Paternité Testinin Geçilmesi

Transkript

1 Klinik Kimyanın Bilimsel Yazı Yazma Kılavuzu Paternité Testinin Geçilmesi Thomas M. Annesley* Michigan Üniversitesi Sağlık Sistemi, Ann Arbor, MI. Yazarın iletişim bilgileri: University of Michigan Health System, Room UH2G332, 1500 East Medical Center Drive, Ann Arbor, MI e-posta: Son zamanlarda, bir makalenin yayınlanması için bir dergiye gönderilmesi konusunda, fakültedeki meslekdaşlarıma ve stajyer doktorlara bölümümde bir sunum yaptım. Sunumumda bir derginin nasıl seçileceği, dergideki yazarlara bilgiler bölümünü izlemenin önemi, yazarın sorumlulukları, editör ile iletişim, şekillerin ve tabloların yanlış kullanımı, atıfta bulunulan referanslarla Medline ve PubMed arasında bağlantı kurulması, dergi ofisinde yaşananlar ve dergi hakemi inceleme sürecinde nelere dikkat edildiği konularına değindim. Konuyla ilgili soru olup olmadığını sorduğumda, 7 kişi elini kaldırdı. 7 sorudan 6 sı yazarlık kriterleri hakkındaydı ve her soru, soran kişinin karşılaştığı spesifik bir durumla veya sürekli karşılaşılan bir durumla ilişkiliydi. Yazarlıkla ilgili konuların meslektaşlarımı zorlaması neden sürpriz olmamıştı? Dosyamda Circulation Research dergisinde yayınlanmış, yazarlık trendleri hakkında bir 1953 yılı makalesi var. Bu makalede (1) Robert Alexander, bilimsel yayınlarda çok yazarlı makaleler konusundaki eğilimin artmasından yakınmıştır. Bunun yazarlığı küçülterek önemsiz, nitelik gerektirmeyen bir işmiş gibi görünmesine yol açan bir problem olduğunu belirtmiştir yılında, yazarlık ile ilgili etik problemler hakkında en az 12 makale ile karşılaştım. Bunlardan birisi (2) bu makalenin başlığı için ilham vermiştir. Yazarlık kurallarının Alexander ın makalesinden 58 yıl sonra anlaşılmış olduğunu düşünebilirsiniz, ancak çoğu aynı problemler halen mevcuttur. Deneyimli bir yazar ve dergi editörü için bile, siyah ve beyaz olması gerekenler griye dönüşebilirler. O halde, daha genç bir yazar ne yapmalı? Neyse ki, araştırmacılar ve yazarlara, kimlerin yazar olması gerektiği ve yazarlık eşiğine ne zaman ulaşılacağı konusunda yardımcı olan kılavuzlar bulunmaktadır. Bu makalenin amacı yazarlık hakkındaki mevcut kılavuzları ve dergilerin bunları nasıl uyguladıklarını sunmaktır. Yazarlığın Tanımlanması Dünya Tıp Editörleri Derneği (WAME) 2 (3), Bilim Editörleri Konseyi (4), Yayın Etikleri Komitesi (5) ve Uluslararası Tıp Dergileri Editörleri Komitesi (ICMJE) (6) gibi uluslararası kuruluşlar tarafından yazılan kılavuzlarda yazarlık hakkında yararlı tanımlar bulunabilir. Tüm araştırmacılara, 4 önemli kuruluş tarafından tavsiye edilen etik uygulama standartlarını gösterdiği için bu kılavuzların birer kopyasını dosyalarınızda bulundurmanızı öneririm. Günümüzde önemli biyomedikal dergilerin çoğu ICMJE (6) tarafından geliştirilen yazarlık kriterlerini takip etmektedirler. ICMJE, aşağıda verilen üç kriterin hepsini karşılayan kişiyi yazar olarak tanımlamaktadır: 1- Kavram ve dizayn, veri edinimi veya verilerin analizi ve yorumlanmasına büyük katkı sağlanması

2 2- Makaleyi tasarlama ve önemli entelektüel içerik elde etmek için tekrar gözden geçirme 3- Yayınlanacak versiyonun son onayı Bu ICMJE kriterlerine vurgu yapan AMA Teknik Kılavuzu (7), büyük katkı teriminin yoruma açık olabileceğini belirtmektedir. Büyük katkıyı oluşturan unsurların anlaşılmasına yardımcı olmak için kılavuz şu açıklamaya yer vermektedir: büyük katkı, çalışmaya önemli ölçüde yapılan entelektüel katkıdır ve o olmadan çalışma, ya da çalışmanın önemli bir bölümü tamamlanmış olamaz veya makale yayın için gönderilemez. Ayrıca ICMJE, finansman sağlama, veri toplama veya araştırma grubunun genel süpervizyonunun tek başına yazarlığı oluşturmadığını da belirtmektedir (6). Aynı zamanda, WAME ifadelerine göre (3), teknik hizmetlerin yapılması, metnin çevrilmesi, çalışma için hastaların belirlenmesi, materyallerin sağlanması ve çalışmanın yapıldığı yerdeki imkanlar için finansman veya idari gözetim sağlanması yazarlık için yeterli değildir. Görünürde bu ifadeler sınırlayıcı olabilir, çünkü kıdemli bir araştırmacı veya akademik danışman çoğunlukla bağış desteği sağlayarak katkıda bulunabilir (8). Aslında akademik danışmanlar öğrencilerin ve deneyimsiz araştırmacıların çalışmalarını gözden geçirerek, yeni fikirler önererek, makalenin yazımına yardımcı olarak ve üzerinde isimlerinin yazdığı makalenin son halini onaylayarak entelektüel katkılarda bulunmalıdırlar. Fakat, onlara yer vererek, ücretlerinin bir bölümünü karşılayarak, onlara reaktifler vererek veya makalelerinin yazım hatalarını düzelterek hizmet etmek yazarlık niteliklerini karşılamamaktadır. Yazarların Sıralanması Bilimsel bir makalede yazar isimlerinin listelenme düzenine, tüm yazarların katkılarından sonra karar verilmelidir. İdeal olarak, bu karar bir çalışmanın başlangıcında, fakat kesinlikle ilk makale taslağının oluşturulmasından önce verilmelidir. Bireylerin katkıları veya sorumlulukları değiştiğinde başlangıçtaki isim sıralaması da değişebilir ve ayrıca yeni deneyler ve entelektüel katkılar ortaya çıktığında yeni bir yazar da eklenebilir. Ancak sonuçta, son yazarlar listesindeki herhangi bir ismin varlığının nedeni tüm yazarlar tarafından anlaşılmalıdır. Yazarların listelenmesi gereken düzenle ilgili katı bir kriter yoktur. Genel olarak yazarlar çalışmaya yaptıkları genel katkılara göre, en çok katkı sağlayan yazar ilk olacak şekilde sıralanılırlar. Ayrıca ilk yazar, makalenin ilk taslağını yazmakla sorumlu olan kişi veya bir bütün olarak çalışmanın garantörü olarak çalışan kişi de olabilir. En son yazar genelde kıdemli yazar, yüksek lisans danışmanı, çalışma lideri veya ana bağışı alan kişidir. Birden fazla kişinin eşit katkıda bulunduğu durumlarda bu bireylerin isimlerinin sıralanması alfabetik olarak ya da kura çekerek belirlenebilir. Daha sonra bu kişilerin çalışmaya eşit ölçüde katkı sağladıklarını belirten bir dipnot makaleye eklenebilir. Yazarlık için HAYIR lar: Bazı yazarlık türlerinin etik olmadığı düşünülmektedir ve tespit edildikleri takdirde yaptırıma tabilerdir. Bunlar, misafir yazarlık, hediye yazarlık ve hayalet yazarlığı içermektedirler. Misafir ve hediye yazarlıkların (aynı zaman da onursal yazarlık) her ikisi de yazarlık kriterlerini karşılamayan bir yazarın makaleye dahil edilmesi açısından benzerdirler. Misafir yazar genellikle, hiçbir belirgin katkısı olmayan fakat makalenin kabul edilme

3 olasılığını artırmak amacıyla ismi eklenilen alanda uzman bir kişidir. Hediye yazarlıkta bir kişi (örn. Bir danışman) yazarlık nitelikleri olmasa bile, yetkisel pozisyonundan dolayı (örn. Bölüm başkanı) veya övgü olarak eklenmektedir. Bennett ve Taylor (9) tarafından belirtildiği gibi hediye yazarlığını zorlama yazarlığa benzetmekteyim. 6 tıp dergisindeki misafir/hediye yazarlık hakkındaki bir çalışma (10), yayınlanan araştırma makalelerinin % 19 unda (dergilerdeki aralık, % 11-%25) onursal yazarlıkla ilgili kanıtlar olduğunu göstermiştir. Son zamanlarda Lancet dergisi, bir bölüm başkanının çalışmada bir rolü olduğunu onaylayan bir ifadeyi imzalamasına rağmen, makalede adının bulunmasını savunurken onursal yazarlığı kullanmasından dolayı bir araştırma makalesini geri çevirmiştir (11, -,13). Hayalet yazarlığın iki biçimi vardır. İlk biçim çalışmaya önemli katkıda bulunmuş ancak yanlışlıkla yazarlığı reddedilmiş birinin ismine makalede yer verilmemesidir. İkinci ve daha yaygın biçim ise, makalenin içeriğini kontrol ya da manipüle etme görevindeki bireyin (ücretli bir yazar gibi) (bazen sponsor isteğine bağlı olarak) yazar olarak listelenmemesi veya katkısının bildirilmemesidir. Ancak bir hayalet yazarın, yazarların makalede açık ve bütüncül bir mesaj sunmalarına yardımcı olan, değerli bir hizmet sağlayan, etik kurallarını takip eden ve son yayındaki rolü tanınan profesyonel bir medikal yazardan ayırt edilmesi önemlidir (14, 15). Çok Yazarlı Makaleler ve Katkı sağlanması Yaklaşık 15 yıl önce, o zamanlar British Medical Journal ın editörlüğünü yapan Richard Smith yazarlık kavramının çok işlevsizleştiğini, bu yüzden rafa kaldırılması gerektiğini ve yazarların yerine katkıda bulunanları tanımlayacak bir sistemin gelmesi gerektiğini öne sürmüştür (16). Bundan kısa bir süre sonra British Medical Journal, orijinal araştırmaları anlatan makalelere katkı sağlayanların ve garantörlerin listesini yayınlayarak, yazarlık vurgusundan uzaklaşmaya başlamıştır (17). O zamandan beri yazarlık kılavuzları ve kriterlerinin güncellenilmesine ve yayınlanmasına devam edilmiştir(3,,6), ancak tarih, birçok bilim insanının bu etik uygulama standartlarıyla tanışık olmadıklarını ya da bunları dikkate almadıklarını göstermeye devam etmektedir (8). Makalelerde çok fazla yazar sayısının olmasından ve birçok makalenin halen hayalet veya hediye yazarlar içeriyor olmasından kaynaklanan problemler bu iddiayı desteklemektedir. Bu girişimleri engellemek için her gün daha çok sayıda dergi, yazarlık kriterlerini karşıladıklarını savunan kişilerin gerçek katkıları hakkında daha fazla sorumluluk ve şeffaflık sağlamak için katkı sağlanması kavramını benimsemektedirler. Ayrıca daha çok dergi, her makalenin sonunda, yazarların detaylı katkılarının listelendiği, inceleme için bulunan bir katkılar bölümüne yer vermektedir. Bazı dergiler editörlerinden, belli sayıda yazar sayısını geçen çok yazarlı makaleleri işaretlemelerini istemektedirler. Çok yazarlı makalelerin bu şekilde işaretlenmesi, önerilen tüm yazarların rolleri ve ICMJE kriterlerini nasıl karşıladıkları hakkında editörlerin yazılı bir açıklama istemelerine olanak sağlamaktadır. Editörler, şüpheli yazarlığın sunulan makaleye olumsuz yansıması hallerinde isimlerin çıkarılmasını bile isteyebilirler. Bu yüzden, seçtiğiniz dergi yazar katkılarının açıklanmasını istemese bile, siz de dahil her yazarın çalışmaya ve gönderilen makalenin hazırlanmasında yapmış oldukları spesifik katkıyı belgelemeye hazırlıklı olmalısınız. Her yazarın makaleye yaptığı gerçek katkısının bildirilmesine ek olarak, katkı sağlama kavramı diğer 2 amaca hizmet edebilir. Birincisi, bir çalışmada yer alan tüm bireylerin katkılarının grup içinde görüşülmesi, bir ortaklar grubunun çalışmaya dahil olanların haklarını daha adil olarak dağıtmasına yardımcı olabilir (18). İkincisi, bir katkı sağlama kategorisi

4 oluşturulması, çalışmaya önemli ölçüde katkıda bulunmuş, ancak ICMJE yazarlık kriterlerini karşılamakta yetersiz kalmış bireylere açıkça haklarının verilmesi için bir mekanizma sağlayabilir. Aslında, Bilim Editörleri Konseyi Yazarlık Konusundaki Çalışma Kolu (8) bu tür bireylerin Katılımcı araştırmacılar gibi ayrı bir başlık altında tanındıkları üçlü (yazarlar, araştırmacılar, teşekkür) bir sistemin yararlarını tartışmaktadır. Böyle bir sistemin, yayınlanma hakkının tek kriteri olarak yazarlığı kullanan akademik merkezler için bir problem olabileceği öne sürülebilir. Ancak Smith in belirttiği gibi makalenin yayınlanma hakkı, daha fazla düşünceye ve daha az yoğun hesaba bağlı olmalıdır (16). Teşekkür Bölümü Teşekkür bölümü, katkıları sınırlı olan ya da çalışmanın bir bölümüyle (örn. ekipmanlara ulaşım, faydalı fikirler, veri toplanması, teknik destek, düzeltme) tanımlanabilen bireylerin anılmasına imkan sağlamaktadır. Her bireyin çalışmayı desteklemek için ya da son taslağın hazırlanmasında ne yaptığını anlatmanız önemlidir, böylece okuyucular kişinin rolü hakkında, bu bireyin gerçekte yaptığı iş dışında herhangi bir sonuç çıkarmazlar. Çoğu yazarın farkında olmadığı bir nokta, teşekkür bölümünde adı geçen her bireyden yazılı izin alınması gerekliliğidir. Son Düşünceler Fransızca da paternite, İngilizcede paternity olarak geçen ve Türkçe karşılığı Babalık olan bu kelime aynı zamanda yazarlık anlamına gelmektedir. Bir baba olmak ya da baba olduğunu iddia etmek sorumluluk taşımak anlamına gelmektedir ve aynı şekilde yazar olmak ya da yazar olduğunu iddia etmek de aynı anlama gelmektedir. Yazarlığa karar verilmesi süreci birilerini zor durumda bırakabilir. Neyse ki, problemleri çözmeye ve babalık testini kimlerin geçtiğini belirlemeye yardımcı olan saygın kurumların kılavuzları bulunmaktadır. Dipnotlar 2 Standart olmayan kısaltmalar WAME, World Association of Medical Editors; ICMJE, International Committee of Medical Journal Editors. Bildirimler Yazar Katkıları: Tüm yazarlar bu makalenin bilimsel içeriğine katkıda bulunduklarını ve şu üç gereksinimi yerine getirdiklerini ifade eder: (a) kavram ve tasarıma, verilerin toplanmasına veya analiz edilmesi ve yorumlanmasına anlamlı katkı; (b) makalenin bilimsel içerik açısından hazırlanması ve gözden geçirilmesi; ve (c) yayımlanma için nihai onay. Yazarların Olası Çıkar Çatışması Beyanları: Makalenin gönderilmesi aşamasında tüm yazarlar Olası Çıkar Çatışması Beyan Formu nu doldurmuştur. Olası çıkar çatışmaları: İstihdam veya Yöneticilik: T. M. Annesley, AACC. Danışmanlık: Bildirilmemiştir. Hissedarlık: Bildirilmemiştir. Onursal Ücretler: Bildirilmemiştir.

5 Araştırma Desteği: Bildirilmemiştir. Uzman Tanıklığı: Bildirilmemiştir. Sponsorun Rolü: Maddi destek sağlayan kurumlar çalışmanın tasarımı, katılımcıların seçimi, verilerin gözden geçirilmesi ve yorumlanması veya makalenin hazırlanması veya onaylanması aşamalarında herhangi bir etkide bulunmamıştır. Basım için geliş zamanı 16 Haziran Basım için kabül zamanı 29 Haziran The American Association for Clinical Chemistry Referanslar 1. Alexander RS. Trends in authorship. Circ Res 1953;1: Gyles C. Paternité des articles. Can Vet J 2010;51: World Association of Medical Editors. Policy statements. (Accessed April 2011). 4. Council of Science Editors. CSE's white paper on promoting integrity in scientific journal publications, 2009 update. (Accessed April 2011). 5. Committee on Publication Ethics. The COPE Report Guidelines on good publication practice. Fam Pract 2000;17: International Committee of Medical Journal Editors. Uniform requirements for manuscripts submitted to biomedical journals: writing and editing for biomedical publications. (Accessed April 2011). 7. Iverson C, Christiansen S, Flanagin A, Fontanarosa PB, Glass RM, Gregoline B, et al. AMA manual of style: a guide for authors and editors. 10th ed. New York: Oxford University Press; p Davidoff F, for the Council for Science Editors Task Force on Authorship. Who's the author? Problems with biomedical authorship, and some possible solutions. Sci Editor 2000;23: Bennett DM, Taylor D. Unethical practices in authorship of scientific papers. Emerg Med (Fremantle) 2003;15: Flanagin A, Carey LA, Fontanarosa PB, Phillips SG, Pace BP, Lundberg GD, Rennie R. Prevalence of articles with honorary authors and ghost authors in peer-reviewed medical journals. JAMA 1998;280: Kleinert S, Horton R. Retraction autologous myoblasts and fibroblasts for treatment of stress urinary incontinence: a randomised controlled trial. Lancet 2008;372: The Lancet. The role and responsibilities of coauthors. Lancet 2008;372: Dyer C. Lancet withdraws research paper and warns authors about rules of gift authorship. BMJ 2008;337:a Hamilton CW, Royer MG, for the AMWA 2002 Task Force on the Contribution of Medical Writers to Scientific Publications. AMWA position statement on the contributions of medical writers to scientific publications. Am Med Writers Assoc J 2003;18: Jacobs A, Wager E. European Medical Writers Association (EMWA) guidelines on the role of medical writers in developing peer-reviewed publications. Curr Med Res Opin 2005;21: Smith R. Authorship: time for a paradigm shift? BMJ 1997;314: Smith R. Authorship is dying: Long live contributorship. BMJ 1997;315: Tice PP. Contributorship: promoting greater authorship integrity. Am Med Writers Assoc J 2005;20:7 9.