Transkript

1

2 Bağışlarınız için; Vakıflar Bankası Hv.K.Şb.: Halk Bankası Köroğlu Şb.: Ziraat Bankası G.O.P. Şb.: Adres; Hava Kuvvetleri Sosyal Etkinlikler Binası Kat: 2 Bakanlıklar / ANKARA Tel: Fax: Kartal Vakfı; Vakıf Senedindeki amaçlar doğrultusunda kamu yararına hizmet veren sosyal içerikli bir kuruluş olup, Türk Hava Kuvvetlerine mensup subay, astsubay ve sivil memurların şehit veya 5434 sayılı kanunun 45nci maddesi hükümlerine göre vazife malulü olmaları durumunda eş ve çocukları ile bakmakla yükümlü oldukları anne, baba ve kardeşlerinin sosyal ve ekonomik gereksinimleri ile çocuklarının eğitimleri konusunda dayanışma sağlar. Kartal Vakfı, kamu yararına hizmet veren sosyal içerikli bir kuruluş olup, amacı; Barış ve olağanüstü hallerde, emir veya görevle uçuş yapan pilot, silah sistem subayı, uçuş ekibi personeli, paraşütçü ve bunların adayları ile Hava Harp Okulu öğrencileri ile hangi meslek ve sınıftan olursa olsun emirle görevli olarak uçak ve helikopterde bulunanlardan uçuşun havadaki ve yerdeki sebepleriyle, Barışta iç güvenlik ve asayişi korumak amacıyla görevli olduğu sırada veya bu görevinden dolayı veyahut Devlet güçlerini sindirme amacına yönelik olarak yapılan saldırılar nedeniyle, Yurt dışında sürekli veya geçici görevli bulunduğu sırada veya bu görevinden dolayı tedhiş eylemine veya suikasta uğraması dolayısıyla, Eğitim, atış, tatbikat, manevra gibi görevleri yaptıkları sırada vukuu bulan bir olayda veya uçuş faaliyetlerine bağlı olarak uçağın uçuşa hazırlanmasından uçuş sonu kontrolüne kadar geçen sürede meydana gelen kazalar nedeniyle, Anayasa nın 92nci maddesi veya Türkiye nin taraf olduğu antlaşmalar uyarınca yurt dışında görevlendirilenlerden bu görevlerini ifa sırasında, 5434 Sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu nun 45nci maddesi hükümlerine göre vazife maluliyeti kapsamında, şehit olan, hayatını kaybeden veya sakat kalan Türk Hava Kuvvetleri mensubu subay, astsubay ve sivil memurların kendileri, eş ve çocukları ile bakmakla yükümlü oldukları anne, baba ve kardeşlerinin sosyal, ekonomik gereksinimleri ve çocuklarının eğitimi konusunda dayanışma sağlamaktır. Vakfın sürekli gelir kaynaklarını Hava Kuvvetleri Komutanlığı personelinin gönüllü olarak yaptığı nakit bağışlar oluşturmaktadır. Bunun haricinde Vakıf; Yardım Kampanyaları, Bağış veya veraset yolu ile intikal edecek taşınırtaşınmaz mallar, kıymetli evrak ve hisse senedi bağışlarına da açıktır. 2 TAI NİN SESİ EKİM 2008

3 İçindekiler TUSAŞ-TÜRK Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş. ISSN TAI NİN SESİ 87 TUSAŞ ADINA SAHİBİ Muharrem DÖRTKAŞLI SORUMLU YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ Orhan Veli KAYA YAYIN KURULU Bican ÇELİK ATEŞ (Başkan) Bilge TOKMAKÇIOĞLU Hande ERDEM Nevin ÜÇYILDIZ Uğur BAYDUR DANIŞMA KURULU Atila HAŞLAMAN Boğaçhan TELERİ Canan AVŞAR Selmin ERMİŞ Yeşim NEFTÇİ FOTOĞRAFLAR Ferda GÜNAYDIN İDARE YERİ TUSAŞ-TÜRK Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş. P.K. 18, Kavaklıdere Ankara - TÜRKİYE Tel: (312) Faks: (312) TASARIM, GRAFİK UYGULAMA Etkileşim Grafik Tasarım Tel: (312) BASKI Ankara Ofset İçindekiler... 3 Yayın Kurulu ndan... 4 Yönetim den... 5 İş Geliştirme Faaliyetleri Tesislerimizden Tasarım ve Mühendislik Faaliyetleri Entegre Ürün Destek Faaliyetleri...24 Ziyaretçilerimiz...25 Havacılık Dünyasından Organizasyon, Fuar ve Sergiler Personelimizden Aktüel...35 TAI NİN SESİ EKİM

4 Yayın Kurulu ndan Değerli Okurlarımız, Sonbaharın kendini hissettirmeye başladığı şu günlerde, Ağustos ayında gerçekleştirdiğimiz toplu tatilden sonra, TUSAŞ ailesi olarak çalışmalarımıza büyük bir heves ve motivasyonla başladık. Sizlerin de bildiği gibi, Ülkemizin ileri teknoloji gerektiren havacılık sanayi alanındaki ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik projelerde, mevcut imalat kabiliyetlerimize tasarım ve entegrasyon kabiliyetlerini de ekleyerek daha fazla sorumluluk yüklenme arzusu ve gayreti içerisindeyiz. Bu kapsamda, yazılım ve donanımı milli imkanlarla tasarlanıp üretilen yüksek teknoloji ürünü aviyonik cihazların tedarik edilecek helikopter platformuna entegre edilmesi suretiyle K.K.K.lığının Taarruz Taktik/Keşif Helikopteri ihtiyacının karşılanmasına yönelik başlatılan ATAK Programı nda Şirketimiz, Ana Yüklenici olarak belirlenmiştir. ATAK Programı nda ana yüklenici TUSAŞ ile alt yükleniciler ASELSAN ve AgustaWestland firmaları ihtiyaç duyulan taarruz helikopterlerinin program hedefleri ve takvimine uygun olarak K.K.K.lığına sağlanması amacıyla güçlü bir birliktelik oluşturmuştur. Ülkemiz ve Şirketimiz için son derece önemi haiz ve mali boyutu oldukça yüksek olan ATAK Program Sözleşmesi, 24 Haziran 2008 tarihinde Başbakan Sn. Recep Tayyip Erdoğan ın himayelerinde ve Milli Savunma Bakanı Sn. M. Vecdi Gönül ün ev sahipliğinde tesislerimizde düzenlenen görkemli törende yürürlüğe girmiştir. ATAK Programı nda Şirketimiz, K.K.K.lığına Egemen bir sistemi teslim etmenin yanı sıra, özgünleştirilmiş ürünün lojistik haklarına, üçüncü ülke satış ve destek lisanlarına da sahip olmuştur. Söz konusu törenin detaylarını ilerleyen sayfalarda bulacaksınız. Silahlı Kuvvetlerimizin F-16, C-130 ve T-38 modernizasyon ihtiyaçlarına çözümler getiren Şirketimiz, dost ve kardeş ülke Ürdün ün F-16 Modernizasyon Projesi nden sonra Pakistan Hava Kuvvetleri nin (PAF) F- 16 Modernizasyonu için de tercih edilen firma olmuştur. PAF ın 42 adet tek ve çift kişilik Blok 15 F-16 uçağının yapısal ve aviyonik modernizasyonunu gerçekleştirecek olan Şirketimiz, dünyada F-16 uçaklarının modernizasyonu konusunda güvenilir ve tercih edilen bir merkez olduğunu kanıtlamıştır. Bu sayımızda modernizasyon faaliyetlerimize ilişkin bilgilerinizi de güncelleme şansına sahip olacaksınız. Türkiye nin havacılık ve uzay merkezi konumundaki Şirketimiz ile Ülkemizin bilişim ve sistem evi Hava Elektronik Sanayi ve Ticaret A.Ş. (HAVELSAN) arasında 9 Eylül 2008 tarihinde bir işbirliği anlaşması imzalandı. Gelecekteki projelerde güç birliği yapmaya yönelik, Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı (TSKGV) Genel Müdürü Korg. (E) Engin Alan tarafından da onaylanan anlaşma ile ilgili detayları yine bu sayımızda okuyabilirsiniz. Geride bıraktığımız üç aylık zaman diliminde tanıtım ve pazarlama faaliyetlerimiz kapsamında Haziran ayında İstanbul da düzenlenen 7. Uluslararası Sivil Havacılık ve Havalimanları Fuarı (AIREX 2008) ile Temmuz da İngiltere/Londra da düzenlenen Farnborough Uluslararası Havacılık Fuarı na birer standla katılarak kabiliyetlerimizi tanıttık ve potansiyel iş olanakları konusunda görüşmeler yaptık. Ayrıca, Haziran ayında düzenlenen A400M Tanıtım Töreni nde uçağın üzerinde bayrağımızı görmekten Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olarak gurur duymanın yanı sıra, Şirketimizin böyle bir projede başlangıçtan itibaren rol almasından dolayı büyük heyecan yaşadık. Güzel bir sonbahar geçirmeniz dileğiyle... YAYIN KURULU 4 TAI NİN SESİ EKİM 2008

5 Yönetim den SeÁkin Paydaşlarımız, TUSAŞ Ailesinin Değerli Mensupları, Bir önceki sayımızda sizlere Stratejik Plan ımız ve plan hedeflerimiz hakkında bilgi vermiş; Ulusumuzun gururu ve Türkiye nin Havacılık ve Uzay Merkezi olan TUSAŞ ın Dünya Şirketi olma yolunda planlanan süreci yönetmek ve hedeflerine ulaşmak için bugüne kadar gerçekleştirdiği ve önümüzdeki dönemler için planladığı yatırımlar konusunda açıklamalarda bulunacağımı ifade etmiştim arasındaki üç yıllık dönemde tamamlanmış olan B410 Montaj Tesisi, B510 Modernizasyon ve Modifikasyon Tesisinin inşaatları; B10 Ana İmalat ve Montaj Tesisi nihai montaj hattının yeni proje gereksinimleri doğrultusunda düzenlenmesi ve buradaki üretim hatlarının yeni tesislere taşınması ve son olarak da, bu yılın ilkbaharında İleri Kompozit Teknolojileri İmalat Tesisi yatırımı içindeki ileri teknoloji ürünü tezgah ve sistemlerle birlikte tamamlanması ile yaklaşık m 2 artış ile kapalı alanımız m 2 seviyesine ulaşmıştır yılı içerisinde güncellediğimiz Stratejik Planımız doğrultusunda, çizdiğimiz yeni yol haritası, Şirketimizi 2023 yılına taşıyacak ve Dünya Şirketi TUSAŞ ı hedefleyen bir vizyonu ortaya koymuştur. Bu vizyonumuza ulaşabilmek için ilk adımda TUSAŞ Yatırım İhtiyaç Planı oluşturulmuş, akabinde de yıllarını kapsayan yatırımlar için bir Master Planlama çalışması tamamlanmıştır. Master Plan kapsamında dönemi için planlanan yatırımlar yaklaşık 200 milyon ABD Doları na çıkmıştır. Yatırım hedeflerimizin artmasının ana nedeni, yatırım tutarının %80 ni oluşturan JSF/F-35 yatırımları ile ATAK Projesi gereksinimleridir. Bu süre sonunda toplam kapalı alanımız m 2 ye ulaşmış olacaktır. Önümüzdeki beş yıllık dönemde tarihimizin en büyük yatırımını gerçekleştirirken, diğer yandan en yoğun iş programı dönemine de girilmiş olacaktır. Örneğin, yıllarında tesislerimizde aynı anda 150 den fazla hava aracı bulunacaktır. Değerli Paydaşlarımız, En önemli yatırımımızın TUSAŞ ailesi, yani çalışanlarımız olduğu gerçeği doğrultusunda ve gelişen teknolojilerin ışığında teknik ve sosyal altyapımızı da en üst seviyeye çıkaracak yatırımları planlayarak gerçekleştirmekteyiz. Bu kapsamda; bu yıl içinde yapımına başladığımız, Ekim ayının içerisinde tamamlanacak ve 400 ün üzerinde mühendisimizin çalışacağı bir tesis olacak B350, Hezarfen Entegre Uçak Sistemleri Binası, Personel kafeteryamıza ilave yapılan ve yine Ekim ayı içinde hizmete girecek m 2 lik yemek salonu, Çevre Dostu TUSAŞ, Yeşil Bir Dünya amacıyla alternatif enerji kaynaklarını artırmak üzere doğalgaz dönüşümü gerçekleştirilmiş iki adet fuel-oil lu kazanı, yeni yatırımlar nedeniyle Isı Santralının artan enerji yükünü kısmen karşılamak amacıyla doğalgazın yeni tesislerde müstakil kullanımına olanak sağlamak için Şirket içi doğalgaz dağıtım hatlarının yapımı, ve yoğun istihdam nedeniyle yetersiz kalan İnsan Kaynakları Binasının ek inşaatı tamamlanmış veya tamamlanmak üzere olan tesisleşme ve yatırım faaliyetlerimizden yalnızca birkaçıdır. Sonuç olarak Şirketimiz TUSAŞ; önümüzdeki 5 yıllık dönemde gerçekleştirilmesi planlanan mühendislik ve ileri teknoloji üretim yatırımlarıyla, en önemli varlığımız olan ve Ülkemizin en seçkin kadrolarından oluşturulan insan gücüyle, siz saygıdeğer paydaşlarımızın övünç kaynağı olmaya devam edecektir. Sevgi ve saygılarımla, Muharrem DÖRTKAŞLI Genel Müdür TAI NİN SESİ EKİM

6 İş Geliştirme Faaliyetleri ATAK PROGRAM SÖZLEŞMESİ YÜRÜRLÜĞE GİRDİ Soldan sağa: TUSAŞ Yönetim Kurulu Başkanı E.Hv.Plt.Korg. A. Atalay Efeer, Finmeccanica Yönetim Kurulu Başkanı Sn. Francesco Guarguaglini. Türk Taarruz/Taktik Keşif Helikopteri (ATAK) Programı Sözleşmeleri 24 Haziran 2008 tarihinde tesislerimizde düzenlenen tören ile yürürlüğe girmiştir. Başbakan Sn. Recep Tayyip Erdoğan ın himayelerinde, Milli Savunma Bakanı Sn. M. Vecdi Gönül ün ev sahipliğinde düzenlenen ATAK Program Sözleşmesi nin Yürürlüğe Girme Töreni ne aralarında Genelkurmay Eski Başkanı Org. (E) Yaşar Büyükanıt, İtalya Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Sn. Franco Frattini, İtalya Cunhuriyeti Genelkurmay Başkanı Org. Vincenzo Camporini, Savunma Sanayii Müsteşarı Sn. Murad Bayar, İtalya Büyükelçisi Sn. Carlo Marsili ve İngiltere Büyükelçisi Sn. Nick Baird in bulunduğu yerli ve yabancı çok sayıda sivil ve askeri yetkili katılmıştır. Kara Kuvvetleri Komutanlığı nın ihtiyacı olan 50 adet kesin, 41 adet opsiyonel Taarruz/Taktik Keşif Helikopteri nin, kullanıcı ihtiyaçları doğrultusunda özgünleştirilip, üretilmesi ve entegre lojistik destek sağlanmasına yönelik ATAK İhalesi ni, 30 Mart 2007 tarihinde yapılan Savunma Sanayii İcra Komitesi Toplantısı nda AgustaWestland firmasının kazandığı ilan edilmiştir. Nisan 2007 de TUSAŞ, SSM, ASELSAN ve AgustaWestland arasında müzakeresine başlanan ATAK Programı Sözleşmeleri 7 Eylül 2007 de taraflarca imzalanmıştır. 24 Haziran 2008 tarihinde Türkiye nin Havacılık ve Uzay Merkezi TUSAŞ tesislerinde düzenlenen törenle Ana Yüklenicilik, Ana Alt Yüklenicilik ve Alt Yüklenicilik Sözleşmeleri de yürürlüğe girmiş ve ATAK Programı kapsamındaki çalışmalara fiilen başlanmıştır. Türk Havacılık Sanayi nin geleceği açısından büyük bir öneme sahip olan ve SSM, Türk Savunma Soldan sağa: Sn. Franco Frattini, Sn. Recep Tayyip Erdoğan, Org. (E) Yaşar Büyükanıt, Org. Vincenzo Camporini. Soldan sağa: Sn. Cengiz Ergeneman, Korg. (E) Mehmet Çavdaroğlu, Sn. Pier Francesco Guarguaglini, Sn. Franco Frattini, Sn. M. Vecdi Gönül, Sn. Murad Bayar, Sn. Guiseppe Orsi, E.Hv.Plt.Korg. A. Atalay Efeer, Sn. Muharrem Dörtkaşlı. 6 TAI NİN SESİ EKİM 2008

7 İş Geliştirme Faaliyetleri Soldan sağa: SSM Sn. Murad Bayar, MSB Sn. M. Vecdi Gönül, İtalya Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Sn. Franco Frattini, T.C. Başbakanı Sn. Recep Tayyip Erdoğan. Sanayi ve AgustaWestland ile İtalya ve İngiltere den üst düzey katılımla gerçekleştirilen törende kısa bir konuşma yapan Şirketimiz Yönetim Kurulu Başkanı E.Hv.Plt.Korg. A. Atalay Efeer, ATAK Programı nın Türk Savunma Sanayi ile TUSAŞ ın yaşamakta olduğu dönüşümde önemli bir yere sahip olduğunun altını çizmiştir. TUSAŞ, ASELSAN ve AgustaWestland arasında oluşturulan ATAK Takımı nın en yeni ve milli görev yükleri ile donatılmış egemen bir sistemi Türk Silahlı Kuvvetleri nin (TSK) envanterine teslim edeceğine dikkat çeken Efeer, Taraflar arasında oluşturulan bu sinerjinin ve imza altına alınan işbirliği anlaşmasının yurt dışı pazarlarda da büyük fırsatlar yaratacağının emarelerini şimdiden almaktayız demiştir. ASELSAN ile halen ATAK Programı na ilave olarak İHA, Eğitim Uçağı, Uydu Geliştirme ve değişik platformlara yönelik modernizasyon projelerinde işbirliği yapıldığını ve AgustaWestland firması ile 1990 ların başında SF-260D Eğitim Uçağı ortak üretim programı ile işbirliğinin bugüne kadarki en kapsamlı seviyesine ulaşılacağını ifade eden Efeer, Bir diğer TSKGV şirketi olan Roketsan ın 2.75 inçlik lazer güdümlü roket ve anti-tank füzelerini özgün olarak geliştirecek olması da projenin önemini ve milli katılımını bir o seviyede artırmaktadır demiştir. Finmeccanica Yönetim Kurulu Başkanı Sn. Pier Francesco Guarguaglini ise SSM nin vizyonu, planlaması ve icraatları çerçevesinde AgustaWestland ile TSK ve Türk Havacılık Sanayi arasında tesis edilmekte olan bu yeni işbirliğinin hedefinin Türkiye de modern bir helikopter sanayinin tesisi ve böylelikle TSK nın ihtiyaçlarının daha iyi bir biçimde karşılanması ve Türk Savunma Sanayi nin teknolojik kabiliyetlerinin artırılması olduğunu belirtmiştir. Türkiye ile AgustaWestland firması arasındaki Sn. Franco Frattini ve Sn. M. Vecdi Gönül ile beraber ATAK Sertifikasını tutuyor. TAI NİN SESİ EKİM

8 İş Geliştirme Faaliyetleri ilişkinin geçmişinin 1960 lı yıllara kadar uzandığını ifade eden Guarguaglini Türk Sanayi, bu helikopter ile uluslararası pazarda önemli bir rol oynacaktır demiştir. Savunma Sanayii Müsteşarı Sn. Murad Bayar ATAK Programı nın gelişimi hakkında özet bir bilgi sunarak başladığı konuşmasında, projenin 1996 yılında başlanan ve 2004 yılında iptal edilen birinci aşaması kapsamında Ar-Ge 2001 ve Ar-Ge 2004 olmak üzere iki önemli çalışmayı başlattıklarını söylemiştir. Bu iki çalışma altında TUSAŞ, ASELSAN, ve TÜBİTAK ta 300 e yakın mühendisin görev aldığına dikkat çeken Bayar, projenin ana hedeflerini şöyle sıralamıştır: TSK nın Harekat İhtiyacının Karşılanması, Milli Yazılım Entegrasyonu, Türk Sanayinin Projeye Katılımı, Lojistik Destek Kabiliyetinin Kazanımı. TÜBİTAK ın başkanlığında 2004 yılından itibaren milli bir görev bilgisayarı üzerinde çalışmaların başlatıldığını ve bu görev bilgisayarı ve yeni aviyonik konfigürasyon ile birlikte oluşan helikoptere Türk 129 adı verildiğini hatırlatan Bayar, helikopter üzerinde kullanılacak milli sistemleri şöyle sıralamıştır: Özgün Görev Bilgisayarı, UMTAS Tanksaver Füze, AselFLIR-300T Gündüz/Gece Görüş ve Termal Hedefleme Sistemi, CİRİT Yarı Aktif Lazer Güdümlü Roket, Kripto, AVCI Kaska Monteli Kumanda/Nişangah Sistemi. Bunların dışında helikopterde 40 a yakın yerli üretim cihaz yer alıyor diye konuşan Bayar, projede halihazırda kesinleşmiş olan ve yakın bir gelecekte sözleşmeye bağlanması beklenen Türk Sanayi Katılımı ile ilgili de bilgi vermiştir. Projenin 22 nci ayında Kritik Tasarım Gözden Geçirme toplantısının yapılacağını ve bu toplantıda aviyonik entegrasyon ile helikopterin nihai konfigürasyonun doğrulamasının gerçekleştirileceğini ifade eden Bayar, T129 un sözleşme yürürlük tarihinden itibaren 35 inci ayda, ilk teslimatın ise 60 ıncı ayda olacağını belirterek, Bu biraz uzun bir takvim olarak görülebilir. Fakat bütün risklerin dikkate alındığı bir takvimdir. Bunu hızlandırmak için de yüklenicilerimiz ile biz elimizden geleni yapacağız demiştir. ATAK Helikopteri Programının bileşenlerinin milli imkanlarla gerçekleştirilecek olması ve programda ağırlıklı olarak özgün ürünlerin kullanılacak olması nedeniyle programın stratejik bir öneme sahip olduğunu vurgulayan Milli Savunma Bakanı Sn. M. Vecdi Gönül, ATAK Programı Türk Havacılık Sanayi için büyük bir aşama olacaktır demiştir. Gönül konuşmasına şöyle devam etmiştir: Kara Kuvvetleri Komutanlığımızın ihtiyacı olan 50 adet Taarruz ve Taktik Keşif Helikopteri nin üretimini hedefleyen ATAK Helikopteri Tedarik Sözleşmesi 10 yıldan bu yana devam eden çalışmaların tamamlanmasıyla 7 Eylül 2007 tarihinde nihai olarak imzalanmıştır. Sözleşme imzalanmasından bu yana geçen dokuz aylık süre içerisinde gerek ihraç müsaadelerinin alınması gibi idari şartlar, gerekse teknik hazırlıklar tamamlanmıştır. ATAK Sözleşmesi nin yürürlüğe girmesi ile bundan 60 ay sonra Kara Kuvvetleri Komutanlığımızın harekat ihtiyacını karşılayan, etkin vuruş gücüne sahip, yüksek teknoloji ürünü 8 TAI NİN SESİ EKİM 2008

9 İş Geliştirme Faaliyetleri ekipmanlarla teçhiz edilmiş modern savaş helikopterlerimiz ordumuzun emrine verilecektir. Proje takviminin başlayacağı bu önemli günümüzde bizlerle beraber olduğunuz ve projeye destek verdiğiniz için ayrıca sizlere şükranlarımı sunuyorum. Törende bir konuşma yapan İtalya Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Sn. Franco Frattini, törene katılmaktan duyduğu memnuniyeti dile getirerek, İtalya nın bu programda Türkiye ile işbirliği yapmasından şeref duyduğunu söylemiştir. TUSAŞ ile işbirliğinin, özel operasyonel bağlantıların ne kadar önemli seviyeye geldiğini gösterdiğini ifade eden Frattini, ikili ilişkilerin güçlenmesinden de büyük memnuniyet duyduğunu belirtmiştir. İtalya nın en önemli şirketlerinin Türkiye deki stratejik sektörlerde önemli roller oynadığına dikkat çeken Frattini, iki ülke arasındaki ticari ilişkilerin de gelişme gösterdiğini belirtmiş, İtalya nın Türkiye nin üçüncü büyük ticari ortağı haline geldiğini ve iki ülke arasındaki ticaret hacminin 14 Milyar Euro ya ulaştığını söylemiştir. Projenin önemli ölçüde milli sanayi tarafından gerçekleştirileceğini ifade eden Başbakan Sn. Recep Tayyip Erdoğan, Öncelikli hedefimiz Türk Silahlı Kuvvetlerinin savunma sanayi alanında dışa bağımlılığının en aza indirilmesidir demiştir. Türkiye nin T129 helikopterinin satış hakkına sahip olmasının savunma sanayi açısından vurgulanması gereken bir konu olduğunu ifade eden Erdoğan konuşmasında özetle şunları söylemiştir: Memnuniyetle ifade etmeliyim ki Türkiye her geçen gün savunma sanayini geliştirmekte, yerli kaynakların payını yükseltmektedir. Sektör performansının en önemli göstergesi olarak kabul edilen TSK ihtiyaçlarının yurt içinden karşılanma oranı 2003 yılında %25 seviyelerindeyken, 2007 yılı itibariyle bu oran %42 ye ulaşmıştır. Gelinen bu seviye 2011 yılı için %50 olan hedefin aşılabileceğine olan inancımızı artırmıştır. TSK nın yüksek teknoloji ürünü bir çok ihtiyacını artık milli tasarım ve üretim projeleri çerçevesinde Türk şirketleri ile el ele karşılıyoruz. Bununla da kalmıyor, savunma sanayi ürünlerimiz dünyanın her coğrafyasında alıcı buluyor. Türk Savunma Sanayinin yakın bir zamanda uluslararası düzeyde üstün teknoloji ürünleri ile tanınır bir sektör konumuna geleceğine olan inancım tamdır. Öncelikli hedefimiz TSK nın savunma sanayi alanındaki dışa bağımlılığının en aza indirilmesidir. Başlangıçta ülkemiz ihtiyaçlarını karşılayarak yurt dışına gitmekte olan kaynakların ülkemizde kalmasını sağlayan sanayi ve havacılık sektörleri daha sonra bu birikimle uluslararası alanda ihracat güçlerini artırmışlardır. Bugün artık savunma sanayi ülkemizin çok ihtiyaç duyduğu yüksek katma değer ve nitelikli istihdam yaratan sektörleri arasında yerini alıyor. Özellikle tasarım ve mühendisliğini kendimizin yapabildiği projelerden elde edilen katma değer sadece imalat ile sınırlı kalınan sektörlere göre çok daha yüksek seviyelerdedir. Rekabet gücüne asıl büyük katkıyı bu projeler sağlıyor. Konuşmaların ardından ATAK Programı Sözleşmesi nin Yürürlüğe Girmesi Anısına hazırlanan doküman imzalanmıştır. Günün anısına hazırlanan plaketlerin takdimi ve hatıra fotoğrafı çekiminin ardından TUSAŞ tesisleri gezilmiştir. Tören, verilen kokteyl ile sona erdi. ATAK Programı çerçevesinde TUSAŞ Ana Yüklenici, ASELSAN ve AgustaWestland firmaları da TUSAŞ ın Alt Yüklenicileri olarak belirlenmişlerdir. TUSAŞ Ana Yüklenici olarak T129 ATAK Helikopteri nin Kara Kuvvetleri Komutanlığı nın ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde performansından sorumlu olacak ve T129 ATAK Helikopterleri, Akıncı-Ankara da yerleşik TUSAŞ tesislerinde üretilecektir. T129 ATAK Helikopteri nde modern ve etkinliği kanıtlanmış silah sistemleri ve milli imkanlarla tasarlanıp üretilen aviyonik ve silah sistemleri yer alacaktır. T129 ATAK Helikopteri nin görev bilgisayarı ile nişangah, seyrüsefer, haberleşme ve elektronik harp sistemleri Türk Savunma Sanayisi nin öncü kuruluşu ASELSAN tarafından geliştirilecektir. T129 ATAK Helikopteri nin yüksek performanslı yeni motoru, otomatik uçuş kontrol sistemi ve hava aracı durum izleme sistemi ise dünya helikopter endüstrisinin öncü kuruluşlarından AgustaWestland firması tarafından entegre edilecektir. Geliştirme aşamasında, milli kuruluşlar ile işbirliği içerisinde, tamamen Türk endüstrisinin hakimiyeti altında egemen bir ürün yaratılacak ve helikopterlerin yaklaşık 30 yıl olan kullanım ömrü boyunca istenilen kapsamda modernizasyon yapılma olanağına kavuşulacaktır. ATAK Programı nın toplam proje süresi, sözleşmelerin yürürlüğe girmesinden itibaren 114 ay olup, bu süre içerisinde 60ncı ayda ilk T129 ATAK Helikopteri nin teslimatı gerçekleştirilecektir. TUSAŞ, T129 ATAK Helikopteri nin fikri mülkiyetine ortak olmanın yanı sıra, tüm dünya ülkelerine yapılacak olan satışlarda aynı iş payını gerçekleştirme ve tüm dünya ülkelerine doğrudan satış ve pazarlama hakkına sahip olacaktır. TAI NİN SESİ EKİM

10 İş Geliştirme Faaliyetleri F-16 MODERNİZASYONUNDA PAKİSTAN IN DA TERCİHİ TUSAŞ OLDU Türkiye nin havacılık ve uzay merkezi TUSAŞ ın modernizasyon çalışmaları yurt dışında etkilerini göstermeye devam ediyor. Ana faaliyet alanları arasında Türkiye ve bölgedeki diğer ülkelerin envanterinde bulunan sabit ve döner kanatlı askeri ve ticari hava platformlarının modernizasyon, modifikasyon ve sistem entegrasyonu programları ile satış sonrası hizmetleri de bulunan Şirketimiz, müşterilerine bir yenisini daha ekledi. Pakistan Hava Kuvvetleri nin (PAF) envanterinde bulunan 42 adet F-16 Blok 15 A/B uçağının yapısal (Falcon Star) ve aviyonik modernizasyonu (MLU) projesinde işbirliği olanaklarının araştırılması konusunda Şirketimiz ile PAF arasında Eylül 2006 da bir Mutabakat Muhtırası (MoU) imzalanmıştı. Aradan geçen süre içerisinde PAF tarafından beş firmadan teklif alınarak, değerlendirilmiş, başlangıçta Stork-Fokker (Hollanda), SABCA (Belçika) ve TUSAŞ ın, daha sonra yapılan değerlendirmede ise SABCA ve TUSAŞ ın kısa listeye kaldığı açıklanmıştır. Haziran 2008 de Şirketimiz ve SABCA ile bir dizi görüşme gerçekleştiren PAF, envanterinde bulunan F-16 ların yapısal ve aviyonik modernizasyonu için TUSAŞ ı tercih ettiğini açıkladı. Böylece Şirketimiz, yeni bir uluslararası başarıya daha imzasını attı. Hava Kuvvetleri Komutanlığımızın (Hv.K.K.) envanterinde bulunan F-16 ların elektronik harp ve yapısal tadilatlarını başarıyla tamamlayan Şirketimiz, halihazırda Hv.K.K. Blok 30/40/50 F-16 larının aviyonik modernizasyonu, Ürdün Hava Kuvvetleri Komutanlığı nın envanterinde bulunan F-16 ların yapısal ve aviyonik modifikasyonlarını gerçekleştirmektedir. Şirketimiz ayrıca, Hv.K.K. envanterinde bulunan C-130 nakliye uçakları ile T-38 eğitim uçaklarının aviyonik modernizasyon programlarının da ana yüklenicisidir. Şirketimizin modernizasyon faaliyetleri arasında; Black Hawk helikopterleri nin Türk Silahlı Kuvvetleri için dijital kokpit modifikasyonu, S-2E uçaklarının Yangın Söndürme Uçağı na modifikasyonu, Cougar AS-532 helikopterlerinin modifikasyon ve modernizasyonu, CN-235 platformlarının Dz.K.K. ve S.G.K. nın Deniz Karakol/Gözetleme görevleri için modifikasyonu, ATR-72 platformlarının yine Dz.K.K. için modifikasyonu ile B737/800 uçaklarının Havadan Erken İhbar ve Kontrol Uçağı na (HİK) dönüştürülmesindeki tüm yapısal tadilatlar ile sistem enstalasyonu da bulunmaktadır. ŞİRKETİMİZ İLE HAVELSAN ARASINDA BİR İŞBİRLİĞİ ANLAŞMASI İMZALADI Türkiye nin havacılık ve uzay merkezi konumunda olan Şirketimiz ile ülkemizin bilişim ve sistem evi Hava Elektronik Sanayi ve Ticaret A.Ş. (HAVELSAN) arasında, gelecekteki projelerde güç birliği yapmaya yönelik, 9 Eylül 2008 tarihinde bir işbirliği anlaşması imzalanmıştır. Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı (TSKGV) Genel Müdürü Korg. (E) Engin Alan tarafından da onaylanan anlaşma; TUSAŞ adına Yönetim Kurulu Başkanı E.Hv.Plt.Korg. A. Atalay Efeer ve Genel Müdür Sn. Muharrem Dörtkaşlı, HAVELSAN adına ise Yönetim Kurulu Başkanı Korg. (E) Hayrettin Uzun ve Genel Müdür Sn. Faruk Yarman tarafından imzalanmıştır. Türk Silahlı Soldan Sağa: HAVELSAN Gn.Md. Sn. Faruk Yarman, HAVELSAN Yön.Kur.Bşk. Korg. (E) Hayrettin Uzun, TSKGV Gn.Md. Korg. (E) Engin Alan, TUSAŞ Yön.Kur.Bşk. E.Hv.Plt.Korg. A. Atalay Efeer, TUSAŞ Gn.Md. Sn. Muharrem Dörtkaşlı. Kuvvetleri nin (TSK) ihtiyaçlarına azami yerli katkı ile cevap verebilmenin yanı sıra uluslararası pazarlardaki dev rakiplerle rekabet edebilecek yüksek niteliklere sahip sistemler üretilebilmesi amaçlanan bu işbirliği anlaşması ile aynı zamanda, yan sanayi firmalarının imkânlarından da azami ölçüde yararlanılması hedefleniyor. 10 TAI NİN SESİ EKİM 2008

11 Tesislerimizden BARIŞ KARTALLARIMIZ BAŞARIYLA UÇTU Modifikasyon, Montaj, Test ve Teslimat faaliyetlerinden sorumlu olduğumuz Barış Kartalı Programı çerçevesinde, modifikasyon işlemlerine Şirketimizde devam edilmekte olan AW22 ve AW23 rumuzlu uçaklarımız sırasıyla 16 Temmuz 2008 ve 17 Temmuz 2008 tarihinde ilk test uçuşlarını başarı ile gerçekleştirmiştir. Program çerçevesinde Türkiye, Amerikan Boeing firmasından dört adet (artı iki opsiyon) B737 tipi HİK uçağı ve bir adet Yer Destek Sistemi almıştır. Programın ilk uçağının Boeing Seattle tesislerinde modifikasyonu ardından sistem yazılım ve geliştirme çalışmaları sürdürülmekte olup, diğer üç uçak tesislerimizde modifikasyon ve test işlemlerine tabi tutulmaktadır. Programda emeği geçen tüm arkadaşlarımızı tebrik ediyor ve başarılarının devamını diliyoruz. Barış Kartalı Programı nda TUSAŞ ın Kazanımları ve Hedefleri: Barış Kartalı programı ile Şirketimiz, B HİK uçakları üzerinde mühendislik, imalat, entegre lojistik destek, bakım, onarım ve yönetim sistemleri kabiliyetlerini kazanmayı hedeflemektedir. Bunların yanı sıra söz konusu proje ile TUSAŞ, aynı anda boyutlarında iki adet uçağı barındırabilecek bir hangara sahip olmuştur. Söz konusu kabiliyetlerin kazanılması ile Şirketimiz, gelecekte Hv.K.K.lığının, HİK uçakları kaza-kırım, bakım, onarım, yenileştirme, modernizasyon ve entegre lojistik destek taleplerini yerine getirmek için yetişmiş personeli ve tesisleri ile talep edildiğinde görev almaya hazır hale gelecektir. BARIŞ KARTALI NIN BAŞARISI KUTLANDI Barış Kartalı Programı çerçevesinde, AW22 rumuzlu uçak uçuşunun zamanında, AW23 rumuzlu uçağın ise takviminden iki ay önce başarı ile uçurulması nedeniyle, Program Ana Sözleşmecisi Boeing firması, 25 Temmuz 2008 tarihinde programda emeği geçen Şirketimiz personelinin ve üst yönetiminin davet edildiği bir parti organize etmiştir. Tesislerimizdeki Havuzlu Bahçede gerçekleştirilen partide birer konuşma yapan Entegre Uçak Sistemleri Grup Başkanı Sn. Özcan Ertem, Boeing Ofis Müdürü Sn. John McPherson ve Genel Müdürümüz Sn. Muharrem Dörtkaşlı, programın önemli bir kilometre taşı olan modifikasyon sonrası ilk uçuş işlemlerinin, sıfır işçilik hatası ile gerçekleştirilmesinin çok büyük bir kıvanç kaynağı olduğunu belirtmişler ve bu vesile ile programda emeği geçen tüm çalışanlara tebrik ve teşekkürlerini sunmuşlardır. Parti sırasında gösterilen uçuş filmi ile imalat aşamasından alınan resimlerden derlenen sunum toplantıya renk katmıştır. TAI NİN SESİ EKİM

12 Tesislerimizden ERCİYES PROGRAMINDA ÖNEMLİ BİR DÖNÜM NOKTASI BAŞARIYLA GEÇİLDİ C-130 Aviyonik Modernizasyon (Erciyes) Programı kapsamında Ağustos 2008 tarihleri arasında gerçekleştirilen Kritik Tasarım Gözden Geçirme (KTG-CDR) Toplantısı başarıyla tamamlandı. Şirketimiz Misafirhanesi Toplantı Salonu nda, Sn. Yakup Taşdelen in başkanlığında SSM Ekibi, Alb. Onur Demir in başkanlığında Hv.K.K.lığı Ekibi ve Entegre Uçak Sistemleri Grup Başkanı Sn. Özcan Ertem in başkanlığında TUSAŞ Ekibi nden oluşan ve yüzün üzerinde katılımcının olduğu toplantı, üç gün boyunca yoğun bir gündemle ve akşam geç saatlere kadar süren seanslarla tamamlandı. Hv.K.K.lığı envanterinde bulunan 13 adet C-130 nakliye uçağının günümüz uçuş kurallarına uygun bir aviyonik konfigürasyona kavuşturulması amacıyla Şirketimizin ilk kez ana yüklenici görevini yürüttüğü Erciyes programında havacılık tarihimizin bir çok ilk inin yaşanıyor olması bu toplantının önemini daha da artırdı. Bu kapsamda, bir tasarım projesinde tasarım ve sertifikasyon faaliyetlerinin paralel olarak yürütülmekte olması, uçaklarda kullanılacak Görev Bilgisayarı nın donanım tasarımı ve bunun üzerinde çalışacak Uçuş Programı (OFP) yazılımının yine Şirketimiz tarafından gerçekleştirilmesi bu ilk lerden bazılarıdır. KTG toplantısında, C-130 uçaklarının modernizasyonunu gerçekleştirmek amacıyla Şirketimiz bünyesinde görev alan tasarım ve destek birimlerinin üstün gayretleriyle yaptıkları çalışmalar sonucunda ortaya çıkan tasarım çözümleri sunuldu. Toplantı sonucunda gerek SSM, gerekse Hv.K.K.lığı yetkilileri, toplantının çok başarılı ve tatminkar geçtiğini ifade ettiler. Projede emeği geçen tüm arkadaşlarımızı kutluyor, başarılarının devamını diliyoruz. 12 TAI NİN SESİ EKİM 2008

13 Tesislerimizden ARI PROJESİ NİN ÖN TASARIM GÖZDEN GEÇİRME TOPLANTISI BAŞARIYLA GERÇEKLEŞTİRİLDİ Hava Kuvvetleri Komutanlığımızın (Hv.K.K.lığı) envanterinde bulunan 55 adet T-38 eğitim uçağının aviyonik modernizasyonunu kapsayan ARI Projesi nin önemli aşamalarından biri olan Ön Tasarım Gözden Geçirme Toplantısı (ÖTGGT), 8-9 Temmuz 2008 tarihlerinde tesislerimizde gerçekleştirilmiştir. İki gün süren toplantıya Hv.K.K.lığı Proje Subayı Alb. Onur Demir başkanlığında Hv.K.K.lığı, Hv.Loj.K.lığı, 1.HİBM.K.lığı ve 2.Ana Jet Üs K.lığı temsilcileri ile SSM Proje Müdürü Sn. Serdar Koray Kaya başkanlığında SSM.lığı ve STM temsilcileri katılmıştır. Toplantının ilk gününün belirli bir bölümüne SSM Müsteşar Yardımcısı Tümg.(E) Ömer İnak ve Hava Araçları Daire Başkanı Sn. Sedat İ. Güldoğan da katılmıştır. Ayrıca, Merkezi Kontrol Bilgisayarı (MKB) üretiminden sorumlu alt yüklenicimiz ASELSAN da davetimiz üzere toplantıya geniş bir katılım sağlamıştır. Kısa bir Program Yönetimi sunumu yapılan toplantıda; Sistem Mühendisliği Aviyonik Sistemler Elektrik Sistemler EMI/EMC Pitot-Statik İklimlendirme Ağırlık-Denge İnsan Faktörü Mühendisliği Yapısal Tasarım Uçuş Sistem Emniyeti Güvenilirlik-Test Edilebilirlik Uçuşa Elverişlilik Test Mühendisliği konularında sunum yapılmış ve proje gereksinimlerine yönelik çözüm önerileri tartışılmıştır. Başarılı geçen toplantıda, Şirketimizin tasarım önerisi de uygun bulunmuştur. Projede emeği geçen arkadaşlarımızı tebrik ediyor ve başarılarının devamını diliyoruz. PERSONEL İSTATİSTİKLERİ CİNSİYET MEDENİ HALİ YAŞ ORTALAMASI EĞİTİM DÜZEYİ YABANCI DİL SEVİYESİ kadın 481 %16.10 erkek 2506 %83.90 evli 1953 %65.38 bekar 1034 % % % %38.27 ilk 75 %2.51 orta 61 %2.04 lise 1061 %35.52 üni %59.93 az 1717 %57.48 orta 175 %5.86 iyi 748 %25.04 çok iyi 347 %11.62 TOPLAM 2987 Eylül 2008 TUSAŞ ta çalışan toplam personel sayısı: 2987 sonu itibarı ile TUSAŞ ta çalışan toplam mühendis sayısı: 1197 teknik personel sayısı: 2228 idari personel sayısı: 759 TAI NİN SESİ EKİM

14 Tesislerimizden TUSAŞ ve PORTFÖY YÖNETİMİ Şirketimizin organizasyon yapısı, mevcut süreçleri, üstlendiği projelerin karakteristikleri, ihtiyaçları ve yaşanan problemler dikkate alınarak, Kasım 2006 da Portföy Yönetim faaliyetlerinin etkinliğinin artırılması çalışmaları başlatılmıştır. Özgün ürün veya hizmet yaratmak üzere ortaya konan geçici çaba Proje olarak adlandırılırken; Program ise birden fazla projenin bir bütünü olup, ilgili projelerin birlikte, koordineli olarak yönetilmesini kapsamaktadır. Buna karşılık Portföy Yönetimi, şirketin stratejik hedeflerine ulaşmak amacıyla, birden fazla programın sınırlı sayıda kaynakla eş zamanlı olarak yürütülmesidir. Şekil-1 de görüldüğü gibi Portföy, kendi içinde Programları ve en temelde Projeleri barındırmaktadır. Bu bağlamda, Projelerin ve Programların etkin bir şekilde yönetilmesi, Portföy Yönetimi nin de temelini oluşturmaktadır. Şekil-1 Bu etkinliğin sağlanması amacıyla, Program Yönetim süreçleri boyunca kullanılan ve üretilen verilerin ortak bir alanda saklanması, belirlenmiş yöntemlerle, bir sistem dahilinde paylaşılması, anlaşılması, yönetilmesi ve kullanılması için bir Yönetim Sistemi nin kurulmasına ihtiyaç duyulmuştur. Söz konusu sistemin, aynı verilerin tüm birimlerce aynı şekilde paylaşılması ve anlaşılmasına olanak Şekil-2 tanımasına, mevcut TUSAŞ sistemlerinden beslenmesine ve çeşitli yazılımlarla desteklenmesine karar verilmiş ve bunun yanı sıra kazanılmış değer analizi tekniklerini kullanarak projelerin performanslarının değerlendirilmesine de imkan tanıyacak şekilde tasarlanmıştır. Kazanılmış Değer Analizi Bir projede değişiklikler ya da sapmalar kaçınılmazdır. Ancak Şekil-3 14 TAI NİN SESİ EKİM 2008

15 Tesislerimizden önlemlerin alınmasını sağlamaktır. Şekil-4 BCWS - Programlanan İşin Bütçelenen Maliyeti Her faaliyete ayrılan toplam bütçelenen maliyet zamana yayılarak kümülatif bütçelenen maliyet hesaplanmaktadır. bunlar ne kadar geç ortaya çıkarsa düzeltilmesi o kadar maliyetli ve zor olacaktır. Bu noktadan yola çıkarak amaç; zaman, maliyet ve kalite kriterlerini dengede tutacak şekilde proje performanslarının sürekli olarak izlenmesi olmalıdır. Kazanılmış Değer Analizi, sabit bir bütçesi ve süresi olan bir projenin, bütçe limitleri içinde yapılıp yapılmadığını, planlanan takvime uygun ilerleyip ilerlemediğini gösteren bir performans ölçüm yöntemidir. Burada amaç: Work Breakdown Structure (WBS) yapısı altında maliyet, zaman ve kalite bazı oluşturmak, İşlevsel örgüt içinde iş ve bütçe dağılımı yapmak, Zaman ve maliyet durumunu gösteren periyodik raporlar oluşturmak, En alt iş paketine kadar açık Şekil-5 bir kontrol ve onay mekanizması oluşturmak, Projenin gerçekleşen zaman ve maliyet bilgilerine göre, tamamlanma zaman ve maliyet tahminlerinde bulunmak, Potansiyel problem alanlarını önceden belirleyerek gerekli Şekil-6 ACWP - Yapılan İşin Gerçekleşen Maliyeti Gerçekleşen maliyet bilgileri toplanarak kümülatif gerçekleşen maliyetler tablosu oluşturulmaktadır. Belirli zaman dilimlerinde bütçelenen ve gerçekleşen maliyet değerleri karşılaştırılabilmektedir. BCWP - Yapılan İşin Bütçelenen Maliyeti (Kazanılan Değer) İşin tamamlanma yüzdesi gerçekleşen maliyet ile doğru orantılı olmayabilmektedir. Tamamlanma miktarı, bütçelenen TAI NİN SESİ EKİM

16 Tesislerimizden maliyet üzerinden hesaplanarak kazanılan değer bilgisi elde edilmektedir. İşlerin ne kadarlık kısmının tamamlandığına ilişkin bilgi toplanarak, kümülatif kazanım değerleri tablosu hazırlanmaktadır. Şekil 4 teki örnekte görüldüğü gibi tasarım faaliyeti için bütçelenen maliyet 24 birimdir ve bu maliyetin 4 birimi ilk haftaya aittir. Şekil 5 te ise ilk hafta 2 birimlik gerçekleşme olduğu görülmektedir. Planlanandan az gerçekleşme olması birinci hafta yapılması planlanan işin eksik yapıldığı veya tamamlanmadığı anlamına gelmez. Performansa bağlı olarak, 2 birim çalışılarak 4 birimde bitirilmesi planlanan işin tamamlanması mümkündür. Söz konusu performansın değerlendirilebilmesi için üçüncü bir kriter olan kazanılan değer bilgisine ihtiyaç duyulmaktadır. Şekil 7 de ilk hafta söz konusu tasarım faaliyetinin %10 luk bir kısmının tamamlandığı görülmektedir. Bu oran ilgili faaliyetin ilk hafta için kazanılan değeridir, toplam bütçelenen maliyet (24 birim) ile çarpılarak birime dönüştürülmektedir. %100 tamamlanmış bir faaliyetin kazanılan değerinin söz konusu faaliyetin toplam bütçelenen Şekil-7 maliyetini aşması mümkün değildir. Ancak faaliyet devam ederken yapılan periyodik ölçümlerde kazanılan değer, kümülatif bütçelenen maliyetin üstüne çıkabileceği gibi kümülatif gerçekleşmeden de fazla olabilmektedir. 8. hafta rapor periyodunda da görüldüğü gibi; 8. hafta sonunda tamamlanması gereken faaliyetlere 64 birimlik bütçe ayrılmıştır. (BCWS) 8. hafta sonunda gerçekte 68 birim harcanmıştır. (ACWP) 8. hafta sonunda tamamlanan faaliyetlerin kazanılan değeri 54 Şekil-8 birimdir. (BCWP) Değerlendirme sonucunda 68 birimlik çalışmayla 54 birimlik iş kazanıldığı görülmüştür. Buna istinaden olması gerekenden daha fazla harcama yapıldığı ve maliyet varyansının 8. hafta sonunda sıfırdan küçük olduğu ortaya çıkmaktadır. CV (Cost Variance) = BCWP - ACWP = = -14 Maliyet Performans Endeksi (CPI) ise 8. hafta sonunda maliyet olarak nerede olunduğunu oransal olarak ifade etmektedir. CPI = BCWP / ACWP = 54 / 68 = 0,79 < 1 CPI değerinin 1 den küçük olması kazanılan değerin gerçekleşen maliyetten az olduğuna işaret etmektedir. CPI, sürekli azalmaya devam ediyorsa 16 TAI NİN SESİ EKİM 2008

17 Tesislerimizden EAC = ACWP + ETC = ,9 = 125,9 acil önlemlerin alınması için harekete geçilmelidir. Tercih edilen durum Maliyet Performans Endeksinin en az 1, mümkünse 1 den büyük olmasıdır. Değerlendirme sonucunda 8. hafta sonuna kadar kümülatif olarak 64 birimlik harcama planlandığı ancak 54 birimlik kazanım olduğu görülmüştür. Buna istinaden planlanandan daha az işin tamamlandığı ve takvimin gerisinde olunduğu ortaya çıkmaktadır. SV (Schedule Variance) = BCWP - BCWS = = - 10 Program Performans Endeksi (SPI) ise 8. hafta sonunda takvim olarak nerede olunduğunu oransal olarak ifade etmektedir. SPI = BCWP / BCWS = 54 / 64 = 0,84 < 1 SPI değerinin 1 den küçük olması kazanılan değerin bütçelenen maliyetten az olduğuna Şekil-9 işaret etmektedir. Performans artırılmazsa söz konusu iş, planlanan zamanda tamamlanamayacaktır. Tercih edilen durum Program Performans Endeksinin en az 1, mümkünse 1 den büyük olmasıdır. Bu veriler doğrultusunda, durum analizinin yanı sıra geleceğe dönük tahmin ve değerlendirmeler de yapılabilmektedir. Performansa bağlı olarak, işin kalan kısmını tamamlamak için gerekli maliyet tahmini (ETC = Estimate To Complete) ve yine performansa bağlı olarak iş tamamlandığında ortaya çıkacak olan toplam maliyet tahmini (EAC = Estimate At Completion) yapılabilmektedir. ETC = (BAC (Budget At Completion) BCWP) / CPI = (100-54) / 0,79 = 57,9 İşin kalan kısmında da aynı performans ile çalışmaya devam edilirse, 8. haftadan iş bitimine kadar toplam 57,9 birim maliyet öngörülmektedir. İşin kalan kısmında da aynı performans ile çalışmaya devam edilirse, işin 125,9 birim toplam maliyetle bitirileceği öngörülmektedir. Şirketimizde Kazanılan Değer Analizi ile performans ölçümlerinin yapılmasının, proje yönetim faaliyetlerinin etkinliğini artıracağı değerlendirilmektedir Portföy yönetimine temel oluşturan bu verilerin bir sistem dahilinde ortaya çıkartılması, takip edilmesi ve raporlanması için gerekli çalışmalar sürdürülmektedir. Berna SOYDAN 2003 yılında Osmangazi Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü nden mezun olan Berna Soydan, Mayıs 2007 den itibaren Program Yönetim Ofisi nde çalışmaktadır. TUSAŞ Yönetim Sistemi projesinde çalışan Soydan, Performans Yönetim Sistemi ve Program Yönetimi ni etkinleştirme faaliyetlerinde görev almaktadır. Mahya DEĞİRMENCİ 2005 yılında Gazi Üniversitesi İşletme Bölümü nden mezun olan Mahya Değirmenci, 2007 yılında Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitü sünde yüksek lisans eğitimini tamamlamıştır. Aralık 2007 den itibaren Program Yönetim Ofisi nde çalışmakta olan Değirmenci, Performans Yönetim Sistemi ve Program Yönetimi ni etkinleştirme faaliyetlerinde görev almaktadır. TAI NİN SESİ EKİM

18 Tesislerimizden AQAP 2110 ENDÜSTRİYEL KALİTE GÜVENCE SEVİYE BELGEMİZ YENİLENDİ Milli Savunma Bakanlığı Kalite Yönetim Daire Başkanlığı tarafından Ağustos 2008 tarihleri arasında Şirketimizde gerçekleştirilen AQAP 2110 Endüstriyel Kalite Güvence standardı belgelendirme denetimi sonucunda, Şirketimizin AQAP 2110 kalite belgesi yenilenmiştir. Tasarım, geliştirme ve üretim için NATO Kalite Güvence gereklerini kapsamanın yanı sıra, Şirketimizin faaliyetlerinin bir kalite yönetim sistemi içinde gerçekleştirildiğinin kanıtı olan belgenin yenileme denetimi tüm TUSAŞ çalışanlarının değerli katkıları ile başarılı bir şekilde tamamlanmıştır. NADCAP ISIL İŞLEM SERTFİKAMIZ YENİLENDİ Havacılık ürünlerindeki güvenilirlik beklentisi nedeniyle, ısıl işlem gibi özel prosesler müşterilerimiz ve akredite kuruluşlar tarafından oldukça yoğun bir şekilde denetlenmektedir. Bir akredite kuruluş olan PRI enstitüsü tarafından yapılan NADCAP denetimleri, bu konuda günümüzde uygulanan en ayrıntılı denetimdir. 28 Temmuz-1 Ağustos 2008 tarihlerinde gerçekleştirilen NADCAP Isıl İşlem denetimi sonucunda Şirketimizin NADCAP Isıl İşlem sertifikası 31 Ekim 2009 tarihine kadar uzatılmıştır. TÜRKİYE NİN İLK 500 ŞİRKETİ ARASINDAYIZ İstanbul Sanayi Odası nın (İSO) hazırladığı Türkiye nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2007 Yılı Raporu açıklandı. İSO tarafından her yıl yayınlanan raporda Şirketimiz, bu yıl 190. sırada yer aldı. Türkiye nin 500 büyük sanayi kuruluşu sıralamasında Şirketimiz, geçtiğimiz yıl 214. sırada yer almıştı. Stratejik planımız doğrultusunda 2012 yılında 500 büyük sanayi kuruluşu sıralamasında ilk yüz firma arasına girmeyi hedefliyor, Şirketimizin karlılığının önümüzdeki yıllarda daha da artması için faaliyetlerimize büyük bir azimle devam ediyoruz. 18 TAI NİN SESİ EKİM 2008

19 Tasarım ve Mühendislik Faaliyetleri GÖZCÜ ZAFER BAYRAMI NDA BİZLERİ YİNE GURURLANDIRDI Şirketimizin özgün ürünü Kısa Menzil Taktik İnsansız Hava Aracı (İHA) GÖZCÜ, 30 Ağustos Zafer Bayramı münasebetiyle düzenlenen resmi törende Topçu Birliklerimiz ile birlikte geçiş yaptı. Ayrıca, katılımcıların, özellikle çocukların ellerinde Türk bayrakları ile GÖZCÜ nün önünde fotoğraf çektirmek için sıraya girmeleri de bizleri mutlu etti. Kutlu zaferin bu mutlu yıldönümünde Şirketimizin kendi kaynakları ile finanse ederek geliştirdiği özgün bir ürününün de geçiş töreninde yer almasından büyük onur ve mutluluk duyduk. TESLİM EDİLEN TURNA/G SİSTEMİ NİN KURULUMU TAMAMLANDI Mart 2008 de teslim edilen Turna-G sisteminin kurulumu Konya da konuşlu K.K.K.lığı Hava Savunma Okulu ve Eğitim Merkez Komutanlığı, Gösteri ve Tatbikat Taburu nda gerçekleştirildi. 22 Ağustos 2008 tarihinde Karışık Hava Savunma Bataryası UKHU Takımı na, İnsansız Hava Araçları Sistemleri Ürün Müdürlüğü personelimizden Sn. M. Fatih Sayarlar, Sn. Necdet Kültür ve Sn. Yener Çetin tarafından yapılan kurulum sonrasında tüm sistemler test edilip çalıştırılarak, uçuşa hazır hale getirildi. DÜZELTME 85. sayımızda yayımlanan TİHA Rüzgar Testlerinde İkinci Aşamaya Geçildi başlıklı yazıda Sn. Cahit Çıray ın ünvanı yanlış yazılmıştır. Prof.Dr. Cahit Çıray olarak düzeltiyoruz. TAI NİN SESİ EKİM

20 Tasarım ve Mühendislik Faaliyetleri TÜRK BAŞLANGIÇ VE TEMEL EĞİTİM UÇAĞI HÜRKUŞ Türk Başlangıç ve Temel Eğitim Uçağı (HÜRKUŞ) projesinin ilk adımları, 15 Mart 2006 tarihinde Savunma Sanayii Müsteşarlığı (SSM) ile Şirketimiz arasında imzalanan sözleşme ile atılmıştır. Sözleşmenin imzalanmasını takiben, uçağa verilecek olan isim; proje çalışanları arasında yapılan bir anket ile belirlenip, SSM tarafından HÜRKUŞ olarak onaylanmıştır. HÜRKUŞ uçağı, ismini Türk havacılık tarihinde çok önemli bir yeri olan Sn. Vecihi Hürkuş tan almaktadır. Sınıfının lideri olmayı kendine hedef alan HÜRKUŞ uçağının tasarımı, yaklaşık 90 kişilik bir ekip ile tesislerimizde devam etmektedir. Tamamen Türk mühendisler tarafından tasarlanıp, geliştirilen HÜRKUŞ uçağının Türkiye nin ilk özgün tasarıma sahip eğitim uçağı olması hedeflenmektedir. HÜRKUŞ un tasarımı, Avrupa Havacılık Otoritesi EASA nın getirdiği sınırlamalar ve kurallar ışığında yapılmaktadır. Ortaya çıkacak özgün tasarım, EASA tarafından verilecek sertifika ile belgelenecek ve uluslararası geçerliliği sağlanmış olacaktır. Seyir hızı 270 kts ve servis irtifası ft olan HÜRKUŞ un, ilk uçuşunun 2011 yılında gerçekleştirilmesi hedeflenmektedir. Şu ana kadar yapılan çalışmalar kapsamında; ilk aşamada SSM ile Şirketimiz arasında yapılan sözleşmeden gelen gereksinimlerin uçak seviyesi teknik gereksinimlere dönüştürülmesiyle, üst seviye uçak gereksinimleri tanımlanmıştır. Sistem mühendisliği aktivitelerinin yoğun olarak yer aldığı HÜRKUŞ projesinde, uçak seviyesi gereksinimlerini takiben sistem seviyesi gereksinimleri belirlenmiş ve tasarım çalışmalarına devam edilmiştir. Sistem seviyesi gereksinimleri belirlenirken öncelikle uçak seviyesi gereksinimleri baz alınarak diğer askeri ve sivil standartlar incelenmiştir. Bu aşamada, sistem mühendisliği faaliyetlerine paralel olarak; sertifikasyon, güvenlik, güvenilirlik, idame edilebilirlik, test edilebilirlik gibi özel mühendislik birimlerinden sistem seviyesinde gereksinimler bir araya toplanmıştır. Sistem seviyesinde toparlanan tüm gereksinimler, detay tasarım çalışmaları için tasarım mühendislerine iletilmiştir. Sistem gereksinimlerinin oluşturulmasını takiben, tasarımcılar tarafından sistem mimarileri oluşturulmuştur. Mimarileri ortaya çıkan sistemlerin diğer sistemlerle olan ara yüzleri belirlenmiş, uçağa yerleşimleri ve enstalasyonları konusunda çalışmalar yapılmıştır. Diğer yandan, belirlenen sistem tanımlamaları ile birlikte yerli ve yabancı alt yükleniciler ve ekipman üreticileri ile görüşmelere başlanmıştır. Kritik tasarım evresi tamamlandıktan sonra, HÜRKUŞ Geliştirme Projesi ne İmalat ve Teste Hazırlık ve Test ve Değerlendirme" evreleri ile devam edilecektir. Söz konusu evrelerde, prototip uçakların ve test bileşenlerinin üretim faaliyetleri ile birlikte; sistem ve bileşen seviyesi testler, yapısal testler, yer testleri ve uçuş testleri gerçekleştirilecektir. 20 TAI NİN SESİ EKİM 2008

21 Tasarım ve Mühendislik Faaliyetleri Halihazırda, HÜRKUŞ un 1/3.5 ölçekli modeli ile yapılan rüzgar tüneli testleri tamamlanmak üzeredir. Rüzgar tüneli aktiviteleri kapsamında, motorun açık ve kapalı durumda olduğu değişik konfigürasyonlarda düşük hızlı testler gerçekleştirilmektedir. Benzer uçaklar arasında, kendisine daha üstün bir yer hedefleyen HÜRKUŞ uçağında pilotların konfor gereksinimlerine de özel bir önem verilmektedir. Öğretmen ve öğrenci pilotun arka arkaya oturduğu kademeli kokpit yapısını en iyi şekilde gerçekleştirebilmek üzere, antropometrik veriler, Hava Kuvvetleri Komutanlığımız tarafından görevlendirilen pilotlarla gerçekleştirilen çalıştayların sonuçları ve sistem gereksinimleri değerlendirilerek kokpit tasarımına son hali verilmektedir. Ergonomik çalışmaların desteklediği kokpit tasarımında, paneller alttan ışıklandırma ile aydınlatılmakta olup, yapılan çalışmalar ile pilotlar için sağlanabilecek en iyi görüş açıları belirlenmiştir. Pilotların konforunu sağlamanın yanı sıra, yaşamsal aktivitelerini de desteklemek üzere uçakta; Isıtma/Soğutma Sistemi, Basınçlandırma Sistemi, Oksijen Sistemi, Anti-G Sistemi ve Pilot Kurtarma Sistemi bulunmaktadır. HÜRKUŞ ta, pilotlara sağlanan oksijen yeni bir teknoloji olan, Uçakta Oksijen Üretim Sistemi (OBOGS) ile gerçekleşmektedir. Bu sistemde uçağın motorundan alınan sıcak hava ısı değiştiricide gerekli sıcaklığa eriştirildikten sonra, moleküler ayrıştırma yöntemi ile oksijen oranı artırılıp, öğrenci ve öğretmen pilota oksijen ayarlayıcılar ve maskeler yardımı ile iletilmektedir. Oksijen ayarlayıcıları yardımı ile pilotlara iletilen oksijen oranı ve basıncı ayarlanabilmektedir. Uçakta oluşabilecek ani basınç kayıpları durumunda OBOGS otomatik olarak pilota bulunduğu irtifaya göre en yüksek oksijen oranını iletmektedir. OBOGS un yanı sıra acil oksijen sistemi de bulunmaktadır. Acil Oksijen Sistemi, pilotlara ana oksijen sisteminde meydana gelen arıza veya fırlatma durumlarında 10 dakika süre ile oksijen sağlayabilmektedir. Fırlatma koltuğu üzerinde yer alan sistem, hem bir kol yardımı ile manuel olarak, hem de fırlatma anında otomatik olarak devreye girmektedir. Pilot kurtarma sistemi; kanopi parçalama sistemi, fırlatma koltuğu ve koltuk sıralandırma sisteminden oluşmaktadır. 0-0 (sıfır irtifa sıfır hız) koşullarından başlayarak uçağın görev yapabileceği en yüksek hız ve irtifaya kadar emniyetli fırlatma yapabilmektedir. Yerde acil durumda kanopinin içeriden ve dışarıdan parçalanarak pilotların kokpiti hızla terk edebilmesine imkan tanımaktadır. Üzerinde bulunan zamanlama sistemi ile ana paraşütün uygun hız ve yükseklikte açılması sağlanarak pilotun soğuktan ve paraşüt açılma şokundan en az derecede etkilenmesi sağlanmaktadır. Koltuk üzerinde bulunan hayat idame kiti, fırlatma sonrasında paraşütün açılmasından hemen sonra bir tel yardımıyla sarkıtılmakta ve otomatik şişen bir bot ile pilot, suya düşülmesi durumunda çevresel etkilerden korunmaktadır. HÜRKUŞ un iklimlendirme sistemi; uçağın ve pilotların güvenli, etkili ve konforlu uçuş yapabilmeleri için kokpit ve elektronik ekipmanların bulunduğu bölümlerin sıcaklık, basınç ve nem değerlerinin tüm dış ortam koşulları altında konfor limitleri içerisinde (18 C 24 C) kalmasını sağlamaktadır. +7 ila -3.5 g limitlerinde manevra kabiliyetine sahip olan HÜRKUŞ un Anti-G Sistemi ise, pilotlara yüksek g manevralarından kaynaklanan bilinç kaybına sebep olan fiziksel etkilerden koruma sağlamaktadır. HÜRKUŞ ta bulunan diğer sistemler; Uçuş Kontrol Sistemi, İniş Takımı Sistemi, Hidrolik Güç Sistemi, Buz Önleme/Giderme, Pitot-Statik Sistem Yakıt Sistemi, İtki Sistemi, Elektrik Güç Sistemi ve Işıklandırma Sistemi şeklinde sınıflandırılabilmektedir. Uçakta, 1600 shp güç üretebilen ters akışlı, serbest türbinli bir motor kullanılacaktır. Uçakta kullanılacak pervanenin ise, 5 palli 2000 sabit devirde dönen, değişken hatveli bir pervane olması planlanmaktadır. HÜRKUŞ un uçuş kontrol sistemi birincil ve ikincil sistemler olarak ikiye ayrılmaktadır. Birincil uçuş kontrol sistemi dahilinde yer alan TAI NİN SESİ EKİM