Aktif Yaşamınızın Kontrolünü Yeniden Kazanın İnkontinans ve Pelvik Organ Sarkmasında Tedavi Seçenekleri

Transkript

1 Aktif Yaşamınızın Kontrolünü Yeniden Kazanın İnkontinans ve Pelvik Organ Sarkmasında Tedavi Seçenekleri

2 ABD deki kadınların yaklaşık üçte birinde üriner veya dışkıyı tutamama gibi bir pelvik taban bozukluğu vardır ve nüfus yaşlandıkça gitgide daha çok kadının bu durumdan etkilenme olasılığı vardır. Cleveland Clinic teki Kadın Pelvik Tıp ve Rekonstrüktif Cerrahi Merkezi, ürolojik sorunları olan kadınlara çok bilim dallı bir yaklaşım sunan yüksek kaliteli ve uzmanlaşmış bir merkezdir. Merkez üriner ve dışkıyı tutamama pelvik organ sarkmasına kadar çeşitli bozuklukların kapsamlı değerlendirme ve yönetimini hedefleyen en yeni prosedürlerin yanı sıra; açık, vajinal, laparoskopik ve robot destekli yollarla kompleks pelvik rekonstrüksiyon, üretrovajinal rekonstrüksiyon, fistül onarımı, nöromodülasyon, vajinal estetik ve ayrıca mesane, vulvar ve vajinal ağrı bozuklukları için tedavileri, her hastaya göre kişiselleştirerek sunmaktadır. İnkontinans Nedir? Milyonlarca kadın, istemsiz idrar kaybı (idrar kaçırma) yaşamaktadır. Bu duruma üriner inkontinans denir. Bazı kadınlar koşarken veya öksürürken birkaç damla idrar kaçırabilir. Bazıları da büyük miktarda idrar yapmadan çok kısa bir süre önce ani ve güçlü bir sıkışma hissi yaşayabilir. Birçok kadın her iki semptomu birden yaşar. İnkontinans hafif rahatsızlık verebilir veya kişiyi tamamen güçsüzleştirebilir. Bazı kadınların aileleleri ve arkadaşlarıyla birçok aktiviteyi yapmasına engel olmaktadır. İdrar kaybı cinsel ilişki sırasında da meydana gelerek, çok büyük bir duygusal strese yol açabilir. Kadınlar gebelik, doğum, menopoz ve kadın idrar yolunun yapısı nedeniyle, üriner inkontinansı erkeklerin iki katı sıklıkta yaşamaktadır. Ancak hem kadınlar hem erkekler nörolojik hasar, doğum kusurları, inme, multipl skleroz ve yaşlılığın getirdiği fiziksel sorunlar nedeniyle inkontinans yaşayabilir. İnkontinans, idrarı tutmaya veya salmaya yardımcı olan kas ve sinirlerdeki sorunlar nedeniyle meydana gelir. Vücut idrarı, balona benzer bir organ olan mesanede biriktirir. Mesane, idrarın vücuttan atıldığı kanal olan üretraya bağlanır. İşleme sırasında mesane duvarındaki kaslar kasılarak, idrarı mesaneden çıkmaya ve üretraya girmeye zorlarlar. Aynı anda üretrayı çevreleyen sfinkter kasları gevşeyerek, idrarın vücuttan dışarı çıkmasına izin verirler. İnkontinans, mesane kaslarının aniden kasılması veya sfinkter kaslarının idrarı tutmaya yetecek güçte olmaması durumunda meydana gelir. Kaslar hasarlıysa mesanenin pozisyonunda değişikliğe yol açar ve bu durumda idrar, normalden daha az basınçla kaçabilir. İnkontinans Türleri Stres inkontinans kadınlarda en yaygın inkontinans türlerinden biridir ve kolayca tedavi edilebilir. Mesaneye basınç uygulayan öksürme, gülme, hapşırma veya buna benzer diğer hareketler, idrarın mesaneden kaçmasına neden olur. En yaygın olarak gebelik, doğum ve menopozdan kaynaklanan fiziksel değişimler sıklıkla stres inkontinansa yol açar. Sıkışma tipi inkontinans (urge inkontinans) (veya aşırı aktif mesane), ani olarak idrara çıkma ve sıkışma hissiyle beraber hiçbir sebebi olmadan idrar kaçırmadır. Sıkışma tipi inkontinansın en yaygın nedeni, istemsiz mesane kasılmalarıdır. Mesane uyku sırasında veya az miktarda su içtikten sonra boşalabilir. Genellikle buna sık idrara çıkma ve geceleri idrar için kalkma ihtiyacı eşlik eder. Üriner inkontinans bir hastalık olarak değil, daha ziyade pelvik organ sarkması gibi bir altta yatan sorunun işareti veya semptom olarak görülmelidir. «Yaşlanmanın normal bir etkisi» olarak değil, tedavi edilebilen bir durum olarak kabul edilmelidir. 2

3 Pelvik Organ Sarkması Nedir? Pelvik organ sarkması (pelvik organ prolapsusu), son derece yaygın bir durumdur ve vajinal yolla doğum yapan kadınların yarıya yakınını etkiler. Pelvisteki bir veya daha fazla organın (mesane, rahim, rektum, ince veya kalın barsak) zayıflamış veya gerilmiş pelvik taban ve/veya vajinal destek kaybı nedeniyle aşağı sarkması durumunda meydana gelir. Bu aşağı sarkma vajinanın, rahmin veya her ikisinin birden dışarı çıkmasına yol açabilir. Vajinal doğuma ek olarak, sarkmanın gelişmesi, yaşlanma ve obezite gibi çeşitli faktörlere de bağlanabilir. Histerektomi, kronik ıkınma ve bağ dokusu anormallikleri veya bağ dokusu onarımı, bazı kadınlarda vajinanın bağ dokusu bağlantılarında tahrip, gerilme veya disfonksiyona zemin hazırlayarak, sarkmaya neden olur. Pelvik Organ Sarkmasının Semptomları Sarkmada hangi organların yer aldığında bağlı olarak farklı semptomlar meydana gelebilir. Yaygın görülen bazı semptomlar şunlardır: İdrar kaçırma, sık idrara çıkma ve/veya sıkışma hissi Zayıf idrar akımı veya idrar akımının uzun sürmesi Mesanenin tam boşalmama hissi İşemeyi başlatmak veya tamamlamak için pozisyon değiştirme ihtiyacı Acil dışkılama ihtiyacı Dışkılama sırasında ıkınma Gaz, ya da sıvı veya katı dışkı kaçırma Vajinada yumru veya çıkıntı hissi veya görülmesi Vajinada basınç veya ağırlık hissi Ağrılı cinsel ilişki clevelandclinic.org/appointments 3

4 İnkontinans ve Pelvik Organ Sarkması İçin Tedavi Seçenekleri Eğer inkontinans veya pelvik organ sarkması ile tanılandıysanız veya bunlardan şüpheleniyorsanız, bu tür bozukluklar üzerine uzmanlaşmış bir doktor sizin için en uygun tedavi seçeneklerinin hangileri olduğunu belirleyebilir. Kadın hastalar üzerine uzmanlaşmış ürolog ve ürojinekologların her ikisi de, bu durumların teşhis ve tedavisi için özel eğitim almıştır. Cleveland Kliniği uzmanları her hastada doğru teşhis konulabilmesi için, video ürodinami testi de dahil olmak üzere hem temel hem gelişmiş ürodinami testleri sunarlar. İnkontinans Tedavileri Kronik inkontinans, çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir. Terapötik önlemlerin yapısı ve karışımı her hastanın özel ihtiyaçlarına göre ayarlanır. Egzersiz - Pelvik taban kaslarını ve sfinkter kaslarını güçlendirmek veya yeniden eğitmek için yapılan egzersizler, idrar kaçırmayı azaltabilir. Elektrik stimülasyonu - Kısa dozlarla elektrik uyarımı verilmesi, alt pelviste bulunan kasları tıpkı egzersizdekine benzer şekilde güçlendirebilir. Bu önlem aşırı aktif kasları stabilize edecek ve üretral kasların kasılmasını uyaracaktır. Biofeedback (Geri bildirim) - Elektronik cihazlar veya günlükler yoluyla mesane ve üretra kaslarının ne zaman kasıldığı takip edilerek bu kaslar üzerinde kontrol kazanılabilir. Biofeedback yöntemi pelvik kas egzersizleriyle ve elektrik stimülasyonla birlikte kullanılarak, stres inkontinansı ve sıkışma tipi inkontinans hafifletilebilir. Zamanlı işeme veya mesane eğitimi - Zamanlı idrara çıkma ve mesane eğitimi, biofeedback kullanan tekniklerdir. İdrar yapma ve idrar kaçırma durumlarının takip edilmesiyle, hastaların mesaneleri kaçırma meydana gelmeden boşaltılabilir. Biofeedback ve kas koşullandırma (mesane eğitimi olarak bilinir) mesanenin idrarı biriktirme ve boşaltma programını değiştirebilir. İlaçlar - İlaçlar birçok idrar kaçırma türünü azaltabilir. Bazı ilaçlar aşırı aktif bir mesanedeki kasılmaları önlerler. Diğerleri kasları gevşeterek, işeme sırasında mesanenin daha tam boşaltılabilmesini sağlarlar. Bazı ilaçlar da mesane boynunda ve üretradaki kasları sıkılaştırarak, idrar kaçırılmasını önlerler. Östrojen gibi hormonlar başta olmak üzere bazı ilaçlarınsa, işemenin normal işleyişinde görev alan kaslara yardımcı olduğuna inanılmaktadır. Enjeksiyonlar - Botox (Botoks) enjeksiyonları, aşırı aktif mesane sendromu olan kişiler için yeni bir tedavi seçeneğidir. Botox detrusor kasının içine enjekte edilerek, aşırı aktif kasları felç eder. Pesser - Pesser, vajina ve yakındaki üretra duvarına baskı yapması amacıyla yerleştirilen sıkı ama esnek bir halkadır. Bu cihaz üretra ve vajinanın pozisyonunun değiştirilmesine yardımcı olarak, daha az stres inkontinansı ve pelvik organ sarkması semptomlarında rahatlama sağlar. İmplantlar - İmplantlar, üretranın çevresindeki dokulara enjekte edilen maddelerdir. İmplantlar ilave hacim ekler ve üretranın kapanmasına yardımcı olarak stres inkontinansını azaltır. En yaygın kullanılanı kolajendir (ineklerden alınan doğal bir lifli doku). Coaptite ve Durashpere EXP enjeksiyonları da kolajene benzer, tek farkı Durasphere in doğal bir madde olmamasıdır. Araştırmalar Durasphere in tek bir enjeksiyondan sonra etki ettiğini, kolajendeyse birkaç enjeksiyon gerekebildiğini göstermiştir. İmplantlar bir doktor tarafından lokal anesteziyle yaklaşık on dakika içinde enjekte edilebilir. İmplantların başarı oranı kısıtlıdır. Vücut bu maddeleri yavaş yavaş elimine ettiğinden, enjeksiyonlar bir süre sonra tekrar edilmek zorundadır. Enjeksiyon yapılmadan önce bir doktor size cilt testi yaparak, verilecek maddeye alerjik reaksiyonunuzun olup olmayacağını belirlemek zorundadır. İnkontinans İçin Cerrahi Tedavi İnkontinans için sunulan cerrahi seçeneklerin birçoğunun başarı oranı yüksektir. Stres inkontinans için cerrahi tedavi epey gelişmiştir ve artık çoğu vakada hastanede yatmaya gerek kalmadan, ameliyat sonrasında kateter gerekmeden ve sadece asgari düzeyde ağrı ve rahatsızlıkla yapılabilmektedir. İnkontinans vakasına bağlı olarak cerrahlar vajinal, laparoskopik veya açık yaklaşım kullanabilirler. En yaygın uygulanan vajinal askı (vajinal sling) ameliyatında, stres üriner inkontinansı önlemek için bir destekleyici hamak oluşturulur. Üretranın altına bir sentetik ağ (meş) veya doku parçasının yerleştirildiği bu prosedür hemen hemen tümüyle vajina yoluyla yapılır. Bazı dikişlerin veya parçanın yerleştirilebilmesi için, tüy çizgisinin hemen yukarısında veya uyluk çizgisinde küçük bir kesi gerekir. Cleveland Clinic pelvik taban cerrahları çeşitli inkontinans türleri için retropubik, transobturator ve tek kesili midüretral askılar sunmaktadır. Laparoskopik bir «mesane boynu süspansiyonu» prosedürü, mesanenin bitişiğindeki dokuyu kaldırarak üretra üzerindeki baskıyı hafifletir. Prosedürün tamamı sadece göbek deliğinde (umbilikus) küçük bir kesi gerektirir. Hemen hiçbir yara izi görünmez. Salt inkontinans prosedürleri geçiren hastaların çoğu, 1-2 hafta içinde normal aktivitelerine geri dönebilir. 4

5 Pelvik Organ Sarkması Tedavileri Rekonstrüktif Cerrahi Sarkma için rekonstrüktif cerrahi, sarkan vajinayı düzeltmeyi ve bunu yaparken vajinal cinsel fonksiyonu devam ettirmeyi (veya iyileştirmeyi) ve ilişkili her türlü pelvik semptomu gidermeyi amaçlar. Cerrahiye ihtiyacı olan hastalarda, nekahat süreleri genellikle hızlı olan laparoskopik ve robot destekli teknikler sunuyoruz. Sarkma cerrahilerinin birçoğu vajinal yolla yapıldığından yara izi bırakmaz. Daha şiddetli sarkma vakalarında robot destekli veya robot desteksiz laparoskopi, nekahat sürelerini büyük ameliyatlara oranla kısalttığından talebi gitgide artan bir minimal invaziv yöntemdir. Cleveland Clinic, vajinal prolapsus (sarkma) cerrahisinde laparoskopik ve robotik yaklaşımlara öncülük etmiştir Rekonstrüktif cerrahiye bir alternatif de, vajina kanalını kısmen veya tamamen kapatan obliteratif cerrahidir. Bu prosedür tipik olarak yaşlı, tıbbi sorunları olan ve cinsel açıdan artık aktif olmayan kadınlara ayrılmıştır. Vajinal Meş Vajinal meş (mesh - ağ) kullanımı, pelvik organ sarkması alanındaki en yeni gelişmedir. Cleveland Clinic personeli, güvenli ve etkili bir seçenek olup olmadığı halen araştırılmakta olduğundan, bu yöntemi dikkatle kullanmaktadır. ABD de şu anda meş kullanan altı minimal invaziv tedavi sunulmaktadır. Aynı anda birden fazla organında sarkma olan, şiddetli pelvik organ sarkması olan, veya daha önce başarısız bir sarkma ameliyatı geçirmiş olan kadınlarda cerrah, gerekirse aynı prosedür sırasında, vajina içine doğru bir mesane çıkıntısı veya fıtıklaşmasını (sistosel), intestinal çıkıntıları (enterosel) ve rektal çıkıntıları (rektosel) onarmak için greft materyaller (destekleyici meş) kullanabilir. Bu meş prosedürleri bir yandan normal vajinal anatomiyi geri kazanırken, diğer yandan pelvik organlarda güçlü ve kalıcı bir destek sağlamayı amaçlar. clevelandclinic.org/appointments 5

6 Tecrübe Önemlidir Cleveland Clinic teki uzmanlar vajinal sarkma, üriner inkontinans ve nörojen ve aşırı aktif mesane tedavilerinde en geniş deneyime sahiptir. Her hastada cerrahiye ihtiyaç duyulmadığından, ameliyatsız ve minimal girişimsel çeşitli çözümlerde de uzmanız. Cleveland Kliniği ürojinekologları ve ürologları, her ikisi de pelvik organ sarkmasında sıklıkla birlikte ortaya çıkan inkontinans ve refrakter aşırı aktif mesaneyi tedavi etmek için komple bir hizmet sunmaktadır. Ayrıca sarkma vakalarına gerekirse ek olarak inkontinans ve komplikasyon yönetimi de sunuyoruz. Randevu Alın Pelvik organ sarkması veya onunla bağlantılı inkontinansınız varsa, numaralı telefondan randevu alabilirsiniz. Uluslararası Hastalar Cleveland Clinic Küresel Hasta Hizmetleri (Global Patient Services), Cleveland Clinic e ABD dışından gelen hastalar için ek hizmetler sunmaktadır. Hasta hizmetleri temsilcilerimiz tıbbi randevularınızın programlanmasını kolaylaştırır ve koordine eder; konaklama hizmetlerinde yardımcı olur ve hastanede kalışınız sırasında çevirmenler ayarlar. Randevu almak için numarasını arayın veya interna@ccf.org adresine e-posta gönderin. «10 yıl boyunca idrar kaçırma ve diğer sorunlarla yaşadım, ama sonunda yeter dedim. Hem teyzem hem kuzenim, sorunlarını ameliyatla çözmüş olan şimdiki doktorumu bana tavsiye ettiler. En sonunda ameliyat olduğumda ne kadar kolay olduğuna kendim de şaştım. Hastanede sadece bir gece kaldım ve sonrasında hiç ağrı kesici ilaç almam gerekmedi. Sorunlarım çözüldü. Doktorumu arkadaşımlardan üçüne şimdiden tavsiye ettim bile!» - Barbara R North Kingsville, Ohio Prolapsus Cerrahisi 19 Mart

7 Notlar clevelandclinic.org/appointments 7

8 9500 Euclid Avenue, Cleveland, OH Cleveland Clinic, kâr amacı gütmeyen ve birçok alan üzerine uzmanlaşmış olan akademik bir tıbbi merkezdir. 1921'de kurulan kurum kendini kaliteli uzman sağlık hizmetleri sunmaya adamıştır. İçinde ayakta hastalar için bir klinik, 1000'den fazla personelli yatak, bir eğitim kurumu ve bir araştırma enstitüsü bulunmaktadır. The Cleveland Clinic Foundation 2008