Amerika FATCA dedi! Röportaj

Transkript

1 Röportaj Amerika bir süredir yurtdışına çıkan transferler üzerinden alacağı vergiyi konuşuyor. Biz de KPMG Türkiye Denetim Bölüm Başkanı, Şirket Ortağı Murat Alsan ile FATCA nın ne olduğunu, Türkiye nin de benzer bir vergilendirme yapıp yapamayacağını konuştuk. Murat Bey, FATCA Türkiye nin yabancı olduğu bir sistem. Bu nedenle bize ilk olarak FATCA nın ne olduğunu anlatabilir misiniz? FATCA, yurtdışında yatırım hesapla- rı bulunan Amerikalıları ve bazı Ameri- ka mukimi olmayan kuruluşların Ame- rika vatandaşı olan sahipleri ve ortakla- rı hakkında Amerikan Gelir İdaresi ne (IRS) bilgi sağlamak amacıyla ulusla- rarası boyutlarda ilave raporlama yapma yükümlülükleri getirmektedir di- yebiliriz. Bu kapsamda raporlama yapma- sı amaçlanan Yabancı Finansal Kuruluşlar genel olarak banka, aracı kurum, saklamacı kurum, yatırım fonları, hedge fonları, özel hisse fonları, danışmanlar ve aile ofis- l e- rini de içeren her türlü finansal aracılık yapan kuruluşları ifade et- mektedir. Finansal hesaplar ise finansal kuruluş tarafından sağlanan her türlü mevduat, emanet ve saklama hesapları ile Finansal Kuruluştaki her türlü hisse ve borç faizlerini kapsamaktadır. ABD bu sistemi 2008 krizinden sonra ajandasına aldı. Temel çıkış noktası da ABD deki vergi açıklarının ya da vergi kaçaklarının kontrol altına alınması ile ilgili bir yasa. Tabi Amerikan Devleti nde 2008 sonrası oluşan kamu açıklarının önlenmesi ya da o kamu açıklarının karşılanması için kaynak yaratma ile ilgili yasalardan bir tanesi de bu yasa. Ancak FATCA sadece Amerika yı ilgilendiren bir yasa olmaktan ziyade tüm dünyayı ilgilendirir durumda. ABD nin bu yasa ile yıllık yaklaşık 100 milyar dolarlık bir gelir beklentisi var. Bu rakam kamu açıklarının kapatılması anlamında çok önemli. Yabancı ülkelerde yaşayan ABD vatandaşlarının vergilerinin tam olarak ödenebilmesi için kurulan global bir sistemi düzenleyen bu yasa üzerinde Amerika nın halen çalışması devam ediyor. Global bir yasadan anladığım diğer devletlerin de iştiraki ile olacağı. Ancak bu iştirak henüz gerçekleşmedi. Amerika burada nasıl bir çözüm üretmeyi planlıyor? 2012 HAZİRAN CFO WORLD 53

2 Röportaj Eğer Amerika dan başka bir ülkedeki finansal kuruluşlara, bankalara Amerika dan bir transfer varsa ve bu transfer eğer bir Amerikan vatandaşı ile ilgiliyse hangi Amerikan vatandaşı ile ilgili olduğunu kendilerine bildirilmesini istiyor. Bu noktada da yasanın muhatabı ülkelerden ziyade finansal kuruluşlar. Eğer belirli bir süre içinde bu finansal kuruluşlar tüm müşterileri portföylerindeki ABD vatandaşlarını ve Green Card sahiplerini Amerika ya bildirirlerse Amerika bu kuruluşlara gerçekleşen nakit transferlerini hiç sorunsuz olarak gerçekleştireceğini söylüyor. Ama bu şirketler Amerikan vatandaşlarını Amerikan Vergi İdaresi ne bildirmezlerse Amerika da oradaki işlemde potansiyel bir vergi kaçağı olduğunu düşünerek stopajı keserek yollayacağını söylüyor. Türkiye ye etkisine baktığımızda ise Türkiye deki maliye ile ilgili düzenlemeler bu yasadan direkt olarak etkileneceğinden aslında bir anlamda devletler de karşı karşıya gelmiş oluyor. Tartışılan konu da zaten devletlerin kendi iç düzenlemesi çerçevesinde bu bilgilerin paylaşılmasına izin verip vermeyeceği yönünde. Türkiye deki finansal kuruluşlar da doğrudan bu yasadan etkileniyor. Türkiye deki bankacılık kanunu, Türkiye deki maliye ile ilgili düzenlemeler bu yasadan direkt olarak etkileneceğinden aslında bir anlamda devletler de karşı karşıya gelmiş oluyor. Tartışılan konu da zaten devletlerin kendi iç düzenlemesi çerçevesinde bu bilgilerin paylaşılmasına izin verip vermeyeceği yönünde. Sonuç olarak vergi düzenlemesi Amerikan Devleti nden geliyor ama sizin de buna bir şekilde rıza göstermeniz gerekiyor ki bu bilgiler Amerikan tarafına aktarılabilsin. Tabi burada sadece Türkiye değil birçok devletle bilgilerin gizliliği konusunda sorun yaşanılıyor ve aşılmaya çalışılıyor. Maliye Bakanlığı nın da devletler arası ilişkiler kapsamında bu sorunu çözmeye çalıştığını biliyoruz. Türkiye deki bankalara Amerika dan ne büyüklükte bir gelir transferi oluyor? Tam istatistiki bir bilgi vermemiz zor. Türkiye de kaç tane ABD vatandaşı ve Green Card sahibi var ve de bunların ne ölçüde Amerikan menşeli geliri var henüz bilmiyoruz. Ama Amerika dan gelen gelir transferi Türkiye için çok önemli. Çünkü Türkiye de bulunan büyük bankaların özellikle dış ticaret ile ilgili nakit transferlerinin önemli bir kısmı Amerika dan yapılır. Buradaki bankaların bu bağlamda Amerika ile çok güçlü finans ilişkileri var. İşte Türkiye bu düzenlemeye uymazsa ve Amerikan bankaları ile ilişkileri de yoğun olduğu için oralarda kesintiler yapılmaya çalışılırsa orada ciddi bir sıkıntı ortaya çıkar. Peki Türkiye nin ABD nin getirdiği düzenlemelere uymama olasılığı yüksek mi? Ciddi bir sıkıntı yaşanacağı kanaatinde değilim. Çünkü çok büyük hacimli işlemleri kimse riske atmak istemeyecektir. Bir şekilde iki devletin bir orta yol bulup yasanın gerektirdiği düzenlemelerin yapılacağını düşünüyorum. Bütün global transferleri Amerika üzerinden yapıldığından bizim bankaların da ilişkisi bu bağlamda çok kuvvetli. FATCA ya yöneltilen eleştirilerden bahsedebilir misiniz? Bu yasa diğer ülkelerin bağımsızlığını dikkate almadan düzenlenmiş gibi. Her ülkenin kendi içinde müşteri bilgi ve sırlarının korunması ile ilgili bir yasa var. İşte bu düzenleme sanki bu kısmı görmeden yapılmış gibi. Ama süreç ilerledikçe Amerikan idaresi de bunu fark ediyor ve ülkeler arasında ikili anlaşmalar yapıp, daha çok bunu karşılıklı hale getirmenin peşinde. Bunun dışında da FATCA ile birlikte hayata geçecek olan düzenlenmeler küresel olarak tüm finansal kuruluşları içeriği, etkisi ve uyum çalışmalarının maliyeti açısından etkilemekte olduğundan pek çok eleştiriye de maruz kalmakta. Taslak düzenlemenin yayınlandığı Şubat ayından bugüne kadar dünyanın çeşitli bölgelerinden bir çok finansal kuruluş 70 e kadar resmi yazı ile çeşitli eleştirilerini IRS se ulaştırmış durumda. En sık tekrarlanan eleştirileri kısaca toplamak gerekirse; 1) 2013 Temmuz ayında IRS ile anlaşma yapılmış olması gerekirken halen kanunun final halinin yayınlanmamış olmaması. 2) Gerçekleştirilmesi gereken uyum çalışmalarının kapsamı ve içeriği düşünüldüğünde uyum çalışmalarına başlanması gerekirken, yapılacak olan raporlama formatının henüz belli olmaması. 3) Raporlama formatına benzer şekilde IRS ile finansal kuruluşlar arasında yapılacak olan anlaşma metninin henüz taslak halinin yayınlanmamış olması. 4) Kanun içerisinde geçen pek çok konunun, örneğin FATCA ya stopaj kesintisi açısından tabi olacak olan hazine işlemlerinin stopaj oranının nasıl hesaplanacağı, detaylarının tam ya da yeterli şekilde açıklığa kavuşturulmamış olması. 54 CFO WORLD HAZİRAN 2012

3 5) Amerika nın kendi iç işleri ile ilgili bir konu için küresel anlamda tüm finansal kuruluşlara ek bir uyum ve raporlama maliyeti yaratıyor olması. Peki ikili anlaşmaya vardığı bir ülke var mı? Henüz yok. FATCA kapsamında bilgi değişimi yapılabilmesi için ABD nin Fransa, Almanya, İtalya, İspanya ve İngiltere arasında otomatik bilgi değişimine ilişkin devletlerarası anlaşma çalışmaları devam ediyor. Bu anlaşmalar yapılırsa, her bir yabancı finansal kuruluş IRS ile anlaşma yapmak yerine gerekli bilgilerin toplanması ve raporlanmasına ülke yetkili makamlarınca (IRS ile ilgili ülke Gelir İdaresi arasında) aktarılacak. FATCA ya müşteriler açısından baktığımızda gizliliğin korunması yönünde eleştiri alıyor ama öte yandan finansal kurumları ilgilendirecek ikinci bir durum daha var: Bu düzenleme ile gelebilecek mali bir yük söz konusu mu? Amerika ve Avrupa da bu konuda yaşanan gelişmeler göz önüne alındığında FATCA ya uyumun kaçınılmaz bir gerçek olarak karşımıza çıktığını görmekteyiz. Bu bakımdan bankaların FATCA ya uyum çalışmalarına ilişkin ilk yapması gereken çeşitli senaryolar için maliyet analizleri gerçekleştirmek olmalıdır. FATCA ya uyum çalışmaları hem bir çok farklı süreçte hem de BT altyapısında çeşitli düzenlemeler ve iyileştirmeler gerektireceğinden ve de bankalara ek raporlama yükümlülükleri getireceğinden, uyum çalışmalarının kendisi ve sonrası bankaların büyüklüğü ve operasyonel süreçlerinin karmaşıklığı ile doğru orantılı olarak bankalara bir maliyet yaratacaktır. Bunun yanında FAT- CA raporlaması yapmamayı tercih eden bankalar için ise bankaların Amerikan vatandaşı olan müşterilerinin sayısı ve Amerikan menşeli işlemlerinin çokluğu ile doğru orantılı olarak %30 stopaj kesintisi kaybı ile karşı karşıya kalınacaktır. Ülkeler için ise getirdiği külfetlerin ilki iç kanunlarla uluslararası düzenlemelerin senkronize edilmesi durumu. Amerika nın bu talebine karşılık belki siz de bir talepte bulunacaksınız ve şartları bu şekilde dengeleyeceksiniz. İşte zorluk burada ve bunun aşılması gerekiyor. Peki mali olarak bir külfet var mı sorusuna gelecek olursak bu raporlamanın yapılması ciddi bir altyapı gerektiriyor. Şimdi çok sayıda çifte vatandaş var. Zaten Green Card sahiplerini de bilmeme şansınız çok yüksek. Dolayısıyla ciddi bir alt yapı gerekiyor. İşte FATCA kapsamındaki tüm finansal kuruluşlar için bu bir maliyet oluşturuyor. Bu düzenlemede en çok kaos çifte vatandaşlarda yaşanacak gibi. Bu noktada nasıl çözüm yolları gündeme geliyor? Çifte vatandaşlıkta önemli olan Amerikan menşeli gelirler. Amerika da çifte vatandaşlığa sahip olanların gelirlerinin bu kısmı ile ilgileniyor. Yani ABD bu kişilerin gelirlerini Amerikan menşeli olup olmamasına göre ayrıştırıyor. Facebook un kurucu ortaklarından olan Eduardo Saverin 600 milyon dolar vergiyi ödememek için vatandaşlıktan çıktı. O zaman Amerikan menşeli gelir elde FATCA ya uyum çalışmaları hem bir çok farklı süreçte hem de BT altyapısında çeşitli düzenlemeler ve iyileştirmeler gerektireceğinden ve de bankalara ek raporlama yükümlülükleri getireceğinden, uyum çalışmalarının kendisi ve sonrası bankaların büyüklüğü ve operasyonel süreçlerinin karmaşıklığı ile doğru orantılı olarak bankalara bir maliyet yaratacaktır. etmiş ama hemen akabinde vatandaşlıktan çıkmış kişiler de bu araştırmaya takılacak mı? Bu yasa vatandaşlıktan çıkanlar için geçerli değil. Şuanda da yasa ileriye dönük çıktığı için geriye dönük bir işlem yapılacağını düşünmüyorum. Tabi yasa başlı başına çok iddialı. Bütün dünyadaki finansal işlemleri kendine raporlar hale getirme yönünde. Ama bütün bunlar ileriye yönelik çalışacak gibi görünüyor. Tarih verecek olursak da stopaj uygulaması 1 Ocak 1014 sonrasında Fatca kurallarına uyum sağlamayan finansal kuruluşlara yapılana ödemelere uygulanacak. Geçmiş değil, 1 Ocak 2014 sonrasında yapılacak ödemelerden alınacak. Peki bu yasa hakkında bankalarla görüşerek herhangi bir çalışma yürütüyor musunuz? Bankalar bu yasaya iki açıdan yaklaşıyor. İlkinde devletimiz nasıl bir pozisyon alacak soru işareti var. Bankacılık kanunu ve ikili vergi anlaşmalarının nasıl bir yere geleceği ve kendilerinin de nasıl bir raporlama yapacağı merak konusu. İkincisinde ise yabancı sermayeli bankaların yasaya bakışı var. Yabancı sermayeli bankalar alt yapı çalışmalarına başladılar bile. Bu yasa özellikle uyum görevlilerinin ajandasında var. Türk ban 2012 HAZİRAN CFO WORLD 55

4 Röportaj kaları ise bu süreci daha çok kendileri yönetiyorlar. Bilgi aktarımı anlamında da daha çok onlara yardımcı oluyoruz. FATCA için üç disiplinli bir proje gerekiyor: BİLGİ SİSTEMLERİ YATIRIMI İÇ KONTROL YATIRIMI VERGİ YATIRIMI Türkiye de FATCA gibi bir vergi yasasını gündemine alabilir mi? Türk vatandaşlarının da yurtdışında yatırımlarını hesaba katarsak Türkiye de böyle bir yasa çıkartabilir. Ancak şahsen tek taraflı yasa çıkartmaktan ziyade devletler arası ikili anlaşmalarla bir düzenlemeye gidilmesini uygulanabilirlik açısından daha etkili görüyorum. Vatandaşlarınızın en çok yatırım yaptığı ülkeleri hedef ülke kabul edersek, bu ülkelerle bilgi alışverişi üzerinde dayalı anlaşmalar daha verimli ve hızlı olur kanaatindeyim. Amerika nın yürütmek istediği çalışma ise uygulaması daha zor bir çalışma. FATCA için gerekli olan projeler Türkiye deki bazı yatırımların kimliği belirsiz. Hatta bu yatırımların bizzat Türk yatırımcı tarafından sanki dışarıdan gelen bir yatırımmış gibi tekrar içeriye sokulduğu da konuşuluyor. Bu anlamda FATCA Türkiye deki bu Bilgi sistemleri 56 CFO WORLD HAZİRAN 2012 belirsizliği giderir mi? FATCA elbette bu duruma hizmet eder. Yabancı yatırımcı kanalıyla Türkiye ye gelen ama aslında orijini Türk yatırımcısı olanların tespitinde ve transfer hesaplarında paraları duran ama kime ait oldukları bilinmeyenlerin tespitinde de kullanılabilir. Ama tabi uygulanabilir bir kanun yapmak lazım. Daha evvel de dediğim gibi hedef ülkelerle ikili anlaşmalar halinde uygulanabilecek bir yasa. Amerika nınki daha çok anlaşmaya varmaksızın uyulmasını beklediği bir yasa şeklinde. Peki devletler arası ikili anlaşma ş sağlanmaması lanmaması bu yasaya getirilen en büyük eleştiri. Sizce FATCA aslında nda nasıl olmalıydı? Konuşmamızın uşmamızın başından beri ifade ettiğim m gibi bu düzenlemenin, devletlerin de kendi iç yasalarına uyumlu olması sı için ikili anlaşmalar ile yapılması gerekiyor. ekiyor. Bu yolla birbirlerinin vatandaşlarının larının vergi ve gelir bilgilerini kendi içç yasalarına da uyumlu bir vaziyette paylaşabilecekleri aylaşabilecekleri bir ortam oluşur. Aslında dünyada da giderek bir şeffaflaşma söz konusu. Devletler letler birbirleriyle çıkarları doğrultusunda bu bilgileri zaten paylaşma eğilimindeler. ndeler. Tabi devletler arası ikili düzenle- İç kontrol Vergi meler FATCA nın şuan ki hali kadar hızlı yol almayabilirdi. Çünkü tek tek devletlerle anlaşmaya varmak daha zorlayıcı olurdu. Belki de Amerika bu süreci hızlandırmak için böyle keskin bir adım attı. Amerika nın bu adımı da belki devletler arasındaki süreci tetikleyip hızlandırabilir. Devletlerin hep Amerika ile bilgi paylaşıp paylaşmayacağını konuştuk. Acaba Amerika da kendi bilgilerini paylaşacak mı? Amerika şuanda kendisinin de bilgi paylaşacağı yönde bir şey söylemiyor. Tek taraflı raporlamada da devletlerin bap ğımsızlığı gündeme gelebilir. Halbuki karşılıklı bilgi değişimi her zaman için daha kabul edilir bir durum. Ayrıca fi

5 nansla kuruluş olarak da bilgilerini paylaşmama şansınız da var. Bu sefer de Amerika kendisinden size doğru yapılan nakit transferlerinde en baştan kesintisini yaparak transfere izin veriyor. O zaman Amerika her halükarda vergisini tahsil ediyor. O zaman bankalar bu işbirliğine hiç girmeseler ve müşteri gizliliklerine hiç dokunmasalar olur mu? İllaki işbirliğine gidilmeli. Çünkü Türk bankalarının Amerika ile gerçekleştirdiği ciddi bir işlem hacmi ve iş ilişkisi söz konusu. Tabi şuanda olması gereken devletimiz kanalıyla bankacılık kanununun gizlilik maddeleri de ihlal edilmeden uygun bir şekilde bu bilgilerin transferi sağlanmalı. Türk bankaları FATCA ya nasıl bakıyor? Yaptığımız görüşmelerde Türkiye deki bankaların bir çoğunun eleştirileri olmakla birlikte FATCA ya uyuma sıcak baktığını gördük. Genel eğilim devletin bu konuda nasıl bir tavır sergileyeceğini beklemek yönünde. Son gelişmelere bakıldığında, İngiltere örneğinde olduğu gibi devletler arası anlaşmalar sonrası raporlamanın ne şekilde yapılacağı şekillenmekte. Türkiye özelinde mevcut bankacılık yasaları ile bankaların münferit olarak toplu raporlama yapması mümkün görünmemekte, bu nedenle de Maliye Bakanlğının konu ile ilgili nasıl adım atacağı şu an için en önemli konu gibi görünüyor. FATCA ya ilişkin yakın zamanda KPMG nin gerçekleştirdiği etkinlikte Maliye Bakanlığı nın da ülkeler arası bilgi alış verişi kapsamında bu konuya olumlu baktığı ancak çeşitli yasal düzenlemelerin TBMM tarafından çıkarılması gerektiği belirtildi. Türkiye gündemine alacak mı bu konuyu? Alacaktır. Sırasıyla önce ABD vatandaşı olup ABD kaynaklı araçlara yatırım yapanların dikkatini çekecektir. En önemlisi bankalar ve diğer finans kurumları için önem arz edecektir. Türkiye özelinde mevcut bankacılık yasaları ile bankaların münferit olarak toplu raporlama yapması mümkün görünmemekte, bu nedenle de Maliye Bakanlğının konu ile ilgili nasıl adım atacağı şu an için en önemli konu gibi görünüyor. Hiç bu konuda adım atan banka var mı? Diğer KPMG ofislerimizden aldığımız bilgilere göre Amerika, İngiltere, Almanya, İspanya, İsviçre, Hollanda ve Japonya bir çok banka çalışmalara başlamış durumda. Bir çoğu etki / maliyet analizlerini ve temel uyum gereksinimlerini tamamlamış ya da bu çalışmalara yeni başlamış durumda. Ancak henüz uyum çalışmalarını tamamlayan bir banka bulunmuyor. Türkiye için ise merkezleri bu ülkelerde bulunan bazı bankaların, merkezlerinden gelen bilgilendirmeler doğrultusunda çeşitli iyileştirmelere başladığını biliyoruz. KPMG olarak siz ne yapıyorsunuz? KPMG olarak biz FATCA konusunda edindiğimiz küresel deneyimi ve IRS ile yakın bağlantısı bulunan uzmanlarımızı kullanarak finansal kuruluşlara etki / maliyet analizlerini en doğru şekilde gerçekleştirmeleri ve uyum sürecini en düşük maliyetle tamamlayabilmeleri açısından yapılması ve daha da önemlisi yapılmaması gerekenleri ileterek yardımcı oluyoruz. Ne tür hizmetler veriyorsunuz? FATCA uyum sürecinde bizim tercihimiz müşterilerimize belirli hizmetleri paket halinde vermeye çalışmak yerine, daha çok onlarla birlikte bir çözüm ortağı gibi çalışmak ve süreç boyunca onlarla birlikte olmak. Çünkü ancak bu şekilde uyum maliyetlerini müşterilerimiz için en düşük seviyede tutmak mümkün oluyor. Genel olarak bahsetmek gerekirse FATCA konusunda finansal kuruluşların eğitilmesi, etki / maliyet / durum tespiti analizleri için veri analizi tekniklerinin kullanılması, müşteri kabul / raporlama / müşteri iletişim gibi süreçlerin FATCA ya uygun şekilde tasarlanması, ürünlerin FATCA ya uygun şekilde gruplanması, stopaj kesintisi ile ilgili ek bir süreç tasarımı yapılması ve FATCA ya uyum çalışmalarının BT altyapısı üzerindeki etkilerinin ve geliştirme ihtiyaçlarının yönetilmesi konularında müşterilerimize destek oluyoruz HAZİRAN CFO WORLD 57