MENTOR BROŞÜRÜ. Mentorluk yaklaşımı ve eğitim materyalleri. Gelsenkirchen, Ağustos 2013

Transkript

1 MENTOR BROŞÜRÜ Mentorluk yaklaşımı ve eğitim materyalleri Gelsenkirchen, Ağustos 2013 Bu proje, Avrupa Komisyonu tarafından finanse edilmektedir. Bu yayın (iletişim), sadece yazarın görüşlerini yansıtmaktadır ve Komisyon burada yer alan bilgilerin herhangi bir şekilde kullanılmasnından sorumlu tutulamaz. 1

2 Önsöz Mentorluk hem kamu ve hem özel sektörde giderek daha yaygın hale gelmektedir. Bu katılan mentor, menti ve kuruluşlar için ödüllendiricidir. Mentorluğun yararları pek çoktur, örneğin, istihdam ve kariyer için fırsatların geliştirilmesi, artan iş doyumu, becerilerin geliştirilmesi/iyileştirilmesi, daha hızlı öğrenme, daha iyi sosyal entegrasyon. Mentor eğitimi başarılı mentorluk programının önemli bir bileşenidir. Bu özellikle önemlidir çünkü yakınlık, destek, memnuniyet ve danışman olarak etkinliği duygularını da dahil olmak üzere mentor-menti ilişkisi hakkında mentor algıları için uygulamaları belgelemiştir. Bundan başka, mentor-menti ilişkisindeki bu algıların, olumlu sonuçları ve mentor-menti ilişkisinin devamını etkilediği düşünüldüğünden gençlik sonuçları için mentor eğitiminin kalıcı önemini önermektedir. Bu kısa, ilk mentor eğitiminin temel hedefleri, mentor sözleşmesini onaylamak, temel programın parametrelerini oluşturmak ve işlerinde verimli olmaları için gerekli araçları ve bilgileri vererek mentorları hazırlamaya başlamaktır. İlk adım olan mentileri ile eşleştikten sonra, mentor olarak becerilerini geliştirmeleri ve bilgilerini genişletmeye devam etmelerini onlara hatırlatmak için mentorların daha fazla eğitimden yararlanmaları önemlidir. Birincil ve devam eden eğitime gelecekteki mentorlar tarafından yapılan yatırım programın başarısına pekçok şekilde katkıda bulunur çünkü hem mentorların hem mentilerin beklentileriyle ilgili açık/net bir anlayışa ihtiyaçları vardır. Başından itibaren rolleri ve sorumlulukları netleştirerek, gelecekteki yanlış anlamalar için potansiyel en aza inecektir. Mentorlara işlerinde ve mentorluktaki anlamlı gönüllü deneyiminlerinde başarılar dileriz. 2

3 İçerik 1. Mentorluğun tanımı ve hedefleri 2. Mentorluk süreci 3. Mentorların rolleri ve mentorluğun avantajları 4. Mentor yeterlilik ve becerileri 5. Çeşitlilik ve kültürlerarası yeterlilik 6. Etkili ve etkisiz mentorluk uygulamaları 7. ICT destekli eğitim ve mentorluk 8. ICT destekli DIMENSAAI Sosyal Öğrenme Topluluğu 3

4 1. Mentorluğun tanımı ve hedefleri Mentorluğun eski Avrupa toplumunda derin kökleri vardır. Mentor, o truva savaşlarına gittiğinde krallığını emanet ettiği adam Odysseus tur. Klasik Yunanistan da genç erkekler sadece bilgi için değil aynı zamanda becerileri ve tutumları öğrenmek içinde sıklıkla daha deneyimli büyükleri ile yaşadılar. Mentorluk ilişkisi, ortaçağ Avrupasının loncalarında ve onlardan gelişen çıraklık formlarında belirgindir. Mentorluk, koçluk ve danışmanlık, sıklıkla askere almak ve istihdam yerine personeli tanıtmak için kullanılan insan kaynaklarının geliştirilmesi süreçleridir. Mentorluk, sadece rehberlik ve önerileri değil, aynı zamanda özerklik becerilerinin, muhakeme, kişisel ve mesleki ustalığın gelişimini ima etmektedir. Büyük değer uzmanlık ve zaman içinde özgüven gelişimine yerleştirildi. Mentorluk genellikle iki kişi arasındaki bir ortaklıktır: başka bir kişinin (menti) gelişimini kolaylaştıran deneyimli bir kişi (mentor). İşbaşında (veya işyerinde) mentorluk, iş temelli öğrenmenin önemli bir yönü olarak saptanmıştır. Önceden belirlenmiş bazı hedeflere ulaşmak için, deneyimli bir meslektaş/arkadaş (mentor) tarafından bir çalışana (menti) doğal destek, kariyer gelişimi ve eşlik etmeyi içerir. Mentorlar mentilere bilgi ve deneyimlerini aktarır, ve onları kurumdaki sosyal entegrasyonlarında, düşünce süreçlerinde ve mesleki gelişimlerinde sürekli olarak destekler. Mentorluk ilişkisinin doğası ve algısı yıllar içinde değişti, ve mentor ve menti arasındaki ilişki artık hiyerarşik değil, ancak eşit öğrenme ortaklıklarından biridir. 4

5 2. Mentorluk süreci Mentorluk, mentorluk sürecinin başında müzakere edilebilir kararlaştırılmış belirli bir süre içinde gerçekleşir. Mentorluk süreci farklı aşamalara ayrılabilir. Olası bir mentorluk süreci, özel görevlerde dahil olmak üzere, Şekil 1 de (kaynak IAT) ve Tablo 1 de (kaynak VOCA Projesi) gösterilmiştir. Şekil 1: Mentorluk süreci Kaynak: IAT Bir seçim süreci mentor olarak çalışacak kişilere karar verir. Uygun bir mentor, özel olarak geliştirilmiş eşleştirme işlemi kullanılarak gözden geçirilecektir. Eşleşen mentor ve menti birlikte, buluşmak, birbirlerini tanımak ve arzu ve isteklerini paylaşmak için bir tarih üzerinde anlaşırlar. Daha sonra bu hedefleri için tartışma serileri planlarlar, örneğin, hedeflere ulaşılması, toplantıların sıklığı, ve diğer problemler. Mentorun süreci, toplantıların kısa kayıtlarını/tutanaklarını tutarak izlemesi önemlidir. Mentor ve menti arasında işbirliğinin mümkün olmadığı durumda, işveren, menti ve diğer meslektaşlar tarafından yeni bir çözüm aranacaktır. Bir sosyal ağ, bir destekleyici İletişim ve Ağ platfromu mentorluğu geliştirebilir. 5

6 Tablo 1 (bakınız Aşama/Evre Öncülük (Başlangıç) Takip (Orta) Yoldan çekilme (Tamamlama) Araçlar Güven inşa etme Mentorluk sözleşmesi Aktif dinleme Hedef belirleme Görüşme (proaktif hedef belirleme) Güç soruları Eylem planları Feedback/Geribildirim Mentorluk herhangi bir sebeple oluşturulabilir. Mentorluk geleneksel olarak, gayri resmi ve kendi seçimidir. Mentorluğun doğası dostça ve meslektaşlardır. Mentorluk ayrıca, mesleki ve etik bir çerçeve içinde çalışmak/faaliyet göstermek zorundadır. Bu nedenle, gönüllü ve karşılıklı anlaşmaya tabi kalmalıdır. Mentorluk sadece sorunları çözümü ile ilgili değildir. Ancak, problemler mentorluk aramak için verilen bir kararın altında yatabilir. 3. Mentorların rolleri and mentorluğun avantajları Son yıllarda, mentorluk, koçluk ve danışmanlık arasındaki farklar hakkında pekçok tartışma bulunmaktadır/vardır. Danışmanlığın, kökenininde psikoloji vardır ve performansın ve işin yerine getirilmesinin önündeki engellerin belirlenmesi ve ortadan kaldırılmasını ana hedef alan iki yönlü bir ilişkinin geliştirilmesi ve korunmasını içerir. Koçluk, kökenini spor çevrelerinden alır. Belirli bir iş ortamında uygulanacak gerekli olan özel becerilerin gelişiminde gruplara veya bireylere rehberlik vermeyi daha çok hedefler. İşle ilgilidir ve özel işyeri becerilerindeki tekniği içerir. Çeşitlilik (Diversity) Danışmanları veya Çeşitlilik (Diversity) Koçları olarak adlandırılmaktadır çünkü onlar kaynak olarak çeşitliliği (diversity) kullanırlar. Voca2 yaklaşımında ( mentor rolü aşağıdakileri içermelidir: Tüm taraflar arasında olumlu sonuç odaklı bir ilişki kurmak Hedefleri/eylem planlarını belirlemek Değişimin kolaylaştırılması Başarıyı kabul etme Özel ihtiyaçları olan insanları motive etme/teşvik etme/güçlendirme Tüm taraflar için beklentileri şekillendirme/formüle etme Kayıt tutma, mentorluk sürecini izleme. Mentorluk sürecinden mentor, menti ve şirketin faydalanması/yararlanması önemlidir. 6

7 Şirkete yararı nedir? resmi ve resmi olmayan firma yapıları ve talepleri içine Mentinin hızlı girişi/tanıtımı teknik ve/veya iç bilginin yaygınlaştırılması mentor ve mentinin sosyal yeterlilik eğitimi Mentorluk mentilere neyi garanti eder? Mentilerin fırsatları: güvenilir bir kişi ile görüşme, bir işyerine hızlı giriş yapma, birincil sorunlarla başa çıkma kişinin ihtiyaçlarıyla alakalı ve gerçek ortaya çıkan iş sorunlarını tartışmak ve çözmek gerçekci hedefler belirlemeyi ve onlara nasıl ulaşacağını öğrenmek becerilerini geliştirerek, böylece gelecekteki kariyer fırsatlarını ve potansiyelini artırmak/yükseltmek işrutinleri ve diğer çalışanların sosyal rutinlerine karşılık gelen bir yol seçerek, onları işte güvenli, koruyan ve ilerlemelerini sağlayan ilişkiler veya etkileşimler kurmaları Çalışma ortamında mevcut sosyal destekler ile bağlantılı edilerek doğal destek almak (doğal desteğe katkıda bulunmak) Mentorlar için mentorluk eğitimi ne anlama geliyor? liderlik ve danışmanlık becerilerinin artırılması/ilerletilmesi şirket bünyesindeki rollerinin gelişimi diğerleriyle mesleki deneyimlerini paylaşma fırsatı mentorluğu desteklemek için örneğin web tabanlı bir sistem (WBMCS) kullanarak Mentorlarla değiş tokuş 7

8 4. Mentor yeterlilik ve becerileri İlgili bir mesleki yeterlilik ve alan deneyimine ek olarak, mentor özel yetkinliklere/yeterliliklere sahip olmalıdır. Aşağıdaki Şekil 2, farklı alanlardaki yeterliliklere genel bir bakış açısı sunmaktadır. Sosyal beceriler (empati, iletişim, çatışma yönetimi...) Güçlendirme Metodolojik yaklaşımlar (koçluk, odaklanma, problem çözme, öğrenerek destek verme, geri bildirim...) Mesleki yeterlilikler (bakın ve destek) Şekil 2: Temel mentor becerileri Sosyal beceriler Mentorların ilkeli olması, güçlü odaklanması, ve başkalarının bakış açıları ile empati geliştirebilmeleri gerekir. Sosyal yeterlilikler, mentorlar için kilit öneme sahiptir, özellikle ilgi, motivasyon ve farkındalık, sözlü ve sözsüz iletişim, yetenek, empati ve taahhüt/yükümlülük becerileri. Bir mentorun mentisi veya işi için özel bir ilgisi veya motivasyonu, veya empatisi, yeteneği ve yükümlülüğü yoksa, uygun bir mentorluk ve olumlu iş sonuçları olamaz. Mentor çatışma yönetimi yeterliliğine sahip olmalıdır. Metodolojik yeterlilikler İnsanların birbirleriyle etkili ve sözel iletişim kurmalarını sağlayan beceriler vardır. Tüm iletişimler için temel, aktif dinleme ve iletişim engellerinin üstesinden gelme ( Aktif dinlemenin bazı temel unsurları, dikkatini vermek, dinlediğini göstermek, geri bildirim vermek, yargılamamak, uygun karşılık vermek, saygılı olmak ve konuşanı anlamaktır. Stres faktörlerini en aza indirerek ve gürültüden (görsel ve diğer duyusal oyalamadan) kaçınarak, iletişim engelleri çözülebilir. Mentor ve menti işi ve işini etkinliğiyle ilgili geribildirim verir. Mentor, mentinin kendi deneyimlerinden öğrenmesini sağlamak için yansıtıcı uygulamayı teşvik etmelidir. 8

9 Mesleki yeterlilikler Herhangi bir mentor, aktif olduğu alana özel referans ile beş ana başlık altında mesleki yeterliliğe sahip olmalıdır. Bunlar: Kendi kurumu, işyeri, korumalı işyerleri, ve engelli insanları etkileyen yasalar/mevzuat hakkında temel bilgi Başarıyı tanıma Aile, hizmetler ve toplum ile ilgili motivasyon & güçlendirme Rutin işlerde uzmanlık Günlük rutin ile başa çıkmayı mümükün kılan ve ayrıca günlük rutin olmayan olaylar ile başa çıkmayı mümkün kılan kişisel beceriler Güçlendirmek İnsanların eşitlik, çeşitlilik (diversity) ve haklarını yükseltmek Klavuzların fırsat eşitliği ilkelerini anlamaları ve en iyi uygulamayı sergilemeleri gerekir. Onlar kendi değerleri, inançları ve tutumlarının farkında olmalıdır ve bunları mentinin çıkarları doğrultusunda esasen fakat özellikle değil yapıcı bir şekilde kullanmanın yollarını araştırmalı/istemelidir. Aksi yasalar/tüzükler veya görevi tarafından gerekmedikçe gizliliği korumaları gerekir. Kişisel gelişim Mentorlar, mesleki ve kurumsal sınırlar çerçevesinde, kendilerinin ve mentilerinin bilgi ve pratiğini geliştirebilmelidir. Onlar mentiye uygun olan sağlıkbakım bağlamını anlamalı ve en iyi uygulamaları engelleyebilecek sorunlar ve konular (mentilerin tutum, inanç, öğrenme stili, motivasyon vb dahil) için gerçekleri göz önüne almalıdır/hesaba katmalıdır. Ulusal ve yerel sağlık öneliklerini ve bunların mentinin koşullarına nasıl uygun olacağını anlayarak onlar, mentorun günlük calışması içinde rekabet talepleri hakkında bilgili konuşmalı ve karşılık vermelidir. 5. Çeşitlilik (Diversity) ve Kültürlerarası yeterlilik The German Society of Diversity Management/Çeşitlilik Yönetimi Alman Topluluğu (DGDM), çeşitliliği (çeşitliliği), özellikleri, ilişkileri, davranışları, yetenekleri, deneyimleri, duygusal durumları, sağlık koşulları, süreçleri, işlevleri, sorunlulukları ve statik ve dinamik baskın boyutları farklı, mevcut veya değil, benzer veya değil birçok özelliklerin karışımı olarak tanımlamıştır. Ayrıca, kişisel özelliklerinin, örneğin, cinsiyet, yaş, cilt rengi, etnik köken, cinsel yönelim, dini inançlar, engellilik, eğitim veya mesleki yeterlilikler ve deneyimin, dikkate alınması gerekir. 9

10 Loden ve Rosner (1991) çeşitliliği (diversity) 20 den fazla özellikleri açısından sınıflandırmıştır ve dört ana bağlam veya sınıflandırma seviyelerinde, Şekil 3, aşağıdaki gibidir: 1. Kişilik ve karakter, 2. doğal/iç boyutlar, örneğin, yaş, cinsiyet vb. 3. dış boyutlar, örneğin, aile durumu, yaşadığı yer/yaşam alanı, gelir vb. 4. örgütsel boyutlar, örneğin, işyeri organizasyonu ve süreç ihtiyaçları gibi. ÖRGÜTSEL BOYUTLAR İŞLEVSEL DÜZEY/SINIFLANDIRMA DIŞ BOYUTLAR İSTİHDAM TÜRÜ COĞRAFİK YERLEŞİM ÇALIŞMA ALANI MEDENİ HALİ İÇ BOYUTLAR GELİR ARAŞTIRMA İLGİSİ/ALAN ÇALIŞMASI AİLE DURUMU DIŞ GÖRÜNÜŞ SOSYAL SINIF ÖZGEÇMİ Şİ UYRUK VE ETNİK KÖKEN YAŞ KİŞİLİK CİNSİYET CİNSEL YÖNELİM KİŞİSEL ALIŞKA NLIKLA R EĞLENCE ALIŞKAN LIKLARI FAKÜLTE/MERKEZ/ BÖLÜM/BRANŞ/ HİZMETLER7 ETKİNLİKLER İŞ DENEYİMİ ZİHİNSEL VE FİZİKSEL YETERLİLİK DİN/DÜNYA GÖRÜŞÜ EĞİTSEL ÖZGEÇMİŞ İŞ YERLEŞİMİ İSTİHDAM SÜRESİ Şekil 3: Çeşitliliğin (diversity) dört tabakası /katmanı Kaynak: Marilyn Loden ve Judy Rosner, İşgücü Amerika! dan uyarlanan İç Boyutlar ve Dış Boyutlar (Business One Irwin, 1991) Kültürlerarası yeterlilik/yetkinlik, kültürel açıdan daha uygun olmak için bir kişinin kendi eylemlerini değiştireceği bir dizi metod ve teknikleri ifade etmez. Mentorluk sürecinin tüm önemli seviyelerinde gerçekleşen bütünsel bir yetkinliği/yeterliliği ifade eder. Kültürlerarası yetkinlik/yeterlilik, mentorların başka biri gibi davranmasını veya diğer kültürü taklit etmesini gerektirmez, ama bunun yerine etkin işbirliği ve iletişime ulaşmak için, birlikte çalıştığı, koçluk veya mentorluk yaptığı mentiler hakkında aktif öğrenmeyi gerektirir ( Bu kültürler arası bir bağlamda çalışma için de geçerlidir. 10

11 Önemli bir adım farklılıklara açık olmaktır, örneğin kültürün static olmadığını, kültürel bağlamda değiştiğini anlayarak/anlayışıyla. Gerçek veya sanal, sınırların ötesinde çalışma yeteneği yararlıdır. Kültürlerarası yetkinlik/yeterlilik geliştirmek için kilit/önemli olan, saygı göstermek ve çeşitliliği (diversity) ve ayrımcılık için olası zeminleri anlamaktır. Avrupada ve başka yerlerde, uluslararası hale getirme nedeniyle, sosyal ve istihdam ortamlarında kültürlerarası yeterliliğe ulaşmak için, kişinin kendi ülkesinde, örneğin çok kültürlü bir işyeri takımında, kuruluşlarda ve politikaların geliştirilmesinde, veya uluslararası ve dış pazarlar için yurtdışında, Çeşitlilik (Diversity) yaklaşımını anlamak çok daha gerekli hale gelmiştir. Öğrenme grupları/topluluklarındaki kültürlerarası farklılıklar, özellikle, öğrenme süreçlerinde mentorlar/eğtimenler/çeşitlilik koçlarının kültürlerarası yeterliliğini/yetkinliğini gerektirir. Çok kültürlü, bir öğrenme grubunda/topluluğunda arabulucunun/başkanın (moderatör) rolü önemlidir. Moderatörün, konuşmaları gözlemlemesi, tavsiye vermesi ve kültürlerarasında bir arabulucu olmaya çalışması gerekir. Ancak, farklı kültürlerin meydan okuması ayrıca, katılımcıların rollerini etkiler. Farklı bir özgeçmişi olan insanlarla işbirliğine hazır olmak için, onlar ayrıca, kendilerinin ve diğer katılımcıların önyargılarına duyarlılık ve farkındalık geliştirme ihtiyacındadır. Kültürlerarası mücadele için kullanılan dil ile ilgili olarak, basmakalıp sözler üreten dilden veya gruplara karşı önyargı gösteren dilden kaçınılmalıdır. Uygun olmayan dil kullanımı, modaretörün/eğitmenin itibarına zarar verme ve öğrenicileri soğutma/uzaklaştırma potansiyeline sahiptir. 11

12 Kültürlerarası yeterlilik, öğrenme yoluyla elde edilebilir. Bu öğrenmeye erişmek için faktörler aşağıdadır: Güven oluşturulması. Bu, karşılıklı öğrenme süreci için, farklı bakış açılarını ve farklı duyguları paylaşmak için önemlidir. Bu örneğin, beklentilerini açıkca tartışarak, herkesin ifadelerine ve katkılarına yer vererek desteklenebilir. Kişinin kendi kimliğini anlamaya çalışması Kişisel kararlara saygı, diğer görüşleri kabul klavuzluğunda öğrenme sürecindeki gerçekliği sezme, farklı bakış açılarına uzlaşma arama, bu süreçte kişinin kendi kişisel sorumluluğunun bilincinde olması 'Diğeri' ile iletişim içinde olmak. Bu, 'ötekinin' bakış açılarının belirlenmesi olasılığı açar. Eski inançlar, gelenekler ve fikirlerden kurtulmak için hazırlanmak Çatışmanın bazen kültürlerarası öğremenin kalbinde olduğunu dikkate alma Kültürlerarası diyalog, insan hakları, demokrasi ve hukukun üstünlüğü için saygıyı artırarak sadece topluluk duygusu geliştirmek için değil aynı zamanda çatışmanın önlenmesi ve çözümü için bir araç olarak kullanılabilir. Kültürel diyaloğun kesin bir tanımı yoktur. Modülde, biz tanımımızı, Kasım 2006'da Avrupa Konseyi tarafından düzenlenen bir forum tarafından önerilen aşağıdakine dayandırdık: Kültürlerarası diyalog, diğer küresel algının daha derin bir anlayışına yol açan, farklı kültürlere ait gruplar ve bireyler arasındaki açık ve saygılı görüş alışverişidir. Kültürlerarası diyalog AB tarafından desteklenmiştir yılı "Avrupa Kültürlerarası Diyalog Yılı" olarak tasarlanmıştır. Mentor/menti ilişkisi her zaman saygı, empati, gerçeklik ve sıcaklıktan oluşmalıdır, ancak kültürel çeşitlilik (diversity) böyle bir ilişkiye meydan verebilir. Mentorlar, başarılı bir şekilde bu tür sorunlarla karşılaşmak için eğitilmiş olabilir. Örneğin, mentorun aşağıdakileri yapabilir/olabilir: Hem kendi ile ilgili konularda dürüst olarak, menti ile açık olun ve kendi kültürü ile ilgili konular hakkında konuşmalar başlatın. Mentor, başkalarıyla bu inanç ve deneyimleri paylaşmanın güçlüğünü takdir etmeli ve savunmaya geçmeden dinlemeyi hatırlamalıdır. Mentinin kültürünü öğrenin, örneğin, belirli toplulukları hedef alan dergiler ve gazeteler topluma içgörü/görüş sağlar. Uygunsa, mentinin kültürüne özgü bir dili öğrenme görevini üstlenmek. Menti mentora öğretebilir, veya onlar birlikte öğrenebilir. Mentinin kültürel geleneklerine katılın. 6. Etkili ve etkisiz mentorluk uygulamaları Klavuzun bu bölümü, mentorluk programının etkili uygulamaları çevresinde var olan kanıtlara genel bir bakış açısı sağlamayı amaçlıyor. Şimdiki düşünme ve uygulama, iyi mentorluk ilkele- 12

13 rinin asgari olarak aşağıdakileri içermesi gerektiğini gösterir, ( Genç insanlara mentorluk için etkili uygulama rehberi): 1. Mentinin ihtiyaçları, ilgileri ve güçlendirilmesi, programın planlama, geliştirme, uygulama ve değerlendirme yönleriyle düşüncenin/düşünmenin ana merkezinde olma 2. Programın tasarımında kilit paydaşların girişi, özellikle yaşlılar ve engelli insanlar 3. Öğretmen yerine mentorun mentiye eşit olduğu bir yerde mentor ve menti arasında ilişkinin kurulması, geliştirilmesi ve beslenmesi 4. Mentinin yaşamında birçok katmanlar/tabakalar, ilişkiler ve etkiler olduğunu kabul ederek, mentorluk yaklaşımları doğal olarak bütünseldir, mentorluk bunlardan biridir. 5. Uygun politikalar ve prosedürler tarafından desteklenen ve işlerin kanıtına dayalı sağlam/güvenilir program tasarımı 6. Kültür, yetenek ve cinsiyet uygun içerik ve süreçleri 7. Yöneticiler, danışmanlar ve eğitimciler ile etkili işbirliği ve ortaklık 8. İyi tanımlanmış, etkin yönetim yapıları 9. Mentorluk sürecine entegre edilmiş izleme ve değerlendirme Etkili mentorluk uygulamaları ( Çiftin birlikte nasıl vakit geçireceği kararına mentinin katılımı Mentinin hayatında sürekli varlığını korumak için mentor katılımının sürekliliğini ve güvenilirliğini garantiye almak/sağlamak İlişkinin bir süre için oldukça tek taraflı olabileceğinin farkına varma, örneğin, ilişkiyi canlı tutmak için sorumlu olan menti değil, mentordur Mentinin bakış açısına saygı Mentinin hatalar yapmasına izin vermek Mentor ve mentinin hedeflerini ayırma Program personeli veya meslektaşların öğüt ve yardımını arama/araştırma ve kullanma. Etkisiz mentorluk uygulamaları Menti ile düzenli görüşmelerde zorluklar yaşama Mentinin iletişimi başlatmada eşit rol almasında ısrarcılık/talepkarlık Hedefleri ve görevleri erkenden belirleyerek, mentiyi yenileme veya dönüştürme/değiştirme girişimleri Menti ile etkileşimde otoriter veya ebeveyn rolünü üstlenmek/benimsemek Karşılıklı güven ve saygının geliştirilmesi üzerinde davranış değişikliklerinin üzerinde durma Bir takım tutarsız değerleri yerleştirmeye çalışmak Meslektaşların veya program personelinin tavsiyelerini gözardı etmek. Mentorlar ne değildir Mentorluk programlarının katılımcılarının ebeven, meslek danışmanı veya sosyal çalışmacı rollerini alacağıyla ilgili hiçbir beklentinin olmaması. Fakat özelliklerinden bazılarının mentor rolünün bir parçası olacağı, örneğin: Dinleme Büyütme/yetiştirme Destek 13

14 Tavsiye/nasihat. Mentorluk, mentinin tüm problemleri ve yetersizlikleri için sihirli bir deynek (her derde deva) değildir. Mentorluğun özü, sürekli insan ilişkisidir. Mentinin sosyal becerilerinin geliştirilmesi için destek faaliyetleri ve fırsatlar sağlayarak, mentorluk programları, bu ilişkinin etkinliğini artırabilir. 7. ICT destekli eğitim ve mentorluk Mentorluk ve çeşitliliği (diversity) desteklemek için (WBMCS), ICT tabanlı bir system, özellikle web-tabanlı bir sistem, uygun bilgilere erişmek, online (çevrimiçi) öğrenmek, iletişim kurmak, işbirliği yapmak, bilgiyi paylaşmak, ve öğrenme süreçlerini değerlendirmek için mentorlara, çeşitlilik danışmanlarnaı ve mentilere olanak verir. WBMCS, dünya çapında web tarafından desteklenen öğrenme-devir-teslim ortamlar olarak tanımlanabilir (Neville et al., 2002). Sosyal medya, özellikle Web 2.0 tabanlı, örneğin, sosyal etkileşimi destekleyen medya, bu tür sistemlerin geliştirilmesi için kullanılabilir. Sosyal medya çok farklı şekillerde olabilir, internet forumları, web günlükleri, ve wiki gibi. Bu sosyal medyayı kullanmak için gerekli teknik becerileri oldukça düşüktür. Blog yazılımı, örneğin, gelişmiş/ileri ve pahalı içerik yönetim sistemlerinin yerini alabilir. Bu, içerik sağlayıcıların, örneğin gazetecilerin, yazarların ve eğitimcilerin, altta yatan teknoloji hakkında çok fazla rahatsız etmeden, içeriğe konsantre olmalarını sağlar. Sosyal ağlar üzerinden iletişim kurmak, çok daha hızlı ve daha az zahmetlidir, örneğin Facebook, Twitter ve diğerleri. Bu tür uygulamalar ve boşlukların diğer önemli özelliği, öğretmen ve öğretileri arasındaki, resmi ve gayri resmi öğretim süreçleri arasındaki, eğitim ve bilgi edinme/bilgi yönetimi arasındaki azalan farklılıklardır. Bu, yeni bütünleşmiş ve dünya çapında öğrenme biçimlerine yol açar, örneğin, uygulama topluluklarında ortak çıkarlara dayanan bir topluluk, hiyerarşik bir yapı olmadan, uzmanlık ve deneyim alışverişi yaparak eşit toplumda öğrenir çünkü herhangi bir katılımcı aynı zamanda öğretmen ve öğreti olarak kabul edilir. Resmi ve gayri resmi öğrenme uygulamarını, grup işbirliğini, öğrenme materyallerinin elde edilmesini ve alışverişini sağlamak için düşük maliyetli ve erişimi kolay sanal oda, sosyal medya uygulamalarını destekleyen, bizim 14

15 WBMCS prototipi için kullandığımız TikiWiki CMS Groupware/grup yazılımı araçlarına dayalı e- öğrenme ortamında fark edilebilir. Aslen ve daha yaygın TikiWiki veya sadece Tiki olarak bilinen TikiWiki CMS Groupware/grup yazılımı, içerik yönetim sistemi öncelikle PHP de yazılan ücretsiz ve wiki tabanlı açık bir kaynaktır ve GNU Lesser genel kamu lisansı altında dağıtılmaktadır. Web tabanlı destekli mentorluğun, aşağıdakiler dahil olmak üzere birçok avantajı vardır: Eğitim materyali ve iletişim için 24 saat erişim sağlanması Internetin olduğu her yerde erişilebilir Yüz-yüze iletişim gerektirmeyen bir platform sağlanması Öğrenmenin değerlendirilmesi ve mentor/menti ilişkisindeki ilerleme izlenebilir. Eğitim materyalini online/çevrimiçi mevcuttur, fakat buna ek olarak, her modül için bir tartışma forumu öğrenicilerin ve eğitmenlerin/uzmanların fikir alışverişinde bulunmasını ve ortamına/çevresine eklemesini sağlar. Bu öğrenicilerin uzmanlara geri bildirimde (eğer arzu edilirse) bulunmasını sağlar. Ayrıca, onların, diğer katılımcıların veya uzmanların cevaplayabileceği sorular sormasına/sorgular yapmasına olanak sağlar. Bir grubu yeterli derecede herekete geçirmek için, Bu ICT destekli yaklaşım, öğrencilerin değişen/çeşitli öğrenme yeteneklerini hesaba katar ve kurallar ile sınırlandırılmış geleneksel eğitim ortamlarındaki kısıtlamaların üstesinden gelir. Yeterli bir şekilde tasarlanmış WBMCS, sınıf sınırlamalarını azaltabilir ve hem eğitimcilerin ve hemde öğrenicilerin yapılandırılmış desteğiyle öğrenicilerin kendi hızında çalışmasına izin verir. Diğer proje deneyimleri, WBMCS içinde mentorların daimi varlığı için ihtiyacı gösterir. Eğer WBMCS, mentorlar ve mentiler tarafından düzenli olarak projede kullanılırsa, güven ilişkisinin online/çevrimiçi kurulması gerekir. WBMCS, öğrencilerin öğrenme sürecinde tutulmasını ve motivasyonunu sağlamalıdır. WBMCS, online ortam için uygun olmayan kişisel konuların herkes tarafından ulaşılamayacağı bir bağlamda kullanılmalıdır. WBMCS gerçek mentorluğu desteklemeli ve tek başına bir denetim aracı olarak kullanılmamalıdır. 8. ICT Destekli DIMENSAAI Sosyal Öğrenme Topluluğu Daha önceki projeler Voca2 ( ve IBB2 dan ( bir mentoring modelini Almanya ve diğer ülkelere transfer ederek, sağlık ve bakım sektörlerindeki işyerlerine odaklanan çeşitlilik yaklaşımı ve mentorluk eğitim modelini kullanarak, Avrupa Konsorsiyumu iki hedef grup için örneğin özellikle yaşlılar ve engelli insanlar için eğitim, iş yeterliliği ve istihdama katılımı artırmak istemektedir. Şekil 4, DIMENSAAI projesine ( genel bir bakış ile mentor ve çeşitlilik danışmanının rollerini göstermektedir. 15

16 Süre: Başlangıç: menti iş ararken/son: istihdamdan 1 yıl sonra Amaçlar: sağlık/bakım sektöründe yaşlı ve engelli insanların başarılı iş entegrasyonu Görevler: iş ararken destekle, tavsiye ver, sağlık/bakım kurumları hakkında genel bir bakış açısı edin, işle ilgili en doğru pozisyonu bul, becerilerin gelişimini destekle, motivasyonu yansıt, problemleri yansıt Mentor ve Menti için seçmeli Bakım işçisi veya bakım yardımcısı, 55 yaşında veya engelli insan Sektörde çalışmaya başla Mentorluk süreci Menti İstidam edilmiş veya sağlık bakım sektöründe deneyimli emekli insanlar Sağlık/bakım kurumu Diğer destek Çeşitlilik (diversity) danışmanı ve atölye çalışması teknik destek öğrenme/sosyal platform iş tanımı Yeterli bakım işcisine sahip olmak oldukça güçtür Yüksek işten çıkış-yüksek maliyet Farklı çalışma seviyeleri: destek, bakım, hemşirelik, ev idaresi, Meydan okuma ve finans -Gönüllüleri kapsama İşsiz ve bakım kurumu arasında arayüz işlevi-yönetim Yaşlı işçileri ve engelli insanları entegre ederek yönetimi destekleme Sağlık ve bakım kurunundaki takımların çeşitlilik (diversity) yeterliliklerini yansıtmak ve büyütmek için 3-4 saatlik çeşitlilik (diversity) atölyesi sunmak (platformumuzda daha fazla bilgi ve atölye tasarımı IBB2 bulabilirsiniz) Bir danışman ve yansıtıcı ortak Mentor Şekil 4: DIMENSAAI Yaklaşımı Kaynak: Lebenshilfe Graz DIMENSAAI Projesi içinde, ICT platform ile desteklenen sosyal öğrenme topluluğu gelişim içindedir ( Şekil 5. Şekil 5: DIMENSAAI Platformu 16

17 Bu topluluğun amacı, çeşitlilik yönetimini ve mentorluğu desteklemek, özel gereksinimi olan insanları iş yaşamına entegre etmek, ve aktif yaşlanmayı desteklemek. Bu nedenle, aşağıda belirtildiği gibi Şekil 6 daki gösterilen özellikleri sağlar: Sosyal ağ hizmeti Modaratörlü forum Çeşitlilik danışmanı ve mentorlar için yenilikçi eğitim oturumları Ürün ve eğitim materyalleri geliştirmek için proje ortakları arasında işbirliği Şekil 6: Platformun özellikleri Sosyal ağ hizmeti İlişkilerin oluşturabilmesi için, her üye kendisini diğer topluluk üyelerine sunmak/tanıtmak için kişisel profil oluşturabilme için yeteneğe sahiptir. Üyelik alanında, topluluk üyeleri diğer üyelere mesaj gönderebilir ve diğerlerinin profilini görebilirler. Üyeler, tam gizlilik güvencesiyle mentor veya çeşitlilik danışmanlarıyla ilgili özel sorular sorabilirler. Modaratörlü forum Modaratörlü forum, belirli konuların diğer topluluk üyeleriyle tartışıldığı bir yerdir. Moderator bir tartışmayı başlatır ve herkes katılım için karşılanır. Konular yaygındır ve çeşitli konuları ele alabilir. 17

18 Çeşitlilik danışmanları ve mentorlar için yenilikçi eğitim oturumları Platform, kendikendine öğrenme ve harmanlanmış öğrenme için tasarlanmış eğitim materyallerini ve bilgiyi bulabilecekleri (örneğin, yüzyüze ve online/çevrimiçi eğitim) çeşitlilik danışmanları ve mentorlar için özel alanlar sağlar. Ayrıca, çeşitlilik danışmanları ve mentorların herbiri, digger çeşitlilik danışmanları ve mentorlar ile eğitim materyallerini tartışacağı yapacağı belirli bir foruma sahiptir. Gelecekte, öz-değerlendirme (kendikendini değerlendirme) testine platform üzerinden ulaşılacaktır. Ürün ve eğitim materyallerini geliştirmek için proje ortakları arasında işbirliği Ortak alanı/bölgesi, DMENSAAI proje ortakları tarafından işbirliği geliştirme yeridir. Bu alanda, wiki yardımıyla proje ortakları çevrimiçi/online belgeler ve eğitim materyalleri oluştururlar. Wiki belgeleri oluşturmak ve değiştirmek için aynı anda birçok kişi tarafından kullanılabilecek güçlü bir araçtır. Her değişiklik, belgenin 'bireysel/tek versiyonu' olarak kaydedilir, gerektiğinde diğer sürümleri ile karşılaştırılabilir ve geri alınabilir. 18

19 DIMENSAAI Sosyal Öğrenme Topluluğu nasıl kullanılır Tanıtım/Giriş DIMENSAAI sosyal öğrenme topluluğu, mentiler, mentorlar ve çeşitlilik koçları için özellikler sağlar. Platform aşağıdakileri sağlar: o o o o Sosyal ağ hizmeti Modaratörlü forumlar Yenilikçi eğitim oturumları Ürünleri ve eğitim materyallerini geliştirmek için proje ortakları arasında işbirliği için ortam. Topluluğu aşağıdaki adreste bulabilirsiniz Register Sosyal öğrenme topluluğunu kullanmak için, sağlanan tüm özelliklere erişmek için platform üzerinde önce kayıt olmanız gerekmektedir. Kayıt olmak için, yalnızca kayıt/register bağlantısını tıklayın, Şekil 7. Şekil 7: DIMENSAAI platformuna kayıt/register Daha sonra, kayıt için gerekli tüm alanları doldurmanız gerekmektedir ve son olarak kayıt butonuna tıklayın. Kullanıcı adınızı ve parolanızı akıllıca seçin, giriş yapmak için ihtiyacınız olacak. 19

20 Şekil 8: Yeni kullanıcı olarak giriş/kayıt Başarılı bir şekilde kayıt/giriş yaptığınız zaman, bir üye olarak kayıt doğrulamak için bir bağlantıyı içeren bir e-posta alacaksınız. Kayıt işlemini tamamlamak için bu bağlantıyı tıklayın. Giriş/Login Mailinizdeki doğrulama linkini tıkladıktan ve kayıt olduktan sonra, platform üzerinden giriş yapabileceksiniz. After registration and clicking on the validation link in your , you will be able to login on the platform. Giriş yapmak için, yalnızca giriş tuşlarından/düğmelerinden birini tuşlayın, Şekil 9. 20

21 Şekil 9: DIMENSAAI topluluğuna giriş 21

22 Kullanıcı adınız ve şifreniz doğrulandığında, sosyal medya platformunun iç alanine getirileceksiniz. Eğer parolanızı unutursanız, yardım için şifremi unuttum u tıklayabilirsiniz. Şimdi, kayıt sırasında seçmiş olduğunuz kullanıcı adınızı ve şifrenizi girin ve sonra giriş tuşunu tıklayın, Şekil 10. Şekil 10: DIMENSAAI ye giriş Kullanıcı adınız ve şifreniz kontrol edildiğinde, sosyal medya platformunun iç alanına getirileceksiniz. Eğer parolanızı unutursanız, yardım almak için şifremi unuttum u tıklayabilirsiniz. 22