K U R S I Ş I Mövzu: Turbo Pascal proqramlaşdırma dilinin riyazi məsələlərin həllinə tətbiqi

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "K U R S I Ş I Mövzu: Turbo Pascal proqramlaşdırma dilinin riyazi məsələlərin həllinə tətbiqi"

Transkript

1 Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Qərb Universiteti 1 Fakültə: Kompüter elmləri və Dizayn Kafedra: Riyaziyyat və kompüter texnologiyaları İxtisas: İnformasiya texnologiyaları sistemləri və mühəndisliyi Fənn: Kompüter texnologiyaları və proqramlaşdırma K U R S I Ş I Mövzu: Turbo Pascal proqramlaşdırma dilinin riyazi məsələlərin həllinə tətbiqi Tələbə: Nağıyev İsmayıl Rəhbər: dos.r.c.hacıyeva Kurs: 1. Qrup 220. Imza: Imza: Bakı 2011

2 2 MÜNDƏRİCAT GIRIŞ FƏSIL 1.Xətti alqoritmik strukturlar Alqoritmik dillər Proqramlaşdırma dilləri Xətti alqoritmik struktur FƏSIL 2. Budaqlanan alqoritmik strukturlar Turbo Pascal dilində sabit və dəyişənlər,onların tipləri Budaqlanan alqoritmik struktur FƏSIL 3. Dövri alqoritmik strukturlar Dövri alqoritmik strukturlar Dövri strukturlu alqoritmlərin proqramlaşdırılması Nəticə İstifadə olunmuş ədəbiyyat

3 PLAN 3 1. x 2,457; y 0,435; 3, 548 z olduqda 2sin x 5 a ; 1 cos 2 z 3 proqram tərtib edin. 2 y b 1 ; 2 z ifadələrinin hesablanması üçün blok-sxem çəkin və cos x 2 1 x 2 2. y arctgx ln x 2,5 x 1 1 x 1 olduqda x 1 funksiyasının hesablanması üçün blok-sxem çəkin və proqram tərtib edin. x 2x 3. y 2 2 x x 1 3x funksiyasının [0,1] parçasında 0,01 addımı ilə qiymətlər cədvəlini tərtib etmək üçün blok-sxem çəkin və proqram tərtib edin.

4 4 GİRİŞ Pascal dili, ci illərdə İsveç ali politexnik məktəbinin informatika institutunun direktoru professor Niklaus Virt tərəfindən tələbələrin proqramlaşdırmanı öyrənməsi məqsədilə işlənib hazırlanmışdır. Pascal proqramlaşdırma dili 1971-ci ildə akademik ətraflara strukturca proqramlaşdırma anlayışını tanıtmaq üçün Niklaus Virth tərəfindən inkişaf etdirilmiş (Dilin yaradıcısı, dilə riyaziyyatçı və filosof Blaise Pascalın adını vermişdir) və bu dil qısa zaman içində universitetlərdə istifadə edilən proqramlaşdırma dili halına gəlmişdir. Kurs işinin strukturu giriş, 3 fəsil, nəticə və 15 adda istifadə olunmuş ədəbiyyatdan təşkil olunmuşdur. Birinci fəsil Xətti alqoritmik strukturlar 3 mövzudan ibarətdir. Ikinci fəsil Budaqlanan alqoritmik strukturlar 2 mövzudan ibarətdir. Üçüncü fəsil Dövrü alqoritmik strukturlar 2 mövzudan ibarətdir. Girişdə kurs işinin aktuallığı məqsədi və Turbo Pascal proqram dili haqqında məlumat verilmişdir. Turbo Pascal proqramlaşdırma dilinin riyazi məsələlərinin həllinə tətbiqində alqoritm anlayışından da istifadə olunur. Alqoritm anlayışının özü riyaziyyatın fundamental anlayışıdır. Pascal dilinin başlanğıc variantı məhdud imkanlara malik idi, indi isə yəni onun genişləndirilmiş forması daha böyük imkanlara malikdir. Pascal dili fransız alimi Blez Pascalın şərəfinə adlandırılmışdır. B.Pascal 1642-ci ildə birinci mexaniki hesablama maşını icad etmişdir. Pascalın maşını toplama maşını idi. Translyatorlar iki yerə bölünür interpretatorlar və kompilyatorlar: 1. İnterpretator proqramı sətirbəsətir tərcümə edir və yerinə yetirir. 2. Kompilyator proqramı bütövlükdə tərcümə edir, sonra isə yerinə yetirir.

5 FƏSİL 1.XƏTTI ALQORITMIK STRUKTURLAR Alqoritmik dillər Komputer istehsalının ilk dövründə proqramlar maşın dilində yazılırdı. Maşın dili komputerin başa düşdüyü kodlarla ifadə olunmuş əmrlərdən ibarət olub, konkret komputerin arxitekturasından asılı idi. Hər bir əmrdə umumi şəkildə, aparılacaq əməliyyatın məzmunu haqqında məlumat,üzərində maşın əməliyyatı aparılacaq başlanğıc verilənlərin yerləşdiyi yer-ünvan, nəticənin ünvanı və bu əmrdən sonar yerinə yetiriləcək əmr haqqında məlumat verilirdi. Maşın kitab, qəzet, jurnalların və digər nəşr məhsullarının hazırlanmasında geniş istifadə olunur. Bu tip proqramlara misal olaraq Adobe PageMarker, QuarkXpress proqramlarını gostərmək olar. Adətən, mətnlər mətn redaktorlarının birində yığılır, sonra yuxarıda sadalanan proqramların biri vasitəsilə tərtibat işləri yerinə yetirilir. Dilində proqramların yaradılması və onların komputerdə yerinə yetirilməsi kifayət qədər murəkkəb və vaxt aparan idi. Bu səbəbdən komputer texnologiyasının inkişafının sonrakı mərhələsində təbii dilə daha yaxın olan simvolik dillər yarandı. Belə ki, ikinci nəsil komputerlərin yaranması, konkret maşının yox, qoyulmuş məsələnin xususiyyətlərindən asılı olan dillərə ehtiyac yaratdı. Bu dillərə formal dillər və ya sadəcə alqoritmik dillər deyilir və bir sıra üstünlüklərə malikdir. Bu dillər əyani olub,onlarla ixtiyari alqoritmi asanlıqla ifadə etmək mümkündür. Alqoritmik dillər alqoritmin birqiymətliliyini, mürəkkəb alqoritmin daha sadə alqoritmlərin vəhdəti şəklində ifadə edilməsini təmin edir. Elektron hesablama maşınında (EHM) istənilən məsələnin həlli aşağıdakı mərhələlər ardıcılığı ilə aparılır. 1. məsələnin qoyuluşu. 2. həll alqoritminin yaradılması 3. hər hansı proqramlaşdırma dilində ilkin proqramın tərtibi 4. ilkin proqramın maşın dilinə tərcüməsi və redaktə edilməsi 5. işçi proqramın sazlanması 6. işçi proqramın icrası və nəticələrin alınması

6 6 7. nəticələrin təhlili. Məsələnin müvəffəqiyyətli həlli onun düzgün qoyuluşundan çox aslıdır. Məsələnin qoyuluşu sadə halda aşağıdakıları nəzərdə tutur: ilkin verilənlərin siyahısı, onların tipi, dəqiqliyi və ölçüləri; dəyişənlərin dəyişmə hədləri, başlanğıc və sərhəd şərtləri; nəticələrin siyahısı, onların tipi, dəqiqliyi və ölçüləri; məsələnin həllini təmin edən hesabat düsturları və tənlikləri. Bu mərhələdə müəyyən sinif məsələlər üçün onların riyazi formalaşdırılması da aparılır, yəni tədqiq edilən prosesin baxılan halda əlverişli olan formal dildə, fortmatda riyazi modeli qurulur, bəzi riyazi və mühəndis məsələləri üçün ədədi hesablama üsulu seçilir və yaradılır. Mühəndis hesabatlarında rast gələn əksər məsələlərin həlli üçün ədədi hesablama üsulları yaradılmalıdır. Bəzi məsələlərin həlli üçün bir neçə üsul mövcuddur. Bu və ya digər həll üsulunun seçilməsi bir tərəfdən məsələnin qoyuluşundakı tələblərdən, digər tərəfdən isə EHM-in və proqram vasitələrinin ədədi həll üsulunun reallaşdırılmasına qoyduqları tələblərdən asılıdır. Alqoritm məsələnin həll yoludur, başqa sözlə məsələnin həllini təmin edən formal qaydalar sistemidir. Məsələnin EHM-lə həlli baxımından alqoritm axtarılan cavabaların alınması üçün məsələnin verilənlərin üzərində icra olunan hesabi və məntiqi əməliyatlar ardıcılığıdır. Hesablama mərhələləri arasında mövcud olan məntiqi əlaqələr bu və ya digər əlaqəni əks etdirən şərtin yoxlanması və yoxlamanın nəticəsinə görə bu və ya digər hesablama yolunun seçilməsini təmin edən məntiqi əməliyyatlar vasitəsilə həyata keçirilir. Həll alqoritminin tərtibi məsələni ardıcıl yerinə yetirilən mərhələlərə bölmək deməkdir. Bu zaman əvvəlki mərhələlərin nəticələri sonrakı mərhələlərdə istifadə oluna bilər. Əsas şərt ondan ibarətdir ki, hər bir mərhələnin məzmunu və mərhələlərin yerinə yetirilməsi qaydası müəyyən olunmalıdır. Bu alqoritimin müəyyənlik xassəsini təşkil edir. Bundan əlavə alqoritm nəticəlik və kütləvilik xassələrinə də malik olmalıdır. Alqoritim əyani, yığcam və standart vasitələrlə təsviri böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bu məqsədlə təbii dildən, sxem üsulundan və alqoritmik dildən istifadə olunur.

7 7 Başlanğıc və sonu bloku Daxil etmə bloku Hesablama və ya əməliyat bloku Şərt bloku Dövr bloku Çap bloku 1.2. Proqramlaşdırma dilləri Müxtəlif təyinatlı məsələlərin müasir kompüterlərdə həll olunması üçün standart proqramlar və tətbiqi proqramlar paketlərinin tətbiqi ilə yanaşı hazırda istifadəçi tərəfindən hazırlanmış proqramlardan istifadə də xüsusi əhəmiyyətə malikdir. Qeyd edək ki, istifadəçinin tərtib etdiyi proqramlar proqramlaşdırma dillərinin köməyi ilə həyata keçirilir. Proqram - proqramlaşdırma dilinin əmrləri, funksiyaları və operatorlarının köməyi ilə tərtib olunmuş xüsusi yazılışlar ardıcıllığıdır. Qeyd etmək lazımdır ki, proqramlaşdırma dillərinin yaranma tarixi və inkişafı EHM-larının yaranma tarixi ilə sıx əlaqədar olmuşdur. Kompüterə daxil ediləcək əmrlər danışıq dilinə yaxın xüsusi dillərdə yazılır. Belə dillərə proqramlaşdırma dilləri deyilir. Proqramlaşdırma dillərinin də adi dillərdə olduğu kimi əlifbası, lüğəti, tərkibi və sintaksisi var. Adi dillərdən fərqli olaraq proqramlaşdırma dilində ən çoxu bir neçə yüz söz olur, sözlərin çoxmənalılığına yol verilmir, yalnız bir məna daşıyır. Proqramlaşdırma dilləri çoxdur. Onlar aşağı və yüksək səviyyəli dillərə bölünür. Aşağı səviyyəli dillərə maşın dili və assembler dili aiddir. Bu dillər istifadə

8 8 edildiyi maşının tipindən asılı olduğundan maşın yönümlü dillər adlanır. Maşın dillərindən istifadə hazırda geniş yayılmamışdır. Belə ki, bu cür dillərdən istifadə edilməsi xüsusi hazırlıq və bacarıq tələb edir. Bu proqramlarla adətən peşəkar proqramçılar məşğul olurlar. Maşın dilində proqramın tərtibi olduqca çox zəhmət tələb edir, sonradan oxunması çətin olur. Başqa çatışmamazlığı ondan ibarətdir ki, eyni bir alqoritmin müxtəlif kompüterlərdə yerinə yetirilməsi üçün müxtəlif proqramlar yaratmaq lazım gəlir. Hal-hazırda maşın kodundan istifadə olunmur və kompüter üçün proqram hər hansı proqramlaşdırma dillərinin birində tərtib olunur. Proqramlaşdırma dilləri bir qayda olaraq, verilənlərin təsviri, hesabi operatorlar, dövrün təşkili və idarəedici vasitələr, informasiyanın daxil və xaric olunma vasitələri ilə təmin olunub. Dillərin çoxunun proqramın tərtibində oxşar prinsipdən istifadə etməsinə baxmayaraq, onların sintaksisi müxtəlifdir. Yüksək səviyyəli proqramlaşdırma dilləri (alqoritmik dillər) isə müxtəlif tipli maşınlarda istifadə edilə bilər. Alqoritmik dillər maşın dillərinə nisbətən daha sadə olub, geniş istifadəçi kütləsini əhatə edir. Proqramlaşdırma dillərində əmrlər operatorlar və ya təlimat adlanır. Hər hansı alqoritm üçün tərtib olunan bu cür əmrlər ardıcıllığı ilkin proqram və ya sadəcə ilkin mətn adlanır. Ilkin mətn çevirici proqram (translyator) vasitəsilə çevriləndən sonra icra olunur. Proqramlaşdırma dilləri də öz növbəsində interpretator və kompilyatorla işləyən dillərə bölünürlər. İnterpretatorla işləyən dillərdə proqram tərtib edildikdə hər yeni proqram sətrinin daxil edilməsi zamanı həmin sətirdə səhvin olub-olmadığı yoxlanılır və əgər səhv olarsa yerinə yetirmə avtomatik olaraq dayandırılır. Kompilyatorla işləyən dillərdə isə proqram mətni tam daxil edildikdən sonra mövcud səhvlər haqqında məlumat verilir. Səhvlərin göstərilən nömrə və izahatlarına əsasən onlar uyğun şəkildə aradan qaldırılır. Alqoritmik dillərə FORTRAN, PL, Ada, C, Modula-2, COBOL, BASİC, Pascal və s. dillərini aid etmək olar. Maşın dillərinə isə ASSEMBLER tipli dilləri aid etmək mümkündür. Biz alqoritmik dillərdən biri olan Paskal dilinin Turbo Paskal 7.0 versiyası ilə tanış olacağıq. Bu dil 1984-cü ildə

9 9 Borland İnternational şirkəti tərəfindən yaradılmışdır. Dilin Turbo Paskal 5.0 variantı 1988-ci ildə, Turbo Paskal 7.0 variantı isə 1992-ci ildən istifadə edilir. 1.3.Xətti alqoritmik struktur Tərkibində məntiqi və dövri mərhələ olmayan mərhələlər ardıcıllığında təşkil olunur. Xətti alqoritm elə alqoritmdir ki, bu alqoritmi təşkil edən blokların hamısı növbə ilə yerinə yetirilir. Məsələn, y a b x funksiyasının qiymətinin bir nöqtədə hesablanması. Təbii danışıq dilində bu funksiyanın qiymətinin hesablanması alqoritmini aşağıdakı kimi yazmaq olar. 1. Proqramın başlanğıcı 2. a,b,x-verilənlərini daxil etməli 3.y=a+b*x funksiyasının qiymətinin hesablamalı. 4. Nəticəni çap etməli. 5. Son. Bu alqoritmin blok-sxemi aşağıdakıdır. Başlanğıc a,b,x y=a+bx y Son FƏSİL 2. BUDAQLANAN ALQORITMIK STRUKTUR

10 Turbo Paskal dilində sabit və dəyişənlər, onların tipləri Turbo Paskal dilində sabit və dəyişənlərin proqramda istifadəyə qədər tipləri müəyyən olunmalıdır. Verilənlər, başqa sözlə sabit və dəyişənlər 5 əsas tipə bölünürlər: 1. sadə tiplər; 2. struktur tipi; 3. göstərici tipi; 4. sətir tipi; 5. prosedura tipi. Öz növbəsində sadə tiplər: nizami tiplərə və həqiqi tipə bölünürlər. Nizami tiplər aşağıdakılardır: tam tip; məntiqi tip; simvol tipi; sadalanan tip; diapazon tipi. Struktur tipli verilənlərin isə aşağıdakı növləri mövcuddur: massivlər; yazılar; çoxluqlar; fayllar. - tam tiplər Tam dəyişən və sabitləri təsvir etmək üçün beş tip mövcuddur ki, onlar aşağıdakılardır: işarəli qısa tam (Shortint), İşarəli tam ( integer), İşarəli uzun tam (longint), İşarəsiz qısa tam (Byte), İşarəsiz tam (Word) Məsələn, A, B, C, D dəyişənləri Var A, B: integer; C, D : byte: kimi elan edilibsə, onda A və B dəyişənləri yaddaşda 2 baytlıq yer tutaraq dən ə qədərki aralıqda qiymət ala bilərlər, C və D dəyişənləri isə yaddaşda 1 baytlıq yer tutaraq 0-dan 255-ə qədərki aralıqda qiymət ala bilərlər. Məntiqi tipli verilənlər BOOLEAN kimi elan edilir və onların ala biləcəyi qiymətlər FALSE (yalan) və ya TRUE (doğru) ola bilər. Sadalanan tip elan edilərkən, dəyişənin ala biləcəyi qiymətlər mötərizədə göstərilməlidir. Məsələn, Type

11 11 İxtisaslar= (menecment, marketinq, mühasibat uçotu, informasiya sistemləri, iqtisadçı-mühəndis); Bu o deməkdir ki, İxtisaslar adlı identfikator proqram daxilində mötərizədəki 5 ixtisasın adlarından birini ala bilər. Simvol tipli verilənlər CHAR tipi kimi göstərilir. Bu tipə aid olan sabit və dəyişənlərin qiymətləri dırnaq arasında verilir: məsələn X= a. Qeyd etmək lazımdır ki, hər bir simvola arasında bir ədəd kod kimi uyğundur arasındakı kodlar xidməti kodlardır. Əsas simvollara (klaviaturaya uyğun simvollara) uyğun kodlar arasılığında yerləşir. Məsələn 4 rəqəminin simvol kodu 52, A hərfinin simvol kodu 65, a hərfinin (kiçik və baş hərflərin kodları fərqlidir) simvol kodu 97- dir. -həqiqi tiplər. Bu qrupa beş birqat dəqiqlikli həqiqi (Single), həqiqi (real), ikiqat dəqiqlikli həqiqi (Double), yüksək dəqiqlikli həqiqi (Extended), tam həqiqi formatda (comp) tiplər daxildir. Qeyd edək ki, COMP tipindən böyük tam ədədlərlə işləmək məqsədilə də istifadə etmək mümkündür. Turbo Paskal dilində riyazi funksiyalarla işlədikdə ən çox tam tipli verilənlər üçün İNTEGER, həqiqi tipli verilənlər üçün isə REAL tipləri istifadə edilir. Qeyd edək ki, istifadəçi özü də yeni tiplər müəyyənləşdirə bilər. Yəni əvvəldə tipi verilən sabit və ya dəyişəni sonra yeni dəyişənin tipi kimi göstərə bilər. Bu halda mütləq TYPE sözü yazılır, sonra isə dəyişənlərin siyahısı və tip kimi qəbul edilən artıq elan olunmuş dəyişən ümumi qaydalara uyğun verilir.

12 Budaqlanan alqoritmik struktur Tərkibində bir və ya bir neçə məntiqi mərhələ olan hesablama prosesinin təsvir edir. Hər bir budaqlanma nöqtəsi uyğun məntiqi mərhələ ilə təyin edilir. Budaqlanan alqoritmə elə alqoritmə deyilir ki, şərtdən aslı olaraq, alqoritmi təşkil edən blokların bəziləri yerinə yetirilir, bəziləri yox. Məsələn, a b, y a b, eger eger a b a b Başlanğıc a,b yox a>b hə y=a-b y=a+b y Son

13 13 FƏSİL 3. DÖVRI ALQORITMIK STRUKTUR 3.1.Dövri alqoritmik strukturlar Təcrübədə çox rast gələn dövri hesablama prosesində məsələnin(və ya onun bir hissəsinin) həlli eyni hesablama düsturları ilə dəyişənlərin müxtəlif qiymətləri üçün bir neçə dəfə təkrarən hesabatların aparılmasını tələb edir. Hesablama prosesinin təkrarən yerinə yetirilən hissəsinə dövr deyilir. Dövri strukturlar sadə və mürəkkəb ola bilər. Sadə struktur bir, mürəkkəb struktur isə biri digərinə daxil olan iki və daha çox dövrdən ibarət olur. Bu strukturları sxematik olaraq belə göstərmək olar. Dövrü strukturların tərtibi zamanı dövrün girişində hesabat prosesinin tələb etdiyi hazırlıq əməliyyatlarının aparılması nəzərə alınmalıdır(məsələn, cəmin və ya hasilin hesablanmasında başlınğıc qiymətlərin məncub edilməsi). Mürəkkəb dövri strukturlarda xarici və daxili dövrlər və onlar arasındakı münasibətlər müəyyənləşdirilməlidir. Sərbəst dəyişən arqumentli dövri hesablama prosesləri. Arqumentin dəyişilməsində müəyyən qanunauyğunluqlar olmadıqda onun qiymətlər çoxluğu nizamla düzülmüş ardıcıllıq şəklində verilir. Bu ardıcıllıqda hər elementin öz nömrəsi olmalıdır. x 1, x 2,..., x n-1, x n Verilənlərin belə nizamlı düzülüşünə massiv deyilir. Massivin elementi kimi baxılan hər bir verilən massivin adı və massivdəki yeri (indeksi) ilə təyin edilir. Elemente müraciət etmək üçün massivin adı və elementin indeksi gəstərilməlidir. Məsələn X massivində X (1) -1-ci elementi, X (10) -10-ci elementi göstərir. Massivin elementinə başqa sözlə indeksli dəyişən deyilir. İndekslərin sayı massivin ölçüsünü göstərir. Bir indeks massivin bir ölçülü yəni xətti olduğunu,iki indeks massivin iki ölçülü yəni matris tipli olduğunu və s. göstərir. Alqoritmik dillərdə massivlərlə işləmək üçün xüsusi vasitələr nəzərə alınır. Massivlərin işlədilməsinə aid bəzi tipik hesablama proseslərinə baxaq.

14 a) Arqumentin qiymətlər çoxluğuna görə funksiyanın qiymətləri çoxluğunun hesablanması. 14 Misal.Verilmiş X(100) massivinə əsasən, i=1,100 düsturu ilə y-in qiymətlər çoxluğunu hesablayan alqoritmi qurmalı. Alqoritmin blok-sxemi şəkildə göstərilir. b) Ədədlər massivinin elementlərinin cəminin (və ya hasilinin) hesablanması. Misal.Hörner sxemi vasitəsilə verilmişdir. y = a 0 x n + a 1 x n a n-1 x + a n n dərəcəli çoxhədlinin qiymətinin hesablamaq üçün alqoritm tərtib etməli. Bu məsələnin həlli üçün verilənlər arqumentin x qiyməti və a 0, a 1,a 2,..., a n əmsallarından düzəlmiş (n+1) elementli massivdir. Hörner sxemi ilə verilən çoxhədli ümumi halda aşağıdakı kimi yazılır. y = (...(( a 0 x + a 1 ) x a 2 )x a n-1 ) x + a n

15 15 Mürəkkəb dövrü proseslər. Praktik məsələlər əksər hallarda daxildən dövri strukturlar olan mürəkkəb dövri proseslər şəklində verilir. Daxili dövrlər ya müstəqil şəkildə,ya da biri digərinin içərisində xarici dövrdə daxil ola bilərlər. Dövrlərin birinin digərinə daxil olmalarının say məhdudlaşdırılmır. Mürəkkə dövri alqoritmlərin xarici və daxili dövrlərinin təşkil qaydaları əsasən sadə dövrlərdə olduğu kimidir. Sadə dövri strukturları kombinasiya edərək lazımi mürəkkəb struktur almaq olar. Bu zaman aşağıdakılar nəzərə alınmalıdır: - daxili dövrlərin parametrlərinin başlanğıc qiymətləri onların işlənməsinə qədər hazırlanmalıdır; - daxili dövrdən xarici dövrə çıxış daxili dövrü bitdikdən sonra və ya hər hansı şərtin ödənməsi nəticəsində yerinə yetirilir; - xarici dövrdən daxili dövrə yalnız onun başlığı vasitəsilə daxil olmaq mümkündür;

16 Dövri strukturlu alqoritmlərin proqramlaşdırılması Turbo Paskal dilində dövri strukturalı alqoritmlərin proqramlaşdırılması məqsədilə üç cür operatordan istifadə edilir. 1. Dövr operatoru. Operatorun ümumi şəkli aşağıdakı kimidir: FOR <dövr parametri>:=<başlanğıc qiymət> TO <son qiymət> DO <operator>; Burada, FOR, TO, DO dilin ehtiyat sözləridir (ingiliscə üçün, qədər, yerinə yetirmək mənasını daşıyır); <dövr parametri> - dövrün parametric olub İNTEGER tipli dəyişəndir (eyni zamanda ixtiyari nizami tip ola bilər); <başlanğıc qiymət> - dövr parametrinin tipində olan parametrin başlanğıc qiymətidir; <son qiymət> - son qiymət dövr parametrinin tipində olan parametrin son qiymətidir; <operator> - Turbo paskal dilinin ixtiyari operatorudur. Opertor belə yerinə yetirilir: Əvvəlcə dövr parametrinə başlanğıc qiymət mənimsədilir. əgər o son qiymətdən kiçikdirsə onda idarəetmə operatora verilir, əks halda idarəetmə növbəti sətrə verilir. Növbəti mərhələdə başlanğıc qiymətin üzərinə vahid əlavə edilir və proses analoji olaraq yerinə yetirilir. Qeyd edək ki, burada, <başlanğıc qiymət> <son qiymət> şərti ödənilməlidir. Dövr daxilində olan sətirlər bir neçə olarsa, onda həmin sətirlər BEGİN və END arasında verilməlidir. Yalnız bir sətir olduqda isə bu operatorlarsız da sətiri vermək olar. Dövr operatorunun digər bir variantı da mövcuddur: FOR <dövr parametri>:=<başlanğıc qiymət> DOWNTO <son qiymət> DO <operator>; Bu operatorda da istifadə edilən dəyişənlər üçün qaydalar əvvəlki variantda olduğu kimidir. Opertatorun fərqi ondan ibarətdir ki, hər sonrakı təkrarlanmada

17 17 başlanğıc qiymətdən bir vahid çıxılır və onun qiyməti son qiymətdən kiçik olduqda idaretmə növbəti sətrdəki operatora verilir. Burada <başlanğıc qiymət> <son qiymət> şərti ödənilməlidir. 2. WHILE təkrarlanma operatoru. Operatorun ümumi şəkli aşağıdakı kimidir: WHILE <şərt> DO begin <operator>;end; Burada WHILE, DO - dilin ehtiyat (açar) sözləridir (ingiliscə hələlik (yerinə yetirildiyi müddətdə), etmək( yerinə yetirmək) mənasını daşıyır); <şərt> - məntiqi tipli ifadə və şərtdir; <operator> - Turbo Paskalın ixtiyari operatorudur. Operator aşağıdakı kimi işləyir: əgər şərt ödənirsə, yəni doğrudursa onda operator yerinə yetirilir və şərtin təkrar yoxlanması aparılır. Şərt ödənmədikdə idarəetmə növbəti sıradakı operatora verilir. 3. REPEAT operatoru: Operatorun ümumi şəkli aşağıdakı kimidir: REPEAT <dövrün gövdəsi> UNTIL <şərt>; Burada, REPEAT və UNTİL dilin ehtiyat sözləridir (ingiliscə təkrarlamaq, o vaxta qədər ki (yerinə yetirilməyənədək) mənasını daşıyır); <dövrün gövdəsi> - Turbo Paskal dilinin operatorları ardıcıllığıdır; <şərt> - məntiqi tipli ifadə və ya şərtdir. Operator belə yerinə yetirilir: əvvəlcə dövrün gövdəsi heç olmazsa bir dəfə yerinə yetirilir. Sonra şərt yoxlanılır, əgər şərt ödənmirsə onda dövrün gövdəsi yenidən hesablanır, əks halda yəni şərt ödəndikdə idarəetmə dövrdən sonrakı operatora verilir.

18 1. x 2,457; y 0,435; 3, 548 z olduqda 18 2sin x 5 a ; 1 cos z 3 proqram tərtib edin. y b z 2 3 ; Ifadələrinin hesablanması üçün blok-sxem çəkin və Start x=2,457;y=- 0,435;z=3,548 a 2sun x cos z 3 b y z 3 a,b End Şəkil(1)

19 Program misal1; Var x, y, z, a, b, pi:real; Begin x:=2.457;y:=0.435;z:=3.548; a:=(2*sin(x-pi/5)/(3/1+cos(z)*cos(z))); b:=1+(y*y/(2+z*z)/3); Write('a=',a:4:2,'b=',b:4:2) End. 19 Cavab: a:=0.33,b=1.00

20 20 2 cos x 2 1 x 2 2. y arctgx ln x 2,5 x 1 1 x 1 olduqda x 1 funksiyasının hesablanması üçün blok-sxem çəkin və proqram tərtib edin. Şəkil(2)

21 Program Misal2; Var x,y:real; Begin Read(x); If (-1<=x) or (x<=1) then y:=arctan(x)*arctan(x) else if x<1 then y:=cos(x)/1+x*x else if x>1 then y:=ln(x)*x+2.5; Write ('y=',y:4:2); End. 5 ədədini daxil etdikdə cavab aşağıdakıdır. Cavab y=

22 22 x 2x 3. y 2 2 x x 1 3x funksiyasının 0, 1 parçasında 0,01 addımı ilə qiymətlər cədvəlini tərtib etmək üçün blok-sxem çəkin və proqram tərtib edin. Şəkil(3)

23 Program Ism; label 1; Var x,h,y:real; Begin x:=0;h:=0.1; 1:y:=abs(x+2*x)/abs(x*x+x+1)+3*x*x; Writeln('x=',x:5:2,'y=',y:5:2); x:=x+h; if x<=1 then goto 1; End. 23 Cavab: x=0.00 y=0.00 x=0.10 y=0.30 x=0.20 y=0.60 x=0.30 y=0.92 x=0.40 y=1.25 x=0.50 y=1.61 x=0.60 y=2.00 x=0.70 y=2.43 x=0.80 y=2.90 x=0.90 y=3.43

24 NƏTICƏ 24 Bu kurs işi Turbo Paskal proqramlaşdırma dilinə aiddir. Turbo pascal dilinin imkanlarını öyrəndim. Verilmiş 3 tapşırıga əsasən xətti proqramların xətti, budaqlanan,dövrü proqramları alqoritmliliyin tərtib olunması kompüterdə realizə edilməsinin və nəticələrin alınması proseslərini öyrəndim. Bu proqramlarla əlaqəli şərti və şərtsiz keçid operatorların dövr operatorlarından istifadə etdim. Tapşırıqlara uyğun blok sxem tərtib etdik, həmin blok sxemlər kurs işində təsvir edilmişdir. Biz Turbo Pascala əsasən proqramlaşdırmanın əsasına baxışı sona çatdırdıq. Onların arasında məlumatların hesablanması və işlənməsi, obyektiv-orentir proqlamlaşdırmanın istifadəsi ilə bir sözlə, biz profesional proqramistlər həmin məsələrlə üzləşməli oluruq. Profesional proqramlaşdırmanın öyrənilməsində Turbo Pascal proqramlaşdırmanın ən yaxşı dili kimi seçilmişdir. Turbo Pascal proqramlaşdırmanın köhnə məhsuludur. Bununla yanaşı qeyd etmək lazımdır ki, Pascal-canlı dildir. Pascal proqramında müxtəlif əməliyatlar sistemi üçün kompilyatorun işlənməsi, proqramın işlənməsi rast gəlinir. Bu sistemlər hərdən müəyyən hissələrdə, yaxud bütövlükdə Turbo Pascalda eyniləşir. Bununla yanaşı yığılmış təcrübə ciddi profesional proqramın işlənməsində istifadə oluna bilər. Proqram Turbo Pascal dilində yazılmışdır. Bu dil cəbri proqramların yazılmasında güclü instrumental vəsaitdir. Turbo Pascal Borland firmasının proqram təminatının işlənməsinin əsasıdır.

25 İSTIFADƏ OLUNMUŞ ƏDƏBIYYAT Kərimov S.Q., Həbibullayev S.B., İbrahimzadə T.İ., İnformatika. Bakı ADNA, s. 2. Kərimov S.Q., Həbibullayev S.B., İbrahimzadə T.İ. İnformatika, Bakı, Kərimov S.Q. və b. Fərdi kompüterlər və proqramlaşdırma. Bakı: Maarif, s. 4. Əskərov T.M., Kərimov S.Q. Alqoritmik dillər və proqramlaşdırma. Bakı: 5. Марченко A. И., Марченко Л. И.. Програмирование в среде Turbo Pascal Киев, N.N.Vəliyev. Turbo Pascal,Bakı, Cəfərov N.D., Rəhimova N. İnformatikadan praktikum, Bakı, Marsenko A.İ. Marsenko L.M Turbo Paskalda proqlamlaşdırma.kiev-moskva Епанешников А.М. Епанешников В.А. Программирование в сделе TURBO PASCAL 7.0. М Фаранов В.В. Turbo Pascal 7.0. Началный курс. Учебное пособие. Москва, Həbibullayev S.B. TURBO PASKAL dilində proqramlaşdırma, Bakı, Уинер Р. Язык ТУРБО ПАСКАЛЬ: Пер. с англ- М.: Мир, Керниган Б., Ритчи Д. Язык программирование ТУРБО ПАСКАЛЬ: Пер. с англ. М. Финанси и статистика, Подбельский В.В. Язык ТУРБО ПАСКАЛЬ: Москва, Финанси и статистика, Немнюгин С.А. Turbo Pascal. Практикум. Санкт Петербург, Питер, 2002.

MÖVZU: Simsiz şəbəkələr. Plan: 1. WiMax tüxnologiyası 2. Digər simsiz texnologiyalar və onların xüsusiyyətləri

MÖVZU: Simsiz şəbəkələr. Plan: 1. WiMax tüxnologiyası 2. Digər simsiz texnologiyalar və onların xüsusiyyətləri MÖVZU: Simsiz şəbəkələr Plan: 1. WiMax tüxnologiyası 2. Digər simsiz texnologiyalar və onların xüsusiyyətləri Hal-hazırda simsiz lokal şəbəkələrdən istifadəyə ildən-ilə daha çox üstünlük verilir. Simsiz

Detaylı

Kompüter (computer) verilənləri emal etmək üçün istifadə edilən proqramlaşdıra bilən elektron qurğu.

Kompüter (computer) verilənləri emal etmək üçün istifadə edilən proqramlaşdıra bilən elektron qurğu. 1 Kompüter nədir? 2 Kompüter (computer) verilənləri emal etmək üçün istifadə edilən proqramlaşdıra bilən elektron qurğu. Analoq kompüterlər analoq (kəsilməz) siqnallarını toplayır və vurur Rəqəmsal kompüterlər

Detaylı

AZƏRBAYCAN DÖVLƏT İQTİSAD UNİVERSİTETİ

AZƏRBAYCAN DÖVLƏT İQTİSAD UNİVERSİTETİ AZƏRBAYCAN DÖVLƏT İQTİSAD UNİVERSİTETİ KAFEDRA: QİDA MƏHSULLARININ TEXNOLOGİYASI FƏNN: BİOTEXNOLOGİYANIN ƏSASLARI GENETIK MÜHƏNDISLIK VƏ ONUN ƏSAS ANLAYIŞLARI Tərtib etdi: Dos.,t.e.n. Qədimova Natəvan

Detaylı

Elmi tədqiqatların təsnifatı. Məqsədli təyinatı üzrə: Fundamental; Tətbiqi; Axtarış; Işləmə.

Elmi tədqiqatların təsnifatı. Məqsədli təyinatı üzrə: Fundamental; Tətbiqi; Axtarış; Işləmə. A.D.Hüseynova Elmi tədqiqatlar - yeni hadisələrin öyrənmə prosesi və praktiki istifadə üçün öyrənilən obyektin müxtəlif amillərin təsirindən asılı olaraq dəyişmə qanunauyğunluğunun açıqlanmasıdır. Elmi

Detaylı

Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı yanında Maliyyə Monitorinqi Xidmətində daxili proseduralarla bağlı qəbul edilmiş qaydalar

Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı yanında Maliyyə Monitorinqi Xidmətində daxili proseduralarla bağlı qəbul edilmiş qaydalar Monitorinqi Xidmətində daxili proseduralarla bağlı qəbul edilmiş qaydalar Qaydanın adı «Azərbaycan Respublikasnın Mərkəzi Bankı yanında Maliyyə Monitorinqi Xidmətində protokol işinin təşkili üzrə Qaydalar»

Detaylı

İŞ YERİNƏ DAİR ARAYIŞ ELEKTRON XİDMƏTİNDƏN İSTİFADƏ ÜZRƏ MEDODİKİ GÖSTƏRİŞLƏR

İŞ YERİNƏ DAİR ARAYIŞ ELEKTRON XİDMƏTİNDƏN İSTİFADƏ ÜZRƏ MEDODİKİ GÖSTƏRİŞLƏR İŞ YERİNƏ DAİR ARAYIŞ ELEKTRON XİDMƏTİNDƏN İSTİFADƏ ÜZRƏ MEDODİKİ GÖSTƏRİŞLƏR Mündəricat 1. Elektron xidmətdən istifadə üçün sisteminə daxil olmaq.... 2 Şəkil 1. Sisteminə giriş... 2 Şəkil 2. Elektron

Detaylı

1616 az-s Düz cavab a) variantı. 1. #1616#01#01#01 Müasir hesablama və informasiya hesablama sistemlərinin

1616 az-s Düz cavab a) variantı. 1. #1616#01#01#01 Müasir hesablama və informasiya hesablama sistemlərinin 1616 az-s Düz cavab a) variantı 1. #1616#01#01#01 Müasir hesablama və informasiya hesablama sistemlərinin tərkib hissələri: a) hesablama texnikası vasitələri kompleksi və proqram təminatı; b) sistem PT

Detaylı

MÜNDƏRİCAT . SADƏ PROQRAMLAR... 9

MÜNDƏRİCAT . SADƏ PROQRAMLAR... 9 0 MÜNDƏRİCAT. SADƏ PROQRAMLAR... 9 PROQRAMLAŞDIRMANIN MAHIYYƏTI... 9 PROQRAMLARIN HAZIRLAMA MƏRHƏLƏLƏRI... 9 C DILINDƏ SADƏ PROQRAM... 10 MƏTNIN EKRANA ÇIXARILMASI... 10 PROQRAMIN YERINƏ YETIRILMƏSI...

Detaylı

Allahverdiyeva N.R., Namazov M.B. C dilində proqramlaşdırma MÜNDƏRİCAT

Allahverdiyeva N.R., Namazov M.B. C dilində proqramlaşdırma MÜNDƏRİCAT 0 Allahverdiyeva N.R., Namazov M.B. C dilində proqramlaşdırma 1 MÜNDƏRİCAT 1. SADƏ PROQRAMLAR... 9 PROQRAMLAŞDIRMANIN MAHIYYƏTI... 9 PROQRAMLARIN HAZIRLAMA MƏRHƏLƏLƏRI... 9 C DILINDƏ SADƏ PROQRAM... 10

Detaylı

«AZƏRBAYCAN HAVA YOLLARI» QAPALI SƏHMDAR CƏMİYYƏTİ MİLLİ AVİASİYA AKADEMİYASI. Aerokosmik informasiya sistemləri

«AZƏRBAYCAN HAVA YOLLARI» QAPALI SƏHMDAR CƏMİYYƏTİ MİLLİ AVİASİYA AKADEMİYASI. Aerokosmik informasiya sistemləri «AZƏRBAYCAN HAVA YOLLARI» QAPALI SƏHMDAR CƏMİYYƏTİ MİLLİ AVİASİYA AKADEMİYASI FAKÜLTƏ: КAFEDRA: İXTİSAS: Aerokosmik Aerokosmik informasiya sistemləri İnformasiya texnologiyaları və sistemləri mühəndisliyi

Detaylı

Təcrübəçi və Yeni Məzunların işə qəbulu

Təcrübəçi və Yeni Məzunların işə qəbulu Təcrübəçi və Yeni Məzunların işə qəbulu 2013 Məzmun Nə etməli Texniki müsahibəyə dair məsləhətlər Seçim prosesinə ümumi baxış Gənc mütəxəssis (Challenge) proqramı Nə etməli Müsahibədə uğur qazanmaq üçün

Detaylı

Ana kart (Motherboard)

Ana kart (Motherboard) 1 Ana kart (Motherboard) 2 Ana lövhə və ya ana kart (ing. motherboard) mürəkkəb çoxqatlı çap lövhəsində fərdi kompüterin əsas komponentləri (mərkəzi prosessor, operativ yaddaşın kontrollerləri, operativ

Detaylı

CMD (COMMAND PROMPT) pəncərəsinin əmrləri

CMD (COMMAND PROMPT) pəncərəsinin əmrləri CMD (COMMAND PROMPT) pəncərəsinin əmrləri CMD(command line interprete)- əmrlər interpretatoru 2 MS-DOS ilə iş müxtəlif proqramların - istifadəçinin tətbiqi proqramlarının, MS-DOS-un servis proqramlarının,

Detaylı

3. Mütəhərrik oyunlara fiziki tərbiyyə vasitəsi kimi nəzəri əsas verən kim olmuşdur (rus alimi)?

3. Mütəhərrik oyunlara fiziki tərbiyyə vasitəsi kimi nəzəri əsas verən kim olmuşdur (rus alimi)? s 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 sual 1. A.M.Qorki mütəhərrik oyun haqqında hansı fikri söyləmişdir? 2. Mütəhərrik oyunların təhsil sisteminə daxil olmasında, habelə oyunların nəzəri və praktiki

Detaylı

MsDos (Microsoft Disc Operation System) - əməliyyatlar Sistemi. üzərində Windows əməliyyatlar sistemi qurulmuşdur. Onu bilmədən

MsDos (Microsoft Disc Operation System) - əməliyyatlar Sistemi. üzərində Windows əməliyyatlar sistemi qurulmuşdur. Onu bilmədən MsDos - əmrləri MsDos (Microsoft Disc Operation System) - əməliyyatlar Sistemi üzərində Windows əməliyyatlar sistemi qurulmuşdur. Onu bilmədən Windows-u bilmək evi özülsüz tikmək kimi bir şeyə bənzəyir.

Detaylı

Marketinq. Mehdiyev Əkbər

Marketinq. Mehdiyev Əkbər Marketinq Mehdiyev Əkbər 1313A Marketinqin mahiyyəti Marketinq, planlaşdirma prosesidir; Bu proses, məhsulun yaradilması, qiymətləndirilməsi, təbliğatının aparılması və yayılmasından ibarətdir; Marketinqin

Detaylı

MobilBank. Mobil telefon vasitəsilə kart hesabının idarə olunması

MobilBank. Mobil telefon vasitəsilə kart hesabının idarə olunması MobilBank Mobil telefon vasitəsilə kart hesabının idarə olunması Xidmət siyahısı Kommunal xidmətlərin ödənişi Mobil operator xidmətlərinin ödənişi İnternet provayderlər xidmətlərinin ödənişi Pulun kartdan

Detaylı

AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASI TƏHSIL NAZIRLIYI AZƏRBAYCAN TEXNIKI UNIVERSITETI. KREDİT SİSTEMİ İLƏ BaKALAVR HAZIRLIĞININ Tədris planı

AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASI TƏHSIL NAZIRLIYI AZƏRBAYCAN TEXNIKI UNIVERSITETI. KREDİT SİSTEMİ İLƏ BaKALAVR HAZIRLIĞININ Tədris planı AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASI TƏHSIL NAZIRLIYI AZƏRBAYCAN TEXNIKI UNIVERSITETI 050627- Elektronika, telekommunikasiya və radiotexnika mühəndisliyi Təhsil müddəti 4 il (əyani) Sıra Fənlərin şifri Fənlərin adı

Detaylı

Fərdi ev və kottec qəsəbələri üçün IP həllər

Fərdi ev və kottec qəsəbələri üçün IP həllər Fərdi ev və kottec qəsəbələri üçün IP həllər sayta keçid www.grandstream.az Rəsmi nümayəndə Pronet şirkəti Fərdi ev və kottec qəsəbələri üçün IP həllər Grandstream avadanlığının bazası əsasında fərdi ev

Detaylı

Əlavə C3 ƏMSSTQ Əlavəsi Düzəlişlər Reyestri

Əlavə C3 ƏMSSTQ Əlavəsi Düzəlişlər Reyestri Əlavə C3 ƏMSSTQ Əlavəsi Düzəlişlər Reyestri QOŞMA C3 ƏMSSTQ SƏNƏDİNƏ ƏLAVƏYƏ DÜZƏLİŞLƏRİN REYESTRİ Qoşma C3: ƏMSSTQ sənədinə Əlavəyə Düzəlişlərin Reyestri i MÜNDƏRİCAT 1 MÜQƏDDİMƏ... I Cədvəllər Cədvəl

Detaylı

Access proqram paketinin əsas funksional imkanları. İnterfeysin ümumi quruluşu Müasir idarəetmənin ən vacib problemlərindən biri informasiya

Access proqram paketinin əsas funksional imkanları. İnterfeysin ümumi quruluşu Müasir idarəetmənin ən vacib problemlərindən biri informasiya Access proqram paketinin əsas funksional imkanları. İnterfeysin ümumi quruluşu Müasir idarəetmənin ən vacib problemlərindən biri informasiya aхınlarının səmərəli quruluşunun yaradılması, onların idarəetmə

Detaylı

TİTUL VƏRƏQİ MƏKTƏBLİLƏRİN KİMYA FƏNNİ ÜZRƏ RESPUBLİKA OLİMPİADASI FİNAL MƏRHƏLƏSİ IX SİNİF. İştirakçı S.A.A. Şəhər, məktəb

TİTUL VƏRƏQİ MƏKTƏBLİLƏRİN KİMYA FƏNNİ ÜZRƏ RESPUBLİKA OLİMPİADASI FİNAL MƏRHƏLƏSİ IX SİNİF. İştirakçı S.A.A. Şəhər, məktəb TİTUL VƏRƏQİ MƏKTƏBLİLƏRİN KİMYA FƏNNİ ÜZRƏ RESPUBLİKA OLİMPİADASI FİNAL MƏRHƏLƏSİ IX SİNİF İştirakçı S.A.A. Şəhər, məktəb Sinif Tapşırıq 1 2 3 4 5 Cəmi Ballar Münsiflər heyyəti tərəfindən doldurulur 1

Detaylı

Ümumi təhsil müəssisələri üzrə rəsmi hesabatların formalaşdırılması, təqdim və qəbul edilməsi Q A Y D A L A R I. I.

Ümumi təhsil müəssisələri üzrə rəsmi hesabatların formalaşdırılması, təqdim və qəbul edilməsi Q A Y D A L A R I. I. Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 2 sentyabr 2013-cü il tarixli 791 saylı əmri ilə təsdiq edilmişdir. Ümumi təhsil müəssisələri üzrə rəsmi hesabatların formalaşdırılması, təqdim və qəbul edilməsi

Detaylı

Nisbətin düstura görə seçilməsində hansı müqayisə əməliyyatlarından. Nisbətin düstura görə seçilməsində hansı məntiqi əməliyyatlarından

Nisbətin düstura görə seçilməsində hansı müqayisə əməliyyatlarından. Nisbətin düstura görə seçilməsində hansı məntiqi əməliyyatlarından 1 VB-nin konsepsiyası neçə prinsip əsasında qurulur? VB-də veriləmlərin təsviri üçün elə strukturlardan istifadə olunmalıdır 2 ki,onlar verilənləri daxili strukturları ilə uyğunlaşdıra bilsinlər? VB-də

Detaylı

Corabların qarışdırılması. Üç müxtəlif corab cütünü bir biri ilə elə qarışdırın ki, heç bir cütdə eyni rəngli corab olmasın.

Corabların qarışdırılması. Üç müxtəlif corab cütünü bir biri ilə elə qarışdırın ki, heç bir cütdə eyni rəngli corab olmasın. Corabların qarışdırılması Üç müxtəlif corab cütünü bir biri ilə elə qarışdırın ki, heç bir cütdə eyni rəngli corab olmasın. 1 2 Neçə kvadrat görürsünüz? Neçə üçbucaq görürsünüz? 2 Batuminin gəmi dayanacağında

Detaylı

Bakı Tədris proqramı. Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi. Təhsil Problemləri İnstitutu

Bakı Tədris proqramı. Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi. Təhsil Problemləri İnstitutu Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Təhsil Problemləri İnstitutu Ilk peşə ixtisas təhsilli mütəxəssislərin hazırlığı üçün Kompüterlərin konstruksiyası və komponovkası fənninin Tədris proqramı Bakı

Detaylı

1 xal. arasında yerləşən neçə ixtisara düşməyən kəsr vardır? Məxrəci 24-ə bərabər olan və 1 5 -lə 3 4 ა) 3 ბ) 4 გ) 5 დ) 6

1 xal. arasında yerləşən neçə ixtisara düşməyən kəsr vardır? Məxrəci 24-ə bərabər olan və 1 5 -lə 3 4 ა) 3 ბ) 4 გ) 5 დ) 6 Məsələ 1 Məxrəci 24-ə bərabər olan və 1 5 -lə 3 4 arasında yerləşən neçə ixtisara düşməyən kəsr vardır? ა) 3 ბ) 4 გ) 5 დ) 6 2 Məsələ 2 İki avtomobil sabit sürətlə hərəkət edirdi və eyni məsafəni qət etdi.

Detaylı

Elektron Təhlükəsizlik Mərkəzi. Qaynar xətt: Ünvan: Azərbaycan, Bakı, Droqal döngəsi, 702-ci məhəllə

Elektron Təhlükəsizlik Mərkəzi. Qaynar xətt: Ünvan: Azərbaycan, Bakı, Droqal döngəsi, 702-ci məhəllə Qaynar xətt: 1654 Email: reports@cert.az Ünvan: Azərbaycan, Bakı, Droqal döngəsi, 702-ci məhəllə Elektron Təhlükəsizlik Mərkəzi, 2014 İnformasiya təhlükəsizliyi insidentlərinin qarşısının alınması və nəticələrinin

Detaylı

Analoq siqnallar Rəqəmli siqnal Rəqəmli siqnal

Analoq siqnallar Rəqəmli siqnal Rəqəmli siqnal Modemlər Rəqəmli siqnal 101001101 Analoq siqnallar Rəqəmli siqnal 101001101 modem modem Modem telefon xəttinin köməyi ilə 2 kompüterin arasında əlaqə yaradan qurgudur. Modem (modulyator/ demodulyator)

Detaylı

MobilBank. Mobil telefon vasitəsilə kart hesabının idarə olunması

MobilBank. Mobil telefon vasitəsilə kart hesabının idarə olunması MobilBank Mobil telefon vasitəsilə kart hesabının idarə olunması Xidmət siyahısı Kommunal xidmətlərin ödənişi Mobil operator xidmətlərinin ödənişi İnternet provayderlər xidmətlərinin ödənişi Card-to-card

Detaylı

MÜTƏXXƏSSİSLƏR dünya standartları tələblərinə cavab verən, 6 ayından 6 yaşınadək uşaqlar üçün inkişafetdirici oyuncaqlar əsasında xüsusi olaraq bütöv

MÜTƏXXƏSSİSLƏR dünya standartları tələblərinə cavab verən, 6 ayından 6 yaşınadək uşaqlar üçün inkişafetdirici oyuncaqlar əsasında xüsusi olaraq bütöv MÜTƏXXƏSSİSLƏR dünya standartları tələblərinə cavab verən, 6 ayından 6 yaşınadək uşaqlar üçün inkişafetdirici oyuncaqlar əsasında xüsusi olaraq bütöv bir ERKƏN İNKİŞAF SİSTEMİ hazırlamışlar. Bizim SERTIFIKATLAŞDIRILMIŞ

Detaylı

Mən hansı ədədəm? Mən hansı ədədəm? İN S I V SİNİF

Mən hansı ədədəm? Mən hansı ədədəm? İN S I V SİNİF 1 Mən hansı ədədəm? Mən hansı ədədəm? 1 Altından xətt çəkilmiş rəqəm hansı ədədi göstərir? 9802 Altından xətt çəkilmiş rəqəm hansı ədədi göstərir? 846513 2 3 Ədədin yazılışının mövqeli sistemi 93765 Yüzlük

Detaylı

DÖVLƏT SOSİAL SIĞORTA ŞƏHADƏTNAMƏSİNİN DƏYİŞDİRİLMƏSİ VƏ YA DUBLİKATININ VERİLMƏSİ ÜÇÜN MÜRACİƏTİN QƏBULU İSTİFADƏÇİ TƏLİMATI

DÖVLƏT SOSİAL SIĞORTA ŞƏHADƏTNAMƏSİNİN DƏYİŞDİRİLMƏSİ VƏ YA DUBLİKATININ VERİLMƏSİ ÜÇÜN MÜRACİƏTİN QƏBULU İSTİFADƏÇİ TƏLİMATI DÖVLƏT SOSİAL SIĞORTA ŞƏHADƏTNAMƏSİNİN DƏYİŞDİRİLMƏSİ VƏ YA DUBLİKATININ VERİLMƏSİ ÜÇÜN MÜRACİƏTİN QƏBULU İSTİFADƏÇİ TƏLİMATI DSMF 16.09.2015 Mündəricat Giriş...2 Məqsəd... 2 Məzmun... 2 Xidmətin istifadəçiləri...

Detaylı

UNEC. Universitet Daxili İki Diplom Proqramı (UDİD)

UNEC. Universitet Daxili İki Diplom Proqramı (UDİD) Əlavə 1 UNEC Universitet Daxili İki Diplom Proqramı (UDİD) Bakı - 2017 1. ÜMUMİ MÜDDƏALAR 1.1. Bu Qaydalar "Təhsil haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin

Detaylı

AZƏRBAYCANDA INNOVASIYA POTENSIALı. Mehdiyev Əkbər 1313A

AZƏRBAYCANDA INNOVASIYA POTENSIALı. Mehdiyev Əkbər 1313A AZƏRBAYCANDA INNOVASIYA POTENSIALı Mehdiyev Əkbər 1313A Dunya təcrubəsi gostərir ki, innovasiya texnologiyalarından geniş istifadə olunması olkənin hərtərəfli inkişafına xidmət edir. Bu texnologiyalar

Detaylı

Mühazirə 1.2. : MsExcel TPS-in interfeysilə ilk tanışlıq

Mühazirə 1.2. : MsExcel TPS-in interfeysilə ilk tanışlıq Fənn: Müasir proqramlaşdırmanın əsasları: Excel&VBA I hissə Müəllif: Etibar Məmmədəli oğlu Axundov Fakültə: Riyaziyyat və İnformatika İxtisas: İnformatika müəllimliyi Kafedra: Hesablama riyaziyyatı və

Detaylı

1. ƏDƏDİ BƏRABƏRSIZLİKLƏR VƏ ONLAR ÜZƏRİNDƏ ƏMƏLLƏRİN YERİNƏ YETİRİLMƏSI METODİKASI

1. ƏDƏDİ BƏRABƏRSIZLİKLƏR VƏ ONLAR ÜZƏRİNDƏ ƏMƏLLƏRİN YERİNƏ YETİRİLMƏSI METODİKASI . ƏDƏDİ BƏRABƏRSIZLİKLƏR VƏ ONLAR ÜZƏRİNDƏ ƏMƏLLƏRİN YERİNƏ YETİRİLMƏSI METODİKASI Hal-hazırda ümumtəhsil məktəblərinin tədris proqramında bərabərsizliklərin təliminə geniş yer verilmişdir. Hələ ibtidai

Detaylı

Mündəricat. BÖLMƏ 1. C# proqramlaşdırma dili... 3 C# proqramlaşdırma dilinə giriş... 3

Mündəricat. BÖLMƏ 1. C# proqramlaşdırma dili... 3 C# proqramlaşdırma dilinə giriş... 3 Mündəricat BÖLMƏ 1. C# proqramlaşdırma dili... 3 C# proqramlaşdırma dilinə giriş... 3 Visual Studio IDE... 5 Ilk Bəsit Proqram... 8 İkinci Bəsit Proqram... 12 If şərt ifadəsi... 14 for dövr ifadəsi...

Detaylı

Təsdiq edilmişdir Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı cü il. Sədr. Elman Rüstəmov

Təsdiq edilmişdir Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı cü il. Sədr. Elman Rüstəmov Təsdiq edilmişdir Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı Qərar 2014-cü il Sədr Elman Rüstəmov Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı tərəfindən ödəniş sistemlərində hesablaşmaların təşkili Qaydaları

Detaylı

Azərbaycan Texniki Universiteti. Maşınqayırma texnologiyası kafedrası

Azərbaycan Texniki Universiteti. Maşınqayırma texnologiyası kafedrası Azərbaycan Texniki Universiteti Maşınqayırma texnologiyası kafedrası KAFEDRA ELMİ-TƏDQİQAT İŞLƏRİNİN TƏŞKİLİ VƏ PLANLAŞDIRILMASI HAQQINDA ƏSASNAMƏ 1.Ümumi müddəalar 2. Kafedranın elm-tədqiqat fəaliyyəti

Detaylı

DAŞINMA) ƏMLAK AGENTLİKLƏRİ ÜÇÜN ƏMLAK BAZASI. atışda, i a ədə olan əmlaklar barədə məlu atla ın dağı ı fo ada dəftərdə, kompyuterdə qovluqlarda və s.

DAŞINMA) ƏMLAK AGENTLİKLƏRİ ÜÇÜN ƏMLAK BAZASI. atışda, i a ədə olan əmlaklar barədə məlu atla ın dağı ı fo ada dəftərdə, kompyuterdə qovluqlarda və s. Daşıaz Əlak Bazası haıda atışda, iaədə olan əmlaklar barədə məluatlaın dağıı foada dəftərdə, kompyuterdə qovluqlarda və s. saxlanası əmlak agentlikləii işii səmərəliii aşağı salı. Buu əzərə alaraq Əlak

Detaylı

Mövzu 2: Kompyuterin texniki əsaslari.kompyuterin arxitekturasi.

Mövzu 2: Kompyuterin texniki əsaslari.kompyuterin arxitekturasi. Mövzu 2: Kompyuterin texniki əsaslari.kompyuterin arxitekturasi. Kompyuter - informasiya üzərində müxtəlif əməliyyatların avtomatlaşdırılmış yerinə yetirilməsi üçün nəzərdə tutulmuş universal hesablama

Detaylı

Azər-Türk Bank Açıq Səhmdar Cəmiyyəti üzrə xidmət haqqı tarifləri. Ödəniş kartları və onlarla aparılan əməliyyatlar üzrə tariflər cədvəli

Azər-Türk Bank Açıq Səhmdar Cəmiyyəti üzrə xidmət haqqı tarifləri. Ödəniş kartları və onlarla aparılan əməliyyatlar üzrə tariflər cədvəli Azər-Türk Bank Açıq Səhmdar Cəmiyyəti üzrə xidmət haqqı tarifləri Ödəniş kartları və onlarla aparılan əməliyyatlar üzrə tariflər cədvəli Xidmət növü MasterCard Debet (yalnız ə/h layihəsi üçün) VISA Electron

Detaylı

HTML İLK ANLAYIŞLAR. HTML - Hyper Text Mark-up Language (Hiper Mətn Hazırlamaq üçün Dil)

HTML İLK ANLAYIŞLAR. HTML - Hyper Text Mark-up Language (Hiper Mətn Hazırlamaq üçün Dil) HTML DƏRSLİK 1. HTML - HAQQINDA İLK ANLAYIŞLAR 2. HTML - FAYLINI YARATMAQ 3. HTML - KODLARI 4. HTML İLƏ SADƏ SAYT HAZIRLAMAQ Müəllif: Amil Atakişiyev ADAU 2015 HTML - Hyper Text Mark-up Language (Hiper

Detaylı

BİZ BİLİYİ QİYMƏTLƏNDİRİRİK

BİZ BİLİYİ QİYMƏTLƏNDİRİRİK MƏNTİQİ TƏFƏKKÜRÜN YOXLANILMASI ÜZRƏ TEST TAPŞIRIQLARI 1. Ədədi ardıcıllıqda sual işarəsi yerinə hansı ədəd gəlməlidir? 5? 7 7 14 11 16 15? A) 32; 4 B) 3; 32 C) 13; 5 D) 32; 7 E) 3; 8 2. Qanunauyğunluğu

Detaylı

ETGi Video Konfrans E-Learning, Uzaqdan Təhsil Həlləri

ETGi Video Konfrans E-Learning, Uzaqdan Təhsil Həlləri Dünyanı Dəyişdirən İnnovativ Texnologiyalar və Həllər ETGi Video Konfrans E-Learning, Uzaqdan Təhsil Həlləri Məhsullar Həllər Xidmətlər Video Konfrans Xidmət içi Təhsil Qurumsal Kommunikasiya Sadəcə Software

Detaylı

Zeynalova Sevinc III kurs

Zeynalova Sevinc III kurs Zeynalova Sevinc III kurs İnternet nədir? İnternet bir çox komputer sistemini TCP/İP protokolu ilə bir birinə bağlayan, dünya miqyasında geniş yayılmış və daim bir əlaqə şəbəkəsi olaraq bilinir. İnterneti

Detaylı

AZƏRBAYCAN DÖVLƏT NEFT VƏ SƏNAYE UNİVERSİTETİ. Kafedra: Metrologiya, standartlaşdırma və keyfiyyətin idarəə olunması

AZƏRBAYCAN DÖVLƏT NEFT VƏ SƏNAYE UNİVERSİTETİ. Kafedra: Metrologiya, standartlaşdırma və keyfiyyətin idarəə olunması AZƏRBAYCAN DÖVLƏT NEFT VƏ SƏNAYE UNİVERSİTETİ Fakültə: İqtisadiyyatt və menecment Kafedra: Metrologiya, standartlaşdırma və keyfiyyətin idarəə olunması Fənn: Standartlaşdırma və sertifikasiya SƏRBƏST İŞ

Detaylı

İBTIDAI SINIFLƏRDƏ RIYAZIYYAT TAPŞIRIĞI ÜZRƏ KARTOÇKALAR. İstifadə təlimatı

İBTIDAI SINIFLƏRDƏ RIYAZIYYAT TAPŞIRIĞI ÜZRƏ KARTOÇKALAR. İstifadə təlimatı İBTIDAI SINIFLƏRDƏ RIYAZIYYAT TAPŞIRIĞI ÜZRƏ KARTOÇKALAR İstifadə təlimatı Bu materialın hazırlanması Amerika xalqının xeyirxah arzusu və ABŞ Beynəlxalq İnkişaf Agentliyinin dəstəyi ilə mümkün olmuşdur.

Detaylı

ACCESSPAY XİDMƏTİ. 7/23/2014 AccessBank Sales Training - 1 -

ACCESSPAY XİDMƏTİ. 7/23/2014 AccessBank Sales Training - 1 - ACCESSPAY XİDMƏTİ 7/23/2014 AccessBank Sales Training - 1 - ACCESSPAY XİDMƏTİ ƏSAS FUNKSİYALAR AccessBank-ın və ya digər Bankın plastik kartı vasitəsilə AccessBank-da olan cari, debit kart, əmanət hesablarına

Detaylı

4. Xarici yaddaş qurğuları

4. Xarici yaddaş qurğuları 4. Xarici yaddaş qurğuları Vinçester (HDD) SMD = Sərt maqnit diski HDD = hard disk drive External HDD Xarici vinçesterlər Həcmi: 2000 GB kimi Dövretmə tezliyi: 7200 dövr/dəq, 10000 dövr/dəq İstehsalçılar:

Detaylı

İNFORMATIKA FƏNNININ PREDMETI KOMPÜTERIN QURĞULARI...

İNFORMATIKA FƏNNININ PREDMETI KOMPÜTERIN QURĞULARI... - 1 - İNFORMATIKA FƏNNININ PREDMETI.... - 1 - KOMPÜTERIN QURĞULARI.... - 2 - KOMPÜTERIN ƏSAS QURĞULARI.... - 3 - YADDAŞ QURĞULARI... - 4 - KOMPÜTERIN ƏLAVƏ(PERIFERIYA) QURĞULARI.... - 4 - KOMPÜTERIN PROQRAM

Detaylı

T.C. DEVLET PERSONEL BAŞKANLIĞI

T.C. DEVLET PERSONEL BAŞKANLIĞI T.C. DEVLET PERSONEL BAŞKANLIĞI Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Birimi Temmuz 2013 T.C. DEVLET PERSONEL BAŞKANLIĞI İçindekiler Azerbaycan Cumhuriyeti Hakkında Genel Bilgiler...5 Azerbaycan Cumhuriyeti

Detaylı

Azərbaycan Respublikasının bank sistemində ödəniş vasitələrinin maliyyə hesabatlarında uçotu Qaydaları

Azərbaycan Respublikasının bank sistemində ödəniş vasitələrinin maliyyə hesabatlarında uçotu Qaydaları Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı İdarə Heyəti 18 yanvar 2003-ci il tarixli qərarı ilə təsdiq edilmişdir. Protokol N 01 Reyestr N 32 İdarə Heyətinin Sədri Elman Rüstəmov Azərbaycan Respublikasının

Detaylı

MALIYYƏ VƏZIYYƏTI HAQQINDA HESABAT. 31 dekabr 2013-ci il tarixə

MALIYYƏ VƏZIYYƏTI HAQQINDA HESABAT. 31 dekabr 2013-ci il tarixə MALIYYƏ VƏZIYYƏTI HAQQINDA HESABAT "Qeyrihökumət təşkilatının forması, məzmunu və təqdim edilməsi Qaydası»na 1 nömrəli əlavə 31 dekabr 2013ci il tarixə FORMA 1 Müəssisə, təşkilat Vətəndaşların Əmək Hüquqlarını

Detaylı

Bakı Ali Neft Məktəbinin tələbələrinin HESABATLARIN YAZILMASI QAYDALARI ÜZRƏ TƏLİMAT KİTABÇASI

Bakı Ali Neft Məktəbinin tələbələrinin HESABATLARIN YAZILMASI QAYDALARI ÜZRƏ TƏLİMAT KİTABÇASI Bakı Ali Neft Məktəbinin nömrəli 2016-cı il tarixli əmri ilə təsdiq edilmişdir. Bakı Ali Neft Məktəbinin tələbələrinin HESABATLARIN YAZILMASI QAYDALARI ÜZRƏ TƏLİMAT KİTABÇASI 1 S ə h i f ə Mündəricat 1.

Detaylı

1. Universitetin adı ADAU. 3. Kafedra: Aqrar Fizika və riyaziyyat. 4. Fənn: Riyaziyyat. 5. Mühazirəçi: t.e.n. dosent. Bağırlı David Veysəl oğlu

1. Universitetin adı ADAU. 3. Kafedra: Aqrar Fizika və riyaziyyat. 4. Fənn: Riyaziyyat. 5. Mühazirəçi: t.e.n. dosent. Bağırlı David Veysəl oğlu Universitetin adı ADAU Fakültə: İnformasia tenologiaları, aqromühəndislik və enerğetika 3 Kafedra: Aqrar Fizika və riaziat 4 Fənn: Riaziat 5 Mühazirəçi: ten dosent Bağırlı David Vesəl oğlu Gəncə - 00 ƏDƏBİYYAT

Detaylı

e-hesabat proqramının (ehp) İstifadəçi Təlimati

e-hesabat proqramının (ehp) İstifadəçi Təlimati e-hesabat proqramının (ehp) İstifadəçi Təlimati Bakı 2011 Mündəricat 1. GİRİŞ... 3 1.1. Məqsəd... 3 1.2. Proqramın istifadəçiləri... 3 2. ehp-nın strukturu və iş prinsipi... 3 2.1. Proqrama giriş... 3

Detaylı

TA-9106 AZE: AZƏRBAYCANDA HASİLAT SƏNAYESİNDƏ BENEFİSİAR SAHİBLİK MƏLUMATLARININ AÇIQLANMASINA DAİR YOL XƏRİTƏSİNİN TƏTBİQİNƏ DƏSTƏK ( )

TA-9106 AZE: AZƏRBAYCANDA HASİLAT SƏNAYESİNDƏ BENEFİSİAR SAHİBLİK MƏLUMATLARININ AÇIQLANMASINA DAİR YOL XƏRİTƏSİNİN TƏTBİQİNƏ DƏSTƏK ( ) TA-9106 AZE: AZƏRBAYCANDA HASİLAT SƏNAYESİNDƏ BENEFİSİAR SAHİBLİK MƏLUMATLARININ AÇIQLANMASINA DAİR YOL XƏRİTƏSİNİN TƏTBİQİNƏ DƏSTƏK (49451-001) SORĞU: BENEFİSİAR SAHİBLİYİN TƏRİFİ LAYİHƏSİ AZƏRBAYCAN

Detaylı

AZƏRBAYCANIN XARİCİ İQTİSADİ ƏLAQƏLƏRİ

AZƏRBAYCANIN XARİCİ İQTİSADİ ƏLAQƏLƏRİ AZƏRBAYCANIN XARİCİ İQTİSADİ ƏLAQƏLƏRİ Elşən Bağırzadə iqtisad üzrə fəlsəfə doktoru Bakı - 2014 XARİCİ İQTİSADİ ƏLAQƏLƏRİN BAŞLICA İSTİQAMƏTLƏRİ Bir ölkənin xarici iqtisadi əlaqələri əsasən aşağıdakı istiqamətlər

Detaylı

KƏND TƏSƏRRÜFATI ÜZRƏ ELEKTRON QİYMƏT İNFORMASİYA PORTALININ STRUKTURUNA VƏ FƏALİYYƏTİNƏ DAİR TƏLİMAT. I. Ümumi bölmə

KƏND TƏSƏRRÜFATI ÜZRƏ ELEKTRON QİYMƏT İNFORMASİYA PORTALININ STRUKTURUNA VƏ FƏALİYYƏTİNƏ DAİR TƏLİMAT. I. Ümumi bölmə KƏND TƏSƏRRÜFATI ÜZRƏ ELEKTRON QİYMƏT İNFORMASİYA PORTALININ STRUKTURUNA VƏ FƏALİYYƏTİNƏ DAİR TƏLİMAT I. Ümumi bölmə 1. Bu Təlimat Kənd Təsərrüfatı üzrə Elektron İnformasiya Portalında (bundan sonra KEQİP)

Detaylı

DATA MİNİNG-onun tətbiq sahələri

DATA MİNİNG-onun tətbiq sahələri AZƏRBAYCAN HAVA YOLLARI QAPALI SƏHMDAR CƏMİYYƏTİ MİLLİ AVİASİYA AKADEMİYASI DATA MİNİNG-onun tətbiq sahələri mövzusunda Referat Qrup: Magistr: M 1433 ae Bayramova Ceyran. Bakı- 2014 MÜNDƏRİCAT 1. Giriş

Detaylı

MALIYYƏ VƏZIYYƏTI HAQQINDA HESABAT VÖEN

MALIYYƏ VƏZIYYƏTI HAQQINDA HESABAT VÖEN MALIYYƏ VƏZIYYƏTI HAQQINDA HESABAT «Qeyri-hökumət təşkilatının illik maliyyə hesabatının forması, məzmunu və təqdim edilməsi Qaydası»na 1 nömrəli əlavə 31 dekabr 2009 il tarixə FORMA 1 VÖEN 1 3 0 0 1 2

Detaylı

ÖDƏNİŞ KARTLARI ÜZRƏ TARİFLƏR

ÖDƏNİŞ KARTLARI ÜZRƏ TARİFLƏR ÖDƏNİŞ KARTLARI ÜZRƏ TARİFLƏR 1.1 Kartın növü İllik (əsas kart) İllik (əlavə kart) 1. ÖDƏNİŞ KARTLARI ÜZRƏ TARİFLƏR Gold Virtual* Gold Gold İnfinite 1 il 10 AZN 5 AZN 5 AZN 8 AZN 20 AZN 40 AZN 3 AZN 10

Detaylı

İllik maliyyə hesabatlarının tərtib olunması üzrə kommersiya təşkilatları üçün nümunəvi formalar. Bakı Çinar Soyuducuları ASC (Təşkilatın adı)

İllik maliyyə hesabatlarının tərtib olunması üzrə kommersiya təşkilatları üçün nümunəvi formalar. Bakı Çinar Soyuducuları ASC (Təşkilatın adı) İllik maliyyə hesabatlarının tərtib olunması kommersiya təşkilatları üçün nümunəvi formalar Bölmə/ Maddə -si Bölmə/Maddələrin adı Bakı Çinar Soyuducuları ASC (Təşkilatın adı) Mühasibat balansı 31 dekabr

Detaylı

GİRİŞ SQL Verilənlər Bazası İdarəetmə Sistemləri: SQL verilənləri tanitma dili Əsas verilən tipləri:

GİRİŞ SQL Verilənlər Bazası İdarəetmə Sistemləri: SQL verilənləri tanitma dili Əsas verilən tipləri: GİRİŞ SQL (Structural Query Language)-insanların Verilənlər Bazası sistemləri ilə əlaqəsini təmin edən bir dildir. Bu dil sayəsində verilənlər Bazasından məlumatlari ala bilir, dəyişdirə bilir və ya yeni

Detaylı

Qiymətli kağızların təkrar bazar likvidlyinin emitent üçün imkanları. Elxan Həsənov SOCAR Capital Markets

Qiymətli kağızların təkrar bazar likvidlyinin emitent üçün imkanları. Elxan Həsənov SOCAR Capital Markets Qiymətli kağızların təkrar bazar likvidlyinin emitent üçün imkanları Elxan Həsənov SOCAR Capital Markets 100% dövlət şirkəti və ölkənin ən böyük vergi ödəyicisi; Şaxələnmiş gəlir mənbələri - Neft, qaz

Detaylı

Fiziki şəxsin vergi uçotundan çıxarılması elektron xidməti üzrə inzibati reqlament. 1. Ümumi müddəalar

Fiziki şəxsin vergi uçotundan çıxarılması elektron xidməti üzrə inzibati reqlament. 1. Ümumi müddəalar Azərbaycan Respublikasının Vergilər Nazirliyinin Kollegiyasının 2017-ci il 27 yanvar tarixli 1717050000005500 nömrəli Qərarı ilə təsdiq edilmişdir 6 nömrəli əlavə Fiziki şəxsin vergi uçotundan çıxarılması

Detaylı

MÖVZU:Kompüterlər arasında qarşılıqlı fəaliyyətin yaradılmasında istifadə olunan protokollar stekləri

MÖVZU:Kompüterlər arasında qarşılıqlı fəaliyyətin yaradılmasında istifadə olunan protokollar stekləri MÖVZU:Kompüterlər arasında qarşılıqlı fəaliyyətin yaradılmasında istifadə olunan protokollar stekləri Kompüterlərin şəbəkədə qarşılıqlı fəaliyyət göstərməsi üçün şəbəkə topologiyasının və arxitekturasının

Detaylı

İnformasiya məhsullarını Beynəlxalq bazarı

İnformasiya məhsullarını Beynəlxalq bazarı İnformasiya məhsullarını Beynəlxalq bazarı İnformasiya məhsulları anlayışı İnformasiya məhsullarının təsnifatı İnformasiya bazarı anlayışı və informasiya məhsullarının satışı Müasir dövrdə digər ənənəvi

Detaylı

1. Yaddaşın növləri 2. Yaddaşın idarə olunması Əməli yaddaş (RAM) haqqında

1. Yaddaşın növləri 2. Yaddaşın idarə olunması Əməli yaddaş (RAM) haqqında 1. Yaddaşın növləri 2. Yaddaşın idarə olunması Əməli yaddaş (RAM) haqqında Yaddaş növləri: Yaddaş növü Verilənlərin saxlanılması Açıqlama RAM Müvəqqəti yaddaş Random Access Memory CMOS Müvəqqəti yaddaş

Detaylı

Sosial Xərc Müştəriləri Üçün Xərclərin Ödənilməsinə İmkan Verən Kommunal Xidmət Tariflərinin Müəyyənləşdirilməsi Metodları

Sosial Xərc Müştəriləri Üçün Xərclərin Ödənilməsinə İmkan Verən Kommunal Xidmət Tariflərinin Müəyyənləşdirilməsi Metodları Sosial Xərc Müştəriləri Üçün Xərclərin Ödənilməsinə İmkan Verən Kommunal Xidmət Tariflərinin Müəyyənləşdirilməsi Metodları Cozef K. Uitmer, Müşavir Müavini Pensilvaniya Kommunal Təsərrüfat Müəssisəsi NARUC

Detaylı

Azərbaycan Dövlət İqtİsad Unİversİtetİ Qİda məhsullarının texnologiyası kafedrası Fənn: İaşə müəssisələrinin avadanlıqları

Azərbaycan Dövlət İqtİsad Unİversİtetİ Qİda məhsullarının texnologiyası kafedrası Fənn: İaşə müəssisələrinin avadanlıqları Azərbaycan Dövlət İqtİsad Unİversİtetİ Qİda məhsullarının texnologiyası kafedrası Fənn: İaşə müəssisələrinin avadanlıqları Tərtib etdi: b/m, i.e.d. Nəsrullayeva G.M. MÖVZU 13. ISTILIK AVADANLILQARI PLAN

Detaylı

magistrol.blogspot.com

magistrol.blogspot.com 1 Kitabdan MAGİSTRTURAYA hazırlaşan tələbələr, vakant iş yerlərinə hazırlaşanlar, informatikanı tədris edən müəllimlər və həmçinin informatikanı müstəqil öyrənənlər də istifadə edə bilərlər. Rəy, təklif

Detaylı

RG-6 və RG-8 kabelinin fərqi hansıdır? A)omeqa dəyəri B)uzunluğu C)Qalınlığı D)Rəngi E)Heç biri

RG-6 və RG-8 kabelinin fərqi hansıdır? A)omeqa dəyəri B)uzunluğu C)Qalınlığı D)Rəngi E)Heç biri 1 Kabelin neçə tipi var? A)1 B)2 C)3 D)0 E) yoxdur 2 Təyinatına görə kabel məmulatlarına aid etmək olar? A)radiotezlik kabellər B)sarğı naqilləri C)hamısı D)rabitə kabelləri E)alçaq gərginlikli kabellər

Detaylı

İnformasiya, informasiyalaşdırma və informasiyanın mühafizəsi haqqında. Azərbaycan Respublikasının Qanunu

İnformasiya, informasiyalaşdırma və informasiyanın mühafizəsi haqqında. Azərbaycan Respublikasının Qanunu İnformasiya, informasiyalaşdırma və informasiyanın mühafizəsi haqqında I fəsil Ümumi müddəalar Maddə 1. Qanunun təsir dairəsi Azərbaycan Respublikasının Qanunu Bu Qanun informasiyanın yığılması, işlənməsi,

Detaylı

Microsoft Access. Fakültə: Qrup: Kafedra müdiri: Müəllim: Tələbə:

Microsoft Access. Fakültə: Qrup: Kafedra müdiri: Müəllim: Tələbə: Microsoft Access Fakültə: Qrup: Kafedra müdiri: Müəllim: Tələbə: BAKI 2006 Microsoft Access-in təyinatı və işə salınması Microsoft Access 2000 verilənlər bazalarının yaradılması və idarə edilməsi üçün

Detaylı

Biznes əməliyyatları hesabatı 2015-ci ilin 1-ci yarısının nəticələri

Biznes əməliyyatları hesabatı 2015-ci ilin 1-ci yarısının nəticələri Biznes əməliyyatları hesabatı 2015-ci ilin 1-ci yarısının nəticələri Əsas göstəricilər Hasilat AÇG neft (min barel/gün) neft (milyon ton) Sahdəniz qaz (milyard kubmetr) kondensat (milyon ton) Əməliyyat

Detaylı

ƏVVƏLKİ VƏ YENİ BEYNƏLXALQ TERMİNALDA REKLAM MƏKANLARI. Brendlərin Uçuş Zolağı

ƏVVƏLKİ VƏ YENİ BEYNƏLXALQ TERMİNALDA REKLAM MƏKANLARI. Brendlərin Uçuş Zolağı ƏVVƏLKİ VƏ YENİ BEYNƏLXALQ TERMİNALDA REKLAM MƏKANLARI Brendlərin Uçuş Zolağı MÜNDƏRİCAT BİZ KİMİK? VİZYONUMUZ YENİ TERMİNALA BİR NƏZƏR NİYƏ BEYNƏLXALQ TERMİNALDA REKLAM? HƏDƏF KÜTLƏMİZ MƏHSULLARIMIZ BİZ

Detaylı

Biz eyni dalğadayıq TİRAJLI STİMULLAŞDIRICI LOTEREYADA İŞTİRAK ŞƏRTLƏRİ

Biz eyni dalğadayıq TİRAJLI STİMULLAŞDIRICI LOTEREYADA İŞTİRAK ŞƏRTLƏRİ Biz eyni dalğadayıq TİRAJLI STİMULLAŞDIRICI LOTEREYADA İŞTİRAK ŞƏRTLƏRİ 1. Tirajlı stimullaşdırıcı lotereyanın təşkilatçısı: OMG Azerbaijan Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyət, bundan sonra Təşkilatçı. Ünvan:

Detaylı

YAPI KREDİ BANK AZƏRBAYCAN QSC-də. İstehlakçıların müraciətlərinə baxılmasına dair Qaydalar

YAPI KREDİ BANK AZƏRBAYCAN QSC-də. İstehlakçıların müraciətlərinə baxılmasına dair Qaydalar Yapı Kredi Bank Azərbaycan QSC-nin Müşahidə Şurasının tarixli saylı Protokol üzrə qərarı ilə Təsdiq edimişdir Müşahidə Şurasının Sədri Faik Açıkalın YAPI KREDİ BANK AZƏRBAYCAN QSC-də İstehlakçıların müraciətlərinə

Detaylı

Baş redaktor AZƏRBAYCAN İQTİSADİ İSLAHATLAR İCMALI. Dr. Vüsal Musayev. İqtisad Elmləri Doktoru London Universiteti FEVRAL 2017

Baş redaktor AZƏRBAYCAN İQTİSADİ İSLAHATLAR İCMALI. Dr. Vüsal Musayev. İqtisad Elmləri Doktoru London Universiteti FEVRAL 2017 FEVRAL 2017 1 Baş redaktor Dr. Vüsal Musayev İqtisad Elmləri Doktoru London Universiteti www.vusalmusayev.com dr.vusal.musayev@ereforms.org AZƏRBAYCAN İQTİSADİ İSLAHATLAR İCMALI 2 TİCARƏT FESTİVALLARI

Detaylı

«Təsdiq edilmişdir»: Azərbaycan Respublikasının Milli Depozit Mərkəzinin Müşahidə Şurasının. Protokol 11 -li. «16» may 2016-cı il. Sədr B.

«Təsdiq edilmişdir»: Azərbaycan Respublikasının Milli Depozit Mərkəzinin Müşahidə Şurasının. Protokol 11 -li. «16» may 2016-cı il. Sədr B. «Təsdiq edilmişdir»: Azərbaycan Respublikasının Milli Depozit Mərkəzinin Müşahidə Şurasının Protokol 11 -li «16» may 2016-cı il Sədr B.Əzizov (Azərbaycan Respublikasının Müşahidə Şurasının 24 oktyabr 2016-cı

Detaylı

Respublikanın ümumtəhsil məktəblərinin 5-ci sinifləri üçün İnformatika dərsliyi YEKUN RƏY

Respublikanın ümumtəhsil məktəblərinin 5-ci sinifləri üçün İnformatika dərsliyi YEKUN RƏY Respublikanın ümumtəhsil məktəblərinin 5-ci sinifləri üçün İnformatika dərsliyi Müəlliflər: Ramin Mahmudzadə İsmayıl Sadıqov Naidə İsayeva Bakı: Bakı Nəşr, 2012. Dərsliklə bağlı TQDK-ya daxil olan qeydlər,

Detaylı

AZƏRBAYCAN BANKLAR ASSOSİASİYASI BANK SEKTORU TRENDLƏRİ 2016 /12/

AZƏRBAYCAN BANKLAR ASSOSİASİYASI BANK SEKTORU TRENDLƏRİ 2016 /12/ AZƏRBAYCAN BANKLAR ASSOSİASİYASI BANK SEKTORU TRENDLƏRİ 2016 /12/ BAKI - 2017 1 MÜNDƏRİCAT BANKLARIN SAYI, XİDMƏT ŞƏBƏKƏSİ VƏ HEYƏTİ HAQQINDA 3 BANK SEKTORUNUN İCMAL BALANSI 4 BANK SEKTORUNUN MƏNFƏƏT (ZƏRƏR)

Detaylı

2014-cü ilin üçüncü rübünün nəticələri

2014-cü ilin üçüncü rübünün nəticələri 2014-cü ilin üçüncü rübünün nəticələri Əsas göstəricilər Hasilat AÇG neft (min barel/gündə) neft (milyon ton) ŞD qaz (milyard kubmetr) kondensat (milyon ton) Əməliyyat məsrəfləri, $milyon AÇG BTC ŞD CQBK

Detaylı

KAPİTALDA DƏYİŞİKLİKLƏR HAQQINDA HESABAT ÜZRƏ KOMMERSİYA TƏŞKİLATLARI ÜÇÜN 2 -li MİLLİ MÜHASİBAT UÇOTU STANDARTI

KAPİTALDA DƏYİŞİKLİKLƏR HAQQINDA HESABAT ÜZRƏ KOMMERSİYA TƏŞKİLATLARI ÜÇÜN 2 -li MİLLİ MÜHASİBAT UÇOTU STANDARTI KAPİTALDA DƏYİŞİKLİKLƏR HAQQINDA HESABAT ÜZRƏ KOMMERSİYA TƏŞKİLATLARI ÜÇÜN 2 -li MİLLİ MÜHASİBAT UÇOTU STANDARTI Бакы шящяри 2006-cы ил 18 aprel 2006il təstiq olunub 1 MÜNDƏRİCAT ÜMUMİ MÜDDƏALAR... 3 ƏSAS

Detaylı

Respublikanın ümumtəhsil məktəblərinin 8-ci sinifləri üçün İnformatika dərslik komplekti. Müəlliflər: Ramin Mahmudzadə İsmayıl Sadıqov Naidə İsayeva

Respublikanın ümumtəhsil məktəblərinin 8-ci sinifləri üçün İnformatika dərslik komplekti. Müəlliflər: Ramin Mahmudzadə İsmayıl Sadıqov Naidə İsayeva Respublikanın ümumtəhsil məktəblərinin 8-ci sinifləri üçün İnformatika dərslik komplekti Müəlliflər: Ramin Mahmudzadə İsmayıl Sadıqov Naidə İsayeva Bakı: YaгNəşr, 2015. Dərslik komplekti ilə bağlı TQDK-вa

Detaylı

UniMiles 3 illik 100 AZN və ekvivalenti

UniMiles 3 illik 100 AZN və ekvivalenti Unibank Kommersiya Bankı Açıq Səhmdar Cəmiyyətində fiziki şəxslərə göstərilən Plastik kart xidməti üzrə tariflər (Yeni redaksiyada) PLASTİK KARTLAR ÜZRƏ TARİFLƏR 1. Plastik kartın verilməsi (illik xidmət

Detaylı

Acronis True Image Home 2012

Acronis True Image Home 2012 1 Acronis True Image Home 2012 Müəllif: Qubadov Qüdrət Müəllif Hüquqları Qorunur. 2 Giriş Komputerinizi her dəfə işlətdikdə daxildə gedən proseslər nəticəsində tullantılar yaranır komputer dilində desək,

Detaylı

Mühasibat uçotu haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ QANUNU

Mühasibat uçotu haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ QANUNU Mühasibat uçotu haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ QANUNU Maddə 1. Qanunun təyinatı Fəsil I ÜMUMİ MÜDDƏALAR 1.1. Bu qanun mülkiyyət və təşkilati-hüquqi formasından asılı olmayaraq Azərbaycan Respublikası

Detaylı

ADA Universitetində təhsil alan tələbələrin təhsil. haqqının maliyyələşdirilməsi üçün Təhsil krediti

ADA Universitetində təhsil alan tələbələrin təhsil. haqqının maliyyələşdirilməsi üçün Təhsil krediti ADA Universitetində təhsil alan tələbələrin təhsil haqqının maliyyələşdirilməsi üçün Təhsil krediti 03.09.2015 Ərizəçi (Borcalan) Universitetdə bakalavr və magistr pilləsində təhsilini başlayan və ya təhsilini

Detaylı

Biznes əməliyyatları hesabatı 2016-cı ilin birinci yarısının nəticələri

Biznes əməliyyatları hesabatı 2016-cı ilin birinci yarısının nəticələri Biznes əməliyyatları hesabatı 2016-cı ilin birinci yarısının nəticələri Əsas göstəricilər Hasilat AÇG neft (min barel/gün) neft (milyon ton) Sahdəniz qaz (milyard kubmetr) kondensat (milyon ton) Əməliyyat

Detaylı

1.1. «Nə? Harada? Nə zaman?» intellektual oyunu üzrə tələbələr arasında I

1.1. «Nə? Harada? Nə zaman?» intellektual oyunu üzrə tələbələr arasında I «Nə? Harada? Nə zaman?» intellektual oyunu üzrə tələbələr arasında I Azərbaycan Çempionatı haqqında Ə S A S N A M Ə 1. Məqsəd və vəzifələr 1.1. «Nə? Harada? Nə zaman?» intellektual oyunu üzrə tələbələr

Detaylı

Sabancı Universiteti

Sabancı Universiteti Sabancı Universiteti 1996-cı ildə qurulan Sabancı Universiteti, araşdırmalara və fərdə fokuslanan fənlərarası təhsillə qabaqda gələn bir qlobal universitetdir; Akademik seçki və performansın azadlığı və

Detaylı

İSTİFADƏ QAYDALARI. «Tələbələrin ölkə daxilində və xaricdə yerləşən ali təhsil müəssisələrindən köçürülməsi sistemi»

İSTİFADƏ QAYDALARI. «Tələbələrin ölkə daxilində və xaricdə yerləşən ali təhsil müəssisələrindən köçürülməsi sistemi» AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI TƏHSİL NAZİRLİYİ «Tələbələrin ölkə daxilində və xaricdə yerləşən ali təhsil müəssisələrindən köçürülməsi sistemi» İSTİFADƏ QAYDALARI Sistemin ümumi iş prinsipləri Bu təsvirdə tələbələrin

Detaylı

Biznes əməliyyatları hesabatı 2015-ci ilin ilk üç rübünün nəticələri

Biznes əməliyyatları hesabatı 2015-ci ilin ilk üç rübünün nəticələri Biznes əməliyyatları hesabatı 2015-ci ilin ilk üç rübünün nəticələri Əsas göstəricilər Hasilat AÇG neft (min barel/gün) neft (milyon ton) Sahdəniz qaz (milyard kubmetr) kondensat (milyon ton) Əməliyyat

Detaylı

Bank sistemində pulların ekspertizasının təşkili və aparılması Q A Y D A L A R I

Bank sistemində pulların ekspertizasının təşkili və aparılması Q A Y D A L A R I Dövlət qeydiyyatına alınmışdır Təsdiq edilmişdir Azərbaycan Respublikasının Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyi Mərkəzi Bankının İdarə Heyəti Qeydiyyat 3118 Protokol 05 18 mart 2005-ci il 03 mart

Detaylı

ƏMƏK MÜQAVİLƏSİ BİLDİRİŞLƏRİNİN QEYDİYYATA ALINMASI VƏ BU BARƏDƏ İŞƏGÖTÜRƏNƏ MƏLUMATIN VERİLMƏSİ XİDMƏTİNDƏN İSTİFADƏ ÜZRƏ METODİKİ GÖSTƏRİŞLƏR

ƏMƏK MÜQAVİLƏSİ BİLDİRİŞLƏRİNİN QEYDİYYATA ALINMASI VƏ BU BARƏDƏ İŞƏGÖTÜRƏNƏ MƏLUMATIN VERİLMƏSİ XİDMƏTİNDƏN İSTİFADƏ ÜZRƏ METODİKİ GÖSTƏRİŞLƏR ƏMƏK MÜQAVİLƏSİ BİLDİRİŞLƏRİNİN QEYDİYYATA ALINMASI VƏ BU BARƏDƏ İŞƏGÖTÜRƏNƏ MƏLUMATIN VERİLMƏSİ XİDMƏTİNDƏN İSTİFADƏ ÜZRƏ METODİKİ GÖSTƏRİŞLƏR 22.08.2014 V6 Mündəricat 1. Əmək müqaviləsi bildirişi üzrə

Detaylı

BLACKBERRY ENTERPRISE SERVICE 12 BULUD ÜÇÜN BLACKBERRY HƏLLİ ÜZRƏ LİSENZİYA MÜQAVILƏ ("ƏLAVƏ") ÜÇÜN ƏLAVƏ

BLACKBERRY ENTERPRISE SERVICE 12 BULUD ÜÇÜN BLACKBERRY HƏLLİ ÜZRƏ LİSENZİYA MÜQAVILƏ (ƏLAVƏ) ÜÇÜN ƏLAVƏ BLACKBERRY ENTERPRISE SERVICE 12 BULUD ÜÇÜN BLACKBERRY HƏLLİ ÜZRƏ LİSENZİYA MÜQAVILƏ ("ƏLAVƏ") ÜÇÜN ƏLAVƏ VACIB XƏBƏRDARLIQ: Daxil olmaq / və ya bu Cloud xidmətindən istifadə (aşağıda müəyyən edildiyi

Detaylı