TÜRK STANDARDI TURKISH STANDARD

Transkript

1 TÜRK STANDARDI TURKISH STANDARD TS ISO 7010 Haziran 2007 ICS ; GRAFİK SEMBOLLER EMNİYET İLE İLGİLİ RENK VE İŞARETLER İŞ YERLERİ VE HALKA AÇIK ALANLARDA KULLANILAN EMNİYET İŞARETLERİ Graphical symbols Safety colours and safety signs Safety signs used in workplaces and public areas TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA

2 Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya çıkacak gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınları izlemelerini ve standardın uygulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz. Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını şükranla anarız. Kalite Sistem Belgesi İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir. Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası) TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü nün garantisi altında olduğunu eder. TSEK Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası) TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin henüz Türk Standardı olmadığından ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standardlarına veya Enstitü tarafından kabul edilen teknik özelliklere uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü nün garantisi altında olduğunu eder. DİKKAT! TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun üretildiğine dair üreticinin beyanını eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir garanti söz konusu değildir. Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir. TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR. Özlem KARATAŞ

3 Ön söz Bu standard, ISO tarafından kabul edilen ISO 7010 (2003) standardı esas alınarak TSE Mühendislik Hizmetleri İhtisas Grubu nca hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu nun 26 Haziran 2007 tarihli Teknik Kurul toplantısında Türk Standardı olarak kabul edilerek yayımına karar verilmiştir. Bu standardın kabulü ile TS 7248 ISO 3864 iptal edilmiştir. ISO / A1: 2006 ile yapılan değişikler metin içinde düşey çizgiyle gösterilmiştir. Bu standardda kullanılan bazı kelime ve/veya ler patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent hakkının belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.

4 İçindekiler 1 Kapsam Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar Terimler ve tarifler Emniyet rengi Emniyet şekli Emniyet işaret orijinali Emniyet sembolü Tamamlayıcı işaret ler ve emniyet işaretlerinin sınıflandırılması Genel (emniyet anlamı) Emniyet işaretlerinin sınıflandırılması Standard hale getirilmiş emniyet işaretleri...4 Kaynaklar...37

5 Giriş Anlaşılmayı sağlamak için mümkün olduğu kadar az kelime kullanan bir emniyet bilgisi verme sisteminin standard hale getirilmesi ihtiyacı bulunmaktadır. Uluslararası ticaret, seyahat ve işgücü dolaşımındaki sürekli büyüme, emniyet bilgisi aktarımı için ortak bir metot gerektirmektedir. Standard hale getirmekteki eksiklik karışıklığa ve hatta kazalara yol açabilir. Standard hale getirilmiş emniyet işaretlerinin kullanımı uygun çalışma metotları, talimatlar ve kaza önleyici eğitim ve/veya tedbirlerin yerini almaz. Emniyet bilgisi sağlayan bütün sistemler için eğitim önemli bir bölümdür. Her bir emniyet anlamı için tek bir emniyet işaretinin olmasını sağlamak için, ISO 7010 un kendi sanayileri için ISO içerisinde özel emniyet işaretleri geliştirmekle görevli bütün Teknik Komiteler tarafından kullanılması amaçlanmaktadır. ISO tarafından standard hale getirilen ISO in prensiplerine uygun olan emniyet işaretlerini dahil etmek için bu standardın düzenli olarak revize edilmesi planlanmaktadır. Bu standarddaki emniyet işaretleri yayın sırasında geçerli standardizasyon işlemlerine göre ISO/TC 145/SC 2 tarafından tasdik edilmiştir. Emniyet işaretlerinin ilerideki standardizasyonu ISO 9186 da taslağı ortaya konan test gibi uygun değerlendirme teknikleriyle kolaylaştırılabilir. nitelendirme için kabul kriterleri, hedef kitlenin mâkul bir kesiminin emniyet işaretlerini anlayacağına dair güven oluşmasını sağlayacak şekilde olmalıdır. İlerideki tasarım kriterleri uygun oldukça ilave edilecek ve ISO/TC 145/SC 2 tarafından onaylanacaktır. Bu standarddaki emniyet işaretleri bağımsız testler sonucu tesis edildikçe uluslararası düzeyde kullanım ve uygulanmasının bir sonucu olarak başarılı bir kavrama düzeyi elde etmiş olarak değerlendirilecektir. Not - Bazı ülkelerin yasal düzenlemeleri bazı açılardan bu standardda verilen düzenlemelerden farklılık gösterebilir.

6

7 Grafik semboller Emniyet ile ilgili renk ve işaretler İş yerleri ve halka açık alanlarda kullanılan emniyet işaretleri ÖNEMLİ: Bu standardın elektronik dosyasında gösterilen renkler doğru gösterimlermiş gibi ne ekranda görünebilir ne de basılabilir. ISO tarafından basılan bu standardın kopyaları (çıplak gözle karar verildiği gibi kabul edilebilir bir toleransla birlikte) ISO kurallarına uymak üzere imâl edilmiş olsa da, bu basılı kopyaların renk karşılaştırması için kullanılması amaçlanmamıştır. Bunun yerine, bir kılavuz olarak renk düzen sistemlerinden referanslar ile birlikte, renk ölçüm ve ışık ölçüm özellikleri sağlayan ISO e başvurulmalıdır. 1 Kapsam Bu standard, kaza engelleme, yangın önleme, sağlık zarar bilgisi ve acil durum tahliyesi amaçlarına yönelik emniyet işaretlerini kapsar. Her bir emniyet işareti için kullanılması gerekli şekil ve renk, ISO de tarif edildiği üzere, her işaret içerisinde bulunan grafik sembollerle birlikte verilmektedir. Bu standard, genelde işyerleri ve bütün yerler ve emniyetle ilgili soruların yöneltilebileceği bütün sektörlerdeki emniyet işaretlerine uygulanabilir. Ancak, demir yolu, yol, nehir, deniz ve hava trafiğini yönlendirmek ve genelde, bu standard ve ISO in belirli konularına göre farklılık gösterebilen bir düzenlemeye konu olan sektörler için kullanılan işaretlerde uygulanabilir değildir. Bu standard çoğaltma ve uygulama amaçlarıyla ölçeklenebilen emniyet işretlerinin orijinallerini belirlemektedir. Kavramayı artırmak için bu emniyet işaretlerine uygun bir şekilde tamamlayıcı emniyet işaretleri kullanılabilir. 2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standard ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır. Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste hâlinde verilmiştir. Tarih belirtilen atıflarda daha sonra yapılan sıradan veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda da tsıradanl veya revizyon yapılması şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standart ve/veya dokümanın tarihinin belirtilmemesi hâlinde en son baskısı kullanılır. EN, ISO, IEC vb. No ISO Adı (İngilizce) Graphical symbols, Safety colours and safety signs Part 1: Design principles for safety signs in workplaces and public areas ISO Graphical symbols Vocabulary TS No 1 Adı (Türkçe) TS ISO Grafik semboller - Emniyet ile ilgili renk ve işaretler - Bölüm 1: İş yerleri ve halka açık alanlardaki emniyet işaretleri için tasarım prensipleri TS ISO Grafik semboller - Terimler ve tarifler 3 Terimler ve tarifler Bu standardın amaçları bakımından, aşağıdaki ve ISO te verilen terimler ve tarifler uygulanır. 3.1 Bir grafik sembol veya emniyet işaretinin kullanılacağı hareketin kapsam veya alanı. 3.2 Sembolün veya işaretin üzerinde kullanılması amaçlanan nesnenin tipi. 1 TSE Notu: Atıf yapılan standardların TS numarası ve Türkçe adı 3. ve 4. kolonda verilmiştir. * işaretli olanlar bu standardın basıldığı tarihte İngilizce olarak yayımlamış olan Türk Standardlarıdır. 1

8 3.3 Bir grafik sembol ve emniyet işareti ve onların göreceli yapısına ait unsurların yazılı tarifi. 3.4 Bir grafik sembolün anlatmayı amaçladığı fikir veya nesne. 3.5 Emniyet rengi Bir emniyet anlamının verildiği özel niteliklere sahip renk. 3.6 Emniyet şekli Bir emniyet anlamının verildiği geometrik şekil. 3.7 Bir renk ve geometrik şeklin birleşimiyle elde edilen genel bir emniyet mesajı veren ve bir grafik sembolün ilave edilmesiyle özel bir emniyet mesajı veren işaret. 3.8 Emniyet işaret orijinali bir ile birlikte bir grafik gösterim ve uygulamanın bir tarifinin birleştirildiği emniyet işareti. 3.9 Emniyet sembolü Bir emniyet işareti oluşturmak için bir emniyet rengi ve emniyet şekliyle birlikte kullanılan grafik sembol Tamamlayıcı işaret Başka bir işaret destekleyici nitelikte olan ve asıl amacı ilave açıklama sağlamak olan işaret. 4 ler ve emniyet işaretlerinin sınıflandırılması 4.1 Genel Maddeler 4.2 ve 4.3 teki özetler satandard hale getirilmiş emniyet işaretlerinin araştırılmasına yardımcı olması için verilmektedir. Bu standardın, veri tabanı kullanımı yoluyla elektronik olarak bakımı yapılacaktır. Bu veri tabanının dizinleri, bu özetlerde, tek bir referans numarasına sahip her bir standard hale getirilmiş emniyet işaretiyle arama motoru olarak kullanılacaktır. 4.2 (emniyet anlamı) Çizelge 1 alfabetik sırada atıfta listesini, emniyet işareti ise işlevsel atıf numarasını vermektedir. 2

9 Çizelge 1 lerin alfabetik sırada özeti Acil telefon Acil çıkış (sol taraf) Acil çıkış (sağ taraf) (emniyet anlamı) Açık alev kullanılmaz; Yangın, açık ateşleme kaynağı ve sigara içmek yasaktır Biyolojik tehlike, uyarı Dikkat; Bekçi köpeği Dikkat; Elektrik Dikkat; Fork lift ve diğer sanayi taşıtları Dikkat; Sıcak yüzey Dikkat; Yukarı yük Dikkat; Zehirli madde Doktor Düşmek (düşüş), uyarı Düşük sıcaklık/donma durumu, uyarı Engeller, uyarı Erişmek için kırınız Geçiş yok Genel uyarı işareti Genel yasaklama işareti Genel zorunlu uygulama işareti Içilmez İlk yardım İyonlaştırıcı olmayan radyasyon, uyarı Kaygan yüzey, uyarı Kalp pili kullanan kişiler giremez Lazer ışın demeti, uyarı Manyetik alan, uyarı Metal malzeme ve saat kullanılmaz Patlayıcı malzeme, uyarı Radyoaktif malzeme ve iyonlaştırıcı radyasyon, uyarı Sigara içilmez Su ile söndürmeyiniz Tahliye toplanma noktası Talimat kılavuz/kitapçığına atıf Yön, 450 ok (900 lik artış), emniyet durumu E004 E001 E002 P003 W009 W013 W011 W014 W017 W015 W016 E009 W008 W010 W007 E008 P004 W001 P001 M001 P005 E003 W005 W011 P007 W004 W006 P008 W002 W003 P002 P011 E007 M002 E006 atıf numarası 3

10 Yön, ok (900 lik artış), emniyet durumu Yangın acil telefon Yangın alarmı başlatma noktası Yangın hortumu makarası Yangınla mücadele donanımı bulunma noktası Yangın merdiveni Yangın söndürücü Yükleyici ve diğer sanayi taşıtları giremez E005 F006 F005 F002 F004 F003 F001 P Emniyet işaretlerinin sınıflandırılması Emniyet işaretleri işlevlerine göre aşağıda sunulduğu biçimde sınıflandırılmaktadır: E kaçış ve acil durum donanım işaretleri (emniyet durumu işaretleri) vasıtaları sınıfıdır; F yangın emniyet işaretleri sınıfıdır; M zorunlu uygulama işaretleri sınıfıdır; P yasaklama işaretleri sınıfıdır; W uyarı işaretleri sınıfıdır. Çizelge 2 işyerleri ve halka açık alanlarda kullanılan standard hale getirilmiş emniyet işaretlerini ISO e göre geometrik şekil ve renke ilaveten işlev sınıfı, grafik sembolü açısından özetlemektedir. 5 Standard hale getirilmiş emniyet işaretleri Çizelge 3 ilâ Çizelge 7, doğru büyültme ve küçültme ölçeklemeyi sağlamak için köşe işaretleriyle birlikte 70 mm lik düzenli bir ölçüde emniyet işaretleri orijinallerini vermektedir. Sınır kullanımı ISO de tarif edildiği üzere teşvik edilmekte olsa da, tutarlı çoğaltma ölçeğini sağlamak için işaret resimleri sınırlar olmaksızın gösterilmektedir. Emniyet işaretleri tam olarak Çizelge 3ilâ Çizelge 7 de gösterildiği gibi çoğaltılmalıdır. Ancak, orjinal anlamın korunması ve emniyet işaretinin kavranmasının devam ettirilmesi şartıyla, kültürel farklılıklar veya özel uygulama biçimlerinin göz önünde bulundurulması gerektiğinde belirli seviyede grafiksel değişikliğe müsaade edilmektedir. Tutarlı bir şekilde çoğaltma ve bu emniyet işaretlerinin kullanılması uluslararası düzeyde ilerleyen derecede gelişen kavrama seviyesine götürecektir. Sembolün yönlendirmesi anlamını esas almadığı durumlarda, yönelme değiştirilebilir. Bir grafik sembol özet veya kısa bilgi şeklinde gösterilebilir. Çizlege 3 ilâ Çizelge 7 sınıflarına göre emniyet işareti orjinallerini aşağıda sunulduğu biçimde verilmektedir: - E Kaçış ve acil durum donanım işaretleri (emniyet durumu işaretleri) vasıtaları; Çizelge 3 - F Yangın emniyet işaretleri; Çizelge 4 - M Zorunlu uygulama işaretleri; Çizelge 5 - P Yasaklama işaretleri; Çizelge 6 - W Uyarı işaretleri Çizelge 7 Çizelge 3 ilâ 7 her bir emniyet işaretinin uygulamasının tarifini vermektedir. 4

11 Çizelge 2 - Emniyet işaretlerinin özeti Emniyet işareti, atıf Kaçış ve acil numarası ve durum donanım atıfta işaretleri (emniyet durumu işaretleri) vasıtaları Sınıf E F M P W Yangın emniyet işaretleri Zorunlu uygulama işaretleri Yasaklama işaretleri Uyarı işaretleri Emniyet işareti Atıf numarası E001 F001 M001 P001 W001 Acil çıkış (sol taraf) Yangın söndürücü Genel zorunlu uygulama işareti Genel yasaklama işareti Genel uyarı işareti Emniyet işareti Atıf numarası E002 F002 - P002 W002 Acil çıkış (sağ taraf) Yangın hortum makarası - Sigara içilmez Uyarı: Patlayıcı malzeme Emniyet işareti 2 Atıf numarası E003 F003 - P003 W003 Açık alev kullanılmaz; Uyarı: Radyoaktif yangın, açık malzeme veya İlk yardım Yangın merdiveni - ateşleme kaynağı iyonlaştırıcı ve sigara içmek radyasyon yasaktır Emniyet işareti 3 Atıf numarası E004 F004 - P004 W004 Yangınla mücadele Uyarı: Lazer ışın Acil telefon - Geçiş yok donanımı demeti bulunma noktası 2 TSE Notu: Türkiye de haç yerine hilal kullanılacaktır. 3 TSE Notu: Türkiye de haç yerine hilal kullanılacaktır. 5

12 Çizelge 2 nin devamıdır Emniyet işareti, atıf numarası ve atıfta Sınıf E F M P W Kaçış ve acil durum donanım işaretleri (emniyet durumu işaretleri) vasıtaları Yangın emniyet işaretleri Zorunlu uygulama işaretleri Yasaklama işaretleri Uyarı işaretleri Emniyet işareti - Atıf numarası E005 F005 - P005 W005 Yön, ok, (90 0 Yangın Uyarı: lik alarmı İyonlaştırıcı artış), emniyet - Içilmez başlatma olmayan durumu noktası radyasyon Emniyet işareti - Atıf numarası E006 F006 - P006 W006 Yön, 45 0 Yükleyici ve ok, (90 0 Yangın acil diğer sanayi Uyarı: lik arıtş), - telefon taşıtları Manyetik alan emniyet durumu giremez Emniyet işareti Atıf numarası P007 W007 Kalp pili kullanan kişiler Uyarı: Engeller giremez Emniyet işareti Atıf numarası P008 W008 Metal malzeme Uyarı: Düşme ve saat (düşüş) kullanılmaz 6

13 Çizelge 2 nin devamıdır Emniyet işareti, atıf numarası ve atıfta Sınıf E F M P W Kaçış ve acil durum donanım işaretleri (emniyet durumu işaretleri) vasıtaları Yangın emniyet işaretleri Zorunlu uygulama işaretleri Yasaklama işaretleri Uyarı işaretleri Emniyet işareti Atıf numarası W009 Uyarı: Biyolojik tehlike Emniyet işareti Atıf numarası W Uyarı: Düşük sıcaklık/ donma durumu Emniyet işareti Atıf numarası W011 Uyarı: Kaygan yüzey 7

14 Çizelge 3 - Kaçış ve acil durum donanım işaretleri (emniyet durumu işaretleri) vasıtaları için atıfta lerin tarif ve uygulaması (Sınıf E) Emniyetli bir durum bölgesine giden bir kaçış yolunu göstermek Kapıya doğru (sola) hareket eden bir insanın tam görüntüsü İşyerleri ve halka açık alanlarda E001 Acil çıkış (sol taraf) Yön bilgisi vermek için tamamlayıcı ok işareti kullanılmaktadır (E005, E006) E002 Acil çıkış (sağ taraf) Çarpıcılığı artırmak için tamamlayıcı bir işaret ile kullanılmalıdır Kullanım örnekleri için ISO e bakınız Emniyetli bir durum bölgesine giden bir kaçış yolunu göstermek Kapıya doğru (sağa) hareket eden bir insanın tam görüntüsü İşyerleri ve halka açık alanlarda Yön bilgisi vermek için tamamlayıcı ok işareti kullanılmaktadır (E005, E006) Çarpıcılığı artırmak içi, tamamlayıcı bir işaret ile kullanılmalıdır Kullanım örnekleri için ISO e bakınız 8

15 Çizelge 3 ün devamıdır E003 İlk yardım 4 İlk yardım donanımı veya kolaylıklarının yerini göstermek Yeşil bir zemin üzerine beyaz bir haç veya alternatif olarak uygun tanınmış etnik unsur İşyerleri ve halka açık alanlarda metin işareti kullanılabilir E004 Acil telefon 5 İlk yardım veya kurtarma ekibi çağırmak Profil içerisinde telefon ahizesi, belirleyici bir haç veya hedeflenen kültürel grup için mesajı anınmsatan uygun başka bir unsurla birlikte İşyerleri ve halka açık alanlarda metin işareti kullanılabilir 4 TSE Notu: Türkiye de haç yerine hilal kullanılacaktır. 5 TSE Notu: Türkiye de haç yerine hilal kullanılacaktır. 9

16 Çizelge 3 ün devamıdır E005 Yön, ok (90 0 lik artış), emniyet durumu Yön bildirmek (ok dikey eksenden 90 0 lik artışlarla döndürülebilir) Belçika tarzı başlığı olan bir ok, en yüksek noktada açı 84 0 ilâ 86 0 arasında değişmektedir İşyerleri ve halka açık alanlarda Tamamlayıcı işaret olarak emniyet işareti E006 Yön, 450 ok (90 0 lik artış), emniyet durumu ISO tamamlayıcı işarete bakınız Yön bildirmek (ok 45 0 den 90 0 lik artışlarla döndürülebilir) Belçika tarzı başlığı olan bir ok, en yüksek noktada açı 84 0 ilâ 86 0 arasında değişmektedir Tamamlayıcı işaret olarak emniyet işareti ISO tamamlayıcı işarete bakınız 10

17 E007 Tahliye toplanma noktası Tahliye durumunda toplanma noktasının yerini belirlemek Bir grup halinde olan iki insan ve bir insan kafası, köşelerden çıkan ve onlara doğru yönelmiş olan dört beyaz ok İşyerleri ve halka açık alanlarda günlük kullanım Emniyet kılavuzları ve duyuruları ISO 9186:2001 e göre elde edilen test verileri birden fazla ülkeden sağlanmış değildir. Yine de ulusal testlerden edinilen sonuçlar, grafik sembolün kabul edilebilirlik kriterlerini sağlamadığını göstermiştir. Dolayısıyla, emniyet işareti kılavuzlar, talimatlar ve eğitimle desteklendiği durumlar dışında, algılamayı artırmak için ilave bir metin işareti kullanılmalıdır. NOT ISO/TC 145/SC 2 tarafından benimsenen kabul edilebilirlik kriterleri aşağıda belirtilen internet sitesinde verilmektedir: 11

18 E008 Erişmek için kırınız Bir acil çıkış aletine erişmek için kırılması gereken bir cam kapağı belirtmek Yıldız şeklinde bir beyaz bir alanla çevrelenmiş çubuk tutan insan yumruğu İşyerleri ve halka açık alanlarda günlük kullanım Emniyet kılavuzları ve duyuruları ISO 9186:2001 e göre elde edilen test verileri birden fazla ülkeden sağlanmış değildir. Yine de ulusal testlerden edinilen sonuçlar, grafik sembolün kabul edilebilirlik kriterlerini sağlamadığını göstermiştir. Dolayısıyla, emniyet işareti kılavuzlar, talimatlar ve eğitimle desteklendiği durumlar dışında, algılamayı artırmak için ilave bir metin işareti kullanılmalıdır. NOT ISO/TC 145/SC 2 tarafından benimsenen kabul edilebilirlik kriterleri aşağıda belirtilen internet sitesinde verilmektedir: 12

19 E009 Doktor 6 Acil durumlar için doktorun yerini belirtmek Belirgin bir haç veya hedeflenen grup için uygun bir unsur ile birlikte streteskoplu bir insan vücudunun üst kısmı İşyerleri ve halka açık alanlarda günlük kullanım Emniyet kılavuzları ve duyuruları ISO 9186:2001 e göre elde edilen test verileri bulunmamaktadır. Dolayısıyla, emniyet işareti kılavuzlar, talimatlar ve eğitimle desteklendiği durumlar dışında, algılamayı artırmak için ilave bir metin işareti kullanılmalıdır. NOT ISO/TC 145/SC 2 tarafından benimsenen kabul edilebilirlik kriterleri aşağıda belirtilen internet sitesinde verilmektedir: 6 TSE Notu: Türkiye de haç yerine hilal kullanılacaktır. 13

20 Çizelge 4 - Yangın emniyet işaretleri için atıfta lerin tarif ve uygulaması (Sınıf F) F001 Yangın söndürüc ü Bir yangın söndürücünün yerini göstermek Belirleyici alevlerle birlikte bir yangın söndürücünün önden görünüşü Yangın emniyet işareti metin işareti kullanılabilir F002 Yangın musluk makarası Yangın musluk makarasının yerini göstermek Profil içerisinde, belirleyici alevlerle birlikte, yangın msuluk makarası Tamamlayıcı işaret olarak emniyet işareti metin işareti kullanılabilir 14

21 Çizelge 4 ün devamıdır F003 Yangın merdiveni Bir yangın merdiveninin yerini göstermek Belirleyici alevlerle birlikte bir yangın merdiveninin önden görünüşü Yangın emniyet işareti metin işareti kullanılabilir F004 Yangınla mücadele donanımı bulunma noktası Bir yangınla mücadele donanımı bulunma noktasının yerini göstermek Belirleyici alevlerle birlikte yangın başlığı Yangın emniyet işareti Ülkenin yangın başlığı tarzını daha iyi temsil etmek için başlığın şekli değiştirilebilir metin işareti kullanılabilir 15

22 Çizelge 4 ün devamıdır F005 Yangın alarmı başlatma noktası Bir yangın alarmı başlatma noktasının yerini göstermek Belirleyici alevlerle birlikte bir parmağı çağrı noktasının düğmesi üzerine uzanan el İşyerleri ve halka açık alanlarda Yangın emniyet işareti F006 Yangın acil telefon metin işareti kullanılabilir Yangın acil telefonunun yerini göstermek Profil içerisinde belirleyici alevlerle birlikte gösterilen telefon ahizesi Yangın emniyet işareti metin işareti kullanılabilir 16

23 Çizelge 5 Zorunlu uygulama işaretleri için atıfta lerin tarif ve uygulaması (Sınıf M) Zorunlu bir uygulamayı belirtmek Ünlem işareti M001 Genel zorunlu uygulama işareti Daha fazla bilgi vermek için tamamlayıcı işaret gerektirir 17

24 Talimat kılavuz/kitapçığının okunması gerektiğini belirtmek Açık bir kılavuz / kitapçık tutan bir insan şeklinin üst kısmı (sağ profil) İşyerleri ve halka açık alanlarda günlük kullanım M002 Talimat kılavuz/ kitapçığına atıf Emniyet kılavuzları ve duyuruları, mâmul etiketleri ISO 9186:2001 e göre elde edilen test verileri bulunmamaktadır. Dolayısıyla, emniyet işareti kılavuzlar, talimatlar ve eğitimle desteklendiği durumlar dışında, algılamayı artırmak için ilave bir metin işareti kullanılmalıdır. NOT ISO/TC 145/SC 2 tarafından benimsenen kabul edilebilirlik kriterleri aşağıda belirtilen internet sitesinde verilmektedir: 18

25 Çizelge 6 Yasaklama işaretleri için atıfta lerin tarif ve uygulaması (Sınıf P) P001 Genel yasaklam a işareti Yasaklanmış uygulamayı belirtmek bir Yok, sadece yasaklama şekli ve rengi Daha fazla bilgi vermek için tamamlayıcı işaret gerektirir 19

26 Çizelge 6 nın devamıdır P002 Sigara içilmez Sigarayı yasaklamak Profil içerisinde duman ile gösterilen sigara İşyerleri ve halka açık alanlarda metin işareti kullanılabilir. P003 Açık alev kullanılm az; Yangın, açık ateşleme kaynağı ve sigara içmek yasaktır Sigara içmek ve bütün açık alev çeşitlerini yasaklamak Duman ile birlikte profil içerisinde gösterilen kibrit metin işareti kullanılabilir. 20

27 Çizelge 6 nın devamıdır Bir kişinin belirli bir geçişi kullanmasını yasaklamak Yürüyen insan (sola doğru) P004 Geçiş yok metin işareti kullanılabilir P005 Içilmez Uygunsuz suyun içilmesini yasaklamak. Dalgalı çizgilerle belirtilen su içeren bardak üstünde musluk metin işareti kullanılabilir. 21

28 Çizelge 6 nın devamıdır P006 Yükleyici ve diğer sanayi taşıtları giremez Tehlikeli yerlerde yükleyici ve diğer sanayi taşıtlarının kullanımını yasaklamak Sürücüsüyle birlikte profil içerisinde gösterilen kamyon metin işareti kullanılabilir. P007 Kalp pili kullanan kişiler giremez Kişinin, kalp pili kullanan kişiye zarar veren bir aletten geçmesini yasaklamak Kablo ile birlikte kalp şekli metin işareti kullanılabilir. 22

29 Çizelge 6 nın devamıdır P008 Metal malzeme ve saat kullanılmaz Belirli bir bölgede metal malzemeler ve saatlerin kullanımını yasaklamak Analog bir kol saatinin yüz kısmı ve bir anahtarın düz tarafı metin işareti kullanılabilir 23

30 Yangını söndürmek için su kullanılmaması gerektiğini belirtmek Üst kısımda bir kova, ve bu kovadan çıkan, alt kısımdaki aleve yönlenmiş bir miktar su İşyerleri ve halka açık alanlarda P011 Su ile söndürmey iniz, mâmul etiketleri ISO 9186:2001 e göre elde edilen test verileri bulunmamaktadır. Dolayısıyla, emniyet işareti kılavuzlar, talimatlar ve eğitimle desteklendiği durumlar dışında, algılamayı artırmak için ilave bir metin işareti kullanılmalıdır. NOT ISO/TC 145/SC 2 tarafından benimsenen kabul edilebilirlik kriterleri aşağıda belirtilen internet sitesinde verilmektedir: 24

31 Çizelge 7 - Uyarı işaretleri için atıfta lerin tarif ve uygulaması (Sınıf W) W001 Genel uyarı işareti Genel bir uyarı bildirmek Ünlem işareti Daha fazla bilgi vermek için tamamlayıcı işaret gerektirir 25

32 Çizelge7 nin devamıdır W002 Uyarı: Patlayıcı malzeme Patlayıcı malzemelerden kaynaklanan bir tehlike hakkında uyarıda bulunmak Patlayan bomba W003 Uyarı: radyoaktif malzeme veya iyonlaştırı cı radyasyo n metin işareti kullanılabilir Radyoaktif malzeme veya iyonlaştırıcı radyasyondan kaynaklanan bir tehlike hakkında uyarıda bulunmak Karşıda gösterilen soyut resim metin işareti kullanılabilir 26

33 Çizelge7 nin devamıdır W004 Uyarı: Lazer ışın demeti Lazer ışın demetinden kaynaklanan bir tehlike hakkında uyarıda bulunmak Karşıda gösterilen soyut resim İşyerleri ve halka açık alanlarda metin işareti kullanılabilir W005 Uyarı: iyonlaştırıcı olmayan radyasyon İyonlaştırıcı olmayan radyasyondan kaynaklanan bir tehlike hakkında uyarıda bulunmak Karşıda gösterilen soyut resim İşyerleri ve halka açık alanlarda metin işareti kullanılabilir 27

34 Çizelge 7 nin devamıdır W006 Uyarı: Manyetik alan Manyetik bir alandan kaynaklanan bir tehlike hakkında uyarıda bulunmak Her iki tarafında iki ısı yayan iki yay bulunan mıknatıs W007 Uyarı: Engeller metin işareti kullanılabilir Engellerden kaynaklanan bir tehlike hakkında uyarıda bulunmak Yerdeki engel üzerinde tökezleyen kişi metin işareti kullanılabilir 28

35 Çizelge 7 nin devamıdır W008 Uyarı: Düşmek (düşüş) Düşmekten kaynaklanan bir tehlike hakkında uyarıda bulunmak Bir yüzeyin ucunda düşen kişi metin işareti kullanılabilir. W009 Biyolojik tehlike Biyolojik tehlikeden kaynaklanan bir tehlike hakkında uyarıda bulunmak Karşıda gösterilen soyut resim metin işareti kullanılabilir 29

36 Çizelge7 nin devamıdır W010 Uyarı: Düşük sıcaklık/ donma durumu Düşük sıcaklıktan kaynaklanan bir tehlike hakkında uyarıda bulunmak Karşıda gösterilen soyut resim metin işareti kullanılabilir W011 Uyarı: Kaygan yüzey Kaygan bir yüzeyden İyonlaştırıcı olmayan radyasyondan kaynaklanan bir tehlike hakkında uyarıda bulunmak Kaygan bir yüzeyde düşen kişi metin işareti kullanılabilir. 30

37 Bir elektrik tehlikesi hakkında uyarıda bulunmak Şimşek İşyerleri ve halka açık alanlarda W012 Dikkat; Elektrik, mâmul etiketleri ISO 9186:2001 e göre elde edilen test verileri bulunmamaktadır. Dolayısıyla, emniyet işareti kılavuzlar, talimatlar ve eğitimle desteklendiği durumlar dışında, algılamayı artırmak için ilave bir metin işareti kullanılmalıdır. NOT ISO/TC 145/SC 2 tarafından benimsenen kabul edilebilirlik kriterleri aşağıda belirtilen internet sitesinde verilmektedir: 31

38 W013 Dikkat; Bekçi köpeği Bir bekçi köpeğinden kaynaklanabilecek tehlike hakkında uyarıda bulunmak Tasması olan bir köpek kafası (sol profilden) İşyerleri ve halka açık alanlarda ISO 9186:2001 e göre elde edilen test verileri birden fazla ülkeden sağlanmış değildir. Yine de ulusal testlerden edinilen sonuçlar, grafik sembolün kabul edilebilirlik kriterlerini sağlamadığını göstermiştir. Dolayısıyla, emniyet işareti kılavuzlar, talimatlar ve eğitimle desteklendiği durumlar dışında, algılamayı artırmak için ilave bir metin işareti kullanılmalıdır. NOT ISO/TC 145/SC 2 tarafından benimsenen kabul edilebilirlik kriterleri aşağıda belirtilen internet sitesinde verilmektedir: 32

39 Fork lift ve diğer sanayi taşıtlarından kaynaklanabilecek bir tehlike hakkında uyarıda bulunmak Şematik gösterilmiş bir sürücü ile bir taşıt (sol profil) İşyerleri ve halka açık alanlarda W014 Dikkat; Fork lift ve diğer sanayi taşıtları, mâmul etiketleri ISO 9186:2001 e göre elde edilen test verileri bulunmamaktadır. Dolayısıyla, emniyet işareti kılavuzlar, talimatlar ve eğitimle desteklendiği durumlar dışında, algılamayı artırmak için ilave bir metin işareti kullanılmalıdır. NOT ISO/TC 145/SC 2 tarafından benimsenen kabul edilebilirlik kriterleri aşağıda belirtilen internet sitesinde verilmektedir: 33

40 W015 Dikkat; Yukarı yük Yukarıda bulunan bir yükten kaynaklanan bir tehlike hakkında uyarıda bulunmak İpler vasıtasıyla bir kancaya tutturulmuş ve aşağı doğru bir açıyla asılı duran bir kutu İşyerleri ve halka açık alanlarda ISO 9186:2001 e göre elde edilen test verileri birden fazla ülkeden sağlanmış değildir. Yine de ulusal testlerden edinilen sonuçlar, grafik sembolün kabul edilebilirlik kriterlerini sağlamadığını göstermiştir. Dolayısıyla, emniyet işareti kılavuzlar, talimatlar ve eğitimle desteklendiği durumlar dışında, algılamayı artırmak için ilave bir metin işareti kullanılmalıdır. NOT ISO/TC 145/SC 2 tarafından benimsenen kabul edilebilirlik kriterleri aşağıda belirtilen internet sitesinde verilmektedir: 34

41 Zehirli bir maddeden kaynaklanan bir tehlike hakkında uyarıda bulunmak Kurukafa ve arkasında çapraz duran iki kemik İşyerleri ve halka açık alanlarda W016 Dikkat; Zehirli madde, mâmul etiketleri ISO 9186:2001 e göre elde edilen test verileri bulunmamaktadır. Dolayısıyla, emniyet işareti kılavuzlar, talimatlar ve eğitimle desteklendiği durumlar dışında, algılamayı artırmak için ilave bir metin işareti kullanılmalıdır. NOT ISO/TC 145/SC 2 tarafından benimsenen kabul edilebilirlik kriterleri aşağıda belirtilen internet sitesinde verilmektedir: 35

42 Sıcak bir yüzeyden kaynaklanan bir tehlike hakkında uyarıda bulunmak Yatay düz bir çizginin üzerinde üç tane paralel, düşey, s-şeklinde çizgi İşyerleri ve halka açık alanlarda W017 Dikkat; Sıcak yüzey, mâmul etiketleri ISO 9186:2001 e göre elde edilen test verileri bulunmamaktadır. Dolayısıyla, emniyet işareti kılavuzlar, talimatlar ve eğitimle desteklendiği durumlar dışında, algılamayı artırmak için ilave bir metin işareti kullanılmalıdır. NOT ISO/TC 145/SC 2 tarafından benimsenen kabul edilebilirlik kriterleri aşağıda belirtilen internet sitesinde verilmektedir: 36

43 Kaynaklar [1] ISO 9186, Graphical symbols Test methods for judged comprehensibility and for comprehension 37