YEREL SEÇİM SONUÇLARI TEMELİNDE, DÜNDEN BUGÜNE BOZKIR SOCIO-POLITICAL STRUCTURE OF BOZKIR AT THE BASIS OF THE LOCAL ELECTIONS

Transkript

1 YEREL SEÇİM SONUÇLARI TEMELİNDE, DÜNDEN BUGÜNE BOZKIR SOCIO-POLITICAL STRUCTURE OF BOZKIR AT THE BASIS OF THE LOCAL ELECTIONS D. Ali ARSLAN * Öz Konya nın güneyinde yer alan Bozkır, ilin en eski ilçelerinden biridir. Konya Ovası yla Toros Dağları arasında engebeli bir arazi üzerinde yer alır. Doğusunda Güneysınır ve Çumra, güneyinde Hadim, batısında Akseki ve Ahırlı, kuzeyinde Akören ve Çumra, kuzeybatısında Ahırlı, Yalıhüyük ilçeleri yer alır. Çok zengin bir tarihi geçmişe sahip olan Konya, Türkiye nin sosyal, ekonomik ve kültürel hayatında müstesna bir yere sahiptir. Bozkır da, 8 yılı aşan tarihsel ve kültürel birikimiyle, kadim şehir Konya nın zenginliklerine ayrı bir zenginlik katar. İlçe Akdeniz bölgesinde yer almakla birlikte, Toros Dağları Akdeniz iklimine geçit vermediği için, ağırlıklı olarak karasal İç Anadolu iklimi hüküm sürer. Türkiye İstatistik Kurumu, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi verilerine göre, 215 yılı itibariyle Bozkır ın nüfusu 27.6 kişidir. Aynı verilere göre, 215 yılında ilçe merkezinde kişi yaşamaktadır. İlçenin genel nüfusu içinde en büyük bölümü, 2396 kişi ile yaş grubu oluşturur. Bu çalışmada, siyaset sosyolojisinin yöntem ve teknikleri kullanılarak, yapısal-işlevselci bir bakış açısından hareketle, Bozkır ın siyasi yapısı ve Türkiye nin genel siyasi yapısı içindeki yerinin incelenmesi hedeflenmiştir. Tarihsel bir bakış açısı ile gerçekleştirilecek bu çalışmada, temel veri kaynağı olarak yerel seçim sonuçları seçilmiştir. Zaman kesiti olarak ise 198 den günümüze, otuz beş yılı aşkın bir zaman dilimi seçilmiştir. Çalışmada TÜİK ve YSK ile öteki kurum ve kuruluşların arşiv, kayıt, belge ve veri setleri, ikincil veri analizi tekniği kullanılarak Bozkır da siyasi yapının oluşumu, siyasi gücün toplumsal yelpazeye dağılımı ve 198 li yıllardan günümüze değişim düzenlilikleri araştırılacaktır. Ayrıca, belirlenen hedefler doğrultusunda ortaya konan bulguların Konya ili ve Türk toplumu geneli içinde ifade ettiği anlam da tartışılacaktır.. Anahtar Kelimeler Bozkır, Bozkır ın Siyasi Yapısı, Siyasi Yapı, Konya, Yerel Seçimler, Yerel Seçim Sonuçları Temelinde Bozkır ın Siyasi Yapısı * Doç. Dr. Mersin Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Sosyoloji bölümü öğretim üyesi. Sosyolog ve Siyaset Bilimci. Adres: Mersin Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Sosyoloji bölümü, Çiftlikköy Kampusu, Mersin / TÜRKİYE, Tel: (324) 361 1/ 48 13, Faks: (324) , GSM: , E-posta: aliarslan@mersin.edu.tr cimderaslan@hotmail.com.

2 1294 SOCIO-POLITICAL STRUCTURE OF BOZKIR AT THE BASIS OF THE LOCAL ELECTIONS Abstract Bozkır which is one of the oldest districts of Konya is located south of the Konya province. It has been surrounded by Güneysınır and Çumra at the East, Hadim at the South, Akseki and Ahırlı at the West, Akören and Çumra at the North, Ahırlı and Yalıhüyük at the North-west. Konya has a very special place within Turkish society and Turkish national history. Because, it has a huge cultural and historical heritage within its social structure. Bozkır, as an unavoidable parts of Konya, adds an extra value to the socio-cultural wealth of Konya the history of more than 8 years. The district of Bozkır is located in the Mediterranean region. Nevertheless, the continental climate of Central Anatolia prevails predominantly because of to the Taurus Mountains. According to the official data of the TSI, it has a population of by the 214. According to the actual data, 27.6 people were living in Bozkır in 215. The age group of has the greater share within the population with the people of The population of the district is continuously decreasing in recent years. It was aimed to analyse socio-political structure of Bozkır at the basis of the results of Turkish Local elections since 1984 up to date. In addition to that, the changes in the political structure within the recent history of Bozkır County was investigated too. Documentary and historical research techniques were used to realize the study. The records, documents and data sets of the related institutions and organizations, especially the archives of the Turkish Statistical Institute and the Supreme Board of Elections were used. The secondary data analysis techniques were applied. The findings were used to understand the formation of the socio-political structure in Bozkır and the distribution of the political power to the political spectrum. Also the regularities of change from 198 to the present were investigated. Furthermore, the meaning of the findings in relation to the Konya province and overall Turkish society was discussed.. Keywords Bozkır, Political Structure of Bozkır, Turkish Local Elections, Political Structure, Turkish Society, Konya

3 YEREL SEÇİM SONUÇLARI TEMELİNDE, DÜNDEN BUGÜNE BOZKIR 1295 GİRİŞ VE YÖNTEM Konya Ovası yla Toros Dağları arasında engebeli bir arazi üzerinde kurulmuş olan Bozkır, Konya nın en eski ilçelerinden biridir. Konya nın güneyinde yer alır. Güneyden Hadim, batıdan Akseki ve Ahırlı, doğudan Güneysınır ve Çumra, kuzeyden Akören ve Çumra, kuzeybatıdan ise Ahırlı ve Yalıhüyük ilçeleri komşudur. Bilindiği üzere çok zengin bir tarihi mirası bünyesinde barındıran Konya, Türkiye nin sosyal, ekonomik ve kültürel hayatında müstesna bir yere sahiptir. Bozkır da, 8 yılı aşan tarihsel ve kültürel birikimiyle, kadim şehir Konya nın zenginliklerine ayrı bir zenginlik katar. Bozkır ilçesi coğrafi olarak aslında Akdeniz bölgesinde yer almakla birlikte, Toros Dağları Akdeniz iklimine geçit vermediği için, ilçede ağırlıklı olarak karasal İç Anadolu iklimi hüküm sürer. Türkiye İstatistik Kurumu, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi verilerine göre, 215 yılı itibariyle Bozkır ın nüfusu 27.6 kişidir (TÜİK, 216). Aynı verilere göre, 215 yılında ilçe merkezinde kişi yaşamaktadır. İlçenin genel nüfusu içinde en büyük bölümü, 2396 kişi ile yaş grubu oluşturur. Bu araştırmada, siyaset sosyolojisinin yöntem ve teknikleri kullanılarak, yapısalişlevselci bir bakış açısından hareketle, Bozkır ın siyasi yapısı ve Türkiye nin genel siyasi yapısı içindeki yerinin incelenmesi hedeflendi. Tarihsel bir bakış açısı ile gerçekleştirilen bu çalışmada, temel veri kaynağı olarak yerel seçim sonuçları seçildi. Zaman kesiti olarak ise 198 den günümüze, otuz beş yılı aşkın bir zaman dilimi belirlendi. Betimleyici-tasviri yönü ağır basan çalışmada temel veri kaynağı olarak TÜİK (215) ve YSK (214), Yerelnet (216) ile öteki kurum ve kuruluşların arşiv, kayıt, belge ve veri setleri kullanıldı. Derlenen veriler, ikincil veri analizi tekniği kullanılarak Bozkır da siyasi yapının oluşumu, siyasi gücün toplumsal yelpazeye dağılımı ve 198 li yıllardan günümüze değişim düzenlilikleri araştırıldı. Ayrıca, belirlenen hedefler doğrultusunda ortaya konan bulguların Konya ili ve Türk toplumu geneli içinde ifade ettiği anlam da tartışıldı. DÜNDEN BUGÜNE BOZKIR DA SİYASİ KATILIM Mahalli idareler seçimleri, toplumsal ve siyasal yapının şekillenişinde son derece önemli rol oynar (Arslan 214; Arslan, 212). Daha net bir ifadeyle yerel seçimler,

4 1296 SOCIO-POLITICAL STRUCTURE OF BOZKIR AT THE BASIS OF THE LOCAL ELECTIONS demokrasinin en temel bileşenlerindendir. Bu hususla ilişkili bir şekilde yerel yönetimler de demokratik yaşamın vazgeçilmez unsurları arasında yer alır. Günümüz toplumlarında gözlemlene türden yerel yönetimler, ilk kez batı toplumlarında ve kapitalist devletin doğuşu ile birlikte siyasal hayatta gözlemlenmeye başlandı (Güler, 26). Demokratik yaşamın vazgeçilmezi yerel yönetimlerin, toplumsal ve siyasal hayattaki yeri anayasa ve yasalarla belirlenir Bütün demokratik toplumlarda olduğu gibi Türkiye için de bu kural geçerlidir. Ülkemizde idari yapının, merkezden yönetim ve yerinden yönetim esaslarına dayandığı, özellikle 1961 Anayasası nın 112. maddesinde ve 1982 Anayasası nın 123. maddesinde net bir şekilde beyan edilir. Belediye Yasası nın (5393 sayılı) 3. maddesinde de belediye, belde sakinlerinin mahalli müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan, idari ve mali özerkliğe sahip kamu tüzel kişisi şeklinde tanımlanır (Keleş, 26: ). Arslan ın sıklıkla vurguladığı gibi seçimlerde, vatandaşlık haklarının ve görevlerinin bir gereği olarak oylarını kullanan seçmenler siyasal yapıyı şekillendirmede aktif rol oynar (Arslan, 215; Arslan, 214-a; Arslan, 211-a; Arslan, 211-b; Arslan, 211-c). İş bununla da sınırlı kalmaz seçimler de bireyler, siyasal erkin siyasi partiler arasında dağılımını gerçekleştirip, merkezi ve yerel siyasi elitleri de belirlerler. Mahalli seçimlere katılan vatandaşlar ise mahalli siyasi yapı şekillendirip, yerel siyasi elitleri seçerler (Arslan, 212- b). Bu yönüyle, seçimlere seçmen ilgisi ve katılımı sosyolojik (Arslan, 213) açıdan hayati derece önem arz eder. Bireylerin aktif toplumsal ve siyasal karar alma sürecine katılımının büyük ölçüde seçimlerle sınırlı olması (Sarıbay, 28: 112), seçimlere katılımın, demokratik siyasi yapının inşası ve devamı bakımından önemini net bir şekilde gözler önüne serer. İnsanların siyasete ilgisi her toplumda ve her zaman aynı seviyelerde olmayabilir. Daha net bir ifadeyle seçmenlerin seçimlere gösterdikleri ilgi ve katılım toplumdan topluma farklılık gösterebilmektedir. Hatta seçimlere katılım, toplumun farklı kesimlerinde farklı seviyelerde olabilmektedir. Örneğin, Ocak 24 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Gürcistan da seçimlere katılım yüzde 83 olarak gerçekleşirken (Jones, 25), Latin Dominik Cumhuriyeti 24 başkanlık seçimlerinde bu oran yüzde 72,8 olmuştur (Sagas, 25). Endonezya da, 24 seçimlerinde yüzde 84 (Thalang, 25); Kamboçya 23 parlamento seçimlerinde yüzde 81,5 (Schaap,

5 73,76 64,26 89,31 84,3 85,22 77,76 89,33 89,29 82,55 9,53 94,35 85,56 89,31 91,83 YEREL SEÇİM SONUÇLARI TEMELİNDE, DÜNDEN BUGÜNE BOZKIR ) seviyelerinde olmuştur. Yine aynı şekilde İsviçre 23 Ulusal Konsey seçimlerinde katılım oranı yüzde 44,5 (Dardanelli, 25), Slovakya 23 cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ilk turunda yüzde 47,9 ve ikinci turunda yüzde 43,5 (Rybar, 25) civarında gerçekleşmiştir. İngiltere de ise 1975 yılından 2 li yılların başlarına kadar yapılan yerel seçimler de katılım yüzde 36 ile yüzde 49 (Rallings, 25) arasında gerçekleşmiştir. Tablo 1: 1984 ten Günümüze, Türkiye ve Bozkır da Yerel Seçimlere Katılım Oranları Seçimlere Katılım Oranı (%) Türkiye Geneli Bozkır (Belediye Meclisi) (Belediye Meclisi) 214 Yerel Seçimleri 89,31 89,33 29 Yerel Seçimleri 84,3 89,29 24 Yerel Seçimleri 73,76 64, Yerel Seçimleri 85,22 82, Yerel Seçimleri 9,53 94, Yerel Seçimleri 77,76 85, Yerel Seçimleri 89,31 91,83 Ortalama Katılım Oranı 84,27 85,56 Grafik 1: 1984 ten Günümüze, Türkiye ve Bozkır da Yerel Seçimlere Katılım Türkiye Bozkır Sütun1

6 1298 SOCIO-POLITICAL STRUCTURE OF BOZKIR AT THE BASIS OF THE LOCAL ELECTIONS Grafik 2: 1984 ten Günümüze, Türkiye ve Bozkır da Yerel Seçimlere Katılım Türkiye Bozkır Bütün bu açıklamalar temel alınarak, yıllarını kapsayan dönemde Türkiye geneli ve Bozkır özelinde, yerel seçimlere katılım oranı incelendi. Tablo 1 ve Grafik 1 ve Grafik 2 de de açıkça sergilendiği üzere, incelenen dönemin ilk yerel seçimlerinde, belediye meclisi seçimlerine Türkiye genelinde seçmen katılımı yüzde 89 un biraz üzerinde olmuştur. Bozkır özelinde ise seçimlere ilgi, Türkiye ortalamasından daha yüksek seviyede gerçekleşmiştir ve 24 seçimlerinde ise Bozkırlılar ın belediye meclisi seçimlerine ilgisi Türkiye ortalamasının altına düşmüştür. Araştırılan yaklaşık 3 yıllık süreçte Türkiye geneli ve Bozkır özelinde seçimlere en yüksek katılım, 1994 belediye meclisi seçimlerinde olmuştur. Bu dönemde Bozkır da siyasi katılım yüzde 94 ü aşmıştır. Bu bulgular, Bozkırlılar ın siyasete olan ilgisini göstermesi bakımından oldukça mühimdir YILI YEREL SEÇİM SONUÇLARI: 12 Eylül Ara Rejiminden sonrası yapılan ilk yerel seçimler olması hasebiyle, yakın siyasi tarihimizde ayrı bir yeri ve öneme haiz olan 1984 yerel seçimleri, 25 Mart 1984 te gerçekleştirilmiş (Şener, 26). Malum olduğu üzere 12 Eylül Askeri Darbesi, Türk toplumunun toplumsal ve siyasal hayatına derin tesirler yapmıştır. Darbe sürecinde siyasi partiler kapatılmış, siyasi liderlere yasaklar getirilmiştir. Askeri darbenin gölgesinde ve olağanüstü şartlar altında gerçekleştirilen seçimlere Anavatan Partisi (ANAP), Doğru Yol Partisi (DYP), Halkçı Parti (HP), Milliyetçi Demokrasi Partisi (MDP), Refah Partisi (RP) ve Sosyal Demokrasi Partisi (SODEP), katılmıştır.

7 YEREL SEÇİM SONUÇLARI TEMELİNDE, DÜNDEN BUGÜNE BOZKIR 1299 Bu olağanüstü şartlar, seçimlere katılım oranları üzerinde de etkili olmuştur. Türkiye genelinde ve Bozkır özelinde seçimlere seçmen ilgisi bir hayli yüksek olmuştur. Bu hususta dikkat çekici bir başka bulgu da, Bozkır da seçimlere seçmen ilgisi, Türkiye ortalamasının birkaç puan üzerinde gerçekleşmiş olmasıdır. Tablo 2: 1984 Yılı Yerel Seçimleri Bozkır Sonuçları Partilere Göre Oy Dağılımı (%) Bozkır (Belediye Başkanlığı) Bozkır (Belediye Meclisi) ANAP 44,97 5,74 DYP 4,38 7,86 SODEP 41,4 MDP 3,72 BAĞIMSIZ 46,93 Kaynak: YerelNET (214). Grafik 3: 1984 Yılı Yerel Seçimleri Bozkır Sonuçları ,74 44,97 46,93 41,4 7,86 4,38 3,72 ANAP DYP SODEP MDP BAĞIMSIZ Bozkır (Belediye Başkanlığı) Bozkır (Belediye Meclisi) 1984 yerel seçimlerinin, belediye meclisi kategorisinde, Türkiye genelinde ve Bozkır özelinde galibi, dört eğilimi birleştirme iddiası ile siyaset sahnesindeki yerini alan Anavatan Partisi (Ahmad, 1993) olmuştur. Anavatan Partisi nin bu başarısında, Turgut Özal ın liderlik özelliklerinin yanı sıra, Anavatan Partisi nin merkezi yönetimde iktidar olması da oldukça etkili olmuştur. Ancak Anavatan Partisi, belediye meclisi seçimlerindeki başarısını, belediye başkanlığı seçimlerinde gösterememiştir. Belediye başkanlığını yüzde 46,93 oranın da seçmen desteği alan bağımsız aday Ramazan Sarı kazanmıştır.

8 13 SOCIO-POLITICAL STRUCTURE OF BOZKIR AT THE BASIS OF THE LOCAL ELECTIONS Bozkır belediye meclisi seçimlerinde ise ikinci sırayı elde eden sol kanadın temsilcisi SODEP in ulaştığı oy oranı, Türkiye ortalamasına kıyasla dikkat çekici seviyede yüksektir. Daha net bir tabirle, Bozkır da seçimi ikinci sırada tamamlayan SODEP in oy oranı yüzde 41 i aşmıştır (Tablo 2). Türkiye genelinde, siyasi partilerin kazandıkları belediye başkanlıkları ve oyların siyasi yelpazeye dağılımı dikkatli bir şekilde incelendiğinde, Turgut Özal ın liderliğini yaptığı ANAP ın mutlak başarısı ile karşılaşılır. ANAP 1984 yerel seçimlerinde, ülke genelindeki toplam 17 belediye başkanlığının 868 ini kazanma başarısı göstermiştir (Arslan, 27) mahalli idareler seçimleri, askeri müdahalenin toplumsal ve siyasi hayata yansımaları dair de önemli ipuçları verir. Örneğin, sağ siyaset geleneği, 12 Eylül Askeri Darbesi sonrasında, ülkenin siyasi yapısında hızlı bir yükseliş trendi yakalamıştır. Sağ kanat, darbe sonrası ilk yerel seçimlerde de seçmen desteğini yaklaşık 25 puan arttırmış ve yerel siyasi yapı içindeki ağırlığını yüzde 72 lere taşımıştır. Daha net bir ifadeyle sağ kanadın 1984 yerel seçimlerindeki gücü, darbe öncesi son yerel seçimlere oranla yüzde 54 civarında artmıştır (Arslan, 27) Tablo 3: 1984 Yılı Yerel Seçimleri Bozkır Sonuçları Bozkır Sonuçları Belediye Meclisi Belediye Başkanlığı Sağ Partiler Toplamı 58,6 53,57 Sol Partiler Toplamı 41,4 Diğerleri 46,93 Toplam 1 1 Kaynak: Araştırmacının 214 yılında gerçekleştirdiği araştırma verileri temel alınarak düzenlenmiştir.

9 YEREL SEÇİM SONUÇLARI TEMELİNDE, DÜNDEN BUGÜNE BOZKIR 131 Grafik 4: 1984 Yerel Seçimleri Bozkır'da Gücün Dağılımı ,6 53,57 41,4 46, SAĞ PARTİLER TOPLAMI SOL PARTİLER TOPLAMI DİĞERLERİ Belediye Meclisi Belediye Başkanlığı Darbe sonrası ilk yerel seçimlerde, Bozkır ın siyasi ve toplumsal yapısında da sağ siyaset geleneğinin net bir üstünlüğü gözlemlenir. Tablo 3 ve Grafik 4 te de görüldüğü gibi, toplam oy oranı bakımından sağ kanadın Bozkır da elde ettiği seçmen desteği, Bozkırlı seçmenlerin yarısından çok daha fazladır YILI YEREL SEÇİM SONUÇLARI: 1989 mahalli idareler seçimleri 26 Mart 1989 da yapılmıştır. Bu yerel seçimlere seçmen katılımı, bir önceki yerel seçimlere kıyasla oldukça düşük seviyede gerçekleşmiştir. Bozkır da seçimlere katılım oranında da, bir önceki seçimlere kıyasla yaklaşık yüzde 6,82 lik bir azalma göze çarpar. Bununla birlikte Bozkır da seçimlere seçmen katılımı, Türkiye ortalamasının oldukça üzerinde gerçekleşmiştir. Siyaset sosyolojisi alanında yapılan araştırmalarda sıklıkla vurgulandığı gibi, bireylerin siyasi katılımında etkin rol oynayan değişkenlerden biri de yerleşim yeridir (Orhan, 211: 134). Bazı araştırmacılar arasında, siyasi katılımının kentsel bir davranış olduğu ve kentsel alanlarda siyasete olan ilginin kırsal alanlara kıyasla daha yüksek olduğu gibi bir yanılgı gözlemlenir. Bozkır ve Sarayönü (Arslan, 215) örneğinde olduğu gibi, Türkiye gerçekleri bu önyargıyı yanlışlar doğrultudadır (Arslan, 211-d: ).

10 132 SOCIO-POLITICAL STRUCTURE OF BOZKIR AT THE BASIS OF THE LOCAL ELECTIONS Tablo 4: 1989 Yılı Yerel Seçimleri Bozkır Sonuçları Partilere Göre Oy Dağılımı (%) Bozkır (Belediye Başkanlığı) Bozkır (Belediye Meclisi) ANAP 34,97 37,73 DYP 48,86 RP 2,43 5,82 SHP 1,3 7,59 BAGIMSIZ 61,3 Kaynak: YerelNET (214). Grafik 5: 1989 Yılı Yerel Seçimleri Bozkır Sonuçları ,73 34,97 48,86 61, ,82 7,59 2,43 1,3 ANAP DYP RP SHP BAGIMSIZ Bozkır (Belediye Başkanlığı) Bozkır (Belediye Meclisi) 1989 seçimlerine Anavatan Partisi (ANAP), Demokratik Sol Parti (DSP), Doğru Yol Partisi (DYP), Islahatçı Demokrasi Partisi (IDP), Milliyetçi Çalışma Partisi (MÇP), Refah Partisi (RP) ve Sosyal Demokrat Halkçı Parti (SHP) katılmıştır yılı yerel seçimlerinde partiler bazında ilk iki sırayı merkez sağdan ANAP ve DYP paylaşmıştır (Sitembölükbaşı, 21: 168). Bozkır da ise durum biraz farklıdır. Belediye meclisi seçimlerinin galibi, yüzde 48,83 lük oy oranıyla DYP dir. Belediye başkanlığı seçimlerinde ise seçimleri ANAP yine ikinci sırada, fakat bu kez bağımsız adayın gerisinde tamamlamıştır. Tablo 4 ve Grafik 5 te

11 YEREL SEÇİM SONUÇLARI TEMELİNDE, DÜNDEN BUGÜNE BOZKIR 133 de görüldüğü gibi Bozkır da Belediye başkanlığı seçimlerinin galibi, yüzde 61 i aşan seçmen desteği ile bağımsız aday Mehmet İŞLER olmuştur yılı mahalli idareler seçimlerinde Türkiye genelinde ortaya çıkan tablo ise Bozkır dakinden oldukça farklıdır. Hatta bu seçimlerin sonuçları, bir önceki Türkiye yerel seçimlerinin sonuçlarından da farklı bir siyasi yapı ortaya koyar seçimlerinin Türkiye galibi, merkez sağdan ANAP olmuştu (Arslan, 27-b) seçimlerinin Türkiye genelinde, belediye başkanlığı ve de il genel meclisi kategorisinde partiler bazındaki galibi ise merkez sol parti hüviyetine sahip olan SHP olmuştur. Bu başarı, sol bir partinin yerel seçimlerde, incelenen dönem bağlamında Türkiye genelindeki en büyük başarısıdır. Ancak partiler bazında üstünlük SHP de olsa da, oyların ve gücün siyasi yelpazeye dağılımında siyasi yapıdaki sağ kanadın bariz üstünlüğü bu seçimlerde de devam eder. Türkiye genelinde seçimi gerçekleştirilen toplam 1984 belediye başkanlığının 652 sini SHP kazanmıştır. Merkez sağdan ANAP 57 ve DYP ise 55 belediye başkanlığı kazanmıştır Tablo 5: 1989 Yılı Yerel Seçimleri Bozkır Sonuçları Bozkır Sonuçları Belediye Meclisi Belediye Başkanlığı Sağ Partiler Toplamı 92,41 37,4 Sol Partiler Toplamı 7,59 1,3 Diğerleri 61,3 Toplam 1 1 Kaynak: Araştırmacının 214 yılında gerçekleştirdiği araştırma verileri temel alınarak düzenlenmiştir.

12 134 SOCIO-POLITICAL STRUCTURE OF BOZKIR AT THE BASIS OF THE LOCAL ELECTIONS Grafik 6: 1989 Yılı Yerel Seçimleri Bozkır'da Gücün Dağılımı ,41 61,3 37,4 7,59 1,3 SAĞ PARTİLER TOPLAMI SOL PARTİLER TOPLAMI DİĞERLERİ Belediye Meclisi Belediye Başkanlığı Bozkır ın siyasi yapısı ve bu yapıdaki değişim, oyların siyasi yelpazeye dağılımı temelinde incelendiğinde de oldukça mühim sonuçlara ulaşılır. Tablo 5 te ve Grafik 6 da da görüldüğü gibi, özellikle belediye meclisi üyeliği seçimlerinde, Bozkır ın siyasi yapısına sağ siyaset geleneği damgasını vurmuştur. Öyle ki sağ yelpaze Türkiye genelinde mevzi kaybederken, Bozkır seçimlerinden daha da güçlenerek çıkmıştır. Örneğin belediye meclisi seçimlerinde, bir önceki seçimlerde sağ partilerin Bozkır daki toplam seçmen desteği yüzde 58,6 iken, bu seçimlerde yaklaşık yüzde 57,7 lik bir artışla yüzde 92 nin üzerine çıkmıştır. Buna karşın sol kanat bu seçimlerde Bozkır da büyük güç kaybına uğramıştır. Daha net bir ifadeyle sol kanadın bu seçimler Bozkır daki güç kaybı yüzde 81,6 yı aşmıştır. Belediye başkanlığı kategorisinde ise Bozkır ın siyasi yapısında bağımsız aday unsuru belirleyici olmuştur YILI YEREL SEÇİM SONUÇLARI: 1994 yılı yerel seçimleri 27 Mart 1994 tarihinde yapılmıştır. Seçimlere ilgi bir hayli yüksek olmuştur. Seçimlere katılım özellikle, il genel meclisi seçimlerinde Türkiye genelinde ve belediye meclisi seçimlerinde Bozkır özelinde tarihi rekor seviyelerinde gerçekleşmiştir. Daha net bir ifadeyle bu seçimlerde katılım oranı Türkiye genelinde, yüzde 81 lerden yüzde 91 lere yükselmiştir. Bozkır özelinde ise yüzde 85,56 dan, yüzde 94,35 e yükselmiştir.

13 ,32 6,37 8,63 9,87 18,47 22,7 33,65 YEREL SEÇİM SONUÇLARI TEMELİNDE, DÜNDEN BUGÜNE BOZKIR 135 Tablo 6: 1994 Yılı Yerel Seçimleri Bozkır Sonuçları Partilere Göre Oy Dağılımı (%) Bozkır (Belediye Başkanlığı) Bozkır (Belediye Meclisi) ANAP 33,39 33,65 DSP 1,63 DYP 7,61 8,63 IP,16,32 MHP 17,31 18,47 MP 22,7 RP 4,75 6,37 SHP 7,61 9,87 BAĞIMSIZ 27,54 Kaynak: YerelNET (214). Grafik 7: 1994 Yılı Yerel Seçimleri Bozkır Sonuçları 35 33, , , ,61 1,63,16 ANAP DSP DYP IP MHP MP RP SHP BAĞIMSIZ 4,75 7,61 Belediye Başkanlığı Belediye Meclisi 1994 seçimlerinde yurt genelinde, 13 siyasi parti ve bağımsızlar yerelde siyasi iktidar için yarışmıştır yılı yerel seçimlerinin sonuçları Bozkır özelinde, oyların siyasi partiler arasında dağılımı temelinde incelendiğinde son derece önemli bulgularla karşılaşılır. Daha net bir anlatımla, hem belediye başkanlığı ve hem de belediye meclisi seçimlerinde Bozkır da seçimlerin galibi Anavatan Partisi olmuştur. ANAP bu seçimlerde Bozkır da, her

14 136 SOCIO-POLITICAL STRUCTURE OF BOZKIR AT THE BASIS OF THE LOCAL ELECTIONS iki kategoride de, yüzde 33 ün üzerinde civarında oy alarak, Bozkır ın siyasi yapısına damgasını vurmuştur (Tablo 6 ve Grafik 7). Belediye başkanlığını ise bu kez Anavatan Partisi nden adaylığını koyan Ramazan SARI kazanmıştır yılı yerel seçimleri, Türkiye nin genel siyasi yapısında da, sağ kanatta büyük bir toparlanmaya zemin hazırlamıştır yerel seçimlerinde, partilerin başarı sıralamasında ilk üç sırada sağ partiler yer alır. Birinciliği ANAP tan kıl payı farkla DYP kazanmıştır. Bununla birlikte muhafazakâr sağın efsanevi lideri Erbakan ın partisi RP nin başarısı ise, diğer bütün sonuçları gölgede bırakacak derecede görkemlidir (Arslan, 212). Verdiği sabırlı ve özverili siyasi mücadele ile ismi Türk siyasi hayatına silinmez harflerle kazınmış olan Prof. Dr. Necmettin Erbakan, en büyük siyasi başarılarını, üzerinde baskıların daha da yoğunlaşmaya başladığı 12 Eylül darbesi sonrası süreçte kazanmıştır. Erbakan ın partisi RP darbe sonrası ilk yerel seçimlerde yüzde 5 i bile bulmayan oy oranını, müteakip seçimlerde katlayarak arttırmayı başarmıştır. Daha net bir ifadeyle RP nin Türkiye geneli il genel meclisi seçimlerinde 1984 teki oy oranı yüzde 4,4 iken, 1999 yerel seçimlerinde yüzde 19,14 lük seçmen desteği ile birinciliği zorlamıştır (Arslan, 215 ve Arslan 214-a). İnanç, sabır ve mücadelenin ürünü olan bu muhteşem başarı, Erbakan ın gelecekte genel seçimlerde de ulaşacağı başarının habercisi gibidir (Arslan, 212-c: ). Oyların siyasi yelpazeye dağılımı incelendiğinde, hem Türkiye geneli ve hem de Bozkır özelinde oldukça önemli sonuçlarla karşılaşılır. Bu seçimlerle sağ partiler Türkiye nin yerel siyasi yapısı içindeki toplam gücünü yüzde 61 lerden yüzde 79 lara yükseltmiştir. Daha net bir ifadeyle, yelpazenin sağ kanadı, belediye başkanlıklarının beşte dördünü kazanarak Türkiye nin yerel siyasi hayatına damgasını vurmuştur (Arslan, 215) Tablo 7: 1994 Yılı Yerel Seçimleri Bozkır Sonuçları Bozkır Sonuçları Belediye Meclisi Belediye Başkanlığı Sağ Partiler Toplamı 9,13 63,22 Sol Partiler Toplamı 9,87 9,24 Diğerleri 27,54 Toplam 1 1 Kaynak: Araştırmacının 214 yılında gerçekleştirdiği araştırma verileri temel alınarak düzenlenmiştir.

15 YEREL SEÇİM SONUÇLARI TEMELİNDE, DÜNDEN BUGÜNE BOZKIR 137 Grafik 8: 1994 Yerel Seçimleri Bozkır'da Gücün Dağılımı ,13 63,22 27,54 9,87 9,24 SAĞ PARTİLER TOPLAMI SOL PARTİLER TOPLAMI DİĞERLERİ Belediye Meclisi Belediye Başkanlığı 1994 yılı mahalli idareler seçimleri sonuçları Bozkır özelinde de, Türkiye genelindeki duruma benzer bir tablo ortaya koyar. Daha net bir tabirle, Bozkır ın siyasi ve toplumsal hayatında neredeyse bir gelenek haline gelmeye başlayan sağ siyaset geleneğinin bariz üstünlüğü, bu seçimlerde daha bir netlik kazanır. Tablo 7 ve Grafik 8 de de görüldüğü gibi belediye meclisi seçimlerinde, sağ partilerin Bozkır ın siyasi yapısı içindeki toplam gücü yüzde 9 ı aşar. Belediye başkanlığı seçimlerinde ise sağın toplam gücüne darbeyi yine bağımsız aday faktörü vurur. Bununla birlikte sağ partiler belediye başkanlığında da seçmen desteğinin üçte ikiye yakınını almayı başarır YILI YEREL SEÇİM SONUÇLARI: 1999 yerel seçimleri 18 Nisan 1999 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Seçimlere siyasi partiler bazında son derece geniş bir katılım olmuş ve 2 siyasi parti (Bayramoğlu, 26- b) yerel de siyasi iktidar için mücadele vermiştir. Seçimlere seçmen ilgisi, hem Türkiye genelinde ve hem de Bozkır da, bir önceki seçimlere kıyasla kısmen düşmüş olsa da, genel olarak değerlendirildiğinde yine de oldukça yüksek seviyelerde olmuştur.

16 1,59 2,68 15,15 24,59 25,78 3,2 138 SOCIO-POLITICAL STRUCTURE OF BOZKIR AT THE BASIS OF THE LOCAL ELECTIONS Tablo 8: 1999 Yılı Yerel Seçimleri Bozkır Sonuçları Partilere Göre Oy Dağılımı (%) Bozkır (Belediye Başkanlığı) Bozkır (Belediye Meclisi) ANAP 33,3 3,2 BBP 1,48 1,59 CHP 1,93 2,68 DTP 26,43 24,59 FP 13,21 15,15 MHP 23,65 25,78 Kaynak: YerelNET (214). Grafik 9: 1999 Yılı Yerel Seçimleri Bozkır Sonuçları 35 33, ,43 23, , ,48 1,93 ANAP BBP CHP DTP FP MHP Belediye Başkanlığı Belediye Meclisi 1999 yerel seçimlerinin sonuçları, oyların partilere dağılımı temelinde incelendiğinde, her iki kategoride de seçimlerin Bozkır daki galibinin Anavatan Partisi olduğu açıkça görülür. Grafik 9 da ve Tablo 8 de de görüldüğü gibi ANAP, Bozkırlı seçmenlerin üçte bire yakınının desteğini kazanarak, birinci parti olmayı başarmıştır. İlçede belediye başkanlığını, yine Anavatan Partisi kazanmıştır. Anavatan partisinin adayı Lokman CİĞERCİ de Bozkır belediye başkanı olmuştur. Bu seçimlerde Türkiye genelinde de Bozkır dakine benzer bir manzara ile karşılaşılır. Hatta Bozkır da partilerin başarı sıralaması da neredeyse Türkiye genelinin aynıdır. Sadece Bozkır da ikinci sırada DYP değil de yine aynı kökenden DTP yer alır.

17 YEREL SEÇİM SONUÇLARI TEMELİNDE, DÜNDEN BUGÜNE BOZKIR 139 Kazanılan belediye başkanlığı sayısı dikkate alındığında, 1999 yerel seçimlerinin Türkiye genelinin galibi ANAP tır. ANAP ı yine merkez sağdan bir parti olan DYP takip eder. Yine sağ yelpazeden, kulvarın milliyetçi sağından MHP de 5 civarında belediye başkanlığı kazanarak önemli bir başarı elde etmiştir. Dördüncü sıradaki muhafazakâr sağın temsilcisi ve kapatılan RP nin devamı niteliğindeki FP nin başarısı da göz ardı edilemeyecek kadar büyüktür (Arslan, 215). Hatta halkın Fazilet Partisi ne verdiği bu destek, 28 Şubat Süreci nde, 16 Ocak 1998'de RP nin belki de haksız yere kapatılmasına toplumun verdiği net bir tepki olarak da değerlendirilebilir (Arslan, 212-c: ) yılı mahalli idareler seçimlerinin sonuçları, siyasal gücün siyasi yelpazeye dağılımı temelinde incelendiğinde de önemli bulgularla karşılaşılır. Sağ kanattaki siyasi partiler, ülke genelinde seçimi gerçekleştirilen toplam 3215 belediye başkanlığının 2551 ini kazanmıştır. Bu sonuçlarla sağ siyaset geleneğinin, ülkenin siyasi yapısı içindeki belirleyici üstünlüğü açıkça tescillenmiştir. Daha net bir tabirle sağ kanat, 1994 yerel seçimlerinde elde ettiği, ülkenin yerel siyasi gücünün yaklaşık beşte dördünü kontrolünde bulundurma başarısını bu seçimlerde de sürdürmüştür (Arslan, 214) Tablo 9: 1999 Yılı Yerel Seçimleri Bozkır Sonuçları Bozkır Sonuçları Belediye Meclisi Belediye Başkanlığı Sağ Partiler Toplamı 97,32 98,7 Sol Partiler Toplamı 2,68 1,93 Diğerleri Toplam 1 1 Kaynak: Araştırmacının 214 yılında gerçekleştirdiği araştırma verileri temel alınarak düzenlenmiştir.

18 131 SOCIO-POLITICAL STRUCTURE OF BOZKIR AT THE BASIS OF THE LOCAL ELECTIONS Grafik 1: 1999 Yerel Seçimleri Bozkır'da Gücün Dağılımı ,32 98, ,68 1,93 SAĞ PARTİLER TOPLAMI SOL PARTİLER TOPLAMI DİĞERLERİ Belediye Meclisi Belediye Başkanlığı 1999 yerel seçimlerinde Bozkır da, oyların siyasi yelpazeye dağılımı incelendiğinde de Bozkır ın yeni siyasi yapısı ve bu yapıdaki değişime dair son derece önemli sonuçlara ulaşılır. Grafik 9 ve Tablo 1 da açık bir şekilde görüldüğü üzere, daha önceki seçimlerde olduğu gibi, Bozkır ın toplumsal ve siyasi hayatında sağ kanadın üstünlüğü artarak devam etmiştir. Daha net bir tabirle, her iki kategoride de yüzde 98 lere ulaşan toplam gücüyle sağ siyaset geleneği, Bozkır ın siyasi yapısına gerçek anlamda damgasını vurmuştur. Sol kanat ise bu seçimlerde, Bozkır da yok oluşun eşiğine gelmiştir. 24 YILI YEREL SEÇİM SONUÇLARI: 24 yılı mahalli idareler seçimleri, 28 Mart 24 tarihinde yapılmıştır. 24 yerel seçimlerinde seçimlere katılım oranında, hem Türkiye genelinde ve hem de Bozkır özelinde, önceki iki yerel seçimlerle kıyaslandığında, büyük bir azalma gözlemlenir. Daha net bir ifadeyle seçimlere olan seçmen ilgisi temelinde bu seçimlerde, incelenen dönemler bazında hem Bozkır da ve hem de Türkiye ortalaması bakımından tarihi dip seviyeleri görülür. Seçimlere katılım oranlarında, Türkiye genelinde ortalama yüzde 13,3 civarında bir azalma olurken, Bozkır da bu düşüş yüzde 22 ye yaklaşır.

19 2,23 5,63 19,64 17,66 25,53 29,31 YEREL SEÇİM SONUÇLARI TEMELİNDE, DÜNDEN BUGÜNE BOZKIR 1311 Tablo 1: 24 Yılı Yerel Seçimleri Bozkır Sonuçları Partilere Göre Oy Dağılımı (%) Bozkır (Belediye Başkanlığı) Bozkır (Belediye Meclisi) ANAP BTP AKPARTİ DYP GP.12 - SHP.91 - SAADET MHP BAĞIMSIZ Kaynak: YerelNET (214). Grafik 11: 24 Yılı Yerel Seçimleri Bozkır Sonuçları ,1 26,8 26, , ,68,12,91 ANAP BTP AKPARTİ DYP GP SHP SAADET MHP BAĞIMSIZ 3,77 Belediye Başkanlığı Belediye Meclisi Yurt genelinde 2 den fazla siyasi partinin, yerelde iktidar mücadelesi verdiği 24 yılı yerel seçimlerinde, Bozkır da 8 siyasi parti ve bağımsız aday ön plana çıkmıştır. Tablo 1 da ve Grafik 11 de de görüldüğü gibi, oyların partiler arasındaki dağılımı incelendiğinde, Bozkır daki bu seçimleri diğerlerinden farklı kılan en önemli sonucun, belediye meclisi kategorisinde ilk 4 sırada ipi göğüsleyen partilerin dördünün de sağ yelpazeden siyasi partiler olmasıdır. Bu amansız mücadelede mutlu sona ulaşmayı, Recep Tayyip Erdoğan ın liderliğindeki Adalet ve Kalkınma Partisi başarmıştır. Ancak belediye başkanlığı seçimlerinde bağımsız aday MPH ve Ak Parti ye geçit vermemiştir. Bozkır da belediye

20 1312 SOCIO-POLITICAL STRUCTURE OF BOZKIR AT THE BASIS OF THE LOCAL ELECTIONS başkanlığını, yüzde 26,87 oy oranı ile MHP li adayın hemen önünde, bağımsız aday Mehmet Akif ÜLKER kazanmıştır. 24 yılı mahalli idareler seçimleri, Türkiye nin siyasi hayatında yeni bir döneme de kapı aralamıştır. Bu seçimlerde Türkiye nin siyasi hayatına, Adalet ve Kalkınma Partisi (Ak Parti) damgasını vurmuştur. Muhafazakâr demokrat bir parti kimliği ile siyaset sahnesine yeni katılan çiçeği burnunda Adalet ve Kalkınma Partisi (Ak Parti), Recep Tayyip Erdoğan ın liderliğinde girdiği ilk yerel seçimlerde, büyük bir başarıya imza atmıştır (Arslan, 215; Arslan, 212; Arslan, 27-c). Refah Partisi nin kapatılmasından sonra, bu partiden ayrılan yenilikçi kanat tarafından, 14 Ağustos 21 tarihinde, Recep Tayyip Erdoğan ın liderliğinde kurulan Ak Parti, ilk yerel seçim sınavında, tarihte tekrarı zor bir başarıya imza atmıştır. Kuruluşunun üzerinden daha 3 yıl bile geçmeden yerel seçimlere giren Ak Parti, Türkiye genelinde belediye başkanlıklarının yüzde 55 ten fazlasını kazanmayı başarmıştır (Arslan, 215). Oyların siyasi yelpazeye dağılımı temelinde Türkiye nin yerel siyasi yapısı incelendiğinde de, son derece önemli bulgularla karşılaşılır. Sağ siyaset geleneğinin, ülkenin yerel siyasi yapısında belirleyici gücü bu seçimlerde zirveye ulaşmıştır. Daha önceki seçimlerde, yerel iktidar pastasındaki payında yüzde 8 leri zorlayan sağ kanat partiler, bu seçimlerde toplam seçmen desteklerini yüzde 8 in üzerine taşımayı başarmıştır. Bir başka ifadeyle, yerel siyasi elitlerin beşte dördünden fazlası sağ partilerin temsilcileri arasından seçilmiştir. Solun ülkenin genel siyasi yapısı içindeki toplam temsil gücü ise yüzde 17 lerde kalmıştır. 24 Tablo 11: 24 Yılı Yerel Seçimleri Bozkır Sonuçları Bozkır Sonuçları Belediye Meclisi Belediye Başkanlığı Sağ Partiler Toplamı 1 72,22 Sol Partiler Toplamı,91 Diğerleri 26,87 Toplam 1 1 Kaynak: Araştırmacının 214 yılında gerçekleştirdiği araştırma verileri temel alınarak düzenlenmiştir.

21 YEREL SEÇİM SONUÇLARI TEMELİNDE, DÜNDEN BUGÜNE BOZKIR 1313 Grafik 12: 24 Yerel Seçimleri Bozkır'da Gücün Dağılımı ,22 26,87,91 SAĞ PARTİLER TOPLAMI SOL PARTİLER TOPLAMI DİĞERLERİ Belediye Meclisi Belediye Başkanlığı 24 yılı yerel seçimleri, Bozkır da da Türkiye genelindeki eğilimi pekiştirir doğrultuda sonuçlar ortaya koymuştur. Tablo 11 ve Grafik 12 de de görüldüğü gibi bu seçimlerde sağ siyaset geleneği, Bozkır ın siyasi yapısında benzersiz bir başarıya ulaşmıştır. Daha net bir ifadeyle belediye meclisi seçimlerinde oyların yüzde 1 ünü sağ partiler almıştır ve sol siyaset geleneği Bozkır ın siyasal hayatından silinmiştir. Belediye başkanlığında ise sağı frenleyen yine bağımsız aday olmuştur. 29 YILI YEREL SEÇİM SONUÇLARI 29 Mart 29 tarihinde gerçekleştirilmiş olan 29 mahalli idareler seçimlerinde, hem Türkiye genelinde ve hem de Bozkır özelinde seçimlere seçmen ilgisinde ciddi bir artış olmuştur. Özellikle de Türkiye kırsalında katılım oranlarının, kentsel alanlara nazaran oldukça yüksek olması son derece dikkat çekicidir. Bozkırlı seçmenlerin seçimlere katılım oranlarındaki artış, Türkiye geneli ortalamasının bir hayli üstünde olmuştur. Daha net bir ifadeyle Türkiye genelinde, il genel meclisi seçimlerinde seçimlere katılım yüzde 84,2 iken, Bozkır belediye meclisi seçimlerinde bu oran yüzde 89,3 civarında olmuştur. Bozkır da siyasi katılım, bir önceki seçimlere kıyaslandığında da, yaklaşık yüzde 39 civarında artmıştır. Ülke genelinde 16 siyasi parti ile bağımsız adayların yerel iktidar için yaraştığı 29 yılı seçimlerine, bir önceki seçimlerde olduğu gibi, kelimenin tam anlamıyla Adalet ve Kalkınma Partisi damgasını vurmuştur. Harita 1 de de görüldüğü gibi, Akdeniz ve Ege sahil

22 1,13 2,68 25,73 27,42 43, SOCIO-POLITICAL STRUCTURE OF BOZKIR AT THE BASIS OF THE LOCAL ELECTIONS şeridinin bir kısmıyla Trakya dışındaki bütün illerde Ak Parti nin renklerini görmek mümkündür. Kazanılan belediye başkanlıkları temelinde de, bir önceki seçimlerde olduğu gibi 29 yılı yerel seçimlerinin tartışmasız galibi yine Ak Parti dir (Arslan, 215). Tablo 12: 29 Yılı Yerel Seçimleri Bozkır Sonuçları Partilere Göre Oy Dağılımı (%) Bozkır (Belediye Başkanlığı) Bozkır (Belediye Meclisi) AKPARTİ BBP BTP.63 - DSP MHP SAADET BAĞIMSIZ - - Kaynak: YerelNET (216), YSK ve TÜİK verileri temel alınarak, geçerli oylar üzerinden hesaplanmıştır. Grafik 13: 29 Yılı Yerel Seçimleri Bozkır Sonuçları ,5 26,8,63,42 45,5 2,5 AKPARTİ BBP BTP DSP MHP SAADET BAĞIMSIZ Belediye Başkanlığı Belediye Meclisi Bozkır da ise durum Türkiye genelinden oldukça farlıdır. 29 yılı mahalli İdareler seçimlerinde hem belediye meclisi üyeliği seçimlerinde ve hem de belediye başkanlığı seçimlerinde Milliyetçi Hareket Partisi Bozkır da büyük bir başarı sergiler. Her iki kategoride de yüzde 4 ların çok üstüne çıkan oy oranı ile MHP Bozkır da birinciliği kazanmıştır (Tablo, 12 ve Grafik 13). MHP yi, O nun kardeşi parti BBP izler. Türkiye genelinde önemli bir başarı gösteren Ak Parti ise bu seçimlerde yüzde 25 civarındaki seçmen desteği ile Bozkır da kendine üçüncü sırada yer bulabilir. Sol partilerin ise Bozkır da yine

23 YEREL SEÇİM SONUÇLARI TEMELİNDE, DÜNDEN BUGÜNE BOZKIR 1315 hiçbir varlık gösterememiştir. İlçede belediye başkanlığı seçimini MHP adayı Mustafa UYAR kazanmıştır. Oyların siyasi yelpazeye dağılımı temelinde Türkiye nin ve Bozkır ın yeni siyasi yapısı incelendiğinde de önemli sonuçlarla karşılaşılır. 29 yerel seçimlerinde Türkiye genelinde, belediye başkanlıklarının dörtte üçe yakınını sağ partiler tarafından kazanılmış olduğu gerçeği ile karşılaşılır. Bu seçimlerde, ülke genelinde toplam oyların üçte ikisini kazanan sağ kanat, yerel siyasi iktidarın da yüzde 73,12 sini elinde tutma hakkını elde etmiştir (Arslan, 215). Bununla birlikte sağ siyaset geleneğinin 29 yerel seçim başarısı, bir önceki seçimlerin gerişinde kalmıştır. Bununla birlikte, yerel siyasi hayatta sağ siyaset geleneğini sürdürmek için yetecek kadar da büyük ve önemlidir. Bir başka ifadeyle, sağ kanadın 29 yılı yerel seçimlerindeki güç kaybı yüzde 9 u aşmıştır. Bu durumda en büyük rolü, solun artan oy oranları değil, bağımsızların ve etnik kökenli siyaset yapan partinin artış gösteren temsil gücü oynamıştır (Arslan, 212). Öte yandan sol kanadın ise bu seçimlerde yeniden bir toparlanma sürecine girmiş olduğu ve seçmen desteğini de Türkiye genelinde yaklaşık iki kat arttırmış olduğu gözlemlenir. 29 Tablo 13: 29 Yılı Yerel Seçimleri Bozkır Sonuçları Bozkır Sonuçları Belediye Meclisi Belediye Başkanlığı Sağ Partiler Toplamı 98,87 99,58 Sol Partiler Toplamı 1,13,42 Diğerleri Toplam 1 1 Kaynak: Araştırmacının 214 yılında gerçekleştirdiği araştırma verileri temel alınarak düzenlenmiştir.

24 1316 SOCIO-POLITICAL STRUCTURE OF BOZKIR AT THE BASIS OF THE LOCAL ELECTIONS Grafik 14: 29 Yerel Seçimleri Bozkır'da Gücün Dağılımı ,87 99,58 1,13,42 SAĞ PARTİLER TOPLAMI SOL PARTİLER TOPLAMI DİĞERLERİ Belediye Meclisi Belediye Başkanlığı Oyların siyasi yelpazeye dağılımı temelinde Bozkır ın siyasi yapısı incelendiğinde de son derece mühim bulgulara ulaşılır. Tablo 13 ve Grafik 14 te de açık bir şekilde görüldüğü gibi 29 seçimlerinde, Bozkır ın siyasi yapısında sağ siyaset anlayışının geleneksel belirleyiciliği pekişmiştir. Sağ siyaset geleneğinin temsilcisi partiler, her iki kategoride de yüzde 99 ları bulan seçmen desteği ile sol siyaset anlayışını Bozkır ın siyasi hayatından silmiştir. 214 YILI YEREL SEÇİM SONUÇLARI Mevcut yerel siyasi yapıyı şekillendirmiş olan 214 yılı yerel seçimleri, 3 Mart 214 te gerçekleştirilmiştir. Seçmen ilgisinin son derece yüksek olduğu seçimlere (belediye meclis üyeliği) Türkiye genelinde ve Konya nın Bozkır ilçesinde katılım oranı yüzde 89 un üzerinde (yüzde 89,3) olmuştur. Bir önceki seçimlere kıyasla Türkiye genelinde seçmen ilgisinde 5 puana yakın bir artış gerçekleşirken, Konya nın Bozkır ilçesinde de seçmenlerin seçimlere ilgisinde küçük bir artış gerçekleşmiştir. Bununla birlikte Bozkır da seçimlere katılım kısmi de olsa Türkiye ortalamasının üzerinde olmuştur. 214 yılı mahalli idareler seçimlerinin sonuçları, partilerin kazandıkları belediye başkanlıkları temelinde, Türkiye nin siyasi yapısı incelendiğinde Harita 2 deki görünüm ile karşılaşılır. Partilerin elde ettiği seçmen desteği dikkate alındığında, Türkiye genelinde ilk üç sırada, 29 seçimlerinde olduğu gibi, Adalet ve Kalkınma Partisi, Cumhuriyet Halk

25 1,97 4,49,25,21,41,27,27,16,1 3,39 4,96 2,56 3,37 28,48 25,24 63,9 6,79 YEREL SEÇİM SONUÇLARI TEMELİNDE, DÜNDEN BUGÜNE BOZKIR 1317 Partisi ve Milliyetçi Hareket Partisi nin yer aldığı görülür. Kazanılan belediye başkanlığı sayısında da sıralama değişmez. Tablo 14: 214 Yılı Yerel Seçimleri Bozkır Sonuçları Bozkır (Belediye Başkanlığı) Partilere Göre Oy Dağılımı (%) Bozkır (Belediye Meclisi) AKPARTİ BBP BTP CHP DP -.41 IP -.27 MHP MP SAADET TKP.1 Kaynak: TÜİK (216), YerelNET (216), Grafik 15: 214 Yılı Yerel Seçimleri Bozkır Sonuçları AKPARTİ BBP BTP CHP DP IP MHP MP SAADET TKP Belediye Başkanlığı Belediye Meclisi Sütun1 214 yılı yerel seçimlerinin Bozkır ın siyasi yapısında meydana getirdiği farklılaşma ve değişimin boyutları ise Tablo 14 ve Grafik 15 te net bir şekilde gözlemlenebilir. Daha net bir ifadeyle bu seçimlerin Bozkır daki mutlak galibi, her iki seçimlerde de yüzde 6 ı bir

26 1318 SOCIO-POLITICAL STRUCTURE OF BOZKIR AT THE BASIS OF THE LOCAL ELECTIONS hayli aşan oy oranıyla Adalet ve Kalkınma Partisi dir. İlçede belediye başkanlığını da Ak Parti nin adayı İbrahim GÜN kazanmıştır. Öte yanda Sol partiler açısından ise Bozkır seçimleri tam bir hüsranla sonuçlanmış olsa da, bir önceki seçimlerle kıyaslandığında CHP nin oylarındaki artış dikkat çeker. Hem Türkiye nin ve hem de Bozkır ın siyasi yapısını ve bu yapıdaki değişimi daha iyi anlayabilmek için, seçim sonuçlarının, yerel iktidarın ve yerel siyasi elitlerin (Arslan, 211-a; Arslan, 211-b; Arslan, 211-c) siyasi yelpazeye dağılımın da incelenmesi gerekir. Bulgular, toplumun 214 yerel seçimleri ile yeniden şekillenen yerel siyasi yapısında da, daha önceki seçimlerde olduğu gibi yine sağ siyaset geleneğinin belirleyici üstünlüğünü ortaya koyar. Yurt genelinde seçmen desteğinin üçte ikisini almayı başaran sağ kanat partiler, siyasi temsil gücünün de dörtte üçünü elde etmeyi başarır. Daha net bir anlatımla, bir önceki seçimlerde olduğu gibi bu seçimlerde de, Türk toplumunun siyasi yapısına sağ siyaset anlayışı damgasını vurmuştur. 214 Tablo 15: 214 Yılı Yerel Seçimleri Bozkır Sonuçları Bozkır Sonuçları Belediye Meclisi Belediye Başkanlığı Sağ Partiler Toplamı 96,61 94,94 Sol Partiler Toplamı 3,39 5,6 Diğerleri Toplam 1 1 Kaynak: Araştırmacının 214 yılında gerçekleştirdiği araştırma verileri temel alınarak düzenlenmiştir. Grafik 16: 214 Yerel Seçimleri Bozkır'da Gücün Dağılımı ,61 94,94 3,39 5,6 SAĞ PARTİLER TOPLAMI SOL PARTİLER TOPLAMI DİĞERLERİ Belediye Meclisi Belediye Başkanlığı

27 YEREL SEÇİM SONUÇLARI TEMELİNDE, DÜNDEN BUGÜNE BOZKIR 1319 Bozkır daki seçim sonuçları, oyların siyasi yelpazeye dağılımı temelinde analiz edildiğinde de, nitelik bakımından Türkiye genelindekine son derece benzer bir durumla karşılaşılır. Niceliksel açıdan ise sağın Bozkır da elde ettiği zafer, Türkiye geneli ortalamasından çok daha büyüktür. Tablo 15 te ve Grafik 16 da da görüldüğü gibi Bozkır da, belediye başkanlığı seçimlerinde, toplamda yüzde 94 ün üzerinde bir seçmen desteği elde etmeyi başaran sağ kanat partiler, belediye meclisi seçimlerinde bu zaferi çok daha büyük boyutlara taşımışlardır. Daha net bir ifadeyle yüzde 96 ları aşan oy oranıyla sağ siyaset anlayışı Bozkır ın siyasi genlerine kadar işlemiştir. GENEL DEĞERLENDİRME VE SONUÇ Bu çalışmada, tarihsel bir bakış açısıyla ve siyaset sosyolojisinin yöntem - teknikleri kullanılarak, Bozkır ın siyasi yapısı ve bu siyasi yapıda, geçmişten günümüze yaşanan değişim araştırıldı. Bu amaç doğrultusunda öncelikle, Bozkır da ve Türkiye genelinde seçimlere katılım incelendi. Müteakiben belediye meclisi ve belediye başkanlığı kategorisinde yerel seçim sonuçları incelenerek Bozkır ın yerel siyasi yapısının ortaya konması hedeflendi. Buna ilaveten, incelenen süreç içinde Bozkır ın siyasi yapısında meydana gelen değişim araştırıldı. Nihai aşmada ise ortaya çıkan bulgular, Türkiye geneli sonuçları ile karşılaştırılarak, Bozkır ın Türkiye nin siyasi yapısı içindeki yeri anlaşılmaya çalışıldı Tablo 16: 1984 ten 216 ya Bozkır da Oyların Siyasi Yelpazeye Dağılımı Yerel Seçimler (%) Belediye Meclisi Belediye Başkanlığı Sağ Partiler Toplamı 96,61 94,94 Sol Partiler Toplamı 3,39 5,6 Diğerleri Sağ Partiler Toplamı 98,87 99,58 Sol Partiler Toplamı 1,13,42 Diğerleri Sağ Partiler Toplamı 1 72,22 Sol Partiler Toplamı,91 Diğerleri 26,87 Sağ Partiler Toplamı 97,32 98,7 Sol Partiler Toplamı 2,68 1,93 Diğerleri Sağ Partiler Toplamı 9,13 63,22

28 37,4 58,6 53,57 63,22 72,22 92,41 9,13 97,32 98,7 1 98,87 99,58 96,61 94, SOCIO-POLITICAL STRUCTURE OF BOZKIR AT THE BASIS OF THE LOCAL ELECTIONS 1994 Sol Partiler Toplamı 9,87 9,24 Diğerleri 27,54 Sağ Partiler Toplamı 92,41 37, Sol Partiler Toplamı 7,59 1,3 Diğerleri 61,3 Sağ Partiler Toplamı 58,6 53, Sol Partiler Toplamı 41,4 - Diğerleri Bu hedeflere ulaşabilmek için, 1982 Anayasası nın yürürlüğe konulmasıyla başlayan yeni siyasi ve idari yapılanma sürecinde gerçekleştirilen ilk seçimler olma hüviyetine sahip 1984 yerel seçimleri başlangıç noktası olarak seçildi. Bu tarihten günümüze geçen 3 yılı aşkın asırlık süreç içinde, Türkiye de yapılan 7 yerel seçimin sonuçları hem Bozkır özelinde ve hem de Türkiye geneli bağlamında araştırıldı. Grafik 17: 1984'ten Günümüze, Bozkır'da Sağ Yelpazenin Oyları Belediye Meclisi Belediye Başkanlığı Kaynak: Arslan tarafından hazırlanmıştır. Tablo 16, Grafik 17 de sergilenen bulgular, Bozkır ın siyasi yapısını ve geçmişten günümüze Bozkır ın siyasi yapısında yaşanan değişimi bütün çıplaklığıyla gözler önüne serer. Bağımsız adayların 3 belediye başkanlığı seçiminde gösterdiği çarpıcı başarı haricinde, Bozkır da yapılan bütün yerel seçimlerde sağ siyaset geleneği tartışmasız bir üstünlük elde etmiştir. Sağın, özellikle de 29, 1999 ve 214 yerel seçimlerinde

29 YEREL SEÇİM SONUÇLARI TEMELİNDE, DÜNDEN BUGÜNE BOZKIR 1321 kazandıkları seçim başarıları baş döndürücü boyutlarda olmuştur. Özellikle de 214 belediye meclisi seçimlerinde oyların tamamını sağ siyaset geleneğinden adayların kazanmış olduğu gerçeği gözden ırak tutulmamalıdır. Grafik 18: 1984'ten Günümüze, Bozkır'da Sol Yelpazenin Oyları , ,87 9,24 7,59 5,6 2,68 3,39 1,3 1,93,91 1,13, Belediye Meclisi Belediye Başkanlığı Öte yandan, Bozkır yerel seçimlerinde sol parti oylarındaki değişim ise daha dikkat çekici boyutlardadır. Bir bakıma genel seçimlere yol gösterici olma mahiyetine de sahip olan belediye meclisi seçimlerinde siyasi partilerin elde ettikleri seçmen desteği, siyasi yapıya dair önemli ipuçları verir. Bu tespitin ışığında sol partilerin Bozkır da elde ettikleri oy oranları incelendiğinde son derece çarpıcı sonuçlara ulaşılır. İncelenen süreçte sol yelpaze en yüksek güce, 1984 yerel seçimlerinde ulaşmıştır (Grafik18). Müteakip süreçte, Bozkır da ciddi bir destek kaybı yaşayan sol siyaset anlayışı, üçüncü binyılın başlarında neredeyse yok oluşun eşiğine gelmiştir. Sol partiler, son yerel seçimlerde yeniden Bozkır ın siyasi yapısında varlık göstermeye başlamış olsa da, elde ettikleri toplam seçmen desteği yüzde 5 i aşamamıştır. Öte yandan incelenen süreçte, Bozkır da belediye başkanlığını kazanan parti ve adaylar yeniden sistematik bir biçimde incelendiğinde, Bozkır ın siyasi yapısı ve bu yapıda yaşanan değişimin boyutları daha bir netlik kazanır. Tablo 34 te de görüldüğü gibi, bu süreçte gerçekleştirilen seçimlerin hiç birinde, hiçbir sol parti ve adayı Bozkır dan

30 1322 SOCIO-POLITICAL STRUCTURE OF BOZKIR AT THE BASIS OF THE LOCAL ELECTIONS belediye başkanlığı kazanamamıştır. İncelenen yedi seçimden dördünü sağ yelpazeden adaylar kazanmıştır. Diğer üç seçimde ise bağımsız adaylar yerel siyasi hayata yön verici elit pozisyonunu elde etmiştir. Yerel seçim sonuçları temelinde Türkiye nin siyasi yapısı ve bu yapıda yaşanan değişim, daha önceki araştırmalarda (Arslan, 214; 27-a; 212-a) ayrıntılı olarak analiz edildiği için, burada tekrar edilmeyecek. Ancak Bozkır ın, Türkiye nin genel siyasi yapısı içindeki yerinin daha iyi anlaşılabilmesi maksadıyla, Türkiye ye ilişkin bulgulara burada kısaca yer verilmiştir. Türkiye genelinde, ele alınan dönemde yapılan bütün seçimlerde, Türk toplumunun siyasi yapısında sağ siyaset anlayışının bariz bir üstünlüğü gözlemlenir. Dönemsel küçük dalgalanmalar dışında, sağın Türk toplumunun siyasi dokusunda belirleyici olma konumu hep devam etmiştir. Özellikle de 24 ve 214 belediye başkanlığı seçimlerinde sağ yelpaze oyları tarihi seviyelere ulaşmıştır. Daha net bir ifadeyle, araştırmalarda yerel seçim sonuçlarının Türkiye geneline yönelik olarak ortaya konan bütün bulgular, toplumun siyasi yapısında sağ siyaset kültürünün egemen olduğunu açık bir şekilde gözler önüne serer. Bozkır ın siyasi yapısında da Türkiye genelinde yaşanan değişime son derece paralel bir durum gözlemlenir. Hatta bulgular sağ siyaset anlayışının Bozkır ın siyasi yapısındaki belirleyici olma gücünün, Türkiye ortalamasından çok daha üstünde olduğuna işaret etmektedir. Daha net bir ifadeyle, sağ siyaset kültürü, hem Türkiye genelinde ve hem de Bozkır özelinde siyasi yapıda belirleyici siyasi unsur durumundadır.

31 YEREL SEÇİM SONUÇLARI TEMELİNDE, DÜNDEN BUGÜNE BOZKIR 1323 KAYNAKÇA Ahmad, F. (1993). The making of modern Turkey. London: Routledge. Altunışık, R. (vd.) (24). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri (SPSS uygulamalı). Sakarya: Sakarya Kitabevi. Arslan, D.A. (vd.) (215). Yerel seçim sonuçları temelinde, Sarayönü nün sosyo-politik yapısı. Cappadocia: Journal Of History And Social Sciences, 4, Arslan, D.A. (vd.) (214-a). Yerel seçim sonuçları temelinde, dünden bugüne Sarayönü. Uluslararası Sarayönü Sempozyumu (24-26 Ekim). Konya: Selçuk Üniversitesi. Arslan, D.A. (vd.) (214-b). Siyaset sosyolojisi perspektifinden 29 ve 214 yerel seçimlerinin karşılaştırmalı incelemesi. Akademik Bakış, İktisat ve Girişimcilik Üniversitesi, Türk Dünyası Kırgızistan-Celalabat İşletme Fakültesi, Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 43, Arslan, D. A. (213). Sosyoloji: Günlük yaşamın mimarisini keşfetmek. Ankara: Nobel Yayınevi. Arslan, D. A. (212-a). Sosyoloji ve yöntem yazıları. Ankara: Kalkan Matbaacılık. Arslan, D.A. (212-b). Yerel seçim sonuçları temelinde Mersin in siyasi yapısı. International Journal of Human Sciences. (9)2, Arslan, D. A. (212-c). Geçmişten geleceğe Kağızman ın siyasi yapısı: Yerel seçim sonuçları temelinde Kağızman ın siyasi yapısının sosyolojik analizi. Geçmişten Geleceğe Her Yönüyle Kağızman Sempozyumu (24 26 Mayıs). Kars: Kafkas Üniversitesi. Arslan, D. A. (211-a). Turkish political elites: Sociological analysis of Turkish politics and politicians. Berlin: LAP LAMBERT Academic Publishing. Arslan, D. A. (211-b). Who rules Turkey: Turkish power elite. Berlin: LAP LAMBERT Academic Publishing. Arslan, D. A. (211-c). Elites and power in contemporary Turkey: Social anatomy of Turkish Berlin: LAP LAMBERT Academic Publishing. elites. Arslan, D. A. (211-d). Uygulamalı köy sosyolojisi: kırsal yapı ve kalkınma dinamikleri ile 17 öncesi ve sonrası Ankara Kavaközü. Mersin: Mersin Üniversitesi Yayınları. Arslan, D. A. (27-a) ten günümüze yerel seçim sonuçları temelinde Türkiye nin siyasi yapısı. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi (International Journal of Human Sciences), 4-1, Bayramoğlu, S. (26-a). Seçim sonuçlarının değerlendirmesi 1994 yılı raporu. YERELNET, , Bayramoğlu S. (26-b). Seçim sonuçlarının değerlendirmesi 1999 yılı raporu. YERELNET, , Bozkır Belediyesi (216). Bozkır, , Bozkır Kaymakamlığı (216). Bozkır, ,