DADAY ORMAN İŞLETME MÜDÜRLÜĞÜ FAUNASI

Transkript

1 DADAY ORMAN İŞLETME MÜDÜRLÜĞÜ FAUNASI DOÇ. DR. ÖMER KÜÇÜK KASTAMONU ÜNİVERSİTESİ ORMAN FAKÜLTESİ

2 Biyolojik çeşitlilik

3 YABAN HAYATI VE SERTİFİKASYON

4 YABAN HAYATI NEDİR? Yaban hayatı (YH); işletmeye konu olsun olmasın, bir ekosistemde doğal olarak mevcut veya sonradan kendiliğinden gelebilen bitki ve hayvan topluluklarından meydana gelir. Buna göre, doğal yayılış alanlarındaki bütün bitki ve hayvan türlerini bulunduğu ekosistemin yaban hayatı unsuru olarak kabul etmek gerekir. Dolayısıyla, yaban hayatı korunurken ve düzenlenirken ekosistemi bir bütün olarak ele alıp değerlendirmek gerekmektedir. Ormanlık alanlarda yaşayan yaban hayvanlarından düzenli ve sürdürülebilir bir şekilde yararlanmak, onların yaşam ortamlarının düzenlenmesi ve planlı bir şeklide yönetimiyle mümkün olmaktadır

5 YABAN HAYATI Ormanlar önemli yaban hayatı alanlarından birisi olup, çeşitli av hayvanları olmak üzere birçok yaban hayvanına zengin bir habitat alanı olarak hizmet verir. Bu sahaların, biyoçeşitliliği koruma fonksiyonları yanında, rekreasyon, av üretimi, balıkçılık, saz üretimi ve otlatma gibi faaliyetler ve kullanımlar dolayısıyla toplum refahına hizmet etme (sosyoekonomik) potansiyelleri de vardır.

6 Söz konusu alanlarda populasyonların yeterli seviyeye çıkması halinde, bazı av hayvan türleri için, av amenajmanı da yapılabilir. Bu bağlamda, ormanların işletilmesinde ve korunmasında yaban hayvanlarının yaşama ve üreme koşulları da göz önünde bulundurulmalıdır. YABAN HAYATI Yaban hayatına öncelik verilen orman ekosistemlerinde genellikle, varlıkları tehdit altında veya tehlikeye düşmüş türlerin korunması ve populasyonlarının artırılması, bu türlerin barınabilmelerine imkan verecek ölçüde yaşama alanı ayırmak ve bu habitatların devamını sağlamak kriterleri esas alınmaktadır.

7 YABAN HAYATI YÖNETİMİ Etkin bir YH yönetim mekanizmasının gerçekleştirilmesi, başta kaynak envanteri olmak üzere YH koruma planları, YH geliştirme planları ve avlak planlarının yapılıp hayata geçirilmesine bağlıdır. Av-Yaban Hayatı (AYH) koruma-geliştirme ile planlama ve işletme faaliyetlerinin, benimsenen orman amenajman usulüne göre değişeceği açıktır.

8 Bu çalışmada, Daday Orman İşletme Müdürlüğü fauna elemanları hakkında literatür, gözleme dayalı olarak çalışmalar yapılmış, koruma statüleri hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca, türlere ait habitat alanları belirlenmiştir. Sayısal altlıklar kullanılarak CBS ortamında memeli türler ile ilgili sayısal haritalar oluşturulmuştur. Çalışmanın amacı

9 Yönetim yapısı ve yasal durum Daday Orman İşletme Müdürlüğü sınırları içerisinde bulunan arazilerin tamamının mülkiyeti devlete aittir. Bu alanlar, Çevre ve Orman Bakanlığı OGM-Kastamonu Orman Bölge Müdürlüğü tarafından ormancılık faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi için kullanılmaktadır. Daday Orman İşletme Müdürlüğü ormanlarının idari sorumluluğu, Çevre ve Orman Bakanlığı na bağlı Orman Genel Müdürlüğü, Kastamonu Orman Bölge Müdürlüğü Daday Orman İşletme Müdürlüğü ne aittir.

10 Yönetim yapısı ve yasal durum Çevre ve Orman Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü Kastamonu Orman Bölge Müdürlüğü Daday Orman İşletme Müdürlüğü

11 Fauna Memeli Türler Memeli türleri belirlemek için yerel halkı ile yapılan görüşmeler ile arazi üzerinde yapılan incelemeler ve değerlendirmeler neticesinde elde edilen bulgular değerlendirilmiştir. Gözlem ve incelemeler, su kenarları, geçitler, orman kenarı ve karışık yapraklı ormanlarda yapılmıştır. Gözlemler (iz takibi, dışkı inceleme) genellikle yaya olarak yapılmıştır. Arazi üzerinde yapılan incelemeler sonucunda yaban hayvanlarının dolaşma alanları, beslenme alanları, beslenme zamanı, su kaynakları, barınma yerleri dikkate alınarak habitat alanları belirlenmiş ve harita üzerinde nokta olarak gösterilmiştir. Her bir memeli hayvana ait belirti değerlendirilmiştir. Gözlemler sırasında fotoğraf makinesi kullanılmıştır. Arazi üzerinde yapılan gözlem ve incelemeler neticesinde memeli hayvanlara ait ayak izi ve dışkı gibi bulgular görüldükleri yerde fotoğraflanmış, koordinat bilgileri kayıt edilmiştir.

12 Fauna Çalışma alanı ve civarında 13 adet memeli tür belirlenmiştir. Daday ormanlarında var olduğu belirlenen memeli hayvan türlerinin koruma statülerinin değerlendirilmesi aşamasında a) Bern Sözleşmesi kriterlerine göre belirlenmiş listelerden EK-II ve III e göre; b) Uluslar arası Doğayı Koruma Birliği (IUCN) tarafından hazırlanmış ve 2010 yılı güncellenmiş Kırmızı Listesi (RDB) e göre (URL 2, Version 2010/3) değerlendirilerek gösterilmiştir.

13 Latince Adı Türkçe Adı Koruma statüsü Veri Kaynağı Takım INSECTIVORA Böcekçiller Familya ERINACEIDAE Kirpiler IUCN BERN Gözlem (G) Literatür (L) Tür Erinaceus europeaus Kirpi LC - L Familya SORICIDAE Sivri Fareler Tür Sorex araneus Orman faresi LC Ek-III G Tür Neomys schelkovnikovi Sivriburunlu sufaresi LC Ek-III L Takım RODENTIA KEMİRİCİLER Familya SCIURIDAE Sincaplar Tür Spermophilus xanthoprymnus Gelengi, Tarla sincabı Nt - G Takım LAGOMORPHA Tavşanlar Familya LEPORIDAE Tavşanlar Tür Lepus europaeus Yabani tavşan LC Ek-III G L Takım CARNIVORA KARASAL YIRTICILAR Familya CANIDAE Kurtlar ve Köpekler Tür Canis lupus Kurt LC Ek-II G L Tür Vulpes vulpes Kızıl tilki LC - G Familya MUSTELIDAE Sansarlar Tür Mustela nivalis Gelincik LC Ek-II G Tür Martes martes Ağaç sansarı LC G Familya URSIDAE Tür Ursus arctos Bozayı LC Ek-II G Takım ARTIODACTYLA ÇİFT TOYNAKLILAR Familya SUIDAE Eski dünya domuzları Tür Sus scrofa Yaban domuzu LC Ek-III G Familya CERVIDAE Geyikler Tür Capreolus capreolus Karaca LC Ek-III G Tür Cervus elaphus Geyik LC EK III G

14 Kuşlar Daday ormanları ve yakın çevresinde yaşayan kuş türlerinin belirlenmesi amacı yerel halk ile yapılan görüşmeler arazi çalışması ve habitat özelliklerine göre bulunabilecek kuş türleri dikkate alınarak çalışma yapılmıştır. Kuş türleri uluslararası ve ulusal ölçekteki tehlike kategorilerine göre gösterilmiştir. Bu veriler sadece göç döneminde (Mayıs-Haziran 2011 döneminde) yapılan saha gözlemler ve incelemelerden elde edilmiş verilerdir. Yıl boyunca, daha kapsamlı ve sık saha çalışmaları yapılması durumunda daha sağlıklı verilerin elde edilmesi mümkün olacaktır. Daday ormanlarında 30 adet kuş türü belirlenmiştir.

15 No Tür Türkçe Adı Uluslararası Tehlike Kategorileri IUCN ERL Ek - II Bern Sözleşmesi İ. Kiziroğlu 2009* Ek- III Ulusal Tehlike Kategorileri 1 Buteo rufinus Kızıl şahin LC x A.3 x 2 Pernis apivorus Arıcıl LC x A.3 x 3 Falco tinnunculus Kerkenez LC x A.2. x 4 Falco peregrinus Gezgincidoğan LC x A.1.2. x Avlanma Durumu (M.A.K Kararlarına Göre) 5 Perdix perdix Çil keklik LC x A.2 x 6 Fulica atra Sakarmeke LC x A.5. x 7 Columba livia kaya güvercini LC x A.5. x 8 Streptopelia turtur Üveyik LC x A.3.1. x 9 Cuculus canorus Gugukkuşu x A.2. x 10 Bubo bubo Puhu LC x A.1.2 x 11 Athene noctua Kukumav LC x A.2. x 12 Apus apus ebabil, karasağan LC x A.3.1. x 13 Merops apiaster Arıkuşu LC x A.3.1. x 14 Upupa epops İbibik LC x A.2 x 15 Galerida cristata tepeli toygar LC x A.3. x 16 Lullula arborea orman toygarı LC x A.3. x 17 Hirundo rustica is kırlangıcı LC x A.5. x 18 Motacilla alba alba Akkuyruksallayan LC x A.3.1. x 19 Erithacus rubecula Kızılgerdanm LC x A.3. x 20 Turdus pilaris Ardıç LC x B.2. x 21 Garrulus glandarius kestane kargası LC A.3.1. x 22 Turdus merula Karatavuk LC 23 Corvus frugilegus Ekinkargası LC A.5. x 24 Corvus corax Karakarga LC x A.5. x 25 Sturnus vulgaris Sığırcık LC A.5. x 26 Passer montanus dağ serçesi LC x A.3. x 27 Fringilla coelebs İspinoz LC x A.4. x 28 Carduelis carduelis Saka LC x A.3.1. x 29 Coccothraustes coccothraustes Kocabaş LC x A.3. x 30 Pyrrhula pyrrhula Şakrak LC x A.2. x E K 1 Ek 2 Ek 3

16 Yaban hayvanların sayısal harita üzerindeki konumları

17 Daday ormanlarında başta karaca ve yaban domuzu olmak üzere; geyik, kurt, tilki, tavşan, ayı, sincap ve sansar gibi hayvanlar bulunmaktadır. Bu hayvanlardan bazıları hakkında kısa bilgi verilecektir. Belli başlı memeli türler

18 Caprealus caprealus (L.) (Karaca) Morfolojisi: Yükseklikleri cm ve kuyrukları 2-3cm uzunluğundadır. Ağırlığı kg arasında değişmekle birlikte bazen 35 kg a kadar çıkabilmektedir. Dişiler daha zayıf yapılıdır. Başları kısa, boynu uzun, vücudun ön bölümü arka bölümüne oranla daha dolgun, bacakları ince ve uzun, tırnakları küçük dar ve ince, kulakları orta uzunlukta dışa doğru ve aralıklıdır. Postu yazın kırmızımtrak, kışın ise gri renktedir. Karaca ilk boynuzunu Ocak ve şubat aylarında olmak üzere 9-10 aylık iken düşürür. Boynuzlarının yüzeyinde kabarcıklar bulunur. Uç kusma yakın dallar kısadır.

19 Caprealus caprealus (L.) (Karaca) Biyolojisi: Çiftleşmeleri Hazirandan Ağustos ayına kadar devam eder. Doğum çiftleşmeden hafta sonra olur. Mayıs ve haziran başında 1 veya 2 ender olarak 3 yavru doğurur. Yavrular doğumdan birkaç saat sonra annesini izlemeye başlar. Genç karacalar 1 yavru yapar. Karacalar erkek, dişi ve yavru birlikte olmak üzere aile halinde yaşarlar. Ancak dişi doğurma zamanında sürüden ayrılır. Kışın bazen aile grupları birleşerek sürüler halinde bulunulurlar yıl yaşayabilirler. Geyiklerle birlikte yaşamayı sevmezler.

20 Caprealus caprealus (L.) (Karaca) Yaşam Ortamı: Daha ziyade karışık ağaç türlerinin oluşturduğu içerisinde çayır ve tarlalar bulunan ormanlarda, kesilmiş bataklıklarda ve genç koruluklarda yaşarlar. Yazın ormanların yüksek yerlerinde, kışın ise vadilerde bulunurlar. Bu bakımdan Karaca, saf iğne yapraklı ağaçlardan kurulu orman koşullarında bulunmaz. Beslenmesi: Taze yumuşak otlarla, yapraklı ağaçların tomurcuk ve genç sürgünleriyle iğne yapraklı ağaçların uç sürgünleriyle beslenirler. Bunun yanında üzümsü bitkilerin meyvelerini, havuç, pancar gibi kökleri yanan bitkileri, patates fungus, yulaf gibi besin maddeleriyle beslenir. Karacanın en fazla sevdiği ağaçlar; Meşe, Kayın, Akçaağaç, Dişbudak, Karaağaç, Gürgen, Titrek kavak, Söğüt ve Göknar dır. Çam ve Ladini fazla sevmezler. Ormandaki ender ağaç türlerini daha çok severler.

21 Cervus elaphus L. (Kızıl Geyik) Morfolojisi: Vücut yapısı genellikle kuvvetli ve dolgundur. Uzunluğu 2-2.8m, omuz yüksekliği m, kuyruğu 22cm dir. Ağırlığı kg arasında değişmektedir. Bacakları ince yapılıdır. Erkekleri çatallı ve büyük boynuzlar taşırlar. Her yıl Mart-Nisan aylarında boynuzlarını atarlar. Yeni boynuz Ağustos ayına kadar gelişir. Dişileri boynuzsuzdur. Mayıs ayında renkleri esmerimsi kırmızı, Ekim ayına doğru ise koyu kahverengi ile kül rengi arasında değişir. Karın kısmı açık renklidir. Kuyruk sokumu etrafında aşağıya doğru inen bir ayna bulunur. Aynanın rengi daha açıktır. Çiftleşme mevsiminde erkeklerin boyunlarında bir yele bulunur. Dişide vücut ve bilhassa baş ve boyun daha ince yapılıdır.

22 Cervus elaphus L. (Kızıl Geyik) Biyolojisi: Genellikle sürüler halinde dolaşırlar. Erkeklerine Boğa, dişilerine İnek, yavrularına da Dana denir. Kızışma dönemi Eylül ayı sonlarında başlar ve Ekim ayının ilk yarısında en yüksek noktasına erişir. Boynuz atma zamanı erkekler ayrılarak ayrı sürüler oluştururlar. Çiftleşme zamanı olan Eylül ayında güçlü boğalar sürüyü terk ederek ayrılır ve böğürerek dişileri etrafında toplarlar. Bu sırada sürüyü sevk eden geyik başka bir erkek geyiğin yaklaşmasına engel olur. Çiftleşen dişi geyikler yavrularını dünyaya getirmek ve kısmen büyütmek için sürüden ayrılır. Gebelik süresi 252 gün sürer. Doğum Haziran ayında olur. Genellikle 1 bazen 2 yavru doğurur. Genç inek danalar 1,5 yaşında çiftleşebilirler. Ömürleri yıl kadar olabilmektedir. Yaşam Ortamı: Geyik, sakin, sık ve çevresinde yer yer açıklıklar, tarla ve çayır gibi arazi, akarsu ve bataklık bulunan yerlerde yaşarlar. Gündüzleri sakin ve kuytu orman kısımlarında yatarak ve geviş getirerek dinlenirler. Beslenmesi: Çeşitli otlar, yaprak, taze sürgün ve çeşitli meyvelerle beslenirler. Ancak kış aylarında özellikle kar yağışının çok fazla olduğu zamanlarda ardıç, Katır tırnağı, Böğürtlen yaprakları, çeşitli ağaçların kabuk ve ince dallarını yerler. Geyiğin kış aylarında kabuğunu soyduğu ağaçlar Ladin, Meşe, Dişbudak, Göknar Kayın, Çam ve Kızılağaç tır.

23 Canis lupus (L.) (Kurt) Morfolojisi: Uzunluğu cm kuyruğu 35-50cm cidago yüksekliği 75-80cm, ağırlığı kg dır. Başı öne doğru sivri olmakla birlikte kuvvetli çene adalelerinden dolayı başın geri kısmı geniştir. Boynu çok kuvvetlidir. Ayak pençeleri çok kuvvetlidir. Kuyruğu eğimli olarak sarkıktır. Kuyruğun boyu vücudun yarısını aşamaz. Sırt kısmı koyu esmerdir. Burnu siyahtır. Kılları kışın uzundur ve arasında sık bir biçimde yumak gibi kısımlar bulunur. Yaşlanan kurtta renk griye dönmektedir. Biyolojisi: Kızışma zamanı Aralık ile şubat ayları arasındadır. Yaşlı olanlar daha erken kızışırlar. Kızışma süresi gençlerde daha uzundur. Yılda 1-2 kez yavru yapabilirler. Gebelik süresi 9 haftadır arasında (Genç analar 3-5, yaşlılar 6-14) yavru doğurabilirler. Yavrular gözü kapalı olarak doğar ve gün sonra gözleri açılırlar. Yavruların bakım ve korunması dişi kurda aittir. Yavrular 2-3 yaşında erginleşirler. Kurtlar yıl yaşarlar.

24 Canis lupus (L.) (Kurt) Yaşam Ortamı: Yapraklı ve iğne yapraklı ormanlar, çalılıklar ve step alanlarında yaşamayı severler. Beslendiği ve bağlı bulunduğu ortama kolayca uyum sağlayabilir. Karanlık basınca ortaya çıkarlar. Beslenmeleri: Geyik, karaca, Tavşan, Tilki gibi av hayvanlarına, Koyun, Sığır, At ve Köpek gibi evcil hayvanlara saldırır. Avlanma sırasında günde 60 km yol alabilirler. Her grup kendi avlanma alanını idrarla belirler.

25 Vulpes vulpes (L.) (Kızıl Tilki) Morfolojisi: Boyu m olup bunun 34-45cm si kuyruktur. Ağırlığı 3-10kg kadardır. Kışın tüyleri beyazımsı, yazın kırmızımtrak olur. Kafatası ince uzun ve dardır. Yanak ve kulak kısmındaki bol ve uzun tüylerden dolayı başı geniş gibi görünür. Gözleri büyük olup göz bebekleri şaşı imiş gibi görünür. Burnu, gözkapakları ve dudakları siyahtır. Ön ayakları 5 parmaklıdır. Baş parmak yere değmez. Arka ayaklar ise 4 parmaklıdır. Biyolojisi: Yılın büyük kısmını tek başına geçirir. Bu bakımdan kış mevsiminden avlanan iki tilkiyi yanyana görmek çok zordur. Kızışma döneminde ise dişinin peşinde çok sayıda erkekler bulunur. Kızışma zamanı mevsim hallerine göre değişiklik gösterir. Ilık geçen kışlarda Ocak ayı, Çok soğuk geçen kışlara ise Mart ayı başlarında kızışırlar. Gebelik süresi gündür. Dişi hazırladığı yuvada 3-6 bazen de 11 e varan yavru doğurur. İki hafta sonunda yavrular anne ile birlikte dolaşmaya başlar yıl kadar yaşayabilirler.

26 Vulpes vulpes (L.) (Kızıl Tilki) Yaşam ortamı: Dağların 2500m kadar yukarısına çıkar. Orman, dağ, ova ve steplerde yaşar. Orman, tarla ve çayırların bir arada bulunduğu yerleri sever. Hazır olan başka bir hayvan ait olan yuvaları tercih eder. Kayalık yerlerde doğal oyuklar, kolay açılabilecek yerlerde ise, kendi açtığı tünelleri kullanır. Tünellerinde 15 kadar giriş deliği bulunur. Gündüz, sevdiği ve iyi saklandığı çalılık, otluk, yarık, in ve kovuklarda yatarak dinlenir. Bir ini her zaman kullanmaz. Oldukça düzenli bir şekilde değişik inler kullanılır. Beslenmeleri: Böcek, kurbağa, fare, tavşan, balık, çeşitli kümes hayvanları, yabani av kuşları, yumurta ve yavruları, hayvan leşleri üzümsü bitkilerin ve diğer bitkilerin meyvelerini yiyerek beslenirler. Günlük besin maddesini genellikle fareler oluşturur. Tilki kuduz hastalığının yayıcısı ve taşıyıcısıdır.

27 Ursus arctos L. (Boz ayı) Morfolojisi: Boyları ortalama cm, kuyruğu 8-10cm, cidago yüksekliği cm olup, ağırlığı kg dır. Ağzında 40 adet kuvvetli fakat keskin olmayan diş vardır. Alnı düz, kulakları kısa, yuvarlak ve birbirinden ayrıktır. Ağız ve burun kısmı ileriye doğru hafif uzamıştır. Boynu kısa ve çok kaslıdır. Çukurda olan gözleri birbirine yakındır. Bacakları kısa, pençeler 5 parmaklı, tırnaklar uzun ve kıvrık, ayakların üst kısımları sık kıllarla kaplı, tabanları çıplaktır. Kuyruğu kısa olup, postunun rengi pas sarısı griden siyah denilecek kadar koyu kahverengiye değişir. Biyolojisi: Çiftleşme zamanı genellikle Haziran-temmuz aylarıdır. Gebelik süresi 6-9 aydır. Doğurmaya yakın dişi, mağarada veya bir çukurlukta uygun bir yer arar ve orayı yosun ve kuru yapraklarla döşer. Aralık-Şubat ayları arasında 1-4 yavru yapar. Gençler 2, yaşlılar 3-4 yavru yaparlar. Yavrular iri bir sıçan kadardırlar. Renkleri mavimtrak sarı olup sonraları kahverengi olur. 6 haftada bayağı gelişirler. 1-3 yaşındaki ayılara genç, 6 yaşa kadar orta yaşlı, daha yaşlılarına da koca ayı denir. 30 yaşına kadar. yavru yapabilir yıl yaşayabilirler. İnlerini kuru yerlerde, kaya kovuğu, kök oyuğu mağaralarda yaparlar.

28 Ursus arctos L. (Boz ayı) Yaşam Ortamı: Gündüzleri daha ziyade zor girilebilen sık ormanlarda geçirirler. Ortalık kararmaya başlayınca faaliyete geçerler. Rahatsız edilmedikleri takdirde sakin yerlerde gündüz de dolaşabilirler. Beslenmeleri: Besinlerinin en büyük kısmını otlar, kökler, yabani meyveler, Meşe, Kayın tohumları, fungus, yabani üzüm, mısır, yulaf, buğday, göknar ve çamların kabuklarında dişleriyle odun kısmına kadar ulaşan yaralar açar ve buralarını ön ayağının tırnaklarıyla tırmalar. Hayvansal besinlerden; domuz yavrusunu, geyik, karaca, tavşan, kuşların yavru ve yumurtaları, Dağ horozu, Koyun, Keçi, Sığır gibi hayvanlarla beslenir. Avını sessizce arar. Saklanıp üzerine atılabilir. Genel olarak insanlardan kaçar, çekingen ve ürkektir. Yalnız yavrulu veya yaralanmış ise tehlikeli olur. Ufak ayılar, çok iri olanlardan daha hareketli ve tehlikelidirler.

29 Yaban hayvanlarının görüldüğü yerler

30 Belirtiler (iz ve dışkı)

31 Yaban hayvanlarının görüldükleri yerler Kanlıçayır mevkiinde grup halinde dolaşan yaban domuzları bulunmaktadır. Bu bölgede karacalara da rastlanmaktadır. Söğütlüdere mevkii de kanlıçayır mevki gibi yaban domuzu ve karacalar için ideal bir habitat özelliğini yansıtmaktadır. Fasıllar civarı ve özellikle Göktepe civarı ziraat alanı ve meşe ormanlarının yoğun olarak bulunduğu bir bölge özelliğindedir. Bu bölgede yaban domuzları yoğun olarak görülmekte ve ekinlere ciddi zararlar verdikleri ifade edilmektedir. Kurt baskısının bu yörede olmaması yaban domuzu populasyonunun artmasında önemli bir etken olarak görülmektedir. Gazlı-kurmalı tüplerle köylüler ekin tarlalarının yaban domuzlarına karşı korumaya çalışmaktadırlar. Arazi gözlemlerinde bu bölgede karacaların var olduğu iz tespitlerinden anlaşılmıştır. Diğer taraftan tavşan ve tilki de bu bölgede bulunmaktadır. Hasanağa Köyü civarında, Hasanağa deresinin havzasında domuz sürüsüne ait ayak izleri görüldü. Avlanmak için mısır taneleri orman içi açıklık alanlara serpilip uygun yerlerde bekleyerek domuz avının yapılmaya çalışıldığı arazi gözlemlerinden tespit edilmiştir. Yine bu civarda karaca ve tilkiye ait ayak izleri görüldü. Sarımeşe civarında yapılan arazi gözlemlerinde karaca, kurt, geyik ve tavşan izlerine rastlanmıştır. Bu bölge, sahip olduğu açıklık alanlar, ibreli yapraklı karışık ormanlar ve suni gençleştirme alanları ile bu hayvanlar için ideal habitat alanı özelliğini yansıtmaktadır. Özellikle tavşan ve karacaya ait iz ve dışkı belirtilerinin yoğunluğu dikkat çekmektedir. Sarımeşe civarında yaban domuzu izleri ve belirtileri nadir olarak görülmüştür.

32 Yaban hayvanlarının görüldükleri yerler Antika yöresi düzlüğü denilen alanda geyik izlerine rastlanmıştır. Bu bölgede insan baskısının olmaması, orman içi düzlükler ve açıklık alanların mevcut bulunması ve de yabani meyvelerin bulunmasından dolayı geyikler bu civarı yatak yeri olarak kullanmaktadırlar. Geyikle birlikte bu alan ve civarında, yaban domuzu, karaca ve tavşan izi görülmüştür. Karaboğa bölgesi, özellikle karacaların bulunduğu bir bölge, alandaki göknar, kayın, gürgen ve sarıçamın bulunması, bu türe hem termal örtü hem de besin kaynağı sağlamaktadır. Kiraz Dağı civarı yaban hayatı açısından oldukça zengin bir bölge özelliğini yansıtmaktadır. Bu bölgede, ayı dışkısı, yaban domuzu ayak izleri ve eşintisi, kurt v sansar dışkısı görüldü. Yine aynı bölgede geyik ve karacaların olduğu da ifade edilmektedir. Bu bölgenin devamındaki Çayözü mahallesinin yakın civarındaki ekin tarlalarına yaban domuzları ciddi zarar verdikleri belirtildi. Göktepe yangın gözetleme kulesinin alt taraflarında yoğun karaca izleri görüldü, aynı bölgede geyik izi ile kurt dışkısı tespit edildi. Belençal düzlüğü mevkiinde ibreli yapraklı karışık ormanların ve orman içi açıklıkların varlığı geyik ve karacanın beslenme ve barınması için ideal bir alan özelliğindedir. Aynı mevkide yaban domuzu sürüsüne ait eşinti ve ayak izleri görüldü. Karamık Demirce-bıyıklı silsilesinde geyik, karaca, kurt izleri tespit edilmiştir. Yine bu civardaki ayı deresi yakınında ayı dışkısı görülmüştür. Pamuklu dağı mevkiinde kurt sürüsü görüldüğü ifade edilmiştir.

33 Yaban hayvanlarının görüldükleri yerler Bozcaarmut civarı; yaban domuzu, karaca, tilki, tavşan için ideal habitat alanı özelliğini göstermektedir. Gerek su kaynağının varlığı gerekse gezip dolaşma imkanı sağlayan orman içi alanları varlığı ve de yabanı meyvelerin yer alması yabana havyaları için ideal ortamı sunmaktadır. Boyalca mevkiinde ise daha ziyade yaban domuzu ve karaca bulunmaktadır. Arazi gözlemleri sırasında bu hayvanlara ait ayak izlerine rastlanmıştır. Okluk mevki civarı veya yerel ifade ile Çingen konağı denen mevkide geyik, karaca ve yaban domuzuna ait ayak izleri tespit edilmiştir. Çamlıbel Şefliğinde Göğnük civarı ise genellikle karacalar görülmektedir. Göknar kayın karışık meşceresi ideal bir alan olarak yer almaktadır. Yine bu bölgede Çamlıbel-Savaş işletmeleri hududunda, diğer bir ifade ile Göğnük mahallesinin üst kısımları geyikler tarafından yatak yeri olarak kullanılmaktadır. Yine bu civarda kurt ve karacaya ait ayak izleri fotoğrafları çekildi. Bu bölge yaban hayatı açısından önemli sayılacak bölgelerden biri özelliğindedir. Eğriceova yaylası ve civarı yaban hayatı açısından çok zengin bir alan özelliğindedir. Su kaynağı, orman yapısı ve orman içi açıklıklarla birlikte yabani meyvelerin varlığı bu bölgeyi yaban hayatı açısından önemli kılmaktadır. Bu bölge ve civarında geyik, karaca, kurt, tavşan ve ayı izlerine rastlandı. Geyiklerin beslenme ve barınmaları açısından son derece ideal bir alan özelliğini göstermektedir.

34 Yaban hayvanlarının görüldükleri yerler Ballıdağ yöresi yaban hayatı açısından öne çıkan bir bölge özelliğindedir rakım aralığında kısa bir yükselti basamağında dahi, karaca, kurt, yaban domuzu, tilki ve tavşan izleri ve dışkılarına rastlanmıştır. Ayrıca geyik ve yavru geyik izleri de tespit edilmiştir. Müdürün denilen mevkide yoğun olarak karacaların olduğu ifade edilmektedir. Bunun yanında yine bu civarda yabana domuzlarına rastlanıldığı ifade edilmektedir ki, arazi incelemeleri sırasında bu hayvanlara ait ayak izlerine rastlanmıştır. Ballıdağ Elveren mevkiinde geyiklerin yatak yerleri bulunmakta. Yangın kulesinin alt kısmında orman içi açıklıklar geyikler için ideal beslenme alanı özelliğini göstermektedir. Ballıdağ-Borazanının hanı mevkii civarında yaban domuzu ve tilkiye ait ayak izi ve dışkı belirlenmiştir. Geyikler için bu alan ideal bir yer özelliğini taşımamaktadır. Dereköy mevkiinden kavakyaylasına geçerken bu bölgeyi geyikler geçit olarak kullanmaktadırlar. Özellikle Eylül-Ekim aylarında geyikler bu bölgeden kavakyaylasına gruplar halinde geçiyorlar.

35 Yaban hayvanlarının görüldükleri yerler Özetlemek gerekirse; Geyikler daha ziyade; Elveren yaylası ve civarı, Belençal mevkii ve civarı, Savaş Orman işletme Şefliğinin Araç sınırı ve civarı, Hasandağ Mevkii, Ayılar daha ziyade; Göktepe-Kürek Köyü civarı, Göktepe-Asar Köyü civarı ve Fatmaören civarı, Elveren yaylası Kurtlar daha ziyade; Kayabağı, Karamuk, Bıyıklı, Kayacık, Sorkun Köyü civarları. Bu yörelerde kurt zararı oldukça fazla, yaban domuzu yok denecek kadar az, sadece birkaç erkek görülebiliyor. Kızsini, Arabacılar, Yakalı, Hasanağa, Değirmenözü, Çayözü, Karaboğa ve Bayramlı köyleri ve civarında da kurt yoğun olarak görülüyor. Avcıların av köpeklerini öldürdükleri ifade ediliyor. Kısaca Daday Orman İşletme Şefliğinin tamamında kurt yoğun olarak görülmekte. Ballıdağ işletme şefliğinde ise kurt çok nadir olarak görülüyor. Bu yüzden de Ballıdağ ve Yayla işletme şefliklerinde yaban domuzu daha yoğun görülüyor zira bu iki bölge genlinde kurt nadir olarak görülüyor. Daday ormanlarının genelinde karaca ve tavşan görmek mümkündür. Tilki daha çok Sarıçam, Daday ve Savaş iletme şefliklerinde görülüyor. Özellikle kurt ve tilki göknar ormanlarını tercih etmiyor, açıklık alanları meşe ormanlarını ve ağaçlandırma sahalarını tercih ediyor. Diğer bir ifade ile dolaşma imkanı kolay ve görüş alanı iyi olan yerleri tercih ediyor

36 Paydaşlar (İlgi grupları) Paydaşın sorunla ilişkisi Paydaşın alandan etkilenme derecesi (+,- ) Paydaşın alanı etkileme derecesi (+,-) Kaymakamlık Alanın mülki idaresinden sorumlu +,- + İl Özel İdare Müdürlüğü Alanda yaşayan halka mali destekte bulunur. + + Bayındırlık ve İskan İl Müdürlüğü Alandaki yatırımlardan ve imar planlanından sorumlu + +,- İlçe jandarma komutanlığı Sahanın köy hudutları dahilindeki güvenlikten sorumlu İlgi grupları Belediye başkanlığı Orman İşletme Müdürlüğü Belediye sınırlan içinde kalan yerlerde altyapı vb. hizmetlerden sorumlu Orman İşletme Müdürlüğü içinde kalıyor ve bu alandaki ormanların işletilmesinden sorumlu +,- Çevre ve Orman İl Müdürlüğü Alandaki yabana hayatı + + DSİ 23.Bölge Müdürlüğü Tapu ve Kadastro Bölge Müdürlüğü Karayolları Bölge Müdürlüğü İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Alandaki su kaynaklarının yönetiminden sorumlu Alanın tapu ve kadastro işlerinden sorumlu, Alan içinden veya çevresinden geçen karayolundan sorumlu Alanın tarihi ve kültürel değerleri üzerinde, turizm yatırımlarında yasal yetkili + +, ,- +,- + Çevresindeki köyler Alanın içinde ve bitişiğinde +,- +,- Avcılar ve Atıcılar Derneği Sahada avlanmanın kontrollü yapılmasına ve avcıların bilinçlendirilmesine destek olur. + + Alandan bitki toplayanlar Alandaki kaynakların sürdürülebilir kullanımı için bilinçlendirilmeli +,- +,- Üniversite Araştırma, izleme ve veri toplama + +

37 DEĞERLENDİRME Daday ormanlarında karaca başta olmak üzere, geyik, ayı, yaban domuzu, kurt, sansar, tilki, gelincik, köstebek, orman faresi, sincap, tavşan gibi memelilerle, kızıl şahin, kerkenez, gezgincidoğan, kaya güvercini, üveyik, puhu, tepeli toygar, orman toygarı, kırlangıç, sarı kuyruksallayan, akkuyruk sallayan, ardıç kuşu, kestane kargası ve çeşitli sürüngenler (kara yılan, su yılanı türleri ve bukalemun, kertenkeleler ve kara kaplumbağası) mevcuttur. Yaban hayatı açısından su kaynaklarının devamlılığının sağlanması çok önemlidir. Su kaynakları açısından sahanın oldukça iyi bir potansiyele sahip olduğu söylenemez. Bu açıdan özellikle şiddetli yaz kuraklıklarında su problemi yaşanma ihtimali yüksek olduğundan su problemi göz önünde tutulması gereken önemli hususlardan birisidir.

38 DEĞERLENDİRME Daday ormanlarında yaban hayatı açısından besin rezervuarı oluşturan odunlu türler yabani elma (Malus sylvestris Miller), üvez (Sorbus torminalis (L.) Crantz var. orientalis (Schön.-Tem.) Gabr.), ahlat (Pyrus elaeagnifolia Pallas subsp. elaeagnifolia), çakal eriği (Prunus spinosa L.), tıbbi alıç (Crataegus monogyna Jacq. subsp. monogyna), yenen alıç (Crataegus tanacetifolia (Lam.) Pers. ), muşmula (Mespilus germanica L. ), ağaç mürver (Sambucus nigra L. ), Gilaburu (Viburnum opulus L. ), Fındık (Corylus avellana L. var. avellana), kızılcık (Cornus mas L. ), papaz külahı (Euonymus europaeus L. ), doğu kayını (Fagus orientalis L. ), meşe türleri (Quercus petraea (Mattuschka) Liebl. subsp. iberica (Steven ex Bieb.) Krassiln. - Quercus pubescens Willd. ), çalımsı türler; kuşburnu (Rosa pulverulenta Bieb. Rosa canina L.), böğürtlen (Rubus canascens DC. var. canescens), Tavşan elması (Cotoneaster nummularia Fisch. & Mey.), ateş dikeni (Pyracantha coccinea Roemer.), hanım tuzluğu (Berberis vulgaris L.), karamuk (Berberis crataegina DC.), kartopu (Viburnum lantana L.), sarı çiçekli yasemin (Jasminium fruticans L.), kurtbağrı (Ligustrum vulgare L.) dir. Bu türlerin korunması ve geliştirilmesi sağlanmalıdır.

39 DEĞERLENDİRME Bu türlerin korunması ve geliştirilmesi sağlanmalıdır. Diğer bir ifade ile, orman içi açıklıklarda veya orman kenarında yer alan bu tür yabani meyveler biyolojik çeşitlilik açısından da önem arz ettiğinden dolayı bu gibi yabani meyveler muhafaza edilmeli, yerlerine ağaçlandırma çalışmaları ile plantasyonlar kurulmamalıdır. Diğer taraftan yaban hayatının sağlıklı bir şekilde sürdürülebilirliği için; doğal habitat alanlarının korunması, doğal ormanların (ibreli, yapraklı, ibreli+yapraklı) korunması, su kaynaklarının korunması önem arz etmektedir.

40 DEĞERLENDİRME Geleneksel yaşamın ve arazi kullanımlarının sürdürüldüğü köylerde, köylerin geçim kaynaklarına göre tarım ve hayvancılık, ormancılık, arıcılık, avcılık gibi komiteler oluşturulmalıdır. Köyler, organik ürün yetiştiriciliğine yönlendirilmelidir. Bu şekilde gelir elde etme yönünden alternatif geçim kaynağı sunulmuş olacaktır.

41 TEŞEKKÜRLER