Qabil (Baku, 1926-) Saysız şer içinde adi şe'rsen Ancaq ne şeriyin, ne ortağın var. Böyük bir axında üzüb gedirsen, Xırdaca gemisen, öz bayrağın var.

Transkript

1 Qabil (Baku, 1926-) Qabil İmamverdiyev 1926 yılında Bakü'de doğmuştur. Babası Qabil Allahverdiyev demiryollarında çalışan bir işçidir yılında orta öğrenimini tamamladıktan sonra, Azerbaycan Pedagoji Enstitüsü'nün Dil-Edebiyat Fakültesinden mezun olmuştur yıllarında Moskova'da yüksek lisansını tamamlamıştır. "Gel Baharım" adlı ilk şiiri "Edebiyyat" gazetesinde, "Seher Açılır" adlı ilk şiir kitabı da 1950 yılında yazarlar neşriyatında yayınlanmıştır. Bakü'de orta okullarda öğretmenlik yapmış, "Azerbaycan Müellimi", "Edebiyyat ve İncesenet" gazetelerinde yazılar yayınlamıştır. "Kend Müellimesi", "Menim Mekteb Yoldaşım", "Mektebli Yusif" ve bir dizi eserleri, "Mehpare" (1958) destanı; gençliğin manevi terbiye ve temizliği, sevgi, okul konularını içermekledir. Savaş ve barış konulan "Qardaş Qebri", "Qelpeler", "Biz İnanırdıq" ve "Sulh Küçesi" gibi siyasilirik şiirlerinde oldukça yoğundur. Qabil, daha ilk şiirlerindeki kişisel edebi nefesi, hitabet, ihtiras, kanunlar aleyhine çevrilen düşünce, ifade ve dil larzi ile seçilir: Saysız şer içinde adi şe'rsen Ancaq ne şeriyin, ne ortağın var. Böyük bir axında üzüb gedirsen, Xırdaca gemisen, öz bayrağın var. Bu bedii açıklamaya o, her zaman sadık kalmış; "Seher Açılır", "Qoy Danışsın Tebiet", "Külekli Havalarda", "Vatandaş Sernişinler", "Ömrün Boyu"vs. kitaplarında; "Oduncular", "Uşaqlıq Sevinci", "Nekroloq", "Gül Bağı", "Sehv Düşende Yerimiz", "Qoy Danışsın Tebiet", "Külekli Havalarda, Yağışlı Havalarda", "Sonuncu Kibrit Çöpü", "Azerbaycan", "Mersiye", "Sehv Düşende Yerimiz", "Şehriyar'a Mektup" gibi şiirlerinde derin lirik, hissi, tabii, orijinal edebiyatın örneklerini yaratmıştır. Qabil'in "Nesimi" eserinde.nesimi nin hakikat aktarışları, insanın manevi bağımsızlığı uğrunda çarpışması aktarılmıştır. Qabîl "Nesimi" eseriyle 1976 yılı Azerbaycan Devlet Mükafatına layık görülmüştür, Başlıca eserleri: Vetendaş Sernişinler (şiirler ve destanlar), B., 1973; Qızıl Sahillerim, B., 1977; Qoy Danışsın Tebiet, B., 1966; Küleklü Havalarda, B., 1964; Nesimi, B., Kaynakça. 1. Azerbaycan Sovet Edebiyyatı Tarihi, Bakı, Azerbaycan Sovet Edebİyyatı Tarihi. 2 cilt te, cilt 2, Bakı, Edebi Proses , Bakı,

2 ŞİİRLER (Qabll. Seçilmiş eserleri. Bakı, 1983, s ; ; ; ). NE XEYRİ 1 Tek elden ses çıxmaz. Atalar sözü Sende külek 2, Mende yelken - Nexeyri? Sende meydan, Mende köhlen 3 - Sende qılınc. Mende hüner - Sende möhür... Mende teper 4, - Sende qanad, Mende vüs'et 5 - Sende temkin, Mende tuğyan 6 - Sende qanun, Mende vicdan Sende kürek, Mende ürek - Sende teleb, Mende qayğı - Sende hökm, Mende duygu - Sende tedbir, Mende cür'et - Sende qılıq, Mende sifet - Sende İsrar, Mende ismet 7 - Sende bazar, Sende ruzu 9, Mende iştah - Qan sende, Dağı mende, El çalırıq 10 Tek elle, Ses çıxarmı Tek elden?! Sol el sende, Sağ el mende.,.! GETİRME 1981 Onsuz da ömrümün xezan n çağıdır... Xezanın üstüne xezan getirme! Üreyim mehebend 12 gül yarpağıdır... Onu qoparmağa tufan getirme! Onsuz da heç neden dolan gözüme Kesilmek bilmeyen neysan 13 getirme! Onsuz da ışığı solan gözüme Qaranlıq getirme, toran 14 getirme! Onsuz da gencliyin sönübdür odu Soyuq 16 sarayıma boran getirme! Tutqun göylerimin yoxdur hududu... Tutqun göylerime duman getirme! Onsuz da yandırıb-töken 17 bir neyem Ney yandıran yere... kaman getirme! Acı şikayetem, hezin gileyem Sakit olmağıma güman ı9 getirme! Onsuz da geciken vüsalımıza 20 Gel vaxtsız-ve'desiz hicran getirme! Qabilem, rehm etme ehvalımıza... Aman 21 istemirem, aman getirme! hayır, faydası 2. rüzgar 3. küheylan, iyi cins at 4. namus, şeref, haysiyet 5. genişlik, boşluk t>. heyecan, coşku 7. çekingenlik, korkma 8. mal, eşya! 9. yiyecek 10. el çırparız 11. sonbahar 12. bağ 13. nisan, nisan yağmuru 14. duman, alacakaranlık 15. ateşi l6. soğuk 17. eritipüreten, yarıp-eriten 18. rızasızım,şikayetçiyim T*, şüphe, tereddüt20. kavuşmamıza 21. yardım, imdat

3 SEHV1 DÜŞENDE YERİMİZ Duman dağı dolanar, Qiyamet olar. Duman yola sallanar, Musibet olar. Musibet oluruq biz, Umman gemiyi çayda Oturar, üzmez! Çay gemisi, dağ boyda Dalgaya dözmez 2! Dözümsüz 3 oluruq biz, Muğan 4 hesret yağışa 5, Buludlar xesis 6... Yağış tökür Talışa 7, Hey-hey gereksiz... Gereksiz oluruq biz, Küt bıçaq parıldayıb Xirçıltı 8 sahb. Qılınc qında pas atıb Qında korşalıb 9... Heyf ı0... korşalırıq biz, Ağ bilekler, gül eller Tarlada qabar 11. Bir qeyretsiz 12 yekeper 13 Qızilgül satar, Qeyretsiz oluruq biz, Tarın perdelerini, Düzene qurban! Yerdeyiş et birini, Xaric vurarsan. Xaric seslenirik biz, 1969 AZERBAYCAN TORPAGI Harda 14 umman görürem Sen yadıma 15 d üşürsen, Menim mavi Xezerim! Marda liman görürem Sen yadıma düşürsen, Menim doğma seherim! Harda sahil görürem - Qumlu-qayalı sahil - Buzovnadır 1 * 1, - deyirem, - Bura başqa yer deyil. Bir qeşengi? göl görürem, Sanmıram ögey 18 golü. Çünki Katırladır o, Mene bizini Göygölü! Qarşıma dağ çıxırsa Başı qarlı, dumanlı, Etekleri yamyaşıl 10. Döşü qalın ormanlı - Şah dağıtek2o, Kepeztek Eziz bilirem onu. Men Talış dağlarıyla Ekiz 21 bilirem onu! Torpaqları çörekli, Bağları harlı 22 eden Kendleri 23, seherleri Axar-baharlı eden Bir çayın sahilinden Yolum düşürse haçan 24 Deyirem ki, o Kürdür, Axıb gedir yanımdan. Ne dilde qanad açsa Şirin bir neğme eğer. Onunla şadlanarsa 25 Qemlenerse ürekler, Oxşayarsa 26 İnsanın Xeyahm, ruhunu, Azerbaycan neğmesi Zenn edirem men onu! Azerbaycan torpağı, Öpüb, öpüm seni gel! Axı 27, sende görmüşem Axı, sende bilmişem Her şeyi evvel-evvel. Ne var, ne yox dünyada, Her şeyin qeşengini - Axı, sende görmüşem Bağçalarm barını, Çayların axannı 28 Üfüqlerin rengini, Dostluğu, sedaqeti, 1. yanlış 2. dayanmaz 3. dayanıksız 4. meyhaneci, ateşperest 5. yağmura, yağdıra 6. cimri 7. Güney Azerbaycan'ın kuzey bölgesi ve burada yaşayan İran dilli halk 8. sert ve küt maddelerin birbiriyle sürtüşmesi sırasında çıkan ses, gıcırtı 9. kütlesi, keskinliğini kaybedip 10. yazık, eyvah 11. nasırlaşır, kabarır 12. şerefsiz, haysiyetsiz 13. cüsseli adam 14. nerde, nerede 15. hatırıma 16. bozuldıır 17. güzel, cazibeli 18. üvey 19. yemyeşil 20. dağı gibi 21. ikiz 22. meyveli 23. köyleri 24. ne zaman 25. mutlu olursa 2t>. okşarsa 27. işte 28. akışını, suyunu

4 Sevgini, mehebbeti Senden ayirsa bele 1 Denizler, dağlar meni, Ne xoş gelse gözüme Qoynuna bağlar meni. Dünya mene xoş geler Heyalın her bir çağı - Sen bir dünyasan demek, Azerbaycan torpağı! Qızıl eller, qabar eller - temizlik, Esger andı içen diller - temizlik. Sürüşken 17 el temiz olmaz heç ve'de ıs, Qorxaq titrer qarovulda ıtı, növbede 20. Şelaleler köpüklener, daşar hey, Gendik eşqi qaynayar hey, coşar hey. Axmazda yox, axardadır temizlik, Nurlu-nurlu yollardadır temizlik. TEMİZLİK 1958 Kişilerin sözündedir temizlik, Gözellerin gözündedir temizlik, Düz 2 eleyen dil topuq çahb 3 dolaşmaz, Günahsız göz kölgelenib, bulaşmaz. Üreklerin 4 telindedir temizlik, Zirvelerin serindedir temizlik. Qara-qura üreklerde tel olmaz, Ayaq altda qalan qardan sel olmaz. Sübhün 5 serin mehindedir 6 temizlik, Gülün sırğa 7 selimdedir 8 temizlik. Qat-qarışıq tozanaqdan Q meh olmaz, Yağlı-qara sıçrantıdan şelı olmaz! Ahırdadır 10, ismetdedir temizlik, Cövherdedir, xisleldedir temizlik. İsmetsizi deryada yu 11, güne ser - Xayiyyet o, cövlıer yene o cövher. Dayazda 12 yox, derindedir temizlik Alınların terbidedir temizlik. Lap isteyir dağı alsın dalma 13 Ter düzülmez damgalanmış alma. Ağ buludun yağışında temizlik, Saf adamın baxışında temizlik. Ağır olur qara suyun illeti Küt 14 baxışın ne mehri, ne ülfeti? Denizle göy birleşen yer temizdir, Keçir ordan al yelkenli ağ gemi. Natemizi gül suyunda çımizdir 1Eı, Vallah yene natemizdir, elemi?! Sağa çevril, sola çevril, vetendaş! Sağda da var, solda da var temizlik. Yox, yox, dünya xali deyil, vetendaş! Yaxşı işler, xoş arzular temizlik. Birce 21 tike 22 kifayetdir dad 23 üçün, Birce meqam besdir 24 temiz ad üçün. Bir gile 2S su bir ummanda cem olar 2(ı, Natemizler fürsetinde kem olar. Halal çörek 27, halal zelımet - temizlik, Sobalarda od, heraret - temizlik. Halal zehmet, haram ile qarışmaz, Od, heraret kesafetle barışmaz. Neftçi qardaş, köyneyinde 28 leke var, Bu lekeyle lekesizdir adamlar. Köynekde yox 2C, ürekdedir temizlik, Meqseddedir, meslekdedir temizlik. Bir bax, nişan üzüyünün qaşına! Tertemizdir, benzeyir göz yaşına. Ancaq elidi-vefadadır temizlik, Sefadadır, cefadadır temizlik. Kol dibinde bir benövşe 30 görünür, Dağ başında bir ağ duman sürünür - Hezinlikdir, kövreklikdir 31 temizlik, Tevazödür, yükseklikdir temizlik. Sahil bağı... esir narın gilavar Dalğın-dalğın fikre gedir qocalar. Düzüm-düzüm xoş xatirat - temizlik, Oddan-sudan keçen heyat - temizlik! Qızıl üfüq asimanın növrağı 33, Qızıl hayrat] - Vetenimin bayrağı. Üfüqlerim, bayraqlarım - temizlik, Bereketli torpaqlarını - temizlik. Bax Xezere, bax Araza, bax Küre! Çix Göygöle, qalx Kepezden hündüre 34, Yurdumuzun havasında - temizlik, Ömrümüzün me'nasında - temizlik. 1. böyle 2. doğru 3. dolaşıp 4. yüreklerin 5. sabahın b. yelindedir, rüzgar m d ad ir 7. küpe 8. kırağıdadır, çiydedir 9. toz-d umandan 10. hayadadır, haysiyettedir 11. yıka 12. sığda, derin olmayanda 13. arkasına, sırtına 14. kem, kötü 15. yıka, yıkandır 16. iyi, güzel 17. üzerinde hiçbir şey saklamayan 18. hiçbir zaman 19. karakolda 20. nöbette 21. bir tek, sadece bir 22. parça 23. imdat, yardım 24. kafidir, yeterlidir 25. damla 26. toplanır 27..ekmek 28. gömleğinde 29, değil 30. menekşe 31. dolukmaktır, ince duygululuk 32. güneye ve güneydoğudan esen rüzgar 33. yakışığı, süsü 34. yüceye, yükseğe, yukarıya 1979

5 MEHEBBET DEYİL Men seni görmeye adet etmişem Adel mehebbet deyil! Seni görmeyende xiffetı etmişem. Xiffet mehebbet deyil! Sene min ehtiram, hörmet etmişem. Hörmet mehebbet deyil! Gözünde çağlayan mehribanlığa 2 Heyret etmişem. Heyrel mehebbet deyil! Yalvarıram, sen Mehebbet umma menden, Ham iqtidarım Mehebbetin tufanına sine geren Gencliyimi Sene qurban vermek üçün Geri qaytarım 3?! Geri qaytarım