- PDF Ücretsiz indirin

Transkript

1 Geçmişten günümüze Gulet

2 İçindekiler Guletin Tanımı Denizcilik Terimleri Guletin Tarihçesi Gulet Formundaki Değişimler i Geleneksel Ahşap Yatlar Gulet inşasında kullanılan ahşap çeşitleri Guletin Teknik Özellikleri Guletin Teknik Resmi Genel Yerleşim Planı Tekne Turu

3 Guletin Tanımı Gulet brikten daha küçük, iki direkli, hafif armalı ve pruvası kabasorta armalı, praçılaya benzer bir uskunadır.

4 ? Guletin Tanımı Gulet brikten daha küçük, iki direkli, hafif armalı ve pruvası kabasorta armalı, praçılaya benzer bir uskunadır.???????

5 Gulet:

6 Guletin Tanımı Gulet brikten daha küçük, iki direkli, hafif armalı ve pruvası kabasorta armalı, praçılaya benzer bir uskunadır. Brig: iki direkli ve ikisi de kabasorta amal armalı, savaş ve ticari amaçlar için kullanılabilen küçük bir gemi tipi.

7 Bi Brig

8 Guletin Tanımı Gulet brikten daha küçük, iki direkli, hafif armalı ve pruvası kabasorta armalı, praçılaya benzer bir uskunadır. Arma: Bir gemide bulunan sabit donanım. Geminin yürümesine hizmet eden direk, ip, seren, halat ve yelken takımı.

9 Seren: Gemilerdeki büyük yelken direği. Teknelerde direkler üzerinde yelken açmak ve işaret bayrağı çekmek için iin yatay olarak kbğl bağlanmış göndere e verilen isimdir. imdi Seren en direğin üst kısmında yer alır ve yelken serenin altına fora edilir. Fora etmek: Bir yere bağlanmış olan halatın oradan çıkartılması. [Sivil denizcilikte: MOLA]

10 Seren randa ve kabasorta armaya sahip yelkenlilerde bulunur. Randa yelkeni: Geometrik olarak yamuk şeklindeki yelken türüdür. Rüzgarı yandan alarak manevrayı kolaylaştırmaya yarar. Günümüzde daha yaygın olan markoni armalı teknelerde ise yelken direğin alt kısmında yer alan bumbanın üzerinde açılır. Bumba: Teknelerde yelkenin altındaki kalın çubuk. Yelkenli teknelerde yan yelkenlerin alt yakalarını germek için kullanılan, yük gemilerinde ise yük aktarmak için ucuna palanga takılan bir cins serendir.

11 Guletin Tanımı Gulet brikten daha küçük, iki direkli, hafif armalı ve pruvası kabasorta armalı, praçılaya benzer bir uskunadır. Pruva: Denizcilikte bir teknenin ön tarafından ileri istikameti anlamına gelir.

12 Guletin Tanımı Gulet brikten daha küçük, iki direkli, hafif armalı ve pruvası kabasorta armalı, praçılaya benzer bir uskunadır. Kabasorta: Dörtgen şekilli k yelkenlerden oluşan ş arma türüdür. (ing: square rig)

13 Guletin Tanımı Gulet brikten daha küçük, iki direkli, hafif armalı ve pruvası kabasorta armalı, praçılaya benzer bir uskunadır. Praçıla: İki direkli, bir yan yelkeni ve uzun civadrasında iki floğu bulunan narin ve küçük bir tekne modeli. dl

14 Civadra: Geminin baş ş tarafından havaya doğru ğ biraz kalkık k k olarak uzatılmış bulunan direk. Teknenin baş tarafında dışarıya ıya doğru eğik olarak ak uzanan sabit seren, en, genellikle yelkenli teknelerde flokları açmak için kullanılır. Ana civadra, baston ve kontra baston adlarını taşıyan ş üç çp parçadan oluşur. ş Tümüne birden civadra denir. Flok: Geminin civadrasına çekilen üçgen yelken. Büyüğüne cenova denir. Rüzgara ters düşürülerek limandan ayrılma gibi önemli manevraların yapilmasını sağlar. Fırtına için kullanılan yelkendir. Açık denizde fırtınadan kaçılamayacağı anlaşıldığı zaman teknenin burnuna küçük fırtına floğu çekilir, ana yelken küçültülür, dümen ortaya sabitlenir.

15 Ana yelken tekneyi rüzgara sokmaya çalışırken flok teknenin başını rüzgardan çıkarmaya çalışır, böylece tekne açıyla kayar gider. Yelken direğinin arkasına düşmeyen cenovaya flok denebilir. Yüzeyi cenovadan daha küçüktür. Cenova: Yelkenli li teknelerde büyük ön yelkene verilen ad.

16 Guletin Tanımı Gulet brikten daha küçük, iki direkli, hafif armalı ve pruvası kabasorta armalı, praçılaya benzer bir uskunadır. Uskuna: 18 m. boyunda, kadar top taşıyabilen iki direkli yelkenli. Pruva direğinde kabasorta, grandi direğinde sübye denilen düz yelken bulunur. (ing. Schooner, fr. Goelette)

17 Uskuna (ing. Schooner)

18 Sübye Donanım: Flok ve randa yelkenlerinden ibaret olan arma türüdür. Şilep, uskuna ve kotra gibi küçük, hızlı ve hafif yelkenli gemi türlerinde kullanılmıştır. (ing: fore and aft rig) Uskunaların ayırdedici özelliği kıçtaki direğin önündeki direkten daha uzun ya da onunla aynı boyda olmasıdır.

19 Kotra: XVIII. yüzyılda İngiltere de ortaya çıkan yelkenli türüdür. Sübye donanımlı tek direği vardı. Bu küçük ama hızlı gemiler balıkçılık, kaçakçılık ve silahlandırılarak karakol görevlerinde kullanılmışlardır. (ing. cutter, fr. cotre) Kotra

20 Guletin Genel Tanımı Günümüzde ü ü özellikle Bodrum ve Güllük'teki ki geleneksel l yapılı tersanelerde isimleriyle tanınan, az sayıda ustanın yönetiminde üretilen guletler dayanıklılıkları l ve estetik tik kaliteleri l i sayesinde uluslararası boyutta moda trendlerine giren bir tekne türü haline gelmişlerdir. l Geleneksel l tarzda üretilen guletler Ege kıyılarında turizme dönük işlevsel amaçlarla kullanılırken, gulet inşa ustaları tlr yurtiçi i ve yurtdışından d artan miktarlarda rd siparişler lr de almakta, bu siparişlerde çoğu kez ustaların gulet bazındaki ustalıklarını değerlendirecek ğ dir şekilde talebe özel üretim yapılmaktadır.

21 Geleneksel guletler, Anadolu'nun nun bati ve güney kiyilarinda yüzlerce yildir balikçilik ve tasimacilik amaciyla kullanilan özgün planli teknelerdir. Tamamen usta yapisi - el isi olan gövdeleri ve iç bölmeleri genellikle çam, kestane ve maun gibi agaçlarin kerestesinden insa edilir. Günümüz insaninin çagdas gereksinimlerine göre son yillarda yeniden dizayn edilen guletler, farkli büyüklüklerde, farkli standartlarda ve farkli yolcu kapasitesine sahip. Hepsinde konforlu kamaralar, dus, wc, salon, güneslenme alanlari bulunuyor Geleneksel Türk Guletleri, Akdeniz'in muhtesem güzelliklerine sahip kiyilarinda kullanilan, motor ve yelken donanimli, özel bir dizayna sahip ahsap gezi teknelerdir.

22 Güverteleri, üzerindeki günlük yasamin gereklerine göre planlanmistir. l Genellikle teknelerin kiç güverteleri, yemek ve dinlenme amaciyla kullanilir. Ön güverte ise güneslenme terasi olarak degerlendirilir. Çagdas planli tekneler, geleneksel dizaynlarini korumakla birlikte, geçmiste balikçilik ve tasimacilik amaciyla kullanilan örneklere göre daha modern aksesuar ve ekipmana, daha genis karineye ve kullanim alanina sahiptirler.

23 Guletlerin bir başka özelliği de, tamamen usta yapısı -el işi i olmalarıdır. Bodrum, Bozburun, Marmaris ve Fethiye'de yüzlerce ül yıldır çam, kestane ve maun gibi ağaçların ğ kerestesinden inşa edilen guletler, 1960'lı yılların başlarında Halikarnas Balıkçısı Cevat Şakir Kababağaçlı b ğ ve onun yakın dostları olan Ezra Erhat, Bedri Rahmi Eyüboğlu gibi Türkiye'nin i seçkin yazar, bilim adamı, sanatçıları ve araştırmacılarının başlattığı mavi yolculuklar ile yeniden keşfedilmişlerdir. fdil İlk mavi yolcuların l Karya ve Likya kıyılarında yaşadıkları güzellikler ve dünyaya tanıttıkları gulet üzerindeki yaşam biçimi, i i mavi yolculuğu l ğ filozofça f bir etkinliğe dönüştürmüş ve günümüzün gulet charterlerinin de esin kaynağı ğ olmuştur.

24 Guletlerde seyir için esas olarak motor gücü kullanılır. Planlarına göre "ayna kıç", " karpuz kıç", "tirhandil" şeklinde isimlendirilen teknelerde yelkenden yardımcı güç olarak yararlanılır. Oldukça ağır yapılarından dolayı, ancak elverişli hava ve deniz koşullarında yelken seyri yapmak mümkündür. Büyüklüklerine ve planlarına göre genellikle bir ya da iki direkli olarak inşa edilirler. Spor amacıyla kullanılan hafif yelkenli teknelerin aksine salma boyları fazla uzun değildir. Bu özellikleri ile guletler l kıyılara ve sığ sulara yanaşmaya ve demirlemeye oldukça elverişlidir.

25 Guletin Tarihçesi Guletlerin dayandığı esasların kökeni antik çağdaki Karya dönemine kadar takip edilebilmektedir. İlk önceleri korsanlar tarafından kullanılan yelkenli tekne tipi. İki direkli olup pruva direği tam armalı, grandi direği randa ve pik yelkenli olup iki direk arasına yan yelkenleri açılan yelkenli tekne tipi. Brikten (iki direkli, iki direği de kabasorta donanımı olan yelkenli gemi) daha küçük, iki direkli, hafif armalı, pruva direği tam armalı, kabasorta ve seren yelkenli, grandi direği randa yelkeniyle donatılmış yelkenli. Bunlardan anlaşılacağı gibi Gulet bir arma şeklidir. Zaten bütün yelkenliler armaları ve yelkenleriyle anılırlar. Zamanla bu armanın kullanıldığı gövde yapısı Gulet olarak anılmaya başlanmış ve günümüze kadar bu isimle gelmiştir.

26 Bodrum da da tekne yapımcılığı Kral Mausolos zamanına kadar uzanmaktadır. Muğla tarihi kitaplarında Kral Mausolos un liman içinde gizlenmiş tersanesi olduğundan bahsedilmektedir. Bu tersanenin yerinin de şu anda Milta Marina nın nın içinde kalan Osmanlı Tersanesi olarak bahsedilen yer olabileceği büyük ihtimaldir. Mısır Firavunu Ptoleaus un un bütün savaş gemilerini Bodrum da da inşa ettirdiği bazı kaynaklarca belgelenmiştir. Şu anda marina ile KKK Eğitim Tesisleri arasındaki tepede bulunan türbede yatan Cafer Paşa 1700 lü yıllarda tersane komutanı olarak Bodrum a tayin olan Kızılhisarlı Mustafa Paşa nın oğlu olup kendisi de tersane komutanlığı yapmıştır.

27 İlk guletler taşımacılıkta kullanıldığı için form olarak daha hacimli teknelerdi. Bodrum da turizmin başlamasıyla taşımacılıkta kullanılan Gulet formu da değişimlere uğramış ve günümüzde Bodrum Guleti olarak anılan formlarına erişmişlerdir yılından önce yığma tekniği kullanılarak inşa edilen guletler yerlerini lamine olarak inşa edilen guletlere bırakmışlardır. Lamine tekniğinin Bodrum a gelmesinde Fuat Turan öncülük etmiştir.

28 Geçmişten Günümüze Gulet Formundaki Değişimler

29 XVIII. Yüzyıl Gulet Formu

30

31 Günümüz Gulet Formu

32

33 Geleneksel lah Ahşap Yatlar: Geleneksel ahşap yatlar genelde Bodrum'da ve Güneybatı Türkiye'nin diğer bölümünde yapılmaktadır. Kuzeydeki Karadeniz Bölgesinde genelde balıkçı tekneleri yapılmakta olup son zamanlarda bazı güzel geleneksel yatlar da yapılmıştır. Tekneler yerli marangoz ustaları tarafından elle yapılmaktadır. Teknenin iskeleti için genelde çam veya meşe kullanılır, iskelet çam veya tetra ile kaplanır, güverte tik ağacı, kabinler çam ya da maun, direkler ak meşe ya da demirden üretilmektedir. Tekneler hem motorlu hem de yelkenlidir.

34 Geleneksel yatlar, motorlu veya yelkenli olarak imal edilmektedir. Yat yapımında kullanılan başlıca ağaçlar çam, maun, meşe ve ak meşedir. Direkler ak meşe veya çeliktendir. Mekanik kısımlar genelde ithal olup tanınmış markalar tercih edilmektedir. İç dizayn, müşterinin özel veya ticari amaçlarına uygun yapılmaktadır. Yat türüne, ebadına ve müşterinin bütçesine bağlı olarak bir yatın imali 8-24 ay sürebilmektedir.

35 Ahşap, yatçılığın ğ doğuşundan ğ d beri klasik tekne malzemesidir. İşleme l kolaylığı, lğ hafifliğinin i yanısıra sağlamlığı, soğuğu sıcağı ğ izole edebilmesi, i diğer malzemelere oranla yorulmaya karşı mukavemeti,görüntüsü tü ü ve sıcaklığı yatçılara hep cazip gelmiştir. Geleneksel usullerle yapılmış tekneler senelik bakım gerektirseler de; modern inşa yöntemleriyle yapılmış ahşap teknelerin bakım ihtiyacı çok azalmıştır.

36 Günümüzde 100 yaşını aşmış ve restorasyon işleminden sonra bu gün eski günlerine oranla çok daha fazla kullanılan ve zorlanan klasik ahşap yarış yatları mevcuttur. Ahşap tekneler yapım tarzları gereği; tamamen terk edilmedikleri takdirde hakikaten neredeyse sonsuz ömürlü olabilirler. On yıllar içinde bir teknenin güvertesi, kaplamaları, mobilyası, hatta omurgası değişik zamanlarda sırayla yenilenebilir ve tekne diri olarak hep ayakta tutulabilir.

37 Geleneksel Gl l Ahşap Yatlar: Gulet Aynakıç Tirhandil

38 Gulet: Mavi Yolculuk için en popüler geleneksel ahşap yat gulettir. Rahat yemek yemeniz ve uzanmanız için en uygun biçimde tasarlanmış geniş, yuvarlak kıç bölümüyle bir gezi yatıdır. Guletler genelde ketch (marconi) veya iki direkli donanıma sahiptir; 1, 2 veya 3 trinketa yelkeni vardır. Uzunlukları m arasında değişir ve 6-16 kişi alabilirler, özel duş ve WC' li, çift çf kişilik kş k 3-8 yataklı kabinleri vardır.

39 Aynakıç: Yükseltilip kareleştirilmiş bir kıça sahiptir ve böylece Guletle mukayese edildiği taktirde ek kabinler için müsait yer anlamına gelir. Kıçta bir ana kabin bulunabilir kişi alabilir, özel duş ş ve WC'li ve 4-12 adet çf çift kişilik kş ky yatak konabilen kabinleri vardır. Genelde ketch (marconi) donanıma sahip olup ve m civarındadırlar.

40 Aynakıç

41 Aynakıç

42 Gulet ile Aynakıç arasındaki dki fark: Gulet Aynakıç

43 Tirhandil: Tirhandil: Yelkenli desteği de bulunan, mavi yolculuklarda da kullanılan tekne tipi. Kayık yapısı gulete hiç benzemeyen geleneksel ölçüleri 11 ile 15 metre ara- sında, özellikle Bodrum la özdeşleşmiş yelkenli. Kbi Kabin sayısı az olan, Ege Denizi i ne özgü geleneksel l Türk guleti. Yelken performansı oldukça iyi "denizci" bir tekne tipidir. Gulet ve aynakıçların lr yuvarlak veya köşeli kıçlarının lr aksine ki kıç bölümü sivri gelir. Guletler kıç formlarına göre üçe ayrılır; tirandil bunlardan sivri olanıdır. Diğerleri ri ördek kıç (geriye doğru yayılan) ve ayna kıç (yataya dik inen).

44 Tirhandil: Ege sularında yolculuk yapması en uygun olan sivri uçlu kıç bölümüyle en eski yerel ahşap ş py yattır. Orjinalinde genelde üç çk köşe ş yelkenlidir; günümüzde donanım şalopa-filika filika-gaff şeklinde değişmektedir. ğ ş Normalde m uzunluğunda ğ olup 6-8 kişi ş alır, özel duş ve WC'li, 3-4 adet çift kişilik yataklı kabinleri vardır.

45 Gulet inşasında kullanılan kll l ahşap çeşitleri: Tekne yapımında kullanılacak ahşap cinslerini belirleyen bir kaç ana faktör vardır. Ahşabın ömür özelliği,sağlamlığı, ağırlığı ve rutubet ile hava sıcaklığına göre uzama katsayısı ve çarpılma eğilimi en önemli seçim kriterleridir. Tekne Yapımında kullanılacak ahşap kurutulmuş olmalı ve yaklaşık % 15 lik bir nem barındırmalıdır. Aynı şekilde tekne kaplamasında kullanılmış ahşap tekne denize indirildikten ildikten sonra, bünyesine su çekerse, uzamaya çalışır ve büyük kuvvetler oluşturur. Bu nedenle özellikle karina bölgesinde, uzama katsayısı düşük ahşap cinsleri kullanılmalı ve ahşap su etkisine karşı iyi şekilde korunmuş ş olmalıdır.

46 İyi bir konstrüksiyonda göz önüne alınması gereken diğer bir ahşap özelliği ise ahşabın en güçlü olduğu halin, elyafları yönünde basınç yüküne maruz kalması durumudur. Aynı yönde çekme yüklerinde ahşabın mukavemeti yarı yarıya azalır. Elyaf yönüne dik olarak çekme mukavemeti 1/16 değerine, basma mukavemeti ise 1/5 ile 1/10 değerine düşer (elyaf yönünde basma mukavemetine göre). Ahşap ne kadar dayanıklı ve mukavimse, o derece de ağırdır. Bu nedenle tekne yapımında hava ve deniz şartlarına açık veya yüksek mukavemet değeri gerektiren yapım parçaları başka ağaçlardan, yük ve suya fazla maruz kalmayan kısımlar ise daha hafif ağaçlardan yapılır. Ağaçların ömürleri uzun ömürden kısaya doğru, 1 den 5 e kadar numaralanırlar.

47 Teak, Iroko, Makore, Afrormosia gibi egzotik ağaçlar ğ en uzun ömürlü ağaçlardan olup 1.sınıf (25 seneden fazla ömür), Meşe, Maun, Sipo gibi iyi i tekne yapımında en sık rastladığımız ğ ahşaplar sene asgari ömür beklentisiyle 2.sınıf, Oregon pine gibi ağaçlar ğ 3.sınıf olup, genelde tüm iğne yapraklı ağaçlarğ 3. veya 4. sınıftadırlar ve yük taşıyan veya suyun etkilerine açık alanlarda l kullanılmamalıdırlar. l l l Ancak malzemelerin l işleme özellikleri, mukavemet değerleri, fiyatları veya yapıştırma özellikleri i gibi diğer kriterler, seçimde ömrünün ü yanında önemli rol oynar. (Ömür tespitinde kullanılan kriter hiç bir koruyucu işlem görmemiş ahşap örneğinin i rutubetli, tli açık ortamda toprak üzerinde tutulmasıyla belirlenir. Dolayısıyla teknede beklenen ömür çok daha dh fazladır) ld

48 Guletin Teknik Özellikleri i Baston Guletin Baş Formu Küpeşte Çapa ve Zincir takımı Baş Bodoslama Guletin Tekne Formu Bow Thruster Lumbar ve Lumbuzlar Teak Karkas Iskarmoz Gulet Salması Guletin Kıç Formu

49 Baston

50 Guletin Baş ş Formu

51 Küpeşte

52 Galvanizli ve Galvanizsiz Zincir

53 Baş Bodoslama

54 Guletin Tekne Formu

55 Bow thruster

56 Lumbar ve Lumbuz

57 Lumbar ve Lumbuz

58 Teak

59 Karkas: Karkas: İtalyanca'da carcassa kelimesinden gelir; iskeletli bir strüktürün taşıyıcı bölümlerinin hepsine birden verilen isimdir.

60 Iskarmoz: Kürekli teknelerde küreğin bağlanması veya oturması için ay veya çelik şeklindeki lumbar ıskarmoz denilen aygıtlar.

61 Gulet Salması Kurşun

62

63

64

65

66 Guletin Teknik Resmi ve Genel Yerleşim Planı

67 DATE

68 Fuat TURAN Naval Architect & Marine Engineer Icme mevkii no: BODRUM C Tel: Fax: L fuatturan@superonline.com Registered Intellicad User B4 B3 B2 B1 B1 B2 B3 B4 SHEER SHEER 19 DESIGN Fuat TURAN, Naval Architect & Marine Engineer DRAWN BY CONTROL METERS TRADITIONAL GULET SCALE Preliminary Lines Plan DATE JAN 2006 DRAW. NO 1 18 WL7 WL6 WL5 DWL WL3 WL WL7 WL6 WL5 DWL WL3 WL2 PRINCIPAL DIMENSIONS & SPESIFICATIONS Length Over All : m Length On Water Line : m. Breadth : m. Depth : m. (Off BL) Design Draft : m. (Off BL) Stations : m. Water Lines : m. Battocks : m. WL1 WL1 BL B4 B3 B2 B1 B1 B2 B3 B4 BL SHEER C L SHEER WL7 WL6 WL5 DWL WL3 WL2 WL1 MD B4 B3 B2 B1 B4 B3 B2 B WL7 WL6 WL5 DWL WL3 WL2 WL1 BL BL B4 B4 B SHEER SHEER 1000 B3 B2 B1 MD WL7 WL6 WL5 DWL WL3 WL1 WL2 WL2 WL1 WL6 DWL WL5 WL7 WL3 MD B2 B1 C L C L B1 B1 B2 B2 B3 B3 B4 B4

69 DWL t=10mm. t=10mm. sill 150 mm. above the deck. window 960 x 720,t=8mm. Main helm position 960x720 t=8mm. Saloon 960x720 openable t=8mm x720 openable t=8mm. 960x720 t=8mm. 530x x x x x x 1200, t=10mm x 1200, t=10mm., openable 1100 x 1200, t=10mm., openable 1100 x 1200, t=10mm. water freeing port opening 16 pcs. each side x (350mm x 120mm) = 0.65 m² 2 sides x 0.65m² = 1.30m² 560 x 560 Emergency exit hatch x330 Emergency exit hatch x t=10mm. 300 t=10mm x 1500 (~4.6 % x L) x Hatchway coaming height 350mm. above the deck. above the deck.closed in sailing condition Chain locker hatch,coaming height 150mm ALL RIGHTS OF THIS DESIGN AND DETAILS ARE RESERVED Copy of inspection of third party or any work other than authorized is forbidden and will be considered an infringement of these rights. DWL Twin VOLVO D12D MH 450 HP at 1800 RPM Twin Disc MG 5144 SC 3.00:1 2 sets of 220 V,33kVA 6000 lts lts lts. 8 persons Captain, 2 crew, cook; totally 4 persons 1000

70 Gulet Genel Yerleşim Planı

71 Gulet kızakla k çekildikten k sonra puntellerle yere sabitlenir.

72 Guletin kıç formu: Profilden görünüm: