DEVLET BAKANI SAYIN SELMA ALİYE KAVAF IN AİLEDEN SORUMLU DEVLET BAKANLARI KONFERANSI NDA YAPACAĞI KONUŞMA 16 HAZİRAN 2009 VİYANA

Transkript

1 DEVLET BAKANI SAYIN SELMA ALİYE KAVAF IN AİLEDEN SORUMLU DEVLET BAKANLARI KONFERANSI NDA YAPACAĞI KONUŞMA 6 HAZİRAN 2009 VİYANA

2 Sayın Başkan, Değerli meslektaşlarım, Sözlerime başlamadan önce hepinizi en derin saygılarımla selamlıyorum. Ekonomi Aile ve Gençlikten sorumlu Federal Avusturya Bakanlığına bu konferansın başarılı organizasyonu için teşekkürlerimi sunuyorum. Küreselleşme süreci ile büyüyen ve çeşitlenen sorunlar, toplumun çekirdeği olan aileyi büyük tehditlerle karşı karşıya bırakmıştır. Yalnız yaşamayı tercih eden birey sayısı gitgide artmış, yaşlı bakım evleri çoğalmış, boşanma oranlarında artışlar kaydedilirken evlilik oranları düşmüş; çocuk sahibi olmak, sürekli ertelenen bir istek haline gelmiştir. Bu ve benzeri sorunların aileleri yıpratmaması için hem ulusal hem de 2

3 uluslararası mekanizmalar çok yönlü hizmetler sunmak, aile odaklı etkin politikalarla hareket etmek durumundadır. Değerli meslektaşlarım, Ülkemizde genel olarak sosyal hizmetler; insan haklarını esas alan, halkın gönüllü şekilde katılımına ve hizmetlerin halk tarafından denetlenmesine imkan sağlayan bir politika ile yürütülmektedir. Liyakat ve sorumluluk ön plandadır. Bu anlayışla hareken eden Türkiye, aile odaklı sosyal politikalar oluştururken, mevcut aile yapısının kendine özgü değerlerinin korunmasına ve bu yapıyı ayakta tutan dinamiklerin güçlendirilmesine son derece önem vermektedir. Çünkü Hükümetimiz hızlı ekonomik ve sosyo-kültürel değişim sürecinde 3

4 aile yapısının korunması gerektiği inancındadır. Nitekim, Anayasamız da bu duruma işaret ederek aileyi toplumun temel kurumu olarak tanımlamış ve Devletin aile kurumu karşısındaki sorumluluklarını hüküm altına almıştır. Anayasamızla birlikte aileye ilişkin sorumluluklarımızın çerçevesi, Türk Medeni Kanunu ve Türk Ceza Kanunu gibi temel yasalarla çizilmiştir. Yanı sıra, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu, Ailenin Korunmasına Dair Kanun ve Aile Mahkemeleri Kanunu ile de Türkiye nin aile politikaları şekillendirilmektedir. Burada, sözü edilen yasal düzenlemelerle ilgili kısa bilgileri sizlerle paylaşmak istiyorum yılında Yeni Türk Medeni Kanununun yürürlüğe girmesi ile birlikte 4

5 Aile Mahkemelerinin kurulması konusu gündeme gelmiş ve ilgili Kanun 2003 yılında kabul edilerek yürürlüğe girmiştir. Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanun la, Aile Hukukundan doğan dava ve işlerin Aile Mahkemeleri tarafından görülmesi hükme bağlanmıştır. Aile içindeki şiddetin önlenmesi amacıyla 998 yılında çıkarılan 4320 sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanun da, şiddete karşı çok önemli bir güvence sistemi getirmiştir. Bu düzenleme ile ilk kez aile içi şiddet kavramı Türk Ceza Kanunu dışında hukuksal bir metinde de tanımlanmıştır. Yasanın uygulama sürecindeki etkinliğini artırmak amacıyla hakim ve savcılara yönelik çeşitli eğitim programları uygulanmıştır. 5

6 Türk Ceza Kanunu ile töre cinayeti olarak bilinen suçun faillerine, hukuk sistemimizin en ağır cezası olan ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası verilmesi öngörülmüştür yılında Töre ve namus cinayetleri ile kadınlara ve çocuklara yönelik şiddetin sebeplerinin araştırılarak alınması gereken önlemlerin belirlenmesi amacıyla Türkiye Büyük Millet Meclisinde Meclis Araştırma Komisyonu oluşturulmuştur. Beş yıllık kalkınma planları ve ilgili programlarda ailenin korunması ve aileye yönelik hizmetlerin geliştirilmesi konuları ön plandadır. Bu yasal ve kurumsal çerçeve dahilinde, Aile Eğitimi Programları kapsamında, zor koşullardakiler öncelikli olmak üzere, 0-6 yaş çocukların bakımından sorumlu kişilere ve ailelere, değişen ihtiyaçlar göz önünde bulundurularak yaşam boyu eğitim 6

7 anlayışıyla hazırlanan koruma, önleme ve geliştirme eğitimleri verilmiştir. Yine bu programlarla aile içerisinde baba rolünün desteklenmesi amacına ilişkin önemli kazanımlar sağlanmıştır. Eğitim programlarına ilaveten, Bakanlığıma bağlı olarak faaliyet yürüten Sosyal Hizmetler Çocuk Esirgeme Kurumu Aile Danışma Merkezleri, ailelere ve kadınlara psikolojik danışma hizmeti sunmaktadır. Ev ortamından, aile sıcaklığından uzak bir hayat sürmek durumunda kalan çocuklarımız için başlattığımız Aileye Dönüş ve Aile Yanında Bakım, Sevgi Evleri ve Çocuk Evleri projelerinde önemli başarılar elde edilmiştir. Aileye Dönüş ve Aile Yanında Bakım projesi kapsamında 2005 yılından bu yana 5 bin 54 çocuğumuz ailelerine veya yakınları yanına döndürülmüş, 2008 yılında 6 bin çocuğumuz aile veya yakınları yanında 7

8 desteklenmiştir. Devlet himayesindeki çocuklarımızın toplu bakım ve koğuş tipi bakımdan hızla uzaklaştırılmakta olduğu Sevgi Evleri Projesi ile, çocuklarımıza ev tipi ortamlarda yaşama imkanı sunulmuştur. Kurum bakımı altındaki en çok 8 çocuğun bir arada kaldığı, 2005 yılında başlatılan bir diğer çalışmamız Çocuk Evleri ile çocukların ev benzeri ortamlarda kalması amaçlanmıştır. Bu amaçlar kapsamında kendine güvenen ve geleceğe umutla bakabilen çocukların yetiştirilmesi kazanımı sağlanmıştır. Kasım 2008 itibariyle 85 Çocuk Evi hizmet vermektedir. Değerli meslektaşlarım, Modern toplumun en önemli gereklerinden biri olan eğitim, hiç kuşkusuz üretken ve kaliteli bir yaşamın önkoşuludur. 8

9 Eğitim alanında tüm dünyada yaşanan hızlı gelişmelere rağmen, dünyanın pek çok bölgesinde kadınların eğitimi konusu hala önemli bir sorun alanıdır. Oysa kadının eğitilmesi, kendi gelişimine ve ekonomik iyileşmesine yapacağı katkı ile dünya ile bütünleşme sürecinde kadının aktif katılımını kolaylaştırırken, çocuk yetiştirme ve aile refahı gibi temel toplumsal gereklilikler için de önemli kazanımlara imkan sağlayacaktır. Ocak 2002 tarihinde yürürlüğe giren Yeni Türk Medeni Kanunu, kadınerkek eşitliğini gözeten, cinsiyet ayrımcılığına son veren, kadınları aile ve toplum içerisinde erkekler ile eşit kılan, kadın emeğini değerlendiren bir düzenlemedir. Buna bağlı olarak hazırlanan bütün kanun, tüzük, yönetmelik ve benzeri hukuki düzenlemeler, kadın-erkek ayrımı yapmadan bütün 9

10 vatandaşlarımızı kapsayacak biçimde şekillendirilmiştir. Ayrıca, yarınların annesi olan kızlarımızın ve kadınlarımızın temel insan hakkı olan eğitimden faydalanabilmeleri için çeşitli projeler hayata geçirilmiştir. Değerli meslektaşlarım, Dünya ekonomik ve sosyal yaşamında kadın hareketlerinin de etkisiyle benimsenen yeni bakış açısı ile günümüzde kadınlar değişimin baş aktörleri haline gelmektedirler. Dünya çapında yaşanan bu gelişme sevindirici olmakla birlikte henüz arzu edilen seviyede bir ilerlemeye konu olamamıştır. Dolayısıyla, sürecin hızı göz önüne alındığında, içinde bulunduğumuz dönemde, kadının iş yaşamına aktif katılımı, iş ve aile yaşamının

11 uzlaştırılması ve buna ilişkin önlemlerin alınması acil bir ihtiyaçtır. Bu çerçevede, Avrupa Birliği müktesebatının ayrılmaz bir parçası olan kadın-erkek eşitliğine ilişkin düzenlemelerin iç hukuka yansıtılması ve hayata geçirilmesi için ülkemizde de gerekli tedbirler alınmaktadır yılında yürürlüğe giren Yeni İş Kanununun getirdiği önemli ilerleme ile işveren işçi ilişkisinde cinsiyet dahil hiçbir nedenle temel insan hakları bakımından ayrım yapılamayacağı düzenlenmiştir. Yasa, kadınların, çalışma şartları bakımından özel olarak korunacaklarını güvence altına almaktadır. İş Kanununa ilişkin Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliği nde, gebe, yeni doğum yapmış ve çocuk emziren işçilere fazla çalışma yaptırılamayacağı belirtilmiştir

12 Öte yandan, ülkemizde kadınların istihdamını artırma amacıyla yapılmakta olan çalışma ve projeler dahilinde; Avrupa Birliği Cinsiyet Eşitliği Topluluk Programına katılım sağlanmakta ve bu çerçevede duyarlık artırıcı seminerler desteklenmektedir. Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü ve Avrupa Birliği Komisyonu işbirliği ile Aktif İşgücü Programları Projesi nin hedef gruplarından biri olarak kadınlar belirlenmiştir. Türkiye de kadın girişimci potansiyelini geliştirmek için politikalar belirlemek amacıyla Kadın Girişimciler Kurulu oluşturulmuştur. Kadınların istihdamını artırmak amacıyla hazırlanan İstihdam Paketi nde, işe alınan kadınlara ait sosyal sigorta primlerinin 5 yıl boyunca İşsizlik Sigortası Fonu ndan karşılanması, kreş ve emzirme odası açma yükümlülüğünün işverenler tarafından yerine getirilmesi

13 hususları yer almaktadır. Yoksulluğu önleme amaçlı mikro kredi uygulamaları, pozitif ayrımcılık içerecek şekilde, kadın yoksulluğunu azaltmaya yönelik olarak bütün Valiliklerimiz tarafından uygulanmaktadır. Kadınların iş yaşamına katılımında ve iş ile aile yaşamını uzlaştırmasında büyük rolü olan doğum izinleri konusunda Devlet Memurları Kanunu ve İş Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı hazırlanmıştır. Tasarıda; doğum sonrası ücretsiz ebeveyn izni süresi işçi ve memurlarımız açısından on iki ay olarak öngörülmüştür. Ülkemizin toplumsal gerçekleri ve bugüne kadar taraf olduğu uluslararası sözleşmeler doğrultusundaki taahhütleri dikkate alınarak hazırlanan Tasarı, TBMM Avrupa Birliği Uyum Komisyonunda görüşülerek kabul

14 edilmiştir. Tasarının kanunlaşma aşamaları devam etmektedir. Değerli meslektaşlarım, Ülkemizde çocuk haklarının savunulmasını, geliştirilmesini ve onlara karşı her alanda şiddetin engellenmesini amaçlayan bir aile politikası oluşturulmasında çocuklar geleceğimizdir inancı itici güç konumundadır. Bu kapsamda çocuk dostu ortamlar hazırlamak amacıyla Türkiye de önemli çalışmalar yürütülmektedir. Çocuk Dostu Okul Projesi ile ilköğretim okullarında her yönüyle kalitenin artırılması ve yeni bir eğitim ortamı geliştirilmesi amaçlanmaktadır.

15 yılları arasında UNICEF İçişleri Bakanlığı ortaklığında yürütülen Çocuk Dostu Şehirler Projesi nde, Bakanlığıma bağlı Sosyal Hizmetler Çocuk Esirgeme Kurumu, çocuk katılımının güçlendirilmesi konusunda önemli rol oynamıştır. Yine bu çerçevede, 2006 yılı itibariyle başlatılan Çocuk Hakları Tanıtım Kampanyası ve Çocuk Hakları Sözleşmesi Tanıtım Kampanyası toplam 25 ilde gerçekleştirilmiştir. Bakanlığım bünyesinde kurulan ve çocuk haklarına ilişkin yetişkin ve çocuklarda farkındalık yaratmayı amaçlayan il çocuk hakları komiteleri 2000 yılından bu güne faaliyetlerini yürütmektedir. Diğer yandan, evlat edinme hizmetlerimiz de, çocuğun yararının korunması temeli üzerine inşa edilmiştir. Bu noktada, hizmetten yararlanacak çocuklar, hizmet süreci içerisinde

16 aile yanına yerleştirilmiş çocuklar ve onların ailelerine ilişkin gerekli düzenlemeler, bir bütün olarak ele alınmaktadır. Evlat edindirme kapsamında oluşturulan yasal düzenlemelerin uluslararası sözleşmeler ile belirlenmiş temel ilkeler ile uyumlu hale getirildiğini de önemle belirtmek isterim. Ülkemiz, Lahey Çocukların Korunması ve Ülkeler arası Evlat Edinme Konusunda İşbirliği ne taraf ülkelerden biri olarak evlat edinme sürecinde evlat edinilen çocukların menfaatlerini koruma altına almıştır. Türkiye de ayrıca, evlat edinme hizmetini yürüten sosyal çalışmacılara yönelik hizmet içi eğitim programı oluşturulmaktadır. Böylece evlat edinme sürecindeki ilgili kişilerin mesleki bilgi ve becerileri, çocukların yararının korunması ve aile refahının sağlanması amacıyla artırılmaktadır.

17 Evlat edinecek ailelere yönelik özel geliştirilmiş aile eğitim programları yürütülmektedir. Böylelikle evlat edinecek ya da halihazırda evlat edinmiş olan ailelerin, çocuğu sağlıklı bir şekilde yetiştirmeleri, sorunları büyümeden fark ederek, çözüm için uygun girişimlerde bulunmaları sağlanmaktadır. Kısacası, ülkemizde evlat edinme hizmetinde çocuğun menfaatleri her türlü plan ve program içerisinde yer almaktadır. Aynı zamanda, uygulamalar ve sonuçları da yine çocukların menfaatleri dikkate alınarak değerlendirilmektedir. Değerli meslektaşlarım, Hem ailelerin devamlılığının sağlanması hem de aile kurumunun yıpranmasının önlenmesi açısından, eşlerin çocuk sahibi olmaları, aile

18 politikalarına yön vermelidir. Ne yazık ki, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de çeşitli sebeplerle çocuk sahibi olma isteğinin ertelenmesi ile karşı karşıya kalınmaktadır. Bunun önlemek için ülkemizde anne-çocuk sağlığı ve aile planlaması hizmetleri, hükümetlerin politikalarında öncelikli olarak yer almıştır yıllarını kapsayan 9. Kalkınma Planı nda sağlık hizmetlerinin kalitesinin anne-çocuk sağlığı başta olmak üzere, koruyucu sağlık hizmetlerine öncelik verilerek artırılacağı belirtilmektedir. Bu doğrultuda başta özürlüler, yaşlılar, kadınlar, çocuklar ve göç edenler olmak üzere, yoksulluk ve sosyal dışlanmaya maruz kalmış kesimlerin, sağlık hizmetlerine erişimlerinin önündeki engellerin kaldırılması hedeflenmektedir.

19 Öte yandan, tüp bebek tedavisinden faydalanacak hastalara devlet tarafından ekonomik kolaylıklar sağlanmaktadır mayıs ayı itibariyle 09 üremeye yardımcı tedavi merkezinde hizmet verilmektedir. Kadın sağlığı hizmetlerinin yaygınlaştırılmasının ve hizmet kalitesinin yükseltilmesinin önemine binaen, ülkemizde faal olan her sağlık ocağında ve Ana Çocuk Sağlığı Aile Planlaması merkezlerinde aile planlaması ve üreme sağlığı konusunda danışmanlık hizmetleri ücretsiz olarak verilmektedir yılında Sağlık Sektörü İçin Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Ulusal Stratejik Eylem Planı şeklinde güncelleştirilen plan çerçevesinde, Türkiye nin öncelikleri, anne ölümlerinin azaltılması, istenmeyen gebeliklerin önlenmesi, gençlerin sağlığının iyileştirilmesi ve sağlıkta bölgeler arası eşitsizliklerin azaltılması olarak belirlenmiştir yılları arasında uygulanan Türkiye Üreme Sağlığı Programı

20 kapsamında güvenli annelik, cinsel yolla bulaşan hastalıklar, aile planlaması, gençlerin sağlığı, hizmet içi eğitimler, üreme sağlığında müfredat geliştirme, üniversite öğrencileri için üreme sağlığı ve cinsel sağlık hizmet modeli geliştirme çalışmaları yürütülmüştür. Bu Program ile sivil toplum kuruluşlarının projelerine 20 milyon Euro destek sağlanmıştır. Değerli meslektaşlarım, Devletlerin karşı karşıya kaldığı toplumsal sorunlar ancak yine toplumsal bir dayanışma kültürü ile aşılabilir. Bireylerin karşılık beklemeksizin doğal bir bağlılık-sevgi-saygı-özveri ilişkisi içinde bulundukları aile, bu kültürün oluşturulmasında temel bir yapı taşı konumundadır. 2

21 Aile kurumunun desteklenmesi, ona yönelecek risklerin bertaraf edilmesi, toplumların geleceği için sayısız gelişim fırsatlarını da beraberinde getirir. Bu düşüncelerle sözlerimi noktalarken, Konferansımızın ailelerimizin, toplumlarımızın ve tüm dünyanın huzur ve refahına eşsiz katkılarda bulunacağına dair inancımı dile getiriyor, hepinizi saygıyla selamlıyorum. 2