SANAYİ ODALARI KONSEYİ

Transkript

1 SANAYİ ODALARI KONSEYİ Ülkemizin 2023 yılı hedefleri arasında, dünyanın ilk 10 büyük ekonomisi arasına girmek, yıllık GSHY yı 2 trilyon dolara, kişi başına düşen milli geliri 20 bin doların üzerine çıkarmak, 500 milyar dolarlık ihracat ile ihracatta ileri yüksek teknolojili ürünlerin payını yüzde 20 lere ulaştırmak yer almaktadır. Bu hedeflere katma değeri yüksek ürünler, verimlilik, kalite, ölçek ekonomisi ve çağın gerektirdiği organizasyon becerisine sahip bir üretim ve sanayi yapısını oluşturarak ulaşabiliriz. Dünyada nüfusu 10 milyondan büyük olup da, sanayisiz gelişebilmiş bir ülke yoktur. Bazı kentler sanayisiz gelişebilir, ama ülkeler sanayisiz gelişemez. Sanayi faaliyetlerine gözbebeğimiz gibi bakmak, niteliğini arttırmak zorundayız. Unutmayalım ki, sanayiyle elde edilen gelir, ticaretin de, tarımın da canlı kalmasını sağlayacaktır Artan uluslararası rekabet, düşen kar marjları, gayrimenkul başta olmak üzere başka alanlarda yükselen getiriler, sanayici olmayı cazip olmaktan çıkarmaktadır. Sanayi nin ekonomi içindeki payı son 15 yılda yüzde 24 den yüzde 15 e gerilemiştir. Daha güçlü bir sanayi, hiç kuşkusuz ki, daha sağlam bir ekonomik ve toplumsal istikrarın da teminatıdır. Tüketimden değil, üretmekten itibar kazanmaya çalışan bir toplumsal bilinci yaygınlaştırmaya ihtiyacımız vardır. Yeni müteşebbisler yaratmak kadar mevcut müteşebbis ruhunu çağın ihtiyaçları ve gerekleri doğrultusunda geliştirmeliyiz. Bizler, rekabet edebilirliği ve verimliliği yükselterek sanayimizi; - Ağırlıklı olarak yüksek katma değerli ve ileri teknolojili ürünler üreten - Dünya ekonomisinden daha fazla pay alan - Nitelikli insan kaynağına sahip - Çevreye, insana ve topluma duyarlı bir yapıya kavuşturmayı hedefliyoruz. Ülkemizin bu hedeflere ulaşması, sanayinin rekabet gücünü artırması için Sanayi Odalarımızdan gelen öneriler özetle şöyledir. Yatırım Teşvik Sistemi ve Kamu Destekleri Yatırım teşvik sistemi son yıllarda doğru bir yönde ve anlayışta geliştirilmektedir. Ancak sistemin statik değil dinamik olmasına ihtiyaç duymaktayız. Teşvik sistemimizi, değişen küresel ve ulusal koşullara göre sürekli yenilemek zorundayız. KOBİ lerin desteklenmesi politikamız doğrultusunda ve mevcut piyasa şartlarına göre yüksek kalan yatırım tutarı limitlerini aşağı çekmeye ihtiyaç duymaktayız. Mevcut teşvik araçlarını çeşitlendirmeli, yeni ve etkin araçları uygulamaya almalıyız. Sadece bölgesel teşvikler ile sanayimizde arzu ettiğimiz sıçramayı yapamayız. Teşvikleri bölge ayrımı yapılmaksızın seçilmiş sektörlere, özellikle orta ve yüksek 1

2 teknolojik ürünlerin üretilmesinde en üst oranlarda sunmalıyız. Sektörlere yönelik teşviklerin de ötesinde, proje bazlı teşviklerin uygulanmasına ihtiyacımız var. Teşvik araçlarının günümüz ihtiyaçlarına göre şekillendirilmesi gerekmekte. Örneğin halen işlevini yitirmiş olan faiz destekleri yerine farklı finansman imkanlarının kullanımının desteklenmesine ihtiyaç duyuyoruz. Yatırım yapmayı özendirmek için eskiden uygulanan Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu gibi hibe desteklerin, Merkez Bankası reeskont kredilerinin, yatırım indiriminin yeniden hayata geçirilmesinin faydalı olacağını düşünüyoruz. Bölgesel teşviklerin sadece il bazında farklılaştırılması, hem iller arasında hem de iller içindeki ilçeler arasında adaletsizliklere yol açmaktadır. İlçeler, merkezlere kıyasla sosyo-ekonomik açıdan daha geride olmasına rağmen aynı teşviklerle desteklenmektedir. Artık birçok AB ülkesinde olduğu gibi ülkemizde de teşvikleri ilçe bazında farklılaştırmamız gerekmekte. Şehirlerin sosyal gelişiminin de teşvik edilmesi, okul, hastane, yaşam alanları gibi yatırımların desteklenmesi sanayinin bu bölgelerde gelişimini, nitelikli işgücünün muhafazasını mümkün kılacaktır. Çalışma Barışı 2012 nin sonunda işçi-işveren mutabakatı ile Sendika Kanunumuzu yeniledik. Sendika barajını %10 dan %3 e indirdik, sendikalara 2018 yılına kadar geçiş dönemi tanıdık. İşçi-işveren arasındaki bu mutabakatın sağlanması hiç de kolay olmadı. Bu mutabakatın üzerinden çok kısa süre geçmesine rağmen, şimdi AB talebi ve ısrarı gerekçesi ile baraj kalıcı olarak %1 e indirilmektedir. Ülkemizde işkolu büyüklükleri bu kadar dengesizken %1 oranının çok ciddi sorunlar yaratacağına inanıyoruz. Sendika sayılarının çok yüksek oranda artmasından, bunun sendikalar arasında yıkıcı rekabeti beraberinde getirmesinden, grev ve iş bırakmaların yaygınlaşmasından büyük endişe duyuyoruz. İş barışının bozulmasına, sanayicinin kepenklerini kapatmasına kadar vahim sonuçlar doğuracak bu maddenin Torba Kanun Genel Kurul da iken mutlaka değişmesini talep etmekteyiz. Bunun yanı sıra, son dönemde yürürlüğe giren e-sendika imkanının, istismar edildiğine ilişkin değişik sektörlerden aldığımız haberler bizleri tedirgin etmektedir. İşyerlerimizdeki huzur ve güveni olumsuz etkilenmekte olduğunu izlemekte, sosyal barışın riskli bir sürece girdiğini görmekte ve bundan büyük endişe duymaktayız. Sendika üyeliğinde noter uygulamasına geri dönülmesine veya kamu kurumları tarafından farklı bir gözetim mekanizması sağlanmasına şiddetle ihtiyaç duymaktayız. İstihdamı Zorlaştıran Uygulamalar Ülkemizde istihdam üzerindeki vergi yükü çok yüksektir. Son yıllarda yapılan iyileştirmelere rağmen, Türkiye de istihdam üzerindeki sosyal güvenlik ve vergi yükü 2013 itibarıyla OECD ortalamasının 11 puan üzerindedir. Bu yük sanayinin maliyetlerini ve rekabet gücünü olumsuz etkilemektedir. Ayrıca, istihdam üzerinde de caydırıcı yönde etki yapmaktadır. 2

3 Mevcut durumda, çalışanlar eline geçen paradan, işverenler ise üstlendiği maliyetten şikâyetçidir. Zira bir işçinin eline ayda net 2 bin lira geçmesi için, işveren 3,680 lira maliyet üstlenmektedir. Sonuçta kayıt dışı ve güvenliksiz çalışma gibi adaletsiz uygulamalar yaygınlaşmaktadır. Yurtiçinde üretmek yerine ithal etmeyi daha cazip hale getiren bu sorunun çözümü için istihdam üzerindeki yükler düşürülmeli, takvimli ve programlı bir şekilde OECD ortalamasına çekilmelidir. İşveren üzerinde mali olmayan başka ağır yükler de bulunmakta ve hatta yenileri getirilmektedir. Sanayi işletmeleri, yıllardır, çok sayıda ve çeşitli zorunlu istihdam yükümlülükleriyle karşı karşıya kalmıştır. İşletmelerimize adeta işsizlik sorununa çözüm misyonu yüklenmiştir. Zorunlu istihdam yükümlülüklerini yerine getirmemenin cezası da son derece ağırdır. Uygulamada fayda sağlamayan bu yöntem, işletmelerimizin büyümesini engellemekte, kayıt dışına yönelmeyi adeta teşvik etmektedir. Özürlü istihdamı, işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı, işyeri hemşiresi gibi çalışma mevzuatından kaynaklanan zorunlu istihdam yükümlülükleri, asgari sosyal standartların ve sosyal sorumluluğun gereği olarak düşünülebilir. Ancak bu devletin sorumluluğunda olan ve devlet desteğiyle gerçekleşmesi gereken bir uygulama iken sanayicinin buna mecbur kılınması, maliyetini sanayicinin üstlenmesi sorunları da beraberinde getirmektedir. İlave olarak, bir de çalışma mevzuatı dışında bazı yasalardan kaynaklanan zorunlu istihdam yükümlülükleri (avukat, gıda mühendisi, çevre mühendisi, elektrik mühendisi, mali müşavir, özel güvenlik görevlisi vb.) vardır. İşletmeler olarak zorunlu istihdam yükümlülüklerinin hafifletilmesi beklenirken, meslek odaları-sgk tarafından bir de ücret tavanı (2013 yılı için TL), uygulaması getirilmiştir. Ücret tavanı kriteri, işverenin seçim hakkını engellemektedir. İş Sağlığı Güvenliği Kanunu ile küçük ve orta boy işletmelerimiz için sıkıntı yaratan uygulamaları yürürlüğe girmiştir. İş Sağlığı ve Güvenliği uzmanı diye yeni ve imtiyazlı bir zümre daha oluşturmuş olduk. Piyasada yeterli uzman bulunmaması ve bu uzmanların talebin ancak %20 sini karşılayabilmesi nedeniyle çok yüksek ücretler ödenmek zorunda kalınmaktadır. Bu ise ne yazık ki para karşılığı yapılan yasak savma kabilinden işlemleri arttırmakta, kiralık uzmanların piyasada çoğalmasına neden olmaktadır. İşletmeyle gerçekten ilgilenen, orayı yaşayan uzman sayısı ne yazık ki son derece kısıtlı kalmaktadır. Oysa, işletmelerimizin sağlıklı yapıda olmalarını sağlamak için esas odaklanmamız gereken hususun mesleki eğitim ve yeterlilik olduğu bir gerçektir. Bizler, gerçek anlamda iş sağlığı ve güvenliğini sağlamak istiyor isek öncelikle tehlikenin farkında olmayan işçinin eğitimine odaklanmamız gerekmektedir. Unutmamalıyız ki, işletmeyi ve yönetimi en iyi risk altında olan işçi denetler. 3

4 50 işçi altı çalıştıran işletmelerin bu uygulamadan muaf tutulması gerekmektedir. Bu durumda iş sağlığı ve güvenliği denetimlerinin daha kaliteli yapılmasına imkan tanımamız mümkün olacaktır. İSG uzmanlarının büyük ve çok tehlikeli işletmelere odaklanmalarıyla denetimin kalitesini de yükseltmemiz mümkün olacaktır. Diğer taraftan işletmesinde her türlü hukuki zorunluluğu yerine getirerek iş yerinde iş sağlığı ve güvenliğini sağlayan işletmeler için iş kazalarında ve meslek hastalıklarında rücüen tazminatın kaldırılması gerekmektedir. İşsizlik sorununun çözümü için istihdamın cezalandırılmasına değil, ödüllendirilmesine ihtiyaç vardır. İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) kapsamında yapılacak harcamalar yatırım teşvikleri kapsamına'' alınmalıdır. Yatırım ve vergi muafiyeti sağlanmalıdır. Böylece işverenler daha etkin İSG önlemleri almaları mümkün olacaktır. Son olarak, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı nın çalışma konularında açılan iş davalarının büyük çoğunlukla işveren aleyhine sonuçlanmasına dikkat çekmek, daha adil bir sistemin istihdamı arttırıcı bir etkisi olacağını vurgulamak isteriz. Teknoloji ve İnovasyon Ekonomimizin en önemli sektörü sanayidir ve bunun böyle olması adına elimizden gelen her türlü çabayı göstermeliyiz. Bu sektör, artık teknolojik altyapısı güçlü, yeni nesil sanayiye ve sanayicilere ihtiyaç duymaktadır. Ancak bu yolla sanayi sonrası toplum aşamasına geçmiş ülkelerle rekabet edebiliriz. Sanayimizin inovasyon yetkinliğinin artırılması, üretilen bilgiyi ekonomik değere dönüştüren bir yapıya kavuşturulması gerekmektedir. Yüksek teknolojiye dayalı sektörlerde ülkemizi; üretim, inovasyon ve ihracat üssü haline dönüştürmek için bir seferberlik ruhuyla hepimize büyük görevler düşmektedir. Bu çerçevede, ARGE ve innovasyon bunun için sağlanan destekler her zamankinden daha da elzem hale gelmiştir. Mevcut destekler üzerinde revizyon yapmaya, yeni destekler sağlamaya mecburuz. İşletmelerimizde desteklerden faydalanmak üzere belirlenmiş olan 30 kişilik ArGe personel sayısı sınırı ülkemiz gerçekleri ile ne yazık ki bağdaşmamaktadır. KOBİ lerimiz için bu oran çok yüksek kalmaktadır ve düşürülmesine ihtiyaç vardır. Sanayimizin kendisinden beklenen sıçramayı gerçekleştirmesi için ARGE faaliyetlerimizin arttırılması gereklidir. Bu nedenle ARGE desteklerinin artarak sürdürülmesi kaçınılmazdır. Ülkemizde ürün geliştirme konusunda da desteklerin sağlanması gereklidir. Ürün geliştirme, tasarım faaliyetlerinin de ARGE kapsamına alınarak desteklenmesi gerekmektedir. 4

5 TUBİTAK ve KOSGEB in desteklerinin değerlendirildiği kurumlarda görev alan sanayiciler üzerinde çok büyük mali sorumluluk getirilmiş durumdadır. Sanayicilerimiz bu nedenle bu kurullarda görev almak istememektedir. Bu ağır yükümlülükler kaldırılmalı, sanayicilerin sürece dahil edilmesi sağlanmalıdır. Finansman Son yıllarda sanayicimizin en büyük sorunlarının başında finansman sıkıntısının olduğunu görmekteyiz. Sanayicimiz, faaliyetlerini sürdürmek ve yatırımlarını gerçekleştirmek için giderek artan bir sermaye ihtiyacı duymaktadır. Özellikle yatırımların finansmanı için orta ve uzun vadeli yerli kaynakların bulunmaması, sanayi firmalarının kur riski altında dış kredi teminine gitme zorunda kalmaları firma ve ülke ekonomisi açısından da sıkıntıları beraberinde getirmektedir Bu sorunun çözümü için öncelikle, KOBİ'ler başta olmak üzere, firmaların sermaye piyasalarının sunduğu alternatif finansman imkanlarından (özel sektör tahvili, bono vb.) daha fazla yararlanılmasına yönelik çalışmalar yapılmalıdır. KOBİ lerin finansmana erişim imkanları artırılmalı, KOSGEB in sıfır faizli kredi destekleri yeniden başlatılmalıdır. Finansal sistemin derinliği artırılmalı, risk sermayesi ve girişim sermayesi araçları geliştirilmeli, reel sektöre verilen krediler üzerindeki vergi yükleri azaltılmalı, Kredi Garanti Fonu daha etkin bir şekilde işletilmelidir. Türkiye Kalkınma Bankası yeniden yapılandırılarak sanayimizi destekleyecek bir yapıya kavuşturulmalı, uygun maliyetle sanayicimize orta ve uzun vadeli yatırım kredileri sağlamalıdır. KKDF uygulaması sanayicimizin rekabet gücünü maalesef azaltan bir hale dönüşmüştür. Sanayicimizin zaten kısıtlı olan sermaye kaynaklarının KKDF ye kullanılması bir haksızlıktır. Sanayimizin rekabet gücünü korumak ve artırmak için, ithalatta, tüketim malı dışarıda bırakılarak, kapasite raporlarında belirtilen hammadde ve yatırım malı ithalatında KKDF tamamen kaldırılmalı, sanayicilere kapasite belgelerine bağlı olarak KKDF ödemeden ithalat yapabilme imkânı tanınmalıdır. Peşin vergi uygulaması, enflasyonist dönemden kalan bir uygulama olup halen de devam etmektedir. Bu uygulamanın artık gözden geçirilmesi zamanının geldiğine inanıyoruz. Damga vergisine, dünyanın ilk 20 ekonomisi arasında yer alan Türkiye gerçeği açısından baktığımız da bu vergi demode olmuş bir vergidir. Dünya genelinde uygulama alanı oldukça sınırlı olan bu verginin kaldırılmasını öneriyoruz. Finansman maliyetlerinin yüksek olduğu bir yerde, kredi kullanılırken alınan banka muamele 5

6 vergisi doğru bir vergi değildir. Özetle, banka ve sigorta muameleleri vergisi, ipotek harcı ve damga vergisi mutlaka kaldırılmalıdır. Sonuç olarak girişimciliğimizi ve iş yapma enerjimizi adeta cezalandıran dolaylı vergi ağırlıklı demode vergi uygulaması yerine kazanç üzerinden vergi alınması prensibi öne çıkmalıdır. Organize Sanayi Bölgeleri / Sanayi Arsasına Erişim OSB ler sanayicilerimiz için en önemli sanayi politikası aracı olarak görülmektedir. OSB ler sanayimizin gelişeceği esas bölgelerdir. Bu yüzden her türlü kentsel planlama ve mevzuat değişikliği yapılırken OSB ler mutlaka gözönünde bulundurulmalı, görüşleri alınmalıdır. 1. Metropol kentlerimizde, ileri teknolojili faaliyetlere ev sahipliği yapabilecek yeni nesil sanayi bölgeleri ve teknoloji merkezleri kurulmalı, bu bölgelerde üretim teşvik edilmelidir. 2. Organize Sanayi Bölgelerine ilişkin mevzuattaki boşlukların doldurulması ile vergilendirme, bakım onarım, laboratuar oluşturma, teşviklerden yararlanma gibi meselelerin çözüme kavuşturulması gerekmektedir. 3. Kuruluş aşamasındaki OSB lerin bürokratik işlemler hızlandırılarak ve gereken izinler verilerek en kısa zamanda aktif hale getirilmesine ihtiyaç var. 4. Plansız büyüyen sanayi kentlerinde sanayi firmaları kent içinde dağınık şekilde yer almaktadır. Yeni kurulacak OSB ler ile bu dağınıklığın önüne geçilerek hem kümelenmeye yönelik ilk adımlar atılmış olur hem de kent içinde sanayi aktivitesinden doğan çevre sorunları çözülür. 5. OSB Kanununda değişiklik yapılarak OSB ler; Kamu kurumu benzeri, kamu kurumu niteliğinde, tüzel kişi olduğu şeklinde yeniden düzenlenmeli. 6. Mevcut durumda yalnızca belediyelerin yararlandığı çevre operasyonel programlarından OSB lerin de yararlanabilmesinin sağlanmalı. 7. Emlak vergileri Belediyeler tarafından toplanmakta ama OSB ler belediye hizmeti alamamaktadır. Dolayısıyla OSB ler üzerindeki Emlak vergisi yükü düşürülmelidir. 8. Süresi biten Islah Organize Kanunu nun süresi uzatılmalıdır Eğitim Daha verimli üretim yapabilmek için daha kaliteli insan kaynağına ihtiyaç vardır.sanayicimizin en önemli sorunlarından biri olan ara eleman ihtiyacını çözmek için mesleki eğitim reformu bir an önce gerçekleştirilmelidir. Meslek lisesine gitmek itibarlı bir seçim haline getirilmelidir. OSB'lerin içindeki meslek okulları artırılmalıdır. Meslek okullarının yönetiminden, müfredatına kadar her alanda oda ve borsaların rolü genişletilmelidir. 6

7 Gümrük ve Dış Ticaret Gümrük ve ticaret alanındaki sorunlarımızın azaltılması açısından Dahilde İşleme Rejiminin yenilenmesine, kontrol altına alınmasına ihtiyaç duyuyoruz. Denetimlerin arttırılmasına, ihraç amaçlı ithal edilen ürünlerin iç pazara sunulmasının önüne geçilmesi gerekmektedir. Ayrıca, özellikle menşe değiştirilerek sıfır gümrükle ülkemize getirilen Uzakdoğu menşeli ürünlerin haksız rekabet yaratmasının önüne geçilmeli, standart dışı ürünlerin mevzuata aykırı olarak ithalatı denetlenmelidir. Serbest Ticaret Anlaşmaları ülkemiz ticareti açısından önemlidir. Ancak, AB ile gümrük birliği anlaşmamız nedeniyle yapmak zorunda olduğumuz, STA anlaşmalarında ülke olarak kendi haklarımızı yeteri kadar savunamamamız sıkıntı yaratmaktadır. Ayrıca, AB ile STA anlaşması yapan ülkelerin Türkiye ile anlaşmaya yapmaktan geri durmaları, ticarette trafik sapmasına neden olmakta, ülkemize önemli kayıplar doğurmaktadır. ABD-AB arasında yürütülen serbest ticaret anlaşası müzakerelerine ülkemizin de müdahil olması, haklarını savunulabilmesi son derece önemlidir. Mevzuat ve Bürokrasi Kalkınma Ajansları çok nitelikli teknik kadrolara sahip olmalarına rağmen yönetim kademesinin bürokratlardan oluşması nedeniyle yerel dinamiklere ayak uyduramamaktadır. Odaların Kalkınma Ajansları nın yönetimlerinde daha etkin konuma getirilmesi gerekmektedir. Tapu kaydı ve inşaat izni alınması ve elektrik bağlanması gibi prosedürler hızlandırılmalıdır. Kamu alımlarında yerli üretici korunmalı ve yan sanayinin geliştirilmesi sağlanmalıdır. Yan sanayiyi geliştirecek ve teknoloji transferi sağlayacak off-set uygulamalarına ve bunların hayata geçmesine daha fazla önem verilmelidir. 7

8 8