A. Giriş. B. Yerleşim Yerinin Tanıtılması

Transkript

1 A. Giriş Erzurum ilinin Oltu ilçesinde yaşayan nüfusun kullandıkları suyun deşarj standartlarına uygun hale getirilmesi amacıyla yazılan bu proje 9 ve 44 yılları şeklinde kademeden oluşmaktadır. Proje genelinde, 9 yılı için uygun prosesler belirlenmiş daha sonra 44 yılı içinde uygulanabilirliği kontrol edilmiştir. Bölgenin nüfus verileri dikkate alınarak, daha çok yoğun nüfuslu bölgelere tatbik edilen Aktif Çamur proseslerinden ziyade Stabilizasyon Havuzu prosesleri uygulanması daha cazip ve elverişli görülmüştür. B. Yerleşim Yerinin Tanıtılması B.. oğrafi Konum Oltu Đlçesi, Doğu Anadolu Bölgesinin kuzeydoğusunda yer alır. Ancak yüzölçümünün çoğunluğu Doğu Karadeniz Bölgesi sınırları içerisindedir. Oltu Çayı vadisinde kurulan ilçe 8 km lik yüzölçümüne sahiptir. Rakımı ise 7 metredir. Đlçenin doğusunda Şenkaya, kuzeydoğusunda Olur, kuzeyinde Yusufeli ve Uzundere, batısında Tortum ve güneyinde Narman ilçeleri bulunmaktadır. Đlçe konum olarak 4-9 doğu boylamları ile 4-4 kuzey enlemleri arasında yer alır. oğrafi bakımdan dağlık ve ormanlık bir yapıya sahiptir. En yüksek tepeleri Akdağ, Kırdağ m.dir. Đlçenin batısında Uzundere Đlçesi Yayla Mahallesinden başlayan ve doğuya doğru alçalarak genişleyen vadinin alt kısmındaki topraklar alüvyonlu verimli topraklardır. Đlçede vadi boyunca yükselen - m civarında irili ufaklı tepeler bulunmaktadır. Đlçeyi ikiye bölen Oltu Çayı, Uzundere Đlçesi Yayla Mahallesinden çıkan Sivri Dere ile Đlçenin batısından gelen Narman Çayı Đlçenin km. batısında birleşerek Çoruh Nehrine akmaktadır. Yaz aylarında suyu azalmaktadır. Đlçe rakımının düşüklüğü nedeniyle Doğu Anadolu Bölgesi nin sert kara iklimine Oltu Vadisi boyunca rastlanmaz. Yüksek kısımlar ile vadi boyu arasında iklim farkı önemli derecededir. Đlçede yıllık sıcaklık ortalaması. dir. En yüksek hava sıcaklık Temmuz-Ağustos aylarında olup 998 yılında en fazla sıcaklık ayı.4 olmuştur. En düşük hava sıcaklığı ortalaması Aralık, Ocak, Şubat ayları itibarı ile 9. dir. Đlçede yazlar sıcak ve kurak kışlar ise az yağışlıdır. Yıllık yağış ortalaması ( Son yıllık ) 9.6 M kg.dır. Đlçe ormanlık alanlarında sarıçam, karaağaç, pelit ve kavak gibi ağaç türlerine rastlanır. Oltu Vadisi boyunca söğüt, kavak ve meyve ağaç toplulukları bulunur. Gittikçe azalan orman örtüsü sebebiyle Đlçe ve çevresinde erozyon olayı mevcuttur. B.. Yeryüzü Şekilleri ve yapısı Oltu,çoruh nehrinin kollarından olan Oltu Çayının açtığı vadinin genislediği alanda kurulmustur. KD_KB doğrultusunda uzanan yine Erzurumun ilçelerinden Olur ile senkaya arasında bir dirsekte batıya dönen oltu Çayı Çoruh nehri ile birleserek kuzeye yönelip Karadenize dökülmektedir. KD-KB Atıksu Arıtımı ve Tesis Tasarımı/9- Selçuk Üniversitesi, KONYA Ahmet ihat Kahraman, Hasan Ege, 6 Sayfa

2 yönü Mescit daları Akdag ve Yalnızçam dağları dizisiyle buna paralel Alllahuekber dağ sırası arasında yer alan çöküntü alanı Oltu'nun yeryüzü seklini kabaca belirtmektedir. Oltu'yu güneyden sınırlayan Allahuekber daglarının en yüksek noktası mt.dir.aynı yönde uzanan birbirine paralel sıra daglar Kuzey anadolu orojenik kusagı (alp orojenesi) içerisinde bulunmaktadır. Dag sıraları ve aralarındaki akarsuların belirli yönlerdeuzanması, güneyden Arabistan, Kuzeyden rusya platformu plakalarının sıkıstırması sonucu meydana gelmistir. Tümüyle yüksek bir bölge olan Doğu anadolunun bu bölgesi KD-GB yönlerine dönen daglarla onlara paralel deprasyon ve birbirinden uzaklasmıs dağ sıraları arasında beliren düzlüklerden ibarettir.üçüncü zaman ortalarında Alp oorojenesi ile olusan bölge, üçüncü zaman tamamlanmadan dıs kuvvetler tarafından asındırılarak birpeneplen halini almıstır. Neeojen sonu ve Poleistosende bölge epirojenik haraketlerle Anaodudaki toptan yükselme sonucunda kıvrım daglar ve kırıklar meydana gelmistir.jeolojinin Karbon devrindensonra tesekkül ederek tam küömürlesmeyen karbonu fazla bir maden türü Oltu cıvarında zengin damarlar halinde bulunmaktadır. Oltu Tası damarları, Topragın üst kısımlarında ve ince seritler halinde uzanmaktadır.bu damarlar bazı yerlerde sık sık görülmesine karsılık bazı yerlerde gayet seyrektir. Bu sebeble tasın isletmesinde galeri açmak ekonomik degildir. B.. Nüfus ve nüfus yoğunluğu umhuriyet döneminden itibaren Oltu nüfusunda düzenli olmamakla beraber sürekli bir nufus artışı görülür.oltu'da 98 nüfus sayımına göre genel nüfus 4.76 dır.şehir merkezinin nüfusu 6.77 köylerin nufusu ise toplam dur. Ortalama nufus yogunluğu Türkiye nufus yoğunluğunun altındadır.(km>kare8 kişi)oltu çevresinde km kişi düşmektedir.yoğunluğun az olmasının sebebi ise göç olayıdır.oltu ve çevresinde nüfus daha çok vadi içlerinde,vadi kenarlarında,deprasyonun içi ve kenarlarıyla, Kuytu yamaçlarda toplanmıştır.tarım hayvancılık kaynaklarının nufusu geçindirecek kapasitede olmaması göç olayının giderek artmasına neden olmuştur. 7 yılı adrese dayalı nüfus sayımına göre merkezde.6, köylerde. olmak üzere toplam.9 kişi ilçemizde yaşamaktadır. Okuma-yazma oranı % 9 dir. B.4. Yerleşim: Oltu iş sahası, pazarlama,ulaşım ve yönetimin genişlediği eğilimin görüldüğü bir tarım ilçesidir. Az nüfuslu tarım tarım ve hayvancılık ilçesidir.az nüfuslu tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin yapıldığı kır yerleşmeleri halindedir. Oltu dışarıdaki kır yerleşmelerini toplu köy biçimindedir.mezra,kom ağıl şeklinde köy altı devamlı iskan birimleri bulunmaktadır.ancak bir kaç köyün mahllesi bulunmaktadır.köylerin kuruluşunda tabii şartlar etkili olmuştur.köylerin büyük kısmı ortalama Mt ila 7 Mt yükseklikleri arasında vadi içlerinde, güneye bakan yamaçlarda bulunmaktadır. Bütün kır yerleşmelerinin ortak yönü plansız köy tipinde oluşudur.oltu ilçesinin bağlı yerleşim noktalarında görülen toplu yerleşme daha çok küme köy karekterindedir. Bir merkez etrafında daire veya daireye en yakın bir şekilde merkezlerin bir araya toplanmasında ve adeta yığılmasıyla meydana gelmiştir. Toplu yerleşme olayı coğrafi şartların doğurduğu bir sonuç olarak kabul edebiliriz.özellikle iklim şartları toplulaşmaya neden olmuştur.ayrıca tarihi devirler boyunca bölgenin uğradığı sayısız savaşlar, saldırılar toplu yerleşmenin sebebi gösterilebilir.diğer bir sebep de tarımsal çalışmalarının sirlik ve beraberliğini gerektirdiği düşüncedir. Yol kenarlarında görülen yerleşmelerinin asıl sebebi ise ulaşım ve su faktörüne yakın olmaktadır. Atıksu Arıtımı ve Tesis Tasarımı/9- Selçuk Üniversitesi, KONYA Ahmet ihat Kahraman, Hasan Ege, 6 Sayfa

3 B.. Ekonomi Halkın % 7 i tarım, hayvancılık, madencilik diğer kesimi ise sanayi ve ticaretle iştigal eder. Tarım arazisi miktarı 4. dekar olup, ancak bunun 79. dekarı sulanabilir durumdadır. Đlçenin hektar orman alanı vardır. Oltu ve çevresinde Oltu taşı işlemeciliği yapan yaklaşık yedi bin kişi olmakla beraber yıllar içerisinde Oltu taşını çıkaran ailelerde azalma görülmektedir. Oltu taşımız Tutlu,Günlüce ve Güzelsu köylerinde ilkel usullerle çıkarılmakta,oltu merkez ve çevre köylerinde işlenmektedir. Özetle, yaklaşık aile bu işten geçimini temin etmektedir. B.6. Sosyal Durum Đlçe merkezinde 7 binanın 6 i Mesken olup, ü işyeridir. Genellikle binalar karkas, yığma,kagir, ve yığma taş olarak inşa edilmiş olup, son yıllarda düzenli ve planlı konut yapımına başlanmıştır. Đlçe halkın %7 i geçimini tarım, hayvancılık ve madencilik kaynaklarından sağlamakta, diğer kesim ise küçük sanayi ve ticaretle iştigal etmektedir. Harita. Erzurum Đli, Oltu Đlçesi Atıksu Arıtımı ve Tesis Tasarımı/9- Selçuk Üniversitesi, KONYA Ahmet ihat Kahraman, Hasan Ege, 6 Sayfa

4 . Yerleşim Yerine Ait Nüfus Projeksiyonları Yıllar Nüfus Aritmetik Artış Metodu K A = y t s s yi t i K A : Nüfusun zamanla artış sabiti y : Nüfus t : Zaman ( Yıl ) K A 84 9 = = K A = = K A = = 499, K A = = 64,6 99 Atıksu Arıtımı ve Tesis Tasarımı/9- Selçuk Üniversitesi, KONYA Ahmet ihat Kahraman, Hasan Ege, 6 Sayfa 4

5 K A 9 97 = = 98, 8 K Aort K A = =,6 y= y + K ( t t ) son A son y : Gelecekteki Nüfus y son : Yapılan son nüfus sayımı t : Gelecekteki yıl t son : Son nüfüs sayımı yılı y 9 = 9 + [ -,6 x (9 8) ] = 94 kişi y 44 = 9 + [ -,6 x (44 8) ] = 78 kişi.. Geometrik Artış Metodu K g ln( ys ) ln( yi ) = t t s i K g : Nüfusun zamanla artış sabiti y : Nüfus t : Zaman ( Yıl ) K g ln(84) ln(9) = =, K g ln(498) ln(84) = =, Atıksu Arıtımı ve Tesis Tasarımı/9- Selçuk Üniversitesi, KONYA Ahmet ihat Kahraman, Hasan Ege, 6 Sayfa

6 K g ln(497) ln(498) = =, K g 4 ln(97) ln(497) = =, 99 K g ln(9) ln(97) = =, 8 K gort K g = =, 8 s Kg ( t ts ) y= y e y : Gelecekteki nüfus t : Gelecekteki yıl y s : Son nüfus sayımı t s : Son nüfüs sayım yılı y 9 = 9 -,8 ( 9 8 ) = 66 kişi y 44 = 9 -,8 ( 44 8 ) = 78 kişi.. Đller Bankası Metodu ts t y i s P= y i P: Nüfusun zamanla artış sabiti y : Nüfus t : Zaman ( Yıl ) Atıksu Arıtımı ve Tesis Tasarımı/9- Selçuk Üniversitesi, KONYA Ahmet ihat Kahraman, Hasan Ege, 6 Sayfa 6

7 84 P = =, P = =, P = =, P4 = =, P = =,4 97 P ort P = =,47 P ort < olduğundan P = kabul edilmiştir. t t s P y= ys + y 9 = 9 ( + / ) 9 8 = 967 kişi y 44 = 9 ( + / ) 44 8 = 469 kişi Atıksu Arıtımı ve Tesis Tasarımı/9- Selçuk Üniversitesi, KONYA Ahmet ihat Kahraman, Hasan Ege, 6 Sayfa 7

8 D. Debi Hesaplamaları Q= Qev + Qsanayi + Qsızma Q = α q N ev max max α Kanala intikal süresi. ( Su ihtiyacının %7-9 arasında bir orandır.) q Kişi başına yazlık su ihtiyacı (m /N.gün) max qmax = L / N. gün (Đller Bankası Yönetmeliğine göre su sarfiyatının yaz aylarındaki - nüfus aralığı için değeri, Muslu,Y.) D.. 9 Yılı Debilerinin Hesaplanması D... Evsel Debinin Hesaplanması qmax = L / N. gün=. m / N. gün α =.8 N = 967kişi Qev =.8. m / N. gün 967N max Qev = m / gün=.44 m / s max D... Sanayi Debisinin Hesaplanması Sanayi debisi, evsel debinin % i kabul edilecektir. Buna göre; Qsanayi =..44 m / s=. m / s D... Sızma Debisinin Hesaplanması Sızma debisinin bulunması için çeşitli yöntemler mevcuttur. Bu yöntemlerden birisi olan, evlerden gelen debinin belli bir yüzdesinin sızma debisi olarak alınmasıdır. (%- aralığı. Öztürk, Đ.) Bu değer %8 kabul edilir. Qsızma =.8.44 m / s=.8 m / s Atıksu Arıtımı ve Tesis Tasarımı/9- Selçuk Üniversitesi, KONYA Ahmet ihat Kahraman, Hasan Ege, 6 Sayfa 8

9 D..4. Proje Debisi, Ortalama Debi ve Minimum Debilerin Hesaplanması D..4.. Proje Debisinin Hesaplanması Q proje = Q + Q + Q evmax sanayi sızma n n 4 n =Gün içindeki salınımları temsil eder ve nüfusa bağlı olarak değişmektedir. Bu değer nüfusa bağlı olarak aşağıdaki gibidir. n =4sa/gün Nüfus - n 4 (Öztürk, Đ.) n =Sanayi kuruluşunun vardiya sayısı ile alakalıdır. Tek vardiya çalışan tesislerde bu değer -6 arasında alınabilir. Buna göre; Q proje.44 m / s. m / s.8 m / s = Q m s proje. / D..4.. Ortalama Debinin Hesaplanması Q 4 Qev + Q max sanayi+ Qsızma = 4 4 Q 4.44 m / s+. m / s+.8 m / s = 4 4 Q4.86 m / s Atıksu Arıtımı ve Tesis Tasarımı/9- Selçuk Üniversitesi, KONYA Ahmet ihat Kahraman, Hasan Ege, 6 Sayfa 9

10 D..4.. Minimum Debinin Hesaplanması Q min = Q + Q + Q evort sanayi sızma n n4 4 n =7-4 arasında bir değerdir. (Öztürk, Đ.) n =4 seçildi. n 4 =Üç vardiya çalışan tesislerde n 4 =4 alınabilir. Bir vardiya çalışan tesislerde minimum debi hesabında sanayi debisi dikkate alınmaz. (Öztürk, Đ) n 4 = (sanayi tesisi tek vardiya seçildiği için.) Q m s ev.44 / max Qev = =.94 m / s ort.. Q min.94 m / s.8 m / s = Qmin =.9 m / s D.. 44 Yılı Debilerinin Hesaplanması D... Evsel Debinin Hesaplanması qmax = L / N. gün=. m / N. gün α =.8 N = 466kişi Q m N gün N evmax =.8. /. 466 Qev =. m / s max gün 864s D... Sanayi Debisinin Hesaplanması Sanayi debisi, evsel debinin % i kabul edilecektir. Buna göre; Qsanayi =.. m / s=.6 m / s Atıksu Arıtımı ve Tesis Tasarımı/9- Selçuk Üniversitesi, KONYA Ahmet ihat Kahraman, Hasan Ege, 6 Sayfa

11 D... Sızma Debisinin Hesaplanması Qsızma =.8.44 m / s=.8 m / s D..4. Proje Debisi, Ortalama Debi ve Minimum Debilerin Hesaplanması D..4.. Proje Debisinin Hesaplanması Q proje. m / s.6 m / s.496 m / s = Qproje.4 m / s D..4.. Ortalama Debinin Hesaplanması Q 4 Qev + Q max sanayi + Qsızma = 4 4 Q 4. m / s+.6 m / s+.496 m / s = 4 4 Q4.948 m / s D..4.. Minimum Debinin Hesaplanması Q min = Q + Q + Q evort sanayi sızma n n4 4 Q m s ev. / max Qev = =.4 m / s ort...4 m / s.496 m / s Qmin = Q = m s min.644 / Atıksu Arıtımı ve Tesis Tasarımı/9- Selçuk Üniversitesi, KONYA Ahmet ihat Kahraman, Hasan Ege, 6 Sayfa

12 Debiler 9 44 Q proje.m /s.4 m /s Q 4.86 m /s.948 m /s Q min.9 m /s.64 m /s Tablo: Debilerin Yıllara Göre Değişimi E. Kirlilik Yükü Hesapları E.. 9 Yılı Kirlilik Yükünün Hesaplanması E... Evsel Kirlilik Yükünün Hesaplanması Parametre Yük (g/kişi.gün) BOĐ -6 AKM 7-9 N - P -4 Tanlo: Đller Bankası Proses Genel Şartnamesi E... BOĐ Yükünün Hesaplanması Tablo den yararlanılarak BOĐ yükü g/kişi.gün olarak seçilmiştir. Buna göre; BOĐ g kg yükü = 967kişi kişi gün g BOĐ yükü = 8. kg / gün E... KOĐ Yükünün Hesaplanması Tasfiye edilmemiş sular için BOĐ =.4.8 ortalama olarak ise.6 alınabilir. (Öztürk,Đ.) KOĐ KOĐ BOĐ yükü 8. kg / gün = = =.6.6 yükü / kg gün E... AKM Yükünün Hesaplanması Tablo den yararlanılarak AKM yükü 8 g/kişi.gün olarak seçilmiştir. Buna göre; AKM g kg yükü = 8 967kişi kişi gün g AKM yükü = 7.84 kg / gün Atıksu Arıtımı ve Tesis Tasarımı/9- Selçuk Üniversitesi, KONYA Ahmet ihat Kahraman, Hasan Ege, 6 Sayfa

13 E...4. Azot (N) Yükünün Hesaplanması Tablo den yararlanılarak Azot yükü g/kişi.gün olarak seçilmiştir. Buna göre; N g kg yükü= 967kişi kişi gün g N yükü= 46.4 kg / gün E... Fosfor (P) Yükünün Hesaplanması Tablo den yararlanılarak Fosfor yükü. g/kişi.gün olarak seçilmiştir. Buna göre; g kg P yükü =. 967kişi kişi gün g P yükü = 8.86 kg / gün E... Endüstriyel Kirlilik Yükünün Hesaplanması Parametre Konsantrasyon (mg/l) Aralık Ortalama BOĐ 4-48 KOĐ AKM Azot (N) Fosfor (P) 9-48 Tablo: Süt Ürünleri Endüstrisi Atıksu Parametreleri (Süt Endüstrisinde Su kullanımı ve Atıksuların Arıtılması, Çiner F., Tüfekçi N.) E... BOĐ Yükünün Hesaplanması Tablo den yararlanılarak ortalama konsantrasyon mg/l seçilmiştir. BOĐ yükü = Q BOĐ konsantrasyonu sanayi BOĐ m mg 864s L kg yükü=. 6 s L gün m mg BOĐ yükü= kg / gün Atıksu Arıtımı ve Tesis Tasarımı/9- Selçuk Üniversitesi, KONYA Ahmet ihat Kahraman, Hasan Ege, 6 Sayfa

14 E... KOĐ Yükünün Hesaplanması Tablo den yararlanılarak ortalama konsantrasyon 8 mg/l seçilmiştir. KOĐ yükü = Q KOĐ konsantrasyonu sanayi KOĐ m mg 864s L kg s L gün m 6 mg yükü =. 4 KOĐ yükü = kg / gün E... AKM Yükünün Hesaplanması Tablo den yararlanılarak ortalama konsantrasyon 8 mg/l seçilmiştir. AKM yükü = Q AKM konsantrasyonu sanayi m mg 864s L kg s L gün m 6 mg AKM yükü=. 8 AKM yükü= 4.8 kg / gün E...4. Azot Yükünün Hesaplanması Tablo den yararlanılarak ortalama konsantrasyon 64 mg/l seçilmiştir. N yükü = Q N konsantrasyonu sanayi m mg 864s L kg s L gün m 6 mg N yükü =. 64 N yükü =.6 kg / gün Atıksu Arıtımı ve Tesis Tasarımı/9- Selçuk Üniversitesi, KONYA Ahmet ihat Kahraman, Hasan Ege, 6 Sayfa 4

15 E... Fosfor Yükünün Hesaplanması Tablo den yararlanılarak ortalama konsantrasyon 48 mg/l seçilmiştir. P yükü = Q P konsantrasyonu sanayi m mg 864s L kg s L gün m 6 mg P yükü =. 48 P yükü = 8. kg / gün E.. 44 Yılı Kirlilik Yükünün Hesaplanması E... Evsel Kirlilik Yüklerinin Hesaplanması E... BOĐ Yükünün Hesaplanması Tablo den yararlanılarak BOĐ yükü g/kişi.gün olarak seçilmiştir. Buna göre; BOĐ g kg yükü= 466kişi kişi gün g BOĐ yükü=. kg / gün E... KOĐ Yükünün Hesaplanması Tasfiye edilmemiş sular için BOĐ =.4.8 ortalama olarak ise.6 alınabilir. (Öztürk,Đ.) KOĐ KOĐ BOĐ yükü 8ç kg / gün.6.6 yükü = = = / kg gün E... AKM Yükünün Hesaplanması Tablo den yararlanılarak AKM yükü 8 g/kişi.gün olarak seçilmiştir. Buna göre; AKM g kg yükü= 8 466kişi kişi gün g AKM yükü= kg / gün Atıksu Arıtımı ve Tesis Tasarımı/9- Selçuk Üniversitesi, KONYA Ahmet ihat Kahraman, Hasan Ege, 6 Sayfa

16 E...4. Azot (N) Yükünün Hesaplanması Tablo den yararlanılarak Azot yükü g/kişi.gün olarak seçilmiştir. Buna göre; N g kg yükü = 466kişi kişi gün g N yükü = 6.66 kg / gün E... Fosfor (P) Yükünün Hesaplanması Tablo den yararlanılarak Fosfor yükü. g/kişi.gün olarak seçilmiştir. Buna göre; g kg P yükü =. 466kişi kişi gün g P yükü = 6. kg / gün E... Endüstriyel Kirlilik Yükünün Hesaplanması E... BOĐ Yükünün Hesaplanması Tablo den yararlanılarak ortalama konsantrasyon mg/l seçilmiştir. BOĐ yükü = Q BOĐ konsantrasyonu sanayi BOĐ m mg 864s L kg yükü=.6 6 s L gün m mg BOĐ yükü= 8.7 kg / gün E... KOĐ Yükünün Hesaplanması Tablo den yararlanılarak ortalama konsantrasyon 8 mg/l seçilmiştir. KOĐ yükü = Q KOĐ konsantrasyonu sanayi KOĐ 864 yükü =.6 4 m mg s L kg 6 s L gün m mg KOĐ yükü = 99.8 kg / gün Atıksu Arıtımı ve Tesis Tasarımı/9- Selçuk Üniversitesi, KONYA Ahmet ihat Kahraman, Hasan Ege, 6 Sayfa 6

17 E... AKM Yükünün Hesaplanması Tablo den yararlanılarak ortalama konsantrasyon 8 mg/l seçilmiştir. AKM yükü = Q AKM konsantrasyonu sanayi m mg 864s L kg s L gün m 6 mg AKM yükü=.6 8 AKM yükü= 8.7 kg / gün E...4. Azot Yükünün Hesaplanması Tablo den yararlanılarak ortalama konsantrasyon 64 mg/l seçilmiştir. N yükü = Q N konsantrasyonu sanayi m mg 864s L kg s L gün m 6 mg N yükü =.6 64 N yükü = 4.6 kg / gün E... Fosfor Yükünün Hesaplanması Tablo den yararlanılarak ortalama konsantrasyon 48 mg/l seçilmiştir. P yükü = Q P konsantrasyonu sanayi m mg 864s L kg s L gün m 6 mg P yükü =.6 48 P yükü =.67 kg / gün Atıksu Arıtımı ve Tesis Tasarımı/9- Selçuk Üniversitesi, KONYA Ahmet ihat Kahraman, Hasan Ege, 6 Sayfa 7

18 9 44 Parametreler Evsel Yük (kg/gün) Endüstriyel Yük (kg/gün) Evsel Yük (kg/gün) Endüstriyel Yük (kg/gün) BOĐ KOĐ AKM Azot Fosfor Tablo4: Evsel ve Endüstriyel Kirlilik Yükleri Parametreler Toplam BOĐ (kg/gün) Toplam KOĐ (kg/gün) Toplam AKM (kg/gün) Toplam Azot (kg/gün) Toplam Fosfor (kg/gün) Yıllar Tablo: Toplam Kirlilik Yükleri Atıksu Arıtımı ve Tesis Tasarımı/9- Selçuk Üniversitesi, KONYA Ahmet ihat Kahraman, Hasan Ege, 6 Sayfa 8

19 F. Arıtma Tesisi Ünitelerinin Boyutlandırılması ve Tasarımı F.. IZGARA ÜNĐTESĐ (KABA IZGARA) Kaba Izgaranın hesaplamalarında aşağıdaki kabullere göre işlemler yapılmıştır; Kanal Genişliği, B:.6 m Çubuk Genişliği, s: mm Çubuklar Arası Genişlik, b: 4 cm Kanal Eğimi, J:.64 Manning Katsayısı, n:. Izgaranın Yatayla Olan Açısı, θ: 7 F... Izgara Kanalının Boyutlandırılması ( ) ( ) B= n+ b + n s ( ) ( ) 6cm= n+ 4 + n cm n=. adet B B gerçek gerçek ( ) 4 ( cm) = + + = 64cm F... Izgara Kanalındaki Su Yüksekliğinin Hesaplanması B h Q= J B h n B+ h F Yılı Maksimum Debiye Göre h max hesaplanması.64 h.4 m / s= h..64+ h h =.67m 6.8cm max Atıksu Arıtımı ve Tesis Tasarımı/9- Selçuk Üniversitesi, KONYA Ahmet ihat Kahraman, Hasan Ege, 6 Sayfa 9

20 F... 9 Yılı Minimum Debiye Göre h min hesaplanması.64 h.9 m / s= h..64+ h h =.797m 8cm max F... Izgara Kanalındaki Su Hızının Hesaplanması F Yılı Maksimum Debiye Göre V max hesaplanması V max Q max 44.4 / V m s max = = A.64m.68m Vmax =.98 m / s>.4 m / s uygundur. F... 9 Yılı Minimum Debiye Göre V min hesaplanması V min Q min 9.9 / V m s min = = A.64m.8m Vmin =.49 m / s>.4 m / s uygundur. F..4. Izgara Çubukları Arasındaki Su Hızının Hesaplanması F Yılı Maksimum Debiye Göre Çubuklar Arasındaki V max hesaplanması ( ) ( ) A = n+ b h A = + m m= m net,max max net,max.4 m / s Vmax = =.74 m / s. m / s uygundur..9m F Yılı Minimum Debiye Göre Çubuklar Arasındaki V min hesaplanması ( ) ( ) A = n+ b h A = + m m= m net,min min net,max.9 m / s Vmin = =.7 m / s. m / s uygundur..96m Atıksu Arıtımı ve Tesis Tasarımı/9- Selçuk Üniversitesi, KONYA Ahmet ihat Kahraman, Hasan Ege, 6 Sayfa

21 F... Izgarada Meydana Gelebilecek Yük Kaybının Hesaplanması h f 4 s V s = f sinθ b g F Yılı Đçin Maksimum Yük Kaybının Hesaplanması h fmax 4 ( m s).m.74 / =.4 sin 7.4m 9.8 h fmax =.m F... 9 Yılı Đçin Minimum Yük Kaybının Hesaplanması h fmin 4 ( m s).m.7 / =.4 sin 7.4m 9.8 h fmax =.6m Atıksu Arıtımı ve Tesis Tasarımı/9- Selçuk Üniversitesi, KONYA Ahmet ihat Kahraman, Hasan Ege, 6 Sayfa

22 F.. STABĐLĐZASYON HAVUZU Stabilizasyon Havuzu; (Anaerobik Havuz + Fakültatif Havalandırmalı Lagün) kombinasyonu şeklinde tasarlanacaktır. F... ANAEROBĐK HAVUZ TASARIMI adet anaerobik havuz projelendirilecektir. Projelendirilen bu anaerobik havuzların 9 yılında tanesi asıl, tanesi yedek olarak kullanılacaktır. 44 yılında ise her iki havuzda aktif olarak kullanıma alınacaktır. Đlgili Havuz ebatları aşağıdaki gibi seçilerek gerekli işlemler devam ettirilecektir; Havuz Uzunluğu, L: 6 m Havuz Genişliği, B: m Havuz Derinliği, h: m Yukarıda seçilen ebatlardan yararlanarak Havuz Hacmi aşağıdaki gibi hesaplanmıştır; V = 6m m m V = m F... Hidrolik Alıkonma Sürelerinin Hesaplanması F... 9 Yılı Đçin Hidrolik Alıkonma Süresinin Hesaplanması Qort =.86 m / s 864 s / gün= 7.4 m / gün V m t= t= =.gün Qort 7.4 m / gün Hidrolik alıkonma süresi Stabilizasyon Havuzu Şartnamesi ne göre -4 gün arasında olmalıdır. Bu aralığa göre hesaplanan hidrolik alıkonma süresi. gün uygun bir değerdir. F Yılı Đçin Hidrolik Alıkonma Süresinin Hesaplanması Qort =.948 m / s 864 s / gün= 89.7 m / gün V m t= t= =.66gün Qort 89.7 m / gün Hidrolik alıkonma süresi Stabilizasyon Havuzu Şartnamesi ne göre -4 gün arasında olmalıdır. Bu aralığa göre hesaplanan hidrolik alıkonma süresi.66 gün uygun bir değerdir. Atıksu Arıtımı ve Tesis Tasarımı/9- Selçuk Üniversitesi, KONYA Ahmet ihat Kahraman, Hasan Ege, 6 Sayfa

23 F... Ortalama Kış-Yaz Sıcaklıklarının Belirlenmesi Ekim ( ) Kasım ( ) Aralık ( ) Ocak ( ) Şubat ( ) Mart ( ) Nisan ( ) Mayıs ( ) Haziran ( ) Temmuz ( ) Ağustos ( ) Eylül ( ) Tablo6: Oltu/Erzurum un Aylık Ortalama Sıcaklıkları ( DMĐ Genel Müdürlüğü ) F... Ortalama Kış Sıcaklığının Hesaplanması T A : Hava Sıcaklığı T Đ : Su Sıcaklığı T A TE + TK + TA+ TO + TŞ + TM 9.8 = = =. 6 6 TĐ = F... Ortalama Yaz Sıcaklığının Hesaplanması T A : Hava Sıcaklığı T Đ : Su Sıcaklığı T A TN + TM + TH + TT + TA+ TE 8.4 = = = TĐ = F... Anaerobik Havuzlarda Su Sıcaklıklarının Hesaplanması Su sıcaklıkları aşağıdaki formülasyon ile bulunur; T L t TĐ + f TA h TL = Havuz Suyu Sıcaklığı = t f = Isı Transfer Katsayısı + f h Atıksu Arıtımı ve Tesis Tasarımı/9- Selçuk Üniversitesi, KONYA Ahmet ihat Kahraman, Hasan Ege, 6 Sayfa

24 F... 9 Yılı Kışına Ait Anaerobik Havuzdaki Su Sıcaklığının Hesaplanması +.4. m.gün +.4 t=.gün m.gün TA =. TL = T = Đ TL =.79 F Yılı Kışına Ait Anaerobik Havuzdaki Su Sıcaklığının Hesaplanması +.4. m.66gün +.4 t=.66gün m.66gün TA =. TL = T = Đ TL =. F... 9 Yılı Yazına Ait Anaerobik Havuzdaki Su Sıcaklığının Hesaplanması m = =.gün +.4 t=.gün m.gün TA =.9 TL T Đ TL =.7 F Yılı Yazına Ait Anaerobik Havuzdaki Su Sıcaklığının Hesaplanması m.66gün +.4 t=.66gün m.66gün TA =.9 TL = T = Đ TL =.88 Atıksu Arıtımı ve Tesis Tasarımı/9- Selçuk Üniversitesi, KONYA Ahmet ihat Kahraman, Hasan Ege, 6 Sayfa 4

25 F...4. Anaerobik Havuzlarda BOĐ Giderimlerinin Hesaplanması F Yılına Ait Anaerobik Havuzdaki BOĐ Gideriminin Hesaplanması Anaerobik havuzda BOĐ giderimi % olarak kabul edildi. Giriş BOĐ Yükü: 89.9 kg / gün= 67.8 mg / L Çıkış BOĐ Yükü: 89.9 kg / gün.6= 68. kg / gün= 8.7 mg / L F Yılına Ait Anaerobik Havuzdaki BOĐ Gideriminin Hesaplanması Anaerobik havuzda BOĐ giderimi % olarak kabul edildi. Giriş BOĐ Yükü: 4. kg / gün= 7.4 mg / L Çıkış BOĐ Yükü: 4. kg / gün.6= 977. kg / gün= 4.4 mg / L F... Anaerobik Havuzlarda Çamur Miktarının Hesaplanması Stabilizasyon Havuzları Şartnamesinde bildirilen, anaerobik havuzlar için kişi başına birikecek çamur miktarı. m /kişi/yıl değeri kullanılmıştır. Bu değer dikkate alınarak 9 ve 44 yılları için her kademede de çamur miktarları aşağıda hesaplanmıştır. F... 9 Yılında Anaerobik Havuzlarda Birikecek Çamur Miktarının Hesaplanması Çamur Miktarı:. / / 967 = 967. / m kişi yıl kişi m yıl Çamur Tabakası Yüksekliği: Vçamur 967. m / yıl = =. m / yıl A m 6m havuz Havuz yarısına kadar çamur ile dolduğunda temizleme yapılacaktır. Buna göre; m t= =.9yıl yıl. m / yıl Atıksu Arıtımı ve Tesis Tasarımı/9- Selçuk Üniversitesi, KONYA Ahmet ihat Kahraman, Hasan Ege, 6 Sayfa

26 F Yılında Anaerobik Havuzlarda Birikecek Çamur Miktarının Hesaplanması Çamur Miktarı:. / / 466 = 466 / m kişi yıl kişi m yıl Çamur Tabakası Yüksekliği: Vçamur 466 m / yıl = =.77 m / yıl A m 6m havuz Havuz yarısına kadar çamur ile dolduğunda temizleme yapılacaktır. Buna göre; m t =.yıl.77 m / yıl = F... FAKÜLTATĐF HAVALANDIRMALI LAGÜN TASARIMI Ünite, birbirine paralel havuz şeklinde tasarlanacaktır. Bölme için aşağıdaki ebatlar uygun görüdü. L: 4m B: 4m h: 4.m V m m m V m = = 9. ve Toplam Hacim: V = 9.m = 46.m F... Fakültatif Havalandırmalı Lagünde Hidrolik Alıkonma Sürelerinin Hesaplanması F... 9 Yılı Đçin Hidrolik Alıkonma Süresinin Hesaplanması V 46.m t= = = 6.46gün Q 7.4 m / gün Fakültatif Havalandırmalı Lagünlere Hidrolik Alıkonma Süresi - gün aralığında olması gerektiğinden bulunan 6.46gün değeri uygundur. F Yılı Đçin Hidrolik Alıkonma Süresinin Hesaplanması V 46.m t= = =.6gün Q 89.7 m / gün Fakültatif Havalandırmalı Lagünlere Hidrolik Alıkonma Süresi - gün aralığında olması gerektiğinden bulunan.6gün değeri uygundur. Atıksu Arıtımı ve Tesis Tasarımı/9- Selçuk Üniversitesi, KONYA Ahmet ihat Kahraman, Hasan Ege, 6 Sayfa 6

27 F... Fakültatif Havalandırmalı Lagünlerde BOĐ Gideriminin Hesaplanması.derece reaksiyon kinetiğine göre giderim hesabı yapılacaktır. Buna göre; = + ( k t) F... 9 Yılı Đçin Fakültatif Havalandırmalı Lagünlerde BOĐ Gideriminin Hesaplanması ( ) ( ) k =.Log L kg / gün k( ) =.Log.69.ha ( ) k =.6gün 9 Kış (.79 ) =.6 (.79 ). (.79 ) =.47 k gün k gün 8.7 mg / L = = ( k t) ( gün gün) =.4 mg / L 9 Yaz (.7 ) =.6 (.7 ). (.7 ) =.8 k gün k gün 8.7 mg / L = = ( k t) ( gün gün) = 8.74 mg / L Atıksu Arıtımı ve Tesis Tasarımı/9- Selçuk Üniversitesi, KONYA Ahmet ihat Kahraman, Hasan Ege, 6 Sayfa 7

28 F Yılı Đçin Fakültatif Havalandırmalı Lagünlerde BOĐ Gideriminin Hesaplanması ( ) ( ) k =.Log L kg / gün k( ) =.Log.69.ha ( ) k =.6gün 44 Kış (. ) =.6 (. ). (. ) =.48 k gün k gün 4.4 mg / L = = ( k t) ( gün gün) =.4 mg / L 44 Yaz (.88 ) =.6 (.88 ). (.88 ) =.94 k gün k gün 4.4 mg / L = = ( k t) ( gün gün) = 6. mg / L Atıksu Arıtımı ve Tesis Tasarımı/9- Selçuk Üniversitesi, KONYA Ahmet ihat Kahraman, Hasan Ege, 6 Sayfa 8

29 F... Fakültatif Havalandırmalı Lagünlerde Oksijen Gereksiniminin Hesaplanması F... 9 Yılı Đçin Oksijen Gereksinimin Hesaplanması 9 Kış.kgO 8.7 mg / L.4 mg / L ROH = 68. kgbođ / gün gün /sa kgbođ 8.7 mg / L R = 7. kgo / sa OH 9 Yaz.kgO 8.7 mg / L 8.74 mg / L ROH = 68. kgbođ / gün gün /sa kgbođ 8.7 mg / L R =. kgo / sa OH F Yılı Đçin Oksijen Gereksinimin Hesaplanması 44 Kış.kgO 4.4 mg / L.4 mg / L ROH = 977. kgbođ / gün gün /sa kgbođ 4.4 mg / L R = 9.7 kgo / sa OH 44 Yaz.kgO 4.4 mg / L 6. mg / L ROH = 977. kgbođ / gün gün /sa kgbođ 4.4 mg / L R = 4. kgo / sa OH Atıksu Arıtımı ve Tesis Tasarımı/9- Selçuk Üniversitesi, KONYA Ahmet ihat Kahraman, Hasan Ege, 6 Sayfa 9

30 Havuzlara her m lük hacme adet aeratör yerleştirildi. Böylece bir havuza 9 adet aeratör yerleştirilmiştir. havuza toplamda 4 adet aeratör yerleştirilmiştir. Her bir aeratör kgo /sa verebileceği kabul edilmiştir. Buna göre toplam verilen Oksijen miktarı; 4 kgo / sa= 4 kgo / sa 9 Yılı Kış: 7. kgo /sa uygundur. 9 Yılı Yaz:. kgo /sa uygundur. 44 Yılı Kış: 9.7 kgo /sa uygundur. 44 Yılı Yaz: 4. kgo /sa uygundur. Atıksu Arıtımı ve Tesis Tasarımı/9- Selçuk Üniversitesi, KONYA Ahmet ihat Kahraman, Hasan Ege, 6 Sayfa

31 G. Üniteler Arası Boruların Çap ve Hızlarının Hesaplanması G.. Anaerobik Havuza Su Getiren Ana Boru Đçin Hesaplamalar 9 Yılı Đçin; Q= V A π D m s m s D m mm 4. / = / =.9 4 Yeni Hız: π.4. m / s= V V =.97 m / s 4 44 Yılı Đçin; π.4.4 m / s= V V =. m / s 4 G.. Her bir Anaerobik Havuza Ayrılan Borular Đçin Hesaplamalar 9 Yılı Đçin; mm boru çapı seçilirse; π.. m / s= V V =.6 m / s 4 44 Yılı Đçin;.4 m / s π. = V V =.7 m / s 4 Bu ünitede çıkış borularının parametreleri de aynı şekildedir. Atıksu Arıtımı ve Tesis Tasarımı/9- Selçuk Üniversitesi, KONYA Ahmet ihat Kahraman, Hasan Ege, 6 Sayfa

32 G.. Fakültatif Havuzlara Su Getiren Borular Đçin Hesaplamalar 9 Yılı Đçin;. m / s π D = m / s D=.76m mm 4 Yeni Hız:. m / s π. = V V =.77 m / s 4 44 Yılı Đçin;.4 m / s π. = V V =.9 m / s 4 G.4. Fakültatif Havuzlardan Çıkış Boruları Đçin Hesaplamalar Đki Havuzun Birleştiği Borunun Hesabı 9 Yılı Đçin; mm lik boru çapı seçilirse;. m / s π. = V V =.99 m / s 4 44 Yılı Đçin;.4 m / s π. = V V =. m / s 4 Ana Çıkış Borusunun Hesabı 4 mm boru çapına göre ; 9 Yılı Đçin; V =.97 m / s 44 Yılı Đçin; V =. m / s Atıksu Arıtımı ve Tesis Tasarımı/9- Selçuk Üniversitesi, KONYA Ahmet ihat Kahraman, Hasan Ege, 6 Sayfa

33 H. Hidrolik Hesaplamalar ve Yük Kayıpları Yersel Yük Kayıpları için: hf V = k formülü kullanılacaktır. g Aşağıdaki k katsayıları kullanılacaktır. Hazneden boruya geçiş (Keskin). Hazneden boruya geçiş (Yuvarlatılmış). Borudan hazneye geçiş Dirsek (4º).4 Dirsek (9º). T bağlantılarında.9 Tam açık kelebek vana. Ani Daralma: (D /D ) k D : Sıkışma öncesi borunun iç çapı, m D : Sıkışma sonrası borunun iç çapı, m Ani Genişleme: k D = D D : Genişleme öncesi borunun iç çapı, m D : Genişleme sonrası borunun iç çapı, m Atıksu Arıtımı ve Tesis Tasarımı/9- Selçuk Üniversitesi, KONYA Ahmet ihat Kahraman, Hasan Ege, 6 Sayfa

34 Sürekli Yük Kayıpları Đçin Q D S.6.4 =.78 Q= Debi = Pürüzlülük Katsayısı D= Boru Çapı S = Hidrolik Eğim Hidrolik eğim belirlenirken yukarıdaki Williams-Hazen bağıntısı kullanılır. hf = S L bağıntısı ile de sürekli yük kayıpları hesaplanır. H.. Izgara Đle Terfi Merkezi Arasındaki Yük Kayıplarının Hesaplanması Açık Kanaldan Boruya Geçişteki Yük Kaybı: V hf = k g.98 hf =. =.9m g 4 mm lik Borudaki Sürekli Yük Kaybı: ( ).6.4 m / s= S S =.48.4 hf =.48 4m=.m hf = hf+ hf =.m H.. Terfi Merkezi Đle Anaerobik Havuzlar Arasındaki Yük Kayıplarının Hesaplanması 4 mm lik Borudaki Sürekli Yük Kaybı: ( ).6.4 m / s= S S =.48.4 hf =.48 6.m=.94m T bağlantısındaki yersel yük kaybı: V hf = k g. hf =.9 =.8m g Atıksu Arıtımı ve Tesis Tasarımı/9- Selçuk Üniversitesi, KONYA Ahmet ihat Kahraman, Hasan Ege, 6 Sayfa 4

35 Vanadan kaynaklanan yersel yük kaybı: hf = k g hf V.6 =. =.4m g mm lik Borudaki Sürekli Yük Kaybı: 4 ( ).6. m / s= S S = hf =.7779.m=.4m hf = hf + hf + hf + hf = m 4.8 H.. Anaerobik Havuzlar Đle Fakültatif Havuzlar Arasındaki Yük Kayıplarının Hesaplanması 9 lik dirsekte meydana gelen yersel yük kaybı: hf = k g hf V.6 =. =.9m g mm lik Borudaki Sürekli Yük Kaybı: ( ).6.4 m / s= S S =.49.4 hf = m=.4m T bağlantısındaki yersel yük kaybı: V hf = k g.6 hf =.9 =.7m g 4 mm lik Borudaki Sürekli Yük Kaybı: 4 ( ).6.4 m / s= S S =.48.4 hf =.48.m=.m Atıksu Arıtımı ve Tesis Tasarımı/9- Selçuk Üniversitesi, KONYA Ahmet ihat Kahraman, Hasan Ege, 6 Sayfa

36 T bağlantısındaki yersel yük kaybı: V hf = k g. hf =.9 =.8m g mm lik Borudaki Sürekli Yük Kaybı:.4 m / S = s = S ( ) hf =.794.m=.86m lik dirsekte meydana gelen yersel yük kaybı: hf7 = k g hf 7 V.9 =. =.47m g mm lik Borudaki Sürekli Yük Kaybı:.4 m / S = s = S ( ) hf =.794.m=.94m lik dirsekte meydana gelen yersel yük kaybı: hf 9 = k g hf 9 V.9 =. =.47m g hf = hf + hf + hf + hf + hf + hf + hf + hf + hf = m Atıksu Arıtımı ve Tesis Tasarımı/9- Selçuk Üniversitesi, KONYA Ahmet ihat Kahraman, Hasan Ege, 6 Sayfa 6

37 H.4. Fakültatif Havuzlar Đle Terfi Merkezi Arasındaki Yük Kayıplarının Hesaplanması T bağlantısındaki yersel yük kaybı: V hf = k g. hf=.9 =.6m g mm lik Borudaki Sürekli Yük Kaybı:.4 m / s S =.967 = S ( ) hf = m=.84m T bağlantısındaki yersel yük kaybı:.6.4 hf = k g hf V. =.9 =.6m g 4 mm lik Borudaki Sürekli Yük Kaybı: 4 ( ).6.4 m / s= S S =.48.4 hf =.48 4m=.m hf = hf+ hf+ hf+ hf4 =.77m H.. Terfi Merkezi Đle Deşarj Noktası Arasındaki Yük Kayıplarının Hesaplanması 4 mm lik Borudaki Sürekli Yük Kaybı: ( ).6.4 m / s= S S =.48.4 hf = m=.6m H.6. Tesisin Tamamındaki Toplam Yük Kaybının Hesaplanması hf =.987m Atıksu Arıtımı ve Tesis Tasarımı/9- Selçuk Üniversitesi, KONYA Ahmet ihat Kahraman, Hasan Ege, 6 Sayfa 7

38 İ. Terfi için Pompa Seçimi ve İlgili Pompa Bilgileri Terfi için HP marka AF-4 model Pompa seçilmiştir. Đ.. Pompanın Çalışma Aralığı Atıksu Arıtımı ve Tesis Tasarımı/9- Selçuk Üniversitesi, KONYA Ahmet ihat Kahraman, Hasan Ege, 6 Sayfa 8

39 Đ.. Pompanın Özellikleri Atıksu Arıtımı ve Tesis Tasarımı/9- Selçuk Üniversitesi, KONYA Ahmet ihat Kahraman, Hasan Ege, 6 Sayfa 9