KURUMSAL T BAR B LE ENLER N N ALGILANAN ÖNEM DEMOGRAF K ÖZELL KLERDEN ETK LENMEKTE M D R?

Transkript

1 KURUMSAL T BAR B LE ENLER N N ALGILANAN ÖNEM DEMOGRAF K ÖZELL KLERDEN ETK LENMEKTE M D R? Are Perceived Importance Levels of Corporate Reputation Components Affected by Demographic Factors? Esra ALNIAÇIK *1 Ümit ALNIAÇIK ** Nurullah GENÇ *** ÖZ Problem Durumu: Kurumsal itibarı olu turan temel bile enlerin algılanan önem derecelerinin ve bu algılamaları etkileyen olası faktörlerin belirlenmesi, daha iyi bir kurumsal itibar elde etmeyi amaçlayan i letme yöneticilerine önemli katkılar sunabilir. Ara tırmanın Amacı: Bu ara tırmanın amacı, kurumsal itibarın temel bile enlerinin algılanan önem derecelerinin neler oldu u ve bu önem derecelerinin, cevaplayıcıların demografik özelliklerine ba lı olarak de i ip de i medi ini belirlemektir. Yöntem: Kocaeli Üniversitesi ve Balıkesir Üniversitesi ö rencileri arasından kolayda örnekleme yöntemiyle belirlenen 972 ki i üzerinde ke ifsel bir saha ara tırması gerçekle tirilmi tir. Anket yöntemiyle toplanan veriler üzerinde, ölçek geçerlilik ve güvenilirlik analizleri yapılmı ; kurumsal itibarın temel bile enlerinin algılanan önem derecelerinin, cevaplayıcıların demografik özelliklerine ba lı olarak farklıla ıp farklıla madı ı, varyans analizleri ile test edilmi tir. Bulgular ve Sonuçlar: Kurumsal itibar bile enleri arasında algılanan önem derecesi en yüksek olan, yeri Çevresi dir. Bunu sırasıyla Ürün ve Hizmet Kalitesi, Vizyon Liderlik, Duygusal Çekim, Sosyal ve Çevresel Sorumluluk ve en sonda da Finansal Performans bile enleri izlemektedir. Kurumsal itibarın bile enlerinin algılanan önem derecesi, cevaplayıcıların ya, cinsiyet, e itim durumuna ba lı olarak anlamlı düzeylerde farklıla maktadır. Cevaplayıcıların medeni durumu ve ailelerinin gelir düzeyine göre ise anlamlı bir farklılık söz konusu de ildir. Öneriler: yi bir kurumsal itibar olu turmak için, algılamaları iyi yönetmek gerekmektedir. Üniversite ö rencileri potansiyel mü teriler ve/veya çalı anlar olarak çok önemli bir payda grubunun içindedirler. Bu ki ilerin, bir i letmeye yönelik itibar de erlendirmelerinde i yeri çevresi ve ürün/hizmet kalitesini öncelikli olarak göz önüne aldıkları görülmektedir. Bu nedenle, i letme yöneticilerinin de, özellikle gençlerden olu an hedef gruplara yönelirken bu hususlara dikkat etmeleri, ileti im ve pazarlama faaliyetlerini buna uygun ekilde olu turmaları yerinde olacaktır. Anahtar Kelimeler: Kurumsal tibar, tibar Katsayısı, Sosyal Sorumluluk, Demografik Özellikler. BAÜ SBED 13 (23) 93 ABSTRACT Problem Statement: Determining the perceived importance levels of the components of corporate reputation, and defining the possible factors that may affect such perceptions can be a valuable tool for managers who are willing to build up a better reputation for their companies. Research Objectives: The objective of this study is to find out the principal components of corporate reputation, to determine perceived importance levels of each component and to test whether the perceived importance levels are affected by respondents demographic factors. Methodology: An exploratory field research is conducted on university students studying at Kocaeli University and Balıkesir University. Data is obtained from a convenience sample of 972 students, by using a questionnaire. After testing scale validity and reliability, analysis of variance is used to test whether the perceived importance levels of the components of corporate reputation vary according to basic demographic factors of the respondents. Findings and Results: Workplace Environment is found to be the perceived as the most important component of corporate reputation. Successively, Quality of Products and Services, * Ar.Gör., Kocaeli Üniversitesi,..B.F., letme Bölümü ** Yard.Doç.Dr., Kocaeli Üniversitesi, leti im Fakültesi, Reklamcılık Bölümü ** Prof.Dr., Kocaeli Üniversitesi,..B.F., letme Bölümü Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Cilt 13 Sayı 23 Haziran 2010 ss

2 Kurumsal tibar Bile enlerinin Vision and Leadership, Emotional Appeal and Social and Environmental Responsibility comes in order. Financial Performance is found to be perceived as the least important component. It is found that, the perceived importance levels of these components are significantly affected by the respondents age groups, genders and education levels. However, marital status and family income level exert no significant effect on the perceived importance levels of corporate reputation components. Recommendations: Managing the perceptions is vital to acquire a good corporate reputation. University students are important not only because they are potential customers of the products and services of a firm, but also because they are prospective employees of the company in the near future. It is understood that university students consider workplace environment and product/service quality as the most important constituents of a good corporate reputation. Business administrators should take these findings into account to develop better communication & marketing strategies. Keywords: Corporate Reputation, Reputational Quotient, Social Responsibility, Demographic Factors G R Son dönemde i letme yönetimi alanında üzerinde en çok tartı ılan konulardan birisi de kurumsal itibar ve yönetimidir. Bu konuya hem yönetim profesyonelleri hem de akademisyenler yo un ilgi göstermektedirler. Buna ba lı olarak, özellikle 1990 lı yıllardan itibaren kurumsal itibar yönetimi ile ilgili çok sayıda kitap yazılmı, akademik makaleler yayınlanmı tır. En genel anlatımıyla kurumsal itibar, bir kurumun tüm payda ları tarafından ne derece güvenilir, saygın ve de erli algılandı ına dair, zaman içinde olu mu de erlendirmelerin bütünsel bir ifadesidir (Gotsi ve Wilson, 2001: 29). letme yönetimi ve pazarlama alanında giderek daha yo un bir ekilde irdelenen kurumsal itibar, i letmeler için rekabet avantajı sa layan kaynaklardan biridir (Greyser, 1999; Dolphin, 2004). Kurumsal itibar elle tutulamayan, gözle görülemeyen ancak i letmeye de er katan, nadir bulunabilen, ba kalarınca taklit edilemeyen ve yerine ba ka bir ey konulamayan çok önemli bir kaynaktır (Hall, 1993; Roberts ve Dowling, 2002). Bu nedenle kurumsal itibar yönetimi konusu hem i letme yöneticilerinin hem de akademisyenlerin önemle üzerinde durdukları bir konudur. letmeler için bu derece önemli bir konu olan kurumsal itibarın ölçülmesine yönelik olarak gerek i dünyasında, gerekse akademik alanda çe itli yöntemler ve araçlar geli tirilmi tir. Literatürde çok sayıda atıf alan ve pek çok ara tırmacı tarafından kullanılan tibar Katsayısı (Reputation Quotient) ölçe i (Fombrun, Gardberg, Sever, 2000) kurumsal itibarı çok boyutlu bir yapı olarak ele alan, finansal veriler yanında finansal olmayan verileri de de erlendi ren, çok çe itli payda gruplarının (çalı anlar, mü teriler, yatırımcılar) de erlendirmelerine ve metodolojik temellere dayanan bir ölçektir (Chun, 2005). Bu ölçek, itibar üzerinde etkisi olan pek çok faktörü de erlendirmeye olanak sa layan, sektör ya da payda grubundan ba ımsız genel bir ölçüm aracıdır (Fombrun vd. 2000, Barnett, Jermier, Lafferty, 2006). Bu nedenle, i letme ile farklı ili kiler içinde olan, farklı özelliklere ve beklentilere sahip de i ik payda grupları için kurumsal itibarı olu turan bile enlerin hangilerinin ne derece önemli oldu unu belirlemeye de olanak sa layabilecek bir ölçektir. tibarın pek çok özelli in bile iminden olu an çok boyutlu bir yapı oldu u dü ünüldü ünde, bu yapıyı olu turan unsurların her birinin ayrıntılı ekilde incelenmesi gerekti i söylenebilir. Daha etkili bir kurumsal itibar yönetimi için, kurumsal itibarı olu turan temel bile enlerin neler oldu unu ve bunların göreceli önem derecelerini iyi anlamak gerekmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken husus, kurumsal itibarı olu turan bile enlerin, farklı payda grupları tarafından farklı önem düzeylerinde algılanabilece idir. Örne in, hissedarlar için kurumsal itibarın öncelikli göstergesi, iyi bir finansal performans ve yüksek kârlılık iken,

3 çalı anlar için iyi bir çalı ma ortamı, doyurucu finansal ve sosyal olanaklar daha önemli ölçütler olabilir. Mü teriler için bir kurumun itibarı onun sundu u ürün ve hizmetlerinin kalitesiyle ölçülürken, tedarikçiler ve aracılar için kurumun kendilerine sa ladı ı getiri yanında, i yapma felsefesi ve ortaklık anlayı ı ön plana çıkabilir. Kısaca her payda grubu için itibarın öncelikli göstergesi farklı olabilir (Barich ve Kotler, 1991; Saxton, 1998; Tolbert, 2000; Dentchev ve Heene, 2004). Kurumsal itibarı olu turan bile enlerin önem dereceleri, farklı payda grupları arasında farklılık gösterebilece i gibi, aynı payda grubu içinde de i ik özelliklere sahip bireyler arasında da de i ebilir. Örne in demografik, sosyo-ekonomik ya da psiko-grafik özellikler açısından farklı durumdaki tüketiciler, çalı anlar ya da yatırımcıların, kurumsal itibar bile enlerine atfettikleri önem, di erlerinden farklı olabilir. Böyle bir algılama farklılı ı olması durumunda, her bir hedef grup gözünde daha olumlu bir kurumsal itibar olu turmak amacıyla daha uygun, özelle tirilmi stratejiler ve politikalar olu turulabilir. Yapılan literatür taraması sonunda, gerek ulusal gerekse uluslar arası alanda u ana kadar bu yönde ayrıntılı bir çalı ma yapılmadı ı anla ılı tır. Mevcut çalı malarda genellikle farklı payda grupları açısından itibar bile enlerinin algılanan önem düzeyleri incelenmi tir. Oysa, bireylerin demografik, psiko-grafik ve sosyo-ekonomik özelliklerinin, kurumsal itibarı olu turan unsurların algılanan önem derecelerini etkileyip etkilemedi inin de ara tırılması yerinde olacaktır. Bu nedenle bu ara tırmada, tibar Katsayısı ölçe i kullanılarak, farklı demografik özelliklere sahip cevaplayıcılar için kurumsal itibar bile enlerinin algılanan önem dereceleri arasında bir fark olup olmadı ı irdelenmi tir. Bu amaçla üniversite ö rencileri üzerinde bir saha ara tırması gerçekle tirilmi tir. A a ıda sırasıyla kurumsal itibar, i letme yönetimine etkisi ve itibarın ölçülmesi konularıyla ilgili mevcut literatür incelenmi, daha sonra da ara tırmanın yöntemi, veri analizi ve bulguları sunulmu tur. 2. KURUMSAL T BAR VE LETMELER Ç N ÖNEM Kurumsal itibar pek çok farklı disiplini ilgilendiren ve i letme yönetimi için çok önemli sonuçlar do uran bir kavramdır. Konuya farklı disiplinlerden pek çok bilim adamı ilgi göstermektedir. Bu nedenle, kurumsal itibara ili kin çok sayıda tanımlama yapılmı tır. Kurumsal itibar, payda ların zaman içinde algıladıkları ve yorumladıkları kurum imajı ve kurumun fiili davranı larına ba lı olarak o kuruma atfettikleri özelliklerin toplamıdır; toplumda bir kuruma yönelik olarak zaman içinde olu an algılamaların bütünüdür (Fombrun ve Shanley, 1990: 235); çalı anlar, mü teriler, tedarikçiler, da ıtıcılar, rakipler ve kamuoyunun kurumla ilgili genel tahminlerini kapsar (Dörtok, 2004: 63); payda ların bir örgüte yönelik kolektif fikri olarak da tanımlanabilir (Nakra, 2000: 35). Kurumsal itibar, bir i letmenin tüm payda ları için istenen çıktıları sa lama yetene ini tasvir eden geçmi faaliyetlerinin ve çıktılarının kolektif bir temsilidir (Fombrun vd., 2000: 243). Çalı anların, tedarikçilerin, yöneticilerin, kredi verenlerin, medyanın ve toplumun, söz konusu kurumun ne oldu una ili kin inançları ve onunla kurdukları ba lantılardır (Chun, 2005: 105). Kurumsal itibar payda ların zihinlerinde olu ur, de erlendirilir ve geli ir. Kurumsal itibar, kurumun farklı payda larının gözünde iyi bir yere sahip olup olmadı ının bir ifadesidir. Tüm payda ların kuruma ili kin dü ünce, duygu ve algılamalarının bir toplamıdır. Payda lardan kasıt, i letme faaliyetlerinden do rudan ya da dolaylı ekilde etkilenen veya onu etkileyen gerçek ve tüzel ki ilerdir. letmenin ba lıca payda ları arasında hissedarlar, mü teriler, çalı anlar, i ortakları, hükümet, medya, yerel toplum ve do al çevre sayılabilir (Neville, Bell, Mengüç, 2005: 1186). Kurumsal itibar, i letme ile ili kilerine ba lı olarak payda ların zihinlerinde uzun sürede olu an, bütünsel bir de erdir. Her kurumun, payda lar gözünde bir itibarı vardır. Bu itibar iyi ya da kötü olabilir. yi BAÜ SBED 13 (23) 95 Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Cilt 13 Sayı 23 Haziran 2010 ss

4 Kurumsal tibar Bile enlerinin 96 bir kurumsal itibarın olu turulması uzun yıllar alabilir ancak iyi yönetilemeyen bir kriz durumunda birden bire kaybedilebilir. tibar, örgütün neyi yapıp neyi yapmayaca ı ve nasıl davranaca ı ile ilgili olarak belirli bir süreç sonucunda olu an de er yargılarının birle imidir. Bu nedenle itibar, örgütün zaman içindeki istikrarlı davranı larına ba lı olarak yava yava geli ir ve payda lar için kestirme bir referans haline gelir. Kurumsal itibar, kurumun geçmi ine dayanan bir kavramdır ve kurumun gelecekteki davranı ına ili kin beklentileri etkiler (Gümü ve Öksüz, 2009). Kurumsal itibar, farklı payda ların sahip oldu u algılamalar veya temel imajlar tarafından belirlenmektedir (Carmeli ve Tishler, 2005: 6). Ancak kurumsal imaj ile karı tırılmamalıdır. Kurumsal imaj çe itli teknikler kullanılarak kısa sürede yaratılabilen bir görüntü oldu u halde, kurumsal itibar ancak i letmenin uzun süreli çabaları sonucunda kazanılabilecek bir varlıktır (Chun, 2005: 98). Pek çok i letme, ellerindeki en önemli varlı ın kendi isimleri ve itibarları oldu unu dü ünmektedir. Gerçekten de, bir i letme için, itibarın ham maddi hem de maddi olmayan pek çok yararı söz konusudur. Kurumsal itibar yönetimi ile ilgili son dönemde yapılan çalı malar, iyi bir itibar ile i letmenin finansal performansı arasında pozitif ili ki oldu unu (Roberts ve Dowling, 2002), kurumsal itibarın çalı an performansını ve i letmeye ba lılı ını artırdı ını (Dutton, Dukerich, Harquail, 1994), üstün nitelikli çalı anları i letmeye çekti ini (Stuart, 2002), mü teri sadakatini artırdı ını ve pazarda önemli bir rekabet avantajı yarattı ını, i letmenin ürün ve hizmetlerine yönelik talebi olumlu yönde etkiledi ini (Yoon, Guffey, Kijewski., 1993), yatırımcıları i letmeye çekti ini ve gerek aracılar gerekse tedarikçilerle daha karlı i birli i olanakları sa ladı ını ortaya koymaktadır (Fombrun ve Shanley 1990). Kurumsal itibarın, faaliyetler esnasındaki i lem maliyetlerini azalttı ı ve finansal çıktılar ile tüketici güveni ve sadakati gibi de i kenleri olumlu yönde etkiledi i de saptanmı tır (Caruana, Ramasashan, Krentler, 2004; Dowling 2001; Kreps ve Wilson 1982; Rose ve Thomsen 2004; Shapiro 1983). Buna ilaveten, Kay (1993) kurumsal ba arıya ula mada itibarın önemli bir faktör oldu unu belirlemi ve Figlewicz ve Szwajkowski (2002) hissedarların kurumu de erlendirmeleriyle güçlü bir varyans payla tı ını ortaya koymu tur. Pek çok yazar, iyi bir itibara sahip olan kurumların önemli bir rekabet avantajı elde ettiklerini ve daha çok mü teri çekme potansiyeline sahip olduklarını ileri sürmektedir (Caminiti, 1992; Gardberg ve Fombrun 2002; Gotsi ve Wilson 2001; Groenland 2002). Kurumsal itibar, i letmeler için en önemli stratejik kaynaklardan biridir (Flanagan ve O Shaughnessy, 2005: 445). Soyut bir varlık olan kurumsal itibar, i letmeler için uzun dönemli rekabet avantajı yaratabilecek önemli faydalar sa lar (Fombrun, 1996: 57). yi bir kurumsal itibarın ba lıca faydaları, i letmenin ürünlerinin aynı ko ullardaki rakip ürünlere tercih edilmesi, i letmenin ürünlerine daha fazla fiyat koyabilmesi, kriz dönemlerinde payda ların i letmeye destek olması ve i letmenin pazardaki finansal de erinin yükselmesi eklinde sıralanabilir (Greyser, 1999; Harrison, 2009). yi bir itibar, bir mıknatıs gibidir ve gerekli kaynakları i letmeye çeker (Fombrun ve van Riel, 2004). Kurumsal payda lar yatırım kararlarında, kariyer kararlarında ve satın alma kararlarında ço u zaman kurumların itibarını da göz önüne alarak karar verirler (Dowling, 1986 dan aktaran Fombrun ve Shanley, 1990: 233). Kurumsal itibarın mü teri memnuniyeti (Davies, Chun, Roper, 2002; Walsh, Dinnie, Wiedmann, 2006), tüketici ba lılı ı (Fombrun ve van Riel 1997; Hall 1992), tüketici güveni (Doney ve Cannon 1997) ve olumlu a ızdan a za ileti im (Fombrun ve van Riel 1997; Groenland 2002) ile ili kili oldu u ortaya konmu tur. Olumlu bir itibar, tüketicileri i letmeye çekmeye ve onların i letmeye sadık kalmasına yardımcı olur (Anderson ve Sullivan, 1993; Andreassen, 1994; Fombrun ve van Riel 1997; Greyser 1999; Hall 1992; Yoon vd.

5 1993; Nguyen ve Leblanc, 2001). Tüketiciler, itibarı yüksek bir i letmenin, daha yüksek kalitede ve daha de erli hizmet verece i çıkarsaması yapmaktadır ve buna ba lı olarak memnuniyet düzeyi olumlu etkilenmektedir (Oliver ve DeSarbo 1988; Chun, 2005). Yatırımcılar için de durum benzerdir. tibarı yüksek bir i letmenin, güvenilir bir yatırım için do ru adres oldu u kestirmesi, yatırım yapmayı dü ünen ancak sektör ya da i letmeler ile ilgili yeterli bilgiye sahip olmayan kimseler için karar vermeyi kolayla tırır ve bir rahatlık sa lar (Helm, 2007). Hem tedarikçiler hem de tüketiciye dönük aracılar (toptancı, perakendeci, satı bayileri, temsilcilikler) itibarlı bir i letme ile çalı manın kendilerine avantaj sa layaca ını dü ünür ve tercihlerini bu yönde kullanırlar (Clive, 1997). Çalı anlar da, güçlü i letmeler i güvenli i, finansal ve sosyal olanaklar açısından kendilerine daha üstün vaatlerde bulunaca ını dü ünerek, tercihlerini büyük, güçlü ve itibarı yüksek kurumlardan yana kullanma e ilimindedirler (Turban ve Greening, 1997). Güçlü bir kurumsal itibar olu turma ve sürdürme günümüzde i letme için en önemli konulardan biri haline gelmi tir. Pazarda varlı ını sürdürmek ve rakiplerinin önüne geçmek isteyen i letmeler mal ve hizmetlerinin kalitesi, fiyatı, eri im kolaylı ı gibi konvansiyonel araçlar dı ında, yeni ba ka silahlar da kullanmak zorundadırlar. Bunların ba ında da kurumsal itibar gelmektedir. letme performansı üzerinde bu derece önemli etkiler yaratan kurumsal itibarın iyi yönetilebilmesi için, do ru bir ekilde tanımlanması ve ölçülebilmesi gereklidir. Do ru ölçülemeyen bir varlık, iyi yönetilemez. 3. KURUMSAL T BARIN ÖLÇÜLMES Kurumsal itibar konusunda son yirmi yılda meydana gelen ilerlemeler, bu konuyu hem akademisyenlerin hem de yöneticilerin gündeminde üst sıralara çıkarmı tır. yi bir itibarın ne derece önemli oldu unu gören yöneticiler, kurumlarının toplumda ne derece itibarlı algılandı ını ölçmek ve buna göre bir de erlendirme yapmak istemektedirler. Bu konu akademisyenlerin de gündemindedir. Akademisyenler ve yönetim çevreleri, itibarın soyut ama ölçülebilir bir kavram oldu u noktasında birle mektedirler (Davies vd., 2004). Sonuç olarak kurumsal itibarın ölçülmesi ile ilgili akademik dünyada bilimsel yöntemle olu turulmu, teorik temelleri olan kurumsal itibar ölçekleri geli tirilirken, yönetim çevrelerinde de kurumsal itibar ölçümü ve sıralamaları ile ilgili uygulamaya dönük çalı malar yapılmaktadır (Chun, 2005). Kurumsal itibarın ölçümü için geli tirilen araçların önemli bir kısmı, yönetim ve pazarlama dergilerinin yaptı ı yıllık itibar sıralamalarında kullanılan indekslerden olu maktadır. Fombrun (2007), yaptı ı ara tırmada, 38 ülkede kurumsal itibar ölçümü için kullanılan 183 farklı indeks oldu unu belirlemi tir. Bu indeksler daha çok i letmelerin finansal karlılıklarına dayalı olan ve genellikle tepe yöneticileri ve analistlerin görü leri alınarak yapılan sıralamalardan ibarettir (Fortune Dergisinin Amerikanın En Saygın irketleri-amac ; Küresel En Saygın irketler- GMAC ; Financial Times Dergisinin Dünyanın En Saygın irketleri, Capital Dergisinin Türkiye nin En Be enilen irketleri ara tırmalarında kullandıkları indeksler gibi). Bu tür ölçümler; de erlendirme ölçütleri herhangi bir teorik temele dayanmadı ı, a ırı ölçüde finansal performansa odaklandı ı ve itibar ara tırmalarında kullanılan örneklemler dar oldu u (yöneticiler ve analistler), çalı anlar ve mü teriler gibi önemli payda ları kapsamadı ı için ele tirilmektedir (Fryxel ve Wang, 1994; Fombrun vd., 2000; Davies vd., 2001; Schwaiger, 2004). Di er yandan, kurumsal itibar ara tırmalarının köklerinin kurum imajı, kurum kimli i ve ki ili i konusunda yapılan çalı malara dayanması nedeniyle, kurumsal itibarın ölçümünde kimi zaman ki ilik özellikleri benzetimi de kullanılmaktadır (Davies vd., 2001). Bazı yazarlar da, özellikle kurumsal imaj ara tırmalarında nitel ve öngörüsel teknikler kullanmaktadırlar (Hanby, 1999). Kurumsal itibarın BAÜ SBED 13 (23) 97 Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Cilt 13 Sayı 23 Haziran 2010 ss

6 Kurumsal tibar Bile enlerinin 98 do rudan tek bir soruyla ölçüldü ü bazı çalı malar da mevcuttur (Goldberg ve Hartwick, 1990). Ancak bu tür tek boyutlu bir ölçekle, bazı i letmelerin itibarının neden di erlerinden daha iyi ya da kötü oldu unu açıklamak mümkün olamamaktadır. Kimi çalı malarda da kurumsal itibarı ölçmek için marka de eri, kurumasal imaj ve kurum kimli i literatürlerinde kullanılan ölçeklerden yararlanılmı tır (Caruana ve Chircop, 2000). Akademik alanda geli tirilen kurumsal itibar ölçeklerinde, genellikle kurumsal itibarın çok boyutlu bir yapı oldu u ve farklı bile enlere sahip oldu u kabul edilmektedir. Buna gerekçe olarak da kurumsal itibarın pek çok farklı payda ın kolektif de erlendirmeleriyle olu an, farklı yönlere sahip bir olgu olması gösterilmektedir (Fombrun, 1996). Kurumsal itibar, kurumun tüm payda larının kendilerine göre öncelikli olan alanlardaki kolektif de erlendirmeleriyle olu ur. Kurumsal itibarı olu turan bile enlerin önem dereceleri, de erlendirmeyi yapan payda ların öncelikli beklentilerine ba lı olarak de i ebilir. Her payda grubu için itibarın öncelikli göstergesi farklı olabilir (Barich ve Kotler 1991; Saxton 1998; Yoon vd., 1993). Bazı durumlarda ise, bir payda grubu i letme ile ilgili de erlendirme yaparken, onun di er payda lara kar ı nasıl davrandı ını da göz önünde bulundurabilir. Örne in, i letmenin çalı anlarına ne kadar adil davrandı ı konusu, tüketicilerin satın alma kararları üzerinde de etkili olabilir (Bowen, Gilliand, ve Folger 1999; Brown 1998; Fombrun 1996). Bu nedenle kurumsal itibarı olu turan bile enlerin her birinin farklı payda lar tarafından nasıl algılandı ı ve ne derece önemsendi ini bilmek i letme yöneticileri için oldukça önemlidir. Bu tür bir gereksinimi kar ılamaya yönelik geli tirilen ve yaygın ekilde kullanılan ölçeklerden birisi, Reputation Institute tarafından hazırlanmı olan tibar Katsayısı dır (Reputation Quotient-R.Q. ) (Fombrun vd., 2000). Yirmi adet yargı içeren tibar Katsayısı ölçe i, kurumsal itibarın duygusal çekicilik, ürün ve hizmetler, vizyon ve liderlik, i yeri çevresi, sosyal ve çevresel sorumluluk, finansal performans eklinde altı temel bile enden olu tu unu ileri sürmektedir (Fombrun vd., 2000: 253). Bu bile enler kurumun itibarını pek çok farklı payda ın (çalı anlar, mü teriler yatırımcılar, toplumun geneli) gözünden ölçmeye olanak sa lamaktadır. Fombrun ve arkada ları (2000) bu bile enleri u ekilde tanımlamaktadır: Duygusal çekicilik, genel olarak insanların bir i letmeye kar ı ne derece olumlu hisler besledi inin, ona ne kadar saygı ve hayranlık duydu unun ve güvendi inin bir ifadesidir. tibarı yüksek i letmelerin, hem payda ları hem de toplumun tamamının gözünde güvenilir ve saygıde er görülmesi ve o insanlarda iyi hisler uyandırması beklenir. Duygusal çekim bir i letmenin tüm payda ları için önemli bir itibar bile enidir. tibar ile i letmenin sundu u ürün ve hizmetler arasında da pozitif bir ili ki olması beklenir. Yüksek kaliteli, yenilikçi, harcanan paranın kar ılı ını tam olarak veren ürün ve hizmetler sunmak ve bunların arkasında sonuna kadar durmak, i letmenin itibarına olumlu yönde etki edecektir. Ürün ve hizmet kalitesi, özellikle mü teriler için önemli bir itibar bile enidir. Yönetim kalitesi de kurumsal itibar için önemli bir bile endir. Mükemmel düzeyde liderlik gösteren, gelece e dair net bir vizyonu olan ve pazardaki geli meleri yakından takip edip fırsatları iyi de erlendiren etkin bir yönetim kadrosu i letmenin itibarını olumlu ekilde etkileyecektir. Yönetim kalitesi hem payda lar hem de çalı anlar için önemli bir itibar bile enidir. yerinin iyi yönetilmesi, iyi çalı anlara sahip olması ve çalı anlara, zevkle çalı abilecekleri ideal bir ortam sunması da kurumun içindekiler tarafından algılanan itibar üzerinde etkili bir bile endir. letmenin sosyal davaları desteklemesi, çevreye kar ı saygılı olması ve insanlara iyi davranması gibi konuları içeren sosyal sorumluluk bile eni, hem i letme içinde hem de i letme dı ındaki payda lar için önemli bir itibar bile enidir. letmenin karlılık düzeyinin iyi olması, rakiplerinden daha üstün olması, yatırım

7 yapmak için (örn. hisse almak) riski dü ük, getirisi yüksek bir seçenek olması ve gelece e yönelik güçlü beklentilerinin olması da yatırımcılar ve ortaklar açısından önemli bir itibar bile enidir. tibar katsayısı ölçe indeki her bir bile en farklı payda grupları için öncelikli hususlara kar ılık gelmektedir. Bu yönüyle, daha önce geli tirilen pek çok benzer ölçekten daha kullanı lı olan tibar Katsayısı ölçe i, bugüne kadar de i ik ülkelerde yapılan pek çok ara tırmada uygulanmı, geçerlili i ve güvenilirli i ile ilgili görgül kanıtlar sunulmu tur (Fombrun vd., 2000; Groenland, 2002; Gardberg ve Fombrun, 2002; MacMillan vd., 2002; Schultz vd., 2002; Thevissen, 2002; Walsh ve Wiedmann, 2004; Gardberg, 2006; Aqueveque ve Ravasi, 2006). Bu ara tırmada da, tibar Katsayısı ölçe i kullanılarak, kurumsal itibarın bile enlerinin algılanan önem dereceleri belirlenmeye çalı ılmı ve bu bile enlerin algılanan önem derecelerinin, cevaplayıcıların demografik özelliklerine ba lı olarak farklıla ıp farklıla madı ı irdelenmi tir. 4. ARA TIRMANIN YÖNTEM Bu ara tırma ile cevap aranan soru, tibar Katsayısı modeline göre kurumsal itibarın bile enlerinin hangisinin ne derece önemli oldu u ve bu bile enlerin önem derecelerinin cevaplayıcıların demografik özelliklerine göre de i ip de i medi idir. Mevcut literatürde, kurumsal itibar bile enlerinin algılanan önem derecelerinin, payda ların türüne ba lı olarak de i ti i ileri sürülmektedir (Barich ve Kotler, 1991; Saxton, 1998; Tolbert, 2000; Dentchev ve Heene, 2004). Bununla birlikte, belirli bir payda grubu içinde farklı özelliklere sahip bireyler açısından kurumsal itibar bile enlerinin önem derecelerinin farklıla ıp farklıla madı ı da cevaplanması gereken önemli bir sorudur. Gerek tüketicileri, gerekse çalı anları ve yatırımcıları kendi içlerinde bölümlendirmede kullanılabilecek en önemli de i kenlerin biri olan demografik özelliklerin, kurumsal itibar bile enlerinin algılanan önem derecelerini etkileyip etkilemedi ine dair mevcut literatürde herhangi bir ara tırmaya rastlanmamı tır. Bu eksikli i belirli ölçüde giderebilmek için bir saha ara tırması gerçekle tirilmi tir. Ara tırmada, kurumsal itibarı olu turan bile enlerin algılanan önem derecelerinin, cevaplayıcıların ya, cinsiyet, medeni durum, ö renim düzeyi ve gelir düzeyi gibi demografik özelliklerine ba lı olarak farklıla ıp farklıla madı ı incelenmi tir. Bu çerçevede a a ıdaki hipotezler geli tirilmi ve bunların do rulu u t testi ve varyans analizleriyle sınanmı tır: Hipotez 1: Kurumsal itibar bile enlerinin algılanan önem dereceleri, cevaplayıcıların ya gruplarına göre farklıla maktadır. Hipotez 2: Kurumsal itibar bile enlerinin algılanan önem dereceleri, cevaplayıcıların cinsiyetlerine göre farklıla maktadır. Hipotez 3: Kurumsal itibar bile enlerinin algılanan önem dereceleri, cevaplayıcıların medeni durumlarına göre farklıla maktadır. Hipotez 4: Kurumsal itibar bile enlerinin algılanan önem dereceleri, cevaplayıcıların ö renim düzeylerine göre farklıla maktadır. Hipotez 5: Kurumsal itibar bile enlerinin algılanan önem dereceleri, cevaplayıcıların ailelerinin aylık gelir düzeylerine göre farklıla maktadır. Bu hipotezleri test etmek için gerekli veriler, bir saha ara tırması ile üniversite ö rencilerinden derlenmi tir. Saha ara tırmasında, bir anket formu kullanılarak gerekli veriler toplanmı ve daha sonra istatistik paket programı (SPSS 13.0) ile analiz edilmi tir. Anket formu içinde, cevaplayıcıların demografik özellikleri ile ilgili sorular ve tibar Katsayısı ölçe ine yer verilmi tir. Cevaplayıcılara, bir i letmenin iyi bir itibara sahip olabilmesi için, itibar katsayısı ölçe inde yer alan 20 BAÜ SBED 13 (23) 99 Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Cilt 13 Sayı 23 Haziran 2010 ss

8 Kurumsal tibar Bile enlerinin 100 adet saptamanın (ki bu 20 saptama, 6 temel bile eni olu turmaktadır) her birinin ne derece önemli oldu u sorulmu tur. Cevaplar 5 aralıklı Likert tipi bir ölçekle alınmı tır (1= Hiç Önemli De il; 5= Çok Önemli). Ara tırma Kocaeli Üniversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi ile Balıkesir Üniversitesi Burhaniye ve Havran Meslek Yüksek Okullarının farklı bölümlerinde ö renim görmekte olan üniversite ö rencileri arasından, kolayda örnekleme yöntemiyle belirlenen 1000 ö renci üzerinde gerçekle tirilmi tir. Ara tırmanın uygulanaca ı sınıfları belirlemek için, söz konusu kurumlarda görev yapan ö retim elamanları ile önceden görü ülmü ve ara tırma için izin istenmi tir. Ara tırmanın kendi ders saatlerinde yapılabilmesi için onay veren ö retim elemanlarının i aret etti i derslerde, anketler ö rencilere da ıtılmı tır. Ara tırma ile ilgili kısa bir açıklama yapıldıktan sonra, ö rencilerden anket formundaki soruları okuyup, cevaplamaları istenmi tir. Veriler Mart-Nisan 2009 tarihlerinde toplanmı tır. Toplanan veriler üzerinde yapılan ilk incelemede, eksik ve özensiz dolduruldu u belirlenen 28 adet anket formu iptal edilmi ; analizler kalan 972 anket üzerinden gerçekle tirilmi tir. Geçerli anketlerin üniversitelere ve bölümlere göre da ılımı Tablo 1 de görülmektedir. Anketlerin üniversitelere da ılımı yakla ık yarı yarıyadır. Ön lisans ö rencisi cevaplayıcıların oranı %49,9, lisans ö rencilerinin oranı %48,97 dir. Az sayıda yüksek lisans ö rencisi de çalı maya katılmı tır. Tablo 1. Cevaplayıcıların Üniversitelere ve Bölümlere Göre Da ılımı ÜN VERS TE DÜZEY BÖLÜM SAYI ORAN letme ,61 ktisat 91 9,36 L SANS KOCAEL Çalı ma Ekonomisi ve End. l ,28 ÜN VERS TES Uluslar arası li kiler 75 7,72 BALIKES R ÜN VERS TES Y. L SANS Yönetim ve Organizasyon 11 1,13 TOPLAM ,10 letme ,32 Muhasebe ,89 ÖN L SANS Turizm Otelcilik ,14 Büro Yönetimi ve Yön. Ast. 71 7,30 Pazarlama 51 5,25 TOPLAM ,90 GENEL TOPLAM ,00 5. VER LER N ANAL Z Veriler kodlanıp bilgisayara girildikten sonra, Lisrel 8.51 ve SPSS 13.0 programları kullanılarak analizler yapılmı tır. Veri analizi üç a amada gerçekle tirilmi tir. lk a amada, demografik özellikler ile ilgili sorulara ve tibar Katsayısı ölçe i ile ilgili sorulara verilen yanıtlar için tanımlayıcı istatistikler (yüzdelik da ılımlar, ortalamalar ve standart sapmalar) hesaplanmı tır. kinci a amada, tibar Katsayısı ölçe inin, ilgili literatürde belirtilen 6 faktörlü yapıya ne derece uyumlu oldu unu görebilmek için Do rulayıcı Faktör Analizi gerçekle tirilmi ; ölçe in geçerlili i ve güvenilirli i ile ilgili bulgular sunulmu tur. Son olarak da, tibar Katsayısı ölçe indeki altı temel bile enin algılanan önem dereceleri hesaplanarak, bu önem derecelerinin cevaplayıcıların demografik özelliklerine ba lı olarak de i ip de i medi i varyans analizi ile test edilmi tir. Yapılan analizlerde anlamlılık düzeyi 0,05 olarak kabul edilmi tir Tanımlayıcı statistikler Tablo 2 de ara tırmaya katılan cevaplayıcıların ya ı, cinsiyeti, medeni durumu, e itim durumu ve ailelerinin gelir seviyeleri ile ilgili bilgiler sunulmu tur.

9 Tablo 2. Cevaplayıcıların Demografik Özellikleri YA I N % E T M DÜZEY N % Ya Arası ,5 Ön Lisans , Ya Arası ,1 Lisans ,0 23 Ya ve Üzeri ,4 Yüksek Lisans 11 1,1 Toplam Toplam MEDEN DURUMU N % C NS YET N % Evli 34 3,5 Bayan ,9 Bekâr ,5 Erkek ,1 Toplam Toplam A LES N N AYLIK GEL R N % 1000 TL'den Az , TL Arası , TL Üzeri ,7 Toplam Cevaplayıcıların ya ı açık uçlu olarak sorulmu ; veriler bilgisayara girildikten sonra kategorik hale dönü türülmü tür. Cevaplayıcıların %64,1 lik kısmı ya arasındadır ve ya ortalaması 21,1 dir. Cevaplayıcıların %52,9 u bayandır ve %96,5 i bekârdır. Cevaplayıcıların ailelerinin aylık ortalama gelirleri de açık uçlu olarak sorulmu ; veriler bilgisayara girildikten sonra kategorik hale dönü türülmü tür. Cevaplayıcıların %61 lik kısmının ailesinin aylık ortalama geliri TL arasındadır ve gelir düzeyi ortalaması 1623 TL dir. Tablo 3 de, tibar Katsayısı ölçe ine verilen yanıtlara ili kin yüzdelik da ılımlar, aritmetik ortalamalar ve standart sapmalar sunulmu tur. Tabloda görüldü ü gibi, cevaplayıcıların gözünde kurumsal itibar açısından en önemli husus; bünyesinde iyi ve yetenekli çalı anlara sahip olması dır (ort:4,61). Bunu 4,60 ortalama puanla genel olarak insanların o i letmeye güven duyması izlemektedir. Daha sonra sırasıyla yi yönetilmesi (4,59) ve Ödenen paranın kar ılı ını tam olarak veren ürün ve hizmetler sunması (4,58) gelmektedir. En dü ük ortalama puan (3,81) Yatırım yapmak için (örn. hisselerini almak) riski dü ük, getirisi yüksek bir seçenek olması bile enine verilmi tir. Bunu sırasıyla Sosyal davaları desteklemesi ve yardımsever olması (3,84) ile nsanların o i letmeye hayranlık ve saygı duyması (3,92) izlemektedir. BAÜ SBED 13 (23) 101 Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Cilt 13 Sayı 23 Haziran 2010 ss

10 Tablo 3. tibar Katsayısı Ölçe ine Verilen Yanıtlara li kin Tanımlayıcı statistikler Cevapların Yüzdelik Da ılımı Kurumsal tibar Bile enlerinin 102 Hiç Önemli De il Pek Önemli De il Kararsızım Önemli Çok Önemli Art. Ort Std. Sapma RQ1 Bünyesinde iyi ve yetenekli çalı anlara sahip olması 0,4 1,2 1,2 30,9 66,3 4,61 0,62 RQ2 Çalı anlar için zevkle çalı ılabilecek iyi bir yer olması 0,5 3,2 3,9 44,1 48,3 4,36 0,75 RQ3 Çevreye yönelik sorumluluk sahibi olması 0,5 3,7 7,7 52,7 35,4 4,19 0,77 RQ4 letmenin, üretti i ürün ve hizmetlerinin arkasında sonuna kadar durması 0,6 1,3 4,2 33,2 60,6 4,52 0,70 RQ5 Gelece e yönelik güçlü beklentilerinin olması (büyüme, yeni yatırımlar vb.) 0,3 2,4 5,5 42,7 49,1 4,38 0,72 RQ6 Genel olarak insanların o i letmeye güven duyması 0,1 1,4 2,9 29,7 66,0 4,60 0,63 RQ7 nsanlara iyi davranması 0,8 3,2 5,7 41,7 48,6 4,34 0,79 RQ8 nsanların o i letmeye hayranlık ve saygı duyması 1,0 10,8 12,0 47,4 28,8 3,92 0,96 RQ9 yi yönetilmesi 0,2 0,9 3,4 30,6 64,9 4,59 0,63 RQ10 Karlılık düzeyinin iyi olması 1,2 6,4 8,5 46,7 37,2 4,12 0,90 RQ11 Ödenen paranın kar ılı ını tam olarak veren ürün ve hizmetler sunması 0,1 1,2 3,7 30,6 64,3 4,58 0,64 RQ12 Pazardaki fırsatları çabucak fark edip kendi lehine kullanabilmesi 0,7 4,8 8,6 44,6 41,3 4,21 0,84 RQ13 Rakiplerinden daha üstün olması 1,5 6,1 10,6 49,7 32,1 4,05 0,90 RQ14 Sosyal davaları desteklemesi ve yardımsever olması 2,0 10,9 12,9 49,7 24,5 3,84 0,98 RQ15 Toplumun genelinin o i letme hakkında olumlu hislere sahip olması 0,8 5,8 8,6 51,9 32,8 4,10 0,84 RQ16 Yatırım yapmak için (örn. hisselerini almak) riski dü ük, getirisi yüksek bir seçenek olması 2,2 8,6 19,3 45,7 24,3 3,81 0,97 RQ17 Yenilikçi ürün ve hizmetler sunması 0,6 3,2 6,4 49,4 40,4 4,26 0,77 RQ18 Yönetim kademesinin gelece e dair net bir vizyonunun olması 0,8 3,2 6,8 45,8 43,3 4,28 0,79 RQ19 Yönetim kademesinin mükemmel düzeyde liderlik göstermesi 0,9 5,0 7,7 46,0 40,4 4,20 0,85 B20 Yüksek kalitede ürün ve hizmetler sunması 0,7 1,7 3,8 32,6 61,2 4,52 0, tibar Katsayısı Ölçe inin Geçerlili i ve Güvenilirli i Fombrun ve arkada larına göre (2000) tibar Katsayısı ölçe i çok boyutlu bir ölçektir ve ölçek içindeki 20 soru, 6 gizil de i ken olu turmaktadır. Bu gizil de i kenler duygusal çekim, ürün ve hizmet kalitesi, vizyon ve liderlik, i yeri çevresi, sosyal ve çevresel sorumluluk, finansal performans eklindedir. Bu ara tırma kapsamında toplanan verinin, söz konusu 6 bile enli modele ne derece uyum gösterdi ini belirlemek için do rulayıcı faktör analizi uygulanmı tır. Bu analiz, yapısal e itlik modeli kullanılarak gerçekle tirilmi tir. ekil 1 de tibar Katsayısı Ölçe i Path Diyagramı ve Parametre Tahminleri görülmektedir.

11 BAÜ SBED 13 (23) 103 ekil 1. tibar Katsayısı Ölçe i Path Diyagramı ve Parametre Tahminleri Toplanan verilerin, 6 gizil de i kenden olu an yapıya uyum derecesinin kabul edilebilir düzeyde oldu u görülmü tür (bkz. Hair vd., 2006, 753) (KiKare=637,69; Df:155; p=0,000; Root Mean Square Error of Approximation (RMSEA) = 0.057; Normed Fit Index (NFI) = 0.87; Comparative Fit Index (CFI) = 0.90; Incremental Fit Index (IFI) = 0.90; Goodness of Fit Index (GFI) = 0.94; Adjusted Goodness of Fit Index (AGFI) = 0.92). Bununla birlikte, analiz sonucunda modelde bazı modifikasyonların yapılmasının uyumu iyile tirece i de anla ılmı tır. RQ8, RQ10, RQ13, RQ14, RQ16 numaralı maddelerin hata varyanslarının,50 den daha yüksek oldu u görülmektedir. Modifikasyon indislerine bakıldı ında, (FINPERF: Finansal Performans) gizil de i keninden (RQ17:Yenilikçi ürün ve hizmetler sunması) maddesine bir ba lantı yapılması halinde eldeki veriye daha uygun bir model elde edilece i anla ılmaktadır. Benzer ekilde (LIDERLIK: Vizyon ve Liderlik) gizil de i keninden, (RQ 9: yi Yönetilmesi) maddesine bir ba lantı yapılması halinde de eldeki veriye daha uygun bir model elde edilece i anla ılmaktadır. Ba ka bir örneklemden veri toplanarak, bu de i ikliklerin yapılması ve modifiye edilmi model üzerinde yeniden do rulayıcı faktör analizi uygulanması, daha rafine bir faktör yapısı elde etmeye olanak sa layabilir. Ancak bu ara tırmada, uyum indislerinin kabul edilebilir düzeylerde olması nedeniyle tibar Katsayısı ölçe inin 6 bile enli yapısı Fombrun ve arkada ları (2000) tarafından önerildi i ekliyle korunmu tur. Ölçe in güvenilirli ini test etmek için, sorular arası korelasyon düzeyleri incelenmi ve Cronbach Alpha katsayıları Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Cilt 13 Sayı 23 Haziran 2010 ss

12 Kurumsal tibar Bile enlerinin 104 hesaplanmı tır. Ölçe i olu turan her bir alt bile enin güvenilirlik katsayıları ve verilen yanıtların aritmetik ortalamaları Tablo 4 te sunulmu tur. Tablo 4. tibar Katsayısı Ölçe inin Alt Bile enlerinin Ortalamaları ve Güvenilirlik Katsayıları RQ6 Genel olarak insanların o i letmeye güven duyması RQ8 nsanların o i letmeye hayranlık ve saygı duyması RQ15 Toplumun genelinin o i letme hakkında olumlu hislere sahip olması RQ4 letmenin, üretti i ürün ve hizmetlerinin arkasında sonuna kadar durması RQ11 Ödenen paranın kar ılı ını tam olarak veren ürün ve hizmetler sunması RQ17 Yenilikçi ürün ve hizmetler sunması RQ20 Yüksek kalitede ürün ve hizmetler sunması RQ12 Pazardaki fırsatları çabucak fark edip kendi lehine kullanabilmesi RQ18 Yönetim kademesinin gelece e dair net bir vizyonunun olması RQ19 Yönetim kademesinin mükemmel düzeyde liderlik göstermesi RQ1 Bünyesinde iyi ve yetenekli çalı anlara sahip olması RQ2 Çalı anlar için zevkle çalı ılabilecek iyi bir yer olması RQ9 yi yönetilmesi RQ3 Çevreye yönelik sorumluluk sahibi olması RQ7 nsanlara iyi davranması RQ14 Sosyal davaları desteklemesi ve yardımsever olması RQ5 Gelece e yönelik güçlü beklentilerinin olması (büyüme, yeni yatırımlar vb.) RQ10 Karlılık düzeyinin iyi olması RQ13 Rakiplerinden daha üstün olması RQ16 Yatırım yapmak için riski dü ük, getirisi yüksek bir seçenek olması Alt Bile en (Ortalaması ) (Güvenilirli i ) DUYGUSAL ÇEK M = 4,20; =,549 ÜRÜN ve H ZMET KAL TES = 4,47; =,601 V ZYON ve L DERL K = 4,23; =,661 YER ÇEVRES = 4,52; =,594 SOSYAL ve ÇEVRESEL SORUMLULUK = 4,12; =,601 F NANSAL PERFORMANS = 4,09; =,613 ÖLÇEK GENEL = 4,27; =,86 Kurumsal itibar bile enlerinin algılanan önem derecesi ortalamalarına bakıldı ında, en yüksek ortalamayı 4,52 puan ile yeri Çevresi bile eninin aldı ı görülmektedir. Onu 4,47 ortalama puanla Ürün ve Hizmet Kalitesi bile eni izlemektedir. En dü ük ortalama puanı ise 4,09 ortalama puanla Finansal Performans bile eninin aldı ı görülmektedir. Ölçek genelinin ortalaması ise 4,27 puandır. Buna göre cevaplayıcıların gözünde, bir kurumun iyi bir itibara sahip olması için en önemli husus i yeri çevresi iken; en az önemli hususu finansal performansıdır. Ölçek güvenilirli i ile ilgili analiz sonuçlarına bakıldı ında, ölçe in tamamı için Cronbach Alpha de erinin 0,86 oldu u görülmektedir. Bu de er kabul edilebilir düzeydedir. Alt bile enler için hesaplanan de erler ise 0,55 ile 0,66 arasında de i mektedir. Bu de erler, kabul edilebilir de erin (0,70) bir miktar altındadır. Bu dü ük katsayıların nedeni, ölçe in alt bile enlerinin az miktarda sorudan (3 ya da 4 soru) olu masına ba lanabilir. Bu haliyle ölçe in genel olarak güvenilir bir ölçek oldu u sonucuna varılmı tır. Bu a amadan sonra, kurumsal itibarın bile enlerinin önem derecelerinin, cevaplayıcıların demografik özelliklerine göre farklıla ıp farklıla madı ı incelenmi tir Demografik Özellikler ve tibarın Bile enleri Bir önceki bölümde, tibar Katsayısı ölçe inin altı temel bile enden olu an yapısının, bu ara tırmanın örnekleminden toplanan veriye uygun oldu u teyit

13 edilmi tir. Bunun üzerine, altı temel bile eni olu turan sorulara verilen yanıtlar, her bir bile en için kendi içinde aritmetik ortalamaları alınarak birle tirilmi tir. Böylece altı yeni kompozit de i ken olu turulmu tur. Olu turulan bu kompozit de i kenler kullanılarak, kurumsal itibar bile enlerinin algılanan önem derecelerinin, cevaplayıcıların demografik özelliklerine (ya grubu, cinsiyet, medeni durum, ö renim düzeyi, ailenin gelir düzeyi) ba lı olarak farklıla ıp farklıla madı ı varyans analizleri ile test edilmi tir Cevaplayıcının Ya Grubu ve Kurumsal tibar Bile enlerinin Algılanan Önem Düzeyleri Ara tırmaya katılan cevaplayıcıların ya gruplarına göre, kurumsal itibar bile enlerinin önem derecelerine verdikleri yanıtlar arasında bir farklılık olup olmadı ını görebilmek için varyans analizleri gerçekle tirilmi tir. Tablo 5. Cevaplayıcıların Ya Gruplarına Göre Kurumsal tibar Bile enlerinin Önem Düzeyleri KURUMSAL T BAR B LE EN YA GRUBU N Art. Ort. F p Ya Arası 179 4,23 1,655 0,192 Duygusal Çekim Önem Ortalaması Ya Arası 621 4,21 23 Ya ve Üzeri 168 4, Ya Arası 179 4,53 5,749 0,003 Ürün ve Hizmetler Önem Ortalaması Ya Arası 622 4,48 23 Ya ve Üzeri 169 4, Ya Arası 179 4,23 1,76 0,173 Vizyon ve Liderlik Önem Ortalaması Ya Arası 621 4,25 23 Ya ve Üzeri 169 4, Ya Arası 179 4,55 4,961 0,007 yeri Çevresi Önem Ortalaması Ya Arası 622 4,54 23 Ya ve Üzeri 169 4, Ya Arası 179 4,18 4,854 0,008 Sosyal ve Çevresel Sorumluluk Önem Ya Arası 621 4,14 Ortalaması 23 Ya ve Üzeri 169 3, Ya Arası 179 4,07 13,306 0,000 Finansal Performans Önem Ya Arası 622 4,15 Ortalaması 23 Ya ve Üzeri 169 3, Ya Arası 179 4,30 8,619 0,000 Kurumsal tibar Bile enlerinin Ya Arası 622 4,30 Tümünün Genel Ortalaması 23 Ya ve Üzeri 169 4,15 BAÜ SBED 13 (23) 105 Tablo 5 de görüldü ü gibi, iki bile en (Duygusal Çekim ve Vizyon/Liderlik) dı ında kalan tüm bile enlerin algılanan önem dereceleri, cevaplayıcının ya grubuna göre anlamlı düzeylerde farklıla maktadır. 23 ya ve üzeri gruptaki cevaplayıcılar için, tüm kurumsal itibar bile enlerinin algılanan önem dereceleri di er ya gruplarındakilerden daha dü üktür. Bu sonuçlara göre, kurumsal itibar bile enlerinin algılanan önem derecelerinin, cevaplayıcıların ya gruplarına göre farklıla aca ını ileri süren Hipotez 1 kısmen do rulanmı tır Cevaplayıcının Cinsiyeti ve Kurumsal tibar Bile enlerinin Algılanan Önem Düzeyleri Ara tırmaya katılan cevaplayıcıların cinsiyetlerine göre, kurumsal itibar bile enlerinin önem derecelerine verdikleri yanıtlar arasında bir farklılık olup olmadı ını görebilmek için varyans analizleri gerçekle tirilmi tir. Tablo 6 da görüldü ü gibi, kurumsal itibar bile enlerinin hepsinde erkek cevaplayıcıların algıladı ı önem düzeyi, bayanlara nazaran daha dü üktür. Cinsiyetlere göre ortaya çıkan bu farklılıklar tamamı, istatistikî olarak da anlamlıdır. Bu sonuçlara göre, kurumsal itibar bile enlerinin algılanan önem derecelerinin, cevaplayıcıların cinsiyetlerine göre farklıla aca ını ileri süren Hipotez 2 do rulanmı tır. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Cilt 13 Sayı 23 Haziran 2010 ss

14 Kurumsal tibar Bile enlerinin 106 Tablo 6. Cevaplayıcıların Cinsiyetine Göre Kurumsal tibar Bile enlerinin Önem Düzeyleri KURUMSAL T BAR B LE EN C NS YET N Art. Ort. F p Duygusal Çekim Önem Ortalaması Bayan 513 4,25 6,264 0,012 Erkek 456 4,15 Ürün ve Hizmetler Önem Ortalaması Bayan 514 4,51 9,883 0,002 Erkek 457 4,41 Vizyon ve Liderlik Önem Ortalaması Bayan 513 4,27 5,985 0,015 Erkek 457 4,17 yeri Çevresi Önem Ortalaması Bayan 514 4,60 24,722 0,000 Erkek 457 4,44 Sosyal ve Çevresel Sorumluluk Önem Bayan 513 4,23 30,802 0,000 Ortalaması Erkek 457 4,00 Finansal Performans Önem Ortalaması Bayan 514 4,18 27,682 0,000 Erkek 457 3,98 Kurumsal tibar Bile enlerinin Tümünün Bayan 514 4,34 29,942 0,000 Genel Ortalaması Erkek 457 4, Cevaplayıcının Medeni Durumu ve Kurumsal tibar Bile enlerinin Algılanan Önem Düzeyleri Ara tırmaya katılan cevaplayıcıların medeni durumuna göre, kurumsal itibar bile enlerinin önem derecelerine verdikleri yanıtlar arasında bir farklılık olup olmadı ını görebilmek için varyans analizleri gerçekle tirilmi tir. Tablo 7 de görüldü ü gibi, kurumsal itibar bile enlerinin hiçbirisinin algılanan önem düzeyi, cevaplayıcının medeni durumuna ba lı olarak farklıla mamaktadır. Bu sonuçlara göre, kurumsal itibar bile enlerinin algılanan önem derecelerinin, cevaplayıcıların medeni durumuna göre farklıla aca ını ileri süren Hipotez 3 do rulanamamı tır. Tablo 7. Cevaplayıcıların Medeni Durumuna Göre Kurumsal tibar Bile enlerinin Önem Düzeyleri KURUMSAL T BAR B LE EN MEDEN DURUM N Art. Ort. F P Duygusal Çekim Önem Ortalaması Evli 34 4,19 Bekâr 928 4,20 Ürün ve Hizmetler Önem Ortalaması Evli 34 4,54 Bekâr 930 4,47 Vizyon ve Liderlik Önem Ortalaması Evli 34 4,28 Bekâr 929 4,22 yeri Çevresi Önem Ortalaması Evli 34 4,55 Bekâr 930 4,52 Sosyal ve Çevresel Sorumluluk Önem Evli 34 4,14 Ortalaması Bekâr 929 4,12 Finansal Performans Önem Ortalaması Evli 34 4,13 Bekâr 930 4,09 Kurumsal tibar Bile enlerinin Evli 34 4,31 Tümünün Genel Ortalaması Bekâr 930 4,27 0,023 0,880 0,736 0,391 0,284 0,594 0,121 0,728 0,021 0,886 0,124 0,725 0,234 0, Cevaplayıcının Ö renim Düzeyi ve Kurumsal tibar Bile enlerinin Algılanan Önem Düzeyleri Ara tırmaya katılan cevaplayıcıların ö renim düzeyine göre, kurumsal itibar bile enlerinin önem derecelerine verdikleri yanıtlar arasında bir farklılık olup olmadı ını görebilmek için varyans analizleri gerçekle tirilmi tir. Tablo 8 de görüldü ü gibi, ön lisans ö rencilerinin, tüm kurumsal itibar bile enleri için algıladıkları önem dereceleri, di er cevaplayıcılardan daha yüksektir. Ö renim düzeylerine göre ortaya çıkan bu farklılıklar tamamı, istatistikî olarak da anlamlıdır. Bu sonuçlara göre, kurumsal itibar bile enlerinin algılanan önem derecelerinin, cevaplayıcıların ö renim düzeylerine göre farklıla aca ını ileri süren Hipotez 4 do rulanmı tır.

15 Tablo 8. Cevaplayıcıların Ö renim Düzeyine Göre Kurumsal tibar Bile enlerinin Önem Düzeyleri KURUMSAL T BAR B LE EN Ö REN M DÜZEY N Art. Ort. F p Ön Lisans 484 4,30 14,855 0,000 Duygusal Çekim Önem Ortalaması Lisans 475 4,10 Yüksek Lisans 11 4,36 Ön Lisans 484 4,58 28,550 0,000 Ürün ve Hizmetler Önem Ortalaması Lisans 477 4,35 Yüksek Lisans 11 4,39 Ön Lisans 484 4,28 3,966 0,019 Vizyon ve Liderlik Önem Ortalaması Lisans 476 4,17 Yüksek Lisans 11 4,06 Ön Lisans 484 4,60 13,772 0,000 yeri Çevresi Önem Ortalaması Lisans 477 4,44 Yüksek Lisans 11 4,33 Sosyal ve Çevresel Sorumluluk Önem Ortalaması Finansal Performans Önem Ortalaması Kurumsal tibar Bile enlerinin Tümünün Genel Ortalaması Ön Lisans 484 4,24 Lisans 476 4,01 Yüksek Lisans 11 3,94 Ön Lisans 484 4,18 Lisans 477 4,00 Yüksek Lisans 11 3,70 Ön Lisans 484 4,37 Lisans 477 4,18 Yüksek Lisans 11 4,12 17,027 0,000 14,164 0,000 26,004 0, Cevaplayıcının Ailesinin Gelir Düzeyi ve Kurumsal tibar Bile enlerinin Algılanan Önem Düzeyleri Ara tırmaya katılan cevaplayıcıların ailelerinin gelir düzeylerine göre, kurumsal itibar bile enlerinin önem derecelerine verdikleri yanıtlar arasında bir farklılık olup olmadı ını görebilmek için varyans analizleri gerçekle tirilmi tir. Tablo 9 da görüldü ü gibi, kurumsal itibar bile enlerinin hiçbirisinin algılanan önem düzeyi, cevaplayıcının ailesinin gelir düzeyine ba lı olarak farklıla mamaktadır. Bu sonuçlara göre, kurumsal itibar bile enlerinin algılanan önem derecelerinin, cevaplayıcıların gelir düzeylerine göre farklıla aca ını ileri süren Hipotez 5 do rulanamamı tır. Tablo 9. Cevaplayıcıların Medeni Durumuna Göre Kurumsal tibar Bile enlerinin Önem Düzeyleri KURUMSAL T BAR B LE EN GEL R DÜZEY N Art. Ort. F p 1000 TL'den Az 185 4,22 0,092 0,912 Duygusal Çekim Önem Ortalaması TL Arası 487 4, TL Üzeri 1000 TL'den Az ,20 4,50 0,796 0,452 Ürün ve Hizmetler Önem Ortalaması TL Arası 487 4, TL Üzeri 126 4, TL'den Az 186 4,24 0,052 0,949 Vizyon ve Liderlik Önem Ortalaması TL Arası 487 4, TL Üzeri 125 4, TL'den Az 186 4,53 0,687 0,504 yeri Çevresi Önem Ortalaması TL Arası 487 4, TL Üzeri 126 4,48 Sosyal ve Çevresel Sorumluluk Önem Ortalaması Finansal Performans Önem Ortalaması Kurumsal tibar Bile enlerinin Tümünün Genel Ortalaması 1000 TL'den Az 186 4, TL Arası 487 4, TL Üzeri 125 4, TL'den Az 186 4, TL Arası 487 4, TL Üzeri 126 4, TL'den Az 186 4, TL Arası 487 4, TL Üzeri 126 4,25 1,241 0,290 0,315 0,730 0,625 0,535 BAÜ SBED 13 (23) 107 Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Cilt 13 Sayı 23 Haziran 2010 ss

16 Kurumsal tibar Bile enlerinin SONUÇLAR Bu ara tırmada, kurumsal itibar ölçümünde yaygın ekilde kullanılmaya ba lanan tibar Katsayısı ölçe i vasıtasıyla, kurumsal itibarın bile enlerinin algılanan önem derecelerinin ne oldu u ve bu önem derecelerinin, cevaplayıcıların demografik özelliklerine göre de i ip de i medi i incelenmi tir. Üniversite ö rencileri üzerinde gerçekle tirilen saha ara tırmasıyla, tibar Katsayısı ölçe inin yapısal geçerlili i ve güvenilirli i test edilmi tir. Fombrun vd., (2000) tarafından geli tirilen tibar Katsayısı ölçe inin altı bile enli yapısının, toplanan veriye uygun olup olmadı ı Do rulayıcı Faktör Analizi ile de erlendirilmi tir. Analiz sonucunda, uyum indislerinin kabul edilebilir düzeyde oldu u ve altı faktörlü yapının eldeki veriye uygun oldu u görülmü tür. Bununla birlikte, ölçek içinde bazı modifikasyonlar yapılarak, uyum indislerinin de erinin daha da yükseltilebilece i anla ılmı tır. Bu nedenle, yeni bir örneklemde veri toplanması ve modifiye edilmi faktör yapısının yeniden test edilmesi yerinde olacaktır. Bu çerçevede yapılacak ileri düzey analizler, ölçe in ülkemiz ko ulları için ne derece uygun oldu unu anlamaya yardımcı olabilecektir. Ölçe in geçerlili ini ölçmek için, Cronbach Alpha katsayıları hesaplanmı tır. Ölçe in geneli için güvenilirlik katsayısı kabul edilebilir düzeyin üzerindedir. Ancak alt bile enler için ayrı ayrı yapılan hesaplamalarda, güvenilirlik katsayılarının kabul edilebilir düzeyin bir miktar altında oldu u görülmü tür. Alt bile enlerin az sayıda (3-4) maddeden olu masının, bu durumun nedeni olabilece i de erlendirilmi tir. Kurumsal itibar bile enlerinin algılanan önem dereceleri üzerinde yapılan analizlerde ise, iyi bir kurumsal itibar elde edebilmek için cevaplayıcılar gözünde en önemli bile enin; i letmenin bünyesinde iyi ve yetenekli çalı anlara sahip olması, çalı anlar için zevkle çalı ılabilecek iyi bir yer olması ve iyi yönetilmesi gibi ifadelerden olu an yeri Çevresi bile eni oldu u görülmü tür. Ö rencilerden olu an bu cevaplayıcı grubunun, bir i letmenin itibarını de erlendirirken öncelikle onun çalı mak için nasıl bir i yeri olaca ına baktı ı anla ılmaktadır. Bu bile eni, i letmenin üretti i ürün ve hizmetlerinin arkasında sonuna kadar durması, ödenen paranın kar ılı ını tam olarak veren ürün ve hizmetler sunması, yenilikçi ürün ve hizmetler sunması, yüksek kalitede ürün ve hizmetler sunması gibi ifadelerden olu an Ürün ve Hizmet Kalitesi bile eni izlemi tir. Buradan anla ıldı ı gibi, cevaplayıcıların en çok önem atfetti i ikinci husus, i letmenin mü terilerine ne kadar kaliteli ürün ve hizmetler sundu udur. Önem derecesi en dü ük algılanan bile enin ise, i letmenin gelece e yönelik güçlü beklentilerinin olması, karlılık düzeyinin iyi olması, rakiplerinden daha üstün olması, yatırım yapmak için riski dü ük, getirisi yüksek bir seçenek olması gibi ifadelerden olu an Finansal Performans bile eni oldu u görülmü tür. Buradan anla ılan husus, ö rencilerden olu an bir cevaplayıcı grubunun, i letmenin finansal performansına pek de önem vermedi idir. Yapılan analizler sonucunda, kurumsal itibar bile enlerinin algılanan önem derecelerinin, cevaplayıcıların bazı demografik özelliklerine göre farklıla tı ı anla ılmı tır. Duygusal çekim ve vizyon/liderlik alt bile eni dı ındaki tüm kurumsal itibar bile enlerinin algılanan önem derecelerinin, cevaplayıcıların ya gruplarına ba lı olarak anlamlı düzeyde farklıla tı ı görülmü tür. Bu farklılıklarda belirli bir düzen olmamakla birlikte, ya ı daha büyük olan cevaplayıcıların, kurumsal itibar bile enlerine atfettikleri önemin, di erlerine nazaran bir miktar daha dü ük oldu u anla ılmaktadır. Cinsiyet ve ö renim düzeyi açısından de erlendirildi inde de, kurumsal itibar bile enlerinin hepsinin algılanan önem derecelerinin cevaplayıcıların cinsiyetlerine ve e itim düzeylerine ba lı olarak anlamlı düzeyde farklıla tı ı görülmü tür. Bayanlar, kurumsal itibar bile enlerinin

17 hepsine, erkeklere nazaran daha büyük bir önem atfetmektedirler. Bu farklılık en çok Sosyal ve Çevresel Sorumluluk bile eninde belirginle mektedir. Ön lisans düzeyindeki cevaplayıcılar da, kurumsal itibar bile enlerinin hepsine, lisans ve lisansüstü düzeyindeki cevaplayıcılardan daha fazla önem vermektedirler. Buradaki farklılık da, en çok Ürün ve Hizmetler bile eninde belirginle mektedir. Cevaplayıcıların medeni durumları ve ailelerinin aylık gelir düzeyleri açısından yapılan kar ıla tırmalarda ise anlamlı farklılıklar saptanmamı tır. Kurumsal itibar bile enlerinin algılanan önem dereceleri, cevaplayıcıların medeni durumları ve gelir düzeylerinden etkilenmemektedir. Bu bulgular ı ı ında gerek i letme yöneticilerine gerekse ara tırmacılara yönelik bazı öneriler a a ıda sunulmu tur. 7. TARTI MA ve ÖNER LER Ara tırmanın bulguları gerek i letme yöneticileri, gerekse ara tırmacılar için önemli hususlara i aret etmektedir. Üniversite ö rencilerinden olu an bir örneklem için, iyi bir kurumsal itibar elde etmede en önemli hususlar, i yeri çevresi ve ürün/hizmet kalitesinin yüksek standartlarda olmasıdır. yi bir kurumsal itibar olu turmak için, algılamaları iyi yönetmek gerekmektedir. Üniversite ö rencileri potansiyel mü teriler ve/veya çalı anlar olarak çok önemli bir payda grubunun içindedirler. Bu ki ilerin, bir i letmeye yönelik itibar de erlendirmelerinde i yeri çevresi (çalı anların niteli i, çalı ma ortamı, yönetim kademesinin nitelikleri) ve ürün/hizmet kalitesini (kaliteli, paranın kar ılı ını veren, yenilikçi ürünler) öncelikli olarak göz önüne almaları rasyonel bir bulgudur. Bu nedenle, i letme yöneticilerinin de, özellikle gençlerden olu an hedef gruplara yönelirken bu hususlara dikkat etmeleri, ileti im ve pazarlama faaliyetlerini buna uygun ekilde olu turmaları yerinde olacaktır. Kurumsal itibar bile enlerinin algılanan önem derecelerinin cevaplayıcıların ya grubu, cinsiyet ve e itim düzeyine göre farklıla ması da yöneticiler için önemli bir bulgudur. Hangi ya grubu/cinsiyet/e itim düzeyine sahip bireylerin, kurumsal itibarın hangi bile enine ne düzeyde önem verece ini bilerek uygun strateji ve politikalar geli tirmek daha yerinde olacaktır. Bu ara tırmada, belirli bir i letme ya da sektör üzerine e ilmeden, genel olarak bir i letmenin iyi bir kurumsal itibar elde edebilmesi için hangi hususlara ne derece dikkat etmesi gerekti i irdelenmi tir. Bu nedenle ara tırmanın bulguları, belirli sektörler ya da i letmeler için ayrıntılı bilgi verememektedir. Di er taraftan, cevaplayıcıların de erlendirmelerini yaparken bir çalı an gözüyle mi yoksa bir mü teri veya bir yatırımcı gözüyle mi dü ünmeleri gerekti ine dair kendilerine bir yönlendirme yapılmamı tır. Kurumsal itibar bile enlerinin farklı payda gruplarının gözünde farklı önem derecelerine sahip olabilece i bir gerçektir. Bu nedenle ara tırmanın belirli sektörlerde, hatta belirli i letmeler üzerinde tekrarlanması; ayrıca cevaplayıcılara de erlendirmelerini yaparken, seçilen sektör ya da i letmeye hangi payda grubunun gözüyle bakacaklarının belirtilmesi ve buna uygun de i kenlerle ölçümler yapılması, daha kullanı lı bulgular elde edilmesine olanak sa layacaktır. Örne in, cevaplayıcıların de erlendirmelerini bir çalı an gözüyle yapmaları istenirse, ilgili i letme ya da sektörde çalı ma niyetleri, böyle bir yerde çalı ıyor olmaları halinde örgütte kalma niyetleri ve örgütsel ba lılık düzeyleri ölçülebilir. Benzer ekilde tüketiciler gözünden yapılacak bir de erlendirmede, ilgili i letmenin ürünlerini satın alma niyetleri ve kurum/marka ba lılı ı de erlendirilebilir. Bu ara tırmanın en önemli sınırlılı ı, verilerin üniversite ö rencileri arasından kolayda örnekleme ile seçilmi bir gruptan toplanmı olmasıdır. Üniversite ö rencilerinin yeti kin birer tüketici oldukları bir gerçektir. Ayrıca, üniversite ö rencileri pek çok sektör için potansiyel çalı anlar olarak de erlendirilebilirler. Bu nedenle, üniversite ö rencilerine, i letmeler için önemli payda lar olarak BAÜ SBED 13 (23) 109 Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Cilt 13 Sayı 23 Haziran 2010 ss

18 Kurumsal tibar Bile enlerinin bakılabilir. Ancak, ileride yapılacak benzer ara tırmalarda, üniversite ö rencileri arasından kolayda örnekleme ile seçilmi cevaplayıcı grupları dı ında, özellikle ya ve meslek itibariyle toplumun farklı kesimlerini temsil etme yetene ine sahip örnekler üzerinde çalı ılması daha uygun olacaktır. Cevaplayıcıların belirli bir sektördeki i letmenin gerçek çalı anları, mü terileri, yöneticileri ve/veya hissedarları olmaları durumunda, bulguların dı sal geçerlili i daha do ru de erlendirilebilecektir. Benzer bir çalı manın, ö renciler dı ında farklı ya gruplarında olan ve fiilen bir i letmede çalı an cevaplayıcılara uygulanması halinde, ö renci-ö renci olmayan kar ıla tırması da yapılabilecektir. Bu ekilde, ö renciler için kurumsal itibar konusunun ne ifade etti i ve ö rencilerin bu kavrama ne ekilde yakla tıkları daha net anla ılabilir. 110 KAYNAKÇA Anderson, E. and Sullivan, M., (1993). The antecedents and consequences of customer satisfaction for firms. Marketing Science, 12: Andreassen, T.W., (1994). Satisfaction, loyalty and reputation as indicators of customer orientation in the public sector. Journal of Public Sector Management, 7(2): Aqueveque, C. and Ravasi, D. (2006). Corporate reputation, affect, and trustworthiness an explanation for the reputation-performance relationship. Paper presented at the 10th Annual Corporate Reputation Institute Conference, New York. Barich, H., and P. Kotler, (1991). A framework for marketing image management. Sloan Management Review, 32(2): Barnett, Michael L, John M. Jermier, Barbara A. Lafferty, (2006). Corporate Reputation: The Definitional Landscape. Corporate Reputation Review, 9(1): Bowen, D.E., S.W. Gilliland and R. Folger, (1999). HRM and service fairness How being fair with employees spills over to customers. Organizational Dynamics, 28(Winter): Brown T.J., (1998). Corporate associations in marketing: antecedents and consequences. Corporate Reputation Review, 1(3): Caminiti, S., (1992). The payoff from a good reputation. Fortune, 125(3): Carmeli, A., A., Tishler, (2005). Perceived Organizational Reputation and Organizational Performance: An Empirical Investigation of Industrial Enterprises. Corporate Reputation Review, 8(1): Caruana, A., Ramasashan, B., Krentler, K. A., (2004). Corporate reputation, customer satisfaction, & customer loyalty: What is the relationship? in H. E. Spotts (Ed.). Proceeding Developments in marketing science, 27: Caruana, A., and Chircop, S., (2000). Measuring corporate reputation: a case example. Corporate Reputation Review, 3(1): Chun, Rosa, (2005). Corporate Reputation: Meaning and Measurement. International Journal of Management Reviews, 7(2): Clive, Chajet, (1997). Corporate Reputation as a Strategic Asset: Corporate Reputation and the Bottom Line. Corporate Reputation Review, 1(1):

19 Davies, G., Chun, R., Da Silva, R. V., Roper, S. (2002). Corporate reputation and competitiveness. Routledge, London. Davies, G., Chun, R., da Silva, R. (2001). The personification metaphor as a measurement approach for corporate reputation. Corporate Reputation Review, 4(2): Dentchev, Nikolay A. ve Aime Heene, (2004). Managing the reputation of restructuring corporations: Send the right signal to the right stakeholder. Journal of Public Affairs, 4(1): Dolphin, R.R. (2004). Corporate Reputation: A Value Creating Strategy. Corporate Governance, 4(3): Doney, P.M., Cannon, J.P., (1997). An examination of the nature of trust in buyer seller relationships. Journal of Marketing, 61(2): Dowling, G., (2001). Creating corporate reputation identity, image and performance. Oxford University Press, Oxford. Dörtok, A., (2004). Kurumsal tibarınızdan Kaç Sıfır Atabilirsiniz?. Rota Yayınları, stanbul. Dutton, J.E., Dukerich, J.M. and Harquail, C.V., (1994). Organization images and member identification. Administrative Science Quarterly, 39: Figlewicz, R. E., Szwajkowski, E., (2002). Systematic risk volatility and corporate reputation: A longitudinal and cross-sectional analysis. Organization Science Electronic Letters, 2(1): Flanagan, David J., K. C. O'Shaughnessy, (2005). The Effect of Layoffs on Firm Reputation. Journal of Management, 31(3): Fombrun, C.J., (1996). Reputation: Realizing value from the corporate image. Harvard Business School Press, Boston, MA. Fombrun, C.J., (2007). List of List A Compilation of International Corporate Reputation Ratings. Corporate Reputation Review, 10(2): Fombrun, C.J., Gardberg, N. A., Sever, J. W. (2000). The reputation quotient: A multi-stakeholder measure of corporate reputation. The Journal of Brand Management, 7(4): Fombrun, C., Shanley, M., (1990). What's in a name? Reputation building and corporate strategy. Academy of Management Journal, 33(2): Fombrun, C.J., vanriel, C.B. (1997). The reputational landscape. Corporate Reputation Review, 1(2): 5-13 Fombrun C.J., van Riel C.B. (2004). Fame and fortune. How successful companies build winning reputations. Prentice Hall, New Jersey. Fryxell, G.E. and Wang, J., (1994). The fortune corporate 'reputation' index: reputation for what?. Journal of Management, 20(1): Gardberg, N.A., Fombrun, C.J., (2002). The global reputation quotient project: First steps towards a cross-nationally valid measure of corporate reputation. Corporate Reputation Review, 4(4): Gardberg, N.A., (2006). Reputatie, Reputation, Réputation, Reputazione, Ruf: A Cross-Cultural Qualitative Analysis of Construct and Instrument Equivalence. Corporate Reputation Review, 9(1): Goldberg, M.E., J., Hartwick, (1990). The effect of advertiser reputation and extremity of advertising claim on advertising effectiveness. Journal of Consumer Research, 17(2): BAÜ SBED 13 (23) 111 Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Cilt 13 Sayı 23 Haziran 2010 ss

20 Kurumsal tibar Bile enlerinin 112 Gotsi, M. and Wilson, A.M., (2001). Corporate reputation: Seeking a definition. Corporate Communications, 6(1): Greyser, S. (1999). Advancing and enhancing corporate reputation. Corporate Communications, 4(4): Groenland, E.A.G., (2002). Qualitative research to validate the RQ-dimensions. Corporate Reputation Review, 4(4): Gümü, Murat, Burcu Öksüz, (2009). Turizm i letmelerinde kurumsal itibar yönetimi. Ankara: Nobel Yayınları. Hair, J.F., W.C., Black, B.J., Babin, R.E., Anderson, R.L., Tatham, (2006). Multivariate Data Analysis. 6.Ed., Prentice Hall. Hall, R.,(1992). The strategic analysis of intangible resources. Strategic Management Journal, 13(2): Hall, R., (1993). A framework linking intangible resources and capabilities to sustainable competitive advantage. Strategic Management Journal, 14(8): Hanby, Terry, (1999). Brands - Dead or Alive?. Journal of Marketing Research Society, 41(1): Harrison, K., (2009). Why a good corporate reputation is important to your organization, < Helm, Sabrina, (2007). The Role of Corporate Reputation in Determining Investor Satisfaction and Loyalty. Corporate Reputation Review, 10(1): Kay, J. (1993). Foundations of corporate success. Oxford University Press, Oxford. Kreps, D. M., Wilson, R., (1982). Reputation and imperfect information. Journal of Economic Theory, 27(2): Macmillan, K., Money, K., Downing, S., (2002). Best and Worst Corporate Reputation Nominations by the General Public. Corporate Reputation Review, 4(4): Nakra, P. (2000). Corporate reputation management: CRM with a strategic twist?. Public Relations Quarterly, 45(2): Neville, B.A., S.J., Bell, B., Mengüç, (2005). Corporate Reputation, Stakeholders and The Social Performance-Financial Performance Relationship. European Journal of Marketing, 39(9/10): Nguyen, N. and Leblanc, G., (2001). Corporate image and corporate reputation in customers' retention decision in services. Journal of Retailing and Consumer Services, 8(4): Oliver, R. L., DeSarbo, W., (1988). Response determinants in satisfaction judgments. Journal of Consumer Research, 14, (March): Roberts, P.W. and G.R. Dowling, (2002). Corporate reputation and sustained superior financial performance. Strategic Management Journal, 23(12): Rose, C., Thomsen, S., (2004). The impact of corporate reputation on performance: Some Danish evidence. European Management Journal, 22(2): Saxton, M. K., (1998). Where Do Corporate Reputations Come From?. Corporate Reputation Review, 1(4):