Biyobankalar. Prof.Dr.Meral Özgüç

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Biyobankalar. Prof.Dr.Meral Özgüç"

Çağatay Sarı
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Biyobankalar Prof.Dr.Meral Özgüç Hacettepe Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı

2 Genetik Genombilim Yüksek ölçekli teknolojiler Örnek kalite sayı Biyobankalar & Çerçeve Kuralları

(Structural Genomics) Karşılaştırmalı Genomik (Comparative Genomics) Yeni genlerin haritalanması,

3 Genetikten Genombilime... Genetik Bir veya birkaç gen Genombilim Organizmadaki genlerin sistematik ilişkileri Yapısal Genomik (Structural Genomics) Karşılaştırmalı Genomik (Comparative Genomics) Yeni genlerin haritalanması, genlerin izolasyonu, genom dizi analizleri İşlevsel Genomik (Functional Genomics) Genlerin işlevleri ve fenotipe etkileri Farklı türlerin genomlarının incelenmesi ile genom organizasyonlarının evrimi

Genombilim Tıp Moleküler DNA Parametreler Klinik Parametreler DNA Genetik belirteçler RNA Genlerin aktivitesi / ifadesi Protein Antikor Genlerin işlevi İmmün cevap Risk faktörleri

4 Genombilim Tıp Moleküler DNA Parametreler Klinik Parametreler DNA Genetik belirteçler RNA Genlerin aktivitesi / ifadesi Protein Antikor Genlerin işlevi İmmün cevap Risk faktörleri Tedaviye cevap Klinik akıbet Korelasyon Genetik testler Moleküler mekanizmalar Tedavi stratejileri Translasyonel tıp Gen tedavisi Hücre tedavisi Kök hücre Protein hedefleyen ilaçlar

5 Predictive, Preventive and Personalised Medicine as the hardcore of Horizon 2020 : EPMA position paper. Olga Golubnitschaja, Judita Kinkorova and Vincenzo Costigliola. The EPMA Journal 2014, 5:6

6 Biyobankalar Biyolojik Örnek Bankaları Biyolojik Kaynak Bankaları (Biyobankalar), kültüre edilebilen organizmaları (ör. mikroorganizma,bitki, hayvan ve insan hücreleri), bunların çoğaltılabilen ürünlerini ve canlı fakat kültüre edilemeyen organizmaları (ör. genomlar, plazmidler, virüsler, cdna bankaları), bunların yanısıra bu örneklere ilişkin moleküler, fizyolojik ve yapısal bilgileri kapsamaktadır (OECD,2001) Kişisel örnek koleksiyonları (araştırma projeleri, tezler) biyobanka değildir

7 Biyobanka Kriterleri Uzun yıllar arşivleme Sistemin güvenliği Altyapı kalite güvence sistemi ISBER (International Society for Biological and Environmental Repositories)-Uluslararası kalite güvence sistemi Teknik personel Fiziksel altyapı (Kriyoprezervasyon ve yedekleme sistemleri: -20 C, -80 C, -196 C) Veri yönetimi Hukuk ve etik çerçeve kuralları Hizmet içi eğitim olanakları (Teknoloji transferi)

8 Biyobanka Tipleri Tedavi amaçlı biyobankalar Araştırma amaçlı Topluma özgü genetik veri bankaları Hastalığa özgü biyobankalar Adli amaçlı biyobankalar

9 Dünyadaki Biyobanka Örnekleri (Hastalık-Genom-Çevre) Biobank UK örnek Estonian Genome Project Latvian Genome Database Quebec CARTaGENE Icelandic Health Sector Database

10 BİYOBANKALAR Biobanks have been cited as Alice Park, 10 Ideas Changing the World Right Now Time, March, 2009

11 Kromozomal Hastalıklar Tek gen Hastalıkları Yaygın Hastalıklar

12 Temel risk Hastalığın gelişimi Tedavi - destek Hastalığın gelişimi Kişisel risk: Genetik yatkınlık Moleküler belirteçler Çevresel etkiler Pre-klinik süreç Erken klinik tanı Belirtilerin ortaya çıkması Geri dönülemez hasar Zaman Prospective health care: the second transformation of medicine Ralph Snyderman, Jason Langheier Genome Biology 2006, 7:104

13 Örnek kalite yeterli sayı Paylaşım Konsorsiyum girişimleri örnek veri ulusal uluslararası

14 International Cancer Genome Consortium-ICGC (2008) Kanser genlerindeki somatik mutasyonların kataloğu Ekspresyon profilleri Epigenetik profil Personalised Medicine

15 The Cancer Genome Atlas (TCGA) NIH NCI (National Cancer Institute) NHGRI (National Human Genome Research Institute) Genombilim kullanarak kanserin moleküler temellerini tanımlamak

16 Nadir Hastalıklar IRDiRC-International Rare Diseases Research Consortium, 2012 (EU-NIH) Vision to develop 200 new therapies and diagnose most RDs

17 Mayıs 2014 itibariyle H.Ü. DNA/Hücre Bankası, European Network of DNA, Cell, Tissue Banks for Rare Diseases (EuroBioBank) ağı üyeliğine kabul edilmiştir

19 Biyobanka İşlem Akışı Sağlıklı populasyon / hastalar İnsan biyolojik örnekleri ve bilgileri Serum/Plazma Vücut sıvıları Analiz araçları Altyapı Uygulamalar Temel araştırma Mononükleer hücreler DNA Antikorlar Rekombinant proteinler Yüksek ölçekli arşiv altyapısı İlaç hedefleri Parafine gömülü dokular (FFPE) Biyomarker keşfi Taze dondurulmuş dokular (Frozen) Hücreler Klinik bilgiler Model organizmalar sirna kütüphaneleri Hücre hatları Yüksek ölçekli veri saklama ve işleme kapasitesi Yeni tanı yöntemleri Kişiye özgü tedavi Halk sağlığı BBMRI (AB- Biobanking and Biomolecular Resources Research Infrastructure)

20 Biyobankalama Basamakları Örnek eldesi Bilgilendirilmiş onam Örnek arşivlemesi Gizlilik Mahremiyet (Privacy and Confidentiality) Kodlama Sonuç Bildirimi Örneklere Erişim Fikri Mülkiyet Hakları Biyolojik Materyal Transfer Anlaşmaları

21 Paydaşlar Gönüllü Hekim Sağlık Çalışanları Biyobanka Araştırmalar Kurum İçi Kurum Dışı Fonlayıcı Kurumlar Çerçeve Kuralları

22 Biyobankalama Etkinliğinde Çerçeve Kuralları Alt yapıyı oluşturan biyolojik örnekler ve bunlardan elde edilen verilerin güvenli sistemlerde saklanması, örneklerin araştırmalarda kullanılabilecek nitelikte arşivlenmesi için kalite güvence sistemlerinin oluşturulması, Biyolojik örnekleri veren gönüllülerin mahremiyet, gizlilik, onam, otonomi, yarar/zarar gibi temel etik ve hukuksal normlarının korunması Biyobanka örnek ve verilerinin sağlık hizmetlerinde kullanılabilecek sonuçlar elde etmek amacıyla bilimsel ve etik normlar korunarak araştırmalara açılması

23 Araştırma Biyobankacılığı: Etik Rehber Oluşturulması ve Model Önerisi Taslağı Prof.Dr.Nüket Örnek Büken Yrd.Doç.Dr.Aslıhan Akpınar Dr.Murat Emir Dr.Ayşe Yüzbaşıoğlu Prof.Dr.Meral Özgüç

Benzer belgeler

Avrupa da Biyobankaların Ortak Standartlar ve Kalite Güvencesi Bağlamında Yapılanması ve İşbirliği Süreci, BBMRI-ERIC

Avrupa da Biyobankaların Ortak Standartlar ve Kalite Güvencesi Bağlamında Yapılanması ve İşbirliği Süreci, BBMRI-ERIC Prof. Dr. Kemal Baysal MD PhD Araştırma Biyobankacılığı: Etik Kılavuzu Taslağı Oluşturulması