KOLON KANSERİ. Op.Dr.Aytekin COŞKUN VAKIF GUREBA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ

Transkript

1 KOLON KANSERİ Op.Dr.Aytekin COŞKUN VAKIF GUREBA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ

2 KOLON KANSERİ GİS İN EN ÇOK RASTLANAN TÜMÖRLERİDİR. ERKEKLERDE: AKC KANSERİNDEN KADINLARDA MEME KANSERİNDEN SONRA EN SIK RASTLANAN KANSER GURUBUDUR.

3 KOLON KANSERİ 50 YAŞINDAN SONRA GÖRÜLME SIKLIĞI GİDEREK ARTAR. 80 YAŞINDA MAKSİMUMA ULAŞIR. ORTALAMA YAŞ ERKEKLERDE: 63 KADINLARDA: 62

4

5 ETYOLOJİ 1-GENETİK FAKTÖRLER 2-ÇEVRESEL FAKTÖRLER EKONOMİK FAKTÖRLER COĞRAFİ FAKTÖRLER DİYET

6 ETYOLOJİ-Genetik Faktörler GENETİK GEÇİŞLE İLGİLİ KESİN BULGULAR OLMAMASINA RAĞMEN, HASTALIĞA YAKALANMA EĞİLİMİNDE GENETİK FAKTÖRLERİN ÖNEMLİ ROL OYNADIĞI BİLİNMEKTEDİR. BUNLARIN BAŞINDA HEREDİTER HASTALIKLAR GELİR.

7 ETYOLOJİ-Genetik Faktörler OTOZOMAL DOMİNANT GEÇİŞ GÖSTEREN FAMİLİAL POLİPOZİS KOLİ, GARDNER SENDROMU TURCOT SENDROMU PEUTZ-JEGHERS SENDROMU LYNCH SENDROMU I,II

8 ETYOLOJİ-Genetik Faktörler Kolon Tümörü gelişiminde rol oynayan herediter hastalıkların küçük bir kısmının otozomal dominant olarak kalıtımla geçtiği bilinmektedir. Otozomal dominant: (Çocukların %50 sinin kanser riski taşıması?)

9 ETYOLOJİ-Coğrafya GELİŞMİŞ ÜLKELERDE DAHA SIK GÖRÜLÜR-AMERİKA, BATI AVRUPA GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE İSE DAHA AZ ORANDA RASTLANIR. ÖZELLİKLE ASYA-AFRİKA

10 ETYOLOJİ Diyet HAYVANSAL GIDALARDAN, YAĞDAN, KARBONHİDRATTAN ZENGİN, LİFDEN FAKİR, SİGARA, ALKOL, YÜKSEK KOLESTEROL DÜZEYLERİ, SAFRA ASİTLERİ, SEDANTER YAŞAM,

11 ETYOLOJİ-Diyet Diyetteki total yağ miktarını %10 a düşürmek Günde 25 gram fiber yada lif alınması A,E,D vitamininden Karnabahar-lahana ve diğer sebzelerden zengin diyet Ca++, selenyum deniz ürünleri-omega 3, 6

12 KOLON KANSERİ Diyetle alınan yağ ve et ürünlerinin kolonik florada etkin olduğu,bununda karsinogeneziste rol oynadığı bilinmektedir. Bakterioides-Clostridium Anaerob bakteri lerde artış bunlarda safra ve yağ asitlerinin açığa çıkmasını yol açarlar.

13 EVRE 1- PRENEOPLASTİK EVRE Hiperproliferasyon- Displazi 2-PREKANSERÖZ EVRE Tübüler adenom- Tübülovillöz adenom 3-KARSİNOM EVRESİ Carsinoma insitu- İnvazif Karsinom

14 KOLON KANSERİ Normal hücrenin neoplastik şekle dönüşümü: Onkojenlerin Tamir genlerinin Tümör oluşumunu baskılayıcı genlerin genetik değişiklikler sonucu tetiklenmesi ile oluşur. (P53-17P Kromozomunda yerleşmiştir)

15 KOLO - REKTAL KANSERLERDE KLİNİK BELİRTİLER NELERDİR? Rektumdan kan gelmesi ( rektal kanama ), gaitanın kanla bulaşık olması, Tuvalete çıkma alışkanlığında değişiklik Gaitanın eskiye oranla incelmesi, Kabızlık İshal durumlarının ortaya çıkması, Sık sık tuvalete çıkma isteği, buna rağmen tam boşalamama hissi, Karında gaz ağrıları, Kansızlık (anemi), İzah edilemeyen zayıflama

16 KOLON KANSERİ-FİZİK MUAYENE REKTAL TUŞE: KOLON KANSERİ TANISINDA ALTIN STANDARTTIR. T REKTALDE, ELE GELEN SERT, POLİPOİD, ÜLSERE, KİTLE VARLIĞI, LÜMEN AÇIKLIĞI, KANAMA MEYLİ, ÖNEM KAZANIR.

17

18 YERLEŞİM YERİ % İNEN KOLON % 5-10 TRANSVERS KOLON %15-20 ÇIKAN KOLON VE ÇEKUMDA % REKTOSİGMOİD KOLON

19

20 KİMLER RİSK ALTINDADIR? yaş üzerindeki kişiler Anne, baba, kardeş gibi yakın aile bireylerinde kolorektal kanseri veya polipleri olanlar, Uterus ( rahim ), over ( yumurtalık ) veya meme kanseri olan kadınlar, Ülseratif Kolit veya Crohn gibi hastalıkları olanlar.

21 RİSKİ AZALTMAK İÇİN NELER YAPILMALIDIR? Risk altındaki kişiler, bu riski azaltmak için hastalık belirtileri ortaya çıkmadan yapılması gereken TARAMA (Screening ) testlerini yaptırmalıdırlar. Diyetlerini bol lifli sebze ve meyva ağırlıklı, az yağlı ve az kırmızı etli bir şekile dönüştürmelidirler. Alkol ve sigara alışkanlığı varsa iyice azaltmalı, hatta bırakmalıdırlar. Hergün dakika hafif egzersiz yapmalıdırlar.

22 TARAMA TESTLERİ NELERDİR? Kolo - Rektal kanserlerin klinik belirtileri ortaya çıkmadan yukarıda belirtilen RİSK altındaki kişilere yapılan testlerdir. Bu kanserlerin oluşmasında esas neden % 95 oranında poliplerdir. Bu polipler zaman içerisinde kansere dönüşebilmektedir.

23 TARAMA TESTLERİ NELERDİR? 45 yaş üzerinde yılda bir kez rektal tuşe muayenesi, 50 yaş üzerinde yılda bir kez gaitada gizli kan aranması, 50 yaş üzerinde 3-5 yılda bir defa KOLONOSKOPİ veya Sigmoidoskopi, 50 yaş üzerinde 5 yılda bir defa Kolon grafisi, Ailesinde kolorektal kanseri olanlar 45 yaşından sonra 2-3 yılda bir defa kolonoskopik tetkik, Ülseratif Koliti olanlar yılda bir defa kolonoskopi ve biyopsi yaptırmalıdırlar.

24 TARAMA TESTLERİ NELERDİR? Tarama tetkiklerinde amaç varsa polipleri tespit etmek(henüz kansere dönüşmeden), eğer dönüşmüş ise çok erken devrede henüz klinik belirti vermeden teşhis etmek ve POLİPEKTOMİ ile ( kolonoskop yardımı ile polipin barsaktan uzaklaştırılması) çıkarılmalarını sağlamaktır. Bu takdirde bu hastalar % 90 nın üzerinde ki bir oranda tam şifaya kavuşmaktadırlar.

25 KOLON KANSERİ- TANI Rektal Tuşe, Gaitada gizli kan, Akciğer filmi Çift kontrastlı kolon grafisi, Kolonoskopi Endorektal ultrasonografi (ERUS) Bilgisayarlı tomografi (BT) Magnetik rezonans görüntüleme (MR) Pozitron emisyon tomografisi (PET) Tümör Markırları (CEA,CA 19.9)

26

27

28 ERUS

29 ERUS

30 Bilgisayarlı tomografi (BT) Komşu organ tutulumu Uzak organ metastazı

31 Magnetik rezonans (MR)

32 KOLON KANSERİ-YAYILIM DİREK İNVAZYON İLE İMPLANTASYON-(KARSİNAMATOZİS PERİTONEİ) HEMOTOJEN YOLLA LENFATİK YOLLA (EN SIK YAYILIM LENFATİK YOLLA OLUR -%25-40)

33

34

35 TEDAVİ NASIL YAPILIR? Kolo-Rektal kanserlerin esas tedavisi tümörlü kısmın ameliyatla çıkarılması ve barsak pasajının sağlanması için çıkarılan kısmın alt ve üst uclarının tekrar karşılıklı ağızlaştırılmalarıdır. Kolonlar uzun olduğu için bu işlem kolaylıkla uygulanabilir.

36 TEDAVİ NASIL YAPILIR? REKTUM kanserlerinin tedavisinde bu durum biraz farklıdır. Rektum kısa bir organ (15 cm) olması nedeni ile özellikle anüse yakın yerleşim gösteren tümörlerde ( anüs girişinden 5-6 cm yukarıda), hastalıklı kısımın çıkarılmasını temin için anüsün tamamen çıkarılıp, iptal edilerek kolon, karın duvarına ağızlaştırılır. ( KOLOSTOMİ ).

37 KOLON KANSERİ-DUKES SINIFLAMASI Evre A:Muskularis propria tabakasına kadar invazyon Evre B:Tüm barsak duvarı tutulumu, lenf nodu metastazı yok Evre C:lenf nodu metastazı(duvar tutulumuna bakılmaz) C1-Barsağa komşu lenf nodu + C2-Damarlar boyunca lenf nodu

38 Kolon kanseri-tnm sınıflaması TO Karsinoma in situ T1 Muskularis propriaya kadar yayılım T2 Tüm barsak duvarı tutulmuş T3 Lenf nodu metastazı var T4 Uzak metastaz

39 Kolon kanseri-tnm sınıflaması Mx- Uzak metastazı değerlendirilemeyen M1- Uzak metastazı yok M2- Uzak metastaz

40 Kolon kanseri-tnm sınıflaması Nx-değerlendirilemeyen lenf nodu No- Lenf nodu metastazı yok N1-1-3 peri kolik lenf tutulumu N2-2-4 perikolik ve perirektal tutulum N3- damarlar boyunca

41 Ameliyat Öncesi Hazırlık Dolaşım ve solunum sistemi Barsak temizliğinin hazırlığı Antibiyotik profilaksisi Derin ven trombozu profilaksisi Stoma yerinin belirlenmesi

42 Cerrahi Tedavi Yöntemleri SAĞ VE SOL HEMİKOLEKTOMİ ANTERİOR REZEKSİYON LOW ANTERİOR REZEKSİYON ABDOMİNOPERİNEAL REZEKSİYON (MİLES) LOKAL EKSİZYON TRANSANAL ENDOSKOPİK MİKROCERRAHİ

43 RK, transanal endoskopik mikrocerrahi (TEM)

44 Rektum anatomisi, fasya planları prostat Denonvillier rektum mezorektum sakrum Fasya propria rekti Waldeyer

45

46

47

48

49

50

51 ENDOSKOPİK KOLON TM

52 AMELİYAT SONRASI BU HASTALAR NASIL İZLENMELİ? Kolo - Rektal Kanserlerde ameliyat sonrası nüks şansı, hastalığın evresine göre değişir Nüksler genellikle ilk 2 yıl içerisinde ortaya çıkarlar. Bu nedenle bu hastaların ameliyat sonrası ilk 2 yıl içerisinde çok sıkı izlenmeleri gerekir.

53 AMELİYAT SONRASI BU HASTALAR NASIL İZLENMELİ? Eğer nüks saptanacak olursa, yeni yapılacak girişimlerle hastanın yaşam şansı artırılır. Ayrıca bu hastalarda geriye bırakılan kolon kısmında yeni tümör oluşma şansı azda olsa vardır. Bunların çok küçükken saptanması ve çıkarılması hastaya tam şifa sağlayacaktır.

54 AMELİYAT SONRASI BU HASTALAR NASIL İZLENMELİ? Bu izlemelerde hastalara 3-6 aylık aralıklarla kan testleri tümör belirleyicileri ( CEA,CA 19 9 ), USG, Bilgisayarlı Tomografi; Akciğer grafisi, Kolonoskopi gibi tetkikler dönüşümlü olarak yapılır. 2 yıldan sonra senelik kontroller ile hasta 5 yıl izlenmelidir.

55 KEMOTERAPİ Kemoterapiye dirençli olmalarına karşın; 5FU LEUCOVORİN LEVAMİZOL METHOTREKSAT CİSPLATİN STREPTOZOTOCİN VİNCRİSTİNE

56 RADYOTERAPİ Ameliyata ek olarak, rektum tümörlerinde bazen ameliyattan önce, bazen ameliyattan sonra gerek olursa RADYOTERAPİ de yapılabilir. Hastalığın lokal kontrolü açısından önemlidir. Ağrı kontrolünde yararlıdır.

57 KOLON KANSERİ Kolorektal ameliyatlardan sonra 5 yıl yaşama oranı son 40 yıldır çok değişikliğe uğramamıştır. Evre A da 5 yıllık yaşam oranı %75-80 Evre D de ise 5 yıllık yaşam oranı %5-8 Önemli olan erken tanı ve perekanseröz lezyonların bulunup önlem alınmasıdır.

58 Kolon kanserinin ameliyatlarla ilişkisi Kolesistektomi( safra asit artışı) Üreterosigmoidostomi(idrardaki karsinojenlerle temas) Gastrektomi Trunkal vagatomi Jejunoileal by pass akromegali

59 KOLON KANSERİ ENDOMETRİUM OVER MEME MESANE ÜLSERATİF KOLİT CROHN

60 .