 3,9 milyar dolar olarak gerçekleşen cari açık, bu yılın Aralık ayında %55 azalışla 1,8 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Bu azalışın başlıca sebebi olarak, ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret açığının, bir önceki yılın aynı ayına göre %49,6 oranında azalarak 1,9 milyar dolara düşmesi gösterilmektedir. Bunun sonucunda, 2005 yılı Ocak-Aralık döneminde 22,8 milyar dolar olan cari işlemler açığı, 2006 yılının aynı döneminde %37,2 artışla 31,3 milyar dolara ulaşmıştır. Bir önceki yılla karşılaştırıldığında cari transferler, 2006 yılında %16 oranında artarak 1,7 milyar dolar olurken, yatırım geliri kaleminin altında yer alan doğrudan yatırımlar, portföy yatırımları ve faizlerden oluşan diğer yatırımlarda gerçekleşen net çıkışlar, sırasıyla 935 milyon, 662 milyon ve 4,9 milyar dolar olmuştur yılının Ocak-Aralık döneminde gerçekleşen 31,3 milyar dolarlık cari açığın finansmanına baktığımızda, finans hesaplarında gerçekleşen net sermaye girişinin, 2005 yılının aynı dönemine göre %67 artarak 34 milyar dolara ulaştığı görülmektedir. Bu dönemde gözlemlenen başlıca gelişmeler şu şekilde özetlenebilir: Doğrudan yatırımlar kaleminde 18,9 milyar dolar, portföy yatırımlarında yaklaşık 7 milyar dolar, ticari ve nakit krediler ile mevduatlardan oluşan diğer yatırımlar kaleminde ise 14,3 milyar dolar net giriş gerçekleşmiştir. Bu gelişmeler sonucu resmi rezervlerde 6,1 milyar dolar azalış olmuştur. TÜİK tarafından açıklanan, Hanehalkı İşgücü Araştırması 2006 Kasım Dönemi (Ekim, Kasım, Aralık) Sonuçları na göre; 2006 yılı Kasım döneminde çalışma çağındaki nüfus geçen yılın aynı dönemine göre 854 bin kişi artarak 52 milyon kişiye ulaşmıştır. İstihdam edilenlerin sayısı ise, geçen yılın aynı dönemine göre 713 bin kişi artarak 22 milyon 641 kişiye ulaşırken, işgücüne katılma oranı %48,2 olarak gerçekleşti. İssizlik oranı %10,6 dan %9,6 ya düşerken, tarım dışı issizlik 75,4 80,7 82,3 82,6 83,1 77,2 81,8 79,4 82,7 82,4 82,8 81,

7 oranı %12,2 düzeyinde gerçekleşti. Kasım 2006 döneminde istihdam edilenlerin %26,2'si tarım, %20,5 i sanayi, %6,1'i inşaat, %47,2 si ise hizmetler sektöründedir. Önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında, tarım sektöründeki istihdam payının 0,8 puan azaldığı, buna karşılık hizmetler sektörünün payının değişmediği, inşaat sektörünün payının ise 0,6 puan arttığı görülmektedir. Maliye Bakanlığı ndan yapılan açıklamaya göre; Kasım ayında 3,8 milyar YTL fazla veren Merkezi yönetim bütçesi, Aralık ayında 4,1 milyar YTL açık verdi. Aralık ayında faiz dışı denge ise 2,2 milyar YTL açık verdi. Böylece, 2006 yılı sonu itibarıyla bütçe yaklaşık olarak 4 milyar YTL açık vermiş oldu. Yılsonu bütçe açığı hedefi yaklaşık 14 milyar YTL olarak belirlenmişti. Yılsonu itibarıyla faiz dışı fazla 41,9 milyar YTL ile yılın tamamı için hedeflenen 32,3 milyar YTL nin %30 oranında üzerine çıkmış oldu yılı Ocak-Aralık döneminde bütçe harcamaları 175,3 milyar YTL, bütçe gelirleri ise 171,3 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir. Faiz harcamalarının 45,9 milyar YTL olduğu bu dönemde, merkezi yönetim bütçe gelirlerinin %82,5 ini oluşturan vergi gelirleri 137,5 milyar YTL ile yılsonu hedefinin üzerine (%4) çıkmıştır. Hazine Müsteşarlığı ndan yapılan açıklamaya göre; itibariyle, Merkezi Yönetim Toplam Borç Stoku, 352,5 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir. Toplam borç stokunun 219,6 milyar YTL tutarındaki kısmı Türk Lirası cinsinden, 131,2 milyar YTL tutarındaki kısmı döviz cinsinden ve geriye kalan 1,7 milyar YTL tutarındaki kısmı ise dövize endeksli borçlardan oluşmaktadır Ocak sonu itibariyle toplam borç stokunun %52,7 si iç piyasaya, %20,3 ü ise kamu kesimine olan iç borçlardan oluşurken, dış borçların ağırlığı %27 olarak gerçekleşmiştir. Merkezi yönetim toplam borç stoku, 2006 yılı sonuna göre YTL bazında %2,15 oranında artış gösterirken, dolar bazında yaklaşık %1 oranında artış göstermiştir. Dolar bazındaki artışın düşüklüğünde, özellikle son aylardaki YTL nin dolar karşısındaki değer kaybı etkili olmuştur. İç borç stokunun alacaklılara göre dağılımına baktığımızda; 2006 yılı sonunda %71,6 olan piyasa payının, Ocak 2007 sonu itibarıyla %72,1 e yükseldiği görülmektedir. İç borç stokunun ortalama vadeye kalan gün sayısı ise, 2006 yılı sonu itibarıyla 24,6 ay iken, Ocak 2007 itibarıyla 23,9 aya gerilemiştir. Bu durum, Ocak ayı borçlanmasının ortalama vadeye kalan gün sayısının kısalmasından (24,1 ay) kaynaklanmıştır. T.C. Merkez Bankası nın mali ve reel sektörden katılımcılarla gerçekleştirdiği Şubat ayı II. Dönem Beklenti Anketi sonuçlarına göre; Türkiye ekonomisinin 2007 yılında %4,8 büyüyeceği, tüketici fiyatlarının %7,13 oranında artacağı, cari işlemler açığının 31,9 milyar dolar ve dolar kurunun 1,5251 YTL civarında gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Önümüzdeki 12 ve 24 ay sonrasının yıllık TÜFE beklentileri ise sırasıyla %6,75 ve %5,47 düzeyindedir. 12 ay sonrası için, 6 ay vadeli hazine bonosunun yıllık bileşik getirisi %16,82, 5 yıl vadeli, 6 ayda bir ödemeli devlet tahvillerinin yıllık bileşik getirisi de %16,61 olarak beklenmektedir. Türkiye İstatistik Kurumu ve Merkez Bankası işbirliği ile yürütülen Aylık Tüketici Eğilim Anketi ne göre, 2006 yılı Aralık ayında 92,04 olan Tüketici Güven Endeksi, 2007 yılının Ocak ayında, 2006 yılı Aralık ayına göre %0,26 oranında azalarak, 91,80 değerine düşmüştür. Ankete göre, Güven Endeksindeki 6

8 düşüş, tüketicilerin gelecek dönem genel ekonomik duruma ve iş bulma olanaklarına olan değerlendirmelerinin kötüleşmesinden kaynaklanmaktadır. Hazine nin nakit dengesi, 2007 yılı Ocak ayında 3,6 milyar YTL açık verirken, faiz dışı nakit denge de 3,2 milyar YTL fazla vermiştir. Bu gelişmeler sonucunda, Ocak ayında Hazine hesaplarında net 2,6 milyar YTL tutarında azalış meydana gelmiştir yılı Ocak ayında nakit bazda toplam 14 milyar YTL gelir elde edilmiş, 10,7 milyar YTL faiz dışı harcama, 6,8 milyar YTL faiz ödemesi yapılmıştır. TÜİK tarafından yapılan açıklamaya göre; 2007 yılının Ocak ayında, yeni kurulan şirket ve kooperatif sayısı, geçen yılın aynı ayına göre %21,9 artarak den ye yükselmiştir. Kapanan şirket ve kooperatif sayısı ise bir önceki yılın aynı ayına göre %1,4 azalarak dan ye düşmüştür. TÜİK tarafından yapılan açıklamalara göre; 2007 yılı Ocak ayında; geçen yılın aynı ayına göre giriş yapan yabancı ziyaretçi sayısı %7,1 oranında artarak kişi olarak gerçekleşmiştir. Bu rakam geçen yılın aynı ayında kişidir. Ülkemizden çıkış yapan yabancı ziyaretçiler de geçen yılın aynı dönemine göre %13,3 oranında artarak kişi olarak gerçekleşmiştir. Bu rakam, bir önceki yılın aynı ayında kişidir. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Bankacılık Sektörünün Kasım 2006 kar ve zarar tablolarını açıkladı. Buna göre, bankacılık sektörünün vergi öncesi net karı geçen yıl Kasımda 2005 yılının aynı ayına kıyasla %48,2 artışla 8 milyar 991 milyon YTL'den 13 milyar 324 milyon YTL'ye çıktı. Buna karşın vergi provizyonu %14,2 azalarak 3 milyar 101 milyon YTL'den 2 milyar 661 milyon YTL'ye düştü. Söz konusu dönemde, bankacılık sektörünün net karı %81 artışla 10 milyar 663 milyon YTL seviyesinde gerçekleşti. Bankacılık sektörünün net karı 2005 yılı Kasım ayında 5 milyar 890 milyon YTL seviyesinde bulunuyordu. Merkez Bankası Analitik Bilânçosu Ana Kalemlerindeki Gelişmeler Şubat 2007 döneminde, Merkez Bankası Analitik Bilânçosu aktif büyüklüğü, %3,17 oranında daralarak milyon YTL seviyesine gerilemiştir. Bu dönemde Dış Varlıklar kalemi %4,02 oranında azalırken, buna karşılık İç Varlıklar kalemi %2,69 oranında artış göstermiştir. Bilânçonun pasif kalemleri incelendiğinde ise bu dönemde Merkez Bankası Toplam Döviz Yükümlülüklerinin %3,20 oranında azaldığı görülmektedir. Toplam Döviz Yükümlülükleri kaleminin alt ayırımına bakıldığında ise Dış Yükümlülükler kaleminin %1,63 oranında, İç Yükümlülükler kaleminin de %4,14 düzeyinde gerilediği göze çarpmaktadır. Ocak ayında Emisyon Hacmi ve Rezerv Para kalemlerinde görülen daralmanın, maaş ödemeleri nedeniyle 16 Şubat itibariyle yerini artışa bıraktığı görülmektedir. Şubat ayının ilk yarısında, Rezerv Para ve Emisyon Hacmi kalemlerinde sırasıyla %10,11 ve %2,35 oranlarında genişleme kaydedilmiştir. Yine piyasanın nakit ihtiyacının giderilmesi amacına uygun olarak, Açık Piyasa İşlemlerinden Doğan Borçlar kaleminin de bu dönem itibariyle %26,93 oranında azalış göstererek 6,4 milyar YTL düzeyine gerilediği göze çarpmaktadır. Diğer taraftan aynı politikanın başka bir aracı olarak, Kamu Mevduatı kaleminde bu dönem itibariyle, %68,44 gibi yüksek bir oranda daralma kaydedilmiştir. 7

9 Merkez Bankası Analitik Bilânçosu Ana Kalemleri (Milyon YTL.) Değişim Son Yıl Dönem AKTİFLER DIŞ VARLIKLAR İÇ VARLIKLAR PASİFLER TOPLAM DÖVİZ YÜKÜMLÜKLERİ DIŞ YÜKÜMLÜKLER İÇ YÜKÜMLÜKLER Döv. Ol. Takip Ol. Mev Bankaların Döviz Mevduatı MERKEZ BANKASI PARASI REZERV PARA Dolaşıma Çıkan Banknot Bankalar Mevduatı Diğer Kalemler DİĞER MB PARASI APİ den Doğan Borçlar Kamu Mevduatı TCMB Brüt Döviz Rezervleri (Milyon $) Kaynak: TCMB Şubat 2007döneminde TCMB brüt döviz rezervleri, 1,9 milyar dolar azalarak milyon dolar düzeyine gerilemiştir. Tahvil-Bono Piyasası Şubat ayının ikinci haftasına %19,64 düzeyinden başlayan piyasanın gösterge kâğıdı niteliğindeki 26 Kasım 2008 itfa tarihli tahvilin yıllık bileşik faizi, Hazinenin 13 Şubat tarihinde Gösterge tahvilin yıllık bileşik getirisi düzenlediği 4 yıl vadeli YTL 19,80 cinsi devlet tahvili ihalesine 19,60 gelen yüksek talep ve FED 19,40 Başkanı Bernanke nin 19,20 açıklamaları sonucunda %19,06 seviyesine kadar geriledi. Şubat ayının üçüncü haftasının ilk günlerinde de devam eden alımlarla gösterge kâğıdının yıllık bileşik faizi %19 düzeyinin altına Getiri oranı (%) 19,00 18,80 18,60 18,40 18, gerileyerek 20 Şubat tarihli işlem gününü %18,81 seviyesinden kapattı. Ancak Japonya Merkez Bankası (BOJ) un gösterge faiz oranlarını arttırma kararı ve ABD de Tüketici Fiyatları Endeksinin beklentilerin üzerinde açıklanmasına bağlı olarak piyasaya gelen satışlarla artışa geçen 26 Kasım 2008 itfa tarihli tahvilin yıllık bileşik faizi, 23 Şubat tarihi itibariyle %19,22 puana yükselmiştir Tarih

10 Döviz Piyasası Şubat ayının ikinci haftasına 1,3993 YTL seviyesinden başlayan dolar kuru, alternatif piyasalara gelen alımlar ve doların uluslararası piyasalardaki değer kaybına bağlı olarak 1,39 YTL düzeyinin altına gerileyerek YTL ABD Dolar Denge Kuru haftayı 1,3885 YTL 1,43 seviyesinden kapattı. Şubat ayının üçüncü haftasında ise arttırma kararı ve euro alanında faiz oranlarının Japonya Merkez Bankası (BOJ) un gösterge faizini 1,41 1,39 1,37 yükselebileceği yönündeki beklentilerin ağırlık kazanmasına Tarih bağlı olarak doların uluslararası piyasalarda değer kaybettiği görüldü. Alternatif piyasalarda satışlar görülmesine rağmen dolar, yurtdışı piyasalardaki gerilemesine bağlı olarak yurtiçinde de 23 Şubat tarihli Merkez Bankası gösterge kuru itibariyle 1,3826 YTL seviyesine inmiştir. Dolar bu dönemde YTL karşısında %1,19 oranında değer kaybederken, euronun değer kaybı 3,35 olarak gerçekleşmiştir. Şubat ayının ikinci haftasına 1,3006 seviyesinden başlayan /$ paritesi, FED Başkanı Bernanke nin açıklamaları ve euro bölgesinde faiz oranlarının yükselebileceği yönündeki beklentilerin güçlenmesine bağlı olarak 23 Şubat tarihi itibariyle 1,3119 düzeyine çıkmıştır. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) Şubat ayının ikinci haftasına puan düzeyinden başlayan İMKB Bileşik Endeksi, FED Başkanının yaptığı açıklamaların olumlu algılanması ve beklentilerin altında açıklanan Aralık ayı cari açık verisinin etkisiyle puana kadar yükseldi. Ancak Şubat ayının üçüncü haftasında yabancı fonların özellikle bankacılık hisselerinde etkili olan kâr satışları ve beklentilerin üzerinde açıklanan ABD Tüketici Fiyatları Endeksi verisinin etkisiyle düşüşe geçen bileşik endeks puana kadar geriledi. Haftanın son günlerinde görülen tepki alımlarıyla bir miktar toparlanan bileşik endeks 23 Şubat tarihli işlem gününü puandan kapattı. İMKB Bileşik Endeksi bu dönemde %3,34 oranında değer kazanırken, yabancı portföylerin piyasa içerisindeki payı ise %68,68 düzeyinden %68,44 seviyesine gerilemiştir. Türk Bankacılık Sektörü Gelişmeleri Endeks Şubat döneminde, bankacılık sektörü toplam mevduat hacmi %1,6 oranında genişleme kaydederken, YTL mevduatlardaki artış oranı %3,6 düzeyine ulaşmıştır. Son iki haftalık dönemde YTL mevduatlarda görülen söz konusu bu İMKB Bileşik Endeksi Tarih

11 artış, başta hazine bonoları olmak üzere alternatif yatırım araçlarının getirisinde kaydedilen düşüşlerle açıklanabilir. Yabancı para cinsinden mevduatlarda bu dönem itibariyle gerçekleşen %1,5 oranında gerileme ise büyük ölçüde döviz kurlarındaki gerilemeden kaynaklanmaktadır. Bankacılık Sektörü İle İlgili Seçilmiş Göstergeler (Milyon YTL.) Değişim (%) Yıl Sonuna Göre Dönem MEVDUAT TOPLAM MEVDUAT ,9 1,6 YTL ,0 3,6 YP ,7-1,5 YP Mevduat/Toplam Mevduat (%) 38,7 39,2 38,0 KREDİLER TOPLAM KREDİLER ,3 1,1 YTL ,4 1,9 YP ,8-0,9 YP Krediler/Toplam Krediler (%) 27,2 26,9 26,4 Krediler * /Mevduat (%) 72,3 73,0 72,6 Takipteki Alacaklar (Brüt) ,3-0,1 Takipteki Alacaklar / Krediler (%) 3,64 3,76 3,72 Menkul Değerler Portföyü ,2-0,2 MDP/ Mevduat (%) 51,5 52,6 51,6 (*): Krediler=Toplam Krediler+Takipteki Alacaklar (Brüt) Kaynak: BDDK Toplam kredilerin %1,1 oranında artış gösterdiği bu dönemde, yabancı para cinsinden krediler 9 oranında azalırken, YTL krediler %1,9 artış kaydetmiştir. Yabancı para cinsinden kredilerdeki bu azalış, yine döviz kurlarındaki gerilemeden kaynaklanmaktadır. 5 Şubat itibariyle %73 düzeyine ulaşan bankacılık sektörü krediler/mevduat oranı, bu dönem mevduat hacminin toplam kredilere kıyasla daha yüksek bir oranda artış kaydetmesi sonucunda, 19 Şubat tarihinde %72,6 seviyesine gerilemiştir. Diğer yandan Aralık ve Ocak aylarında yükseliş gösteren takipteki alacakların kredilere oranının, bu dönemde gerileme kaydettiği görülmektedir. Ocak ayının ikinci yarısı ile Şubat ayının ilk haftasını kapsayan dönemde %2,2 oranında artan bankacılık sektörü menkul değerler portföyü büyüklüğü, bu dönem 2 oranında gerileme kaydetmiştir. Bankacılık sektörü menkul değerler portföyünde görülen bu azalışta, hazine bonosu faizlerindeki düşüşlerin yanı sıra YTL kredilerde gerçekleştirilen artışın da etkili olduğu düşünülmektedir. İletişim Bilgileri Oktay Küçükkiremitçi Müdür /2340 oktay-k@tkb.com.tr Mustafa Şimşek Müdür Yardımcısı /2340 m-simsek@tkb.com.tr Fulya Bayraktar Kıdemli Uzman /2356 f-bayraktar@tkb.com.tr Mustafa Tosun Kıdemli Uzman /2355 mustafa-t@tkb.com.tr 10