FĠNANSAL TABLOLAR ANALĠZĠ

Transkript

1 FĠNANSAL TABLOLAR ANALĠZĠ Muhasebe, mali karaktere sahip olayları para birimiyle ifade ederek sınıflayan, tarih sırası ile kaydeden, raporlayan ve raporları yorumlayan bir mali sanattır. Bu tanıma göre, muhasebenin yerine getirdiği raporlama iģlevi finansal tablo kavramını doğurmaktadır. ĠĢletmede meydana gelen olayları belirli dönem aralıklarıyla iģletme sahiplerine, kredi verenlere ve diğer ilgililere aktarmak muhasebenin en önemli görevlerindendir. ĠĢletmenin mali durumu ile yakından ilgilenen bu gruplar genellikle iģletmenin, mali yapısını, karlılığını ve kullandığı fonların kaynaklarını bilmek ister. Bu gereksinimler aģağıda sıralanan finansal tablolar ile yerine getirilir. Bilânço, Gelir Tablosu, SatıĢların Maliyeti Tablosu, Fon Akım Tablosu, Nakit Akım Tablosu, Öz Kaynaklar DeğiĢim Tablosu, Kar Dağıtım Tablosu, Finansal tablolar; muhasebe sistemi içinde kaydedilen ve toplanan bilgilerin, belirli zaman aralıklarıyla bu bilgileri kullanacak olanlara iletilmesini sağlayan araçlardır. Finansal tabloların amacı; 1- Yatırımcılar, kredi verenler ve diğer ilgililer için karar almada yararlı bilgiler sağlamak, 2- Gelecekteki nakit akımlarını değerlendirmede yararlı bilgiler sağlamak, 3- Varlıklar, kaynaklar ve bunlardaki değiģiklikler ile iģletme faaliyet sonuçları hakkında bilgi sağlamak. Finansal tabloların kullanıcılarına sunduğu bilgiler; Ekonomik kararların alınmasını sağlayacak bilgiler, ĠĢletmenin kazanma gücünü öngörmek, karģılaģtırmak ve değerlendirmek için gerekli bilgiler. ĠĢletmenin hedeflerine ulaģmada ve kaynaklarının etkin kullanılmasında yöneticilerin baģarısını ölçmek için gerekli bilgiler, ĠĢletmenin parasal olanaklarındaki artıģ (azalıģ) ve yeterli kar dağıtımı yapılıp yapılmadığına iliģkin bilgiler, Devlet payı olan vergi tutarının belirlenmesini sağlamak üzere gerekli bilgiler, Makro ekonomik kararlara yardımcı olarak istatistiksel bilgiler, ĠĢletmenin denetlenmesine olanak verecek bilgiler, Halka açılmalarda potansiyel yatırımcılara sunulacak bilgiler,

2 ĠĢletme yönetiminin ileriye dönük kararlar almasına olanak verecek bilgiler. Finansal tablo kullanıcıları, Yöneticiler, Yatırımcılar, Kredi kurumları, ĠĢçi ve ĠĢçi KuruluĢları, Devlet, Mali analistler, Finansal tabloların genel nitelikleri, ĠĢletmede meydana gelen finansal olayların iģletme ile ilgililerine sunulmasında finansal araç olarak kullanılan finansal tabloların; kapsadığı bilgilerin, bilgi kullanıcılarına yararlı ve anlaģılabilir olması için bazı özellikleri bulunması gerekir. Finansal tablolarda yer alan bilgiler, herģeyden önce, kanıtlanabilir, tarafsız, olayı temsilde doğruluk özelliklerini taģıyarak güvenilir olmalıdır. Diğer taraftan söz konusu bilgilerin alınacak kararlarda yararlı olabilmesi için, ihtiyaca uygun ve kararlarla ilgili olması gerekir. Bunu için de; bilgilerin tahmin ve geri besleme değerinin bulunması ve zamanında sunulması gereklidir. Ayrıca finansal tablolarda yer alan bilgiler karģılaģtırılabilir ve önemli olmalıdır. Aynı zamanda, hazırlanan finansal tabloların sağlamıģ olduğu fayda finansal tabloları hazırlamak için katlanılan maliyetten daha fazla olmalıdır. En azında sağlanan fayda katlanılan maliyete eģit olmalıdır. Finansal tablolar; Rasyonel yatırım, kredi ve benzeri yatırımların karar verilmesinde, mevcut ve muhtemel yatırımcılara kredi verenlere ve diğer kullanıcılara yararlı bilgiler sağlamalıdır. Bu bilgiler iģ hayatı ve ekonomik faaliyetleri makul derecede anlayabilen ve bilgileri makul ölçüde inceleyebilecekler tarafından kavranabilir olmalıdır, Yatırımcılara, kredi verenlere ve diğerlerine, ilgili iģletmeye, muhtemel net nakit akımlarının miktarını zaman ve belirsizliğini değerlendirmede yardımcı olacak bilgileri sağlamaktır. ĠĢletmenin ekonomik varlıkları, bu varlıklar üzerindeki talepleri, varlık ve varlık üzerindeki talepleri değiģtiren iģlemler, olaylar ve koģullar hakkında bilgi vermelidir, Kar ve kar öğelerinin ölçülebilmesi ile ilgili bilgi sağlamalıdır, ĠĢletmenin nakdi nasıl kazanıp harcadığı hakkında, borç para alma ve borçlarını ödemesi hakkında, iģletmenin sahiplerine dağıttığı nakit kar payı ve diğer varlıklar hakkında, iģletmenin likiditesi ve iflasını etkileyebilecek diğer faktörler hakkında bilgi sağlamalıdır. ĠĢletme yöneticilerinin sorumluluklarını nasıl yerine getirdikleri hakkında bilgi sağlamalıdır, Yöneticilere iģletme sahiplerinin çıkarlarıyla ilgili kararlar vermede yararlı bilgiler sağlamalıdır. Özet olarak Finansal Tablo nitelikleri: 1- Yarar Maliyet ĠliĢkisi 2- Önemlilik

3 3- Muhasebe bilgilerinin niteliksel özellikleri 3.1. AnlaĢılabilir olma, 3.2. Ġhtiyaca uygun olma (zamanında sunulma, Geri besleme ve tahmin değerleri) 4- Güvenilir olma (Temsilde doğruluk, kanıtlanabilir olma, tarafsız olma) 5- KarĢılaĢtırılabilir olma Finansal Tabloların Kullanım sınırları; Finansal tablolar tarihidir. Tarihi maliyetlere göre hazırlanırlar. Finansal tablolar genel amaçlıdır çünkü çok değiģik kullanıcı gruplarının ihtiyaçlarını karģılamak için hazırlanırlar. Finansal tablolar genel amaçlara uygun olarak bölümlendirilir. Finansal tablolar çok sayıda iģlemleri özet olarak sunar. Finansal tablolarda değiģik değerleme yöntemleri uygulanmıģ olabilir. Finansal tablolar düzenlendiği ülkenin parasal birimi ile hazırlanır ve genellikle paranın satın alma gücünü yansıtmaz. Finansal tablolarda öngörülere ve yargılara yer verilebilir. Ancak, bunların doğrulanabileceği kaynaklar sunulmalıdır. Finansal Tablolarda kullanılan dil muhasebedir. Finansal Tabloların Düzenlenmesinde Esas Alınacak Genel Kabul GörmüĢ Muhasebe Temel Kavramları: 1- Sosyal sorumluluk kavramı, 2- KiĢilik kavramı, 3- ĠĢletmenin sürekliliği kavramı, 4- Dönemsellik kavramı, 5- Parayla ölçme kavramı, 6- Maliyet esası kavramı, 7- Tarafsızlık ve belgelendirme kavramı, 8- Tutarlılık kavramı, 9- Tam açıklama kavramı, 10- Ġhtiyatlılık kavramı 11- Önemlilik kavramı, 12- Özün önceliği kavramı, Temel Finansal Tablolar; Bilânço, Gelir Tablosu, Diğer Finansal Tablolar; Fon Akım Tablosu, SatıĢların Maliyeti Tablosu Nakit Akım Tablosu, Öz Kaynaklar DeğiĢim Tablosu, Kar Dağıtım Tablosu,

4 BĠLANÇO ĠĢletme Adı, Tarih, Para Birimi, 1. DÖNEN VARLIKLAR 3. KISA VADELĠ YABANCI KAYNAKLAR 10. Hazır Değerler 30. Mali Borçlar 11. Menkul Kıymetler 32. Ticari Borçlar 12. Ticari Alacaklar 33. Diğer Borçlar 13. Diğer Alacaklar 34. Alınan Avanslar 15. Stoklar 35. Yıllara Yaygın ĠnĢaat ve Onarım HakediĢ 17. Yıllara Yaygın ĠnĢaat ve Onarım 36. Ödenecek Vergi ve Diğer Yükümlülükler Maliyetleri 18. Gelecek Aylara Ait Giderler ve Gelir 37. Borç ve Gider KarĢılıkları Tahakkukları 19. Diğer Dönen Varlıklar 38. Gelecek Aylara Ait Gelirler ve Gider KarĢılıkları 2. DURAN VARLIKLAR 39. Diğer Kısa Vadeli Yabancı kaynaklar 22. Ticari Alacaklar 4. UZUN VADELĠ YABANCI KAYNAKLAR 23. Diğer Alacaklar 40. Mali Borçlar 24. Mali Duran Varlıklar 42. Ticari Borçlar 25. Maddi Duran Varlıklar 43. Diğer Borçlar 26. Maddi Olmayan Duran Varlıklar 44. Alınan Avanslar 27. Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar 47. Borç ve Gider KarĢılıkları 28. Gelecek Yıllara Ait Giderler ve Gelir 48. Gelecek Aylara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları KarĢılıkları 29. Diğer Duran Varlıklar 49. Diğer Uzun Vadeli Yabancı kaynaklar 5. ÖZ KAYNAKLAR 50 ÖdenmiĢ Sermaye 52. Sermaye Yedekleri 54. Kar Yedekleri 57. GeçmiĢ yıllar karları 58. GeçmiĢ yıllar Zararları (-) 59. Dönem Net Karı (Zararı) ĠġLETME ÖZET GELĠR TABLOSU A- BRÜT SATIġLAR B- SATIġ ĠNDĠRĠMLERĠ (-) C- NET SATIġLAR D- SATIġLARIN MALĠYETĠ BRÜT SATIġ KARI VEYA ZARARI E- FAALĠYET GĠDERLERĠ FAALĠYET KARI VEYA ZARARI F- DĠĞER FAALĠYETLERDEN OLAĞAN GELĠR VE KARLAR Önceki Dönem Cari Dönem

5 G- DĠĞER FAALĠYETLERDEN OLAĞAN GĠDER VE ZARARLAR (-) H- FĠNANSAMAN GĠDERLERĠ OLAĞAN KAR VEYA ZARAR Ġ- OLĞANDIġI GELĠR VE KARLAR J- OLAĞANDIġI GĠDER VE ZARARLAR (-) DÖNEM KARI VEYA ZARARI K- DÖNEM KARI VERGĠ VE DĠĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARġ.(-) DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI BĠLANÇO Bilânço iģletmenin belli bir tarihteki mali durumunu yani varlık ve kaynak durumunu gösteren tablodur. Bilânço Özellikleri ve içeriği; 1- Bilânço, aktif ve pasif olarak iki bölümden oluģur. Aktifte iģletmenin sahip olduğu ekonomik değerler (VARLIKLAR), pasifte ise KAYNAKLAR (borç ve sermaye) yer alır. 2- Bilanço aktif toplamı ile pasif toplamı birbirine eģittir. VARLIKLAR = KAYNAKLAR, ya da VARLIKLAR = BORÇ + ÖZKAYNAK. 3- Bilançoda varlıklar likiditeye (paraya dönüģüm hızına) göre kaynaklar ise vade yapılarına göre sıralanır. 4- Bilançoda aktif ve pasif kalemler brüt tutarları ile kaydedilir. 5- Aktifte, aktif düzenleyici hesaplar pasifte ise pasif düzenleyici hesaplar indirim kalemleri olarak yer alırlar. Düzenleyici hesapların kullanımı ile aktif ve pasif net değerleri ile gösterilmiģ olur. 6- Aktifte, Dönen Varlıklar ile Duran Varlıklar yer alır. 7- Pasif, Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar (KVYK), Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar (UVYK) ve Öz Kaynaklardan oluģur. GELĠR TABLOSU ĠĢletmenin bir faaliyet dönemindeki faaliyetlerinin sonucunu kar veya zarar olarak gösteren tablodur. 1- Brüt SatıĢ Karı: ĠĢletmenin ana faaliyeti konusundaki mal ve hizmet satıģlarından elde edilen kardır.

6 2- SatıĢ Ġndirimleri: Net satıģ gelirlerini bulabilmek için brüt satıģlarından indirilmesi gereken, satıģ iadeleri ve satıģ ıskontolarını kapsar. 3- SatıĢların Maliyeti: ĠĢletmenin dönem içindeki satıģlarının maliyetidir. 4- Faaliyet Giderleri: ĠĢletmenin ana faaliyetleri ile ilgili olan ve üretim maliyetlerine yüklenmeyen AR-GE, Pazarlama SatıĢ ve Dağıtım, ve Genel Yönetim Giderlerinin oluģturduğu gider grubudur. 5- Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Karlar: ĠĢletmenin esas faaliyetleri dıģındaki, iģtiraklerden, bağlı ortaklıklardan elde ettiği kar payı (temettü) gelirleri ile faiz, kira geliri, kambiyo karı, menkul kıymetlerin satıģ karları gibi gelir ve karlardan oluģur. 6- Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlar: ĠĢletmenin esas faaliyeti dıģındaki olağan faaliyetlerle ilgili gider ve zararlardan oluģur. Menkul Kıymet SatıĢ Zararları, Kambiyo Zararları, KarĢılık Giderleri gibi. 7- Finansman Giderleri: ĠĢletmenin borçlarından dolayı katlandığı ve varlık maliyetlerine eklenmemiģ bulunan faiz, kur farkları, kredi komisyonları ve benzeri giderlerden oluģur. 8- OlağandıĢı Gelir ve Karlar: ĠĢletmenin olağan faaliyetlerinden bağımsız olan arızi nitelik taģıyan duran varlık satıģından sağlanan karlar ile olağandıģı olay ve geliģmeler sonucunda ortaya çıkan gelir ve karlardır. 9- OlağandıĢı Gider ve Zararlar: ĠĢletmenin olağan faaliyetlerinden bağımsız, sık ve düzenli olarak ortaya çıkmayan gider ve zararlardır. FON AKIM TABLOSU Bir dönem içinde iģletmenin sağlamıģ olduğu tüm mali kaynakları ve bunların kullanım yerlerini göstererek bilânço ve gelir tablosunda görülmeyen fon akımını ortaya koymak amacıyla düzenlenen finansal tablodur. Fon akım tablosu bilânço ve gelir tablosu ile birlikte ilgililere sunulur. Böylece, iģletmenin mali gücü ve bu mali gücün nasıl kullanıldığı, gelecekteki fon gereksiniminin ne olduğu gibi konularda bilgi verir. Tablonun en basit haliyle düzenlenmesi; bir döneme ait dönem baģı ve dönem sonu bilânçolarının karģılaģtırılması ile olur. Fon Kaynakları: 1- Pasif Kaynaklarındaki ArtıĢlar, - Kısa vadeli Borçlarda artıģ - Uzun Vadeli Borçlarda artıģ - Öz Kaynaklarda artıģ 2- Aktif Kalemlerdeki AzalıĢ, - Dönen Varlıklarda azalıģ, - Duran Varlıklarda AzalıĢ Fon Kullanımları:

7 1- Pasif Kaynaklarındaki AzalıĢlar, - Kısa vadeli Borçlarda azalıģ - Uzun Vadeli Borçlarda azalıģ - Öz Kaynaklarda azalıģ 2- Aktif Kalemlerdeki ArtıĢ, - Dönen Varlıklarda artıģ, - Duran Varlıklarda artıģ, Örnek: Kasa Bankalar DemirbaĢlar Satıcılar Sermaye Kasadaki artıģ FON KULLANIMI, - Bankadaki azalıģ FON KAYNAĞI, - DemirbaĢlardaki azalıģ FON KAYNAĞI, - Satıcılardaki artıģ FON KAYNAĞI, - Sermayedeki azalıģ FON KULLANIMI, AĢağıdaki gelir kalemleri fon kaynağı niteliğinde değildir; - Konusu kalmayan karģılıklar, - Reeskont Faiz gelirleri, - Gelecek aylara ait gelirlerin döneme iliģkin kısımları, - Gelir tahakkukları hesabındaki artıģlar, AĢağıdaki gelir kalemleri fon çıkıģı değildir; - Amortismanlar, - KarĢılık giderleri, - Reeskont Faiz giderleri, - Gelecek aylara ait giderlerin döneme iliģkin tutarları, - Gider tahakkukları hesabındaki artıģlar FON AKIM Tablosunun Yorumlanması

8 - En fazla nereden fon sağlandığına bakılarak, en iyi fon kaynağı faaliyet sonucu yaratılan kaynaklardır. Faaliyetler sonucu yaratılan kaynaklar ne kadar fazlaysa iģletmenin fon yaratma kabiliyeti o kadar iyidir. ĠĢletmenin faaliyetlerini kendi kendine finanse edebilme kabiliyeti ileride kaynak yetersizliği probleminin doğmayacağı Ģeklinde olumlu bir gösterge olarak yorumlanır, - Dönen Varlıklardaki azalıģlardan fonlar değerlendirilirken hazır değerlerdeki azalıģlardan ziyade stok ve alacaklardaki azalmalardan sağlanan fonlar olumlu karģılanır. - Duran Varlıkların fon kaynağı olması en son düģünülmelidir. - Dönen Varlıklardaki artıģın likidite sıkıntısı vermeyecek Ģekilde fonlanması gerekir. Dönen varlıklar Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar, Duran Varlıklar Uzun Vadeli Kaynaklar ile fonlanması finansman tekniği açısından doğrudur. FON AKIM ANALİZİ ÖRNEĞİ AKTİF KAYNAK KULLANIM HAZIR DEĞERLER ALACAKLAR STOKLAR DİĞER DÖNEN VARLIK DÖNEN VARLIK TOPLAMI MAKİNELER MAKİNE AMORTİSMANI TAŞITLAR TAŞIT AMORTİSMANI DURAN VARLIKLAR TOPLAMI AKTİF TOPLAMI PASİF BANKA KREDİLERİ BORÇ SENETLERİ DİĞER KVYK KVYK TOPLAMI TAHVİLLER UVYK TOPLAMI PAY SENETLERİ DAĞITILMAYAN KARLAR ÖZKAYNAKLAR TOPLAMI PASİF TOPLAMI FON AKIM TABLOSU

9 FON KAYNAKLARI % HAZIR DEĞERLERDE AZALIŞ % AMORTİSMANLARDA ARTIŞ % BANKA KREDİLERİNDE ARTIŞ % BORÇ SENETLERİNDE ARTIŞ % DİĞER KVYK'DA ARTIŞ % UZUN VADELİ BORÇLARDA ARTIŞ % DAĞITILMAYAN KARLARDA ARTIŞ % FON KAYNAKLARI TOPLAMI % FON KULLANIMLARI ALACAKLARDA ARTIŞ % STOKLARDA ARTIŞ % MAKİNELERDE ARTIŞ % TAŞIT ARAÇLARINDA ARTIŞ % FON KULLANIMLARI TOPLAMI % FĠNANSAL TABLOLAR ANALĠZĠ TÜRLERĠ 1- Analiz Kapsamına Göre: a) Statik Analiz: Finansal tablolar analizinde, bir yıla ait olan veriler üzerinden yapılan analizdir. b) Dinamik Analiz: iģletmenin birden fazla döneme ait mali tabloları üzerinden yürütülen analizdir. 2- Analiz Amacına Göre: a) Yönetim Analizi: ĠĢletme yönetimi tarafından iģletmenin baģarı düzeyini, performansının, verimliliğinin ölçülmesi, planlamaya ve kontrole veri sağlamak üzere yapılan analizler. b) Kredi Analizleri: ĠĢletme içinden ya da dıģından kiģilerce, iģletmenin borç ödeme gücünü belirlemek için yapılan analizlerdir. c) Yatırım Analizleri: ĠĢletme sahip ve ortakları ile iģletmeye ortak olmak isteyen yatırımcılar tarafından yaptırılan ve daha ziyade firmanın karlılığı, mevcut karlılığının devamlılığı, temettü miktarı gibi konuları içine alan analizdir. 3- Ġç Analiz- DıĢ Analiz: Finansal tablo analizleri iģletme içinden yapılıyorsa iç analiz, iģletme dıģından yapılıyorsa dıģ analiz olarak nitelendirilir. FĠNANSAL TABLOLARIN ANALĠZ TEKNĠKLERĠ KarĢılaĢtırmalı Tablolar Analizi (Yatay Analiz), Yüzde Yöntemiyle Analiz (Dikey Analiz), Eğilim Yüzdeleri ile Analiz (Trend Analizi) Oran Yöntemi ile Analiz (Rasyolar)

10 1- KARġILAġTIRMALI TABLOLAR ANALĠZĠ Bir iģletmenin iki ya da daha fazla döneme ait finansal tablolar, bir birini izleyen dönemlerde karģılaģtırılmalı olarak analiz edilmek istendiğinde karģılaģtırmalı tablolar analizinden yararlanılır. Bir iģletmenin birden fazla dönemlerine ait tablolar karģılaģtırılmalı olarak düzenlenir. Bu tablolar en az iki dönem olmak üzere, iki dönemden daha fazla dönemler içinde düzenlenebilir. Bu tür tablolardan iģletmenin geçmiģ yıllarına ait finansal durumunu görmek mümkün olurken iģletmenin mevcut finansal durumun ile ilgili bilgiye de sahip olmak mümkündür. Bu tabloların analizi sonucunda da gelecek yıllara ait finansal durum hakkında fikir sahibi olmakta mümkündür. Finansal tablo analizi ikiden daha fazla yıllar için yapılırsa ya baģlangıç yılı baz yıl olarak alınır ya da her bir yıl öncesindeki yıl baz yıl olarak dikkate alınır. Kalemler arsındaki farklar ve değiģim yüzdeleri belirlendikten sonra, bu değiģimlere sebep olabilecek nedenler aranır. Aktif kalemdeki bir artıģ aktifteki bir azalıģtan mı yoksa pasifteki bir artıģtan dolayı meydana gelmiģ olabilir ya da bunun tam tersi olabilir. Kalemlerdeki değiģimler hesaplandıktan sonra kalemlerdeki değiģimlerin olumlu ya da olumsuz olarak yorumlanması gerekir. Örnek: CAMSAN Aġ. nin Dönen varlıkları ayrıntılı ve karģılaģtırılmalı olarak verilmektedir. KarĢılaĢtırmalı analizini yapınız DÖNEN VARLIKLAR 100 KASA ALINAN ÇEKLER BANKALAR VER. ÇEKLER VE ÖD. EMĠRLERĠ (5.400) (3.000)

11 110 HĠSSE SEN ALICILAR TĠCARĠ MALLAR TOPLAM Yatay Yüzde = (Ġlgili kalemde baz alınan yıl verisine göre artıģ veya azalıģ/kaleme ait baz alınan yıl verisi) ArtıĢ/AzalıĢ Tutarı ArtıĢ/AzalıĢ Yüzdesi (%) 100 KASA ALINAN ÇEKLER , BANKALAR , VER. ÇEKLER VE ÖD. (5.400) (3.000) ,92 EMĠRLERĠ 110 HĠSSE SEN , ALICILAR , TĠCARĠ MALLAR ,00 TOPLAM ,11 YORUMLAR: 1- ĠĢletmenin dönen varlıkları bir önceki döneme göre %61,11 artmıģtır, 2- ĠĢletmenin 2001 yılındaki menkul kıymetler değeri bir önceki yıla göre (hisse senedi yatırımı) %50 azalmıģ, Bankadaki mevduatları %100 artmıģtır. ĠĢletme hisse senetlerini satarak banka mevduat hesabına yatırdığı yorumu yapılabilir. 3- Stoklara bakıldığında (Ticari Mallar) 2001 yılında bir önceki yıla göre %75 artıģ göstermiģtir. 4- Yine ticari alacaklar 2001 yılında bir önceki yıla göre %77,78 artmıģtır. 5- Alınan çekler %89,81 ve Kasa hesabı da %55,55 artmıģtır. Bu artıģların sebeplerini araģtırmak tüm bilânçoyu görmekle mümkün olabilir. Acaba, Kasa hesabındaki artıģ sebebi nedir? Alınan çekler hesabındaki artıģ neyi ifade etmektedir? Ticari mallar neden artıģ göstermiģ olabilir? KARġILAġTIRILMALI BĠLANÇO ANALĠZ VE YORUMU Örnek: Prestij Aġ KarĢılaĢtırmalı Tablolar Analizi AKTĠF ArtıĢ/AzalıĢ Tutarı 1. DÖNEN VARLIKLAR ArtıĢ/AzalıĢ Yüzdesi (%) ,27

12 Hazır Değerler ,7 Ticari Alacaklar ,18 Stoklar ,76 Diğer Dönen Varlıklar ,38 2. DURAN ,05 VARLIKLAR Maddi Duran Varlıklar ,13 (-) Amortismanlar ,76 Net Maddi Duran ,09 Varlıklar Diğer Duran Varlıklar ,21 TOPLAM AKTĠF ,47 PASĠF ArtıĢ/AzalıĢ Tutarı ArtıĢ/AzalıĢ Yüzdesi (%) 3. K.V.Y. KAY ,37 Banka Kredileri ,38 Satıcı Kredileri ,67 Diğer. K.V.Y. KAY ,92 4. U.V.Y. KAY ,40 5. ÖZ KAYNAK ,78 ÖdenmiĢ Sermaye ,29 Sermaye Yedekleri ,89 Kar Yedekleri ,34 Dönem Net Karı ,00 TOPLAM PASĠF ,47 a) Dönen Varlık ve Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklardaki DeğiĢiklikler ĠĢletmenin iki yıllık döneminde dönen varlık tutarındaki değiģiklikler ile kısa vadeli yabancı kaynak tutarındaki değiģiklikler aģağıdaki gibi oluģmuģtur. ĠĢletmenin dönen varlıklarında 2001 yılında 2000 yılına göre %8,27 artıģ meydana gelmiģtir. Hazır değerlerde %116,7 ve Ticari alacaklarda %14,18artıĢ meydana gelirken stoklarda %19,76 azalıģ meydana gelmiģtir. Kısa vadeli yabancı kaynaklarında ise 2001 yılında 2000 yılına göre %2,37 azalıģ meydana gelmiģtir. Banka kredilerinde %46,38 azalıģ meydana gelirken satıcı kredilerindeki artıģ %66,67 dir. Ġlgili dönemde iģletmenin net çalıģma sermayesinde (902/522) %72,80 artıģ meydana gelmiģtir. b) Dönen Varlık Duran Varlık Hesaplarındaki DeğiĢimler ĠĢletmenin aktif yapısındaki değiģimleri incelemek için dönen varlıklar ve duran varlıklardaki değiģimleri incelemek gerekir.

13 ĠĢletmenin aktif yapısına bakıldığında duran varlıklar (%13,05) dönen varlıklara (%8,27)göre daha hızlı artmıģtır. Ancak, dönen varlıklar iģletme varlıkları içinde duran varlıklara göre daha fazla paya sahiptir. c) Yabancı Kaynak - Öz Kaynak Hesaplarındaki değiģiklikler ĠĢletmenin kaynak yapısının değerlendirilmesinde, Öz kaynaklarla, yabancı kaynaklardaki değiģikliğin birlikte değerlendirilmesi gerekir. ĠĢletmenin Öz kaynakları %15,78 artıģ gösterirken uzun vadeli yabancı kaynakları da %25,40 artmıģtır. Ancak, Kısa vadeli yabancı kaynaklarında %2,37 lik bir azalıģ vardır. Öz kaynaklarında ki değiģim hızı uzun vadeli yabancı kaynaklara göre daha yavaģtır. Bu da kaynak yapısında uzun vadede bir değiģimin habercisidir. d) Duran Varlıklar ile Öz Kaynaklardaki ve devamlı sermayedeki değiģimler. Duran varlıkların finansmanının nasıl sağlandığı finansal tablo okuyucuları açısından önemlidir. Acaba duran varlıklar öz kaynaklar ile mi yoksa uzun vadeli yabancı kaynaklar ile mi sağlandı? ĠĢletmeye bakıldığında duran varlıklardaki artıģ %13,05 öz kaynaklardaki artıģ %15,78 ve uzun vadeli yabancı kaynaklardaki artıģ %25,40 tır. Burada duran varlıkların uzun vadeli kaynaklarla finanse edildiği görülmektedir. Duran varlıklardaki artıģ Devamlı sermaye (öz kaynaklardaki artıģ + uzun vadeli yabancı kaynaklardaki artıģ) artıģından daha düģüktür. Bu da finansal açıdan iģletmenin iyi durumda olduğunu göstermektedir. Not: Devamlı sermayedeki artıģ duran varlıklardaki artıģından daha fazla olması istenir. Aksi takdirde iģletmenin net çalıģma sermayesi negatif olacaktır ki bu da istenmeyen bir durumdur. e) Stoklarla SatıĢlardaki değiģim Stok hesaplarındaki değiģiklikler değerlendirilirken satıģ tutarındaki değiģikliklere de bakmak gerekir. Stoklar artarken satıģlarda artmıģ ise, iģletmenin pazarlama politikasında herhangi bir sorunun olmadığı yorumu yapılır. SatıĢ taleplerini karģılamak için iģletme daha fazla stok bulundurabilir. Stoklardaki artıģın satıģ artıģından mı yoksa stok fiyatlarındaki artıģtan mı kaynaklandığı önemlidir. ĠĢletmeye bakıldığında stoklarda azalırken satıģlar artmaktadır. Bu da iģletmenin satıģlardan gelebilecek talepleri karģılayamama riski ile karģı karģıya olduğunu göstermektedir. f) Ticari Alacaklarla SatıĢlardaki değiģiklik Ticari alacaklardaki değiģiklikler yine satıģlardaki değiģikliklerle değerlendirilmelidir. Eğer Ticari alacaklardaki değiģiklikler satıģlardaki değiģikliklerle

14 aynı paralelde ise, iģletmenin ticari alacaklarındaki artıģ veya azalıģın satıģlardaki artıģ veya azalıģtan kaynaklandığı söylenebilir. SatıĢlar azalırken ticari alacaklarda artıģ meydana gelmiģ ise ticari alacakların tahsilinde gecikmelerin meydana geldiği söylenebilir. Örnek iģletmeye bakıldığında ticari alacaklar %14,18 artarken net satıģlar da %55 artmıģtır. Bu durumda iģletme satıģlarından kaynaklanan ticari alacak artıģının meydana geldiği söylenebilir. ĠĢletmenin ticari alacakların tahsilinde herhangi bir sorunu görünmemektedir. Aksine, net satıģlardaki artıģ hızı düģünüldüğünde oldukça baģarılı bir tahsilât politikasının izlendiği söylenebilir. g) Ticari Alacaklar Ticari Borçlardaki DeğiĢiklikler Ticari alacaklarla ticari borçların da beraber değerlendirilmesi gerekmektedir. Kredili satıģlar dolayısıyla finansman kaynaklarının ne kadarının alacaklara yönlendirildiği ve bunun ne kadarının satıcılardan elde edilen kredili alıģlar ile karģılandığı önemlidir. Dolayısıyla iģletmenin satıģ ve alıģ politikasının belirlenmesi ve etkinliği ile ilgili sonuçlara ulaģılabilir. ĠĢletme ticari alacaklarındaki %14,18 artıģa karģılık ticari borçlarında %66,67 lik bir artıģla karģı karģıyadır. Bu açıdan bakıldığında iģletme alıģlarında önemli derecede vade avantajı sağlarken satıģ politikası da önemli derecede avantajlıdır. Bu durum iģletme yönetiminin banka kredilerinin azaltılmasıyla birlikte iģletmenin daha sağlıklı bir yapıya kavuģmasına da yardımcı olmaktadır. h) Maddi Duran Varlıklar Stoklardaki DeğiĢiklikler Stoklardaki artıģların iģletmenin kapasitesindeki artıģtan mı meydana geldiğini saptamak amacıyla stoklardaki değiģimin maddi duran varlıklardaki değiģimle karģılaģtırılması gerekir. ĠĢletmeye bu açıdan bakıldığında iģletme maddi duran varlıklarında %13,05 lik bir artıģ var iken stoklarda %19,76 lık bir azalıģ meydana gelmiģtir. Bu durum iģletmenin kapasite artıģı yönünde bir yatırım yapmadığının göstergesi olarak kabul edilebilir. KARġILAġTIRILMALI GELĠR TABLOSU ANALĠZĠ VE YORUMU Önceki Dönem Cari Dönem ArtıĢ/AzalıĢ Tutarı ArtıĢ/AzalıĢ Yüzdesi (%) BRÜT SATIġLAR SATIġ ĠNDĠRĠMLERĠ (-) (2.000) (2.500) NET SATIġLAR SATIġLARIN MALĠYETĠ (-) (6.000) (10.000) ,7 BRÜT SATIġ KARI VEYA ,5 ZARARI FAALĠYET GĠDERLERĠ (1.000) (2.000)

15 FAALĠYET KARI VEYA ,7 ZARARI FAALĠYETDIġI GELĠRLER ,7 FAALĠYETDIġI GĠDERLER (1.000) (1.500) FĠNANSAMAN GĠDERLERĠ (1.000) (1.500) DÖNEM KARI VEYA ZARARI ,5 a) Brüt ve Net SatıĢlardaki DeğiĢiklik ĠĢletme yönetimi satıģları geliģtirmek ve satıģ düzeyinin, yeterli brüt satıģ karı ve faaliyet karı bırakacak bir düzeyde olmasını ister. ĠĢletmeye bakıldığında Brüt satıģları %50 artarken net satıģları %55 oranında artmıģtır. Bu durum satıģ indirimlerindeki artıģ hızının (%25) brüt satıģlardaki artıģ hızından daha düģük anlamını taģımaktadır. b) Satılan Malın Maliyetindeki DeğiĢiklik Satılan malın maliyetindeki değiģiklikler iģletme açısından maliyetlerin davranıģı hakkında bilgi verir. ĠĢletmeye bakıldığında 2001 yılı maliyetleri 2000 yılı maliyetlerine göre %66,7 artıģ göstermiģtir. Bu durum girdi fiyatlarındaki artıģlardan meydana gelebileceği gibi, verimliliğin düģmesinden de kaynaklanıyor olabilir. Dikkatle incelenmesi gerekir. c) Brüt SatıĢ Karındaki değiģiklik ĠĢletmenin satıģ karında bir önceki döneme göre %37,5 oranında bir artıģ meydana gelmiģtir. Ancak Net satıģlardaki artıģın %55 olduğu düģünülürse brüt satıģ karındaki artıģ net satıģa göre düģüktür. Bunun en büyük sebebi satılan malın maliyetindeki artıģın yüksek olmasından kaynaklanmaktadır. d) Faaliyet Karı ve Zararındaki değiģiklik Faaliyet karı faaliyet giderlerinin %50 artması nedeniyle ancak %16,7 artabilmiģtir. e) Dönem Karı ve Zararındaki değiģiklik Faaliyet dıģı gelirlerin %66,7 oranında azalması ve hem faaliyet dıģı giderlerin hem de finansman giderlerinin %50 oranlarında artması dönem net karını %62,5 oranında düģürdüğü görülmektedir. 2- YÜZDE YÖNTEMĠYLE ANALĠZ (DĠKEY ANALĠZ) Bu yöntemle, iģletmenin bilânço ve gelir tablosu yüzde değerleri ile ifade edilir. Yüzde yöntemiyle tek bir yılın finansal tabloları kullanılabileceği gibi, birden fazla yılın tabloları kullanılarak, her bir yılın yüzdeleri karģılaģtırılabilir. Bu yöntemde, iģletmenin bilânçosundaki toplam varlıklar %100 olarak kabul edilir. Her bir varlık kalemi toplam varlıkların yüzdesi olarak ifade edilir. Aynı Ģekilde toplam

16 kaynaklarda %100 olarak kabul edilir ve borçların ve öz kaynakların toplam kaynaklardaki payı belirlenir. ĠĢletmenin gelir tablosunda ise net satıģlar en önemli kalemdir çünkü iģletmelerin esas gelir getirici faaliyetleri satıģ iģlemleridir. Bu nedenle net satıģlar %100 kabul edilir diğer gelir tablosu kalemleri buna göre belirlenir. Dikey Yüzde = Ġlgili kalem verisi/ Baz alınan kalem verisi Prestij Aġ KarĢılaĢtırmalı Tablolar Analizi AKTĠF 2000 Grup Toplamına Oranı (%) Genel Toplama Oranı (%) 1. DÖNEN VARLIKLAR Hazır Değerler ,37% 7,02% Ticari Alacaklar ,75% 30,53% Stoklar ,82% 34,33% Diğer Dönen Varlıklar ,06% 3,04% DÖNEN VARLIKLAR ,00% 74,91% TOPLAMI 2. DURAN VARLIKLAR Maddi Duran Varlıklar ,77% 23,27% (-) Amortismanlar (24,48%) (6,14%) Net Maddi Duran Varlıklar ,30% 17,13% Diğer Duran Varlıklar ,70% 7,95% DURAN VARLIKLAR ,00% 25,09% TOPLAMI TOPLAM AKTĠF ,00% PASĠF 2000 Grup Toplamına Oranı (%) Genel Toplama Oranı (%) 3. K.V.Y. KAY. Banka Kredileri ,83% 23,45% Satıcı Kredileri ,67% 12,28% Diğer. K.V.Y. KAY ,50% 8,65% K.V.Y. KAY. TOP ,00% 44,39% 4. U.V.Y. KAY. TOP ,00% 18,19% 5. ÖZ KAYNAK ÖdenmiĢ Sermaye ,94% 17,19% Sermaye Yedekleri ,59% 8,83% Kar Yedekleri ,66% 8,48% Dönem Net Karı ,81% 2,92% ÖZ KAYNAK TOP ,00% 37,43% TOPLAM PASĠF ,00% a) Dönen Varlıklar Ġle Kısa Vadeli Yabancı Kaynakların Dikey Yüzdeleri

17 Dönen varlıklar ile kısa vadeli yabancı kaynakların birlikte incelenmesinin en önemli sebebi iģletmenin likidite yeterlilik durumunun saptanması, net çalıģma sermayesinin yeterli olup olmadığının irdelenmesidir. ĠĢletmenin ilgili dönemde Dönen Varlıkların toplam içindeki payı %74,91 dir. Kısa vadeli yabancı kaynakların payı toplamda %49,39 dur. Görüldüğü gibi iģletme kısa vadeli yabancı kaynakları karģılayabilecek likiditeye sahiptir ve yeterli net çalıģma sermayesi mevcuttur. b) Dönen Varlıklar ile Duran Varlıkların Dikey Yüzdeleri ĠĢletmenin aktif yapısının değerlendirilmesinde dönen varlık ve duran varlıkların toplam varlıklar içerisindeki payına bakmak yararlı olur. ĠĢletmeye bakıldığında Dönen varlıkları toplam içerisinde %74,91 paya sahip iken Duran varlıklar %25,09 paya sahiptir. ĠĢletmenin oldukça likit bir durumda olduğu gözlemlenmektedir. c) Yabancı Kaynaklar Öz Kaynaklar Dikey Yüzdeleri ĠĢletmenin kaynak yapısının analizi büyük önem taģır. Toplam kaynağın %50 sinden fazlası öz kaynak ise, firmanın borç ödeme riskini azaltır. ĠĢletme kaynak yapısına bakıldığında Toplam kaynaklar içindeki yabancı kaynaklar oranı %62,58 dir (%44,39 KVYK, %18,19 UVYK). Toplam Kaynaklar içinde Öz kaynak oranı ise %37,43 tür. Bu durum iģletmenin borç ödeme riskini göstermektedir. ĠĢletmenin finansal durumunun iyi olmadığı ve öz kaynakların bu dönem için yetersiz olduğu söylenebilir. d) Duran Varlıklar Ġle Öz Kaynakların Dikey Yüzdeleri ve Devamlı Sermaye Öz kaynakların, Duran varlıkların finansmanında yeterli olup olmadığının saptanmasında, öz kaynakların ve duran varlıkların dikey yüzdelerinin birlikte incelenmesi faydalı olur. ĠĢletmeye bakıldığında duran varlıkların toplam aktif içindeki payı ve öz kaynakların toplam pasif içindeki payı sırasıyla %25,09 ve %37,43 tür. Tablodan da anlaģıldığı üzere öz kaynaklar duran varlıkları karģılayabilecek durumdadır. KarĢılayamaması durumunda devamlı sermayenin (öz kaynak + UVYK) duran varlıklardan daha fazla olmalıdır aksi takdirde iģletme kısa vadeli kaynaklar ile duran varlık almıģ olur ki bu istenilen bir durum değildir çünkü kısa vadeli borçların ödenememe riskiyle karģı karģıya kalınabilir. e) Stokların dikey Yüzdeleri

18 Stokların toplam aktif içindeki payını incelemek önemlidir. Stokların düzeyi iģletmenin üretim ya da stok bulundurma politikası ile ilgilidir. Stoklardaki artıģ beklenen satıģların gerçekleģmemesinden de kaynaklanabilir. Stok devir hızı yüksek olan firmalarda stok düzeylerinin yüksek olması iģletmeyi olumsuz etkilemeyebilir. ĠĢletmeye bakıldığında stoklar iģletmenin toplam aktifleri içinde %34,33 dür. Stoklardaki değiģimi gözlemlemek için dönemler arası dikey yüzdeler hesaplanarak değiģimin nedenleri araģtırılabilir. f) Ticari alacakların Dikey Yüzdeleri Genel Aktif içerisinde gerekse dönen varlıklar grubunun içerisinde ticari alacakların payının bilinmesi önem arz eder. ġirketin toplam varlıkları içerisindeki ticari alacaklarının payının artması Ģirketin alacaklarını tahsil edememesinden ya da kredili satıģ politikasından kaynaklanıyor olabilir. ĠĢletmeye bakıldığında ticari alacakların toplam varlıklar içindeki payı %30,53 tür. Bu durum dönemler itibariyle izlenerek yorumlanabilir. h) Ticari Borçların Dikey Yüzdeleri Ticari borçların toplam kısa vadeli yabancı kaynaklar içindeki payı ve toplam pasif içindeki payının bilinmesi önemlidir. Aynı zamanda ticari alacaklarla da karģılaģtırılarak ticari alacakların ne kadarının ticari borçları karģılayabildiği hakkında bilgi verir. Ayrıca, ticari borçlardaki artıģ, stok düzeyindeki artıģlarla ilgilidir. Stok hareketleri artıkça kredili alıģlar nedeniyle ticari borçlarda artar. ĠĢletmeler kredili alıģlarıyla kredili satıģları arasındaki iliģkiyi iyi ayarlamak zorundadır. PeĢin alıģ yapan bir iģletme kredili satıģ yapıyorsa net çalıģma sermayesinin ve öz kaynaklarının yeterli olması gerekir. ĠĢletmenin toplam pasif içindeki ticari borçları payı %12,28 ve ticari alacakları payı ise %30,53 tür. ĠĢletme kredili satıģları ve kredili alıģları arasında oransal olarak önemli farklılık vardır. Öz kaynak yapısına bakıldığında toplam pasif içindeki öz kaynak oranı %37,43 tür. Bu satıģ politikasını destekleyecek kuvvetli bir öz kaynak bulunmamaktadır. ÖRNEK:

19 Önceki Cari Dönem Dönem BRÜT SATIġLAR SATIġ ĠNDĠRĠMLERĠ (-) (2.000) (2.500) NET SATIġLAR SATIġLARIN MALĠYETĠ (-) (6.000) (10.000) BRÜT SATIġ KARI VEYA ZARARI FAALĠYET GĠDERLERĠ (1.000) (2.000) FAALĠYET KARI VEYA ZARARI FAALĠYETDIġI GELĠRLER FAALĠYETDIġI GĠDERLER (1.000) (1.500) FĠNANSAMAN GĠDERLERĠ (1.000) (1.500) DÖNEM KARI VEYA ZARARI Önceki Cari (%) (%) Dönem Dönem BRÜT SATIġLAR ,13 SATIġ ĠNDĠRĠMLERĠ (-) (2.000) (2.500) 20 16,13 NET SATIġLAR ,00 SATIġLARIN MALĠYETĠ (-) (6.000) (10.000) 60 64,51 BRÜT SATIġ KARI VEYA ZARARI ,49 FAALĠYET GĠDERLERĠ (1.000) (2.000) 10 12,90 FAALĠYET KARI VEYA ZARARI ,59 FAALĠYETDIġI GELĠRLER ,45 FAALĠYETDIġI GĠDERLER (1.000) (1.500) 10 9,67 FĠNANSAMAN GĠDERLERĠ (1.000) (1.500) 10 9,67 DÖNEM KARI VEYA ZARARI ,67 YORUMLAR: yılında 2000 yılına göre iskontolar düģürülmüģtür. Bunun sonucunda 2001 yılında satıģ indirimlerinin 2000 yılına göre net satıģlar içindeki payı düģmüģtür, 2- SatıĢların maliyeti 2000 yılına göre 2001 yılında artmıģtır. Bunun sebebi, maliyet unsurlarının fiyatlarındaki artıģ ya da iģletmenin üretim maliyetlerinin artması sonucu olabilir, 3- Maliyet artıģı sonucu brüt kar marjı %40 dan a düģmüģtür, ÖRNEK: Önceki Cari Dönem Dönem BRÜT SATIġLAR SATIġ ĠNDĠRĠMLERĠ (-) NET SATIġLAR SATIġLARIN MALĠYETĠ (-) BRÜT SATIġ KARI VEYA ZARARI FAALĠYET GĠDERLERĠ

20 FAALĠYET KARI VEYA ZARARI FAALĠYETDIġI GELĠRLER FAALĠYETDIġI GĠDERLER FĠNANSAMAN GĠDERLERĠ DÖNEM KARI VEYA ZARARI DÖNEM KARI VERGĠ VE DĠĞER YASAL YÜK.(-) DÖENEM NET KARI VEYA ZARARI Önceki Cari (%) (%) Dönem Dönem BRÜT SATIġLAR ,38 100,56 SATIġ ĠNDĠRĠMLERĠ (-) ,38 0,56 NET SATIġLAR ,00 100,00 SATIġLARIN MALĠYETĠ (-) ,08 66,35 BRÜT SATIġ KARI VEYA ZARARI ,92 33,65 FAALĠYET GĠDERLERĠ ,32 24,48 FAALĠYET KARI VEYA ZARARI ,61 9,17 FAALĠYETDIġI GELĠRLER ,19 0,29 FAALĠYETDIġI GĠDERLER ,14 0,74 FĠNANSAMAN GĠDERLERĠ ,63 4,72 DÖNEM KARI VEYA ZARARI ,03 4,01 DÖNEM KARI VERGĠ VE DĠĞER YASAL ,14 1,95 YÜK.(-) DÖENEM NET KARI VEYA ZARARI ,89 2,06

21 EĞĠLĠM YÜZDELERĠ ĠLE ANALĠZ (TREND ANALĠZĠ) Bu yöntemde, finansal tablolarda incelenecek dönemlere ait bir yıl esas alınır. Bu yıla ait tutarlar 100 kabul edilerek, diğer dönemlere ait değerler esas alınan yılın aynı değerleri ile karģılaģtırılarak yüzde yöntemine göre oranlanır. Bu Ģekilde, finansal tablolarda yer alan kalemlerin dönemlere arasında göstermiģ olduğu artıģ veya azalıģlar tespit edilerek, bu değiģimlerin önemleri ortaya konmaya çalıģılır. Trend Yüzdesi = [(Ġlgili kalem cari yıl verisi)/(ġlgili Kalem Baz alınan yıl verisi)]x100 AKTĠF Dönen Varlıklar Hazır Değerler ,00% 130,00% 110,00% Ticari Alacaklar ,00% 86,96% 108,70% Stoklar ,00% 122,22% 133,33% Dönen Varlıklar Toplamı ,00% 107,84% 117,65% Duran Varlıklar Mali Duran Varlıklar ,00% 100,00% 100,00% Maddi Duran Varlıklar ,00% 111,11% 66,67% Duran Varlıklar Toplamı ,00% 107,69% 76,92% AKTĠF TOPLAMI ,00% 107,79% 103,90% PASĠF KVYK Mali Borçlar ,00% 500,00% 700,00% Ticari Borçlar ,00% 120,00% 136,00% Öd. Verg. Ve Fon ,00% 120,00% 140,00% KVYK Toplamı ,00% 143,75% 171,88% UVYK Mali Borçlar ,00% 66,67% 33,33% UVKY Toplamı ,00% 66,67% 33,33% ÖZ KAYNAKLAR ÖdenmiĢ Sermaye ,00% 100,00% 100,00% Sermaye Yedekleri ,00% 125,00% 150,00% Kar Yedekleri ,00% 116,67% 116,67% Geç. Yıl. Zararı ,00% Dönem Net Karı ,00% Dönem Net Zararı ,00%

22 Öz Kanaklar Toplam ,00% 90,00% 66,67% PASĠF TOPLAMI ,00% 107,79% 103,90% a) Dönen Varlıkların ve Kısa Vadeli Yabancı Kaynakların GöstermiĢ Olduğu Eğilim Dönen Varlıklar 2000 yılında 1999 yılına göre 1,07 kat arterken 2001 yılının 1999 yılına göre 1,17 katlık bir artıģ gösterdiği görülmektedir. Dönen Varlıklar bir artıģ eğilimi içerisindedir. Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklara bakıldığında ise 1999 yılına göre 2000 ve 2001 yıllarında sırasıyla 1,44 ve 1,72 katlık bir artıģ söz konusudur. Bu durum Kısa vadeli yabancı kaynakların hızlı bir artıģ içerisinde olduğunu göstermektedir. ĠĢletme bu gelecek yıllarda bu hızdaki bir artıģ sonucu likidite sorunu ile karģı karģıya kalabilir. b) Dönen Varlıklar ile Duran Varlıkların GöstermiĢ olduğu Eğilim Aktif yapısındaki değiģimi göstermek açısından dönen varlıklar ile duran varlıklardaki değiģim eğiliminin birlikte gösterilmesi uygundur. Ġnceleme konusu olan iģletmede Dönen varlıklar ile Duran varlıklar 2000 yılında aynı hızda artıģ eğilimi göstermiģler yılında ise duran varlıklar azalırken Dönen varlıklar yine artıģ eğilimi göstermektedir. c) Yabancı Kaynaklar ile Öz Kaynakların Eğilim Yüzdeleri Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar 2000 ve 2001 yıllarında hızlı bir artıģ eğilimi gösterirken Uzun vadeli yabancı kaynaklar da aynı dönemler içinde hızlı bir azalıģ eğilimi içerisindedir. Öz Kaynaklara bakıldığında ise hızlı bir azalıģ eğilimi içerisinde görülmektedir. Bu durum iģletmenin kaynak yapısında önemli değiģimleri göstermekte ve önemli derecede iģletmenin likidite sıkıntısı ile karģı karģıya kalabileceğini göstermektedir. d) Duran Varlıklar Ġle Öz Kaynakların ve Devamlı Sermayenin Eğilim Yüzdeleri Devamlı sermayedeki değiģim eğilimi hızlı bir azalıģ göstermektedir 2000yılında (82,22%) ve 2001 yılında (55,56) dır. Bu UVKY ve Özk Kaynaklar da meydana gelen hızlı azalıģ eğiliminden kaynaklanmaktadır. Öte yandan, Duran varlıklar 2000 yılında artıģ eğiliminde iken 2001 yılında hızlı bir azalıģ eğilimine girmiģtir. Duran varlıkların devamlı sermaye tarafından finanse edildiği düģünüldüğünde Devamlı sermayedeki hızlı azalıģ eğilimine paralel davranıģ göstermesi beklenmelidir. e) Stoklar ile SatıĢların Eğilim Yüzdeleri Stoklar ile satıģların eğilim yüzdelerinin birlikte irdelenmesi uygundur. Genelde, stoklardaki azalıģa karģılık, satıģlardaki artıģ iģleminin lehine yorumlanacak bir durumdur. Ancak satıģlardaki azalıģa karģılık stokların artması iģletmenin stoklarını satıģta güçlüklerle karģılaģtığını veya stoklara fazla yatırım yapıldığının bir göstergesidir. Eğilim yüzdelerinden de anlaģılacağı üzere satıģtaki artıģ eğilimi ile stoklardaki artıģ eğilimi paralellik göstermektedir.

23 f) SatıĢlar ile Ticari Alacakların Yüzde Eğilimi Net satıģlar 2000 ve 2001 döneminde artıģ eğilimi gösterirken ve 2000 yılında ticari alacaklar azalıģ eğilimi ve 2001 yılında artıģ eğilimi göstermektedir. Net satıģlardaki artıģ eğilimi ticari alacaklardaki artıģ eğiliminden daha hızlı olarak gerçekleģmiģtir. Bu durum iģletmenin ticari alacaklarında bir problem yaģamadığını göstermektedir. SatıĢlardaki artıģ eğilimi daha çok peģin satıģlardan kaynaklanmaktadır. Eğilim Yüzdelerine Göre DüzenlenmiĢ Gelir Tablolarının Analizi ve Yorumu Gelir tabloları verilerinin inceleme dönemi içinde, temel yıla göre göstermiģ oldukları eğilimler hesaplandıktan sonra, bu eğilimlerin yorumlanması gerekir. Gelir tablosunun eğilimleri yorumlanırken bilançoda olduğu gibi, kalemler arasındaki iliģkilerin yorumlanması gerekir BRÜT SATIġLAR ,00% 116,67% 133,33% SATIġ ĠNDĠRĠMLERĠ (-) NET SATIġLAR ,00% 116,67% 133,33% SATIġLARIN MALĠYETĠ (-) ,00% 116,00% 142,00% BRÜT SATIġ KARI VEYA ZARARI ,00% 120,00% 90,00% FAALĠYET GĠDERLERĠ ,00% 112,50% 75,00% FAALĠYET KARI VEYA ZARARI ,00% 150,00% 150,00% FAALĠYETDIġI GELĠRLER ,00% 40,00% 20,00% FAALĠYETDIġI GĠDERLER ,00% 150,00% 150,00% FĠNANSAMAN GĠDERLERĠ ,00% 350,00% 500,00% OLAĞAN KAR VEYA ZARARLAR ,00% 250,00% 450,00% OLAĞANDIġI GELĠR VE KARLAR OLAĞAN DIġI GĠDER VE ZARARLAR(-) DÖNEM KARI VEYA ZARARI ,00% 250,00% 450,00% DÖNEM KARI VERGĠ VE DĠĞ.YAS.YÜK.(-) DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI ,00% 500,00% 900,00% a) SatıĢlarda ve SatıĢların Maliyetinde Eğilim SatıĢlar ve satıģların maliyeti kalemindeki eğilimin yorumunda, değiģikliklerin ne kadarlık kısmının miktar değiģmesinden ne karlık kısmının ise fiyat etkisinden kaynaklandığı yorumlanmaya çalıģılır. Ġnceleme ye konu olan iģletmeye bakıldığında 2000 yılında net satıģlardaki artıģ eğilimi satıģların maliyetindeki artıģ eğilimi ile aynıdır. SatıĢlardaki ve satıģların

24 maliyetindeki artıģ eğiliminin miktar etkisinden kaynaklanmıģ olabileceğinin göstergesidir yılındaki eğilimlere bakıldığında satıģlardaki artıģ eğilimi satıģların maliyeti artıģ eğiliminden daha azdır. Bu dönem için eğilimler fiyat etkisine maruz kaldığını göstermektedir. SatıĢların maliyetindeki artıģ eğilimi satıģlardaki artıģ eğiliminden daha düģük seyrediyorsa bu iģletmede üretim sürecinde verimliliğin artırılması olarak ta yorumlanabilir. b) Brüt SatıĢ Karı, Faaliyet Karı, Olağan Kar ve Dönem Net Kar ındaki Eğilim ġirketin Karlılık durumunun incelenmesinde, karların gerçekleģme safhalarına göre değerlendirilmesi faydalı olur. Ġncelemeye konu olan iģletmenin Gelir tablosuna bakıldığında Brüt satıģ karı 2000 yılında artıģ eğiliminde iken 2001 yılında azalıģ eğilimindedir. Bu durum 2001 satıģların maliyetindeki artıģ eğiliminin net satıģlardaki artıģ eğiliminden daha yüksek olması sonucu gerçekleģmiģtir. ÇeĢitli düzeylerdeki karlılıkları incelendiğinde faaliyet karları her iki dönemde de aynı artıģ eğilimi göstermiģtir. Olağan Karlar ise her iki dönemde de önemli derecede düģüģ eğilimi göstermektedir. Bunun nedeni ise yüksek finansman giderleri olarak göze çarpmaktadır. Gelir tablosundan da görüldüğü gibi finansman giderleri çok hızlı bir artıģ eğilimi içerisindedir. Buna bağlı olarak da Dönem net Karı hızlı bir azalıģ eğilimi içerisine girmiģtir. ORAN YÖNTEMĠ ĠLE ANALĠZ (RASYOLAR) Finansal tablolar analizinde kullanılan en yaygın yöntemlerden birisi de oran yöntemi ile analiz tekniğidir. Bu analiz tekniğinde, finansal tablolar arasındaki anlamlı iliģkiler, birbirinin yüzdesi veya birkaç katı olarak belirtilir. Rasyo yöntemi ile analiz, hesap veya hesap grupları arasında matematiksel iliģkiler kurulmak suretiyle, iģletmenin ekonomik ve mali yapısı ile karlılık, çalıģma durumu hakkında bir yargıya ulaģmaya çalıģmaktır. Rasyo yöntemi ile analiz tekniği, iki kalem arasındaki iliģkinin basit matematiksel ifadesidir, Rasyoların (oranların) hesaplanması tek baģına bir amaç değildir. Önemli olan hesaplanan bu matematiksel ifadelerin iģletmenin amaçları ile bütünleģtirerek değerlendirilmesi ve yorumlanmasıdır. Hesaplanan bu oranların iģletmenin amacına yönelik yorumlanmasında, iģletmenin geçmiģ yıllarda hesaplanan oranlarla, genel kabul görmüģ ölçülerle ya da iģletmenin bulunduğu endüstri kolu için geliģtirilen oranlarla mukayese edilmesi ve buna göre yorumlanması önem arz eder. Oranların Sınıflandırılması

25 Dersimiz boyunca oranlar iģletme faaliyetlerinin değerlendirilmesindeki kullanıģ biçimlerine göre sınıflandırılacaktır. Bunlar; Likidite Oranları Mali Oranlar Faaliyet Oranları Karlılık Oranları LĠKĠDĠTE ORANLARI ĠĢletmenin cari durumunu, diğer bir deyiģle, likidite durumunun analizinde likidite oranlarından yararlanılır. Likidite oranları, iģletmenin parasal durumunu göstererek, vadesi gelen borçların, ödenme olanaklarını saptamaya yardım eder. Diğer bir ifade ile, bu oranlar iģletmenin kısa vadeli borçlarını ödeyebilme yeteneğinin ölçülmesinde ve çalıģma sermayesinin yeterli olup olmadığının belirlenmesinde kullanılır. Ödeme gücünün saptanmasında, iģletmenin dönen varlıkları ile kısa vadeli borçlar arasındaki iliģkileri analiz eder. ĠĢletme ilgilileri, özellikle iģletmeden alacakları olanlar, yöneticiler, firmalara kısa vadeli borç verecek olan bankalar, likidite oranları ile iģletmenin kısa vadeli borçlarını, vadesi geldiğinde dönen varlıkları ile derhal ödeyebilecek durumda mıdırlar? Sorusunu cevaplamaya çalıģmaktadırlar. Likidite Oranları kendi içinde üçe bölümlenir: Cari Oran, Asit-test Oranı, Nakit Oranı. Ayrıca likidite durumunun analizinde bu oranlar dıģında destekleyici oranlarda hesaplanabilir (Alacak devir hızı oranı, Stok devir hızı oranı gibi) Cari Oran Dönen Varlıklar ile kısa vadeli yabancı kaynaklar arasındaki iliģkiyi gösteren bir orandır. DönenVarlıklar CariOran KVYK Cari oran, iģletmenin genel likidite durumunu ortaya koyarak iģletmenin net çalıģma sermayesinin yeterli olup olmadığını ortaya koyar. Bu nedenle orana çalıģma sermayesi oranı da denilmektedir. Oranın payında bulunan dönen varlıklar toplamı, Ģüpheli alacaklar karģılığı, stok değer düģüģ karģılığı gibi aktif düzenleyici hesapların toplamdan düģüldükten sonraki tutarı yansıtır. Dönen varlıkların toplamının Kısa vadeli yabancı kaynaklardan yüksek olması istenir. Bu nedenle Oranın mutlak olarak 1 den büyük olması gereklidir. Cari oranın 1 den

26 büyük olması iģletmenin ödeme gücünün emniyet marjı olarak görülmektedir. Genel kural olarak ise, oranın 2 olması yeterli kabul edilir. Cari Oranın oranının küçük olması durumunda hemen likidite durumunun kötü olduğu yorumu yapılmadan önce stok devir ve alacak devir hızlarına da bakmak gerekir. Stok devir hızı ve alacak devir hızı yüksek olan iģletmeler kısa vadeli yabancı kaynakların ödenmesinde zorluk çekmeyebilir. Asit- Test Oranı Asit-test oranı cari oranı tamamlayan bir likidite oranıdır. ĠĢletmenin her 1 YTL için ne kadar süratle paraya çevrilebilen likit dönen varlığı olduğunu gösterir. Asit TestOranı DönenVarlıklar Stoklar KVYK Asit TestOranı DönenVarlıklar ( Stoklar GelecekDönemGiderleri ) KVYK Eğer ĠĢletmenin gelecek dönemlere iliģkin gelirleri olursa bu durumda asit-test oranı nasıl hesaplanacaktır? Asit-test oranının 1 olması yeterli sayılmaktadır. Oranın bir olması iģletmenin kısa vadeli yabancı kaynaklarının tamamını nakit ve hızlıca paraya çevrilebilen değerlerle karģılanabileceğini gösterir. Asit-test oranının 1 den küçük olması durumunda hemen likidite durumunun kötü olduğu yorumu yapılmadan önce stok devir ve alacak devir hızlarına da bakmak gerekir. Stok devir hızı ve alacak devir hızı yüksek olan iģletmeler kısa vadeli yabancı kaynakların ödenmesinde zorluk çekmeyebilir. Nakit Oranı Bu oran, para ve benzeri değerlerin kısa vadeli yabancı kaynaklara oranıdır. ĠĢletmenin elindeki mevcut hazır değerler ile kısa vadeli borçların ne ölçüde karģılandığını gösterir. Nakit oranı, faaliyetlerden sağlanan fon giriģlerinin durması ve alacakların tahsil edilememesi durumunda, iģletmenin kısa vadeli borçlarını ödeme gücünü yansıtmaktadır. HazıazırDe ler ( Kasa Bankalar NakdeEşakderVarlırVa r) NakitOranı KVYK

27 Nakit Oranının 0.20 nin altına düģmemesi genel bir kural olarak istenir. Bu oranın 0.20 nin altında olması durumunda para bulma Ģansı oldukça azdır. Öte yandan oranın çok yüksek olması da arzulanmaz çünkü nakit fazlasının iyi kullanılamadığı ve hareketsiz bırakıldığı anlamını taģır. Bu durum iģletmenin para kazanma durumunu azaltarak gelir düģüklüğüne neden olur. Stok Bağımlılık Oranı LĠKĠDĠTE YARDIMCI ORANLARI Asit-test oranının 1 den küçük olması durumunda; borçların geri ödenmesinde iģletmenin stoklara olan bağımlılığının ölçümünde kullanılan bir orandır. Stok bağımlılık oranı, iģletmenin kısa vadeli borçlarının geri ödenmesinde, hazır değerleri ve diğer süratle paraya çevrilebilir varlıkların dıģında, stokların yüzde kaçının satılması gerektiğini gösterir. BaĢka bir ifade ile iģletmenin kısa vadeli borçlarının ödenmesinde, stok satıģına ne derecede bağımlı olduğunu ortaya koyar. Stok Bağımlılık Oranı = (KVYK-(Hazır Değerler+Menkul Kıymetler+Alacaklar))/Stoklar AKTĠF CAMSAN TĠC TARĠHLĠ BĠLANÇOSU PASĠF 100 KASA 102 BANKALAR 120 ALICILAR 153 TĠCARĠ MALLAR 255 DEMĠRBAġLAR 257 BĠRĠKMĠġ AMORT ( ) 300 BANKA KRED. 320 SATICILAR 321 BORÇ SENET. 405 ÇIK. TAHVĠLLER 500 SERMAYE Cari Oran DönenVarlıklar CariOran KVYK Dönen Varlıklar = Kasa + Bankalar + Alıcılar + Ticari Mallar KVYK = Banka Kredileri + Satıcılar +Borç Senetleri 30,000,000 CariOran 1,66 18,000,000 Asit-Test Oranı